Otyłość jak ją pokonać?

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Otyłość jak ją pokonać?"

Transkrypt

1 KOMPLEKSOWY SYSTEM OPIEKI MEDYCZNEJ Medicover radzi: Otyłość jak ją pokonać? Opracowanie: dr n. med. Arkadiusz Pisula Specjalista chorób wewnętrznych

2 SPIS TREŚCI: Czym jest otyłość? 4 Otyłość nie musi być już Twoim problemem. Wystarczy odrobina determinacji, dieta i trochę aktywności fizycznej, by Twoja sylwetka nabrała wreszcie szczuplejszych kształtów. W naszym poradniku znajdziesz szereg cennych informacji, które pozwolą Ci lepiej zrozumieć swój organizm i skuteczniej zmusić go do spalenia zbędnych kilogramów. Pomożemy Ci skomponować dietę, podpowiemy, jaką formę aktywności podjąć i damy wiele praktycznych porad. Jak mierzyć otyłość? 6 Typy otyłości 10 Przyczyny choroby 11 Mechanizm powstawania otyłości 13 Zacznij więc odchudzanie razem z nami! Skutki otyłości 15 Co sądzisz o poradnikach z serii Medicover radzi? Czekamy na Twoją opinię pod adresem profilaktyka@medicover.pl Zalecenie dotyczące trybu życia 16 Leczenie 28 2 Otyłość - jak ją pokonać? 3

3 W krajach zachodnich problem otyłości narasta przede wszystkim wśród uboższych warstw społecznych, dla których poza psychologicznym podłożem otyłości, wynikającym z rozmaitych frustracji, znaczną rolę odgrywają brak edukacji i niedostępność wysokogatunkowej żywności. Najniższy odsetek ludzi otyłych występuje w Japonii, Chinach, Australii i Nowej Zelandii. W Europie najmniej osób otyłych zamieszkuje Szwecję, a miastem, w którym żyje szczególnie niewiele osób z nadwagą, jest Göteborg. Czym jest otyłość? Otyłość to przewlekła choroba ogólnoustrojowa, spowodowana nadmierną podażą zawartej w pokarmach energii. Energia ta, przewyższając zapotrzebowanie organizmu, magazynowana jest w postaci tkanki tłuszczowej. Otyłość występuje u ludzi w każdym wieku, obu płci i we wszystkich grupach etnicznych. Każdy kilogram zmagazynowanej tkanki tłuszczowej to ok kcal, które pozwalają przetrwać 3-4 dni głodzenia (człowiek zużywa dziennie ok kcal). Nawet osoby szczupłe mają 7-10 kg zapasów tłuszczu, co pozwala na przeżycie kilku tygodni przy minimalnych dziennych racjach żywnościowych. Większość ludzi zaczyna tyć, gdy nie ogranicza ilości spożywanych produktów i równocześnie nie wykonuje wysiłku fizycznego, pozwalającego na zużycie zjedzonych kalorii. Do końca lat 80. XX wieku zagrożenie otyłością było bagatelizowane i lekceważone przez towarzystwa naukowe, lekarzy i samych chorych. Dopiero od 1991 roku, kiedy światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała otyłość za chorobę, a nie tylko defekt kosmetyczny, nastąpił fundamentalny zwrot w badaniach przyczyn, mechanizmów i skutków otyłości. Co roku na całym świecie odbywają się konferencje Towarzystw Badań nad Otyłością, na których przedstawiane są kolejne osiągnięcia w tej dziedzinie medycyny, i w dużej mierze dzięki temu świadomość zagrożeń związanych z tą chorobą zyskała wymiar globalny. W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, odnotowywany jest wzrost zagrożenia otyłością. W 1988r. w badaniu Pol-Monica otyłość stwierdzono u 5,7% kobiet i 9,3% mężczyzn. W 2002r. w badaniu NATPOL PLUS otyłość rozpoznano już u 22% kobiet i 18% mężczyzn. Wśród dzieci i młodzieży otyłość waha się w granicach 3-4%. Otyłość a zespół metaboliczny Otyłość postrzegana jest coraz częściej jako podstawowy element szerszego zagadnienia związanego z rozwojem cywilizacyjnym zespołu metabolicznego. Najbardziej aktualną definicję zespołu metabolicznego wg Międzynarodowej Federacji Cukrzycowej (IDF) przedstawiono w 2005 roku. Do rozpoznania zespołu metabolicznego należy stwierdzić, jako warunek podstawowy, otyłość centralną-brzuszną, czyli obwód w talii wynoszący co najmniej 94 cm u mężczyzny i co najmniej 80 cm u kobiety (wartości te dotyczą populacji europejskiej) oraz dwa z czterech pozostałych czynników: zwiększone stężenie trójglicerydów: większe niż 150 mg/dl (1,7 mmol/l) lub fakt leczenia tej przypadłości; zmniejszone stężenie cholesterolu HDL: mniejsze niż 40 mg/dl (1,0 mmol/l) u mężczyzn, u kobiet - mniejsze niż 50 mg/dl (1,3 mmol/l) lub fakt leczenia tej przypadłości; podwyższone wartości ciśnienia tętniczego: wyższe niż130/80 mmhg lub fakt leczenia tej przypadłości; zwiększone stężenie glukozy na czczo - co najmniej 100 mg/dl (5,6 mmol/l) lub rozpoznana cukrzyca. 4 Otyłość - jak ją pokonać? 5

4 Warto pamiętać, że otyłość jest bardzo ważnym czynnikiem ryzyka nie tylko zespołu metabolicznego, ale i cukrzycy typu 2 oraz chorób układu krążenia. Osoba o masie ciała 100 kg, mająca 1,62 m wzrostu ma BMI = 38,5. Jeżeli otrzymany wynik mieści się w granicach 18, waga jest prawidłowa. Jeśli wynosi 25-30, świadczy o nadwadze. Wynik powyżej 30 to już otyłość, a powyżej 40 - otyłość olbrzymia. Klasyfikacja zaburzeń masy ciała Klasyfikacja WHO BMI Nazwa zwyczajowa Jak mierzyć otyłość? Wskaźnik masy ciała (BMI) Jest wiele sposobów definiowania i oceniania otyłości. Zgodnie z wytycznymi światowej Organizacji Zdrowia z 1995r. otyłość i nadwagę definiuje się na podstawie wskaźnika Queteleta (Body Mass Index, czyli wskaźnik masy ciała, często określany skrótem BMI). Pomiaru wskaźnika BMI dokonuje się poprzez wyrażenie stosunku masy ciała do kwadratu wzrostu. Niedowaga Norma 1 Nadwaga I Nadwaga I Nadwaga III Poniżej 18,5 kg/m 2 18,5 24,9 kg/m 2 25,0 29,9 kg/m 2 30,0 39,9 kg/m 2 40,0 kg/m 2 lub więcej Szczupły Zdrowy Nadwaga Otyłość Otyłość olbrzymia Wskaźnik ten dobrze charakteryzuje relację pomiędzy masą ciała a wzrostem. Umożliwia też ocenę zagrożenia śmiertelnością i chorobowością. Wyjątek stanowią kobiety w ciąży, szybko rosnące dzieci, osoby starsze, u których trudno dokonać dokładnych pomiarów wzrostu, osoby ze zmniejszoną masą kostną (chorzy na osteoporozę) oraz sportowcy, u których duża część masy ciała przypada na mięśnie. BMI (Body Mass Index) czyli wskaźnik masy ciała Na przykład: masa ciała [kg] = wzrost 2 [m] Jeżeli osoba ma 162 cm wzrostu (czyli 1,62 m) i waży 58 kg, BMI wynosi: 58 : (1,62 x 1,62) = 58 : 2,6 = 22,3. Zawartość tkanki tłuszczowej W trakcie badań nad otyłością stwierdzono, że masa ciała jest wprawdzie ważna dla rozpoznania stanu choroby, ale większe znaczenie ma zawartość samej tkanki tłuszczowej i jej rozkład w poszczególnych częściach ciała. Stosowana kiedyś ocena zawartości tłuszczu w ustroju za pomocą cyrkla została wycofana z praktyki lekarskiej, gdyż była to metoda zbyt niedokładna. 6 Otyłość - jak ją pokonać? 7

