Spis tre ci. wiczenia do 1. cz ci podr cznika... 7 Cz I. Ludzie w przedsi biorstwie Cz II. Funkcjonowanie przedsi biorstw...

Transkrypt

1

2 Spis tre ci Wst p... 5 wiczenia do 1. cz ci podr cznika... 7 Cz I. Ludzie w przedsi biorstwie Normy reguluj ce wspó ycie mi dzyludzkie Wizerunek pracownika Stosunki interpersonalne Samoocena Cz II. Funkcjonowanie przedsi biorstw Dzia alno produkcyjna, handlowa i us ugowa jednostki organizacyjnej. Gospodarka zasobami maj tkowymi Zaopatrzenie i gospodarka materia owa Organizacja i przebieg procesu produkcji Zbyt w przedsi biorstwie Sprzeda towarów Gospodarka zapasami w punkcie sprzeda y detalicznej Zasady organizacji pracy w handlu Handel i jego formy Punkty sprzeda y detalicznej Handel internetowy Formy rynków zorganizowanych Obrót towarowy z zagranic Handel w Unii Europejskiej Handel zagraniczny Transakcje w handlu zagranicznym Dokumenty w handlu zagranicznym Dzia alno us ugowa Cechy dzia alno ci us ugowej Transport, spedycja i logistyka Struktury organizacyjne podmiotów gospodarczych Cz III. Gospodarowanie zasobami pracy Zatrudnienie Stan i struktura zatrudnienia Przyjmowanie i zwalnianie pracowników Ergonomia. Bezpiecze stwo i higiena pracy Wydajno pracy Wynagrodzenia Rozwi zania wybranych wicze do 1. cz ci podr cznika

3 wiczenia do 2. cz ci podr cznika Cz I. Gospodarowanie zasobami maj tkowymi Zasoby maj tkowe jednostki organizacyjnej Aktywa trwa e Gospodarka naprawcza Aktywa obrotowe ród a nansowania dzia alno ci jednostki organizacyjnej Kapita y Kredyty Cz II. Zarz dzanie i organizacja Zarz dzanie jednostk organizacyjn Planowanie i organizacja dzia alno ci jednostki organizacyjnej Rodzaje, zasady i metody planowania Plan gospodarczy Planowanie rzeczowe Planowanie nansowe Organizacja pracy Cz III. Ubezpieczenia i nanse Ubezpieczenia Gospodarowanie nansami jednostki organizacyjnej Przychody i koszty Podatki i wynik nansowy Charakterystyka wybranych metod analizy ekonomicznej Wska nikowa ocena sytuacji nansowej Wska niki nansowe Wska niki dzia alno ci gospodarczej Wska niki wykorzystania rodków Rozliczenia mi dzynarodowe Cz IV. Rola i znaczenie kontroli procesu gospodarczego Cz V. Marketing Organizacja dzia a marketingowych w jednostce organizacyjnej Reklama Rozwi zania wybranych wicze do 2. cz ci podr cznika

4 Wst p Niniejszy zbiór wicze jest ci le zwi zany z tre ci podr cznika tego autora pt. Ekonomika i organizacja przedsi biorstw. Cz 1 oraz Cze 2. Warunkiem poprawnego rozwi zania wicze jest uprzednie opanowanie okre lonej cz ci materia u nauczania zawartego w podr czniku. wiczenia, tematycznie zwi zane z podr cznikiem, stanowi jednocze nie jego uzupe nienie, polegaj ce g ównie na przystosowaniu zawartych w podr czniku wiadomo ci teoretycznych do praktyki gospodarczej przedsi biorstw. W niektórych wypadkach, kiedy podr cznik nie uwzgl dnia w pe ni materia u pozwalaj cego rozwi za konkretne wiczenie, umieszczono w tym e wiczeniu odpowiednie wyja nienie i podano przyk ad u atwiaj cy rozwi zanie (zastosowano mniejsz czcionk ). W rozdziale o dzia alno ci us ugowej i gospodarce naprawczej tekst dodatkowy dotyczy nie konkretnego cwiczenia, ale wszystkich wicze. Celem wicze jest pog bienie wiadomo ci zawartych w podr czniku oraz lepsze ich zrozumienie. Umo liwia to odpowiednio dobrana tre wicze nawi zuj ca do sytuacji, jakie mog wyst pi w praktycznej dzia alno ci rmy. Dzi ki temu systematyczne rozwi zywanie wicze pozwala lepiej przygotowa uczniów do pracy zawodowej, a absolwentom umo liwi rozwi zywanie problemów, z jakimi mog spotka si w praktyce zawodowej. Do tych wicze, których rozwi zanie wymaga pewnych schematów lub formularzy, do czono ich wzory. Na ko cowych stronach podano wyniki wybranych wicze (zw aszcza wymagaj cych dzia a rachunkowych).

