W % 2013/ ,6%. O

Transkrypt

1 Warszawa W dniu 15 września br. AHK Polska zorganizowała w Warszawie konferencję na temat: Rola i znaczenie kształcenia zawodowego we współpracy Polska-Niemcy, Różne doświadczenia, różne systemy edukacji, podobne wyzwania rynku pracy. Kraje o najniższym bezrobociu wśród młodych ludzi oraz najkrótszym czasie poszukiwania pierwszej pracy mają dualne systemy kształcenia zawodowego, w których nauka przebiega dwutorowo: w szkole i zakładzie pracy. Mają one też zupełnie inną strukturę kształcenia - około 50-60% młodych ludzi wybiera kształcenie zawodowe. W Polsce w roku szkolnym 2013/14 z ponad 397 tys. absolwentów gimnazjum szkoły zawodowe wybrało ok. 74 tys. uczniów, czyli ok. 18,6%. O tym, jak zmienić polski system kształcenia rozmawiano w Warszawie podczas konferencji. W konferencji uczestniczyli wiceminister edukacji Tadeusz Sławecki, wiceminister pracy Jacek Męcina, Dr Susanne Nonnen, Prezes Senior Experten Service, kierownik działu Europa Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań Niemiec Susanne Burger, przedstawiciele Federalnego Instytutu ds. Kształcenia Zawodowego, a także przedstawiciele firm - pracodawców współpracujących w Polsce ze szkołami i wspierających praktyczną naukę zawodu w systemie dualnym wzorowanym na niemieckim. Konferencję otworzył dyrektor generalny AHK Polska Michael Kern, a słowo wstępne wygłosił ambasador Niemiec w Warszawie Rolf Nikel. Ambasador docenił osiągnięcia władz polskich i AHK Polska w zakresie reformy kształcenia zawodowego, podkreślił jednak również sukcesy Niemiec na tym polu. W szczególności fakt, że przeszło połowa młodych Niemców wybiera kształcenie zawodowe, jak również że to właśnie w Niemczech i w Austrii bezrobocie wśród młodzieży jest najniższe w całej Unii Europejskiej (poniżej 10 %).

2 Podsumowania reformy kształcenia zawodowego dokonał minister Tadeusz Sławecki, który zaakcentował najważniejsze jej założenia. Polski system kształcenia zawodowego jest reformowany, a celem tych reform jest dostosowanie go do potrzeb rynku pracy. Istotną reformą kształcenia zawodowego w Polsce jest rozbudowa systemu kształcenia dualnego, od lat z powodzeniem stosowanego w Niemczech wyjaśniał wiceminister Tadeusz Sławecki. Sekretarz stanu w MEN, wyraził również zadowolenie z faktu, że w programach kształcenia dualnego w Polsce uczestniczą znane niemieckie firmy. Zdaniem wiceministra z roku na rok podnosi się również liczba uczniów kształcących się w zawodowo. O sukcesie niemieckiego systemu kształcenia zawodowego na arenie międzynarodowej opowiedziała Susanne Burger, Kierownik Działu Europa, Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań. Przedstawicielka Ministerstwa poinformowała, że ujmując historycznie przed laty nawet OECD krytykowało niemiecki system kształcenia zawodowego, Niemcy miały bowiem za niski wskaźnik absolwentów szkół wyższych. Po latach zmian i aktywności na tym polu okazało się, że kształcenie praktyczne przekłada się na redukcję bezrobocia wśród osób młodych. Susanne Burger nawiązując do tematu konferencji podkreśliła również, że nie da się 1:1 przełożyć niemieckiego systemu do innych krajów, ale można i należy korzystać z doświadczeń państw, które przeszły drogę wdrażania systemów kształcenia zawodowego. Korzystając z ich wiedzy można stosować szereg zachęt dla przedsiębiorców, np. ulgi w podatkach lub różne modele finansowania w stworzeniu systemu kształcenia, np. powszechne składki przedsiębiorców na kształcenie zawodowe. Informacje na temat Polskiej Ramy Kwalifikacji przedstawił dr Tomasz Saryusz-Wolski z Instytutu Badań Edukacyjnych. Wskazał na jej najistotniejsze elementy, jak zintegrowany system kwalifikacji, zapewnienie jakości, walidację, przenoszenie i akumulowanie osiągnięć, jak również udział interesariuszy i monitorowanie systemu.

