Farmacja. Plaga. praktyczna. Wysuszona błona śluzowa nosa Co zaburza jej naturalne funkcje ochronne? depresji

Transkrypt

1 PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW Farmacja praktyczna POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 4 (84) Kwiecień 2015 Cena: 6,70 zł temat numeru Plaga Wysuszona błona śluzowa nosa Co zaburza jej naturalne funkcje ochronne? depresji Walka z chorobą to prawdziwe wyzwanie, przed którym stoi polskie społeczeństwo Matki w aptece Czego oczekują od farmaceutów? Wiek serca Czy da się go obniżyć? Sprzedaż wiązana Jak ją prowadzić w aptece?

2 WŁĄCZ wyłącz alergię Olopatadyna działa przeciwhistaminowo 1 działa przeciwzapalnie 2 Aktualnie uważana za najskuteczniejszy lek przeciwhistaminowy w leczeniu objawów alergii oczu 3 NOL/013/ 013/ Nolodon (olopatadine). Skład i postać: Jeden ml roztworu zawiera 1 mg olopatadyny (w postaci olopatadyny chlorowodorku). Jedna kropla zawiera 0,03 mg olopatadyny. Substancja pomocnicza o znanym działaniu: chlorek benzalkoniowy 0,1 mg/ml. Krople do oczu, roztwór. Wskazania: Leczenie ocznych objawów przedmiotowych i podmiotowych sezonowego alergicznego zapalenia spojówek. Dawkowanie i sposób podawania: 1 kropla do worka spojówkowego chorego oka (oczu) dwa razy na dobę (z zachowaniem 8 godzin przerwy pomiędzy zakropleniem kolejnych dawek). O ile jest to niezbędne, leczenie można kontynuować do czterech miesięcy. Aby zapobiec zanieczyszczeniu końcówki kroplomierza i roztworu zawartego w butelce, należy postępować ostrożnie, by nie dotknąć końcówką kroplomierza powiek, okolic sąsiadujących z okiem lub innych powierzchni. Gdy preparat nie jest używany, butelkę należy przechowywać szczelnie zamkniętą. W przypadku jednoczesnego leczenia innymi lekami okulistycznymi podawanymi miejscowo, należy zachować od pięciu do dziesięciu minut przerwy pomiędzy podaniem kolejnych leków. Stosowanie u pacjentów w podeszłym wieku. Nie ma potrzeby wprowadzania zmian dawkowania u pacjentów w podeszłym wieku. Dzieci i młodzież. Preparat Nolodon może być stosowany u pacjentów pediatrycznych (w wieku trzech lat i starszych) w takiej samej dawce jak u dorosłych. Stosowanie u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby i nerek. Olopatadyny w postaci kropli do oczu (preparatu Nolodon) nie badano u pacjentów z chorobami nerek lub wątroby. Nie należy jednak spodziewać się, aby u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby istniała konieczność zmiany dawkowania. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą zawartą w preparacie. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Nolodon jest preparatem przeciwalergicznym i przeciwhistaminowym, który mimo podawania miejscowego podlega wchłanianiu ogólnoustrojowemu. W razie wystąpienia objawów ciężkich reakcji niepożądanych lub nadwrażliwości lek należy odstawić. Opisywano przypadki wywoływania przez chlorek benzalkoniowy, środek konserwujący powszechnie stosowany w preparatach okulistycznych, punkcikowatych i (lub) toksycznych, wrzodziejących ubytków rogówki. Ponieważ Nolodon zawiera chlorek benzalkoniowy, wymagane jest staranne monitorowanie pacjentów, którzy często lub długotrwale stosują ten preparat i u których występuje suchość oka lub choroby, w których czynność rogówki jest zaburzona. Soczewki kontaktowe. Pacjentów należy poinformować o konieczności odczekania minut od momentu zakroplenia preparatu Nolodon do założenia soczewek kontaktowych. Nie należy zakraplać preparatu