5 Cz II. Funkcjonowanie przedsi biorstw 26 WZÓR 5. Pobranie materia u Rw WZÓR 6. Zwrot materia u Zw

6 5. Dzia alno produkcyjna, handlowa Organizacja i przebieg procesu produkcji Rodzaje i typy produkcji wiczenie 61. Okre l, które z ni ej wymienionych zak adów maj produkcj jednorodn, a które ró norodn : stolarnia, cukrownia, garbarnia, browar, fabryka maszyn rolniczych, kopalnia w gla kamiennego, dro d ownia, zak ady odzie owe, drukarnia, upa solna, wytwórnia sprz tu komunikacyjnego, cementownia, fabryka wyrobów z drutu. wiczenie 62. Podaj pi zak adów, których produkcj zalicza si do produkcji jednorodnej i pi zak adów o produkcji ró norodnej (innych ni podano w wiczeniu 61). wiczenie 63. Podziel ni ej podane wyroby na wytwarzane w ramach produkcji jednostkowej, seryjnej i masowej: cement, m ka pszenna, statki handlowe, radioodbiorniki, obuwie damskie, surówka wielkopiecowa, silniki elektryczne, turbiny wodne, m oty parowe, piwo, soda, aparatura laboratoryjna specjalna, karbid, adaptery, mikroskopy, kot y okr towe, ceg y, aparaty fotogra czne, motocykle, kwas siarkowy, krosna automatyczne, gaz opa owy, zegarki, mosty drogowe, walcarki blach. wiczenie 64. Dla oznaczenia cech, jakimi charakteryzuj si poszczególne typy produkcji, mo na przyj umownie nast puj ce okre lenia: asortyment wyrobów: szeroki, redni, w ski, ilo jednorodnych wyrobów: bardzo wielka, wielka, ma a, cykl produkcyjny: d ugi, krótki, bardzo krótki, stopie wykorzystania maszyn: du y, do du y, ma y, kwali kacje pracowników: wysokie, do wysokie, rednie, koszt jednostkowy produkcji: wysoki, niski, bardzo niski. Sporz d tabel wg podanego wzoru i wpisz podane okre lenia do odpowiednich rubryk, by odpowiada y poziomowi cechy w a ciwemu dla danego typu produkcji. Typy produkcji asortyment wyrobów ilo jednorodnych wyrobów Cechy typów produkcji cykl produkcyjny stopie wykorzystania maszyn kwali kacje pracowników koszt jednostkowy produkcji produkcja jednostkowa produkcja seryjna produkcja masowa 27

