Immobilizacja drożdży
|
|
- Damian Kwiatkowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ĆWICZENIE 3 Immobilizacja drożdży Prowadzący: mgr inż. Sebastian Budniok mgr inż. Przemysław Hahn mgr inż. Jadwiga Paszkowska
2 CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest immobilizacja drożdży piekarskich w alginianie wapnia metodą pułapkowania. PODSTAWY TEORETYCZNE Enzymy są biokatalizatorami, które charakteryzuje: wysoka specyficzność działania kierunkowość działania zdolność do obniżania w istotny sposób energii aktywacji reakcji chemicznych. Dzięki temu znalazły szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu spożywczego, farmaceutycznego, kosmetycznego, chemicznego i w analityce medycznej. Często jednak stosowanie enzymów w formie natywnej wiąże sie z wysokimi kosztami prowadzenia procesów, szczególnie wtedy gdy konieczne jest stosowanie preparatu enzymatycznego o wysokim stopniu oczyszczenia, jak np. w farmacji, a także wówczas gdy proces prowadzony jest cyklicznie. Dlatego od lat 60-tych XX wieku coraz większym zainteresowaniem cieszą się enzymy immobilizowane. Immobilizacją, czyli inaczej unieruchomieniem (łac. Immobilia nieruchomy), można określić zespół metod, które ograniczają całkowicie lub częściowo swobodę poruszania się określonych atomów, cząsteczek, substancji lub materiału biologicznego (enzymów, mikroorganizmów) na podłożu stałym czy też wewnątrz specyficznych struktur. Obecnie jest kilka klasyfikacji metod unieruchamiania. Najpopularniejsza z nich wyróżnia: - unieruchamianie na powierzchni nośnika, - unieruchamianie wewnątrz nośnika, - unieruchamianie bez nośnika. Unieruchamianie na powierzchni Unieruchamianie na powierzchni nośnika występuje, gdy komórki wykazują naturalną skłonność przylegania do pewnych powierzchni lub innych organizmów, ewentualnie czynią to po zastosowaniu odpowiedniego chemicznego czynnika wiążącego (Tabela 1). Adsorpcja na powierzchni Wiązanie kowalencyjne Wiązania elektrostatyczne Tabela 1 W obrębie tej grupy metod wyróżnia się adsorpcję, adhezję i wiązanie kowalencyjne komórek. Ważne jest wysokie powinowactwo komórek do nośnika zapobiegające nadmiernym stratom populacji, szczególnie podczas szybkiego przepływu strumienia substratu w bioreaktorze. 2
3 Adsorpcja i adhezja polegają na unieruchamianiu komórek na powierzchni poprzez wiązania wodorowe, oddziaływania sił van der Waalsa, jonowe, hydrofobowe, elektrostatyczne, powinowactwa lub kombinacje różnych sił. Taki sposób immobilizacji jest bardzo prosty i tani, jednak ma podstawowe wady stosunkowo niskie stężenie biomasy na jednostkę objętości bioreaktora oraz skłonność do desorpcji komórek w wyniku zmian ph, stężenia jonowego i innych czynników. Jako nośników używa się różnych materiałów: drewna, celulozy, jonitów, polimerów syntetycznych, szkła porowatego, spieków ceramicznych, tlenków metali, ziemi okrzemkowej i innych. Z kolei technika oparta na wiązaniu kowalencyjnym polega na odpowiedniej funkcjonalizacji nośnika i późniejszym połączeniu z białkiem. Metoda ta zapewnia trwałe związanie enzymu z powierzchnia nośnika, ale jednocześnie jej zasadniczą wadą są często dość drastyczne warunki, w jakich przebiegają reakcje. Zazwyczaj obserwuje się spadek aktywności enzymu (nawet o 50%) spowodowany zmianami konformacyjnymi i częściową denaturacją. Wybór odpowiedniej metody bywa często przypadkowy, ponieważ prawdopodobieństwo wystąpienia konkretnego aminokwasu na powierzchni białka, jak i jego stabilność w warunkach reakcji, często nie jest znane. Do wytwarzania wiązań najczęściej wykorzystuje sie grupy nukleofilowe aminokwasów: imidazolowe (His), fenylowe (Tyr), -SH (Cys), -NH 2 (Lys). Ogólnie immobilizacja tą metodą przebiega w dwóch etapach: - aktywacja nośnika przez przyłączenie reaktywnej grupy łączącej, - przyłączenie enzymu. Jako nośniki wykorzystuje sie nośniki nieorganiczne typu krzemionka (porowate szkło), polimery naturalne (celuloza, dekstran, agaroza, skrobia), polimery syntetyczne. W przypadku unieruchamiania organizmów, takich jak drożdże Saccharomyces cerevisiae, kluczową rolę w wiązaniu odgrywają oddziaływania jonowe między nośnikiem o dużej gęstości ładunków dodatnich, a licznymi ujemnymi ładunkami na ścianie komórkowej drożdży. Aby zwiększyć zdolność unieruchamiania, sugeruje się zredukowanie siły elektrostatycznego odpychania komórka-nośnik. Ewentualnie dąży się do nadania powierzchni komórki lub nośnika ładunku dodatniego, przez zastosowanie np. polietylenoiminy (PEI) lub aldehydu glutarowego. Modyfikacja nośnika musi być jednak indywidualnie dobierana do unieruchamianych organizmów, ponieważ dodatek czynników aktywnych może powodować redukcję żywotności komórek lub na przykład obniżenie ilości otrzymywanego etanolu. Wiązanie drożdży można zwiększyć także w wyniku dehydratacji powierzchni komórkowej. Dehydratacja może być wynikiem suszenia konwekcyjnego lub liofilizacji, co jest związane z niszczeniem fragmentów struktury komórkowej. Następuje zwiększenie przepuszczalności błon komórkowych i 10-30% składników wewnątrzkomórkowych przedostaje się do otaczającego podłoża, wchodząc w interakcje z powierzchnią nośnika. W zależności od rodzaju użytego nośnika ilość unieruchomionych komórek jest różna, co wskazuje że immobilizacja zależy od struktury chemicznej nośnika. Natomiast wydajność adsorpcji drobnoustrojów zależy od ich rodzaju, metabolizmu i wieku oraz cech środowiska. Sposób unieruchamiania jest bardzo prosty i polega na tym, że do roztworu z namnożonym materiałem biologicznym wprowadza się nośnik i pozostawia na pewien czas, bez mieszania lub z mieszaniem, w celu osadzenia się komórek. W drugim sposobie bioreaktor wypełnia się nośnikiem i wtłacza od góry lub od dołu, namnożone na podłożu płynnym komórki. Unieruchamianie wewnątrz nośnika Drugi rodzaj immobilizacji polega na zamykaniu komórek w materiałach włóknistych lub porowatych. W metodzie tej wyróżnia się pułapkowanie oraz zamykanie wewnątrz membran półprzepuszczalnych (Tabela 2). 3
