PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY WYSZKI NA LATA

Transkrypt

1 GMINA WYSZKI Załącznik do uchwały Nr XX/194/04 Rady Gminy Wyszki z dnia 29 grudnia 2004 r. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY WYSZKI NA LATA Grudzień 2004 r.

2 SPIS TREŚCI I WSTĘP PODSTAWY FORMALNO-PRAWNE OPRACOWANIA CEL I ZAKRES OPRACOWANIA... 4 II. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO. 6 III. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY WYSZKI OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY Położenie geograficzne gminy Powierzchnia gminy Sytuacja demograficzna ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Klimat Krajobraz i rzeźba terenu Zasoby glebowe Zasoby wodne Flora i fauna Obszary i obiekty prawnie chronione Zagrożenia środowiska SFERA SPOŁECZNA Ludność Rynek pracy Ochrona zdrowia Oświata i wychowanie Opieka społeczna Bezpieczeństwo Kultura Turystyka GOSPODARKA Podmioty gospodarcze Rolnictwo INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Infrastruktura drogowa Zaopatrzenie w energię cieplną Gospodarka wodno ściekowa Gospodarka odpadami FINANSE GMINY IV. ANALIZA SWOT V. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA OBSZARZE GMINY WYSZKI VI. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW... 53

3 VII. POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY WYSZKI VIII. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO IX. PLAN FINANSOWY NA LATA X. WDRAŻANIE PLANU ROZWOJU LOKALNEGO XI. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ SYSTEM MONITOROWANIA PROGRAMU ROZWOJU LOKALNEGO SPOSOBY OCENY PLANU ROZWOJU LOKALNEGO SPOSOBY INICJOWANIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM, PRYWATNYM I ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI PUBLIC RELATIONS PROGRAMU ROZWOJU LOKALNEGO SPIS TABEL... 77

4 I WSTĘP 1. PODSTAWY FORMALNO-PRAWNE OPRACOWANIA Opracowanie PLANU ROZWOJU LOKALNEGO GMINY WYSZKI rozpoczęto w październiku 2004 r., zgodnie z umową zawartą pomiędzy Urzędem Gminy Wyszki, reprezentowanym przez Ryszarda Perkowskiego Wójta Gminy, a Instytutem Zrównoważonego Rozwoju Sp. z o.o. reprezentowanym przez Andrzeja Różalskiego Prezesa Zarządu. Prace nad PLANEM zakończone zostały w grudniu 2004 r. 2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY WYSZKI jest dokumentem o charakterze programowo-projektowym, przedstawiającym w syntetycznej formie cele rozwoju społecznogospodarczego oraz wynikające z nich działania, jakie będą realizowane na terenie gminy w latach Założono, iż przy rozwiązywaniu problemów i wyzwań, jakie stoją przed Gminą Wyszki należy przyjąć trzy, podstawowe tezy: a. wszystkie podejmowane działania nie mogą mieć charakteru pasywnego, nastawionego wyłącznie na likwidację tzw. momentów krytycznych (bariery i dysproporcje rozwoju, łagodzenie najdotkliwszych skutków transformacji), b. decyzje samorządu muszą mieć charakter aktywny tzn. nastawiony na planowanie przyszłości gminy poprzez optymalne wykorzystanie wszystkich możliwości, prowadzących do ilościowych i jakościowych zmian w przyszłości, c. planowane działania muszą mieć akceptację mieszkańców gminy, a jednocześnie uwzględniać rolę partnerów społecznych. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO Gminy Wyszki jest dokumentem otwartym i ma za zadanie z jednej strony zaplanowanie działań, zgodnych z potrzebami społeczności lokalnej, z drugiej zaś strony zapewnienie koncentracji i efektywności wykorzystania środków na działania, które zapewnią zarówno poprawę warunków życia mieszkańców, a jednocześnie podniosą konkurencyjność gminy i stworzą warunki do jej rozwoju zarówno w aspekcie społecznym jak i ekonomicznym. Informacje zawarte w dokumencie prezentują aktualną sytuację społecznogospodarczą Gminy Wyszki oraz ukazują kierunki jej rozwoju w kontekście absorbcji środków z funduszy unijnych. Odniesienie realizacji zaplanowanych zadań, zarówno do