3 Działalność Federalnego Instytutu ds. Kształcenia Zawodowego jako przykład skutecznej współpracy partnerów społecznych na rzecz rozwoju i promowania kształcenia zawodowego zaprezentował Gunther Spillner, kierownik Biura Komisji Głównej Federalnego Instytutu ds. Kształcenia Zawodowego. Spillner podkreślił ważność współpracy i porozumienia wszystkich partnerów biorących udział w procesie kształtowania systemu kształcenia zawodowego, rządu, organizacji pracodawców, przedsiębiorców, związków zawodowych oraz koordynujących program instytutów. Dr Susanne Nonnen, prezes Senior Experten Service wygłosiła wykład na temat Partnerstwo generacji dla wykorzystania doświadczenia i rozwoju edukacji zawodowej. W ramach prezentacji wyjaśniła formę funkcjonowania fundacji, jej założenia oraz cele. Działania fundacji są odpowiedzią na zapotrzebowanie kraju z jednej strony na wykształcone kadry szkolące przyszłych pracowników, bądź nauczycieli nauki zawodu, a z drugiej na temat wydłużającego się czasu życia obywateli. W drugiej części spotkania odbyły się trzy panele dyskusyjne. Pierwszy z nich, prezentacją na temat: Jak państwo może wspierać kształcenie zawodowe? otworzyła Katarzyna Kozłowska-Błoch, kierownik działu Rozwój Kompetencji Fachowych i Kształcenie Zawodowe Volkswagen Poznań. W ramach prezentacji Katarzyna Kozłowska- Błoch zaprezentowała stworzony przez Volkswagen Poznań we współpracy z partnerami, w tym AHK Polska model kształcenia młodych ludzi w Swarzędzu pod Poznaniem. Zakład postawił na rozwój kompetencji fachowych, kształci pracowników zgodnie ze standardem koncernu, a tym samym odpowiedział na wyzwania demograficzne współczesnych czasów. W ramach panelu głos zabrała i swoją receptę na sukces w budowie systemu kształcenia edukacji zawodowej przedstawiła prezes Zarządu Robert Bosch Polska Krystyna Boczkowska. Zdaniem prezes Roberta Boscha w Polsce w zakresie zainteresowania młodzieży odnośnie wyboru dalszej drogi kształcenia proporcja aktualnie jest mniej więcej taka, że 20 % wybiera