4 Pułapkowanie Mikrokapsułkowanie Unieruchamianie wewnątrz membran Tabela 2 Pułapkowanie (inkluzja) to unieruchamianie w matrycy żelu, która najczęściej jest w kształcie kuleczki o średnicy mm, ale może być w formie sferycznej czy dysków. Najpowszechniej stosowany nośnik to: alginian, poza tym stosuje się kappa-karagenian, chitozan, agar, pektynę, żywice epoksydowe, poliakryloamid. Alginian jest kopolimerem kwasu ß-D-mannurowego i α-l-guluronowego, uzyskanym metodą ekstrakcji z brązowych alg Phaeophyceae. W obecności kationów dwuwartościowych (jak Ca 2+ ) kwas alginianowy tworzy porowaty żel, idealny do kolonizacji i uzyskania dużego stężenia biomasy w nośniku. Matrycę polimeru uzyskuje się przez żelowanie w łagodnych warunkach, co umożliwia zamknięcie komórek z minimalną utratą ich aktywności. Najpowszechniej stosowana technika to zawieszanie komórek w alginianie sodu i wkraplanie tej mieszaniny do roztworu chlorku wapnia. W ten sposób otrzymuje się porowate kulki z uwięzionym biokatalizatorem, biomasą mikroorganizmów lub białkiem enzymatycznym (rys.1) rys. 1 Zamykanie komórek w żelach nie eliminuje ich ucieczki do fermentowanego podłoża, ponadto, w przypadku drożdży, zachodzi pękanie kuleczek pod wpływem powstającego podczas fermentacji CO 2. W celu ograniczenia tego zjawiska prowadzono m.in. badania nad utwardzaniem kuleczek alginianu wapnia polietylenoiminą i aldehydem glutarowym, karagenianu chlorkiem potasu, a kuleczek żelatyny utlenioną skrobią. W immobilizacji wewnątrz nośnika wykorzystuje się również półprzepuszczalne membrany, przez które dyfundują małocząsteczkowe produkty i substraty, natomiast 4
5 niemożliwa jest migracja cząsteczek biokatalizatora. Biokatalizatory albo zamyka się we wnętrzu kapsułki, która imituje naturalne błony biologiczne, wówczas mówimy o mikrokapsułkowaniu, albo biokatalizator jest oddzielony od środowiska przegrodą membranową w postaci płaskiej foli lub w postaci kapilary. W przypadku mikrokapsułkowania stosuje się membrany nylonowe, silikonowe, liposomowe, a także wytwarzane z pochodnych celulozy, a przegrody membranowe otrzymuje się na bazie polimerów, takich jak polichlorek winylu czy polipropylen. Ten sposób unieruchamiania jest jednak rzadko stosowany w przypadku żywych komórek, częściej zamykane są enzymy. Unieruchamianie bez pomocy nośnika W obrębie tej grupy metod wyróżnia się następujące sposoby: sieciowanie przestrzenne, flokulacja komórek przy udziale elektrolitów, naturalna flokulacja (samoagregacja) oraz wzrost drobnoustrojów w postaci kuleczek lub kłaczków biomasy. Sieciowanie polega na wiązaniu ze sobą komórek drobnoustroju różnymi reagentami, zdolnymi do reakcji z grupami funkcyjnymi ich ściany komórkowej. Czynnikami sieciującymi mogą być aldehyd glutarowy, chlorek cyjanurowy lub heksametylenocyjaniany. Wzajemne sieciowanie jest techniką łatwą i tanią. Daje zazwyczaj dość trwały biomateriał, jednak może prowadzić także do częściowej utraty aktywności i utrudniać dyfuzję substratów. Metoda ta jest zalecana raczej do procesów z użyciem substratów małocząsteczkowych. Flokulacja definiowana jest jako zdolność zawieszonych komórek do tworzenia większych skupień i konglomeratów w postaci kłaczków, które ulegają szybkiej sedymentacji. Procesy flokulacji pozwalają utrzymać wysoką gęstość populacji drobnoustrojów w bioreaktorze, bez stosowania nośników i innych materiałów. Przyspieszenie procesu samoagregacji można spowodować poprzez regulację ph, skład pożywki, stężenie rozpuszczonego tlenu i inne czynniki (np. dodatek polielektrolitów). Cechy nośników stosowanych do immobilizacji W metodach immobilizacji ważny jest właściwy dobór nośnika i techniki immobilizacji, ponieważ decydują one o aktywności unieruchomionego biokatalizatora oraz wydajności procesu technologicznego. Uważa się, że dobry nośnik powinien wykazywać następujące cechy: - obojętność w stosunku do zatrzymywanych mikroorganizmów, - prostota i łagodność unieruchamiania, - duża zdolność zatrzymywania komórek, - wysoka mechaniczna stabilność, - obojętność chemiczna, - duża zdolność dyfuzyjna w stosunku do substratu i produktu, - możliwość regeneracji i kilkakrotnego użycia, - łatwa dostępność, niski koszt, - możliwość zastosowania w skali przemysłowej. 5
