W JAWORZNIE ZAINAUGUROWANA

Transkrypt

1 NR 10 (72) PAŹDZIERNIK 2014 POBIERZ MAGAZYN W WERSJI NA TABLET Biznes BUDOWA BLOKU WĘGLOWEGO W JAWORZNIE ZAINAUGUROWANA str. 4 Wywiad z Markiem Samotyjem Inteligentne sieci elektroenergetyczne to pierwszy krok str. 8 Biznes Sukces kampanii Nie znasz, nie otwieraj Gorący temat w telewizji, kilkaset publikacji w mediach ogólnopolskich i lokalnych str. 22 Zrównoważony rozwój Dom Pozytywnej Energii to my! Imprezy dla 70 domów dziecka

2 02 Biznes Wiedza, uważność, otwartość Aby sprostać wymaganiom strategicznej dla Taurona grupy klientów biznesowych, potrzeba zaangażowania i nieszablonowego podejścia Obok codziennej współpracy z klientami, Tauron organizuje m.in. specjalne spotkania im dedykowane. W tym roku mamy już za sobą trzy inicjatywy, podczas których spotkaliśmy się z klientami strategicznymi i kluczowymi, klientami średniego biznesu oraz publicznymi. We wszystkich spotkaniach uczestniczyło ponad 500 osób. DRUGA EDYCJA WARSZTATÓW ENERGETYCZNYCH Jaki jest wpływ zmian rynkowych na ceny energii? Jakie są kierunki regulacyjności w energetyce? Co składa się na etyczne kryteria podejmowania decyzji w warunkach dylematu? Na te i inne pytania poznali odpowiedzi uczestnicy drugiej edycji warsztatów energetycznych. Ponad 200 klientów wzięło udział w spotkaniach z udziałem ekspertów dedykowanych klientom strategicznym i kluczowym. Na spotkaniach organizowanych w Katowicach we wrześniu, a wcześniej w maju i czerwcu, gościliśmy reprezentantów takich branż jak: cementownie, Wśród zaproszonych na warsztaty uczestników znaleźli się przedstawiciele takich branż jak cementownie, sektor chemiczny, hutniczy, górnictwo, metalurgia czy motoryzacja sektor chemiczny, hutniczy, górnictwo, metalurgia, motoryzacja, produkcja materiałów budowlanych czy przemysł spożywczy. NOWY CYKL KONFERENCJI PARTNERSTWO W BIZNESIE W trzech odsłonach spotkań, które odbyły się w Krakowie, Wrocławiu oraz Katowicach (w maju i czerwcu), uczestniczyło ponad 200 klientów z segmentu średniego biznesu. Mieli oni okazję zapoznać się z aktualną ofertą produktową dedykowaną biznesowi oraz uzyskać informacje na temat mikroinstalacji i ewolucji systemu wsparcia OZE. BEZPIECZNIE I OSZCZĘDNIE CZYLI PRZETARG NA ZAKUP ENERGII ELEKTRYCZNEJ 120 przeszkolonych klientów, pięć spotkań w całej Polsce i duża dawka wiedzy to rezultat unikatowego na polskim rynku cyklu warsztatów na temat zakupu energii elektrycznej w oparciu o ustawę Prawo zamówień publicznych. Wśród zaproszonych na warsztaty uczestników znaleźli się przedstawiciele samorządów, szpitali, uczelni, spółek komunalnych i wielu innych jednostek publicznych. Warsztaty odbyły się w czerwcu i wrześniu 2014 r. w Budzyniu, Warszawie, Krakowie, Wrocławiu oraz Katowicach. Szkoleniowcy przedstawiciele zespołu ds. klientów publicznych Tauron Sprzedaż krok po kroku przeprowadzili klientów przez wszystkie etapy przetargu na zakup energii. W programie warsztatów najwięcej uwagi poświęcono odpowiedzi na pytania: w jaki sposób taniej kupować energię elektryczną, jak zmienić sprzedawcę energii bez obawy o ciągłość w dostawach oraz czy warto uczestniczyć w grupach zakupowych. Marta Iwańczuk-Grzywna Katarzyna Hauton Do klientów biznesowych trafia 68 proc. energii sprzedawanej przez Tauron. Dlatego tak ważne jest, aby poprzez obustronny kontakt budować pozytywne, partnerskie relacje, które zawierają się w trzech kluczowych słowach: wiedza, uważność i otwartość. Pogłębiając wiedzę klientów o Tauronie i rynku, z jednej strony dajemy im narzędzie, które pozwala wymagać i stawiać sprzedawcy wysokie wymagania, a z drugiej zrozumieć, że sprostanie niektórym z nich nie będzie możliwe. Trzeba być też uważnym. Wsłuchiwanie się w swoje potrzeby pozwoli obu stronom znaleźć satysfakcjonujący i realny kompromis. Aby jednak było to wszystko możliwe, potrzebna jest otwartość. Jesteśmy gotowi, by wsłuchiwać się w uwagi na temat dotychczasowej współpracy, potrzebujemy jednak jasnych wskazówek od klienta dotyczących jego oczekiwań. POWIEDZIAŁA PODCZAS SPOTKANIA Z KLIENTAMI Katarzyna Rozenfeld WICEPREZES ZARZĄDU TAURON POLSKA ENERGIA DS. HANDLOWYCH foto: arc TPE

3 Polska Energia, Luty W NUMERZE 02 BIZNES Wiedza, uważność, otwartość 03 EDYTORIAL Maksymalistyczne oczekiwania i realia 04 GOŚĆ NUMERU Inteligentne sieci elektroenergetyczne to pierwszy krok 06 FLESZ Migawki z 24. Forum Ekonomicznego w Krynicy Alternatywa dla wiatraków O klimacie w Nowym Jorku i Brukseli Los Angeles zasilane wiatrem Niezależność energetyczna Europy Wschodniej 08 BIZNES Sukces kampanii Nie znasz, nie otwieraj 09 NOTOWANIA Powrót do wysokich cen spot 10 BIZNES Marka z energią 12 GRUPA Trzecia młodość stulatki Ratunkowa elita Zimny telefon Turbinowa Wola Tauron Dystrybucja rozpoczyna projekt Smart City Wrocław e-dystrybucja 16 BIZNES Budowa bloku węglowego w Jaworznie zainaugurowana 18 RYNKI ENERGII Hurtem, mości panowie 20 W UNII Pakiet dla klimatu klimat dla pakietu 22 ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Dom Pozytywnej Energii to my! Energetyczne lekcje Latem... jesienią... bezpieczny z GOPR 24 WYNALAZCY Gra o hallotron 26 JAK TO DZIAŁA? Wynik zero jeden 28 ENERGIA INACZEJ Prąd gorących mórz 30 FELIETON Nieistniejące jabłko wirtualnego pacjenta Maksymalistyczne oczekiwania i realia Miło jest nam poinformować, że budowa bloku energetycznego o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III weszła w kolejną fazę. 18 września miała miejsce uroczystość inauguracji budowy i wbicie pierwszej łopaty, o czym piszemy na str. 16. Na tę inwestycję warto spojrzeć w szerszym kontekście. Zarówno blok w Jaworznie, jak i trwająca już budowa jednostki ciepłowniczej w Tychach to przejawy rozsądnego kompromisu pomiędzy oczekiwaniami co do dalszej redukcji emisji dwutlenku węgla (artykułowanymi najmocniej przez instytucje unijne) i możliwościami polskiej gospodarki, dla której najważniejszym surowcem energetycznym pozostaje węgiel. Te jednostki są zasilane czarnym złotem, a jednocześnie emitują znacznie mniej dwutlenku węgla niż starsze obiekty. Gospodarka stale potrzebuje taniej, efektywnie dostarczanej energii i nie może wstrzymać swojego biegu w oczekiwaniu na energetykę niskoemisyjną. Póki co korzystamy z tego, co oferuje nam natura oraz postęp technologiczny i wspieramy innowacyjne projekty, które mogą zmienić oblicze energetyki. Jest nim choćby program pilotażowy Smart City Wrocław, uruchomiony przez Tauron Dystrybucja, o którym piszemy na str. 14 i 15. Jego istotą jest wdrożenie systemu inteligentnego opomiarowania. Idei inteligentnych sieci i temu, jak może się ona rozwinąć, poświęcony jest nasz wywiad, opublikowany na str. 4 i 5, z ekspertem w tej dziedzinie Markiem Samotyjem z amerykańskiego Instytutu Badawczego Energii Elektrycznej (Electric Power Research Institute). Angażując się w rozliczne przedsięwzięcia, których wspólnym mianownikiem jest energia, pamiętamy też, że ten termin ma wiele znaczeń. Jedno z nich prezentuje artykuł Dom Pozytywnej Energii to my! (str. 22), podsumowujący jubileuszową edycję naszej akcji społecznej adresowanej do domów dziecka. Czytelnikom rozmiłowanym w historiach z pogranicza nauki i energetyki polecam opowieść o Edwinie Herbercie Hallu (str ), odkrywcy efektu Halla, historię komputera w pigułce, odsłaniającą też tajniki jego działania (str ) oraz artykuł o badaniach nad kolejnym źródłem energii, jakim może być różnica temperatur wód mórz i oceanów (str ). Kto wie, może także ten program okaże się kolejnym krokiem prowadzącym do zdobycia przez ludzkość kluczy do niewyczerpanej, czystej i taniej energii Magdalena Rusinek redaktor naczelna Dom Pozytywnej Energii to my! s. 22 foto: arc TPE WYDAWCA: Tauron Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR DYREKTOR: Paweł Gniadek, pawel.gniadek@tauron-pe.pl, tel REDAKCJA: Polska Energia, ul. ks. Piotra Ściegiennego 3, Katowice, fax , redakcja@tauron-pe.pl REDAKTOR NACZELNA: Magdalena Rusinek, magdalena.rusinek@tauron-pe.pl, tel ZASTĘPCA RED. NACZELNEJ: Katarzyna Fraś, katarzyna.fraś@tauron-pe.pl, tel ; ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Marcin Lauer, marcin.lauer@tauron-pe.pl, tel ; Małgorzata Kołodziej, malgorzata.kolodziej@tauron-pe.pl, tel ; Jacek Sakrejda, jacek.sakrejda@tauron-pe.pl, tel ; Tauron Wydobycie SA: Zofia Mrożek, zmrozek@pkwsa.pl, tel ; Tauron Wytwarzanie SA: Bartosz Nowak, bartosz.nowak@tauron-wytwarzanie.pl, tel ; Tauron Dystrybucja SA: Marcin Marzyński, marcin.marzynski@tauron-dystrybucja.pl, tel ; Tauron Ciepło SA: Karolina Kmon, karolina.kmon@tauron-cieplo.pl, tel ; Tauron Sprzedaż sp. z o.o.: Elżbieta Bukowiec, elzbieta.bukowiec@tauron-pe.pl, tel ; Tauron Obsługa Klienta: Katarzyna Sierszuła, katarzyna.sierszula@tauron-pe.pl, tel ; Tauron Ekoenergia: Monika Meinhart-Burzyńska, monika.meinhart-burzynska@tauron-ekoenergia.pl, tel REALIZACJA WYDAWNICZA: Novimedia sp. z o.o., ul. Karowa 31a, Warszawa Wydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. ZDJĘCIE NA OKŁADCE: arc TPE NUMER ZAMKNIĘTO: 8 października 2014 r. Znajdź nas na Facebooku