4 kształcenie zawodowe, a 80% teoretyczne. Ze względu na zapotrzebowanie rynku proporcja powinna być, jeśli nie odwrotna, to co najmniej 70% (zawodowe) do 30% (teoretyczne). Właściwe ukierunkowanie młodzieży osiągnie się również poprzez podniesienie poprzeczki na egzaminach maturalnych. Obecnie jest bowiem tak, że egzamin maturalny uznaje się za zdany, gdy kandydat uzyska co najmniej 30 % punktów, podczas gdy uczeń zawodu na egzaminach praktycznych musi zdać go na ponad 70 %. Istotną trudnością na drodze do przezwyciężenia impasu komunikacyjnego w zakresie kształcenia zawodowego jest również brak porozumienia pomiędzy kluczowymi ministerstwami ministerstwem edukacji, gospodarki i szkolnictwa wyższego. Na takie porozumienie i współpracę liczą organizacje pracodawców i sami pracodawcy, którzy chcieliby się włączyć w działania na rzecz rozwoju szkolnictwa zawodowego. Kluczowym aspektem jest brak kampanii na rzecz podniesienia prestiżu szkolnictwa zawodowego oraz brak doradztwa zawodowego. Jak się okazuje 60-70% uczniów nie ma żadnej znajomości rynku pracy i nie wie, w jakich zawodach poszukuje się pracowników. Głos zabrali również przedstawiciele administracji państwowej pani dyrektor Ewa Swędrowska z MG oraz pan Piotr Bartosiak z MEN. Przedstawiciele obydwu ministerstw przedstawili dokonania, jak również planowane działania na rzecz poprawy sytuacji w zakresie szkolnictwa zawodowego. Ministerstwo Gospodarki zamierza przeznaczyć środki na rozwój kształcenia zawodowego w specjalnych strefach ekonomicznych, które skupiają najwięcej innowacyjnych i nowoczesnych przedsiębiorstw. Ministerstwo dostrzega również problem braku wykwalifikowanych kadr i potrzebę ich pozyskania. Ministerstwo Edukacji pozytywnie ocenia skutki wprowadzonej reformy kształcenia zawodowego (planowanej do 2017). W drugim panelu dyskusyjnym na temat: Zróżnicowane zainteresowanie młodych Polaków i Niemców kształceniem zawodowym znaleźli się Mariusz Seneczyn, kierownik Działu Szkoleń, Häring Polska, Krystyna Woźniak, członek zarządu, Solaris Bus & Coach, Cornelius Ochmann, dyrektor i członek zarządu, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Sławomir Fater,

5 dyrektor, Centrum Kształcenia Ustawicznego Nowoczesnych Technologii w Łodzi. Również tutaj słychać było echa poprzednich wypowiedzi. Panel rozpoczął Mariusz Seneczyn, który po przedstawieniu firmy Häring Polska skupił się na bolączkach, z jakimi zderzają się pracodawcy poszukując wykwalifikowanych pracowników lub starając się zorganizować kształcenia zawodowe. Wśród elementów szczególnie utrudniających właściwe kształcenie wskazał na nieproporcjonalnie dużą ilość godzin nauki teoretycznej w stosunku do zajęć praktycznych oraz na duży odsetek szkół prowadzących nauczanie, ale nie dających możliwości zatrudnienia ze względu na brak kwalifikacji i umiejętności praktycznych u absolwentów. Sławomir Fater opowiedział o idei przyświecającej jego szkole - Centrum Kształcenia Ustawicznego Nowoczesnych Technologii w Łodzi, która jako jedna z pierwszych zaczęła propagować kształcenie uczniów stosownie do potrzeb okolicznego przemysłu. Krystyna Woźniak przedstawiła drogę Solaris Bus & Coach w tworzeniu własnego modelu kształcenia na potrzeby zakładu. Podkreśliła przy tym, że Solaris jako firma polska nie miała możliwości czerpać z ustalonych wzorców i zdobytych doświadczeń. Cornelius Ochmann w kontekście tematu panelu potwierdził, że doświadczenia Polski i Niemiec w zakresie zainteresowania młodzieży kształceniem zawodowym są zbliżone i warto jest dzielić się wiedzą i praktyką w tym temacie. Podczas trzeciego panelu uczestnicy dyskutowali nad partnerstwem dla kształcenia zawodowego. Panel - prezentacją na temat doświadczeń IHK Nürnberg w zakresie partnerstwa na rzecz kształcenia zawodowego - otworzyła Ursula Poller, z-ca dyrektora generalnego IHK Nürnberg. W prezentacji znalazły się przykłady pozytywnych efektów kształcenia po stronie wszystkich uczestników procesu, państwa, krajów związkowych, pracodawców i pracowników. Po stronie państwa to przede wszystkim niskie bezrobocie wśród młodocianych oraz odciążenie kasy państwowej przez bezpośrednie finansowanie ze strony gospodarki, ze strony przedsiębiorców zabezpieczenie wysoko wykwalifikowanych