Nolodon podczas noszenia soczewek kontaktowych. Działania niepożądane: W badaniach klinicznych prowadzonych z udziałem ponad 1680 pacjentów, olopatadynę podawano jeden do czterech razy na dobę do obu oczu, przez okres do czterech miesięcy. Lek stosowano w monoterapii lub jako leczenie uzupełniające do stosowania loratadyny w dawce 10 mg. Można przyjąć, że u około 4,5% pacjentów wystąpiły działania niepożądane związane ze stosowaniem olopatadyny, jednak tylko 1,6% pacjentów przerwało udział w badaniach klinicznych z powodu działań niepożądanych. W badaniach klinicznych nie notowano żadnych, okulistycznych ani ogólnoustrojowych, ciężkich działań niepożądanych, związanych ze stosowaniem olopatadyny. Najczęściej zgłaszanym działaniem niepożądanym związanym z leczeniem był ból oka, notowany z ogólną częstością 0,7%. Poniższe działania niepożądane określono jako zależne od leczenia i pogrupowano według następującej konwencji: bardzo często (>1/10), często ( 1/100 do <1/10), niezbyt często ( 1/1000 do <1/100), rzadko ( 1/ do <1/1000) lub bardzo rzadko (<1/10 000). Zakażenia i zarażenia pasożytnicze: Niezbyt często: nieżyt nosa. Zaburzenia układu nerwowego. Często: bóle głowy, zaburzenia smaku. Niezbyt często: zawroty głowy, obniżenie czucia dotyku. Zaburzenia oka. Często: ból oka, podrażnienie oka, suchość oka, nietypowe odczucia w oczach. Niezbyt często: nadżerki rogówki, nieprawidłowości nabłonka rogówki, choroby nabłonka rogówki, punktowe zapalenie rogówki, zapalenie rogówki, plamki na rogówce, wydzielina z oka, światłowstręt, niewyraźne widzenie, zmniejszona ostrość widzenia, kurcz powiek, dyskomfort w oku, świąd oka, grudki na spojówkach, choroby spojówek, uczucie obecności ciała obcego w oczach, zwiększone łzawienie, świąd powiek, zaczerwienienie powiek, obrzęk powiek, choroba powiek, przekrwienie spojówek, przekrwienie oka. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia. Często: suchość nosa. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej. Niezbyt często: kontaktowe zapalenie skóry, uczucie pieczenia skóry, suchość skóry. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania. Często: zmęczenie. Nieznane (nie zostały ustalone na podstawie dostępnych danych): Poniżej wymieniono reakcje niepożądane rozpoznane w okresie po wprowadzeniu do obrotu, których nie zgłaszano w badaniach klinicznych olopatadyny. W przeciwieństwie do badań klinicznych, ze względu na charakter zbierania danych po wprowadzeniu do obrotu, częstość występowania działań niepożądanych jest nieznana i nie może być określona na podstawie dostępnych danych. Działania dotyczące oka: obrzęk rogówki, zapalenie spojówek, obrzęk oka, obrzmienie oka, rozszerzenie źrenicy, zaburzenia widzenia, strupki na brzegach powiek. Działania ogólnoustrojowe: nadwrażliwość, duszność, senność, obrzęk twarzy, zapalenie skóry, rumień, nudności, wymioty, zapalenie zatok, osłabienie mięśni, złe samopoczucie. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Tel.: , Faks: , adr@urpl.gov.pl. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa, tel ; fax Lek wydawany na podstawie recepty. ChPL: Prost ME. Kliniczna Farmakologia Okulistyczna. Elsevier Urban & Partner sp. z o.o., Wrocław Kaliner MA, Oppenheimer J, Farrar JR. Comprehensive review of olopatadine: the molecule and its clinical entities. Allergy Asthma Proc. 2010; 31 (2): Stanowisko Grupy Ekspertów PTA i PTO w sprawie diagnostyki i leczenia alergicznych chorób narządu wzroku.