6 Zalety i wady immobilizacji Zastosowanie komórek immobilizowanych stwarza korzyści technologiczne oraz ekonomiczne w porównaniu z tradycyjnymi procesami wykorzystującymi komórki wolne. Do korzyści tych można zaliczyć: - wydłużenie aktywności i stabilności biokatalizatora, ponieważ nośnik może działać ochronnie w przypadku zmian ph, temperatury i składu podłoża, - zwiększenie gęstości komórek w przeliczeniu na jednostkę objętości fermentora, co prowadzi do wyższej produktywności, skrócenia czasu fermentacji oraz eliminacji fazy namnażania się komórek, - lepsze wykorzystanie substratu, w związku z czym proces przebiega z wyższą wydajnością, - możliwość prowadzenia procesów ciągłych, - obniżenie kosztów procesu, ze względu na możliwość wielokrotnego użycia biokatalizatora. Jednak w przypadku stosowania komórek immobilizowanych, obok zalet pojawiają się pewne problemy, które nie występują w układach z komórkami wolnymi. Do wad zaliczyć można: - zmiany metaboliczne wywołane unieruchomieniem i długotrwałym wykorzystaniem tych samych komórek, - problemy ze skuteczną dyfuzją substratów i produktów, - problemy z długotrwałą stabilnością nośnika, - wymywanie komórek z nośnika. Stąd cały czas prowadzone są badania nad doborem do różnych procesów technologicznych zarówno metod immobilizacji, jak i nośników. Zastosowanie drobnoustrojów immobilizowanych Od wielu lat trwają prace nad możliwością szerszego wykorzystania komórek unieruchomionych w procesach technologicznych. Duży wzrost zainteresowania aplikacją takich systemów w różnych procesach biotechnologicznych, głównie w przemyśle spożywczym, wynika z korzyści, jakie można osiągnąć z użycia immobilizowanej biomasy. Największe szanse przemysłowego wykorzystania istnieją w procesach biosyntezy witamin, aminokwasów i kwasów organicznych, a szczególnie fermentacji etanolowej (Tabela 3). Preparaty komórek drobnoustrojów immobilizowanych są droższe od podobnych preparatów komórek wolnych, dlatego też po zakończonym procesie należy odzyskać biomasę i przygotować do ponownego użycia. Z tej przyczyny do stosowania im mobilizowanych kultur drobnoustrojów przemysłowych nadają się tylko płyny o odpowiedniej konsystencji i klarowności. Warunki te spełniają wszystkie roztwory fermentacyjne brzeczka piwna, nastawy winiarskie, brzeczki miodowe, klarowane zaciery gorzelnicze oraz inne media i podłoża płynne stosowane w procesach biosyntezy i biotransformacji. 6
7 Kultura mikroorganizmów Rodzaje nośnika Produkt Saccharomyces cerevisiae materiał ceramiczny, drewno, żelatyna etanol Saccharomyces cerevisiae alginian, karagen lub poliakrylamid etanol Saccharomyces cerevisiae żywice jonowymienne etanol Zymomonas mobilis alginian, włókno drewniane etanol Saccharomyces bayanus alginian, żelatyna sieciowana, karagen, wióry wino dębowe Saccharomyces uvarum alginian wapnia, ziemia okrzemkowa, Piwo DEAE - celuloza Escherichia coli karagen, poliakrylamid kwas asparaginowy Bravibacterium flavum kolagen kwas glutaminowy Propionibacterium acidipropionici Gluconobacter oxydans włókno bawełny karagen, wióry bukowe, szkło porowate kwas propionowy kwas octowy Corynebacterium glutamicum alkohol poliwinylowy lizyna Clostridium thermosaccharolyticum kulki szkła porowatego etanol Bacillus amyloliquefaciens alginian α-amylaza Drożdże rekombinowane alginia, agaroza Bakterie kwasu mlekowego alginian, żele polisacharydowe, karagen jogurt Bakterie kwasu mlekowego szczepy odkwaszające alginian, drewno biologiczne odkwaszanie moszczów i win WYKONANIE ĆWICZENIA Sprzęt: mieszadło magnetyczne, waga analityczna, kolby stożkowe o poj. 100ml, cylindry o poj. 100ml, zlewki o poj. 250 ml, kolbki fermentacyjne, lejek Buchnera Materiał i odczynniki: drożdże piekarskie, alginian sodu, 2,5% roztwór chlorku wapnia, nasycony roztwór chlorku sodu, 2% roztwór sacharozy. 7
8 Procedura: W kolbie o pojemności 100 ml umieścić 40 ml wody destylowanej, dodać 0,8 g alginianu sodu i mieszać do całkowitego rozpuszczenia. Do uzyskanego roztworu dodać 10 g drożdży piekarskich i mieszać do uzyskania jednorodnej zawiesiny. Z uzyskanej zawiesiny przenieść 8 ml do rozdzielacza i wkraplać do 100 ml 2,5% roztworu chlorku wapnia umieszczonego w zlewce o pojemności 250 ml. Należy uzyskać złoże w postaci kulek. Immobilizowane drożdże kondycjonować w zlewkach z roztworem chlorku wapnia przez 15 minut (licząc od ostatniej utworzonej kulki). Po tym czasie odsączyć złoże na lejku Buchnera i przemyć kilkakrotnie wodą destylowaną. Tak przygotowany preparat przechowywać w wodzie destylowanej. Rozdzielacz przemyć wodą destylowaną, a następnie acetonem. Porównanie aktywności preparatu drożdży immobilizowanych i drożdży świeżych w reakcji z sacharozą. Przygotować dwie kolby okrągłodenne o pojemności 100 ml z odprowadzeniem gazu do wyskalowanego cylindra zawierającego nasycony roztwór NaCl. Umieścić w nich 100 ml 2% roztworu sacharozy. Do pierwszej kolby dodać preparat drożdży immobilizowanych (przygotowany z 8 ml zawiesiny), a do drugiej wprowadzić 2 g świeżych drożdży. Pod wpływem enzymów zawartych w drożdżach zachodzi hydroliza sacharozy do glukozy i fruktozy (inwertaza), a następnie fermentacja alkoholowa (zymaza). Postęp reakcji śledzić obserwując objętość wydzielonego dwutlenku węgla. Po 1 h zakończyć reakcje, odsączyć preparat immobilizowany, przemyć go wodą destylowaną i użyć ponownie w kolejnym eksperymencie ze 100 ml 2% roztworu sacharozy. Opracowanie wyników. Uzyskane wyniki zebrać w tabeli: Czas [min] Drożdże świeże Objętość CO 2 [ml] Drożdże immobilizowane I Drożdże immobilizowane II 8
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. Wprowadzenie do biotechnologii. Rys historyczny. Zakres i znaczenie nowoczesnej biotechnologii. Opracowanie procesu biotechnologicznego. 7. Produkcja biomasy. Białko mikrobiologiczne.