4 04 Gość numeru INTELIGENTNE SIECI TO PIERWSZY ROZMAWIA: Artur Burak MAREK SAMOTYJ TECHNICZNY DYREKTOR WYKONAWCZY ELECTRIC POWER RESEARCH INSTITUTE W USA Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Od 1985 r. pracuje w amerykańskim instytucie Electric Power Research Institute (EPRI Instytut Badawczy Energii Elektrycznej), gdzie odpowiada za rozwój i wdrażanie planów badawczo-rozwojowych związanych z inteligentnymi sieciami. Wcześniej związany z Uniwersytetem Stanforda, gdzie był asystentem naukowym oraz redaktorem uniwersyteckiego kwartalnika Stanford Energy Report. W latach był redaktorem i redaktorem naczelnym tygodnika Przegląd Techniczny Innowacje. Polska Energia: O inteligentnych sieciach dyskutuje się i pisze już od lat. Może w takim razie warto przypomnieć, jaka jest ich geneza? Marek Samotyj: Idea inteligentnych sieci narodziła się pod koniec lat 90. XX w. Uświadomiono sobie wówczas, że bez wielkich inwestycji w system elektroenergetyczny część przesyłowa i dystrybucyjna nie sprostają wszystkim potrzebom użytkowników. Ponieważ na całym świecie nie ma takiej ilości pieniędzy, żeby z dnia na dzień zrezygnować ze starej i w jej miejsce zbudować nową sieć elektroenergetyczną, zaczęto myśleć, co można zrobić, aby zwiększyć jej przepustowość, poprawić jakość przesyłanej energii, a także sprawić, aby była ona bardziej odporna na zakłócenia dostaw oraz w miarę szybko powracała do normalnej pracy po różnego rodzaju perturbacjach. Po wielu dyskusjach uznano, że w celu poprawienia funkcjonalności systemu, należy do niego dodać rozwiązania informatyczne i telekomunikacyjne, które umożliwiłyby dwustronną komunikację z odbiorcą, oferowanie mu atrakcyjnych ofert cenowych, skłaniających go do zużywania energii wtedy, kiedy jest to korzystne dla operatora systemu. Inteligentne sieci to również pojęcie niezwykle pojemne. Jak, według Pana, powinno być definiowane? W mojej ocenie, kluczowa jest odpowiedź na pytanie: Jakie nowe zadania powinna ona spełniać, żeby uznać ją za inteligentną?. Wydaje mi się, że istotą inteligentnego systemu elektroenergetycznego jest jego lepsze dopasowanie do otoczenia, głównie warunków atmosferycznych i rynkowych. Na przykład tuż przed nadchodzącymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi system mógłby wyłączać na danym obszarze dostawy do tych odbiorców, którzy mogą jakiś czas obyć się bez energii, zaopatrując w nią w zamian tylko tych, którzy są bardzo wrażliwi na nawet najkrótsze przerwy w zasilaniu. Z drugiej strony mamy warunki rynkowe i to, jak konsumenci powinni reagować na bodźce, które system będzie do nas wysyłał. Operator systemu, wykorzystując inteligentną sieć, może zwracać się do niektórych z nich, aby w godzinach szczytu zrezygnowali z włączania energochłonnych urządzeń, dzięki czemu uniknąłby przeciążenia sieci. Operator, korzystając z możliwości dwustronnej komunikacji z klientem, może zaoferować mu atrakcyjne ceny za odbiór w porach mniejszego obciążenia sieci, a odbiorca, podejmując negocjacje w tej sprawie, staje się realnym graczem rynkowym. Ponadto system inteligentny powinien szybko wykrywać przerwy w dostawach, dzięki czemu możliwe będzie sprawne usuwanie awarii. Czy wyrafinowane liczniki, przesyłające dane za pośrednictwem łącza satelitarnego, sieci komórkowej czy linii elektroenergetycznej, to rzeczywiście inteligentna sieć elektroenergetyczna? Czy to nie jest swego rodzaju moda, za którą w sferze realnej kryje się niewiele? Sieć elektroenergetyczna może być wykorzystana do przekazywania informacji, więc sama w sobie może być uznana za inteligentną, ale nie na ten aspekt warto zwrócić największą uwagę. Problemem, przed którym system elektroenergetyczny stoi obecnie, jest efektywne wykorzystanie ogromnej ilości danych. Firmy nie wiedzą do końca, co zrobić z uzyskanymi precyzyjnymi

5 Polska Energia, październik ELEKTROENERGETYCZNE KROK Inteligentny licznik rejestruje zużycie energii elektrycznej w przedziałach 1-godzinnych albo krótszych oraz przekazuje tę informację co najmniej raz dziennie do zakładu energetycznego dla celów monitoringu i zarządzania siecią oraz pobierania opłat informacjami o tym, ile energii zużywamy i w jaki sposób to czynimy. W Stanach Zjednoczonych zdarzały się przypadki, że dostawcy energii przekazywali te dane firmie Google, która w przeciwieństwie do firm energetycznych wiedziała, jak zrobić z nich użytek, a w szczególności jak modyfikować taryfy, ale także jakie dodatkowe usługi można przy tym zaoferować. Przedsiębiorstwa elektroenergetyczne muszą się tego nauczyć. Warto wspomnieć, że mimo ogromnej ilości danych, po huraganie Sandy pewne obszary stanu New Jersey przez ponad miesiąc były pozbawione prądu. Niepokoi mnie fakt, że z jednej strony firmy starają się pozyskiwać jeszcze więcej danych, a mają problem ze spożytkowaniem tych, które już posiadają. Konkludując, na pewno inteligentne sieci nie są modą. To realne, intensywnie rozwijające się narzędzie, którego ostatecznym celem jest kompletny inteligentny system elektroenergetyczny składający się z producentów energii, dystrybucji i przesyłu oraz z klientów. A to tylko jeden z pierwszych kroków. Co w takim razie czeka nas później? Kolejnymi posunięciami byłyby działania zmierzające do integracji systemów elektroenergetycznego, gazowego i wodociągowego. Wystarczy zauważyć, że na przykład w Kalifornii istotny udział w produkcji energii mają hydroelektrownie, a zasilające je sztuczne zbiorniki są również źródłem wody dla mieszkańców. To proste zestawienie wyraźnie pokazuje, że system wodociągowy i elektroenergetyczny są od siebie nawzajem zależne. Inteligentne sieci to z jednej strony oszczędności, wynikające choćby z optymalizacji wytwarzania energii, ale z drugiej to także koszty, jakie trzeba ponieść, żeby w sposób bardziej kompleksowy mierzyć zużycie energii i przetwarzać uzyskane dzięki temu dane. Czy nie ma obawy, że to będzie skórka nie warta wyprawki? Spójrzmy na problem od strony całego systemu. Co firma energetyczna ma z tego, że zainstalowała u klienta inteligentny licznik? Najprostsza odpo- wiedź jest taka, że może szybciej wystawić rachunek. Na pewno nie o takie korzyści chodziło twórcom inteligentnych sieci. Poważnym problemem jest to, że bardzo niewielki odsetek użytkowników korzysta z możliwości, jakie niosą ze sobą inteligentne sieci i zużywa energię w sposób umożliwiający optymalizację całego systemu. Inteligentne sieci w założeniu miały sprzyjać maksymalizacji efektywności produkcji i zużycia energii. Będzie to możliwe dzięki lepszemu wyedukowaniu odbiorców, a korzyści, w porównaniu z kosztami budowy nowej infrastruktury, są ogromne. Realne, znaczące profity może też przynieść możliwość szybkiego wykrywania i usuwania awarii. Kompleksowe dane o zużyciu energii, które będą gromadzić inteligentne liczniki, mogą też budzić obawy konsumentów o nadmierną ingerencję w ich prywatność. Czy te dane rzeczywiście są wrażliwe? Jak ten dylemat rozwiązać, szanując prawo do prywatności? Ten problem jest stale obecny w dyskusjach. Zwróćmy uwagę, że inteligentne liczniki zbierają w znacznej mierze dane bardzo zbliżone do tych, które gromadziły liczniki analogowe. Dzięki nim firmy energetyczne już wiele lat temu mogły planować prace remontowe. Dziś oddajemy ogromną masę informacji firmom usługowym, na przykład telekomunikacyjnym. Jeszcze niedawno operatorzy komórkowi, zanim sprzedali nam telefon, badali naszą wiarygodność kredytową, a my się na to godziliśmy. Zauważmy też, ile cennych informacji zdobywają operatorzy sieci komórkowych dzięki śledzeniu naszych telefonów. Dane gromadzone przez liczniki, w moim odczuciu, nie powinny budzić aż takich obaw. Z drugiej strony na przykład w Kalifornii można odmówić przyjęcia inteligentnego licznika za dodatkową opłatą kilkudziesięciu dolarów i nadal używać licznika analogowego. Ryzyko kradzieży danych to coraz poważniejsze zagrożenie w każdej dziedzinie. Jak inteligentne sieci elektroenergetyczne powinny być przed nim chronione? Bez wątpienia inteligentne sieci powinny chronić nas przed kradzieżą danych to jest jeden z kluczowych problemów. Nadal nie ma optymalnego rozwiązania, o którym moglibyśmy powiedzieć, że wyeliminowało całkowicie to zagrożenie. Ta kwestia jest nadal otwarta. Wydaje mi się, że to jednak nie kradzież danych jest największym wyzwaniem, lecz ryzyko świadomego zakłócania pracy systemu czy to przez terrorystów, czy hakerów traktujących to jako niewinny, według nich, żart. Problem wynika z tego, że zintegrowaliśmy sieć energetyczną z telekomunikacyjną i przez to zwiększyła się możliwość ingerowania z zewnątrz w sieć elektroenergetyczną, ale nie popadajmy w skrajności. Elementy sieci energetycznej linie i transformatory są doskonale widoczne i narażone na akty wandalizmu. Swego czasu wielkie nadzieje wiązano z wykorzystaniem sieci elektroenergetycznych jako nośnika Internetu. Były planowane nawet eksperymentalne testy i... zapadła cisza. Czy to już zamknięty rozdział? Czy sieci elektroenergetyczne i Internet to niedobrana para? W tym połączeniu tkwi ten sam problem, o którym mówiłem przed chwilą, czyli zagrożenie wynikające z integracji sieci. Włączenie w nią Internetu to ryzyko jeszcze dodatkowo powiększa. Wiadomo, że prace nad dostępem do Internetu z sieci elektroenergetycznej nadal trwają, ale głośno się o nich nie mówi. Fot. dzięki uprzejmości NFOŚiGW, arc TD

