Enterococcus faecalis jego rola w leczeniu endodontycznym i sposoby eliminacji z zakażonych kanałów korzeniowych przegląd piśmiennictwa

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Enterococcus faecalis jego rola w leczeniu endodontycznym i sposoby eliminacji z zakażonych kanałów korzeniowych przegląd piśmiennictwa"

Transkrypt

1 PRACE POGLĄDOWE Dent. Med. Probl. 2007, 44, 3, ISSN X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association HALINA PAWLICKA 1, PATRYCJA PIETRZAK 2 Enterococcus faecalis jego rola w leczeniu endodontycznym i sposoby eliminacji z zakażonych kanałów korzeniowych przegląd piśmiennictwa Enterococcus faecalis Its Role in Endodontic Treatment and Elimination Methods from the Infected Root Canals Review of Literature 1 Zakład Endodoncji Katedry Stomatologii Zachowawczej, Endodoncji i Periodontologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 2 Lekarz dentysta (staż podyplomowy), SPZOZ Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 6 Instytut Stomatologii Uniwersytetu Medycznego z/s w Łodzi Streszczenie Jednym z najczęściej wykrywanych czynników zakaźnych w infekcjach endodontycznych jest Enterococcus faeca lis. Jest to Gram dodatni względny beztlenowiec. Występuje w trzech postaciach: pojedynczych komórek, par lub krótkich łańcuszków. Jest naturalnym składnikiem flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, izolowany z jamy ust nej i dróg moczowo płciowych. Enterococcus faecalis jest patogenem trudnym do eliminacji ze względu na właści wości białka Ace (białko wiążące kolagen), umożliwiającego adhezję bakterii do zębiny i możliwości utrzymywania równowagi ph w wyniku działania pompy protonowej. Do wykrywania Enterococcus faecalis stosuje się metodę ho dowli oraz metodę PCR (opartą na łańcuchowej reakcji polimerazy). Enterococcus faecalis został wykryty w 8 na 10 przypadków ponownego leczenia endodontycznego. Największą skuteczność w eliminowaniu Enterococcus fae calis uzyskuje się, stosując chlorheksydynę i MTAD. Powszechnie stosowany do odkażania kanałów korzeniowych wodorotlenek wapnia okazał się nieskuteczny wobec tej bakterii. Eliminacja Enterococcus faecalis jest możliwa rów nież za pomocą niektórych uszczelniaczy stosowanych do wypełniania kanałów korzeni zębów. W zapobieganiu za każeniom Enterococcus faecalis należy podkreślić rolę prawidłowego mechanicznego i chemicznego opracowania oraz szczelnego wypełnienia kanałów korzeniowych (Dent. Med. Probl. 2007, 44, 3, ). Słowa kluczowe: Enterococcus faecalis, pompa protonowa, białko Ace. Abstract One of the most prevalent infectious factors detected in endodontic infections is Enterococcus faecalis. Enterococcus faecalis is a Gram,,+ facultative anaerobe. It occurs in three forms: single cells, pairs or short chains. It is a natural component of the bacterial flora of the human intestinal lumen, it is isolated from the oral cavity and genital tracts. Enterococcus faecalis is a pathogen difficult to eliminate, due to it s properties protein Ace (colla gen binding protein) enabling bacteria adherence to dentin and the possibility of maintaining ph homeostasis as a result of the work of the proton pump. For the detection of Enterococcus faecalis, the culture method is used and PCR method (based on the polymerase chain reaction). Enterococcus faecalis was detected in eight out of ten cases of endodontic retreatment. The greatest efficacy in elimination of Enterococcus faecalis is achieved using chlorhexidine and MTAD. Calcium hydroxide, commonly used for disinfecting root canals has turned out to be ineffective against this bacteria. The elimination of Enterococcus faecalis is also possible by using some sealers, used for the filling of the root canals. It is vital to point out the role of proper mechanical and chemical preparation and well sealed root canals filling in prevention of the Enterococcus faecalis infection (Dent. Med. Probl. 2007, 44, 3, <None>). Key words: Enterococcus faecalis, proton pump, protein Ace.

2 Enterococcus faecalis rola w leczeniu endodontycznym 391 Czynnikiem etiologicznym powstawania prze wlekłych zapaleń tkanek okołowierzchołkowych są bakterie. Mikroorganizmy wnikają do jamy zę ba w wyniku rozwijającego się procesu próchnico wego w obrębie szkliwa i zębiny. Pozostają one w kanałach na skutek nieprzestrzegania zasad aseptyki podczas leczenia endodontycznego zę bów z chorobami miazgi i tkanek okołowierzchoł kowych. Mikroorganizmy mogą również przedo stawać się do jamy zęba drogą patologicznych kie szonek dziąsłowych [1 4]. Etiologią zakażeń zębowych jest mieszana flora bakteryjna [5]. Infekcje endodontyczne można podzielić ze względu na anatomiczne umiej scowienie na: wewnątrzkorzeniową i zewnątrz korzeniową, a ze względu na czas trwania na: pierwotną, wtórną i przetrwałą [1]. Podział na in fekcję pierwotną, wtórną i przetrwałą jest charak terystyczny, zwłaszcza dla infekcji wewnątrzko rzeniowej. Pierwotne zakażenie wewnątrzkorzeniowe wywołują bakterie, tworzące kolonie wewnątrz martwej miazgi. Wyszczególniono tutaj wiele ga tunków [10 30], zwłaszcza Gram ujemne z rodza jów Tannerella, Prevotella, Fusobacterium, Po rphyromonas i Gram dodatnie z rodzajów Pep tostreptococcus, Eubacterium [1, 6]. Wtórne zakażenie wewnątrzkorzeniowe jest spowodowane przez mikroorganizmy pojawiające się podczas leczenia endodontycznego. Charaktery styczne dla tego zakażenia gatunki bakterii to m.in. Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Ente rococcus faecalis i grzyby Candida albicans [1]. Przetrwałe zakażenie wewnątrzkorzeniowe dotyczy przypadków, kiedy mikroorganizmy po zostają w jamie zęba po mechaniczno chemicz nym opracowaniu systemu korzeniowego, często w wyniku złożonej budowy anatomicznej zębów lub niewłaściwie przeprowadzonego zabiegu. Naj częściej wykrywanymi bakteriami są fakultatywne beztlenowce Gram dodatnie Enterococcus fae calis [1, 7 9]. Zakażenia wewnątrzkanałowe, przetrwałe i wtórne mogą powodować niepowodzenia lecze nia endodontycznego, zaostrzenia procesu zapal nego i przewlekły ubytek kości w okolicy około wierzchołkowej [1]. Podstawowe informacje o Enterococcus faecalis E. faecalis to Gram dodatni względny beztle nowiec, wielkości 0,6 2 0,6 2,5 µm, który wy stępuje w trzech postaciach: pojedynczych ko mórek, par lub krótkich łańcuszków [10]. E. faeca lis jest naturalnym składnikiem flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, jest ponadto izolowany z jamy ustnej i dróg moczowo płciowych. Jako patogen odpowiada za zakażenia dróg moczo wych, żółciowych i zapaleń wsierdzia, często izo lowany z zakażeń szpitalnych [11]. U pacjentów z zapaleniem dziąseł lub tkanek okołowierzchoł kowych stwierdzono jego obecność w 73% przy padków [12]. E. faecalis rozkłada różne związki, tj. cukry, glicerol, argininę, α ketokwasy [10]. Jest oporny na działanie dużych stężeń soli, zasadowego ph, etanolu, detergentów, soli metali ciężkich [10]. Wykazuje zdolność wzrostu w temperaturze o C i wytrzymuje 30 minut w temp. 60 o C [13]. Bakteria ta ma również czynniki wirulentne, m.in. enzymy lityczne, cytolizyny, kwas lipotei chojowy [11]. Charakterystyczną cechą E. faecalis jest obec ność specyficznego białka Ace (białka wiążącego kolagen). Białko Ace ma cechy bakteryjnej adhe zyny i jest kodowane przez specyficzny gen o na zwie ace [14]. Ace oddziałuje na macierz zewnątrz komórkową białek komórek gospodarza i umożli wia adhezję bakterii do kolagenu typu I, który stanowi ok. 90% fazy organicznej zębiny [14, 15]. W badaniach in vitro stwierdzono, że kolagen ty pu I w stężeniu 100 µg/ml może hamować adhezję E. faecalis do zębiny [15]. Kowalski et al. [15] ba dali różne typy bakterii na obecność białka Ace, wśród nich OG1RF ( dziki typ ) i TX5256 (mu tant pozbawiony Ace). W badaniu in vitro stwier dzili, że dziki typ OG1RF wykazywał podczas wzrostu w temperaturze 46 o C lepszą adhezję do zębiny niż ten sam typ hodowany w temperaturze 37 o C. Mutant pozbawiony Ace (TX5256) wykazy wał słabszą adhezję do zębiny zarówno w temper aturze 37 o C, jak również w temperaturze 46 o C. Obecność przeciwciał anty Ace w badaniach in vi vo u pacjentów zakażonych E. faecalis może jed nak wskazywać na możliwość ekspresji białka Ace również w temperaturze 37 o C [16]. Stwier dzono, że przeciwciała anty Ace, klasy IgG, przy stężeniu białka równym 200 µg, znacząco obniża ją adhezję bakterii do zębiny [15]. Dobra adhezja E. faecalis do zębiny jest również możliwa dzięki niewielkim rozmiarom bakterii, co ułatwia wnika nie i skuteczne ich przeżycie w kanalikach zębino wych korzeni zębów [17]. E. faecalis wykazuje oporność na wysokie za sadowe ph, co powoduje, że bakteria ta jest bar dzo trudna do eliminacji [10]. Równowaga warto ści ph jest możliwa dzięki pompie protonowej i zachodzi na drodze dwóch mechanizmów: ni skiego poziomu przepuszczalności błony komór kowej dla jonów oraz funkcji buforowej cyto plazmy. Zdolność buforowa cytoplazmy zapobie ga wahaniom wartości ph (funkcja pasywna),