Bardziej szczegółowoPodstawy biogospodarki. Wykład 7
Podstawy biogospodarki Wykład 7 Prowadzący: Krzysztof Makowski Kierunek Wyróżniony przez PKA Immobilizowane białka Kierunek Wyróżniony przez PKA Krzysztof Makowski Instytut Biochemii Technicznej Politechniki
Bardziej szczegółowoDefinicja immobilizacji
Definicja immobilizacji Immobilizacja technika unieruchamiania biokatalizatorów / enzymów na nośnikach, stosowana powszechnie w badaniach naukowych i przemyśle (chemicznym, spożywczym) Problemy związane
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1 Immobilizacja
Ćwiczenie 1 Immobilizacja Uwaga! Ćwiczenie wymaga kontaktu z mikroorganizmami. Po zakończonej pracy wszystkie zawiesiny zawierające drożdże (immobilizowane i nieimobilizowane) należy zagotować na płycie
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia organiczne takie jak WWA czy pestycydy są dużym zagrożeniem zarówno dla środowiska jak i zdrowia i życia człowieka.
Projekt współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki (NCN) oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBIR) w ramach projektu (TANGO1/266740/NCBR/2015) Mgr Dariusz Włóka Autor jest stypendystą programu
Bardziej szczegółowoWYTWARZANIE I ANALIZA PRODUKTÓW MLECZNYCH
WYTWARZANIE I ANALIZA PRODUKTÓW MLECZNYCH Fermentacja różno-kulturowa, otrzymywanie kefiru. Kefir jest popularnym napojem mlecznym fermentowanym, wywodzącym się z Bałkanów. Sporządzany jest z mleka krowiego
Bardziej szczegółowoProcesy biotransformacji
Procesy biotransformacji Charakterystyczne cechy procesów biotransformacji Biotransformacja enzymatyczne przekształcenie różnorodnych egzogennych związków chemicznych (ksenobiotyków) do strukturalnie podobnych
Bardziej szczegółowoSpis treści. asf;mfzjf. (Jan Fiedurek)
asf;mfzjf Spis treści 1. Informacje wstępne 11 (Jan Fiedurek) 1.1. Biotechnologia w ujęciu historycznym i perspektywicznym... 12 1.2. Biotechnologia klasyczna i nowoczesna... 18 1.3. Rozwój biotechnologii:
Bardziej szczegółowoImmobilizacja enzymów
Immobilizacja enzymów Enzymy odznaczają się wysoką aktywnością w relatywnie niskich temperaturach (30-110 o C) oraz unikalną selektywnością substratową, regio- i enancjoselektywnością. Jednakże tylko niewielka
Bardziej szczegółowoImmobilizacja (mikrokapsułkowanie)
Ćwiczenie 1 Immobilizacja (mikrokapsułkowanie) Uwaga! Ćwiczenie wymaga kontaktu z mikroorganizmami. Po zakooczonej pracy zawiesinę zawierającą drożdże należy zagotowad na płycie grzejnej (15min.). Dopiero
Bardziej szczegółowoa) polimery syntetyczne 3/9
Immobilizacja enzymów Enzymy, w porównaniu z katalizatorami chemicznymi, charakteryzują się wysoką aktywnością w relatywnie niskich temperaturach (30-110 o C) oraz unikalną selektywnością substratową,
Bardziej szczegółowoOsad nadmierny Jak się go pozbyć?
Osad nadmierny Jak się go pozbyć? AquaSlat Ltd. Rozwiązanie problemu Osad nadmierny jest niewygodnym problemem dla zarządów oczyszczalni i społeczeństwa. Jak dotąd nie sprecyzowano powszechnie akceptowalnej
Bardziej szczegółowoImmobilizowanie drożdży Immobilizowanie komórek drożdży w kulkach alginianu wapnia
134567 Dean Madden National Centre for Biotechnology Education, University of Reading Science and Technology Centre, Reading RG6 6BZ UK E-mail: D.R.Madden@reading.ac.uk Immobilizowanie komórek drożdży
Bardziej szczegółowoBIOSYNTEZA ACYLAZY PENICYLINOWEJ. Ćwiczenia z Mikrobiologii Przemysłowej 2011
BIOSYNTEZA ACYLAZY PENICYLINOWEJ Ćwiczenia z Mikrobiologii Przemysłowej 2011 Acylaza penicylinowa Enzym hydrolizuje wiązanie amidowe w penicylinach Reakcja przebiega wg schematu: acylaza Reszta: fenyloacetylowa
Bardziej szczegółowoBIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. Wprowadzenie do biotechnologii. Rys historyczny. Zakres i znaczenie nowoczesnej biotechnologii. Opracowanie procesu biotechnologicznego. 7. Produkcja biomasy. Białko mikrobiologiczne.
