Współczesne miasto a zmiany klimatu

Transkrypt

1 Współczesne miasto a zmiany klimatu Szymon Tumielewicz Zastępca Dyrektora Departament Zrównoważonego Rozwoju

2 Zmiany klimatu Amerykańska Narodowa Agencja Badania Oceanów i Atmosfery (NOAA) ogłosiła, że okres od stycznia do października roku 2014 r. był najgorętszy w historii globalnych pomiarów sięgających 1880 r. r r Źródło: NASA 2

3 mitygacja adaptacja Polityka klimatyczna odpowiedź na globalne wyzwania Wzmocnienie filaru adaptacyjnego w polityce klimatycznej. Polityka klimatyczna Zmniejszenie wrażliwości kraju na zmiany klimatyczne. Stworzenie warunków dla stabilnego rozwoju społeczno -gospodarczego w obliczu ryzyk zw. ze zmianami klimatu. Impuls dla innowacyjności 3

4 Działania Wspólnoty Strategia Adaptacyjna UE (opublikowana w kwietniu 2013 r.) Cel: przyczynianie się do tego, by Europa była bardziej odporna na zmianę klimatu Główne założenia: zwiększenie świadomości nt. wagi adaptacji, wymiana informacji (climateadapt.eea.europa.eu), współpraca i partnerstwo, szczególna rola miast i włączenie Porozumienia Burmistrzów, zintegrowane podejście włączenie kwestii adaptacyjnych do innych polityk. 4

5 Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 (SPA 2020) Zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu. 5

6 SPA wdrażanie wspieranie zaangażowania samorządów regionalnych i lokalnych w proces wdrażania SPA 2020 (sieć współpracy, portal KLIMADA); szczególna rola przypadnie miastom, co wskazuje na potrzebę uwzględnienia adaptacji w programowaniu działań rozwojowych, m.in. poprzez opracowanie miejskich planów/strategii adaptacji. zapewnianie właściwego ukierunkowania działań adaptacyjnych w programach w ramach polityki spójności UE, z uwzględnieniem odporności na zmiany klimatu powstającej/modernizowanej infrastruktury; wspieranie koncentracji wysiłków adaptacyjnych w miastach m.in. poprzez zaangażowanie w prace nad KPM wspólnie z MIR, właściwe ukierunkowanie środków UE, konferencje dla miast; zapewnianie możliwości finansowania działań adaptacyjnych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym w ramach systemu funduszy środowiskowych NFOŚiGW i wfośigw poprzez odpowiednie ukierunkowanie zakresu interwencji funduszy w perspektywie do roku

7 Adaptacja w UE 38% 62% kraje posiadające strategie adaptacyjne kraje NIEposiadające strategii adaptacyjnych Źródło: EEA Report No 4/2014 National adaptation policy processes in European countries

8 Miasta lokomotywy rozwoju W szczegółowym celu 4. SPA 2020 (Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu) podkreślono wrażliwość miast na zmiany klimatu i ich znaczenie w procesie adaptacji. Ponad 60% ludności Polski żyje w miastach, które są głównymi ośrodkami działalności gospodarczej i kulturalnej, centrami innowacji oraz miejscem zatrudnienia. Wysoki poziom urbanizacji oznacza, że zmiany klimatu będą miały wpływ na dynamikę rozwoju miast i na kondycję ekonomiczną całych państw, jak również na jakość życia ich mieszkańców. W miastach wojewódzkich, które należą do grupy miast powyżej 100 tys. mieszkańców jest generowana ponad połowa polskiego PKB. Konieczność przygotowania tych obszarów do możliwych zmian i zagrożeń stanowi wyzwanie zarówno dla samorządów lokalnych jak i dla ich mieszkańców. 8

9 Zagrożenie dla miast Opady - deszcze nawalne i susze powodzie i podtopienia niedobory wody gwałtowne burze Występowanie ekstremów temperaturowych miejska wyspa ciepła (MWC) inwersje termiczne smog (kwaśny i fotochemiczny) Zaburzenia cyrkulacji powietrza w mieście brak lub ograniczone przewietrzanie kaniony miejskie Zjawiska te mogą występować samodzielnie, lecz często obserwuje się ich silne powiązania, a co za tym idzie, wzmocnienie zagrożeń i wynikających z nich negatywnych skutków. 9