3 392 H. PAWLICKA, P. PIETRZAK ponadto utrzymuje ona na prawidłowym poziomie kontrolowany transport kationów (Na +, K +, pro tonów) przez błonę komórkową (funkcja aktyw na) [11]. E. faecalis bierze również udział w tworzeniu biofilmu położonego na powierzchni ściany kana łu korzeniowego lub na zewnętrznej powierzchni wierzchołka korzenia zębów z martwą miazgą i zębów ze zmianami w obrębie tkanek około wierzchołkowych [11, 18]. Czynniki odpowie dzialne za utrzymanie, przyczepność i tworzenie biofilmu nie zostały do końca poznane [11, 19]. Wiadomo jednak, że obecność biofilmu powoduje, że bakterie (w tym również E. faecalis) są nawet 1000 razy bardziej oporne na działanie przeciw ciał, fagocytozy i leków [20]. Stwierdzono ponad to oporność E. faecalis na antybiotyki erytromy cynę i azytromycynę [21] i zdolność do obniżania funkcji limfocytów [11]. Do wykrywania poszczególnych rodzajów bakterii w zakażeniach endodontycznych wyko rzystuje się metody hodowli oraz metodę PCR (polymerase chain reaction), tj. analizę opartą na łańcuchowej reakcji polimerazy [22]. W przypadku hodowli stosuje się posiew bak terii na pożywkach, inkubację, identyfikację bio chemiczną. W celu wykrycia bakterii metodą PCR poddaje się analizie próbki ze swoistym dla dane go gatunku bakterii starterem 16srDNA [22]. Wy korzystując metody hodowlane, stwierdzono obec ność bakterii E. faecalis w 4% przypadków pier wotnego zakażenia i 42% przypadków infekcji wtórnych, a wykorzystując metody PCR, E. faeca lis był wykrywany równie często w przypadku in fekcji pierwotnej w zębach z martwą miazgą (82%), jak i w przypadku zakażenia wtórnego (76%) [22]. Sposoby eliminacji E. faecalis z zakażonych kanałów korzeni zębów Eliminacja większości bakterii z zakażonych kanałów korzeniowych jest możliwa przez: me chaniczne opracowanie jamy zęba, stosowanie środków płuczących i opatrunków wewnątrzkana łowych. Usunięcie bakterii E. faecalis z jamy zęba w wyniku mechanicznego opracowania kanałów jest utrudnione z powodu jej wielkości i głębokie go wnikania w kanaliki zębinowe, odgałęzienia czy anastomozy, niedostępne dla narzędzi i środ ków płuczących. W badaniach stwierdzono, że poszczególne komponenty zębiny białko, kolagen typu I, hy droksyapatyty, macierz, zmieniają antybakteryjne właściwości niektórych środków płuczących, np. NaOCl [23]. Podchloryn sodu (NaOCl), środek powszechnie stosowany w leczeniu kanałowym, wykazuje silne działanie przeciwbakteryjne. Pole ga ono na działaniu wysoko stężonego kwasu pod chlorawego (HClO) na grupy siarczanowe enzy mów bakteryjnych. Bakterie obumierają z powodu zakłócenia istotnych reakcji metabolicznych [11]. E. faecalis wykazuje jednak większą oporność na działanie NaOCl niż inne gatunki bakterii. Do je go eliminacji jest konieczne zastosowanie wyso kich stężeń NaOCl [24]. NaOCl 3% ma zdolność eliminacji E. faecalis pod warunkiem, że jest sto sowany w odpowiedniej ilości i regularnie wymie niany [25]. Zdaniem Abdullaha et al. [26] pod chloryn sodu jest skutecznym środkiem w elimina cji wszystkich postaci E. faecalis, również w postaci biofilmu. Oprócz NaOCl, jednym z najbardziej skutecz nych środków odkażających kanał korzeniowy jest dwuglukonian chlorheksydyny (CHX) [27]. Cha rakteryzuje się on silnym działaniem przeciwbak teryjnym o szerokim zakresie, obejmującym za równo bakterie Gram ujemne, Gram dodatnie, jak również względne beztlenowce i tlenowce [28]. Przeciwbakteryjne działanie CHX przypisuje się uwalnianiu cząsteczek naładowanych dodatnio, które przyłączając się do ujemnie naładowanych błon komórkowych bakterii, zmieniają ich równo wagę osmotyczną [29, 30], czego skutkiem jest za burzenie adhezji E. faecalis do zębiny [27]. Chlo rheksydyna jest stosowana w postaci płynu, żelu i ćwieków gutaperkowych [28, 31]. Zdaniem nie których badaczy, w warunkach in vitro, CHX sku tecznie eliminuje E. faecalis [32, 33]. Stosowana w postaci 2% żelu lub płynu, w ciągu 15 dni efek tywnie zmniejsza lub całkowicie niszczy E. faeca lis w zakażonych kanałach korzeni zębów [34]. Między postaciami CHX żel i CHX płyn istnieje niewielka różnica w skuteczności eliminowania tej bakterii (żel: 1 min, płyn: 30 s) [11]. Wykazano, że 2 minutowe płukanie kanału korzeniowego 2% roztworem chlorheksydyny (CHX płyn) eliminuje E. faecalis z kanalików zębinowych na głębokość 100 µm [10, 35]. Podobne działanie, zdaniem Ho fer et al. [31], uzyskuje się, stosując przez 7 dni 2% CHX w formie żelu. Portenier et al. [32] infor mują, że zastosowanie połączenia środków CHX/cetrymid powodowało już po 10 sekundach inkubacji eliminację E. faecalis [32]. Chlorheksy dyna w formie ćwieków (Active Point), jako śro dek odkażający kanał korzeniowy, w 7 dni dopro wadziła do eliminacji bakterii E. faecalis z kanali ków zębinowych do głębokości 500 µm [28]. Eliminację E. faecalis uzyskuje się również, stosując środek odkażający o nazwie MTAD. Jest