6 06 Flesz Migawki z 24. Forum Ekonomicznego w Krynicy Panel: Bezpieczny miks energetyczny. Węgiel przyszłość czy przeszłość? Od lewej: Mirosław Bieliński, Prezes Zarządu, Grupa Energa (Polska), Dariusz Lubera, Prezes Zarządu, Tauron Polska Energia SA (Polska), Paweł Smoleń, Prezydent, EURACOAL, European Association for Coal and Lignite (Belgia), Agnieszka Łakoma, dziennikarka, Dział Gospodarki, Polska Agencja Prasowa, Janusz Steinhoff, doradca, Roland Berger Strategy Consultants (Polska), Marek Woszczyk, Prezes Zarządu, PGE Polska Grupa Energetyczna SA (Polska), Krzysztof Zamasz, Prezes Zarządu, ENEA SA (Polska), Jacek Chwedoruk, Prezes Zarządu, Rothschild (Polska) foto: PAP Energetyka była jedną z branż, którym poświęcono najwięcej uwagi w dyskusjach. Kluczowym zagadnieniem było bezpieczeństwo energetyczne. Jednym z gorących tematów Forum była kolejna propozycja zaostrzenia polityki klimatycznej Unii Europejskiej. W najnowszej wersji zakłada ona redukcję o 40 proc. emisji dwutlenku węgla przez Wspólnotę do 2030 r. Do tego czasu udział odnawialnych źródeł energii w całkowitej energii wytwarzanej w Unii ma wzrosnąć do 27 proc. Jeszcze kilka lat temu, w 2008 r., cele polityki klimatycznej Unii były znacznie mniej wyśrubowane. W tym czasie planowano, że do 2020 r. emisja zostanie zredukowana o 20 proc., a efektywność energetyczna zwiększy się o 20 proc. OSAMOTNIONA EUROPA Uczestnicy dyskusji na krynickim Forum zwracali uwagę, że nawet najbardziej ambitne cele wyznaczane przez Komisję Europejską nie doprowadzą do radykalnego obniżenia emisji w skali globalnej, gdyż już teraz 28 państw europejskich ma zaledwie 10-proc. udział w światowej emisji i zmniejszenie go do 6 proc. raczej nie wywoła rewolucji w klimacie na całej planecie. Przedstawiciele firm energetycznych sugerowali, że należy zwracać uwagę na wszystkie koszty i korzyści wynikające z polityki klimatycznej. WĘGIEL TANI I DOSTĘPNY W innej debacie podczas Forum w Krynicy jej uczestnicy zgodnie uznawali, że za kilkanaście lat polska energetyka stanie się bardziej efektywna i, choć nadal oparta na węglu, będzie emitować mniej dwutlenku węgla. Były wicepremier Janusz Steinhoff wyrażał przy tym obawę, czy węgiel trafiający do polskich elektrowni będzie pochodził z polskich złóż, i przewidywał, że to będzie zależeć głównie od konkurencyjności cenowej polskich kopalń. Uczestniczący w tym panelu dyskusyjnym Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia, podkreślił, że Grupa Tauron planuje w najbliższych latach duże inwestycje w wydobycie surowca z własnych kopalń, dzięki czemu zwiększy niezależność od dostaw zewnętrznych. Prezes PGE Marek Woszczyk zwrócił uwagę, że obecnie w skali globalnej 40 proc. prądu pochodzi z węgla, a przemysł stalowy opiera się na nim w 70 proc. Dodał też, że wywołane katastrofą w Fukushimie przestawienie Japonii w znacznej mierze na gaz LNG spowodowało gwałtowny wzrost cen energii i mimo wielkiego bogactwa kraju negatywne skutki społeczne. Uczestnicy dyskusji pozytywnie oceniali dominującą rolę węgla w projekcie rządowej polityki energetycznej do 2050 r. Symbolicznym zwieńczeniem spotkań poświęconych energetyce było podpisane 3 września porozumienie w sprawie budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej, o czym szczegółowo informowaliśmy w poprzednim numerze Polskiej Energii. Alternatywa dla wiatraków Nowatorską elektrownię wiatrową, autorstwa trzech polskich wynalazców, wybudowano w Kodeniu w województwie lubelskim. Pierwsza elektrownia, zaprojektowana przez Waldemara Piskorza oraz jego synów Ireneusza i Tomasza, ma moc 0,5 MW i składa się z trzech trzydziestometrowych wież, w których klasyczne wirniki zastąpiono cylindrycznymi turbinami. Wśród atutów elektrowni Ireneusz Piskorz wylicza możliwość generowania energii przy wietrze wiejącym z małą prędkością z dowolnego kierunku, cichą pracę bez emisji dźwięków o częstotliwościach niebezpiecznych dla otoczenia oraz zdolność do wytrzymywania oporu wiatru o prędkości nawet 200 km/h. Maksymalna wysokość Czy wiesz, że wież z turbinami może wynosić 60 m, a pojedyncze elektrownie mogą być łączone w większe kompleksy. Według wynalazców, turbiny wiatrowe mogą zaopatrywać w energię gospodarstwa domowe, a także duże obiekty przemysłowe. pierwszy wiatrak wytwarzający energię elektryczną został wybudowany w 1887 r. w miejscowości Marykirk w Szkocji. Jego twórcą był szkocki profesor James Blyth foto: PAP

7 Polska Energia, październik O klimacie w Nowym Jorku i Brukseli Szczyt klimatyczny Organizacji Narodów Zjednoczonych, zorganizowany 23 września z inicjatywy sekretarza generalnego ONZ Ban Ki-moona, nie zakończył się znaczącymi deklaracjami ze strony uczestniczących w nim państw. Zgromadzenie z udziałem 120 krajów miało na celu zbliżenie stanowisk państw, aby na szczycie w Paryżu, planowanym na grudzień przyszłego roku, doszło do zawarcia globalnego porozumienia klimatycznego. Wstępna treść porozumienia ma być uzgodniona jeszcze w grudniu br. w czasie Konferencji Klimatycznej w Limie. Nie padły żadne deklaracje ze strony Stanów Zjednoczonych i Chin o planowanej redukcji emisji dwutlenku węgla po 2020 r. Komentatorzy zwrócili uwagę, że Chiny na szczycie reprezentował wicepremier Zhang Gaoli, a prezydent Xi Jinping już wcześniej zapowiedział, że nie weźmie udziału w nowojorskim szczycie. Jeszcze przed konferencją w Limie zaplanowany jest unijny szczyt energetyczno-klimatyczny. W październiku (23-24) szefowie państw Wspólnoty mają ostatecznie uzgodnić cele polityki klimatyczno-energetycznej do 2030 r. Jednym z kluczowych założeń, przeciwko któremu protestuje Polska, jest redukcja emisji dwutlenku węgla do 2030 r. o 40 proc. Zwolennicy tego wariantu mają nadzieję, że przekonają państwa oponujące w zamian za obietnicę dodatkowych uprawnień do emisji dla państw, których PKB per capita jest niższy niż 60 proc. średniej unijnej. Czy wiesz, że termin globalne ocieplenie został użyty po raz pierwszy przez Jamesa Hansena, klimatologa z NASA, w jego oświadczeniu skierowanym do Kongresu Stanów Zjednoczonych w czerwcu 1988 r. foto: Shutterstock.com Los Angeles zasilane wiatrem Southern California Public Power Authority, instytucja odpowiedzialna za dostarczanie energii elektrycznej w 11 okręgach municypalnych Kalifornii, rozważa budowę gigantycznej elektrowni wiatrowej, która zasilałaby LA w energię. Koncepcja przewiduje budowę farmy wiatrowej w pobliżu Chugwater w stanie Wyoming i instalacji do magazynowania energii w stanie Utah, a także linii przesyłowej o długości ponad 800 km między tymi obiektami. Koszt budowy samej elektrowni o mocy 2,1 tys. MW może wynieść 4 mld dolarów. Obiekt zaopatrywałby w energię elektryczną 1 mln 200 tys. domów w Los Angeles. Miasto liczy blisko 4 mln mieszkańców, a obszar metropolitalny około 13 mln. O kontrakt na budowę elektrowni i pozostałej infrastruktury ubiegają się wspólnie cztery firmy, które na początku 2015 r. zamierzają złożyć formalną ofertę. Czy wiesz, że Niezależność energetyczna Europy Wschodniej Głównymi środkami do osiągnięcia niezależności energetycznej państw Wspólnoty Energetycznej mają być zwiększenie inwestycji w energetykę, zwiększenie zasięgu geograficznego Wspólnoty, skuteczniejsze działanie jej instytucji oraz sprawniejsze wdrażanie prawa w państwach członkowskich. Strategia Wspólnota Energetyczna Przyszłości została zaprezentowana podczas szczytu w Kijowie, który odbył się 24 września. Dokument został przygotowany przez zespół ekspertów pod przewodnictwem Jerzego Buzka. Według niego, wdrożenie strategii stwarza państwom Europy Środkowej i Wschodniej możliwość osiągnięcia niezależności energetycznej. Rangę strategii podkreślał podczas kijowskiego szczytu premier Ukrainy Arsenij Jaceniuk. Wspólnie ze wszystkimi członkami Wspólnoty Energetycznej wdrożymy nowe, przejrzyste reguły, których efektem będą niezależność i bezpieczeństwo oraz efektywność energetyczna mówił ukraiński premier. Wspólnota Energetyczna jest instytucją zrzeszającą Unię Europejską oraz osiem państw Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Czarnogórę, Kosowo, Macedonię, Mołdawię, Serbię i Ukrainę. Trwają negocjacje w sprawie przystąpienia Gruzji do Wspólnoty. Status obserwatorów mają Armenia, Norwegia i Turcja. foto: Shutterstock.com Jedna z elektrowni wiatrowych w Wyoming największą elektrownią wiatrową w Europie, po zakończeniu jej budowy, będzie kompleks Markbygden, składający się z 1101 turbin, a ich łączna moc ma wynosić 4 tys. MW. Część obiektów już istnieje, a pozostałe są w trakcie budowy, projektowania lub uzyskiwania stosownych pozwoleń Premier Ukrainy Arsenij Jaceniuk foto: Shutterstock.com Kolumny opracował: Artur Burak