5 W latach 90-tych Deurenberg podał wzór na obliczenie w organizmie procentowej zawartości tkanki tłuszczowej z uwzględnieniem wieku i płci: % tk. tłuszczowej = 1,2x(BMI)+0,23x(wiek)- 10,8x(płeć)-5,4 (dla mężczyzn parametr płci wynosi 1, dla kobiet 0) Kobiety Zawartość tkanki tłuszczowej Mężczyźni 14-20% 6-13% 21-24% 4-17% 25-31% 18-25% 32% i więcej 26% i więcej Wartość typowa dla sportowców Wartość typowa dla osób szczupłych Wartość akceptowalna Wartość typowa dla osób otyłych Do oceny zawartości tłuszczu w organizmie możemy również wykorzystać metodę przewodnictwa elektrycznego (TOBEC) oraz częściej obecnie stosowaną metodę impedancji bioelektrycznej. Badania te w sposób dokładny określają zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. podskórnej (którą można zróżnicować za pomocą tomografi komputerowej). Wskaźnik talia-biodro (WHR) wyliczyć można poprzez dokonanie pomiaru obwodu talii oraz bioder, a następnie określenie stosunku między tymi wartościami. WHR (Waist to Hip Ratio) czyli wskaźnik talia-biodro obwód w tali [cm] = obwód w biodrach [cm] Obwód talii mierzy się w połowie odległości między dolnym brzegiem żeber a górnym grzebieniem kości biodrowej (najczęściej na wysokości pępka). Obwód bioder mierzony jest w ich najszerszym punkcie. Otyłość brzuszną (wisceralną, typu jabłka ) rozpoznaje się wówczas, gdy obwód talii wynosi 80 cm lub więcej dla kobiet i 94 cm lub więcej dla mężczyzn oraz gdy wskaśnik talia-biodro (WHR) jest równy lub wyższy od 0,8 u kobiet, a u mężczyzn - gdy jest równy lub wyższy od 1,0. Wartości tego wskaśnika poniżej 0,8 u kobiet, a poniżej 1,0 u mężczyzn, wskazują na otyłość udowo-pośladkową (typu gruszki ). WHR Poniżej 0,8 0,8 lub więcej Kobiety Otyłość udowo-biodrowa Otyłość brzuszna Rozmieszczenie tkanki tłuszczowej Najistotniejszym zagadnieniem, w świetle ostatnich badań nad rolą, jaką odgrywa tkanka tłuszczowa jako narząd endokrynny (taki jak np. tarczyca czy nadnercza), jest kwestia jej rozmieszczenia. Powszechnie stosowany w tym celu jest wskaśnik talia - biodro (WHR), który jest prostym, tanim i łatwym do wykonania pomiarem. Jego wadą jest mała dokładność, tym mniejsza, im większa jest otyłość, a także błędne zaliczanie do tłuszczu trzewnego tkanki WHR Poniżej 1,0 1,0 lub więcej Mężczyźni Otyłość udowo-biodrowa Otyłość brzuszna 8 Otyłość - jak ją pokonać? 9

6 Typy otyłości Otyłość brzuszna W otyłości brzusznej (wisceralnej, typu jabłka ), charakterystycznej dla mężczyzn, tłuszcz lokuje się głównie w brzuchu - wewnątrz jamy brzusznej. W tym typie otyłości występuje wysokie ryzyko chorób towarzyszących. Częściej pojawiają się zaburzenia metaboliczne, prowadzące do nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, cukrzycy i innych chorób układu krążenia. U kobiet w okresie pomenopauzalnym ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej jest podobne jak u mężczyzn. Spowodowane jest to zaprzestaniem produkcji żeńskich hormonów płciowych przez jajniki. Przyczyny choroby Do czynników wpływających na powstawanie otyłości należy zaliczyć: Czynniki dziedziczne Wiele przypadków otyłości ma podłoże genetyczne. Zaobserwowano, że otyłość dotyczy często całych rodzin, a u 70% osób z nadwagą przynajmniej jedno z rodziców było otyłe. Niestety, dokładny mechanizm występowania otyłości jest nieznany, wiadomo jednak, że proces nadmiernego przybierania na wadze zależny jest od kilku genów wpływających na przyjmowanie pokarmów i wydatkowanie energii. Otyłość udowo-pośladkowa W otyłości udowo-pośladkowej typu gruszki, charakterystycznej dla kobiet, tłuszcz rozmieszczony jest głównie na udach i pośladkach. Ten typ otyłości nie jest tak niebezpieczny jak otyłość brzuszna, jest za to trudniejszy do wyleczenia. Tkanka tłuszczowa rozmieszczona na udach i pośladkach stanowi magazyn energetyczny wykorzystywany przez organizm kobiety w okresie karmienia piersią. Ciąża również sprzyja odkładaniu się tłuszczu w tych właśnie okolicach. Jeżeli więc kobieta nadmiernie przytyje w czasie ciąży i potem nie karmi dziecka piersią - nagromadzone zasoby tkanki tłuszczowej pozostają. Czynniki fizjologiczne Pobór pokarmów jest pod kontrolą ośrodkowego układu nerwowego (głównie podwzgórza). Na łaknienie mają wpływ neuroprzekaźniki, takie jak: serotonina, dopamina, noradrenalina. Noradrenalina zwiększa m.in. apetyt na węglowodany, natomiast serotonina działa przeciwstawnie. Nadmiar węglowodanów z diety jest początkowo odkładany w wątrobie w postaci glikogenu, a po jej wypełnieniu przekształcany w tłuszcz. Nadmiar aminokwasów, pochodzących z białka, przekształcany jest również w glikogen, a następnie w tłuszcz. Część limbiczna układu nerwowego odpowiada za pobór pokarmu dla przyjemności, a część podwzgórzo- 10 Otyłość - jak ją pokonać? 11

7 wa za pobór pokarmu w odpowiedzi na krótkotrwałą hipoglikemię (obniżenie poziomu cukru). Czynniki psychologiczne Otyłość cechuje pewna forma uzależnienia, prowadząca do utraty kontroli nad jedzeniem. Choroba ta wpływa negatywnie na jakość życia, sprawia, że osoba otyła unika kontaktu z ludźmi, ma kłopoty z samoakceptacją. Otyłość staje się sposobem na życie, wygodnym wytłumaczeniem wszelkich osobistych niepowodzeń, a jedzenie pocieszeniem, sposobem na odreagowanie złości, smutku, czy też sposobem na nudę. Z drugiej strony typowa dla ludzi otyłych jest nadzieja, że wszystkie troski w życiu rozwiąże się poprzez schudnięcie. Kiedy problem się rozpoczyna? Przekarmianie dziecka we wczesnym dzieciństwie prowadzi do rozwoju zwiększonej ilości komórek magazynujących tłuszcz w organizmie, czego następstwem jest rozwój otyłości. Dlatego w żywieniu dziecka należy kierować się jego apetytem i aktywnością fizyczną, gdyż ilość powstałych komórek tłuszczowych nie ulegnie już nigdy zmniejszeniu. Szczuplenie sylwetki dziecka po drugim roku życia jest zjawiskiem naturalnym i nie oznacza niedożywienia. W procesie odchudzania z reguły chodzi o zmniejszenie objętości komórek tłuszczowych, a nie ich ilości, dlatego jeśli otyłość jest nabyta już w okresie dzieciństwa to kuracja odchudzająca jest znacznie trudniejsza. Przekarmiając dziecko w okresie wczesnego dzieciństwa w pewnym sensie determinuje się jego przyszłe kłopoty zdrowotne. Styl życia Otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru pokarmu, głównie tłuszczu, oraz zbyt małej aktywności fizycznej. Przeprowadzone badania wykazały, że w latach nastąpiło znaczne obniżenie aktywności fizycznej społeczeństw cywilizowanych. Kobiety prowadzące siedzący tryb życia są siedmiokrotnie bardziej predysponowane do przybierania na wadze, natomiast mężczyźni czterokrotnie. Alkohol spożywany w nadmiernych ilościach prowadzi do zwiększonego dostarczania energii ( puste kalorie) oraz toksycznego wpływu na wiele narządów. Osoby, które rzuciły palenie, są dwukrotnie bardziej narażone na wzrost masy ciała w porównaniu z osobami, które nigdy nie paliły. Związane jest to z kompensacyjnym zwiększeniem apetytu po zaprzestaniu palenia. Palenie papierosów obniża apetyt, jednak nie może być metodą pozwalającą utrzymać prawidłową masę ciała i zdrowie, ponieważ palenie i otyłość są głównymi przyczynami zgonów sercowo-naczyniowych. Mechanizm powstawania otyłości Mechanizm rozwoju otyłości sprowadza się do zaburzenia równowagi pomiędzy przyjmowaniem pokarmu (dostarczanie energii) i jej magazynowaniem (tworzenie zapasów tkanki tłuszczowej) a procesami wydatkowania energii na produkcję ciepła (termogeneza), pracą mięśni i procesami metabolicznymi. Działalność enzymów Podstawowym enzymem decydującym o rozkładzie tkanki tłuszczowej jest lipaza lipoproteinowa. Enzym ten po posiłkowej ak- 12 Otyłość - jak ją pokonać? 13