7 Cz I. Gospodarowanie zasobami maj tkowymi wiczenie 17. W grudniu ubieg ego roku w fabryce tworzyw sztucznych oddano do u ytku now wtryskark, której warto pocz tkowa wynosi a 42 tys. z, wytwarzaj c jeden produkt znajduj cy zbyt na rynku. W roku bie cym na wtryskarce zostanie wytworzonych 10 tys. szt. produktów, które s sprzedawane po 8 z za 1 szt. Koszt jednostkowy produktu wynosi 7,20 z, w tym koszt amortyzacji wynosi dotychczas 0,70 z. Fabryka zamierza zastosowa w roku bie cym degresywn metod obliczania amortyzacji. Stawka amortyzacyjna wed ug przepisów podatkowych wynosi 20%, projektowany wspó czynnik podwy szenia stawki amortyzacyjnej jest równy 2, inne elementy kosztów przy produkcji na nowej maszynie obni si o 0,10 z na 1 szt. produktu, a ceny produktu, ze wzgl du na siln konkurencj na rynku, nie mo na nawet minimalnie podwy szy. Oblicz koszt w asny 1 szt. produktu, stosuj c degresywn metod obliczania amortyzacji w roku bie cym, i okre l, czy fabryka mo e t metod zastosowa. Odpowied uzasadnij Gospodarka naprawcza Organizacja gospodarki naprawczej przewiduje ró ne metody przeprowadzania napraw, w ród których mo na wymieni : metod poprzegl dow, metod standardow i metod okresow. Metoda poprzegl dowa polega na tym, e przegl dy okresowe przeprowadza si w z góry okre lonych terminach. Na podstawie przegl du, dzi ki któremu mo na okre li stopie zu- ycia poszczególnych cz ci i elementów maszyny, ustala si zakres i termin naprawy. W tej metodzie nie przewiduje si naprawy z góry, lecz nast puje ona w wyniku przeprowadzonego przegl du. Metoda standardowa (wzorcowa) charakteryzuje si tym, e z góry zak ada si, na podstawie opracowanych normatywów napraw, terminy oraz zakres renowacji. Naprawa jest przeprowadzana w ci le ustalonym terminie, niezale nie od stanu zu ycia maszyny czy urz dzenia. Wymianie podlegaj wszystkie cz ci przewidziane w normatywie do wymiany, nawet je li si oka e, e s one zu yte niezupe nie i mog yby nadal pracowa. Dodatni cech napraw standardowych jest to, e zapewniaj one w maksymalnym stopniu niezawodn prac maszyn i urz dze oraz pozwalaj na skrócenie czasu remontu, gdy z góry mo na przygotowa cz ci do wymiany i nie trzeba bada stopnia zu ycia cz ci. Z uwagi na kompleksowo wymiany cz ci koszty tego rodzaju remontów s stosunkowo wysokie. Metoda ta jest zwykle stosowana w krajach gospodarczo rozwini tych, a jedna z jej odmian, zwana metod UMS (Universal Maintenance Standards) jest cz sto spotykana w przemy le ameryka skim. Metoda okresowa polega na planowaniu z góry zakresu i terminów czynno ci remontowych dla poszczególnych maszyn i urz dze. Charakterystyczna przy tej metodzie jest cykliczno wykonywania przegl dów i napraw. Okres up ywaj cy od oddania maszyny do u ytku do pierwszej naprawy g ównej lub okres miedzy kolejnymi naprawami g ównymi jest nazywany cyklem naprawczym lub cyklem remontowym. W cyklu tym, w ustalonej kolejno- ci i odst pach czasu, s przeprowadzane przegl dy, naprawy bie ce i naprawy rednie. Przyk ad cyklu naprawczego, obejmuj cego 6 napraw (1 naprawa g ówna, 4 naprawy bie ce