8 08 Biznes Sukces kampanii Nie znasz, nie otwieraj Główne wydanie Faktów TVN, Teleexpress TVP, Puls Polski TVP Info, a także kilkaset publikacji w mediach ogólnopolskich i lokalnych to bilans nowatorskiej kampanii społecznej Nie znasz, nie otwieraj TEKST: Jolanta Mrówczyńska WIĘCEJ MATERIAŁÓW W WERSJI NA TABLET A kcja została zorganizowana wspólnie przez Fundację Aktywnych Obywateli im. Józefa Dietla i Tauron Polska Energia. W jej realizację zaangażował się minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz, rzecznik praw obywatelskich prof. Irena Lipowicz, a także policja. Partnerzy inicjatywy aktywnie włączyli się w działania prewencyjne i ostrzegawcze skierowane przeciwko oszustom i nieuczciwym akwizytorom. W ramach kampanii zrealizowano bezprecedensowy w skali kraju projekt przy współpracy z dziennikiem Metro. Gazeta została obłożona stronami poświęconymi akcji Nie znasz, nie otwieraj i dystrybuowana dwukrotnie we wszystkich większych miastach południowej Polski. Metro rozdawali kolporterzy ubrani w koszulki z logo akcji. POLICJA, MICHAŁ FAJBUSIEWICZ I SPOTKANIA Z DZIENNIKARZAMI Ambasadorem kampanii społecznej Nie znasz, nie otwieraj został redaktor Michał Fajbusiewicz. Znany m.in. z programu TVP Kronika Kryminalna 997 dziennikarz wystąpił w telewizyjnym i radiowym spocie kampanii. Wraz z przedstawicielami Jesteśmy społeczeństwem starzejącym się, w którym przybywa ludzi po 70., 80., i 90. roku życia. Niestety, wzrasta też chęć wyrządzenia krzywdy tym osobom Władysław Kosiniak-Kamysz minister pracy i polityki społecznej Założenia i cele kampanii prezentowane były przez partnerów akcji w tym ambasadora akcji Michała Fajbusiewicza oraz przedstawicieli policji Komend Wojewódzkich Policji w Krakowie, Opolu, Wrocławiu i Katowicach wziął udział w konferencjach prasowych prezentujących główne założenia i cele kampanii społecznej. Nie znasz, nie otwieraj to bardzo jasny i prosty przekaz, mówiący, aby nie dać się oszukać akwizytorom i osobom podającym się za przedstawicieli jednostek oraz osób, do których starszy człowiek ma szczególne zaufanie. Akcja ma szczególny charakter, bo skierowana jest do coraz szerszej grupy osób. Jesteśmy społeczeństwem starzejącym się, w którym przybywa ludzi po 70., 80., i 90. roku życia. Niestety, wzrasta też chęć wyrządzenia krzywdy tym osobom mówił podczas inauguracji kampanii minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz. Osoby starsze są pełne ufności i otwartości, czyli cech, z których słyną Polacy. Niestety ta ufność często zderza się z chęcią oszustwa czy kradzieży i dochodzi do przykrych sytuacji podkreśla z kolei redaktor Michał Fajbusiewicz. TRADYCYJNE ŚRODKI KOMUNIKACJI Kampania społeczna Nie znasz, nie otwieraj była widoczna w Internecie, prasie, radiu i telewizji. W mediach lokalnych na południu Polski w ciągu trzech miesięcy trwania akcji społecznej wyemitowano kilka tysięcy spotów z udziałem jej ambasadora Michała Fajbusiewicza. Na początku kampanii wszystkie większe miasta południowej Polski zostały także obwieszone billboardami i citylightami z motywem przewodnim akcji zamaskowanym bandytą pod krawatem. Do kilkunastu tygodników i miesięczników dołączone zostały tzw. inserty, czyli kilkustronicowe dodatki poświęcone akcji społecznej. Na ich łamach opublikowano m.in. poradniki: dla osób, które nieświadomie podpisały umowy, dla poszkodowanych przez nieuczciwych akwizytorów czy ofiar złodziei działających metodą na wnuczka. Przez cały czas trwania kampanii w każdy piątek na stronach lokalnych Gazety Wyborczej (partnera medialnego kampanii) pojawiały się obszerne artykuły na temat oszustw i nieuczciwych akwizytorów. foto: arc TPE, PAP