8 tywacji uwalnia z trójglicerydów wolne kwasy tłuszczowe, które następnie częściowo są magazynowane w tkance tłuszczowej jako trójglicerydy. Aktywość lipazy liporoteinowej jest większa u osób już otyłych (ich zdolność do akumulacji tłuszczu w tkance tłuszczowej jest większa niż u osób szczupłych). Aktywność lipazy lipoproteinowej jest u kobiet przed menopauzą większa w okolicy udowopośladkowej niż w okolicy brzusznej, co powoduje większe odkładanie tłuszczu na biodrach i pośladkach (otyłość typu gruszki ) niż w obrębie jamy brzusznej, co ma miejsce w przypadku mężczyzn i kobiet po menopauzie. W przypadku mężczyzn nie stwierdzono różnicy w aktywności lipazy lipoproteinowej w tkance tłuszczowej w zależności od jej lokalizacji. Otyłość a stres Ważnym czynnikiem decydującym o miejscu odkładania tłuszczu jest stres. Stwierdzono, że na nieprawidłowe zachowania żywieniowe ma wpływ przewlekły stres związany z pracą zawodową. Stan ten powoduje podwyższenie poziomu kortyzonu, który sprzyja odkładaniu tłuszczu w górnej połowie ciała. Mechanizm ten może tłumaczyć tendencję do typowo męskiego sposobu odkładania tłuszczu w obrębie jamy brzusznej przez kobiety przed menopauzą, które piastują stanowiska lub wykonują zajęcia dotychczas zarezerwowane dla mężczyzn, wiążące się z wysokim poziomem stresu. Ostatnie lata prac badawczych nad otyłością przyniosły bardzo ciekawe spojrzenie na rolę i znaczenie tkanki tłuszczowej, nie tylko jako magazynu energii uwalniającego wolne kwasy tłuszczowe (lipoliza), ale przede wszystkim jako narządu endokrynnego produkującego przez komórki tłuszczowe (tzw. adipocyty) adipocytokiny i hormony peptydowe, które wpływają na procesy zapalne w organizmie. Stanowią one ogniwo łączące zmiany metaboliczne w otyłości z miażdżycotwórczym procesem zapalnym i insulinoopornością występującą w cukrzycy typu 2. Całość zdefiniowana jest jako zespół polimetaboliczny. Skutki otyłości Cukrzyca typu 2 - stanowi 90% przypadków cukrzycy, a 80-90% chorych na cukrzycę stanowią osoby otyłe. Spadek wagi o 5-10% prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi i pozwala zmniejszyć dawki leków przeciwcukrzycowych, w tym insuliny. Nadciśnienie tętnicze - wzrost masy ciała o 20% powoduje ośmiokrotny wzrost częstości występowania nadciśnienia. Hiperlipidemia - podwyższenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi wiąże się z otyłością w swym patomechanizmie. Jest ważnym czynnikiem ryzyka chorób serca. Udar mózgu - ryzyko jego wystąpienia u osób otyłych jest dwukrotnie większe niż u osób z prawidłową masą ciała. Niewydolność serca - ryzyko tej choroby u osób otyłych jest niemal dwukrotnie wyższe niż u osoby zdrowej. Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) - 40% przypadków tej choroby jest związanych ze wskaśnikiem BMI powyżej 25. Prawdopodobieństwo, że osoba otyła będzie miała chorobę wieńcową, jest większe o 150% niż u osoby z prawidłową wagą. Kamica pęcherzyka żółciowego - schorzenia pęcherzyka u osób otyłych występują sześciokrotnie częściej niż u osób szczupłych. 14 Otyłość - jak ją pokonać? 15

9 Choroba zwyrodnieniowa stawów - nadmierne obciążenie stawów prowadzi do ich uszkodzenia, co prowadzi do zespołów bólowych, np. kręgosłupa, stawów kolanowych. Nowotwory - pacjenci otyli mają zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworów trzonu macicy, sutka, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego i prostaty. Zespół bezdechu sennego - zaburzenie oddychania w czasie snu, objawiające się m.in. zespołem obniżonej wentylacji mogącym prowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia w wyniku obniżonej ilości tlenu w komórkach. Żylaki kończyn dolnych - u osób otyłych z powodu pogorszenia warunków odpływu krwi z kończyn dolnych, dochodzi do nadmiernego wypełnienia krwią żył, a w konsekwencji do powstawania żylaków. Rodzaje diet Diety podzielić możemy na cztery grupy: oparte na znacznej redukcji kaloryczności (dieta Weight, dieta Cambridge), z ograniczeniem węglowodanów (dieta Atkinsa, dieta dr Kwaśniewskiego), z ograniczeniem tłuszczów (dieta Ornisha), zrównoważone z uwzględnieniem wskaśnika glikemiczności (dieta Zone). Nie udowodniono przewagi jednego rodzaju diety nad innymi. Jak wykazano podczas badań, skuteczność danej diety zależy od stopnia przestrzegania zaleceń. Dlatego w leczeniu dietetycznym istotny nie jest rodzaj wybranej diety, ani też szybkość pojawienia się jej efektów, tylko konsekwencja w jej stosowaniu. Chodzi więc o to, aby trwale zmienić swoje dotychczasowe nawyki żywieniowe. Mechanizm spalania tłuszczu Dieta Zalecenia dotyczące trybu życia Zasadniczym celem leczenia dietetycznego jest zmniejszenie kaloryczności posiłków, które osiągnąć można poprzez ograniczenie spożycia tłuszczu oraz cukrów prostych. Jednocześnie należy jak najczęściej spożywać warzywa i owoce oraz całkowicie unikać konsumpcji alkoholu. Ubytek masy ciała zależy od wielkości deficytu energetycznego - różnicy między energią uzyskiwaną w diecie, a wydatkowaną przez organizm. Optymalny deficyt energetyczny zapewnia ubytek masy ciała o około 1 kg tygodniowo, a zadowalający o 0,5 kg tygodniowo. Żeby go zrealizować należy pamiętać, że podstawowym elementem odchudzania jest ujemny bilans energetyczny. Oznacza to, że osoba o małej lub umiarkowanej aktywności fizycznej (mieszkająca w mieście) powinna zjadać posiłki o wartości energetycznej ok kcal dziennie. Przy zapotrzebowaniu dziennym 2000 kcal występuje niedobór 1000 kcal dziennie. W ciągu 7 dni deficyt wyniesie 7000 kcal, co oznacza, że spalony zostanie 1 kg zmagazynowanego w organizmie tłuszczu. Po 2 tygodniach waga będzie mniejsza o 2 kg, po miesiącu o 4 kg. 16 Otyłość - jak ją pokonać? 17

10 Tak jest w teorii, w rzeczywistości jednak tempo chudnięcia jest zmienne. Zwykle w pierwszych tygodniach traci się więcej, nawet 2-4 kg na tydzień, a po pewnym okresie, zwykle po 2-3 miesiącach, chudnięcie zostaje wyhamowane. Szybki efekt na początku kuracji to skutek rozkładu tkanki tłuszczowej (lipolizy) i katabolizmu (rozpadu) białek. Późniejsze zwolnienie lub zatrzymanie spadku masy ciała jest skutkiem już tylko lipolizy. Dalsze zmniejszenie ilości pokarmu powoduje spowolnienie przemiany materii, która jest odpowiedzią organizmu przed wyniszczeniem i reakcją adaptacyjną do małych racji pokarmowych, które spala wolniej. Warto pamiętać o tym mechanizmie obronnym, jest on bowiem przyczyną tzw. efektu jo-jo, czyli szybkiego przyrostu masy ciała po złagodzeniu ograniczeń dietetycznych. Dieta 1000 kcal jest skuteczna, gdy jest złożona z 4-5 posiłków. Zjadanie dwóch posiłków w ciągu dnia, nawet gdy nie przekraczają one limitu 1000 kcal, nie pozwoli organizmowi zużyć dostarczonej mu energii. Wynika to z tego, iż organizm zużywa energię na bieżąco. Jeżeli rano zjemy mało, a więcej po południu lub wieczorem, to organizm nie zdąży zużyć tej energii i uzupełni zapasy tłuszczu. Długie przerwy między posiłkami powodują niedocukrzenie, zatem głód wieczorem jest większy i trudniej go zaspokoić małą porcją pożywienia. Wskazania dietetyczne Wybierając produkty spożywcze, należy pamiętać, że organizm zużywa najwięcej energii, kiedy spala cukry złożone (skrobię, czyli: mąkę, kaszę, pieczywo). Jeżeli spożywany jest posiłek węglowodanowy o wartości energetycznej 250 kcal, to mniejsze jest po nim ryzyko odłożenia przez organizm tłuszczu, niż gdy spożywany jest kawałek boczku zawierający 250 kcal (w tym przypadku prawie cały tłuszcz z tego posiłku przejdzie prosto do magazynu rzadko jest wykorzystywany do doraźnego zaspokajania potrzeb energetycznych). Białko ma mniejszą niż tłuszcze, za to większą niż węglowodany, zdolność do zamiany w zapasy tłuszczu. Warto zatem jeść produkty zawierające włókna pokarmowe: warzywa duże ilości, owoce - umiarkowane ilości, kasze i pieczywo pełnoziarniste - umiarkowane ilości. Wszystkie inne produkty należy jeść w małych ilościach. Rady dietetyka dla odchudzających się mgr Małgorzata Skulska 1. Posiłki należy spożywać regularnie, najlepiej 5 razy w ciągu dnia. 2. I śniadanie powinno stanowić 20% całej dziennej racji pokarmowej, II śniadanie 10%, obiad 30%, podwieczorek 15%, kolacja 25% (np. jeśli stosujemy dietę ok kcal dziennie to I śniadanie powinno dostarczyć nam ok. 240 kcal). 3. Ostatni posiłek powinno się jadać na cztery godziny przed snem. Potem można wypić wodę lub herbatę z cytryną. Jeśli czujemy głód możemy zjeść jabłko lub wypić niesłodzony sok np. ze świeżego grejpfruta. 4. Nie należy popijać w czasie posiłku, gdyż jedzenie na sucho daje uczucie sytości. 5. Należy ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych znajdujących się w mleku i przetworach, jajach, mięsie, drobiu. Zalecane są natomiast oleje roślinne i margaryny miękkie wzbogacane w witaminy. 6. Zalecane jest całkowite wyłączenie z diety produktów zawierających cukry łatwo przyswajalne tj.: cukry, miód, dżemy, słodycze, ciastka. W ramach deseru można zjeść np.: kisiel bez cukru z owocami, budyń bez cukru na chudym mleku, sałatkę owocową, jabłko pieczone z ryżem itp. 18 Otyłość - jak ją pokonać? 19