3 spis treści mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna Farmacji Praktycznej Szanowni Państwo! Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w naszym kraju więcej osób odbiera sobie życie niż ginie w wypadkach drogowych. Policyjne statystyki wskazują, że każdego dnia na ten tragiczny krok decyduje się średnio szesnaścioro Polaków. Co gorsza, tendencja w tym przypadku jest niestety wzrostowa. Część specjalistów jest zdania, że za każdym aktem samobójczym kryje się depresja. Jeśli ową tezę przyjąć za pewnik, to jesteśmy w tarapatach. Jak wynika z naszego kwietniowego raportu, do lektury którego serdecznie Państwa zachęcamy, koszty depresji i skutków, jakie za sobą niesie, są ogromne. Emocjonalnych nie sposób oszacować, te finansowe poważnie niepokoją. Eksperci obliczyli, że w ciągu roku kosztują one ZUS ok. 762 mln zł. Problem na szczęście zauważył już resort zdrowia. Na wdrożenie czekają specjalne programy stawiające sobie za cel zarówno walkę z samą chorobą, jak również zapobieganie najtragiczniejszej z jej konsekwencji. Zaangażowanie państwa to dobry prognostyk. Daje nadzieję na pokonanie dolegliwości, która stała się plagą nie tylko współczesnej Polski, ale i reszty cywilizowanego świata. 30 abc sprzedaży komplementarnej Jej podstawą jest całościowe przeanalizowanie sytuacji pacjenta i oferowanie kompleksowego rozwiązania na bazie pakietu Aktualności 4 życzenia 5 informacje/ciekawostki 10 raport: plaga naszych czasów 12 sonda: słowo psychiatra to wciąż powód do wstydu Prawo 14 zapytaj eksperta Opieka farmaceutyczna 19 alergia pokarmowa i anafilaksja 22 wypadanie włosów? warto pomyśleć o biotynie 24 sucha śluzówka nosa 26 mały pacjent z mamą w aptece 28 dieta w chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego 30 psychologia: abc sprzedaży komplementarnej w aptece Prowadzenie apteki 32 oczekiwania wobec personelu 34 stażysta w aptece Nauka 36 epizod depresyjny, depresja czy choroba dwubiegunowa 39 cel: obniżyć wiek serca Życie jest piękne 42 ppewna siebie Z pirolam szampon 44 mieszanki apteczne 46 kuchnia farmaceutyczna 48 kultura 50 krzyżówka R E K L A M A Farmacja Praktyczna Redaktor Merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje Zespół: Dominika Bandurska, Dagmara Bąk, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek, Wiktor Zajchowski. Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa Wydawca: Valkea Media SA, ul. Elbląska 15/17, Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Krzysztof Pietrasik farmacja praktyczna 4/2015 3

4 życzenia Szanowni Państwo! Z okazji Świąt Wielkiej Nocy składamy Państwu najserdeczniejsze życzenia zdrowia, szczęścia oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym i zawodowym. Pracownicy firmy Polpharma oraz Redakcja Farmacji Praktycznej

5 informacje Pacjenci chcą leków biologicznych w aptekach Stowarzyszenie Chorych na Zesztywniające Zapalenie Stawów Kręgosłupa apeluje do ministra zdrowia i do przemysłu farmaceutycznego, by leki reumatyczne przeniesiono z programów lekowych do aptek informuje Dziennik Gazeta Prawna. Oszczędziłoby to pacjentom comiesięcznych wizyt w szpitalu, koniecznych dojazdów, urlopów itd. W obecnym stanie prawnym pobyt w szpitalu jest wymuszony przez konstrukcję programu lekowego: terapię prowadzi szpital, który otrzymuje na nią refundację. Konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii prof. Witold Tłustochowicz podkreśla, że w przypadku części leków podawanych podskórnie zagrożenie nie istnieje, więc pacjenci mogliby je kupować na własną rękę na receptę przepisaną przez lekarza reumatologa z rejonu. Tak jest w większości państw Europy Zachodniej, m.in. we Francji, w Niemczech i w Wielkiej Brytanii tłumaczy. źródło: Dziennik Gazeta Prawna Słowa kluczowe: leki biologiczne zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa Nowa Wiceminister Zdrowia Drugim obok Cezarego Cieślukowskiego nowym podsekretarzem w Ministerstwie Zdrowia została Anna Łukasik. Jest ginekologiem-położnikiem, dotychczas kierowała Szpitalem Klinicznym im. prof. Orłowskiego w Warszawie. W resorcie będzie koordynowała prace departamentów: Budżetu, Finansów i Inwestycji, Nadzoru, Kontroli i Skarg, Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Polityki Zdrowotnej. Zarządzenie, w którym Annie Łukasik przydzielone zostały obowiązki, minister zdrowia Bartosz Arłukowicz podpisał 18 lutego br. Wynika z niego, że nowej wiceminister podlega również samodzielny wydział audytu wewnętrznego. Nadzoruje ona też działalność m.in.: Banku Tkanek Oka w Warszawie, Centrum Onkologii w Warszawie, Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji Poltransplant i Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. źródło: MZ / Medycyna Praktyczna R E K L A M A

6 informacje niepokojące dane o schorzeniu Rak szyjki macicy zabija Polki W Polsce umieralność na raka szyjki macicy jest aż o 70 proc. wyższa od średniej UE informuje portal Onet.pl. Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że w 2010 r. ponad 3 tys. osób zachorowało na raka szyjki macicy. Około 60 proc. kobiet zapada na chorobę między 45. a 64. r.ż. Liczba zachorowań w ciągu ostatnich trzech dekad spadła o około 30 proc., wciąż jednak jest o ok. 15 proc. wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej. Na ten typ nowotworu w 2010 r. zmarło ponad 1,7 tys. Polek. Jedną z przyczyn dużej śmiertelności na raka szyjki macicy w Polsce jest niesystematyczne wykonywanie badań cytologicznych. Kobiety trafiają do ginekologa dopiero wtedy, gdy już mają objawy nowotworu. Niestety, szanse na całkowite wyleczenie są wówczas niewielkie. Według danych WHO za niemal 100 proc. przypadków raka szyjki macicy odpowiada wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Przyczynia się on również do 90 proc. przypadków raka odbytnicy, 40 proc. przypadków raka zewnętrznych narządów płciowych. źródło: Onet.pl Słowa kluczowe: rak szyjki macicy Krajowy Rejestr Nowotworów Eksporterzy leków mają mieć nowe obowiązki Trwają intensywne prace nad zmianami w Prawie farmaceutycznym, które zmierzają do ograniczenia wywozu leków za granicę informuje serwis Newseria.pl. Chodzi m.in. o wprowadzenie obowiązku zgłaszania inspekcji farmaceutycznej zamiaru ich wywozu. Taki postulat zgłaszają aptekarze, którzy argumentują, że w ten sposób można rozwiązać problem niedoboru leków. Przeciwnicy tego pomysłu podkreślają, że tylko 7% farmaceutyków trafia na eksport, a ograniczony w ten sposób handel transgraniczny może wpłynąć na podwyżki cen w aptekach. Trwają dyskusje nad wprowadzeniem obowiązku zgłaszania do inspekcji farmaceutycznej zamiaru wywozu leków za granicę. Jak argumentują aptekarze, którzy od dawna to postulują, mogłoby to rozwiązać problem niedoboru leków. W przypadku zagrożenia, że danego leku zabraknie w krajowej sprzedaży, inspekcja mogłaby zgłosić sprzeciw. Jeśli mimo tego leki trafią na eksport, przedsiębiorca zostanie ukarany. źródło: Newseria.pl Co lekarz miał na myśli? Zapraszamy wszystkich farmaceutów do wzięcia udziału w nowym konkursie Co lekarz miał na myśli?. Na stronie internetowej naszego magazynu (w zakładce: AKTUALNE KONKURSY) umieściliśmy nieczytelnie wypełnioną receptę. Jeśli uda się Państwu rozszyfrować znajdujące się na niej nazwy i dawki leków prosimy przesłać je mailem (najpóźniej do r.) na adres naszej redakcji, za pośrednictwem naszej strony internetowej. Osoby, które prześlą do nas maila z prawidłowymi nazwami i dawkami leków, mają szansę otrzymać nagrody ufundowane przez firmę Polpharma. Regulamin i szczegóły na stronie: Słowa kluczowe: eksport leków Prawo farmaceutyczne konkurs! FP/145/ farmacja praktyczna 4/2015