8 1. Zasoby maj tkowe jednostki organizacyjnej i l naprawa rednia), nazywanego równie cyklem sze cioremontowym, mo na schematycznie przedstawi nast puj co: G p p B p p B p p S p p B p p B p p G, gdzie: G naprawa g ówna, nazywana równie remontem kapitalnym, p przegl d, B naprawa bie ca, S naprawa rednia. Cykl naprawczy jest wyra ony zazwyczaj w godzinach pracy maszyny. Je eli np. cykl sze cioremontowy wynosi godzin pracy maszyny, to przy pracy maszyny na l zmian je eli przyjmie si, e maszyna w ci gu roku na l zmianie przepracuje 2000 godzin okres mi dzy g ównymi naprawami b dzie wynosi 6 lat ( : 2000 = 6), przy pracy na 2 zmiany 3 lata ( : 4000 = 3), a przy pracy na 3 zmiany 2 lata. D ugo cyklu naprawczego jest bardzo ró na i zale y od rodzaju maszyn, na przyk ad dla obrabiarek skrawaj cych do metali cykl ten wynosi najcz ciej godzin, dla maszyn do obróbki plastycznej godzin, dla ku niarek godzin. W metodzie okresowej nie nast puje w odró nieniu od metody standardowej bezwzgl dna wymiana okre lonych instrukcj cz ci maszyny, a zakres robót renowacyjnych mo e by korygowany na podstawie wery kacji przeprowadzonej w czasie remontu. Pracoch onno naprawy okre lona przez warunki eksploatacji urz dze w danej bran y lub przez producenta urz dzenia zale y w du ej mierze od z o ono ci maszyny pod wzgl dem naprawczym. Ta z o ono jest cz sto okre lana liczb tzw. jednostek remontowych lub jednostek naprawczych. Im konstrukcja maszyny bardziej skomplikowana i stopie z o ono ci maszyny pod wzgl dem wykonywania napraw wy szy, tym wi ksza liczba jednostek remontowych charakteryzuj cych maszyn. W wielu przedsi biorstwach przemys u maszynowego za punkt wyj cia przyj to pracoch onno naprawy g ównej, która na przyk ad dla wybranych obrabiarek przedstawia a si nast puj co: tokarka karuzelowa 27 jednostek remontowych, frezarka FxB25 7 jednostek remontowych, wiertarka kad ubowa WKA-40 6 jednostek remontowych, gwinciarka GWA-16 4 jednostki remontowe, pi a ramowa PM jednostki remontowe. Nast pnie nale y okre li pracoch onno jednostki remontowej wyra on w liczbie godzin pracy potrzebnej na wykonanie naprawy. Pracoch onno ta zale y w konkretnych warunkach przedsi biorstwa od poziomu techniczno-organizacyjnego s u by naprawczej, wyposa enia s u by naprawczej w maszyny i urz dzenia, wspó pracy z serwisem producenta remontowanych maszyn, metody przeprowadzania napraw i innych czynników. W odniesieniu do obrabiarek wytwarzanych przez krajowe fabryki przemys u maszynowego przyj to umownie za podstaw jednostki remontowej rednio 75 godzin pracy zwi zanych z napraw. Okre lono równie stosunek poszczególnych czynno ci naprawczych do naprawy g ównej, który przedstawia si nast puj co: G : S : B : p = 1,0 : 0,54 : 0,12 : 0,

9 Cz II. Zarz dzanie i organizacja WZÓR 7. Karta procesu 154 Proces produkcyjny w odlewni wytwarzaj cej elementy maszyn z mosi dzu sk ada si z trzech grup operacji, a, mianowicie z: przygotowania wsadu, odlewania i formowania. W zakres przygotowania wsadu wchodzi pobranie materia u wsadowego (mosi dzu) z magazynu, przygotowanie poprzez ciecie na odpowiednie wymiary oraz kontrola wsadu. Po dokonanej kontroli wsad jest uk adany w bezpo rednim s siedztwie pieców w odlewni. W odlewni dokonuje si kontroli tygli gra towych, w których

10 jest przetapiany wsad, przygotowuje si tygle do przetopu i nast pnie w piecu przeprowadza si proces topienia mosi dzu. Równocze nie z operacjami przygotowania wsadu oraz z czynno ciami wykonywanymi w odlewni na stanowiskach formierskich przygotowuje si masy formierskie i formy oraz jest przeprowadzana kontrola form. Po zako czeniu procesu topienia w odlewni nast puje zalewanie form p ynnym metalem. Po skrzepni ciu i ostudzeniu odlew jest wyjmowany z formy, kontrolowany i oczyszczany. Po oczyszczeniu dokonuje si ostatecznej kontroli jako ci i kieruje si odlew do wysy ki. Przedstaw wykres operacji i kontroli przy produkcji odlewów z mosi dzu na za czonej karcie procesu (KP) stanowi cej wzór 7, stosuj c odpowiednie symbole operacji, kontroli i ewentualnie czynno ci kombinowanych. wiczenie 116. lusarz wraz z pomocnikiem, zatrudnieni w warsztacie mechanicznym, wytwarzaj z blachy stalowej pojemniki na kó kach z pokryw s u ce do transportu detali mi dzy stanowiskami pracy. W warsztacie mechanicznym znajduj si nast puj ce pomieszczenia, maszyny i stanowiska pracy: A magazyn wydzia owy, B tokarka, C no yce gilotynowe do ci cia metali, D magazyn wyrobów gotowych, E stanowisko malarskie, F stanowisko kontroli jako ci, G p yta traserska, H stanowisko spawalnicze, I stó monta owy. Rys. 2. Schemat rozmieszczenia stanowisk pracy 155