9 Notowania 09 Polska Energia, październik Kwiecień Powrót do wysokich cen spot Nieplanowane odstawienia JWCD wraz z ograniczeniami występującymi na połączeniu SwePol Link przyczyniły się do znaczącego wzrostu cen na rynku spot Witold Lebek Biuro Analiz Operacyjnych Taurona Wzrost cen spot we wrześniu spowodowany został przez kilka czynników. Zapowiadane przyjęcie przez Prezesa URE do końca sierpnia rozwiązania polegającego na obniżce ceny CRR w okresie wrzesień-grudzień do poziomu 17,08 PLN/MWh nie miało miejsca. Na polecenie Prezesa URE Operator zaproponował zmodyfikowany algorytm rozliczeń operacyjnej rezerwy mocy, który jest w fazie konsultacji. Prognozuje się, że wejście karty aktualizacji w proponowanej przez PSE formie może obniżyć od połowy października do końca roku cenę rezerwy do poziomu ok PLN/MWh. Kolejnym czynnikiem determinującym wzrost cen były nieplanowane odstawienia JWCD, które w godzinach szczytowego zapotrzebowania spowodowały w 2 i 3 tygodniu miesiąca wzrost cen do PLN/MWh. Na koniec sierpnia notowania kontraktów BASE M nie wskazywały na możliwość wzrostu cen na rynku spot. Końcowa faza notowań zawierała się w przedziale PLN/MWh, aby na zamknięciu osiągnąć poziom 176,65 PLN/MWh, co w porównaniu ze średniomiesięczną ceną spot TGE RDN we wrześniu stanowi różnicę aż 21,54 PLN/MWh. Wspomniana wcześniej niższa dyspozycyjność JWCD w 2 i 3 tygodniu września przyczyniła się też do istotnych wyskoków cen na rynku bilansującym. W niektórych godzinach notowania przekraczały 1300 PLN\MWh, co doprowadziło do ustalenia średniej ceny na RB na poziomie 219,34 PLN/MWh, a w godzinach szczytowych 300,51 PLN/MWh (przyrosty odpowiednio o 58,33 PLN/MWh dla bazy oraz 107,70 PLN/MWh dla godzin szczytowych MtM). Jedną z przyczyn występowania ekstremów cenowych był wzrost wolumenu wymiany międzyoperatorskiej, która w niektórych godzinach szczytowego zapotrzebowania osiągała poziom MW. Ponadto we wrześniu odnotowaliśmy wzrost zapotrzebowania na moc o 1,5 proc. w porównaniu z sierpniem oraz o 1,7 proc. w porównaniu do września ub.r. Średnia temperatura, spadła do ok. 15,3 C i była o 2,5 C niższa niż w sierpniu, ale już w porównaniu z rokiem ubiegłym wrzesień był o ok. 2,6 C cieplejszy. Stosunkowo na niewielkim poziomie była generacja ze źródeł wiatrowych, która wyniosła ok. 484 GWh. Tradycyjnie polski rynek spot był najdroższy ze średnią na poziomie 47,28 /MWh. W krajach ościennych cena na nie przekraczała 35 /MWh i wyniosła na EPEX Spot 34,79 /MWh, na OTE 34,91 /MWh, a na skandynawskim NordPool Spot 34,91 /MWh. Na rynku terminowym obserwowaliśmy dynamiczne zmiany na kontraktach front month. Na początku miesiąca kontrakty BASE M sprzedawane były po 171,50 PLN/MWh. Wraz ze wzrostem cen spot w 2 i 3 tygodniu kontrakty na październik zwyżkowały do poziomu ok. 175 PLN/MWh, a następnie do ok. 178 PLN/MWh, aby na zamknięciu miesiąca osiągnąć poziom 179 PLN/MWh. Podobna sytuacja występowała w przypadku PEAK M-10-14, który od początku września zwyżkował z 216 PLN/MWh do 223 PLN/MWh. Mniejsza skala wzrostów miała miejsce w przypadku kontraktów na Q4. Zarówno kontrakty BASE Q-4-14, jak i PEAK Q-4-14 zdrożały na przestrzeni miesiąca o ok. 2,5 PLN/MWh i osiągnęły odpowiednio następujące poziomy: 167,50 PLN\MWh i 215,50 PLN/MWh. Odmienny stan rzeczy można było zaobserwować na kontraktach rocznych. Produkt BASE Y-15 odnotował sporą Średnie ceny i wolumeny energii elektrycznej na TGE i rynku bilansującym we wrześniu 2014 r , ,5 0 35,5 35,0 36,5 34,5 36,0 35, , , ,5 Średnie ceny energii w kontraktach spot na rynkach europejskich we wrześniu 2014 r WRZEŚ 2 WZREŚ 3 WZREŚ 4 WZREŚ 5 WZREŚ 6 WZREŚ 7 WZREŚ 8 WZREŚ 9 WZREŚ 10 WZREŚ 11 WZREŚ 12 WZREŚ 13 WZREŚ 14 WZREŚ 15 WZREŚ 16 WZREŚ 17 WZREŚ 18 WZREŚ 19 WZREŚ 20 WZREŚ 21 WZREŚ TGE CRO TGE CRO TGE CRO TGE CRO 22 WZREŚ 23 WZREŚ 24 WZREŚ 25 WZREŚ 26 WZREŚ 27 WZREŚ 28 WZREŚ 29 WZREŚ 30 WZREŚ 31 WZREŚ EEX German Base CAL-15 [EUR/MWh] EEX CO2 EUA DEC-14 [EUR/t] Porównanie cen kontraktów terminowych ,0 dla energii i CO 2 we wrześniu 2014 r. 36,0 35,5 35,0 1 WRZEŚ 2 WZREŚ 3 WZREŚ 4 WZREŚ 5 WZREŚ 6 WZREŚ 7 WZREŚ 8 WZREŚ 9 WZREŚ 10 WZREŚ 11 WZREŚ 12 WZREŚ 13 WZREŚ 14 WZREŚ 15 WZREŚ 16 WZREŚ 17 WZREŚ 18 WZREŚ 19 WZREŚ 20 WZREŚ 21 WZREŚ 22 WZREŚ 23 WZREŚ 24 WZREŚ 1 WRZEŚ 2 WZREŚ 3 WZREŚ 4 WZREŚ 5 WZREŚ 6 WZREŚ 7 WZREŚ 8 WZREŚ 9 WZREŚ 10 WZREŚ 11 WZREŚ 12 WZREŚ 13 WZREŚ 14 WZREŚ 15 WZREŚ 16 WZREŚ 17 WZREŚ korektę z poziomu 174 PLN/MWh do 171,90 PLN/MWh, jednak rekordowy spadek zanotowały kontrakty PEAK Y-15, bo aż o blisko 3 proc. i na zamknięciu września kosztowały 225,30 PLN/MWh. Podobnie jak w sierpniu, tak i we wrześniu z kontraktami rocznymi na energię silnie skorelowane były notowania uprawnień do emisji CO 2, które potaniały o 9 proc. do 5,83 /t dla EUADEC-14. Korekta na rynku CO 2 spowodowana była przełożeniem na I kw r. decyzji związanych EEX German Base CAL-15 [EUR/MWh] EEX CO2 EUA DEC-14 [EUR/t] NordPool OTE NordPool OTE TGE EPEX spot TGE EPEX spot TGE CRO TGE CRO EEX German Base CAL-15 [EUR/MWh] EEX CO2 EUA DEC-14 [EUR/t] 25 WZREŚ 26 WZREŚ 27 WZREŚ 28 WZREŚ NordPool OTE 29 WZREŚ 30 WZREŚ 31 WZREŚ TGE EPEX spot 18 WZREŚ 19 WZREŚ 20 WZREŚ 21 WZREŚ 22 WZREŚ 23 WZREŚ 24 WZREŚ 25 WZREŚ 26 WZREŚ 27 WZREŚ 28 WZREŚ 29 WZREŚ 30 WZREŚ 31 WZREŚ z utworzeniem rezerwy stabilizacyjnej (MSR), co spowodowało wyprzedaż na rynku. Spadki CO 2 również bardzo mocno skorelowane były z niemieckimi kontraktami rocznymi, gdzie EEX BASE Y-15 na koniec września potaniały do 34,72 /MWh (-1,20 /MWh MtM). Obniżki nie ominęły również rynku ropy, której cena skorygowała się o 9 proc. do poziomu 93,50 USD/bbl oraz rynku węgla, na którym kontrakty ARA Year Ahead obniżyły swoją wartość o 5 USD/t do 73,90 USD/t , ,4 80 6,3 6,2 40 6,1 6,5 0 6,0 6,4 5,9 6,3 5,8 6,2 6,5 5,7 6,1 6,4 5,6 6,0 6,3 5,5 5,9 6,2 5,8 6,1 5,7 6,0 5,6 90 5,9 5,5 5,8 80 5,7 70 5, ,

10 10 Biznes Marka z ene Podczas ostatnich miesięcy w ramach akcji Lato z Energią na markę Tauron można było natknąć się niemal w całej Polsce. Działania sprzedażowe wspierały wydarzenia sponsoringowe, takie jak 71. Tour de Pologne czy festiwal Tauron Nowa Muzyka. Wszystkie letnie przedsięwzięcia spinała spójna kreacja reklamowa TEKST: Magdalena Rusinek Władysławowo Dzięki akcji miliony obecnych, jak i potencjalnych klientów za pośrednictwem mediów (prasa, radio, telewizja, Internet) mogły zetknąć się z logiem Taurona. Dotarliśmy do 17 mln ludzi. Z Tauronem podczas wakacyjnych wydarzeń bezpośrednio zetknęły się blisko 2 mln osób, które mogły m.in. porozmawiać z doradcami. W naszych zabawach wzięło udział ponad 60 tys. osób. Tylko TdP zgromadził 2,7 mln kibiców na trasie pełnego logo Taurona wyścigu, a programy TVN Dzień Dobry Wakacje i Co za tydzień, w których obecna była marka, przyciągnęły przed telewizory ponad 4,1 mln widzów. Kołobrzeg Mielno Świnoujście Darłowo Gdynia Szczecinek Sopot Bydgoszcz Gdańsk Toruń Augustów Warszawa Letnia kampania Taurona zagościła w wielu miastach Polski od morza po góry foto: arc TPE Projekt Plaża Projekt był jednym z największych przedsięwzięć promocyjnych lata. W jego ramach Tauron, obok ekspozycji marki na plażach (w miasteczku), zagwarantował sobie emisję billboardów reklamowych, lokowanie marki i produktu oraz konkurs dla widzów TVN. Katowice Kraków Tarnów Zakopane Kielce Bukowina Tatrzańska Rzeszów Promowany produkt prąd z usługą elektryka. Osoby przebywające w Strefach Taurona mogły skorzystać z promocji gwarantującej usługę Elektryk 24 gratis nawet na trzy lata.

11 Polska Energia, październik rgią Tauron w TV Tego lata zagościliśmy wielokrotnie na czterech antenach TVN, odnotowując:» 522 emisje spotów promocyjnych,» 17 wejść antenowych z gośćmi Taurona,» ponad 50 min obecności marki na antenie,» ponad 7,5 mln widzów, do których dotarliśmy z reklamą,» ponad 4,1 mln widzów programów Dzień Dobry Wakacje i Co za tydzień. Miasteczko Taurona Z kibicami Tour de Pologne Tauron od lat jest oficjalnym i bardzo dobrze widocznym sponsorem TdP. Na trasie kolarskiego wyścigu (o długości 1253 km) znalazło się ponad 120 dmuchanych balonów i bram oraz innych nośników reklamowych z logo spółki. Trasa zabezpieczona była ponad 400 km magentowej taśmy. MediaTour» ponad 11 tysięcy razy marka Tauron pojawiła się na ekranach TV (w różnej formie: obraz, dźwięk w sposób efektywny (dobrze widoczny). Miasteczko cieszyło się powodzeniem na każdej mecie TdP. Wyścig był znakomitą okazją do spotkań z mi biznesowymi. Obok ekspozycji klientana było zobaczyć studia Tauron TdP, relacjonujące na żywo przebieg logo na trasie wyścigu, Tauron znalazł się też w mediach, a spoty spółek można było zobaczyć w Eurosporcie, TVP 1 oraz telewizjach regionalnych. Dodatkowo w TVP Kraków i TVP Katowice moż- wyścigu. Cenne spotkania Podczas wakacyjnych wydarzeń z Tauronem zetknęło się blisko 2 mln osób, które mogły m.in. porozmawiać z doradcami. Miasteczka pełne turystów Tauron był eksponowany na plażach ośmiu popularnych letnich kurortów turystycznych, co dało 24 dni ekspozycji marki. Frekwencja w miasteczku TVN:» Świnoujście 7,5-8 tys.» Kołobrzeg tys.» Szczecinek tys.» Mielno 8-10 tys.» Darłowo tys.» Władysławowo 8-12 tys.» Gdynia 5-7 tys.» Augustów tys. Atrakcji moc» 1410 razy wypożyczyliśmy elektryczne rowery w Zakopanem.» W rywalizacji Endomondo wzięło udział użytkowników, którzy przejechali km.» Ponad 14 tys. osób obejrzało nasze rowerowe filmy instruktażowe.» 5600 osób skorzystało ze zniżki na bilet do Multikina.» W konkursie wzięło udział ponad tysiąc osób, w tym w Internecie ponad 400.