7 informacje Zaniechanie szczepień może doprowadzić do nawrotu epidemii groźnych chorób zakaźnych W Polsce rośnie liczba nieszczepionych dzieci donosi serwis Newseria.pl. Zdaniem lekarzy jest to efekt działalności ruchów antyszczepionkowych, które podają nieprawdziwe informacje na temat szczepionek. Kłopoty z dowodami Zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności nie mają wytycznych, jak postępować w przypadku osób ubiegających się o orzeczenie i legitymujących się nowymi dowodami osobistymi, w których nie ma adresu zameldowania. We wniosku o wydanie orzeczenia, który przedkłada się zespołowi, trzeba podać adres stałego pobytu. Jest on później weryfikowany. Sprawą zainteresował się portal Niepełnosprawni.pl. Z jego informacji wynika, że powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności, przyjmując wniosek, mogą żądać zaświadczenia z gminy, które potwierdzi zameldowanie. Jego wydanie kosztuje 17 zł. źródło: Onet.pl Eksperci podkreślają, że zaniechanie szczepienia może prowadzić do nawrotu epidemii groźnych chorób zakaźnych. Już rośnie liczba zachorowań na świnkę, różyczkę oraz odrę. Za gwałtowny wzrost zachorowań na tę ostatnią chorobę Państwowy Zakład Higieny odpowiedzialnością obarcza rodziców, którzy nie chcą poddawać swoich dzieci szczepieniom. Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w 2013 r. obowiązkowemu szczepieniu nie zostało poddanych 7 tys. dzieci. To prawie 2 tys. więcej niż rok wcześniej. Niechęć do szczepień jest wśród rodziców coraz większa, podobnie jak w Europie Zachodniej. Ich przeciwnicy twierdzą przede wszystkim, że wywołują one choroby, przed którymi mają chronić, jak również poważne skutki uboczne. Ruchy antyszczepionkowe powołują się także na artykuł brytyjskiego lekarza A. J. Wakefielda, który w 1998 r. przedstawił związek niektórych szczepionek z zaburzeniami rozwoju psychicznego dziecka, m.in. autyzmem. Zwolennicy podkreślają, że wiele publikacji na ten temat zawiera nieprawdziwe informacje. źródło: Newseria.pl sprzedaż leków w kraju Rekordowe wydatki na leki W ubiegłym roku Polacy wydali na leki 27,3 mld zł. To o 3,3 mld zł więcej niż rok wcześniej. Kolejny rok z rzędu Polacy pobili rekord wydatków na tabletki, pigułki i syropy informuje Gazeta Wyborcza. Samych leków bez recepty kupiliśmy 680 mln opakowań za kwotę 11,4 mld zł. W przeliczeniu na statystycznego mieszkańca zajmujemy w Europie miejsce tuż za Francją, Niemcami i Włochami. Ponadto w ubiegłym roku firmy farmaceutyczne wydały na reklamę rekordowe 871 mln zł. To o 9 proc. więcej niż rok wcześniej. Słowa kluczowe: choroby zakaźne Państwowy Zakład Higieny ruchy antyszczepionkowe źródło: Gazeta Wyborcza farmacja praktyczna 4/2015 7

8 ciekawostki wynalazek z wrocławia Osteoporoza pod kontrolą Uczeni z Wrocławia zbudowali aparat do wykrywania u pacjenta stanu zagrożenia osteoporozą donosi Rynekzdrowia.pl. Praca nad wynalazkiem trwała prawie osiem lat, a w badaniach chodziło głównie o wymyślenie sposobu, by niewyczuwalny prąd pochodzący z kilku baterii popłynął wnętrzem kości, a nie przez mięśnie. Sam pomysł, by spróbować zbadać skład kości z pomocą prądu jest autorstwa prof. Przemysława Łosia. Ja wymyśliłem metodę aktywnego ekranowania, a wspólnie z Michałem Tycem opracowaliśmy całe oprogramowanie i wyprodukowaliśmy prototypowe urządzenia tłumaczy Marcin Just z firmy, w której wynaleziono urządzenie. Jak podkreślił, opatentowana metoda aktywnego ekranowania to rozwiązanie innowacyjne, które zmusza prąd do wnikania do wnętrza kości. Nasze urządzenie sprawia, że pomiędzy elektrodami przyłożonymi do nadgarstka i łokcia nie popłynie on po skórze czy w mięśniach, ale przez głowę kości wniknie do jej wnętrza, które też dobrze go przewodzi i wypłynie przez drugą głowę kości wyjaśniają wynalazcy. Słoneczna witamina zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy Cukrzyca typu 2 do