4 Enterococcus faecalis rola w leczeniu endodontycznym 393 to mieszanina izomeru tetracykliny (doksycyklina), kwasu cytrynowego i detergentu Tween 80 [32]. Antybakteryjne działanie wszystkich trzech skła dników nie zostało do końca poznane. Dodatek antybiotyku, w tym przypadku bakteriostatycznej doksycykliny w wyższych stężeniach, może mieć skutek bakteriobójczy [36]. Detergent Tween 80 wykazuje ograniczone działanie przeciwbakte ryjne, ale ma zdolność zwiększania właściwo ści przeciwbakteryjnych innych substancji [32]. Tween 80 może ułatwić penetrację środka MTAD do zębiny oraz bezpośrednio wpływać na bakteryj ną błonę komórkową, działając synergistycznie z chlorheksydyną (CHX) [37]. Według Stuarta et al. [cyt. wg 38] skuteczność MTAD w eliminacji E. faecalis wynika z jego ak tywności antykolagenezy i możliwości powolnego, stopniowego uwalniania. MTAD eliminuje bakterie w ślinie po 5 minutach inkubacji, a jego skutecz ność przeciwko E. faecalis występuje nawet przy 200 krotnym rozcieńczeniu [11, 32]. Połączenie MTAD z 1,3% NaOCl zwiększa jego działanie [39]. W przypadku E. faecalis powszechnie stosowa ny do odkażania kanałów korzeniowych wodorotle nek wapnia jest nieskuteczny wobec tej bakterii [40]. Całkowitą eliminację E. faecalis z kanalików zębinowych uzyskano dzięki wysokiej wartości ph = 12,8, stosując mieszaninę wodorotlenku wap nia Ca(OH) 2 z 2% żelem chlorheksydyny [34]. Według Stuarta et al. [10], oprócz środków płuczących, eliminacja E. faecalis jest możliwa również dzięki niektórym uszczelniaczom (seale ry). Największą antybakteryjną skuteczność wy kazuje uszczelniacz na bazie tlenku cynku z euge nolem (Roth 811) [41]. Także inne sealery, jak AH Plus (na bazie żywicy epoksydowej) oraz Sultan (na bazie tlenku cynku z eugenolem) wykazują an tybakteryjne właściwości względem E. faecalis [42]. Według Rödga et al. [43], działanie przeciw bakteryjne uszczelniaczy nie zostało do końca wy jaśnione [43]. Poza stosowaniem odpowiednich środków płuczących i wypełnień kanałowych (uszczelnia czy) należy przede wszystkim pamiętać o prawi dłowym opracowaniu kanału korzeniowego, szczególnie jego części wierzchołkowej [44]. Podsumowanie Na podstawie piśmiennictwa można stwier dzić, że główną przyczyną niepowodzeń w lecze niu endodontycznym jest czynnik bakteryjny, w szczególności E. faecalis. E. faecalis jest patogenem trudnym do elimi nacji z powodu charakterystycznych właściwości, takich jak białko Ace umożliwiające adhezję do zębiny i pompa protonowa utrzymująca równowa gę ph. Największą skuteczność w eliminacji E. fae calis wykazują chlorheksydyna i środek płuczący MTAD. W zapobieganiu infekcji E. faecalis należy podkreślić rolę prawidłowego mechanicznego i chemicznego opracowania oraz szczelnego wy pełnienia kanałów korzeniowych. Piśmiennictwo [1] SIQUEIRA J. F. JR, RÔÇAS I. N.: Mikrobiologie endodontischer Infektionen. Endod. 2006, 15, [2] NAIR P. N.: On the causes of persistent apical periodontitis: a review. Int. Endod. J. 2006, 39, [3] SIQUEIRA J. F. JR: Etiology of root canal treatment failure: why well treated teeth can fail. Int. Endod. J. 2001, 34, [4] ROTSTEIN I. I., JAMES H.: The endo perio lesion: a critical appraisal of the disease condition. Endod. Topics 2006, 13, [5] SIQUEIRA J. F. JR, ROCAS I. N., SOUTO R., DE UZDA M., KOLOMBO A. P.: Checkerboard DNA DNA hybridization analysis of endodontic infections. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Radiol. Endod. 2000, 89, [6] SIQUEIRA J. F. JR, RÔÇAS I. N.: Exploiting molecular methods to explore endodontic infections. Part 2.: Redefining the endodontic microbiota. J. Endod. 2005, 31, [7] SIQUEIRA J. F. JR, RÔÇAS I. N.: Polymerase chain reaction based analysis of microorganisms associated with fa iled endodontic treatment. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod. 2004, 97, [8] PETERS L. B, WESSELINK P. R., VAN WINKELHOFF A. J.: Combinations of bacterial species in endodontic infections. Int. Endod. J. 2002, 35, [9] PINHEIRO E. T., GOMES B. P., FERRAZ C. C., SOUSA E. L., TEIXEIRA F. B., SOUZA FILHO F. J.: Microorganisms from canals of root filled teeth with periapical lesions. Int. Endod. J. 2003, 36, [10] STUART CH. H., SCHWARTZ S. A., BEESON T. J., QWATZ, CH. B.: Enterococcus faecalis: Its role in root canal treat ment failure and current concepts in retreatment. J. Endod. 2006, 32, [11] HEPPELER J., HÜLSMANN M.: Enterococcus faecalis ein Problemkeim. Endod. 2006, 15, [12] SEDGLEY C., BUCK G., APPELBE O.: Prevalence of Enterococcus faecalis at multiple oral sites in endodontic pa tients using culture and PCR. J. Endod. 2006, 32, [13] TENDOLKAR P. M., BAGHDAYAN A. S., SHANKAR N.: Pathogenic Enterococci: new developments in the 21 st centu ry. Cell Mol. Life Sci. 2003, 60,

5 394 H. PAWLICKA, P. PIETRZAK [14] NALLAPAREDDY S. R., QIN X., WEINSTOCK G. M., HOOK M., MURRAY B. E.: Enterococcus faecalis adhesin, ace, mediates, attachment to extracellular matrix proteins collagen type IV and laminin as well as collagen type I. In fect. Immun. 2000, 68, [15] KOWALSKI W. J., KASPER E. L., HATTON J. F., MURRAY B. E., NALLAPAREDDY S. R., GILLESPIE M. J.: Enterococcus faecalis adhesin Ace mediates attachment to particulate dentin. J. Endod. 2006, 32, [16] NALLAPAREDDY S. R., SINGH K. V., DUH R. W., WEINSTOCK G. M., MURRAY B. E.: Diversity of ace, a gene enco ding a microbial surface component recognizing adhesive matrix molecules, from different strains of Enterococ cus faecalis and evidence for production of ace during human infections. Infect. Immun. 2000, 68, [17] LOVE R. M.: Enterococcus faecalis: a mechanism for its role in endodontic failure. Int. Endod. J. 2001, 34, [18] LEONARDO M. R., ROSSI M. A., SILVA L. A., ITO I. Y., BONIFACIO K. C.: EM evaluation of bacterial biofilm and microorganisms on the apical external root surface of human teeth. J. Endod. 2002, 28, [19] O TOOLE G., KAPLAN H. B., KOLTER R.: Biofilm formation as microbial development. An. Rev. Microbiol. 2000, 54, [20] DISTEL J. W., HATTON J. F., GILLESPIE M. J.: Biofilm formation in medicated root canals. J. Endod. 2002, 28, [21] PINHEIRO E. T., GOMES B. P., FERRAZ C. C., TEIXEIRA F. B., ZAIA A. A., SOUZA FILHO F. J.: Evaluation of root ca nal microorganisms isolated from teeth with endodontic failure and their antimicrobial susceptibility. Oral Micro biol. Immunol. 2003, 18, [22] GOMES B. P., PINHEIRO E. T., SOUSA E. L., JACINTO R. C., ZAIA A. A., FERRAZ C. C., DE SOUZA FILHO F. J.: Ente rococcus faecalis in dental root canals detected by culture and by polymerase chain reaction analysis. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod. 2006, 102, [23] PORTENIER I., HAAPASALO H., ORSTAVIK D., YAMAUCHI M., HAAPASALO M.: Inactivation of the antibacterial activi ty of iodine potassium iodide and chlorhexidine digluconate against Enterococcus faecalis by dentin, dentin ma trix, type I collagen, and heat killed microbial whole cells. J. Endod. 2002, 28, [24] GOMES B. P., FERRAZ C. C., VIANNA M. E., BERBER V. B., TEIXEIRA F. B., SOUZA FILHO F. J.: In vitro antimicro bial activity of several concentrations of sodium hypochlorit and chlorhexidine gluconate in the elimination of En terococcus faecalis. Int. Endod. J. 2001, 34, [25] SIQUEIRA J. F. JR., MACHADO A. G., SILVEIRA R. M., LOPES H. P., DE UZEDA M.: Evaluation of the effectiveness of sodium hypochlorite used with three irrigation methods in the elimination of Enterococcus faecalis from the root canal, in vitro. Int. Endod. J. 1997, 30, [26] ABDULLAH M., NG Y. L., GULABIVALA K., MOLES D. R., SPRATT D. A.: Susceptibilities of two Enterococcus fae calis phenotypes to root canal medications J. Endod. 2005, 31, [27] YANG S. E., CHA J. H., KIM E. S., KUM K. Y., LEE C. Y., JUNG I. Y.: Effect of smear layer and chlorhexidine treat ment on the adhesion of Enterococcus faecalis to bovine dentin. J. Endod. 2006, 32, [28] LIN S., ZUCKERMAN O., WEISS E. I., MAZOR Y., FUSS Z.: Antibacterial efficacy of a new chlorhexidine slow rele ase device to disinfect dentinal tubules. J. Endod. 2003, 29, [29] KOMOROWSKI R., GRAD H., WU X. Y., FRIEDMAN S.: Antimicrobial substantivity of chlorhexidine treated bovine root dentin. J. Endod. 2000, 26, [30] ROSENTHAL S., SPANGBERG L., SAFAVI K.: Chlorhexidine substantivity in root canal dentin. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod. 2004, 98, [31] HOFER W., HOFER V., STÄDTLER P.: Antimikrobieller effekt von Wurzelkanaleinlagen gegen Enterococcus faeca lis eine in vitro studie. Endod. 2005, 14, [32] PORTENIER I., WALTIMO T., ØRSTAVIK D., HAAPASALO M.: Killing of Enterococcus faecalis by MTAD and chlorhe xidine digluconate with or without cetrimide in the presence or absence of dentine powder or BSA J. Endod. 2006, 32, [33] BASRANI B., TJÄDERHANE L., SANTOS J. M., PASCON E., GRAD H., LAWRENCE H. P., FRIEDMAN S.: Efficacy of chlor hexidine and calcium hydroxide containing medicaments against Enterococcus faecalis in vitro. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod. 2003, 96, [34] GOMES B. P., SOUZA S. F., FERRAZ C. C., TEIXEIRA F. B., ZAIA A. A., VALDRIGHI L., SOUZA FILHO F. J.: Effective ness of 2% chlorhexidine gel and calcium hydroxide against Enterococcus faecalis in bovine root dentine in vitro. Int. Endod. J. 2003, 36, [35] VAHDATY A., PITT FORD T. R., WILSON R. F.: Efficacy of chlorhexidine in disinfecting dentinal tubules in vitro. Endod. Dent. Traumatol. 1993, 9, [36] DASCHNER F.: Tetracyclines: bacteriostatic or bactericidal drugs? In vitro studies with rolitetracycline, minocycli ne and doxycycline. Zentralbl. Bakteriol. 1997, 239, [37] ÖNÇAG O., HASGÖR M., HILMIOGLU S., ZEKIOGLU O., ERONAT C., BURHANOGLU D.: Comparison of antibacterial and toxic effects of various root canal irrigants. Int. Endod. J. 2003, 36, [38] SHABAHANG S., TORABINEJAD M.: Effect of MTAD on Enterococcus faecalis contaminated root canals of extrac ted human teeth. J. Endod. 2003, 29, [39] TORABINEJAD M., CHO Y., KHADEMI A. A., BAKLAND L. K., SHABAHANG S.: The effect of various concentrations of sodium hypochlorite on the ability of MTAD to remove the smear layer. J. Endod. 2003, 29, [40] LIN Y. H., MICKEL A. K., CHOGLE S.: Effectiveness of selected materials against Enterococcus faecalis: Part 3.: The antibacterial effect of calcium hydroxide and chlorhexidine on Enterococcus faecalis. J. Endod. 2003, 29,