12 TAURON EKOENERGIA 12 Grupa Trzecia młodość stulatki Zabytkowa zapora wodna na Kwisie w Złotnikach została poddana gruntownej renowacji Prace konserwacyjno-oczyszczające rozpoczęły się we wrześniu. To pierwszy od ponad trzech dekad duży remont zapory będącej prawie stulatką. Co trzy lata prowadzone tu były okresowe naprawy i przeglądy, jednak w tym roku zdecydowano o większym zakresie robót. Prócz usuwania roślinności przewidziano także uzupełnienie kamiennych braków oraz skruszonych spoin. Ze względu na dużą wysokość prowadzonych prac, dochodzącą nawet do 25 m, ekipa remontowa sięgnęła po techniki alpinistyczne. Remont ma potrwać miesiąc. Michał Raźny Ściana zapory wodnej na Kwisie w Złotnikach (woj. dolnośląskie). Prace związane z gruntownym oczyszczeniem i konserwacją zapory TAURON WYDOBYCIE Ratunkowa elita Ratownicy górniczy Taurona należą do światowej czołówki, wypada jednak im życzyć, aby nigdy nie musieli korzystać ze swoich umiejętności P rzynależność do ratunkowej elity świata ekipa Taurona potwierdziła podczas 9. Międzynarodowych Zawodów Ratownictwa Górniczego, które odbyły się w Bytomiu (6-12 września). Na Śląsk stawiło się 21 drużyn z 13 krajów, wśród nich znalazł się także 11-osobowy zastęp Taurona złożony z ratowników pracujących na co dzień w kopalniach Sobieski i Janina. Rywalizacja odbywała się w pięciu oddzielnie punktowanych konkurencjach, w których reprezentanci Black Gold, gdyż tak nazywał się team Taurona, zajmowali wysokie miejsca. Piotr Wojtyła i Zbigniew Palkij okazali się najlepsi w obsłudze aparatów ratunkowych (BG-4 Plus i P-30ex), a cały zespół popisał się bezbłędnością podczas testu wiedzy ratowniczej. Black Gold zajął też drugą pozycję podczas sprawdzianów z pomocy przedmedycznej. Ratownicy Taurona od lat prezentują najwyższe kwalifikacje dość przypomnieć, że plasowali się w czołówce także podczas poprzednich edycji turniejów organizowanych dla najlepszych ratowników górniczych w Chinach i na Ukrainie. Ratownicy Taurona od lat prezentują najwyższe kwalifikacje W bytomskich zawodach drużyna Taurona wystąpiła w składzie: Wiesław Kmiecik, Krzysztof Poznański, Paweł Barański, Aureliusz Filipczyk, Krzysztof Radziewicz, Tomasz Śleziak, Zbigniew Palkij, Piotr Wojtyła, Łukasz Łobodziński, Wojciech Siciarz i Michał Masiarczyk. Urszula Nowotarska foto: arc TW

13 Polska Energia, październik Zimny telefon Nadal się zdarza, że do ciepłowni Taurona dzwonią właściciele mieszkań i proszą, żeby włączyć im kaloryfery C zy taki telefon może być skuteczny? Tylko wtedy, gdy zostanie wykonany w imieniu spółdzielni mieszkaniowej, zarządcy lub administratora budynku. To oni decydują, kiedy ma zostać włączony system centralnego ogrzewania. A może zostać włączony lub wyłączony o dowolnej porze roku. Jest tylko jeden warunek dostawcą ciepła i ciepłej wody musi być ta sama firma. Ponieważ Prawo energetyczne przewiduje, że odbiorcami ciepłej wody nie są pojedynczy mieszkańcy, lecz występujący w ich imieniu odbiorcy instytucjonalni np. administratorzy budynku to właśnie oni ustalają początek i koniec sezonu grzewczego. Lepiej więc zadzwonić w sprawie zimnych kaloryferów do spółdzielni niż do ciepłowni. Oczywiście, jeśli ktoś ma swój dom i pobiera ciepło tylko dla własnych potrzeb, nie potrzebuje takiego pośrednictwa. Karolina Kmon TAURON CIEPŁO foto: Shutterstock.com foto: Michał Raźny Turbinowa Wola TAURON WYTWARZANIE Na budowę bloku gazowo-parowego w elektrociepłowni Stalowa Wola dotarła po wielomiesięcznych perypetiach gigantyczna turbina. Ładunek (turbina gazowa i generator) ważył 460 t i miał 7,5 m wysokości. W Stalowej Woli dla przejazdu tego gigantycznego konwoju trzeba było rozebrać część niewielkiego ronda oraz zabezpieczyć podziemne przejście w centrum miasta foto: arc TWYT

14 14 Grupa TAURON DYSTRYBUCJA Tauron Dystrybucja projekt Smart City Wro We Wrocławiu startuje projekt związany z wdrożeniem systemu inteligentnego Tauron Dystrybucja rozstrzygnął przetarg i 19 września podpisał umowę z konsorcjum 330 tysięcy inteligentnych liczników TEKST: Marcin Marzyński D otychczas spółka przeprowadziła dziesięć pilotaży związanych z dostawą i montażem w sumie 40 tys. inteligentnych liczników. Były one zrealizowane w kilku miastach południowej Polski, w tym między innymi w Krakowie, Tarnowie, Toszku oraz na obszarze Dolnego Śląska. PROJEKT PEŁEN KORZYŚCI Projekt we Wrocławiu jest pierwszym w Polsce, w ramach którego zostaną dostarczone liczniki od dwóch producentów: Apatora i Echelona. To także największe tego typu jednorazowe wdrożenie na terenie tak dużego miasta jak Wrocław mówi Piotr Kołodziej, prezes Tauron Dystrybucja. Jego celem jest dostarczenie klientom narzędzia do skutecznego monitorowania zużycia energii elektrycznej, a dla spółki to kolejny krok do usprawnienia procesu dystrybucji energii elektrycznej, czyli m.in. do ograniczenia przerw w zasilaniu. Jakie konkretne korzyści nowy system przyniesie klientom firm energetycznych? Inteligentne liczniki dają przede wszystkim narzędzie (dane pomiarowe) do świadomego użytkowania energii elektrycznej. Dzięki możliwości bieżącego monitorowania jej zużycia klient będzie mógł podejmować działania zwiększające efektywność wykorzystywania prądu i np. wymienić sprzęt AGD na nowsze urządzenia, charakteryzujące się mniejszym zużyciem energii elektrycznej. Nowe liczniki są intuicyjne w obsłudze i gotowe na współpracę z rozwiązaniami automatyki domowej, coraz częściej stosowanymi we współczesnym budownictwie. Dodatkowo Tauron Dystrybucja stworzył swoim klientom możliwość dostępu do danych pomiarowych odczytanych z licznika poprzez stronę internetową oraz telefon komórkowy. Jest to możliwe dzięki specjalnej platformie elicznik. Nasz klient ma możliwość analizy zużycia energii elektrycznej za wybrany okres oraz porównania poboru za dany dzień z wartością średnią. Dodatkowo może ustawić sobie cele, określając, jaki poziom zużycia energii byłby dla niego akceptowalny. Po przekroczeniu tego progu odbiorca dostaje powiadomienie przekonuje Mariusz Jurczyk, kierownik projektu AMI w Tauron Dystrybucja. Wdrożenie nowego modelu opomiarowania wiąże się również z korzyściami dla sprzedawców energii elektrycznej. Pozwala im wzbogacić ofertę i oprócz najpopularniejszych dziś rozliczeń prognozowych, zaproponować klientom m.in. rozliczanie na podstawie rzeczywistego, bieżącego zużycia. Ułatwia także i przyspiesza proces weryfikacji reklamacji klientów. Na wdrożeniu liczników smart zyskuje też dystrybutor energii, który będzie mógł poprawić bezpieczeństwo pracy sieci elektroenergetycznej. Zmiany planowane przez Tauron Dystrybucja wpłyną korzystnie także na proces obsługi klienta. Dzięki inteligentnym licznikom zarówno odczyt zużycia energii, jak i np. zmiana taryfy będą mogły odbywać się zdalnie, co wpłynie na zmniejszenie kosztów i klientów, i spółki. Uproszczona zostanie także procedura zmiany sprzedawcy energii. GWARANCJA BEZPIECZEŃSTWA DANYCH Dla Tauron Dystrybucja jednym z kluczowych elementów projektu jest bezpieczeństwo odczytywanych danych pomiarowych, dlatego komunikacja pomiędzy systemem odczytowym a licznikiem energii elektrycznej jest odpowiednio zabezpieczona i szyfrowana, podobnie jak w przypadku systemów elektronicznej bankowości. Kwestia bezpieczeństwa jest w tym projekcie wielowymiarowa. Z jednej strony poprawi się bowiem bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej, przede wszystkim w zakresie ciągłości dostaw, jak i parametrów jakościowych. Z drugiej strony podejmowane przez nas działania muszą zapewnić bezpieczeństwo przetwarzania danych informuje Marek Kleszczewski, wiceprezes Tauron Dystrybucja. Podczas targów Energetab, specjaliści z Tauron Dystrybucja prezentowali urządzenia i tłumaczyli, na czym polega działanie aplikacji elicznik

15 Polska Energia, październik rozpoczyna cław DYSTRYBUCJA opomiarowania. LG CNS na instalację etauron Dystrybucja wprowadza ZMS supernowoczesny informatyczny system zarządzania majątkiem sieciowym foto: arc TD Makieta obrazująca działanie systemu inteligentnego opomiarowania Do przetargu na montaż inteligentnego opomiarowania we Wrocławiu zgłosiło się kilka firm. Zwycięskie konsorcjum tworzą firmy LG CNS, WorldIT Systems, Eltel Networks A/S oraz Eltel Networks Olsztyn. Jakość i innowacyjność technologiczna to najważniejsze kwestie przy montażu liczników we Wrocławiu. Konsorcjum będzie w projekcie odpowiadało za dostarczenie liczników i koncentratorów, instalację urządzeń oraz przeprowadzenie szkoleń dla elektromonterów podsumowuje Rafał Wróblewski, dyrektor projektu ze strony konsorcjum. Montaż pierwszych liczników we Wrocławiu rozpocznie się w ciągu najbliższych kilku miesięcy. Poprzedzi go specjalna kampania edukacyjna i informacyjna. S półka zakończyła pierwszy etap jego wdrażania, co pozwala już teraz na całkowitą digitalizację informacji dotyczących majątku spółki. Po wprowadzeniu pełnej wersji systemu, w domenie cyfrowej znajdą się wszystkie dane na temat infrastruktury energetycznej firmy. ZMS oznacza w praktyce koniec ery papierowej dokumentacji oraz kolejny krok w tworzeniu inteligentnych sieci elektroenergetycznych (smart grids). Niezbędnym elementem tego procesu jest tzw. paszportyzacja. Polega ona na tym, że każde urządzenie w utrzymywanej przez Tauron Dystrybucja sieci (260 tys. km linii, 56 tys. transformatorów i 57 tys. stacji elektroenergetycznych) dostaje w ZMS własny dokument będący zapisem m.in. jego historii formalno-prawnej, lokalizacji i parametrów technicznych. Powstała w ten sposób baza danych nie tylko przyspiesza prace nad smart grids. Przy jej pomocy można również sprawnie oceniać stan techniczny infrastruktury oraz generować analizy i wskaźniki ułatwiające podejmowanie decyzji biznesowych oraz planowanie wszelkich prac rozwojowych, remontowych czy modernizacyjnych. Na działaniu ZMS skorzystają także klienci. System pozwala np. na szybsze przyłączanie ich do sieci, dzięki prowadzonym z jego użyciem symulacji, oraz ustalenie kosztów eksploatacji. Ewa Groń foto: arc TD