10 Zmiany klimatu - wzrost natężenia zjawisk ekstremalnych przykład Wisły 2010 r. 10

11 Zmiany klimatu - wzrost natężenia zjawisk ekstremalnych przykład Wisły 2012 r. 11

12 Podtopienia w Warszawie wywołane intensywnymi opadami sierpień 2014 r. czerwiec 2013 r. 12

13 Skutki intensywnych opadów przykład Bałkany 2014 r. 13

14 Zagrożenie dla miast teoria czy praktyka r. na wschodzie, południu i w centrum kraju wystąpił deszcz nawalny o natężeniu mm. Po trwającej zaledwie kilkanaście minut nawałnicy podtopionych zostało wiele ulic. Przez kilka godzin nieprzejezdna była między innymi droga krajowa nr 72. Podtopienia zostały spowodowane wysokim stopniem uszczelnienia powierzchni. Sytuacja meteorologiczna w kraju dn r. Brzeziny po nawałnicy [źródło: 14

15 Badanie świadomości Polaków 2014 r. 86% Polaków uważa, że zmiany klimatu to ważny problem 24 Kto powinien podejmować działania na rzecz minimalizacji niekorzystnych skutków zmian klimatu? Nieco ponad jedna trzecia Polaków uważa, że takie działania powinny podejmować przede wszystkim władze centralne, rząd (37 %). Jedna czwarta respondentów oczekuje działań ze strony władz samorządowych i wojewódzkich (24%). 15

16 PLANY ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU W MIASTACH

17 Adaptacja w miastach - komplementarność projektów 17

18 Cele projektu CEL: Określenie podatności największych miast na zmiany klimatu (miasta >100 tys. oraz Sopot) identyfikacja zagrożeń, analiza ryzyk Zaplanowanie działań adaptacyjnych na poziomie lokalnym (finansowanie tych działań: POIiŚ + RPO + NFOŚiGW/wfośigw) Podniesienie świadomości nt. potrzeby adaptacji do zmian klimatu na poziomie lokalnym - wg jednolitej metodologii - realizacja celu SPA 2020 Produkt: Miejskie Plany Adaptacji (MPA) powstałe z uwzględnieniem specyficznych lokalnych uwarunkowań geograficznych, społecznych i gospodarczych. 18

19 19

20 Zaangażowanie stron w projekcie - zadania MŚ zapewnienie finansowania dla projektu, wyłonienie wykonawcy dla projektu, nadzór nad harmonogramem realizacji projektu, wypracowanie wspólnie z wykonawcą (+ InE) jednolitej metodyki, prowadzenie bieżącej współpracy z osobami kontaktowymi w miastach (leaderami projektu na poziomie miasta), prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych we współpracy z wykonawcą i miastami, prowadzenie i aktualizacja strony internetowej zawierającej informacje o projekcie. 20

21 Zaangażowanie stron w projekcie - zadania dla miast współpraca z MŚ w oparciu o wypracowane Porozumienie powołanie w urzędzie interdyscyplinarnego zespołu, w tym leadera osobę do kontaktu z MŚ i wykonawcą, współpraca z wykonawcą, w tym udostępnianie informacji, danych, opracowań i analiz niezbędnych do przygotowania planu, umożliwienie wizyt terenowych itp, współpraca z MŚ i z wykonawcą w zakresie konsultacji z mieszkańcami na poszczególnych etapach przygotowania planu. 21

22 Finansowanie projektu POIiŚ II. Oś Priorytetowa Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Cel tematyczny 5 - Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem - m.in.: opracowanie lub aktualizacja dokumentów strategicznych wymaganych prawem unijnym lub krajowym lub przewidzianych w SPA 2020 zabezpieczenie przed skutkami zmian klimatu obszarów szczególnie wrażliwych: zagospodarowanie wód opadowych; ochrona brzegów morskich w szczególności przy zastosowaniu metod przyrodniczych lub metod hydrotechnicznych; wspartych metodami przyrodniczym! uzyskanie wsparcia projektów dotyczących zagospodarowywania wód opadowych będzie możliwe tylko dla tych miast, które zostaną włączone w projekt pozakonkursowy 22

23 Retencja wodna Zagospodarowanie Drenaż PRIORYTET INWESTYCYJNY zagospodarowanie wód opadowych Projekty polegające na zagospodarowaniu wód opadowych obejmą m.in. budowę i modernizację systemów zbierania, zatrzymania i retencjonowania wody opadowej, budowę/modernizację sieci kanalizacji deszczowej (wraz z infrastrukturą towarzyszącą), jak również likwidację uszczelniania gruntu na obszarach miejskich. 23

24 Obecnie realizowane działania informacyjne MŚ zapewnienie przepływu informacji i dobrych praktyk pomiędzy instytucjami zaangażowanymi we wdrażanie SPA 2020 poprzez portal KLIMADA; utworzenie nieformalnej sieci współpracy w ramach urzędów wojewódzkich i urzędów miast powyżej 100 tys. mieszkańców; przygotowanie i publikacja infografik i broszur nt. adaptacji do zmian klimatu (dostępne na stronie klimada.mos.gov.pl). 24

25 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ zapraszam na naszą stronę klimada.mos.gov.pl