6 Enterococcus faecalis rola w leczeniu endodontycznym 395 [41] MICKEL A. K., NGUYEN T. H., CHOGLE S.: Antimicrobial activity of endodontic sealers on Enterococcus faecalis. J. Endod. 2003, 29, [42] COBANKARA F. K., ALTINOZ H. C., ERGANI O., KAV K., BELLI S.: In vitro antibacterial activities of root canal sea lers by using two different methods. J. Endod. 2004, 30, [43] RÖDIG T., ATTIN T., HÜLSMANN M.: Die Wurzelkanalsealer AH 26, AH Plus und RoekoSeal eine Literaturüber sicht. Endod. 2005, 14, [44] CARD S. J., SIGURDSSON A., ORSTAVIK D., TROPE M.: The effectiveness of increased apical enlargement in redu cing intracanal bacteria. J. Endod. 2002, 28, Adres do korespondencji: Halina Pawlicka Zakład Endodoncji Uniwersytetu Medycznego ul. Pomorska Łódź tel./fax: e mail: h.pawlicka@wp.pl Praca wpłynęła do Redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowano do druku: r. Received: Revised: Accepted:

Przyczyny niepowodzeń leczenia endodontycznego przegląd piśmiennictwa*

Przyczyny niepowodzeń leczenia endodontycznego przegląd piśmiennictwa* Czas. Stomatol., 2007, LX, 2, 81-87 2007 Polish Stomatological Association http://www.czas.stomat.net Przyczyny niepowodzeń leczenia endodontycznego przegląd piśmiennictwa* The causes of endodontic treatment

Bardziej szczegółowo

Wpływ opatrunków z wodorotlenku wapnia na szczelność wypełnień kanałowych z uszczelniaczem AH 26 i Apexit

Wpływ opatrunków z wodorotlenku wapnia na szczelność wypełnień kanałowych z uszczelniaczem AH 26 i Apexit Czas. Stomat., 2005, LVIII, 4 Wpływ opatrunków z wodorotlenku wapnia na szczelność wypełnień kanałowych z uszczelniaczem AH 26 i Apexit Effect of calcium hydroxide dressings on the seal of root canal obturation

Bardziej szczegółowo

Standardowe środki płuczące polecane w leczeniu endodontycznym przegląd piśmiennictwa

Standardowe środki płuczące polecane w leczeniu endodontycznym przegląd piśmiennictwa PRACE POGLĄDOWE Dent. Med. Probl. 2008, 45, 4, 466 472 ISSN 1644 387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Stomatological Association PIOTR WUJEC, HALINA PAWLICKA Standardowe środki płuczące

Bardziej szczegółowo

Ocena właściwości grzybobójczych wybranych preparatów stosowanych do płukania kanałów korzeniowych zębów

Ocena właściwości grzybobójczych wybranych preparatów stosowanych do płukania kanałów korzeniowych zębów Katarzyna Kot 1, Magdalena Kaczała 2, Mariusz Lipski 1 Ocena właściwości grzybobójczych wybranych preparatów stosowanych do płukania kanałów korzeniowych zębów praceoryginalne Evaluation of antifungal

Bardziej szczegółowo

Czystość ścian kanałów korzeniowych zębów z niezakończonym rozwojem korzenia płukanych 2% roztworem chlorheksydyny. Badanie w SEM

Czystość ścian kanałów korzeniowych zębów z niezakończonym rozwojem korzenia płukanych 2% roztworem chlorheksydyny. Badanie w SEM ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2013, 59, 2, 81 85 Mariusz Lipski, Damian Lichota 1, Maciej Górski 1, Włodzimierz Dura 2, Agnieszka Droździk 3

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności laseroterapii w dezynfekcji systemu korzeniowego zębów- badania in vitro

Ocena skuteczności laseroterapii w dezynfekcji systemu korzeniowego zębów- badania in vitro lek. dent. Ewa Joanna Prażmo Ocena skuteczności laseroterapii w dezynfekcji systemu korzeniowego zębów- badania in vitro Streszczenie Wstęp Bakteria Enterococcus faecalis jest jednym ze składników naturalnej

Bardziej szczegółowo

Wpływ kwasu cytrynowego i EDTA na mikrotwardość zębiny korzeniowej*

Wpływ kwasu cytrynowego i EDTA na mikrotwardość zębiny korzeniowej* Czas. Stomatol., 2007, LX, 10, 650-655 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Wpływ kwasu cytrynowego i EDTA na mikrotwardość zębiny korzeniowej* The influence of citric acid and EDTA on

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie ozonu w leczeniu endodontycznym obserwacje kliniczne. Use of Ozone in Endodontic Treatment Clinical Observations

Zastosowanie ozonu w leczeniu endodontycznym obserwacje kliniczne. Use of Ozone in Endodontic Treatment Clinical Observations prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 4, 510 514 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Tomasz Bieżanek A, B, D F, Małgorzata Strycharz-Dudziak B, E, F

Bardziej szczegółowo

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA Stomatologia zachowawcza- zajmuje się metodami zachowania naturalnych właściwości zębów, które zostały utracone na skutek działania bodźców zewnętrznych. Najgroźniejszym z nich

Bardziej szczegółowo

Program specjalizacji w STOMATOLOGII ZACHOWAWCZEJ z ENDODONCJĄ

Program specjalizacji w STOMATOLOGII ZACHOWAWCZEJ z ENDODONCJĄ CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w STOMATOLOGII ZACHOWAWCZEJ z ENDODONCJĄ Warszawa 2001 (c) Copyright by Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2001 Program

Bardziej szczegółowo

Granudacyn. Nowoczesne i bezpieczne przemywanie, płukanie i nawilżanie ran.

Granudacyn. Nowoczesne i bezpieczne przemywanie, płukanie i nawilżanie ran. Granudacyn Nowoczesne i bezpieczne przemywanie, płukanie i nawilżanie ran. Granudacyn to roztwór do szybkiego czyszczenia, nawilżania i płukania ostrych, przewlekłych i zanieczyszczonych ran oraz oparzeń

Bardziej szczegółowo

Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM

Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Informacja o Katedrze Rozwój j naukowy młodej kadry naukowców w w kontekście priorytetów badawczych: W 2009 roku 1 pracownik Katedry

Bardziej szczegółowo

2 RAMOWY PROGRAM STAŻU PODYPLOMOWEGO LEKARZA DENTYSTY

2 RAMOWY PROGRAM STAŻU PODYPLOMOWEGO LEKARZA DENTYSTY Załącznik nr 2 RAMOWY PROGRAM STAŻU PODYPLOMOWEGO LEKARZA DENTYSTY Cel stażu: pogłębienie wiedzy teoretycznej oraz doskonalenie i utrwalenie praktycznych umiejętności z zakresu promocji zdrowia oraz zapobiegania,

Bardziej szczegółowo

Porównanie skuteczności Endoxalu i Endosalu w usuwaniu warstwy mazistej z powierzchni zębiny kanału korzeniowego badanie w SEM

Porównanie skuteczności Endoxalu i Endosalu w usuwaniu warstwy mazistej z powierzchni zębiny kanału korzeniowego badanie w SEM PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2016, 53, 4, 483 489 DOI: 10.17219/dmp/63934 Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society ISSN 1644-387X Katarzyna Kot 1, B, D, F, Alicja Nowicka

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu protokołu płukania kanałów korzeniowych na szczelność wypełnień z gutaperki z dwoma uszczelniaczami MTA Fillapex i 2Seal