11 7. Głównym składnikiem energetycznym diety powinny być węglowodany złożone, których cennym śródłem jest pieczywo razowe, chrupkie, otręby, kasze oraz inne produkty zbożowe z grubego przemiału. Produkty te zawierają mniej kalorii od pieczywa jasnego oraz błonnik pokarmowy, który zwiększa objętość pożywienia i daje uczucie sytości. 8. W trzech głównych posiłkach powinno znajdować się białko o wysokiej wartości biologicznej zawarte w chudym mleku i przetworach, chudym mięsie, rybach, drobiu. Ograniczyć należy jaja do 1-2 tygodniowo. 9. Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce, szczególnie te mniej kaloryczne tj. pomidory, ogórki, sałata, szpinak, rzodkiewka, kapusta kiszona, cykoria, szparagi, brokuły, kalafior, kabaczek, papryka, jabłka, arbuzy, grejpfruty, ananasy, mandarynki. 10. Zaleca się około 1,5 litra płynów dziennie. Najlepiej jeśli będą to woda, herbatki owocowe i ziołowe bez cukru, świeże soki owocowe i warzywne. 11. Ograniczyć należy sól kuchenną, co w praktyce oznacza rezygnację z żywności typu Fast Food, zup i sosów w proszku, żywności konserwowej. Przykład diety ubogoenergetycznej 1200 kcal. Nazwa produktu I śniadanie Ilość (g) Wartość energetyczna (kcal) Kefir 2% tł Płatki kukurydziane Chleb chrupki Ser Gouda Herbata bez cukru II śniadanie 216 Chleb żytni pełnoziarnisty Polędwica sopocka Pomidor 50 7 Sałata 10 1 Kawa bez cukru Obiad 164 Zupa pomidorowa (czysta) Koncentrat pomidorowy 8 Marchewka 25 Pietruszka 5 Seler 2 Makaron (dwujajeczny) Pierś z kurczaka (z rusztu) Ziemniaki Cykoria 75 9 Oliwa z oliwek Sok grejfrutowy Otyłość - jak ją pokonać? 21

12 Podwieczorek Banan Jogurt naturalny 2% Kolacja 180 Sałatka wegetariańska Ryż biały gotowany Papryka Ogórek zielony 80 8 Groszek zielony Por 30 4 Majonez 5 36 Chleb chrupki Makrela wędzona RAZEM 1237 Dieta ta została sporządzona w oparciu o poniższą tabelę przedstawiającą wartości kaloryczne wybranych produktów spożywczych (skład i wartość odżywcza produktów spożywczych na podstawie tabel Instytutu Żywności i Żywienia). Ponadto szczegółowe informacje o wartości odżywczej produktu i wielkości porcji można znaleźć na opakowaniach danych produktów. Na tej podstawie można komponować sobie samemu dzienny jadłospis z preferowanych produktów spożywczych, pamiętając jednak by dieta była niskoenergetyczna. Nazwa produktu Chleb żytni pełnoziarnisty Wielkość porcji (miara) Cienka kromka (grubość 1 cm) Wielkość porcji w (g) Wartość energetyczna porcji (kcal) Chleb żytni razowy Cienka kromka Pieczywo chrupkie 1 kawałek Bułka kajzerka 1 szt Bułka grahamka 1 szt Chleb zwykły 1 kromka Chleb Graham Cienka kromka Pumpernikiel 1 kawałek Płatki kukurydziane 1 łyżka Musli z owocami 1 łyżka Ryż biały, gotowany 1 łyżka Kasza gryczana 4 łyżeczki Makaron (dwujajeczny, gotowany) 1 łyżka Mleko 0,5% 1 szklanka Jogurt naturalny 2% 1 opakowanie Kefir 2% 1 szklanka Śmietana 12% 1 łyżeczka Śmietanka do kawy 9% 1 łyżeczka Jajo 1 szt Ser twarogowy chudy Kawałek 5x3x Ser Gouda tłusty 1 plasterek (6,5x6x0,3) Ser Tylżycki tłusty 1 plasterek Ser Edamski tłusty 1 plasterek Otyłość - jak ją pokonać? 23

13 Pierś z indyka 1 cienki plaster Pierś z kurczaka 1/2 średniej Udko kurczaka 1/2 udka Polędwica plasterek 8x7x0, Schab pieczony 2 cienkie plasterki Cielęcina - łopatka Golonka ze skórą gotowana Karkówka wieprzowa Schab, kotlety smażone Kotlet 10x5x Parówki 1 sztuka Kiełbasa zwyczajna Kawałek o długości 5 cm Szynka średniotłusta gotowana Plaster 12x7x0, Dorsz (filet) Makrela wędzona 1/4 małej Makrela świeża Małe dzwonko Łosoś wędzony Śledź marynowany 2 dzwonka Węgorz wędzony Lin Brokuły 1 sztuka Papryka 1 szt. dł. 14 cm Ogórek 1 średni 80 6 Pomidor 1 mały 50 7 Pietruszka korzeń 1 średni Pietruszka liście 1 pęczek Marchew 1 szt. dł 12 cm Brukselka 6 szt. o śr 4 cm Buraki 1 mały o śr 5 cm Cebula 1 średnia Cykoria 1 średnia 75 9 Groszek zielony (konserwowy) 3 łyżki Kukurydza konserwowa 4 łyżki Kalafior średnica 15 cm Rzodkiewka 10 sztuk Sałata Duża główka Seler 1 średni Ziemniaki 2 średnie Ananas (bez skóry) 2 plastry Arbuz (bez skóry) o śr 15 cm Banan mały Brzoskwinie 1 średnia Cytryny 1 średnia Grejfrut 1 średni Jabłka 1 średnie Mandarynki 1 duża Pomarańcze 1 średnia Kiwi średnie Śliwki 10 sztuk Truskawki 11 sztuk Winogrona 20 sztuk Śliwki suszone (bez pestek) 10 sztuk Rodzynki 1/2 szklanki Otyłość - jak ją pokonać? 25

14 Orzechy włoskie (ważone ze skorupą) 1 szt Orzechy laskowe (ważone ze skorupą) 25 szt Orzeszki ziemne (ważone bez skorupy) 1 szklanka Fasola Soja Sok pomarańczowy 1 szklanka Sok jabłkowy 1 szklanka Cukier 1 łyżeczka Miód 1 łyżeczka Kakao 1 łyżeczka 5 21 Czekolada mleczna 1 tabliczka Czekolada mleczna z orzechami laskowymi 1 tabliczka Herbatniki 1 paczka Herbatniki w czekoladzie 1 paczka Paluszki słone 1 paczka Drożdżówka z marmoladą 1 szt Pączki glazurowane 1 szt Sernik krakowski 1 sztuka Bajaderka 1 szt Napoleonka 1 szt Placek drożdżowy z kruszonką kawałek Makowiec Kawałek 11x4x1, Masło śmietankowe 1 łyżeczka 5 33 Olej rzepakowy 1 łyżka Oliwa z oliwek 1 łyżka Majonez 1 łyżeczka Smalec 1 łyżka Aktywność fizyczna Warto zadbać o przyspieszenie przemiany materii. Jedynym sposobem, by to uzyskać i przełamać stagnację w odchudzaniu, jest wysiłek fizyczny. Powinny to być jednak specjalne ćwiczenia fizyczne - taniec, aerobik, rower, bieganie - coś innego niż to, co robimy codziennie. Organizm przyzwyczajony jest bowiem do tego rodzaju czynności, co sprzątanie, gotowanie, mycie naczyń czy okien, i potrafi oszczędnie wydzielać potrzebną na nie energię. Zwiększona aktywność fizyczna stanowi podstawowy, obok diety, element kuracji odchudzającej. Ułatwia ona utratę energii i wyrównuje współistniejące zaburzenia metaboliczne. Aktywność fizyczna zapobiega obniżeniu poziomu podstawowej przemiany materii po odchudzaniu oraz efektowi jo-jo. Dobrze dobrany zestaw ćwiczeń powinien być dostosowany do upodobań osoby odchudzającej się oraz do rozkładu dnia. Bardzo motywujące są ćwiczenia w grupach edukacyjnych. Intensywność ćwiczeń powinna uwzględniać wydolność krążeniowo-oddechową i sprawność ruchową. Początkowo ćwiczenia powinny być prowadzone bez nadmiernego obciążania kolan, bioder i kręgosłupa (zalecane są zajęcia na basenie). Intensywność ćwiczeń powinna być stopniowo zwiększana. Wartość energetyczna wykonywanych czynności i wysiłku fizycznego Przykładowe zajęcia domowe [kcal/godzinę] 105 gotowanie 120 prasowanie zmywanie naczyń mycie podłóg robienie zakupów mycie okien Przykładowy wysiłek fizyczny [kcal/ godzinę] 100 kręgle 336 marsz jazda na rowerze 470 tenis aerobik (taniec) koszykówka 26 Otyłość - jak ją pokonać? 27