16 16 Biznes BUDOWA BLOKU W JAWORZNIE Na terenie budowy bloku energetycznego o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III 18 września miało miejsce symbolicznie wbicie pierwszej łopaty. Prace przy realizacji projektu potrwają do 2019 r. TEKST: Patrycja Hamera W szystkie formalności związane z inwestycją w tym z pozwoleniem na budowę zostały już zakończone. Zawarta także została umowa z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi na wyprowadzenie mocy i przyłączenie bloku do rozdzielni 400 kv stacji Byczyna. Obecnie prowadzone są działania mające na celu wyłonienie wykonawców gospodarek pomocniczych. Teren budowy jeszcze w 2014 r. zostanie przekazany głównemu wykonawcy, tj. konsorcjum Rafako Mostostal, z którym kontrakt na budowę bloku został podpisany 17 kwietnia. Przekazanie bloku do komercyjnej eksploatacji planowane jest na drugi kwartał 2019 r. Powstający w Jaworznie blok energetyczny o mocy 910 MW to jedna z najnowocześniejszych tego typu jednostek w Europie. Jego sprawność netto wyniesie blisko 46 proc. Jaworznicki blok spełni też surowe unijne wymagania z zakresu ochrony środowiska. Ponadto będzie przystosowany do ewentualnego dobudowania w przyszłości instalacji do wychwytywania dwutlenku węgla (CCS), co jest zgodne z wymaganiami Komisji Europejskiej. Ten nowoczesny, wysokosprawny blok energetyczny na nadkrytyczne parametry pary pozwoli zastąpić nam stare, wyeksploatowane jednostki, które wycofywane będą po 2016 r. Jedną z przesłanek, które przyczyniły się do decyzji o lokalizacji bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno III, była bliskość kopalń należących do Tauron Wydobycie. Pochodzić z nich będzie około 80 proc. węgla niezbędnego do zaspokojenia potrzeb bloku. Bezpośrednie sąsiedztwo kopalń Taurona w znaczący sposób obniży koszty transportu paliwa. Roczna produkcja netto energii elektrycznej w bloku o mocy 910 MW to około 6,4 TWh, co odpowiada zużyciu energii elektrycznej przez ponad 2,5 mln gospodarstw domowych w ciągu roku.

17 Polska Energia, październik MAKIETA BLOKU WĘGLOWEGO W SKALI 1:500 Pierwsze łopaty symbolizujące inaugurację prac budowlanych wkopali (od lewej): PIOTR SPYRA, wicewojewoda śląski AGNIESZKA WASILEWSKA- -S , prezes zarządu Rafako PAWEŁ SILBERT, prezydent Jaworzna TOMASZ TOMCZYKIEWICZ, sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki ZDZISŁAW GAWLIK, sekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa DARIUSZ LUBERA, prezes zarządu Tauron Polska Energia ALBERT KĘPKA, prezes zarządu Tauron Wytwarzanie PODSTAWOWE PARAMETRY BLOKU:» paliwo podstawowe: węgiel kamienny» moc bloku brutto: 910 MW e» sprawność bloku netto: 45,9 proc.» temperatura pary świeżej: 600 st. C» temperatura pary wtórnej: 610 st. C» ciśnienie pary świeżej: 27,5 MPa» wyprowadzenie mocy na napięcie: 400 kv EMISJA: W odniesieniu do starego bloku 120 MW:» pył: mniejsza o 91 proc.» SO 2 : mniejsza o 95 proc.» NO x : mniejsza o 82 proc.» CO 2 : mniejsza o 28 proc. NAKŁADY CAŁKOWITE: Bez kosztów finansowych:» 6,158 mld zł netto KONTRAKT GŁÓWNY Z KONSORCJUM RAFAKO MOSTOSTAL:» 4,4 mld zł netto ZUŻYCIE WĘGLA NA POTRZEBY BLOKU:» blisko 2,4 mld ton rocznie ROCZNA PRODUKCJA NETTO ENERGII ELEKTRYCZNEJ:» ok. 4,6 TWh WĘGLOWEGO ZAINAUGUROWANA ZDZISŁAW GAWLIK wiceminister skarbu państwa TOMASZ TOMCZYKIEWICZ wiceminister gospodarki Cieszę się, że blok energetyczny o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III będzie spalał węgiel z polskich kopalń. Ta inwestycja to pewne miejsca pracy nie tylko w energetyce, ale i w górnictwie węgla kamiennego. DARIUSZ LUBERA prezes zarządu Tauron Polska Energia Zgodnie ze strategią korporacyjną Grupy Tauron w latach uruchomimy około 2200 MW mocy wytwórczych, w tym około 1000 MW w technologii opartej o węgiel kamienny. Budowa węglowego bloku klasy 900 MW jest więc jednym z naszych strategicznych priorytetów. Jest to największa inwestycja nie tylko Tauron Wytwarzanie, ale całej Grupy Tauron. Po jej zakończeniu poprawi się efektywność floty wytwórczej Grupy. ALBERT KĘPKA prezes zarządu Tauron Wytwarzanie Dzięki zastosowanej najlepszej dostępnej technologii, po zakończeniu inwestycji, w porównaniu do odstawianych bloków 120 MW, emisja dwutlenku siarki będzie szesnastokrotnie niższa, ponad pięciokrotnie spadnie emisja tlenków azotu, a pyłów jedenastokrotnie. Dodatkowo, w ciągu roku, do atmosfery nie zostanie wyemitowanych prawie 2 miliony ton dwutlenku węgla. Dzięki inwestycji w Jaworznie powstanie jeden z największych w kraju bloków energetycznych, który zapewni energię dla 2,5 mln gospodarstw domowych i będzie w stanie zaspokoić 5 proc. krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną rocznie. W ciągu kilku lat w całej Polsce powstaną bloki o łącznej mocy 5 tys. MW, możemy więc śmiało mówić o boomie inwestycyjnym w polskiej energetyce. foto: arc TPE

18 18 Rynki energii HURTEM, MO Rynkowy obrót energią elektryczną jeszcze niedawno był czymś niecodziennym. Dzisiaj to normalność TEKST: Krystian Krupa BIURO PROGNOZ I PLANOWANIA TAURONA Przez długie lata możliwość korzystania z energii elektrycznej postrzegana była jako dobro społeczne zapewniane przez bliżej nieokreślone tzw. zakłady energetyczne. Dostarczany przez nie prąd był de facto produktem kompleksowym i obejmował energię elektryczną oraz usługę jej dystrybucji. Same przedsiębiorstwa będące zazwyczaj własnością państwową uchodziły za monopolistów. W Europie stopniowa zmiana tego stanu rozpoczęła się w połowie lat 90. poprzedniego wieku. Celem przeobrażeń było zwiększenie konkurencji, optymalizacja cen oraz wzrost przejrzystości. Sektor zmieniał się w tym kierunku wraz z kolejnymi unijnymi dyrektywami dotyczącymi wspólnego rynku energii elektrycznej (96/92/WE, 2003/54/WE oraz 2009/72/WE). ROZPACZKOWANIE Kluczowym czynnikiem demonopolizacji był unbundling (ang. bundle paczka), oznaczający rozszczepienie wspomnianego wyżej produktu kompleksowego na dwa niezależne składniki towar (energię elektryczną) i świadczoną osobno usługę jego dostawy. W praktyce unbundling oznaczał oddzielenie działalności sieciowej od pozostałej działalności energetycznej, wskutek czego organizacja sektora została oparta na klarownie wydzielonych podsektorach wytwarzania, przesyłu, dystrybucji oraz handlu. Równocześnie za obszary zdolne do działania w warunkach konkurencji uznano wytwarzanie oraz handel. Przesył i dystrybucja pozostały tzw. monopolami naturalnymi budowa równoległej infrastruktury sieciowej w celu dostarczania energii elektrycznej do odbiorców końcowych nie jest przedsięwzięciem ani opłacalnym, ani racjonalnym. Z tego powodu działalność sieciowa pozostaje w sferze regulacji stawek za świadczone usługi transportu, natomiast ceny samej energii elektrycznej ustalane są na zasadach rynkowych. Na skutek przemian prowadzących do urynkowienia sektora, energia elektryczna z dobra społecznego stała się więc towarem, który trafia od wytwórców wprost do sieci przesyłowych i dystrybucyjnych, dostarczających go do odbiorców końcowych. A przy tym towar ten trafia również do obrotu finansowego. W ramach tak zorganizowanego rynku energii elektrycznej wyróżnić można obszar obrotu hurtowego o którym w niniejszym materiale oraz obszar sprzedaży detalicznej (o którym napiszemy wkrótce). MIEDZIANA PŁYTA I WĘZŁY Handel energią elektryczną stał się rzeczywistością w wielu krajach świata, lecz nie wszędzie wygląda tak samo. O ile na naszym kontynencie bazujemy na modelu tzw. miedzianej płyty, to w USA, Australii oraz Ameryce Południowej transakcji dokonuje się na podstawie tzw. cen węzłowych. Model cen węzłowych uchodzi za dużo bardziej skomplikowany, lecz jego zaletą jest pełniejsze pokrycie kosztów wytwórców. W modelu miedzianej płyty w zasadzie zwracają się jedynie zmienne koszty wytwarzania. W podejściu europejskim sieć elektroenergetyczną traktuje się jako jednolity organizm nasycony energią przez wytwórców, a na potrzeby handlu zakłada się brak ograniczeń fizycznych związanych z transportem. W rzeczywistości ograniczenia sieciowe jednak występują można je z grubsza zobrazować jako autostrady uniemożliwiające transport z powodu nadmiaru samochodów lub z uwagi na zły stan techniczny nawierzchni. Powoduje to, że cena energii elektrycznej jest różna w różnych miejscach (węzłach) sieci. WSPÓŁCZESNA STRUKTURA SEKTORA ELEKTROENERGETYCZNEGO RYNEK HURTOWY (OBRÓT) POŚREDNICY RYNEK DETALICZNY (SPRZEDAŻ) WYMIAR FINANSOWY REGULACJA (TARYFY) WYMIAR FIZYCZNY PRZESYŁ DYSTRYBUCJA foto: Shutterstock.com PALIWA WYTWARZANIE DOSTAWCY ODBIORCY UŻYTKOWNICY