niedawna uważana była za schorzenie ludzi w dojrzałym wieku. Jednak, jak podaje WHO, chorują na nią coraz młodsi pacjenci. Za podstawowy czynnik ryzyka rozwoju choroby uważano do tej pory otyłość, ale według najnowszych badań bardziej znaczący wpływ ma niedobór witaminy D. Do tych wniosków doszli naukowcy z University of Malaga (wyniki badań z udziałem 148 osób opublikowali na łamach The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism ), o czym donosi serwis Zdrowie. dziennik.pl. Zaobserwowali oni, że osoby, które mają niski poziom witaminy D, są bardziej narażone na cukrzycę typu 2. Częściej diagnozuje się u nich stan przedcukrzycowy i zespół metaboliczny, jak również częściej mają one nadwagę lub otyłość w porównaniu z osobami, które mogą pochwalić się prawidłowym poziomem witaminy D. Jak przekonują autorzy badania, witamina D bierze udział w metabolizowaniu glukozy, stąd jej znaczący wpływ na wystąpienie cukrzycy. Okazuje się, że nawet osoby szczupłe z niedoborem słonecznej witaminy częściej cierpią na cukrzycę niż otyłe, ale z witaminą D w normie. źródło: Zdrowie.dziennik.pl Słowa kluczowe: cukrzyca witamina D otyłość nadwaga Nadzieja dla niewidomych Bioniczne oko w połączeniu z elektronicznym czipem może przywrócić wzrok niewidomym ludziom. Nad nowym systemem pracują brytyjscy naukowcy informuje serwis Polskieradio.pl. Uczeni skonstruowali już specjalny aparat, który ma imitować prawdziwą gałkę oczną. Przepuszcza światło, które potem jest odbierane przez komórki światłoczułe, a sygnały płyną do mózgu. Do tego dochodzi terapia genowa, która może przywrócić wzrok ludziom cierpiącym na retinopatię barwnikową. Ta dziedziczna choroba prowadzi do drastycznego ograniczenia pola widzenia. Naukowcy pracują też nad budową kamery i czipa wszczepianego do mózgu. Pierwsze próby z udziałem ludzi przewidziano w ciągu najbliższych 10 lat. źródło: Rynek Zdrowia Słowa kluczowe: osteoporoza aktywne ekranowanie źródło: Polskieradio.pl Słowa kluczowe: bioniczne oko komórki światłoczułe retinopatia barwnikowa 8 farmacja praktyczna 4/2015

9 ciekawostki Maleje spożycie warzyw i owoców w Polsce Specjaliści alarmują: w ostatnich latach przestało rosnąć i zaczyna maleć w Polsce spożycie warzyw i owoców, od których w znacznym stopniu zależy nasze zdrowie. Z danych GUS wynika, że w latach spożycie owoców w Polsce zmniejszyło się z 4 do 3,4 kg miesięcznie, a warzyw liczonych wraz z ziemniakami z 13 do 9 kg. Konsumpcja warzyw bez ziemniaków spadła z 5,5 do 5 kg. Rocznie każdy z nas spożywa średnio 10,3 litrów soków owocowych, czyli poniżej 30 ml dziennie. Dla porównania: Finowie i Norwegowie wypijają ich prawie trzykrotnie więcej około 30 litrów. Tymczasem eksperci podkreślają, że nauka ma mocne dowody na to, iż warzywa i owoce w ilości co najmniej 400 g dziennie znacząco zmniejszają ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe i nowotwory, jak również na wiele innych dolegliwości, szczególnie takich jak nadciśnienie tętnicze krwi i cukrzyca. Wiele badań sugeruje również, że dieta obfitująca w warzywa i owoce zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe, takie jak rak żołądka, trzustki, jelita grubego oraz przełyku. źródło: Naukawpolsce.pap.pl Słowa kluczowe: GUS choroby sercowo-naczyniowe nowotwory nadciśnienie cukrzyca Czas na sen Amerykańska The National Sleep Foundation (NSF) opracowała nowe zalecenia dotyczące czasu snu dla osób w różnym wieku informuje Onet.pl. Obecna wersja, opracowana w porozumieniu ze specjalistami w dziedzinie anatomii i fizjologii, a także pediatrami, neurologami, gerontologami i ginekologami zmodyfikowała zakres czasu snu odpowiedni dla poszczególnych grup wiekowych. I tak noworodki (do 3 miesięcy) powinny spać od 14 do 17 godzin na dobę (wcześniej zalecano od 12 do 18), niemowlęta (4 do 11 miesięcy) 12 do 15 godzin (wcześniej 