15 Ludzie młodzi i w średnim wieku, którzy są w dobrej kondycji fizycznej, mogą podjąć minutowe ćwiczenia tlenowe 4-5 razy w tygodniu np. spacery, marsze, biegi, jazda na rowerze, pływanie itp. Dla osób, które nie podejmowały wysiłku fizycznego w okresie ostatnich kilku miesięcy, dla pacjentów ze znanymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego oraz dla osób w wieku powyżej 40 lat aktywność powinna być łagodniejsza. Może to być np. codzienny, 10 minutowy spacer. Pacjentom z grupy wysokiego ryzyka, z rozpoznaną chorobą układu sercowo-naczyniowego, należy indywidualnie zaplanować wysiłek, uwzględniając stan zdrowia i przyjmowane leki. Orlistat - lek ograniczający wchłanianie tłuszczu w przewodzie pokarmowym poprzez hamowanie lipazy trzustkowej, która jest głównym enzymem powodującym rozkład tłuszczów przyjętych z pokarmem. Zmniejsza wchłanianie tłuszczów o 30%, co obok diety powoduje dodatkowy deficyt kaloryczny. Jego działanie ograniczone jest tylko do przewodu pokarmowego. Badania wykazały, że orlistat, stosowany w połączeniu z umiarkowanie niskokaloryczną dietą, powoduje istotną redukcję masy ciała, zapobiega powrotowi do pierwotnej wagi, zmniejsza ryzyko występowania chorób związanych z otyłością oraz wpływa na poprawę jakości życia. Stosowanie leku w połączeniu z dietą powoduje zmniejszenie poziomu cholesterolu całkowitego, frakcji LDL (tzw. zły cholesterol ), poprawia wskaśnik LDL/HDL (stosunek złego cholesterolu do dobrego ) oraz redukuje ciśnienie tętnicze. U chorych z cukrzycą typu 2, którzy stosują orlistat, zaobserwowano zmniejszenie zapotrzebowania na leki przeciwcukrzycowe. Sibutramina Leczenie Leczenie farmakologiczne otyłości należy rozpocząć, gdy: BMI jest wyższy niż 30 kg/m2, BMI jest niższy, ale współistnieją choroby związane z otyłością (cukrzyca typu 2, nadciśnienie, hiperlipidemia, czyli zespół metaboliczny), próby leczenia samą dietą i wysiłkiem fizycznym zakończyły się niepowodzeniem. - jest inhibitorem zwrotnego wychwytu noradrenaliny i serotoniny. Działa na ośrodkową regulację łaknienia i powoduje szybsze wystąpienie uczucia sytości, dzięki czemu zjadając mały posiłek, można czuć się już najedzonym. Lek ten nie redukuje uczucia głodu, nie obniża apetytu, ułatwia natomiast przestrzeganie niskokalorycznej diety. Poprzez nasilenie aktywności układu współczulnego zwiększa produkcję ciepła w organizmie, co dodatkowo poprawia wydatkowanie energii i przyspiesza chudnięcie. Odstawienie go i powrót do diety kcal nie powoduje efektu jo-jo, dzięki zwiększeniu spalania w trakcie terapii. Leki te można stosować tylko pod kontrolą lekarza. Obecnie, poza licznymi preparatami o niesprawdzonym mechanizmie działania, dostępne są dwie substancje wykazujące udowodnioną skuteczność: 28 Otyłość - jak ją pokonać? 29

16 Warto wiedzieć: Osoba z dużą masą ciała nie musi osiągnąć optymalnego BMI. Dla uzyskania korzyści zdrowotnych wystarczy schudnąć 5-10 kg. Najlepiej jeść w pierwszej połowie dnia. W ten sposób organizm ma czas spalić zjedzony pokarm poprzez zwykłą, codzienną aktywność. Stosując dietę 1000 kalorii, dobrze jest korzystać z przygotowanych jadłospisów, bowiem niskokaloryczne diety łatwo prowadzą do niedoboru ważnych składników odżywczych. W celu obliczenia indywidualnego zapotrzebowania energetycznego należy pomnożyć wagę należną w [kg] x 30. Wynik określony będzie w [kcal] Głodzenie organizmu lub jedzenie dwa razy dziennie powodują zaburzenia metaboliczne. W czasie diety zalecana jest większa ilość płynów. Pomagają usunąć z organizmu toksyczne substancje z rozpadu tkanki tłuszczowej. Unikać jednak należy napojów gazowanych pobudzają bowiem apetyt. Przepisy na zdrowie! Co miesiàc nowe artykuły dotyczàce zdrowego od ywiania i nie tylko! Czytaj Màdre Od ywianie na 30 Otyłość - jak ją pokonać? 31

17 W zdrowym ciele zdrowy duch Zachęcamy do umawiania wizyt przez Internet. Wystarczy wejść na stronę Aby umówić wizytę, zadzwoń do ogólnopolskiego Centrum Obsługi Klienta pod numer telefonu * lub i podaj numer abonamentu znajdujący się na karcie. Adresy Centrów Medicover: Gdańsk ul. Beniowskiego 23 Gdynia ul. Obrońców Wybrzeża 12 Katowice ul. Chorzowska 50 Katowice Szopienice ul. Ks. Biskupa Bednorza 2a/6 Kraków ul. Rakowicka 7 Kraków Ruczaj ul. Bobrzyńskiego 37 Lublin ul. Konrada Wallenroda 4C Łódź Al. Marszałka Piłsudskiego 3 Łódź ul. Krakusa 15/17 Poznań Pl. Andersa 5 Szczecin ul. Narutowicza 13E Warszawa Atrium Al. Jana Pawła II 27 Warszawa Centrum Rehabilitacji ul. Podchorążych 35 Warszawa Domaniewska ul. Domaniewska 37 Warszawa Ochota ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. 18 Warszawa Okęcie ul. 17-tego Stycznia 39 Warszawa Ursynów ul. Puławska 278 Wrocław ul. Grabiszyńska 165 Wrocław ul. Powstańców Śląskich 7a sierpień 2008 r. 32 Hot Line Medicover: Wszelkie uwagi prosimy zgłaszać do Działu Obsługi Klienta pod numerem telefonu * *, * opłata za połączenie zgodna z cennikiem Twojego operatora 2008 Medicover. All rights reserved.

Dzień I * Ilość w gramach lub mililitrach. Ilość w miarach domowych

Dzień I * Ilość w gramach lub mililitrach. Ilość w miarach domowych DIETA 1200 kcal Dzień I * miarach I śniadanie 290 Musli z rodzynkami i orzechami 2 łyżki 30 g 112 Mleko 0.5 % tłuszczu 1 szklanka 250 ml 97 Grejpfrut 1 szt., średni 350 g 81 II śniadanie 251 Chleb żytni

Bardziej szczegółowo

TABELE KALORYCZNOŚCI

TABELE KALORYCZNOŚCI chleb biały chleb żytni razowy (na miodzie) 1 kromka grubość ok. 1,5cm 1 kromka grubość ok. 1,5cm 1 porcja(w kcal) 100g 50 108 216 60 118 197 1 kromka grubość ok. bułka paryska 1,5cm 20 45 226 kajzerka

Bardziej szczegółowo

Rola poszczególnych składników pokarmowych

Rola poszczególnych składników pokarmowych Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.