11 Cz V Marketing 7. Organizacja dzia a marketingowych w jednostce organizacyjnej 194 wiczenie 224. Podaj po trzy przyk ady czynników ekonomicznych, spo ecznych i psychologicznych kszta tuj cych post powanie konsumenta na rynku. wiczenie 225. Okre l cechy segmentu rynku na artyku y papiernicze biurowe i szkolne oraz scharakteryzuj go pod wzgl dem ró nych kryteriów (demogra cznych, geogra cznych itd.). wiczenie 226. Podaj po trzy przyk ady produktów cz stego zakupu, wybieranych i specjalnych. wiczenie 227. Okre l orientacyjny cykl ycia na rynku nast puj cych produktów: ulepszony model telewizora, p yta CD z nowym przebojem muzycznym, okre lona marka proszku do prania, nowy typ samochodu osobowego danej marki, nowoczesny komplet mebli pokojowych, zimowe obuwie damskie, nowy model komputera. Uszereguj podane produkty w kolejno ci od najkrótszego do najd u szego cyklu ich ycia na rynku. wiczenie 228. Podaj po trzy przyk ady konkretnego znaku towarowego ró nych rm, maj cego posta : rysunku, wyrazu lub kilku wyrazów, specjalnego kszta tu liter. wiczenie 229. Okre l, kiedy jest korzystniejsza promocja marki (nazwy) rmy, która sprzedaje ró ne produkty, a kiedy promocja marek poszczególnych jej produktów. wiczenie 230. Wymie po trzy marki znanych rm wytwarzaj cych: sprz t audiowizualny, samochody osobowe, czekolad i wyroby czekoladowe, kosmetyki, wieczne pióra i komputery.

12 7. Organizacja dzia a marketingowych... wiczenie 231. Podaj, z jakimi podstawowymi produktami lub us ugami kojarz si nast puj ce rmy: Agfa, Optimus, Coca-Cola, Suchard, Daewoo, WSiP, Jeans, Omega, PZU, Próchnik, Olza, Stomil, Pioneer 1, Tonsil, Panasonic. wiczenie 232. Na rysunku 12.1 w podr czniku cz. 2 przedstawiono warianty kana ów dystrybucji. Okre l warianty w a ciwe dla producenta wytwarzaj cego: a) samochody osobowe, b) proszki do prania i inne rodki czysto ci, c) maszyny do obróbki drewna (pi y, heblarki, tokarki itp.), d) aparaty fotogra czne, e) odzie m sk, f) pieczarki, g) napoje gazowane, h) artyku y pi mienne, i) chleb i pieczywo. Nale y poda numer odpowiedniego wariantu z rys W niektórych przypadkach mo e to by wi cej ni jeden wariant. Wybór wariantów uzasadnij. wiczenie 233. Podaj trzy przyk ady stosowania franchisingu w polskim handlu lub us ugach. wiczenie 234. Odbiorca kupowa co miesi c 2100 kg materia u potrzebnego do celów produkcyjnych po 80 z za 1 kg. Dostawca udziela boni katy w postaci opustu od ceny w wysoko ci 5%. Od przysz ego miesi ca dostawca zmieni form boni katy, dodaj c do zamówionej ilo ci nieodp atnie 5% materia u. Czy zmiana formy boni katy jest korzystna dla odbiorcy, czy te nie zmienia kwoty, jak co miesi c odbiorca p aci za ilo potrzebn do produkcji? wiczenie 235. Producent A udziela 6% boni katy na cenie, która wynosi 50 z za 1 kg, a producent B, sprzedaj cy te same produkty po tej samej cenie, udziela równie boni katy, lecz w formie dodatkowej ilo ci produktów dostarczanych bezp atnie te w wysoko ci 6%. U którego z producentów korzystniej jest dokonywa zakupu? Jaka jest faktyczna (tj. po uwzgl dnieniu boni katy) cena jednostkowa produktu u producentów A i B? wiczenie 236. Przy jednorazowej sprzeda y produktów do 100 szt. producent udziela rabatu w wysoko ci 4%, przy sprzeda y szt. rabat wynosi 6% od ca ej dostawy, natomiast dostawy powy ej 500 szt. s obj te rabatem w wysoko ci 10%. Podstawowa cena sprzeda y wynosi 150 z za 1 szt. Oblicz, ile zap aci odbiorca za ca dostaw przy zakupie 80 szt., 300 szt., 450 szt., 600 szt. produktu i jaka jest w ka dym z tych przypadków faktyczna cena zakupu. 195