14-15), dzieci roczne i dwuletnie 11 do 14 godzin (dotychczas 12-14), zaś przedszkolaki (3 do 5 lat) 10 do 13 godzin (wcześniej 11 do 13). źródło: Onet.pl darmowa aplikacja na telefon Dyżury aptek w komórce Opolski farmaceuta stworzył darmową aplikację, która pokazuje dyżury aptek na terenie całego kraju. By sprawdzić, jak dotrzeć do najbliższej dyżurującej w danej chwili apteki, potrzebny jest telefon z internetem. Baza danych obejmuje cały kraj. Lista aptek jest stale uzupełniana o kolejne miejscowości. Aplikacja pokazuje, która apteka pełni dyżur całodobowy, obok zaś znajduje się lista aptek uszeregowana w zależności od tego, jak długo dana placówka jest czynna. Sebastian Duda, pomysłodawca aplikacji, przyznaje, że strona internetowa i aplikacja są skierowane także do farmaceutów. Za powstaniem aplikacji stała też chęć stworzenia narzędzi dla aptek, których dyżury są deficytowe. Chcemy pomóc im zwiększyć ruch wyjaśnił farmaceuta w TVP Opole. źródło: Opole.tvp.pl/ Rynekaptek.pl farmacja praktyczna 4/2015 9

10 raport Plaga naszych czasów Depresja nie jest wyłącznym problemem osób, których dotyka i ich rodzin. To prawdziwe wyzwanie, przed którym stoi polskie społeczeństwo. autorka: JOLANTA MOLIŃSKA dziennikarka, publikuje m.in. na łamach Newsweek a i Focus a W Polsce na depresję cierpieć może nawet 1,5 mln ludzi. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) objawy tego schorzenia ma aż 350 mln osób na całym globie, czyli więcej niż liczy ludność USA. Perspektywy nie są optymistyczne: zgodnie z przewidywaniami WHO do 2020 r. depresja stanie się drugą najczęstszą przyczyną przedwczesnej śmierci lub uszczerbku na zdrowiu. Choroba dwukrotnie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Daje się we znaki głównie ludziom młodym, między 20. a 40. rokiem życia, a więc takim, którzy powinni koncentrować się na pracy, nauce czy życiu rodzinnym. Tymczasem schorzenie poważnie upośledza ich funkcjonowanie w społeczeństwie. Koszty, jakie pociąga za sobą depresja i jej skutki, są ogromne. Tych emocjonalnych wręcz nie da się oszacować. Wymiana emocji między człowiekiem cierpiącym na depresję a otoczeniem jest utrudniona. To może wiązać się z różnymi perturbacjami między innymi w relacjach z dziećmi, w procesie ich wychowania mówi dr hab. Hubert Kaszyński z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorzy raportu Depresja analiza kosztów ekonomicznych opracowanego na Uczelni Łazarskiego, twierdzą, że skutki dużej liczby zachorowań odczuwa gospodarka, bo wydajność osób chorych jest o około 5,6 godziny pracy tygodniowo mniejsza niż u osób zdrowych. Eksperci Łazarskiego obliczyli także, że renty i zwolnienia lekarskie wydane na depresję Eksperci Łazarskiego obliczyli, że renty i zwolnienia lekarskie wydane na depresję w ciągu roku kosztują ZUS 762 mln zł w ciągu roku kosztują Zakład Ubezpieczeń Społecznych 762 mln złotych. To ogromna suma, ale jest ona konsekwencją oszczędzania na profilaktyce i dostępie chorych do specjalistów. Po macoszemu traktuje się u nas problemy emocjonalne pacjentów alarmuje dr Hubert Kaszyński. Z drugiej strony osoby dotknięte depresją mogą dość chętnie korzystać ze zwolnień lekarskich, bo to dla nich forma ucieczki przed stygmatyzującym je otoczeniem. Ludzie chorzy zamykają się w domach, uciekając przed społecznym piętnem, przed opinią, że każda osoba z trudnościami psychicznymi jest niebezpieczna i trzeba ją izolować dodaje. Jak na niepokojące dane i zjawiska reaguje Ministerstwo Zdrowia? Między innymi przyjęło Program zapobiegania depresji w Polsce na lata Jego głównym celem jest wzrost poziomu świadomości społecznej na temat zaburzeń depresyjnych przez prowadzenie działań profilaktycznych (a konkretnie opracowanie rekomendacji w zakresie 10 farmacja praktyczna 4/2015