6 kadr pracowniczych, zmniejszenie wydatków związanych z rekrutacją personelu oraz z wdrożeniem do pracy, natomiast ze strony uczniów wynagrodzenie, ochrona przed wypowiedzeniem, wysokie prawdopodobieństwo zatrudnienia. W panelu wypowiedzieli się również prof. dr hab. Jacek Męcina, wiceminister pracy, dr Susanne Nonnen, Barbara Kaśnikowska, prezes zarządu Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, Mirosława Rudzka, dyrektor działu szkoleń Mercedes-Benz Polska. Minister Męcina przedstawił historyczne uwarunkowania, które spowodowały zmiany w zakresie kształcenia zawodowego w Polsce oraz zadeklarował otwartość na współpracę w zakresie tworzeniach nowych rozwiązań. Pani Prezes Kaśnikowska nawiązała do programu inwestycji w kształcenie zawodowe w SSE i na przykładzie swojej strefy przedstawiła, jak działania w tym zakresie sobie wyobraża. Pani Nonnen podkreśliła znaczenie doświadczonych ekspertów, którzy w ramach wolontariatu będąc na emeryturze mogą wspierać uczniów i opiekunów praktycznej nauki zawodu w zakładach pracy. Pani Rudzka opowiedziała o pozytywnych doświadczenia kształcenia młodych w Mercedes Benz. Adepci zawodu przechodzący szkolenie w tej firmie zdają ogólnozakładowy egzamin zawodowy. W ten sposób mają możliwość porównania swoich osiągnięć z kolegami z zakładów Mercedes-Benz na całym świecie. W podsumowaniu konferencji dyrektor działu szkoleń i kształcenia zawodowego Maria Montowska nawiązała do postulatów pracodawców bliższej współpracy w tworzeniu programów kształcenia zawodowego, podjęcia działań w zakresie zmiany, poprawy wizerunku kształcenia zawodowego oraz zaapelowała o korzystanie z dobrych przykładów w zakresie kształcenia zawodowego, tak sąsiadów Polski, jak i firm, które takie działania podejmują samoistnie i nie czekają na administrację państwową.

7 Jeśli chcielibyśmy zdefiniować zadania dla wszystkich partnerów zainteresowanych rozwojem nowoczesnej edukacji zawodowej, adekwatnej do oczekiwań rynku pracy, a przez to gwarantującej zatrudnienie młodym ludziom to warto nawiązać do słów ministra Tadeusza Sławeckiego z MEN Polski system kształcenia zawodowego jest reformowany, a celem tych reform jest dostosowanie go do potrzeb rynku pracy. Istotną reformą kształcenia zawodowego w Polsce jest rozbudowa systemu kształcenia dualnego, od lat z powodzeniem stosowanego w Niemczech. Dwa lata od wejścia reformy to dobry moment na postawienie pierwszej diagnozy, czy rzeczywiście zmiany idą w kierunku oczekiwanym przez rynek. Wydaje się, że nie i przedsiębiorcy to głośno wyrażają poprze swoje działania i postulaty. Oto i one: 1. Upraktycznienie nauki zawodu poprzez połączenie procesu nauki w szkole z procesem zdobywania doświadczenia zawodowego w zakładzie pracy; dzisiaj taką możliwość w ograniczonym stopniu dają jedynie zasadnicze szkoły zawodowe 2. Zapewnienie wysokiej jakości kadry nauczycieli i instruktorów nauki zawodu. W Polsce brakuje systemu kształcenia nauczycieli zawodu 3. Stworzenie zinstytucjonalizowanej platformy komunikacji pomiędzy wszystkimi partnerami powiązanymi z kształceniem zawodowym: rządem, przemysłem i samorządem, zajmującej się badaniami potrzeb rynku pracy oraz szeroko pojętym doradztwem, zapewniającej wspólne wypracowanie standardów w kształceniu zawodowym. Swego rodzaju modelem może być działalność Federalnego Instytutu ds. Kształcenia Zawodowego 4. Zrównanie znaczenia kształcenia zawodowego z kształceniem ogólnym 5. Zmiana wizerunku kształcenia zawodowego