Bardziej szczegółowo11. Sposób wytwarzania mikrokapsułek hydrożelowych powstających w wyniku tworzenia kompleksów
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 196926 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 370183 (51) Int.Cl. B01J 13/10 (2006.01) A61K 9/50 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3 BIOIMMOBILIZACJA. Mikrokapsułkowanie porównanie wydajności fermentacji alkoholowej komórek wolnych oraz immobilizowanych
BIOIMMOBILIZACJA Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych ul. Klemensa Janickiego 35 71-270 Szczecin Ćwiczenie 3 Mikrokapsułkowanie porównanie
Bardziej szczegółowoBiotechnologia stosowana - biotechnologia środowiska studia II stopnia KSZTAŁTOWANIE PROCESU BIOTECHNOLOGICZNEGO
Procesy biotechnologiczne mają bardzo zróżnicowany charakter, mogą być prowadzone wieloma sposobami i wymagają różnych warunków technicznych. Większość bioprocesów wymaga użycia czystych kultur drobnoustrojów,
Bardziej szczegółowoBIOSYNTEZA I NADPRODUKCJA AMINOKWASÓW. Nadprodukcja podstawowych produktów metabolizmu (kwas cytrynowy, enzymy aminokwasy)
BIOSYNTEZA I NADPRODUKCJA AMINOKWASÓW Nadprodukcja podstawowych produktów metabolizmu (kwas cytrynowy, enzymy aminokwasy) KTÓRE AMINOKWASY OTRZYMYWANE SĄ METODAMI BIOTECHNOLOGICZNYMI? Liczba aminokwasów
Bardziej szczegółowoOczyszczanie ścieków w reaktorach BPR z całkowitą redukcją osadu nadmiernego
Oczyszczanie ścieków w reaktorach BPR z całkowitą redukcją osadu nadmiernego Osad nadmierny jest niewygodnym problemem dla zarządów oczyszczalni i społeczeństwa. Jak dotąd nie sprecyzowano powszechnie
Bardziej szczegółowoPowodzenia!!! WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP. Termin: r. Czas pracy: 90 minut. Liczba otrzymanych punktów
KOD Ucznia WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP Termin: 21.03.2006r. Czas pracy: 90 minut Numer zadania Liczba możliwych punktów 1 6 2 3 3 6 4 7 5 7 6 6 7 6 8 3 9 6 10 8 Razem 58 Liczba otrzymanych
Bardziej szczegółowoNiestandardowe wykorzystanie buraków cukrowych
Niestandardowe wykorzystanie buraków cukrowych Stanisław Wawro, Radosław Gruska, Agnieszka Papiewska, Maciej Stanisz Instytut Chemicznej Technologii Żywności Skład chemiczny korzeni dojrzałych buraków
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 4. Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu
ĆWICZENIE 4 Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu 1. Wprowadzenie Zbyt wysokie stężenia fosforu w wodach powierzchniowych stojących, spiętrzonych lub wolno płynących prowadzą do zwiększonego przyrostu
Bardziej szczegółowoPL B1. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL BUP 19/13
PL 217937 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217937 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 398470 (51) Int.Cl. A61K 9/48 (2006.01) A61K 9/16 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej
Bardziej szczegółowoLaboratorium 6. Immobilizacja enzymu metodą pułapkowania w matrycy hydrożelowej
Laboratorium 6 Immobilizacja enzymu metodą pułapkowania w matrycy hydrożelowej Prowadzący: dr inż. Karolina Labus 1. CZĘŚĆ TEORETYCZNA Enzymy uważane są za niezwykle wydajne katalizatory różnorodnych reakcji,
Bardziej szczegółowoZWIĄZKI WĘGLA Z WODOREM 1) Uzupełnij i uzgodnij równania reakcji spalania całkowitego alkanów, alkenów i alkinów.
Nauczanie domowe WIEM, CO TRZEBA Klasa VIII Chemia od listopada do czerwca aktualizacja 05.10.2018 ZWIĄZKI WĘGLA Z WODOREM 1) Uzupełnij i uzgodnij równania reakcji spalania całkowitego alkanów, alkenów
Bardziej szczegółowoCHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.
CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Węgiel i jego związki. określa, czym zajmuje się chemia organiczna definiuje
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 29. ENZYMATYCZNA INWERSJA SACHAROZY II
ĆWICZENIE 29. ENZYMATYCZNA INWERSJA SACHAROZY II INSTRUKCJA WYKONANIA Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie procesu ciągłej produkcji cukru inwertowanego będącego mieszaniną glukozy i fruktozy. Proces
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 31.1.2017 r. C(2017) 403 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 251/2014
Bardziej szczegółowoPlanowanie Projektów Odnawialnych Źródeł Energii Biomasa (odpady fermentowalne)
Slajd 1 Lennart Tyrberg, Energy Agency of Southeast Sweden Planowanie Projektów Odnawialnych Źródeł Energii Biomasa (odpady fermentowalne) Prepared by: Mgr inż. Andrzej Michalski Verified by: Dr inż. Andrzej
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2: Właściwości osmotyczne koloidalnych roztworów biopolimerów.