11 raport zapobiegania, wczesnego wykrywania i leczenia depresji w kraju), promocja zdrowia psychicznego na poziomie całego społeczeństwa oraz profilaktyka depresji w wybranych grupach o podwyższonym ryzyku zachorowania. Spośród wielu negatywnych skutków zaburzeń depresyjnych tym najtragiczniejszym jest samobójstwo. Część specjalistów jest zdania, że za prawie każdym aktem pozbawienia się życia stoi właśnie depresja. Jeżeli tak jest, to Polska ma bardzo poważny problem. W ciągu ostatnich dwóch lat odnotowano bardzo duży wzrost liczby samobójstw. W 2013 r. było ich aż 6101 (5196 mężczyzn, 904 kobiety, w jednym przypadku brak danych ze względu na płeć) najwięcej, od kiedy policja udostęnia takie statystyki, czyli od 1991 r. Dla porównania rok wcześniej odnotowano 4177 zgonów tego typu, a więc o prawie dwa tysiące mniej. Choć nie ma jeszcze pełnych danych z roku 2014, bardzo prawdopodobne, że będą one gorsze niż te z 2013 r. Od początku ubiegłego roku do końca września stwierdzone zostały 4744 próby samobójcze, które zakończyły się śmiercią. To o 113 przypadków więcej niż w tym samym okresie 2013 r. Z kolei dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że w naszym kraju więcej osób zadaje sobie śmierć niż ginie w wypadkach drogowych. Jak zamierzamy walczyć z tą niepokojącą tendencją? Ministerstwo Zdrowia przygotowało projekt Programu zapobiegania samobójstwom w Polsce na lata Jego celem jest zmniejszenie całkowitej liczby samobójstw oraz zachowań samobójczych w Polsce mówi Krzysztof Bąk, rzecznik prasowy Ministra Zdrowia. Aktualnie program jest przygotowywany do przedłożenia Prezesowi Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Podyskutuj o tym na forum! Od początku ub.r. do końca września stwierdzone zostały 4744 próby samobójcze, które zakończyły się śmiercią. To o 113 przypadków więcej niż w tym samym okresie 2013 r. Rozmowa z prof. Brunonem Hołystem, kryminologiem, Prezesem Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego: Czy wśród samobójców są przede wszystkim osoby cierpiące na depresję? Część specjalistów, psychiatrów i psychologów, uważa, że depresja jest przyczyną około 90 proc. samobójstw. Ja jednak jestem zdania, że nie można tak generalizować. Za tym, że ktoś postanawia targnąć się na swoje życie, stać mogą bardzo różne przesłanki. Na przykład zawód miłosny. Wśród przyczyn są także konflikty rodzinne czy kwestie ekonomiczne. Kiedy mowa o problemach psychicznych jako motywacji samobójstw, należy pamiętać, że to nie tylko depresja, ale także na przykład schizofrenia. Niemniej za znaczną częścią samobójstw i prób samobójczych rzeczywiście stoją zaburzenia psychiczne, które określamy mianem depresji. Jest to poważny problem. Ze statystyk wynika, że najpoważniejszy wśród mężczyzn. Kobiety są silniejsze? Mężczyźni popełniają pięć razy więcej samobójstw niż kobiety. Taka różnica to światowy ewenement. Jednak ten współczynnik będzie ulegał zakłóceniu, a nawet można powiedzieć, że już się to dzieje. Kobiety w ostatnich latach starają się dorównać mężczyznom na różnych płaszczyznach. Już sam ich udział w pracy zawodowej rodzi nowe problemy i konflikty, a co za tym idzie stresy. Chyba najtragiczniejszy wniosek, jaki płynie ze statystyk dotyczących samobójstw, to znaczny wzrost liczby dzieci i nastolatków, którzy zdecydowali się na śmierć. Jakie są tego przyczyny? Złe warunki w domu i niepowodzenia w szkole. Niekorzystny układ tych czynników może doprowadzić do tragedii. Jeśli dom nie daje wsparcia, jest miejscem konfliktów, występowania zjawisk, takich jak alkoholizm czy inne patologie, dziecko znajduje się w trudnej sytuacji. Jeżeli dojdą do tego na przykład zaburzone relacje z rówieśnikami czy inne kłopoty szkolne, jego sytuacja staje się bardzo trudna. W skrajnych przypadkach dziecko może tak bardzo pogubić się w tym świecie, że jedynym wyjściem wydaje mu się samobójstwo. farmacja praktyczna 4/