Bardziej szczegółowo

Opracowała dr n. med. Lucyna Ostrowska

Opracowała dr n. med. Lucyna Ostrowska DIETA 1 kcal Opracowała dr n. med. Lucyna Ostrowska Dieta 1 kcal jest dietą bardzo nisko kaloryczną przeznaczoną do odchudzania ludzi młodych, zdrowych, nie mających niedoborów żywieniowych (np. anemii

Bardziej szczegółowo

Opracowała dr n. med. Lucyna Ostrowska

Opracowała dr n. med. Lucyna Ostrowska DIETA 15 Opracowała dr n. med. Lucyna Ostrowska Dieta 15 jest dietą odchudzającą do zastosowania u większości osób planujących redukcję masy ciała. Może być stosowana przez dłuższy okres czasu. Jest dietą

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAJĘĆ W RAMACH AKADEMII ZDROWEGO ŻYWIENIA. Opis. - praca z materiałami drukowanymi, - pogadanka, - dyskusja problemowa

PROGRAM ZAJĘĆ W RAMACH AKADEMII ZDROWEGO ŻYWIENIA. Opis. - praca z materiałami drukowanymi, - pogadanka, - dyskusja problemowa PROGRAM ZAJĘĆ W RAMACH AKADEMII ZDROWEGO ŻYWIENIA Uwaga: Dopuszcza się modyfikację kolejności zaplanowanych tematów. Kolejne zajęcia Temat główny - Liczba godzin Metody prowadzenia zajęć: Opis 1 PODSTAWOWE

Bardziej szczegółowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie

Bardziej szczegółowo

Produkty zalecane - dozwolone Produkty przeciwwskazane Zalecenia

Produkty zalecane - dozwolone Produkty przeciwwskazane Zalecenia NADMIERNE BMI Produkty zalecane - dozwolone duża ilość warzyw owoce w niewielkiej ilości woda mineralna niegazowana chude mięso odłuszczone lub niskotłuszczowe produkty mleczne pieczywo pełnoziarniste

Bardziej szczegółowo

Dieta 1000 kalorii (wspomagająca chudnięcie brzucha)

Dieta 1000 kalorii (wspomagająca chudnięcie brzucha) Dieta 1000 kalorii (wspomagająca chudnięcie brzucha) Brzuszek to problem wielu kobiet. Przedstawiamy dietę wspomagającą odchudzanie właśnie tej newralgicznej partii ciała. Powinna ona opierać się na produktach

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także

Bardziej szczegółowo

Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!

Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!! Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty

Bardziej szczegółowo

Piramida zdrowego żywienia w cukrzycy

Piramida zdrowego żywienia w cukrzycy Piramida zdrowego żywienia w cukrzycy Wysiłek fizyczny codziennie ok. 30-60 minut Codzienna aktywność fizyczna wpływa na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Każdy wysiłek fizyczny jest

Bardziej szczegółowo

7 00 L - karnityna + chrom + aminokwasy rozgałęzione, 7 30 I ŚNIADANIE, (głównie węglowodany złożone + owoce + warzywa):*

7 00 L - karnityna + chrom + aminokwasy rozgałęzione, 7 30 I ŚNIADANIE, (głównie węglowodany złożone + owoce + warzywa):* Przykładowe jadłospisy na redukcję masy ciała 1. Przykładowy jadłospis na zrzucenie wagi (zalecenia ogólne, na podstawie wywiadu z zawodnikiem trójboju siłowego): CZĘŚĆ I 3 TYGODNIE: 7 00 L - karnityna

Bardziej szczegółowo

Talerz zdrowia skuteczne

Talerz zdrowia skuteczne Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia

Bardziej szczegółowo

Ciśnienie tętnicze klucz do zdrowego serca. ciśnienia tętniczego składa się z dwóch odczytów ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.

Ciśnienie tętnicze klucz do zdrowego serca. ciśnienia tętniczego składa się z dwóch odczytów ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Świadomość naszego zdrowia to oprócz odczuwania dolegliwości, wiedza na temat podstawowych parametrów pozwalających ocenić, czy nasz organizm funkcjonuje prawidłowo. Zapoznaj się z nimi i regularnie kontroluj

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego

Bardziej szczegółowo

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,

Bardziej szczegółowo

Produkty zalecane - dozwolone Produkty przeciwwskazane Zalecenia

Produkty zalecane - dozwolone Produkty przeciwwskazane Zalecenia CUKRZYCA Produkty zalecane - dozwolone Pełnoziarniste pieczywo razowe, żytnie, pumpernikiel Kasze: gryczana i jęczmienna, płatki owsiane, dziki i brązowy ryż mleko niskotłuszczowe, kefir, jogurt light

Bardziej szczegółowo

zbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)

zbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl) HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej

Bardziej szczegółowo

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie

Bardziej szczegółowo

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie

Bardziej szczegółowo

ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE

ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową

Bardziej szczegółowo

... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010

... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE K( ) *

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE K( ) * NADCIŚNIENIE TĘTNICZE K( ) * * Nadciśnienie tętnicze leczone lekami niewymagającymi dodatkowej podaży potasu Produkty zalecane - dozwolone pieczywo niskosodowe do kupienia w sklepach ze zdrową żywnością

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Dieta dla osób dieta 1200 kcal chorujących na dieta 1500 kcal cukrzycę typu 2* dieta 1800 kcal Zdrowe żywienie w cukrzycy Lista wymienników 1 porcji produktów**

Bardziej szczegółowo

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność

Bardziej szczegółowo

Dietetyk Angelika Frączek DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA. Imię i nazwisko...

Dietetyk Angelika Frączek DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA. Imię i nazwisko... DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA Imię i nazwisko... Proszę o sumienne wypełnienie niniejszego wywiadu żywieniowego, który posłuży do oceny Pani/Pana sposobu żywienia. Dobrze, aby dzienniczek wypełniać

Bardziej szczegółowo

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki

Bardziej szczegółowo

Dieta 1500 kalorii (z błonnikiem)

Dieta 1500 kalorii (z błonnikiem) Dieta 1500 kalorii (z błonnikiem) Proponowana dieta obfituje w błonnik pokarmowy, który jest istnym cudotwórcą. Dba on o nasz układ pokarmowy i pomaga w zrzuceniu zbędnych kilogramów i zdobyciu wymarzonej

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do SWIZ. DIETA PODSTAWOWA ( ogólna)

Załącznik nr 2 do SWIZ. DIETA PODSTAWOWA ( ogólna) Załącznik nr 2 do SWIZ DIETA PODSTAWOWA ( ogólna) Dzień Posiłek Składniki Waga (g) Makaron na mleku 300 Masło extra 35,2% Szynka kanapkowa 30 Papryka czerwona Kawa z mlekiem 225 Poniedziałek 2208,6 kcal

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 1 ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 Uniwersytet Medyczny w Łodzi DIETA DZIECKA POWINNA BYĆ: Urozmaicona pod względem doboru produktów spożywczych, Uregulowana pod względem częstości i pory spożywania posiłków,

Bardziej szczegółowo

KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA

KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA Proszę uzupełnić poniższe dane: Data badania... Wiek (lata)... Masa ciała (kg)... Wzrost (cm)... 2. Liczba posiłków w ciągu dnia: 1-2 posiłki 3-4 posiłki 5 i więcej

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 A do SIWZ ZP/63/D/SP5/17. Część A POZOSTAŁE PRODUKTY SPOŻYWCZE, NABIAŁ, JAJA. ... (nazwa wykonawcy) Wycena przedmiotu Zamówienia

Załącznik nr 2 A do SIWZ ZP/63/D/SP5/17. Część A POZOSTAŁE PRODUKTY SPOŻYWCZE, NABIAŁ, JAJA. ... (nazwa wykonawcy) Wycena przedmiotu Zamówienia Załącznik nr 2 A do SIWZ Część A POZOSTAŁE PRODUKTY SPOŻYWCZE, NABIAŁ, JAJA mąka 1kg 550 kg mąka ziemniaczana 1kg 50 kg 15600000-4 mąka razowa 1kg 100 kg kasza jęczmienna 1kg 300 kg kasza manna 1kg 115

Bardziej szczegółowo

HIPER- TRIGLICERYDEMIA

HIPER- TRIGLICERYDEMIA HIPER- TRIGLICERYDEMIA Produkty zalecane - dozwolone Pieczywo: czerstwe, razowe, żytnie, chrupkie oraz pumpernikiel Kasze: gryczana oraz jęczmienna, płatki owsiane, ryż dziki i brązowy mleko niskotłuszczowe,

Bardziej szczegółowo

Lista zakupów na 7 dni diety

Lista zakupów na 7 dni diety Lista zakupów na 7 dni diety bakalie 1 Orzechy włoskie 54 2 Wiórki kokosowe 10 jaja 1 Jaja kurze całe ekologiczne 381 nabiał 1 Jogurt naturalny, 2% tłuszczu 800 2 Kefir, 2% tłuszczu 600 3 Maślanka spożywcza,

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować

Bardziej szczegółowo

Poradnia Dietetyczna Dbam O Siebie. Wzdęcia, zaparcia, biegunki, brak. Jak często? Po jakich produktach?

Poradnia Dietetyczna Dbam O Siebie. Wzdęcia, zaparcia, biegunki, brak. Jak często? Po jakich produktach? Poradnia Dietetyczna Dbam O Siebie Dane: Imię: Nazwisko: Data ur. Nr. Tel: E-mail: Wzrost: Waga: Obwód bioder: Obwód talii: Podstawowe Informacje: Miejsce pracy Godziny pracy Aktywność Fizyczna Aktualny

Bardziej szczegółowo

Co jadłem/jadłam wczoraj?