1. Część teoretyczna Właściwości koligatywne Zjawiska osmotyczne związane są z równowagą w układach dwu- lub więcej składnikowych, przy czym dotyczy roztworów substancji nielotnych (soli, polisacharydów,
Bardziej szczegółowoBudowa tkanki korzeni buraków cukrowych
Cukier z buraków jest od dawna pozyskiwany na drodze dyfuzji. Jako materiał zapasowy rośliny dwuletniej znajduje się w tkance korzenia (rys.). Budowa tkanki korzeni buraków cukrowych W korzeniu wyróżnia
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI. Ćwiczenie 3 ANALIZA TRANSPORTU SUBSTANCJI NISKOCZĄSTECZKOWYCH PRZEZ
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 3 ANALIZA TRANSPORTU SUBSTANCJI NISKOCZĄSTECZKOWYCH PRZEZ BŁONĘ KOMÓRKOWĄ I. WSTĘP TEORETYCZNY Każda komórka, zarówno roślinna,
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III
WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III Nr lekcji Temat lekcji Treści nauczania (pismem pogrubionym zostały zaznaczone treści Podstawy Programowej) Węgiel i jego związki z wodorem Wymagania i kryteria ocen Uczeń:
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 BIOIMMOBILIZACJA. Mikrokapsułkowanie za pomocą ekstruzji oraz koekstruzji
BIOIMMOBILIZACJA Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych ul. Klemensa Janickiego 35 71-270 Szczecin Ćwiczenie 2 Mikrokapsułkowanie za pomocą
Bardziej szczegółowoC 6 H 12 O 6 2 C 2 O 5 OH + 2 CO 2 H = -84 kj/mol
OTRZYMYWANIE BIOETANOLU ETAP II (filtracja) i III (destylacja) CEL ĆWICZENIA: Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie procesu filtracji brzeczki fermentacyjnej oraz uzyskanie produktu końcowego (bioetanolu)
Bardziej szczegółowoChemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Bardziej szczegółowoCzęść I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów)
Zadanie 1 (0 6 punktów) Część I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów) W podanym niżej tekście w miejsce kropek wpisz: - kwas solny - kwas mlekowy - kwas octowy - zjełczałe masło - woda sodowa - pokrzywa - zsiadłe
Bardziej szczegółowoWłaściwości, degradacja i modyfikacja hydrożeli do zastosowań w uprawach roślinnych (zadania 2, 3 i 11)
Właściwości, degradacja i modyfikacja hydrożeli do zastosowań w uprawach roślinnych (zadania 2, 3 i 11) Anna Jakubiak-Marcinkowska, Sylwia Ronka, Andrzej W. Trochimczuk Zakład Materiałów Polimerowych i
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu. (na prawach rękopisu)
Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu (na prawach rękopisu) W analityce procesowej istotne jest określenie stężeń rozpuszczonych w cieczach gazów. Gazy rozpuszczają się w cieczach
Bardziej szczegółowoKINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY
Ćwiczenie nr 2 KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY I. Kinetyka hydrolizy sacharozy reakcja chemiczna Zasada: Sacharoza w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie z wytworzeniem -D-glukozy i -D-fruktozy. Jest to reakcja
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne. Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum
WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum Program nauczania chemii w gimnazjum autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin Program realizowany przy pomocy
Bardziej szczegółowoZakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1
PREPARAT NR 5 Stechiometria reakcji Naftalen Kwas siarkowy stężony 1. H 2 SO 4 2. NaOH/NaCl 160-165 o C, 15 min 2-NAFTALENOSULFONIAN SODU 1 ekwiwalent 2,1 ekwiwalenta SO 3 Na Dane do obliczeń Związek molowa
Bardziej szczegółowoZagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro
Bardziej szczegółowoPlan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1.
1 Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1. Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji podstawowe Węgiel i jego związki z wodorem 1.Omówienie
Bardziej szczegółowoUsuwanie i odzyskiwanie metali ciężkich z użyciem drobnoustrojów
Usuwanie i odzyskiwanie metali ciężkich z użyciem drobnoustrojów Mirosława Słaba i Jerzy Długoński Uniwersytet Łódzki Metale ciężkie i metaloidy niezbędne dla metabolizmu organizmów żywych: Makropierwiastki:
Bardziej szczegółowoZakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1
PREPARAT NR 24 BENZOESAN 2-NAFTYLU OH PhCOCl, NaOH H 2 O, t. pok., 2 godz. O O Stechiometria reakcji Chlorek benzoilu NaOH 1 ekwiwalent 1 ekwiwalent 1,05 ekwiwalenta Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol)
Bardziej szczegółowoWPŁYW TEMPERATURY SUSZENIA FONTANNOWEGO NA KINETYKĘ ODWADNIANIA I ŻYWOTNOŚĆ DROŻDŻY
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 WPŁYW TEMPERATURY SUSZENIA FONTANNOWEGO NA KINETYKĘ ODWADNIANIA I ŻYWOTNOŚĆ DROŻDŻY Marta Pasławska Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Bardziej szczegółowo1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13
Spis treści Przedmowa 11 1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13 1.1. Wprowadzenie 13 1.2. Biotechnologia żywności znaczenie gospodarcze i społeczne 13 1.3. Produkty modyfikowane
Bardziej szczegółowoMETODY PRZECHOWYWANIA I UTRWALANIA BIOPRODUKTÓW SUSZENIE PODSTAWY TEORETYCZNE CZ.1
METODY PRZECHOWYWANIA I UTRWALANIA BIOPRODUKTÓW SUSZENIE PODSTAWY TEORETYCZNE CZ.1 Opracował: dr S. Wierzba Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Opolskiego Suszenie mikroorganizmów
Bardziej szczegółowo1 ekwiwalent 4 ekwiwalenty 5 ekwiwalentów
PREPARAT NR 9 NH 2 NH 2 HCOOH 100 o C, 1 godz. N N H BENZIMIDAZOL Stechiometria reakcji Kwas mrówkowy Amoniak (25% m/m w wodzie) 1 ekwiwalent 4 ekwiwalenty 5 ekwiwalentów Dane do obliczeń Związek molowa
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 1 lutego 2017 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 1 lutego 2017 r. (OR. en) 5845/17 ADD 1 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 31 stycznia 2017 r. Do: AGRI 54 AGRIORG 10 WTO 20 OIV 2 Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
Bardziej szczegółowo3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź.
3b 1 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano roztworu manganianu(vii) potasu. Napisz, jakich obserwacji można
Bardziej szczegółowoPrzemiana materii i energii - Biologia.net.pl
Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9
Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.
Bardziej szczegółowoZakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1
PREPARAT NR 24 BENZOESAN 2-NAFTYLU OH PhCOCl, NaOH H 2 O, t. pok., 2 godz. O O Stechiometria reakcji Chlorek benzoilu NaOH 1 ekwiwalent 1 ekwiwalent 1,05 ekwiwalenta Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol)
Bardziej szczegółowoZakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1
PREPARAT NR 20 KWAS 2JODOBENZOESOWY NH 2 NaNO 2, HCl Woda, < 5 o C, 15 min N 2 Cl KI Woda, < 5 o C, potem 50 o C, 20 min I Stechiometria reakcji Kwas antranilowy Azotyn sodu Kwas solny stężony 1 ekwiwalent
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia i prawa chemiczne
Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Pierwiastki, nazewnictwo i symbole. Budowa atomu, izotopy. Przemiany promieniotwórcze, okres półtrwania. Układ okresowy. Właściwości pierwiastków a ich położenie w
Bardziej szczegółowoPochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ).