19 Polska Energia, październik ŚCI PANOWIE SPOT, FORWARD, DAY-AHEAD Niezależnie od modelu rynku, handel energią elektryczną na poziomie hurtowym przebiega w różnych horyzontach czasowych. Najogólniej ujmując, podstawowe segmenty rynku hurtowego to segment transakcji bieżących (ang. spot) oraz segment transakcji terminowych (ang. forward). W segmencie spot dokonywane są transakcje kupna-sprzedaży energii elektrycznej w horyzoncie dnia następnego (ang. day-ahead) oraz dnia dzisiejszego (ang. intra-day). Segment transakcji terminowych jest z kolei miejscem, gdzie w danym momencie zawierane są kontrakty zobowiązujące strony do dostarczenia i odebrania określonych wolumenów energii elektrycznej w określonym momencie w przyszłości i po określonej w kontrakcie cenie. W zależności od przyjętego modelu rynku, handel hurtowy energią elektryczną przebiega w formie scentralizowanej (giełda energii) lub w formie pozagiełdowych kontraktów dwustronnych (ang. over-the- -counter, OTC). Handel na bazie cen węzłowych przyjmuje zazwyczaj formę aukcji organizowanych przez Operatora Systemu Przesyłowego. W segmencie giełdowym występują standardowe kontrakty na energię elektryczną sprzedawane i kupowane w obrocie pierwotnym i wtórnym, natomiast w segmencie OTC zawierane są umowy bilateralne, tj. bezpośrednio między wytwórcą a odbiorcą standardowe lub kształtowane indywidualnie według potrzeb stron. Niezależnie od formy transakcji, energia elektryczna kupiona na rynku musi zostać dostarczona do odbiorcy końcowego. W tym celu odbiorca powinien kupić także usługę transportu sieciami elektroenergetycznymi. Dostęp do sieci odbywa się na będącej pochodną unbundlingu tzw. zasadzie TPA (ang. third party access), której istotę niebawem omówimy. SZYCIE NA MIARĘ Obrót na rynku hurtowym w Europie w większości przebiega w ramach kilkunastu giełd energii elektrycznej, zrzeszonych w ramach Europex, jak również na platformach OTC, których zestawienie prezentujemy poniżej. Dodatkowo, zgodnie z zasadą swobody zawierania umów, możliwe jest dokonywanie transakcji szytych na miarę. Polski rynek hurtowy energii elektrycznej prowadzony jest przede wszystkim w ramach Towarowej Giełdy Energii S.A. (TGE), na której możliwe jest zawieranie transakcji Rynku Dnia Bieżącego (RDB), Rynku Dnia Następnego (RDN) oraz Rynku Terminowego Towarowego (RTT). Istotnymi platformami obrotu są także TFS oraz GFI. W 2013 r. wolumen obrotu energią elektryczną na TGE przekroczył 176,0 TWh, co oznacza handel na poziomie ponad 111,0 proc. zużycia prądu w Polsce. W pierwszym półroczu 2014 r. odnotowano kolejne wzrosty wolumen obrotu na poziomie ok. 85,0 TWh oznacza wzrost o 17,6 proc. w stosunku do pierwszego półrocza roku ubiegłego. Trend wzrostowy obrotów na TGE jest efektem wprowadzenia w 2010 r. tzw. obliga giełdowego zgodnie z art. 49a ustawy Prawo energetyczne wytwórcy są zobowiązani sprzedawać na giełdach towarowych nie mniej niż 15 proc. energii elektrycznej wytworzonej w danym roku. Dodatkowo obowiązek ten sięga 100 proc. w przypadku wytwórców będących w przeszłości stronami tzw. KDT Kontraktów Długoterminowych na dostawy mocy i energii elektrycznej, o horyzoncie czasowym wykraczającym nawet poza rok NIEZMIENNIE ZMIENNY Efektem przemian w europejskim sektorze elektroenergetycznym jest obecnie mnogość możliwości obrotu energią elektryczną na rynkach krajowych oraz regionalnych. Dążeniem Unii Europejskiej jest stworzenie na kontynencie jednolitego rynku energii elektrycznej. W tym celu prowadzone są prace w obszarze wymiany międzynarodowej opartej między innymi na mechanizmie łączenia rynków (ang. market coupling). Rezultatem ma być dalsza optymalizacja cen energii elektrycznej oraz technicznych aspektów pracy sektora. Sektora, w którym nie tylko prąd jest zmienny. GŁÓWNE PLATFORMY OTC I GIEŁDY ENERGII ELEKTRYCZNEJ W EUROPIE: Nazwa giełdy/platformy OTC Segment spot Segment terminowy Segment OTC Obszar rynkowy The ICE Wielka Brytania, Holandia, Belgia, Niemcy APX Belgia, Holandia, Wielka Brytania N2EX Wielka Brytania EEX (część grupy EurEX) Niemcy, Francja, Belgia, Holandia, Włochy, Skandynawia, Szwajcaria, Rumunia, Hiszpania EXAA Austria EPEX Spot Niemcy, Austria, Francja, Szwajcaria NordPool Spot Skandynawia, Kraje Bałtyckie, Niemcy, Wielka Brytania NasdaqOMX Skandynawia, Holandia, Niemcy, Wielka Brytania OTE Czechy PXE Czechy, Słowacja, Węgry HUPX Węgry TGE Polska LEBA Wielka Brytania TFS Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Polska, Skandynawia GFI Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Holandia, Belgia, Włochy, Szwajcaria, Czechy, Słowacja, Węgry, Polska Źródło: opracowanie własne na podstawie Europex oraz stron WWW poszczególnych instytucji

20 20 W Unii PAKIET DLA KLIMATU KLIMAT DLA PAKIETU Ważą się losy drugiego pakietu klimatycznego, który przez dziesiątki następnych lat będzie decydował o kształcie sektora energetycznego, funkcjonowaniu przemysłu i kosztach życia zwykłych ludzi Stanisław Tokarski wiceprezes zarządu Tauron Polska Energia Jerzy Janikowski szef Biura Regulacji i Współpracy Międzynarodowej Taurona Nieczęsto dochodzi do wydarzeń, których ustalenia mogą być odczuwane przez kolejne dziesięciolecia. Do takich należy niewątpliwie spotkanie głów państw Unii Europejskiej w sprawie drugiego pakietu klimatycznego (23-24 października). Podjęte tam decyzje mogą mieć fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania wielu działów gospodarki, w tym także dla sektora energetycznego. Jakie stanowisko wobec nowych przedłożeń klimatycznych powinna zająć Polska? Czy może się zgodzić na proponowane rozwiązania, a jeśli tak, to pod jakimi warunkami? PROPOZYCJE W styczniu 2014 r. Komisja Europejska przedstawiła szkic unijnej polityki energetyczno-klimatycznej do 2030 r. Znalazła się w nim m.in. propozycja ograniczenia emisji CO 2 o 40 proc. w stosunku do poziomu z 1990 r. Cel ten byłby osiągany na kilka sposób. Po pierwsze poprzez 43-proc. w stosunku do poziomu z 2005 r. redukcję emisji CO 2 w sektorach objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji. Po drugie poprzez 30-proc. redukcję emisji w obszarach będących poza systemem ETS. Dodatkowo do systemu handlu uprawnieniami zostałby wprowadzony instrument MSR (Market Stability Reserve Rezerwa Stabilności Rynkowej), który w istocie oznacza ręczne sterowanie tym rynkiem. Ma to pomóc w uzyskaniu wysokich cen pozwoleń na emisję CO 2. Dokument ten zakłada ponadto, że w końcowym zużyciu energii całej Unii udział OZE w 2030 r. wyniósłby co najmniej 27 proc. Wielkość ta byłaby jednak obligatoryjna w skali całej UE, a nie poszczególnych państw członkowskich. Ten wskaźnik, oczywiście, jest prostą konsekwencją przyjętego celu redukcyjnego. Podobnie zresztą jak parametr efektywności energetycznej, który powinien wynosić 30 proc. NIC NOWEGO Styczniowe propozycje Komisji Europejskiej nie zaskakują, gdyż zasadniczo nie są niczym nowym. Pierwsze próby zaostrzania celów redukcyjnych czynione były przez komisarz Connie Hedegaard już w maju 2010 r. To się nie udało, ale jej koncepcje wróciły szybko, bo już w 2011 r., w postaci tzw. Mapy Drogowej 2050 i Energetycznej Mapy Drogowej Dokumenty te kreślą wizję długoterminowej polityki energetyczno-klimatycznej prowadzącej do obniżenia emisji CO 2 w 2050 r. o 80 proc. Przekłada się to na proc. redukcję w energetyce, co oznacza faktycznie jej całkowitą dekarbonizację. Z powodu sprzeciwu Polski obie Mapy Drogowe nie uzyskały statusu obowiązujących unijnych celów i zostały jedynie zapisane w tzw. konkluzjach duńskiej prezydencji w 2012 r. Obecne propozycje Komisji są jednak w praktyce realizacją tych projektów, z tym że sięgają one nie 2050, a 2030 r. Tak naprawdę, aby dopiąć celów wyznaczonych na 2050 r., główny wysiłek i zmiany powinny dokonać się w okresie Stąd też wynika perspektywa zaproponowanej poli-