Ocena wpływu protokołu płukania kanałów korzeniowych na szczelność wypełnień z gutaperki z dwoma uszczelniaczami MTA Fillapex i 2Seal Ocena wpływu protokołu płukania kanałów korzeniowych na szczelność wypełnień z gutaperki z dwoma uszczelniaczami MTA Fillapex i 2Seal Badanie in vitro Łukasz Suchodolski 1, 2, Wojciech Wilkoński 1, 3,

Bardziej szczegółowo

zachowawczego dużych zmian w tkankach okołowierzchołkowych

zachowawczego dużych zmian w tkankach okołowierzchołkowych Czas. Stomat., 2005, LVIII, 3 Leczenie dużych zmian w tkankach okołowierzchołkowych The treatment of large periapical lesions Elżbieta Bołtacz-Rzepkowska 1, Agnieszka Żęcin 2 Z Zakładu Stomatologii Zachowawczej

Bardziej szczegółowo

w ogólnej praktyce stomatologicznej

w ogólnej praktyce stomatologicznej w ogólnej praktyce stomatologicznej Opis trzech przypadków Piotr Więcławski Endodontic surgery in general dental practice description of three cases Praca recenzowana Z Pierwszej Prywatnej Kliniki Stomatologicznej

Bardziej szczegółowo

PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH

PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH DOROTA ROMANISZYN KATEDRA MIKROBIOLOGII UJCM KRAKÓW Zakażenie krwi

Bardziej szczegółowo

Leczenie endodontyczne zębów przedtrzonowych żuchwy o złożonej budowie morfologicznej

Leczenie endodontyczne zębów przedtrzonowych żuchwy o złożonej budowie morfologicznej Czas. Stomatol., 2010, 63, 3, 148-154 2010 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Leczenie endodontyczne zębów przedtrzonowych żuchwy o złożonej budowie morfologicznej Root canal treatment of

Bardziej szczegółowo

TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne. Badania dodatkowe.

TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne. Badania dodatkowe. TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy ĆWICZENIA 1: Organizacja zajęć. Ćwiczenia organizacyjne, regulamin zajęć, przydział stanowisk pracy i fantomów. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne.

Bardziej szczegółowo

Ocena przydatności preparatu Endosolv E w ponownym leczeniu endodontycznym zębów stałych badania in vitro

Ocena przydatności preparatu Endosolv E w ponownym leczeniu endodontycznym zębów stałych badania in vitro Czas. Stomatol., 2006, LIX, 10, 696-701 2006 Polish Dental Association http://www.czas.stomat.net Ocena przydatności preparatu Endosolv E w ponownym leczeniu endodontycznym zębów stałych badania in vitro

Bardziej szczegółowo

Metody i materiały stosowane w leczeniu endodontycznym przez stomatologów doniesienie wstępne

Metody i materiały stosowane w leczeniu endodontycznym przez stomatologów doniesienie wstępne Czas. Stomatol., 2009, 62, 2, 97-107 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Metody i materiały stosowane w leczeniu endodontycznym przez stomatologów doniesienie wstępne Methods and materials

Bardziej szczegółowo

Sześć miesięcy doświadczenia w pracy klinicznej z wykorzystaniem

Sześć miesięcy doświadczenia w pracy klinicznej z wykorzystaniem Sześć miesięcy doświadczenia w pracy klinicznej z wykorzystaniem systemu Self Adjusting File (SAF) Adam Zawadka 1 i Zvi Metzger 2 Six months experience in clinical practice with the Self Adjusting File

Bardziej szczegółowo

prace oryginalne Wpływ chlorheksydyny in vitro na tworzenie biofilmu przez drożdżaki Candida albicans kolonizujące ontocenozę jamy ustnej

prace oryginalne Wpływ chlorheksydyny in vitro na tworzenie biofilmu przez drożdżaki Candida albicans kolonizujące ontocenozę jamy ustnej prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2010, 47, 2, 177 181 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Agnieszka Wójtowicz, Anna Malm Wpływ chlorheksydyny in vitro na

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIA Z BIOCHEMII

ĆWICZENIA Z BIOCHEMII ĆWICZENIA Z BIOCHEMII D U STUDENTfiW WYDZIAŁU LEKARSKIEGO Pod redakcją Piotra Laidlera, Barbary Piekarskiej, Marii Wróbel WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO ĆWICZENIA Z BIOCHEMII DLA STUDENTÓW WYDZIAŁU

Bardziej szczegółowo

Ze względu na brak potwierdzenia w badaniu przeprowadzonym wśród młodzieży (opisanym poniżej) wyniki zostały uznane za niedostatecznie przekonujące.

Ze względu na brak potwierdzenia w badaniu przeprowadzonym wśród młodzieży (opisanym poniżej) wyniki zostały uznane za niedostatecznie przekonujące. ZAŁĄCZNIK II WNIOSKI NAUKOWE I PODSTAWY DO WYDANIA POZYTYWNEJ OPINII ORAZ ZMIANY CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO, OZNAKOWANIA OPAKOWAŃ I ULOTKI DLA PACJENTA PRZEDSTAWIONE PRZEZ EUROPEJSKĄ AGENCJĘ

Bardziej szczegółowo

Spis treœci. 1. Wstêp... 1

Spis treœci. 1. Wstêp... 1 Spis treœci 1. Wstêp........................................................... 1 Czêœæ 1: MIKROBIOLOGIA OGÓLNA..................................... 3 2. Budowa i taksonomia bakterii.....................................

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus to dodatek dostępny dla standardowych pasz tuczowych BioMaru, dostosowany specjalnie do potrzeb ryb narażonych na trudne

Bardziej szczegółowo

Impact of diode laser irradiation on the size of Enterococcus faecalis population in the canals of bovine teeth an in vitro study*

Impact of diode laser irradiation on the size of Enterococcus faecalis population in the canals of bovine teeth an in vitro study* J Stoma 2015; 68, 1: 48-58 DOI: 10.5604/00114553.1144373 O R I G I N A L A R T I C L E 2015 Polish Dental Society Impact of diode laser irradiation on the size of Enterococcus faecalis population in the

Bardziej szczegółowo

Głównymi przyczynami martwicy miazgi w niedojrzałych

Głównymi przyczynami martwicy miazgi w niedojrzałych Endodontyczne leczenie niedojrzałego siekacza przyśrodkowego szczęki opis przypadku Endodontic treatment of immature mesial incisor in the maxilla case report Głównymi przyczynami martwicy miazgi w niedojrzałych

Bardziej szczegółowo

Kiedy dochodzi do leczenia chorób miazgi zębów stałych

Kiedy dochodzi do leczenia chorób miazgi zębów stałych endodoncja W PRAKTYCE Leczenie chorób miazgi zębów stałych z niezakończonym rozwojem korzenia na podstawie przypadków klinicznych Pulp therapy for immature permanent teeth based on clinical cases lek.

Bardziej szczegółowo

SKUTECZNOŚĆ LECZENIA ZĘBÓW Z ZAKAŻONYMI KANAŁAMI KORZENIOWYMI I CHOROBAMI TKANEK OKOŁOWIERZCHOŁKOWYCH

SKUTECZNOŚĆ LECZENIA ZĘBÓW Z ZAKAŻONYMI KANAŁAMI KORZENIOWYMI I CHOROBAMI TKANEK OKOŁOWIERZCHOŁKOWYCH SKUTECZNOŚĆ LECZENIA ZĘBÓW Z ZAKAŻONYMI KANAŁAMI KORZENIOWYMI I CHOROBAMI TKANEK OKOŁOWIERZCHOŁKOWYCH KRYSTYNA PIETRZYCKA OBSERWACJE WŁASNE Copyright by BESTOM DENTOnet.pl Sp. z o.o. 2011 Autor Krystyna

Bardziej szczegółowo

Zapraszamy do sklepu Producent: 5 Pillars Research 17,00 zł Waga: 0.08kg. Kod QR: Opis płukanki BLUEM 50ml (MAŁY)

Zapraszamy do sklepu  Producent: 5 Pillars Research 17,00 zł Waga: 0.08kg. Kod QR: Opis płukanki BLUEM 50ml (MAŁY) HAPPYDENTAL Rafał Rogula ul. Bajana 39b/1a 54-129 Wrocław, PL NIP 949-189-63-28 info@happydental.pl Tel. 71-349-77-90/91 Zapraszamy do sklepu www.happydental.pl BLUEM 50ml - specjalistyczna PŁUKANKA do

Bardziej szczegółowo

OGÓLNY PLAN ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW Z MIKROBIOLOGII OGÓLNEJ dla studentów STOMATOLOGII w roku akademickim 2015-2016 semestr zimowy

OGÓLNY PLAN ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW Z MIKROBIOLOGII OGÓLNEJ dla studentów STOMATOLOGII w roku akademickim 2015-2016 semestr zimowy OGÓLNY PLAN ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW Z MIKROBIOLOGII OGÓLNEJ dla studentów STOMATOLOGII w roku akademickim 2015-2016 semestr zimowy Ćwiczenia - co tydzień 5 ćwiczeń x 2 godz. = 10 godz. Piątek: 9.45-11.15

Bardziej szczegółowo

Leczenie kanałowe zębów przedtrzonowych żuchwy

Leczenie kanałowe zębów przedtrzonowych żuchwy ENDODONCJA W PRAKTYCE Leczenie dwukanałowych zębów przedtrzonowych żuchwy opis przypadków Treatment of mandibular premolars with two-canals case reports Leczenie kanałowe zębów przedtrzonowych żuchwy nie

Bardziej szczegółowo

BIOSTRADOM. Antybakteryjne wyroby firmy STRADOM S.A.