Cz. XXII - Alkohole monohydroksylowe Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom jest zastąpiony grupą hydroksylową (- ). 1. Klasyfikacja alkoholi monohydroksylowych i rodzaje izomerii, rzędowość
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 OPTYMALIZACJA ROZDZIELANIA MIESZANINY WYBRANYCH FARMACEUTYKÓW METODĄ
Bardziej szczegółowoKINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY (REAKCJA ENZYMATYCZNA I CHEMICZNA)
Ćwiczenie nr 2 KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY (REAKCJA ENZYMATYCZNA I CHEMICZNA) ĆWICZENIE PRAKTYCZNE I. Kinetyka hydrolizy sacharozy reakcja chemiczna Zasada: Sacharoza w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie
Bardziej szczegółowoSPECJALNE TECHNIKI ROZDZIELANIA W BIOTECHNOLOGII. Laboratorium nr1 CHROMATOGRAFIA ODDZIAŁYWAŃ HYDROFOBOWYCH
SPECJALNE TECHNIKI ROZDZIELANIA W BIOTECHNOLOGII Laboratorium nr1 CHROMATOGRAFIA ODDZIAŁYWAŃ HYDROFOBOWYCH Opracowała: dr inż. Renata Muca I. WPROWADZENIE TEORETYCZNE Chromatografia oddziaływań hydrofobowych
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu
Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu Ćw. 4 Kinetyka reakcji chemicznych Zagadnienia do przygotowania: Szybkość reakcji chemicznej, zależność szybkości reakcji chemicznej
Bardziej szczegółowoBioreaktor membranowy. Produkcja alkoholu przez drożdże Saccharomyces cerevisiae z permeatu serwatki
Wrocław, 4.01.17 Bioreaktor membranowy Produkcja alkoholu przez drożdże Saccharomyces cerevisiae z permeatu serwatki (zajęcia odbywać się będą w sali nr 32 C6) 1. Wstęp Reaktor membranowy jest rodzajem
Bardziej szczegółowoTransport przez błony
Transport przez błony Transport bierny Nie wymaga nakładu energii Transport aktywny Wymaga nakładu energii Dyfuzja prosta Dyfuzja ułatwiona Przenośniki Kanały jonowe Transport przez pory w błonie jądrowej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych CHEMIA klasa III Oceny śródroczne:
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych CHEMIA klasa III Oceny śródroczne: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: -określa, co to są
Bardziej szczegółowoMateriały polimerowe laboratorium
Materiały polimerowe laboratorium Wydział Chemiczny, Studia Stacjonarne II stopnia (magisterskie), rok 1, semestr 2 kierunek: INŻYNIERIA CHEMICZNA I PROCESOWA specjalność: Inżynieria procesów chemicznych
Bardziej szczegółowoMULTI BIOSYSTEM MBS. Nowoczesne technologie oczyszczania ścieków przemysłowych Multi BioSystem MBS
MULTI BIOSYSTEM MBS Nowoczesne technologie oczyszczania ścieków przemysłowych Multi BioSystem MBS TECHNOLOGIA MBS ZAPEWNIA: Efektywność oczyszczania, mająca na uwadze proekologiczne wartości; Aspekty ekonomiczne,
Bardziej szczegółowoRegulamin BHP pracowni chemicznej. Pokaz szkła. Technika pracy laboratoryjnej
I. Regulamin BHP pracowni chemicznej. Pokaz szkła. Technika pracy laboratoryjnej Zagadnienia Regulamin bezpieczeństwa i higiena pracy w laboratorium chemicznym Organizacja stanowiska pracy Ochrona przeciwpożarowa
Bardziej szczegółowoWĘGLOWODORY. Uczeń: Przykłady wymagań nadobowiązkowych Uczeń:
WĘGLOWODORY Wymagania na ocenę dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą pisze wzory sumaryczne, zna nazwy czterech początkowych węglowodorów nasyconych; zna pojęcie: szereg homologiczny; zna ogólny
Bardziej szczegółowoHydroliza skrobi przez unieruchomioną glukoamylazę
Hydroliza skrobi przez unieruchomioną glukoamylazę Ćwiczenie ma na celu poznanie jednej z metod unieruchamiania enzymów oraz przeprowadzenie procesu ciągłej hydrolizy skrobi przez unieruchomioną glukoamylazę.
Bardziej szczegółowo1 ekwiwalent 1 ekwiwalent
PREPARAT NR 32 4-[BENZYLIDENOAMINO]FENOL HO NH 2 PhCHO Etanol, t. wrz., 1,5 godz. N HO Stechiometria reakcji p-aminofenol Aldehyd benzoesowy 1 ekwiwalent 1 ekwiwalent Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol)
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 4. Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne
Klasyczna Analiza Jakościowa Organiczna, Ćw. 4 - Identyfikacja wybranych cukrów Ćwiczenie 4 Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne Zagadnienia teoretyczne: 1. Budowa
Bardziej szczegółowoI. Węgiel i jego związki z wodorem
NaCoBeZU z chemii dla klasy 3 I. Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy naturalne źródła węglowodorów wymieniam kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną wyjaśniam, czym zajmuje się
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje rejonowe II stopień
POUFNE Pieczątka szkoły 28 stycznia 2016 r. Kod ucznia (wypełnia uczeń) Imię i nazwisko (wypełnia komisja) Czas pracy 90 minut KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 Eliminacje rejonowe
Bardziej szczegółowoKATALIZA I KINETYKA CHEMICZNA
9 KATALIZA I KINETYKA CHEMICZNA CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z procesami katalitycznymi oraz wpływem stężenia, temperatury i obecności katalizatora na szybkość reakcji chemicznej. Zakres obowiązującego
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI
Ćwiczenie 8 Semestr 2 STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI Obowiązujące zagadnienia: Stężenie jonów wodorowych: ph, poh, iloczyn jonowy wody, obliczenia rachunkowe, wskaźniki
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA TECHNOLOGICZNA PROCESU OTRZYMYWANIA DROŻDŻY EKOLOGICZNYCH
INSTRUKCJA TECHNOLOGICZNA PROCESU OTRZYMYWANIA DROŻDŻY EKOLOGICZNYCH Na podstawie wyników przeprowadzonych prac badawczych i w oparciu o doświadczenie w zakresie produkcji drożdży w systemie konwencjonalnym
Bardziej szczegółowoCzy produkcja żywności to procesy fizyczne i reakcje chemiczne?