Co jadłem/jadłam wczoraj? 1 Co jadłem/jadłam wczoraj? 2 Talerz zdrowia 2 Pieczywo i produkty zbożowe Podstawowe źródło węglowodanów złożonych w diecie i pokarm o stosunkowo dużej wartości odżywczej. Produkty zbożowe dostarczają

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,

Bardziej szczegółowo

Ilość węglowodan ów na 1 porcję. Miara domowa

Ilość węglowodan ów na 1 porcję. Miara domowa Produkt Rozmiar porcji w [g] Miara domowa Ilość węglowodan ów na 1 porcję Indeks glikemiczny (IG) Ładunek glikemiczny (ŁG) na 1 porcję NABIAŁ I NAPOJE ROŚLINNE: Jogurt naturalny 250 szklanka 15,5 36 6

Bardziej szczegółowo

a problemy z masą ciała

a problemy z masą ciała POLACY a problemy z masą ciała POLACY a problemy z masą ciała Badanie NATPOL PLUS (2002): reprezentatywna grupa dorosłych Polek: wiek 18-94 lata Skutki otyłości choroby układu sercowo-naczyniowego cukrzyca

Bardziej szczegółowo

Szacowana ilość zamawianych miesięcznie produktów w 2015r. OWOCE i WARZYWA Cena Jednostkowa netto

Szacowana ilość zamawianych miesięcznie produktów w 2015r. OWOCE i WARZYWA Cena Jednostkowa netto .. Lp. Nazwa produktu Ilość /kg/ 1. Banan 72kg 2. Buraki 40kg 3. Cebula 30kg 4. Cytryna 10kg 5. Gruszka 140kg 6. Jabłka 300kg 7. Rzodkiewka 3,5kg 8. Kalafior 30kg 9. Kapusta biała 80kg 10. Kapusta czerwona

Bardziej szczegółowo

WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH

WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH dr inż. Dominika Głąbska Zakład Dietetyki Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW warzywa i owoce są istotnym elementem codziennej

Bardziej szczegółowo

TEST WIEDZY O RACJONALNYM ODŻYWIANIU I KONTROLI WAGI

TEST WIEDZY O RACJONALNYM ODŻYWIANIU I KONTROLI WAGI TEST WIEDZY O RACJONALNYM ODŻYWIANIU I KONTROLI WAGI 1) BMI (Body Mass Index) to: a) wzrost [cm] / masa ciała² [kg] b) masa ciała [kg] / wzrost² [m] c) wzrost [m] / masa ciała² [kg] d) masa ciała [kg]

Bardziej szczegółowo

Wzdęcia, zaparcia, biegunki, brak. Jak często? Po jakich produktach?

Wzdęcia, zaparcia, biegunki, brak. Jak często? Po jakich produktach? Dane: Imię: Nazwisko: Data ur. Nr. Tel: E-mail: Wzrost: Waga: Obwód bioder: Obwód talii: Podstawowe Informacje: Miejsce pracy Godziny pracy Aktywność Fizyczna Aktualny Stan Zdrowia (Podkreślić właściwe)

Bardziej szczegółowo

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga

Bardziej szczegółowo

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną

Bardziej szczegółowo

Co pacjent z cukrzycą typu 1 je? To, co lubi. A co lubi? Wszystko! Czego nie powinien jeść? Tego, na co nie potrafi podać insuliny!

Co pacjent z cukrzycą typu 1 je? To, co lubi. A co lubi? Wszystko! Czego nie powinien jeść? Tego, na co nie potrafi podać insuliny! Co pacjent z cukrzycą typu 1 je? To, co lubi. A co lubi? Wszystko! Czego nie powinien jeść? Tego, na co nie potrafi podać insuliny! Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca, aby dieta osób chorujących

Bardziej szczegółowo

Płyny (mleko, soki itp.) podać w ilości szklanek podać rodzaj soku, zaw. tłuszczu w mleku

Płyny (mleko, soki itp.) podać w ilości szklanek podać rodzaj soku, zaw. tłuszczu w mleku DIETA BIEGACZA Poniższe ankiety posłużą do określenia zapotrzebowania energetycznego w warunkach przygotowań do startu w zawodach. Wyniki te zostaną odniesione do zapotrzebowania energetycznego bezpośrednio

Bardziej szczegółowo

Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna

Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wybrane odpowiedzi proszę podkreślić. IMIĘ I NAZWISKO:... 1. Data wypełniania formularza - 2. Płeć A. kobieta B. mężczyzna 3. Wiek - 4. Wzrost - Aktualna masa ciała

Bardziej szczegółowo

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność

Bardziej szczegółowo

Jadłospis r.

Jadłospis r. Data Śniadanie II śniadanie Obiad Podwieczorek dla grup 0 Pon. 28.01 (*chleb regionalny) Twaróg ze szczypiorkiem i rzodkiewką Zupa zacierkowa A- seler, orzeszki ziemne, sezam (włoszczyzna, ziemniaki, kurczak,

Bardziej szczegółowo

Dieta 1300 kalorii (bezstresowa)

Dieta 1300 kalorii (bezstresowa) Dieta 1300 kalorii (bezstresowa) Dieta tygodnia odchudza bezstresowo, powoli, skutecznie, także poprawia samopoczucie i dodaje energii na wiosnę. Wzmacnia organizm po zimie, uodporniając go przed czyhającymi

Bardziej szczegółowo

Otyłość PORADNIK DLA PACJENTÓW PROGRAMU WSPARCIA DLA OSÓB Z OTYŁOŚCIĄ. Narodowy Program Zdrowia na lata

Otyłość PORADNIK DLA PACJENTÓW PROGRAMU WSPARCIA DLA OSÓB Z OTYŁOŚCIĄ. Narodowy Program Zdrowia na lata Otyłość PORADNIK DLA PACJENTÓW PROGRAMU WSPARCIA DLA OSÓB Z OTYŁOŚCIĄ Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020 AUTORKA PORADNIKA: Adriana Dąbrowska mgr psycholog, psychodietetyk ? CO TO JEST OTYŁOŚĆ

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Standard 1200kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA Zasady zdrowego żywienia Opracowała: dr n. med. Lucyna Pachołka Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, ul. Powsińska 61/6, Przewodnicząca Oddziału Wojewódzkiego w Warszawie i

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY ORAZ WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE ZDROWEGO STYLU ŻYCIA Gimnazja

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY ORAZ WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE ZDROWEGO STYLU ŻYCIA Gimnazja ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY ORAZ WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE ZDROWEGO STYLU ŻYCIA Gimnazja Zestaw 1 Krupnik Waga 1 porcji - 400 g I porcja 10 porcji g kg Kasza jęczmienna perłowa 15,0 0,150

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE K(+) *

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE K(+) * NADCIŚNIENIE TĘTNICZE K(+) * * Nadciśnienie tętnicze leczone lekami wymagającymi dodatkowej podaży potasu Produkty zalecane - dozwolone pieczywo niskosodowe do kupienia w sklepach ze zdrową żywnością i

Bardziej szczegółowo

Energia zdrowia. Energia zdrowia. Wstęp

Energia zdrowia. Energia zdrowia. Wstęp Energia zdrowia Energia zdrowia Wstęp Energia potrzebna jest na każdym kroku: działanie maszyn wymaga energii, funkcjonowanie organizmów wymaga energii. To również od energii zależy istnienie wszechświata.

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość

Bardziej szczegółowo

Ilość posiłków w ciągu dnia: Odstępy między posiłkami:

Ilość posiłków w ciągu dnia: Odstępy między posiłkami: Co znaczy ZDROWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Ilość posiłków w ciągu dnia: 4-5 Odstępy między posiłkami: regularne, co 3,5-4h ŚNIADANIE : max.2h od momentu wstania KOLACJA : min.3h przed snem Co znaczy ZDROWO SIĘ ODŻYWIAĆ?

Bardziej szczegółowo

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Standard 2000kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności

Bardziej szczegółowo

GDA. Prawidłowe odżywianie

GDA. Prawidłowe odżywianie GDA Prawidłowe odżywianie Co to jest GDA? Prawidłowe odżywianie jest jednym z warunków zachowania dobrego stanu zdrowia. Aby móc dopasować swój sposób odżywiania do stylu życia jaki prowadzimy, niezbędne

Bardziej szczegółowo

JADŁOSPIS DLA DZIECKA

JADŁOSPIS DLA DZIECKA JADŁOSPIS DLA DZIECKA Hania, 8 lat, uczennica Prawidłowo zbilansowana dieta zapewnia dziecku wszystkie niezbędne składniki do prawidłowego rozwoju fizycznego, jak i umysłowego. Średnia wartość energetyczna:

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Sport 3000kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki

Bardziej szczegółowo

Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2

Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 Odżywiaj się zdrowo Podstawowym zaleceniem zdrowotnym dla osób chorych na cukrzycę jest jedz zdrowo. Osoba

Bardziej szczegółowo

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum 8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte

Bardziej szczegółowo

OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 09 maja 20 maja 2016 r.

OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 09 maja 20 maja 2016 r. OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 09 maja 20 maja 2016 r. 09 V 10 V 11 V 12 V 13 V Krupnik z ziemniakami. Chleb. Makaron ze szpinakiem i pomidorami suszonymi. Żurek z ziemniakami. Zrazy wieprzowe w sosie

Bardziej szczegółowo

OBIADY. Dzień tygodnia Data Ważny od 14 listopada 25 listopada 2016 r. Kompot wieloowocowy.

OBIADY. Dzień tygodnia Data Ważny od 14 listopada 25 listopada 2016 r. Kompot wieloowocowy. OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 14 listopada 25 listopada 2016 r. 14 XI 15 XI 16 XI 17 XI 18 XI Zupa z soczewicy z ziemniakami. Chleb. Ryż z truskawkami i jogurtem naturalnym. Krupnik z ziemniakami.

Bardziej szczegółowo

Za dużo wszystkiego: apetytu, masy ciała, cukru we krwi

Za dużo wszystkiego: apetytu, masy ciała, cukru we krwi Za dużo wszystkiego: apetytu, masy ciała, cukru we krwi Dr hab. Dariusz Włodarek Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie Warszawa, 03.06.2017 Ile zjadamy przez

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Standard 1500kcal Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)

Bardziej szczegółowo

Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej

Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej Zdrowe odżywianie polega na odpowiednim wyborze produktów i przygotowaniu posiłków umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu poprzez

Bardziej szczegółowo

OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od października 2016 r.

OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od października 2016 r. OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 17 28 października 2016 r. 17 X 18 X 19 X 20 X 21 X Zupa z soczewicy z ziemniakami. Chleb. Ryż z truskawkami i jogurtem naturalnym. Zupa pomidorowa z makaronem. Kotlet

Bardziej szczegółowo

Zasady zdrowego żywienia

Zasady zdrowego żywienia Zasady zdrowego żywienia Opracowała: dr n. med. Lucyna Pachołka Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, ul. Powsińska 61/6 Przewodnicząca Oddziału Wojewódzkiego w Warszawie i Wiceprezes Zarządu Głównego

Bardziej szczegółowo

Wartość odżywcza zestawu

Wartość odżywcza zestawu Wartość odżywcza zestawu Energia kcal 605 Białko ogółem g 29,7 Tłuszcz ogółem g 20,0 Węglowodany ogółem g 82,4 Wapń mg 287 Żelazo mg 2,6 Witamina A - ekwiwalent retinolu Ilg 126 Witamina C mg 62,1 Kwas

Bardziej szczegółowo

Zdaniem amerykańskich specjalistów białko nie stanowi problemu w dietach wegetariańskich, ponieważ obecnie spożywamy zbyt duże ilości protein.

Zdaniem amerykańskich specjalistów białko nie stanowi problemu w dietach wegetariańskich, ponieważ obecnie spożywamy zbyt duże ilości protein. Dieta wegetariańska Bardzo często powielane są nieprawdziwe informacje na temat diety wegetariańskiej na przykład w kontekście białka. W opinii nie tylko specjalistów z zakresu dietetyki ale również lekarzy

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Sport 2000kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6) Makiełki

Bardziej szczegółowo

OBIADY. Dzień tygodnia Data Ważny od 25 marca 5 kwietnia 2019 r. Barszcz czerwony z ziemniakami. Makaron ze szpinakiem i kurczakiem.

OBIADY. Dzień tygodnia Data Ważny od 25 marca 5 kwietnia 2019 r. Barszcz czerwony z ziemniakami. Makaron ze szpinakiem i kurczakiem. OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 25 marca 5 kwietnia 2019 r. PONIEDZIAŁEK 25.03 WTOREK 26.03 ŚRODA 27.03 CZWARTEK 28.03 PIĄTEK 29.03 Zupa z jarzynowa z ziemniakami. Chleb. Ryż z truskawkami. Krem z

Bardziej szczegółowo

ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW

ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia

Bardziej szczegółowo

Lp. 1 Chleb zwykły krojony 500g szt. 2 Chleb razowy 500 g 1400 szt. 3 Bułka wrocławska 450 g

Lp. 1 Chleb zwykły krojony 500g szt. 2 Chleb razowy 500 g 1400 szt. 3 Bułka wrocławska 450 g Załącznik Nr 1 do SIWZ Zadanie I Pieczywo Numer sprawy: ZPPSR12015 Przewidywane potrzeby na pieczywo w okresie wrzesień 2015 r czerwiec 2016 r Nazwa artykułu Ilość Cena Cena Wartość przewidywan jednostkowa

Bardziej szczegółowo

pomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności 2% 1

pomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności 2% 1 Zdrowy styl życia Strona 1 1. Jaką najważniejszą rolę pełni odżywianie? pomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności

Bardziej szczegółowo

OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 13 marca 24 marca 2017 r.

OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 13 marca 24 marca 2017 r. OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 13 marca 24 marca 2017 r. 13 III 14 III 15 III 16 III 17 III Zupa z soczewicy z ziemniakami. Chleb. Ryż z truskawkami i jogurtem naturalnym. Rosół z makaronem. Kotlet

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta wegetariańska 1800kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)

Bardziej szczegółowo

Opracowanie Aneta Wiśniewska

Opracowanie Aneta Wiśniewska Opracowanie Aneta Wiśniewska 1. Zdrowe, racjonalne żywienie jako warunek prawidłowego wzrostu i rozwoju 2. Zasady racjonalnego żywienia 4 U 3. Przykłady wielkości porcji do Piramidy Żywienia 4. Zalecane

Bardziej szczegółowo

Lp. 1 Chleb zwykły krojony 500g szt. 2 Chleb razowy 500 g 1400 szt. 3 Bułka wrocławska 450 gr.

Lp. 1 Chleb zwykły krojony 500g szt. 2 Chleb razowy 500 g 1400 szt. 3 Bułka wrocławska 450 gr. Załącznik Nr 1 do SIWZ Zadanie I Pieczywo Numer sprawy: ZPPSR12015 Przewidywane potrzeby na pieczywo w okresie wrzesień 2015 r czerwiec 2016 r Nazwa artykułu Ilość Cena Cena Wartość przewidywan jednostkowa

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia

Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Załącznik nr 2 do zaproszenia do złożenia oferty na: Dostawę pełnowartościowych artykułów żywnościowych dla stołówki Publicznego Przedszkola w Głogowie Małopolskim w okresie 01.09.2015 29.01.2016. Szczegółowy

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Odżywiania

Indywidualny Program Odżywiania Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Wegetariańska 1200kcal Strona 1 z 8 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)

Bardziej szczegółowo

Zakres oferowanych usług:

Zakres oferowanych usług: Zakres oferowanych usług: 1. Poradnictwo dietetyczne Porady dietetyczne obejmujące analizę dotychczasowego sposobu żywienia, pomiary antropometryczne, wskazówki i zalecenia żywieniowe. Dla osób zainteresowanych

Bardziej szczegółowo

DIETA PRZY CHOROBACH SERCA

DIETA PRZY CHOROBACH SERCA ZALECENIA OGÓLNE Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (należy dbać o urozmaicenie posiłków). W skład produktów spożywczych wchodzą niezbędne składniki odżywcze zawarte w różnych ilościach i

Bardziej szczegółowo

OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 20 listopada 01 grudnia 2017 r.

OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 20 listopada 01 grudnia 2017 r. OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 20 listopada 01 grudnia 2017 r. 20. XI 21. XI 22. XI 23. XI 24. XI Zupa grochowa z ziemniakami. Chleb. Ryż z jabłkami i cynamonem. Zupa brokułowa z makaronem. Kotlet

Bardziej szczegółowo

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,

Bardziej szczegółowo

Instrukcja i przykład wypełnienia 3 dniowego dzienniczka bieżącego notowania

Instrukcja i przykład wypełnienia 3 dniowego dzienniczka bieżącego notowania Instrukcja i przykład wypełnienia 3 dniowego dzienniczka bieżącego notowania Co notować? Generalna zasada jest taka im więcej szczegółów tym lepiej. W 3 dniowym dzienniczku bieżącego notowania prosimy

Bardziej szczegółowo

OBIADY. Dzień tygodnia Data Ważny od 30 stycznia 10 lutego 2017 r. Fasolka po bretońsku. Chleb. Oponki serowe. Kompot wieloowocowy.

OBIADY. Dzień tygodnia Data Ważny od 30 stycznia 10 lutego 2017 r. Fasolka po bretońsku. Chleb. Oponki serowe. Kompot wieloowocowy. OBIADY Dzień tygodnia Data Ważny od 30 stycznia 10 lutego 2017 r. 30 I 31 I 01 II 02 II 03 II Zupa fasolowa z ziemniakami. Chleb. Ryż z jabłkami i cukrem. Zupa neapolitańska. Kotlet drobiowy panierowany.

Bardziej szczegółowo