BIOSTRADOM. Antybakteryjne wyroby firmy STRADOM S.A. BIOSTRADOM Antybakteryjne wyroby firmy STRADOM S.A. Historia Spółki 1882 r. - powstanie firmy o nazwie - Częstochowskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego "Stradom. Profil produkcji związany z przerobem surowca

Bardziej szczegółowo

kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,

kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek, Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty

Bardziej szczegółowo

Powodzenie leczenia kanałowego definiują najczęściej

Powodzenie leczenia kanałowego definiują najczęściej ENDODONCJA W PRAKTYCE CBCT w diagnostyce powikłań jatrogennych i przyczyn niepowodzeń terapeutycznych CBCT in the diagnosis of iatrogenic complications and causes of therapeutic failures lek. dent. Monika

Bardziej szczegółowo

Ocena szczelności wypełnienia kanałów korzeniowych Resilonem badania wstępne w elektronowym mikroskopie skaningowym

Ocena szczelności wypełnienia kanałów korzeniowych Resilonem badania wstępne w elektronowym mikroskopie skaningowym Czas. Stomatol., 2006, LIX, 5, 307-314 Organ Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego http://www.czas.stomat.net Ocena szczelności wypełnienia kanałów korzeniowych Resilonem badania wstępne w elektronowym

Bardziej szczegółowo

Transport przez błony

Transport przez błony Transport przez błony Transport bierny Nie wymaga nakładu energii Transport aktywny Wymaga nakładu energii Dyfuzja prosta Dyfuzja ułatwiona Przenośniki Kanały jonowe Transport przez pory w błonie jądrowej

Bardziej szczegółowo

Pierwsza i jedyna zębina w kapsułce

Pierwsza i jedyna zębina w kapsułce Pierwsza i jedyna zębina w kapsułce Wszędzie tam, gdzie jest zniszczona zębina, można zastosować Biodentine. Teraz można wykonać pełną odbudowę podczas jednej wizyty. Biodentine jest pierwszym bioaktywnym

Bardziej szczegółowo

Mikroskopowa analiza wypełnień kanałowych wykonanych z gutaperki oraz silikonowego uszczelniacza

Mikroskopowa analiza wypełnień kanałowych wykonanych z gutaperki oraz silikonowego uszczelniacza Anna Kierklo 1, Małgorzata Pawińska 2, Małgorzata Jaworska 1 Mikroskopowa analiza wypełnień kanałowych wykonanych z gutaperki oraz silikonowego uszczelniacza Microscopic analysis of root-canals filled

Bardziej szczegółowo

Endostar EndoSet Zestaw specjalny. Edition. Endostar.

Endostar EndoSet Zestaw specjalny. Edition. Endostar. Endostar Zestaw specjalny Limited Edition Endostar www.poldent.pl NOWOŚĆ E3 endo star Endostar E3 Rotary System Nowe pilniki rotacyjne Łatwa sekwencja Kompletne rozwiązanie dla każdego rodzaju kanałów.

Bardziej szczegółowo

Idealnie dopasowuje się, zabija bakterie* 1, 2. Nie wszystkie opatrunki ze srebrem są tak samo zbudowane. * Jak wykazano w testach in vitro

Idealnie dopasowuje się, zabija bakterie* 1, 2. Nie wszystkie opatrunki ze srebrem są tak samo zbudowane. * Jak wykazano w testach in vitro Idealnie dopasowuje się, zabija bakterie* 1, 2 Nie wszystkie opatrunki ze srebrem są tak samo zbudowane * Jak wykazano w testach in vitro Kluczowe wyzwania w procesie leczenia ran Główne wyzwanie w walce

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ LEKARSKI II. studiów. Punkty ECTS 10. Klinika Stomatologii Zachowawczej i Endodncji, UM w Poznaniu Wydział Lekarski II. Osoba/y zaliczająca/e

WYDZIAŁ LEKARSKI II. studiów. Punkty ECTS 10. Klinika Stomatologii Zachowawczej i Endodncji, UM w Poznaniu Wydział Lekarski II. Osoba/y zaliczająca/e WYDZIAŁ LEKARSKI II Nazwa kierunku Nazwa przedmiotu Jednostka realizująca, wydział Koordynator przedmiotu Rodzaj przedmiotu Obszar nauczania Cel kształcenia Treści programowe Lekarsko-dentystyczny Stomatologia

Bardziej szczegółowo

Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 8/ LAKIERNICZYCH

Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 8/ LAKIERNICZYCH Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 8/2014 45 Marta Anna HAJDUGA Zabrze, Maciej HAJDUGA, Katedra Podstaw Budowy Maszyn, Akademia Techniczno- Humanistyczna, Bielsko- Dariusz, Concept Sp. z o.o., Bielsko-

Bardziej szczegółowo

Kwartalnik. Izabela Kuberka. Izabela Kuberka

Kwartalnik. Izabela Kuberka. Izabela Kuberka Kwartalnik : Izabela Kuberka Izabela Kuberka , Vol. 2, Nr 3 213 Lifestyle of the patients with type 2 diabetes Agnieszka Duczak 1 2 1 2 adres do korespondencji: agnieszka_22@vp.pl - - - - - - - - - - -

Bardziej szczegółowo

Stomatologia. Chirurgia szczękowa

Stomatologia. Chirurgia szczękowa WU Stomatologia. Chirurgia szczękowa WU 1-49 Wydawnictwa informacyjne i ogólne WU 50-95 Etyka. Praktyka zawodowa i personel. Dokumentacja WU 100-113.7 Anatomia. Fizjologia. Higiena WU 140-166 Choroby.

Bardziej szczegółowo

Właściwości przeciwbakteryjne wybranych systemów wiążących VI generacji

Właściwości przeciwbakteryjne wybranych systemów wiążących VI generacji prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2010, 47, 3, 304 308 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Monika Łukomska-Szymańska 1, Violetta Olbert-Sieroszewska 1, Jolanta

Bardziej szczegółowo

Comparison of effectiveness of edetate disodium and citric acid in removal of smear layer from canal dentine surface*

Comparison of effectiveness of edetate disodium and citric acid in removal of smear layer from canal dentine surface* J Stoma 2013; 66, 2: 181-188 2013 Polish Dental Society O R I G I N A L A R T I C L E Comparison of effectiveness of edetate disodium and citric acid in removal of smear layer from canal dentine surface*

Bardziej szczegółowo

Cellistypt Wchłanialne hemostatyki wykonane z oksydowanej celulozy. Biosurgicals

Cellistypt Wchłanialne hemostatyki wykonane z oksydowanej celulozy. Biosurgicals Cellistypt Wchłanialne hemostatyki wykonane z oksydowanej celulozy Biosurgicals Cellistypt Wchłanialne hemostatyki wykonane z oksydowanej celulozy Zriusscing 4.384 Peratldiup DVD-R Cellistypt to wchłanialny

Bardziej szczegółowo

DETEKCJA I USUWANIE BIOFILMU, PRZY UŻYCIU METOD ENZYMATYCZNYCH

DETEKCJA I USUWANIE BIOFILMU, PRZY UŻYCIU METOD ENZYMATYCZNYCH DETEKCJA I USUWANIE BIOFILMU, PRZY UŻYCIU METOD ENZYMATYCZNYCH Prezentują: Mariusz Wlazło Wojciech Ćwikliński 1 Polski Kongres Napojowy Toruń 2016 Agenda 1 2 3 Firma Hypred; Współpraca z Realco Technologia

Bardziej szczegółowo

18 listopada. Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach

18 listopada. Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach 18 listopada Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach Dlaczego obchodzimy Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach? Antybiotyki stały się ofiarą własnego sukcesu. Ich powszechne nadużywanie w leczeniu i

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Krytyka pojęcia ph ph = log [H + ] ph [H+] 1 100 mmol/l D = 90 mmol/l 2 10 mmol/l D = 9 mmol/l 3 1 mmol/l 2 Krytyka pojęcia

Bardziej szczegółowo

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna

Bardziej szczegółowo

Monika Weber-Dubaniewicz 1, Zdzisław Bereznowski 1, Anna Kędzia 2, Jolanta Ochocińska 3