Czy produkcja żywności to procesy fizyczne i reakcje chemiczne? Co to jest przemiana fizyczna? Podaj przykład przemiany fizycznej? Co to jest przemiana chemiczna? Podaj przykład przemiany chemicznej? Doświadczenie
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2014/2015 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 11 zadań. 2. Przed
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 7
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 7 Wykorzystanie metod jodometrycznych do miedzi (II) oraz substancji biologicznie aktywnych kwas askorbinowy, woda utleniona.
Bardziej szczegółowoLaboratorium. Technologia i Analiza Aromatów Spożywczych
Laboratorium Technologia i Analiza Aromatów Spożywczych Regulamin pracowni Technologii i Analizy Aromatów Spożywczych...3 Ćw. 1. Mikrokapsułkowanie olejków eterycznych z wykorzystaniem drożdży piwnych...4
Bardziej szczegółowoZakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1
PREPARAT NR 2 2,4,6-TRIBROMOANILINA NH 2 NH 2 Br Br Br 2 AcOH, 0 o C, 1 godz. Br Stechiometria reakcji Anilina 1 ekwiwalent 3.11 ekwiwalenta Dane do obliczeń Związek molowa (g/mol) Gęstość (g/ml) Anilina
Bardziej szczegółowoSposób otrzymywania białek o właściwościach immunoregulatorowych. Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania fragmentów witellogeniny.
1 Sposób otrzymywania białek o właściwościach immunoregulatorowych Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania fragmentów witellogeniny. Wynalazek może znaleźć zastosowanie w przemyśle spożywczym i
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja procesów membranowych. Magdalena Bielecka Agnieszka Janus
Klasyfikacja procesów membranowych Magdalena Bielecka Agnieszka Janus 1 Co to jest membrana Jest granica pozwalająca na kontrolowany transport jednego lub wielu składników z mieszanin ciał stałych, ciekłych
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy trzeciej
Lucyna Krupa Rok szkolny 2016/2017 Anna Mikrut WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy trzeciej Wyróżnia się wymagania na: ocenę dopuszczającą ocenę dostateczną (obejmują wymagania na ocenę dopuszczającą)
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 4 Suszenie rozpyłowe
Ćwiczenie 4 Suszenie rozpyłowe Wstęp Suszenie rozpyłowe jest to proces, w wyniku którego, z wyjściowego płynnego surowca (roztworu lub zawiesiny), powstaje produkt w postaci proszku. Suszenie rozpyłowe
Bardziej szczegółowoChemiczne składniki komórek
Chemiczne składniki komórek Pierwiastki chemiczne w komórkach: - makroelementy (pierwiastki biogenne) H, O, C, N, S, P Ca, Mg, K, Na, Cl >1% suchej masy - mikroelementy Fe, Cu, Mn, Mo, B, Zn, Co, J, F
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe Zadanie
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO kod Uzyskane punkty..... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
Bardziej szczegółowoMikrokapsułki CS. Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa
Mikrokapsułki CS Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa Kapsułkowanie 2 Kapsułkowanie jest techniką, za pomocą której jeden materiał lub mieszanina materiałów jest powlekana
Bardziej szczegółowoOcenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
Kryteria oceniania z chemii dla klasy 3A i 3B Gimnazjum w Borui Kościelnej Rok szkolny: 2015/2016 Semestr: pierwszy Opracowała: mgr Krystyna Milkowska, mgr inż. Malwina Beyga Ocenę niedostateczną otrzymuje
Bardziej szczegółowoXV Wojewódzki Konkurs z Chemii
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoCo to jest FERMENTACJA?
Co to jest FERMENTACJA? FERMENTACJA - rozkład niektórych monosacharydów, np. glukozy, pod wpływem enzymów wydzielanych przez drożdże lub bakterie. czyli tzw. biokatalizatorów. Enzymy (biokatalizatory)
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z KATALIZY HOMOGENICZNEJ I HETEROGENICZNEJ. Prowadzący: Przemysław Ledwoń. Miejsce ćwiczenia: Czerwona Chemia, sala nr 015
TRZYMYWANIE ŻYWIC EPKSYDWYCH 1 PLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKCHEMII I TECHNLGII PLIMERÓW TRZYMYWANIE ŻYWIC EPKSYDWYCH Prowadzący: Przemysław Ledwoń Miejsce ćwiczenia: Czerwona Chemia,
Bardziej szczegółowoProjektowanie Procesów Biotechnologicznych
Projektowanie Procesów Biotechnologicznych wykład 14 styczeń 2014 Kinetyka prostych reakcji enzymatycznych Kinetyka hamowania reakcji enzymatycznych 1 Enzymy - substancje białkowe katalizujące przemiany
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin dyplomowy Wydział Inżynierii. studia I stopnia. Kierunek: Chemia kosmetyczna
Zagadnienia na egzamin dyplomowy Wydział Inżynierii studia I stopnia Kierunek: Chemia kosmetyczna rok akademicki 2018/2019 1. Proszę podać jakie przepisy i akty prawne regulują kwestie stosowania związków
Bardziej szczegółowoRegulamin Przedmiotowy. XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego. dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego
Regulamin Przedmiotowy XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2014/ 2015 I. Informacje ogólne 1. Niniejszy Regulamin określa
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CHEMIA
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CHEMIA Informacje dla ucznia 1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój
Bardziej szczegółowo