Monika Weber-Dubaniewicz 1, Zdzisław Bereznowski 1, Anna Kędzia 2, Jolanta Ochocińska 3 PROTET. STOMATOL., 2007, LVII, 5, 339-343 Stężenie białka całkowitego, immunoglobuliny A (IgA,) laktoferyny i lizozymu w ślinie użytkowników akrylowych protez ruchomych z objawami stomatopatii protetycznej

Bardziej szczegółowo

8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia! Wiemy jak Państwu pomóc

8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia! Wiemy jak Państwu pomóc Terapia vectorowa bezbolesny powrót przyzębia do zdrowia W terapii tej wykorzystujemy najlepszą dostępną technologię Vector Paro, która gwarantuje delikatne i bezbolesne leczenie przyczynowe oraz podtrzymujące,

Bardziej szczegółowo

Biodentine. Biokompatybilny i bioaktywny materiał do tworzenia zębiny reparacyjnej, doskonale tolerowany przez tkanki przyzębia,

Biodentine. Biokompatybilny i bioaktywny materiał do tworzenia zębiny reparacyjnej, doskonale tolerowany przez tkanki przyzębia, TECHNOLOGIA AKTYWNEGO BIOKRZEMIANU Biodentine Biokompatybilny i bioaktywny materiał do tworzenia zębiny reparacyjnej, doskonale tolerowany przez tkanki przyzębia, wygodny i łatwy w użyciu Próchnica zębiny

Bardziej szczegółowo

Materiały i środki stosowane przez lekarzy dentystów podczas leczenia endodontycznego badanie ankietowe*

Materiały i środki stosowane przez lekarzy dentystów podczas leczenia endodontycznego badanie ankietowe* Czas. Stomatol., 2008, 61, 12, 851-857 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Materiały i środki stosowane przez lekarzy dentystów podczas leczenia endodontycznego badanie ankietowe* Methods

Bardziej szczegółowo

Bardziej pomysłowy niż inne. Informacje o produkcie

Bardziej pomysłowy niż inne. Informacje o produkcie Bardziej pomysłowy niż inne. Informacje o produkcie Niezwykły pilnik. Czy da się zrobić lepszy? Prosty i skuteczny: pilnik nowej generacji RECIPROC blue łączy łatwość użycia systemu RECIPROC one file endo

Bardziej szczegółowo

Fluor a ubytki próchnicze

Fluor a ubytki próchnicze 10 Fluor a ubytki próchnicze 10.1. Wstęp Już w 1959 roku Jenkins zwrócił uwagę na dwie teorie wyjaśniające zjawisko redukcji ubytków próchniczych przez fluorki: była to teoria rozpuszczalności i teoria

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE KLINICZNE

ZASTOSOWANIE KLINICZNE ZASTOSOWANIE KLINICZNE cementu Opracowane przez konsultantów Cerkamed Historia Cementy MTA W 1995 roku Mahmoud Torabinejad wprowadził do użytku materiał o nazwie MTA (ang. Mineral Trioxide Aggregate).

Bardziej szczegółowo

Słowa kluczowe: żółć, złogi żółciowe, kamica żółciowa, zakażenie żółci, bakterie.

Słowa kluczowe: żółć, złogi żółciowe, kamica żółciowa, zakażenie żółci, bakterie. \ =fi /ą4-* f f l.ui.m9 hi#oad Streszczenie Słowa kluczowe: żółć, złogi żółciowe, kamica żółciowa, zakażenie żółci, bakterie. Wstęp Kamica żółciowa jest szeroko rozpowszechnioną chorobą. Szacuje się, że

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka zakażeń układu moczowego i immunoterapia. Paweł Miotła II Katedra i Klinika Ginekologii UM w Lublinie

Profilaktyka zakażeń układu moczowego i immunoterapia. Paweł Miotła II Katedra i Klinika Ginekologii UM w Lublinie Profilaktyka zakażeń układu moczowego i immunoterapia Paweł Miotła II Katedra i Klinika Ginekologii UM w Lublinie Zakażenia układu moczowego (ZUM) 10-20% zakażeń poza szpitalnych 40-50% zakażeń szpitalnych

Bardziej szczegółowo

Transportowane cząsteczki CO O, 2, NO, H O, etanol, mocznik... Zgodnie z gradientem: stężenia elektrochemicznym gradient stężeń

Transportowane cząsteczki CO O, 2, NO, H O, etanol, mocznik... Zgodnie z gradientem: stężenia elektrochemicznym gradient stężeń Transportowane cząsteczki Transport przez błony Transport bierny szybkość transportu gradien t stężeń kanał nośnik Transport z udziałem nośnika: dyfuzja prosta dyfuzja prosta CO 2, O 2, NO,, H 2 O, etanol,

Bardziej szczegółowo

Część I Choroba próchnicowa 1. Rozdział 1 Kliniczna kariologia i stomatologia zachowawcza w XXI wieku 3

Część I Choroba próchnicowa 1. Rozdział 1 Kliniczna kariologia i stomatologia zachowawcza w XXI wieku 3 Spis treści [Kolorowe tablice zamieszczone są po stronach 78 i 302] Przedmowa: wskazówki redaktorów dotyczące korzystania z książki Przedmowa do wydania polskiego Autorzy XI XVI XVII Część I Choroba próchnicowa

Bardziej szczegółowo

Dane opracowane ze środków finansowych będących w dyspozycji Ministra Zdrowia w ramach realizacji programu polityki zdrowotnej pn.

Dane opracowane ze środków finansowych będących w dyspozycji Ministra Zdrowia w ramach realizacji programu polityki zdrowotnej pn. Dane opracowane ze środków finansowych będących w dyspozycji Ministra Zdrowia w ramach realizacji programu polityki zdrowotnej pn. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków na lata 2016-2020 EARS-Net (do 2010

Bardziej szczegółowo

Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane zaprezentowane poniżej zgromadzone zostały w ramach programu EARS-Net, który jest koordynowany przez

Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane zaprezentowane poniżej zgromadzone zostały w ramach programu EARS-Net, który jest koordynowany przez Informacja o aktualnych danych dotyczących oporności na antybiotyki na terenie Unii Europejskiej Październik 2013 Główne zagadnienia dotyczące oporności na antybiotyki przedstawione w prezentowanej broszurze

Bardziej szczegółowo

GAMA Healthcare Ltd.

GAMA Healthcare Ltd. TEST DZIAŁANIA SPOROBÓJCZEGO Chusteczki Sporobójcze Clinell GAMA Healthcare Ltd. SZPITALNE LABORATORIUM BADAWCZE DO SPRAW INFEKCJI SZPITAL MIEJSKI DUDLEY ROAD BIRMINGHAM B18 7QH Maj 2007 PRODUCENT GAMA

Bardziej szczegółowo

Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej

Oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Podsumowanie danych z 2014 roku o oporności na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane z monitorowania sieci EARS-Net Listopad 2015 Poważne zagrożenie: oporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Oporność

Bardziej szczegółowo

Spis treści Spis treści. Słowo wstępne. Podziękowania Autorzy. 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1

Spis treści Spis treści. Słowo wstępne. Podziękowania Autorzy. 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1 v Słowo wstępne Przedmowa Podziękowania Autorzy xi xiii xiv xv 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1 Co to jest stomatologia dziecięca? 1 Badanie pacjenta 2 Ostateczne rozpoznanie 7 Szacowanie ryzyka choroby

Bardziej szczegółowo

Usunięcie fragmentu złamanego narzędzia endodontycznego z części wierzchołkowej kanału korzeniowego za pomocą ultradźwięków

Usunięcie fragmentu złamanego narzędzia endodontycznego z części wierzchołkowej kanału korzeniowego za pomocą ultradźwięków Usunięcie fragmentu złamanego narzędzia endodontycznego z części wierzchołkowej kanału korzeniowego za pomocą ultradźwięków Opis dwóch przypadków Mariusz Lipski 1, Maciej Dębicki 2, Piotr Więcławski 3

Bardziej szczegółowo

Effectiveness of one-visit and two-visit treatment of teeth with infected root canals

Effectiveness of one-visit and two-visit treatment of teeth with infected root canals J Stoma 2013; 66, 3: 351-365 2013 Polish Dental Society O R I G I N A L A R T I C L E Effectiveness of one-visit and two-visit treatment of teeth with infected root canals Skuteczność leczenia zębów z

Bardziej szczegółowo

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać

Bardziej szczegółowo

Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny.

Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny. Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny. Formaldehyd (formalina jest ok. 40% r-rem formaldehydu)

Bardziej szczegółowo

Nowoczesna diagnostyka mikrobiologiczna

Nowoczesna diagnostyka mikrobiologiczna Nowoczesna diagnostyka mikrobiologiczna 1 2 Nowoczesne laboratorium mikrobiologiczne połączenie metod manualnych i automatyzacji Nowoczesne laboratorium mikrobiologiczne To nie tylko sprzęt diagnostyczny,

Bardziej szczegółowo

GAMMA Healthcare Ltd

GAMMA Healthcare Ltd TESTY SKUTECZNOŚCI (EN 1276) Chusteczki sporobójcze Clinell GAMMA Healthcare Ltd SZPITALNE LABORATORIUM BADAWCZE DO SPRAW INFEKCJI SZPITAL MIEJSKI DUDLEY ROAD BIRMINGHAM B18 7QH Maj 2007 PRODUCENT GAMMA

Bardziej szczegółowo

Gruntowna odbudowa szkliwa wrażliwych zębów Nanotechnologie Udowodniona skuteczność

Gruntowna odbudowa szkliwa wrażliwych zębów Nanotechnologie Udowodniona skuteczność Gruntowna odbudowa szkliwa wrażliwych zębów Nanotechnologie Udowodniona skuteczność Wzmacniające środki dla wrażliwych zębów INNOVA są skuteczne w przypadku powstania różnorakich przyczyn podwyższonej

Bardziej szczegółowo

Leczenie endodontyczne zębów z kanałami typu C

Leczenie endodontyczne zębów z kanałami typu C Czas. Stomat., 2005, LVIII, 5 Leczenie endodontyczne zębów z kanałami typu C Root canal treatment of C-shaped canals Agnieszka Żęcin 1, Elżbieta Bołtacz-Rzepkowska 2 Z Zakładu Endodoncji UM w Łodzi 1 Kierownik:

Bardziej szczegółowo

BIOFILM W KANAŁACH KORZENIOWYCH W ŚWIETLE PIŚMIENNICTWA BIOFILM FORMATION ON ROOT CANAL REVIEW

BIOFILM W KANAŁACH KORZENIOWYCH W ŚWIETLE PIŚMIENNICTWA BIOFILM FORMATION ON ROOT CANAL REVIEW ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2008, 54, 1, 152 156 PAULINA DĘBICKA, MARIUSZ LIPSKI, JADWIGA BUCZKOWSKA-RADLIŃSKA, MATYLDA TRUSEWICZ BIOFILM W

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka molekularna w OIT

Diagnostyka molekularna w OIT Diagnostyka molekularna w OIT B A R B A R A A D A M I K K A T E D R A I K L I N I K A A N E S T E Z J O L O G I I I I N T E N S Y W N E J T E R A P I I U N I W E R S Y T E T M E D Y C Z N Y W E W R O C

Bardziej szczegółowo

The Self Adjusting File przegląd literatury. Nowy system, nowe spojrzenie w głąb systemu korzeniowego?

The Self Adjusting File przegląd literatury. Nowy system, nowe spojrzenie w głąb systemu korzeniowego? Hubert Gołąbek 1, Katarzyna Brus-Sawczuk 2, Izabela Strużycka 2 The Self Adjusting File przegląd literatury. Nowy system, nowe spojrzenie w głąb systemu korzeniowego? The Self Adjusting File a review.

Bardziej szczegółowo

FORMULARZ CENOWY Pakiet nr 1 Środki do dezynfekcji

FORMULARZ CENOWY Pakiet nr 1 Środki do dezynfekcji Załącznik Nr 2/ 1 FORMULARZ CENOWY Pakiet nr 1 Środki do dezynfekcji jedn. netto w zł ( x kol. 7 + ) 1 Zastosowanie:Płynny środek płuczący op. a. 65 L stosowany do maszynowego 5 L reprocesingu wyrobów

Bardziej szczegółowo

Program pielęgnacji jamy ustnej TianDe Nieskromny uśmiech

Program pielęgnacji jamy ustnej TianDe Nieskromny uśmiech Program pielęgnacji jamy ustnej TianDe Nieskromny uśmiech W higienie jamy ustnej szczoteczka do zębów jest ważniejsza niż pasta Wybór niewłaściwej szczoteczki do zębów nie tylko nie rozwiąże istniejących

Bardziej szczegółowo

KARETKA POGOTOWIA JAKO SIEDLISKO GRZYBÓW

KARETKA POGOTOWIA JAKO SIEDLISKO GRZYBÓW Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 8/2014 39 Maciej HAJDUGA, Katedra Podstaw Budowy Maszyn, Akademia Techniczno- Humanistyczna, Bielsko- Marta Anna HAJDUGA, Katedra Podstaw Budowy Maszyn, Akademia Techniczno-

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie najnowszych danych dotyczących oporności na antybiotyki w krajach Unii Europejskiej Dane z monitorowania sieci EARS-Net

Podsumowanie najnowszych danych dotyczących oporności na antybiotyki w krajach Unii Europejskiej Dane z monitorowania sieci EARS-Net EUROPEJSKI DZIEŃ WIEDZY O ANTYBIOTYKACH A European Health Initiative EUROPEJSKIE CENTRUM DS. ZAPOBIEGANIA Podsumowanie najnowszych danych dotyczących oporności na antybiotyki w krajach Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

Temat: Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu utrwalenie wiadomości.

Temat: Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu utrwalenie wiadomości. SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII DLA KLASY I GIMNAZJUM Temat: Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu utrwalenie wiadomości. Cele: Utrwalenie pojęć związanych z budową komórki;

Bardziej szczegółowo

Właściwości błony komórkowej

Właściwości błony komórkowej Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność Transport przez błony Cząsteczki < 150Da Błony - selektywnie przepuszczalne RóŜnice składu jonowego między wnętrzem komórki ssaka

Bardziej szczegółowo

CZYSTOŚĆ ŚCIAN KANAŁÓW KORZENIOWYCH PO OPRACOWANIU ROTACYJNYMI NARZĘDZIAMI NIKLOWO-TYTANOWYMI MTWO: BADANIE W SEM

CZYSTOŚĆ ŚCIAN KANAŁÓW KORZENIOWYCH PO OPRACOWANIU ROTACYJNYMI NARZĘDZIAMI NIKLOWO-TYTANOWYMI MTWO: BADANIE W SEM ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2008, 54, 3, 58 62 DAMIAN LICHOTA, ALICJA NOWICKA, KRZYSZTOF WOŹNIAK, MARIUSZ LIPSKI CZYSTOŚĆ ŚCIAN KANAŁÓW KORZENIOWYCH

Bardziej szczegółowo

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt .pl Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt Autor: dr inż. Barbara Król Data: 2 stycznia 2016 W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie probiotykami i prebiotykami zarówno

Bardziej szczegółowo

Bezpośrednie pokrycie miazgi w zębach stałych u dzieci rodzaje obnażeń miazgi, wskazania do leczenia. Część I

Bezpośrednie pokrycie miazgi w zębach stałych u dzieci rodzaje obnażeń miazgi, wskazania do leczenia. Część I Borgis Nowa Stomatol 2018; 23(1): 38-42 Malwina Kolasa 1, *Joanna Szczepańska 2 Bezpośrednie pokrycie miazgi w zębach stałych u dzieci rodzaje obnażeń miazgi, wskazania do leczenia. Część I 1 Studia doktoranckie,

Bardziej szczegółowo

Ocena czystości ścian kanałów korzeniowych opracowanych za pomocą narzędzi ProFile badania w SEM

Ocena czystości ścian kanałów korzeniowych opracowanych za pomocą narzędzi ProFile badania w SEM Czas. Stomat., 2005, LVIII, 3 Ocena czystości ścian kanałów korzeniowych opracowanych za pomocą narzędzi ProFile badania w SEM Evaluation of the walls of root canals prepared using ProFile instruments

Bardziej szczegółowo

3) Część nr 3- Preparaty do dezynfekcji skóry, błon śluzowych i ran II

3) Część nr 3- Preparaty do dezynfekcji skóry, błon śluzowych i ran II Znak sprawy: RSS/ZPFSiZ/P-63/../2012 RADOMSKI SZPITAL SPECJALISTYCZNY im. Dr Tytusa Chałubińskiego 26-610 Radom, ul. Tochtermana 1 Dział Zamówień Publicznych Funduszy Strukturalnych i Zaopatrzenia www.szpital.radom.pl;

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń krwi Paweł Zwierzewicz

Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń krwi Paweł Zwierzewicz Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń krwi Paweł Zwierzewicz Diagnostyka mikrobiologiczna sepsy oferta firmy biomerieux Automatyczne analizatory do posiewów krwi Automatyczne analizatory do identyfikacji

Bardziej szczegółowo

Dylematy endodontyczne

Dylematy endodontyczne Dylematy endodontyczne Czyli jak skutecznie leczyć metodą klasyczną dr n. med. Izabela Obersztyn prof. dr hab. n. med. Marta Tanasiewicz Katowice 2015 AUTORZY dr n. med. Izabela Obersztyn Śląski Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Niech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości

Niech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości Niech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości Mariusz Korkosz Zakład Reumatologii i Balneologii UJ CM Oddział Reumatologii

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 12 stycznia 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 12 stycznia 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 16 Elektronicznie podpisany przez Grzegorz Paczowski Data: 2011.01.24 16:06:54 +01'00' 1274 Poz. 77 77 v.p l ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 12 stycznia 2011 r. zmieniające rozporządzenie

Bardziej szczegółowo