5 zapisów Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Wyszki oraz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego umożliwia porównanie spójności planowanych działań, określonych w w/w dokumentach. Przyjęte wskaźniki osiągnięć PLANU ROZWOJU LOKALNEGO odnoszą się do działań realizowanych w ramach przyjętych zadań, wynikających z programu operacyjnego. Natomiast przyjęte systemy wdrażania i monitorowania mają na celu usprawnienie procesu wdrażanie niniejszego dokumentu. Otwarty charakter dokumentu umożliwia wprowadzenie korekt niniejszego dokumentu, wynikających z procesu transformacji społeczno-gospodarczych oraz zmian hierarchii priorytetów, będących wyrazem aspiracji i dążeń społeczności lokalnej.

6 II. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Obszarem realizacji Planu Rozwoju Lokalnego jest gmina Wyszki, którą tworzy 59 miejscowości wiejskich, należą do nich: 1 Bogusze 21 Mierzwin Duży 41 Stacewicze 2 Budlewo 22 Mierzwin Mały 42 Stare Bagińskie 3 Bujnowo 23 Mieszuki 43 Strabla 4 Falki 24 Moskwin 44 Szczepany 5 Filipy 25 Mulawicze 45 Szpaki 6 Gawiny 26 Niewino Borowe 46 Topczewo 7 Godzieby 27 Niewino Kamieńskie 47 Trzeszczkowo 8 Górskie 28 Niewino Leśne 48 Tworki 9 Agnatki 29 Niewino Popławskie 49 Warpechy Nowe 10 Kalinówka 30 Niewino Stare 50 Warpechy Stare 11 Kamienny Dwór 31 Nowe Bagińskie 51 Wiktorzyn 12 Koćmiery 32 Olszanica 52 Wodźki 13 Kowale 33 Osówka 53 Wólka Pietkowska 14 Kożuszki 34 Ostrówek 54 Wolka Zaleska Krupice Łapcie Łubice Pierzchały Pulsze Samułki Duże Wypychy Wyszki Zakrzewo 18 Łuczaje 38 Samułki Małe 58 Zalesie 19 Łyse 39 Sasiny 59 Zdrojki 20 Malesze 40 Sieśki Przedmiotem opracowania niniejszego Planu Rozwoju Lokalnego jest gmina wiejska Wyszki. Zakres planu obejmuje uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju lokalnego gminy na lata oraz na kolejny okres programowania Unii Europejskiej

7 III. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY WYSZKI 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY 1.1 Położenie geograficzne gminy Gmina Wyszki obejmuje obszar o powierzchni ha, leży w województwie podlaskim oraz w północnej części powiatu bielskiego. Gmina sąsiaduje z gminami Bielsk Podlaski, Brańsk, Suraż, Poświętne i Juchnowiec Kościelny. Odległość Gminy od Bielska Podlaskiego wynosi około 16 km, od Brańska 20 km, od gminy Poświętne 18 km, Juchnowiec Kościelny 22 km. Gmina w zasadniczej części zlokalizowana jest w obrębie mezoregionu Równina Bielska wchodząca w skład makroregionu Nizina Północnopodlaska, pozostała niewielka północna część obszaru gminy leży w obrębie mezoregionu Dolina Górnej Narwi. 1.2 Powierzchnia gminy Gmina Wyszki obejmuje obszar o powierzchni ha. Na obszarze gminy znajduje się 50 miejscowości wiejskich posiadających status sołectwa, do których należą: Tabela 1 Wykaz miejscowości w Gminie Wyszki Lp. Miejscowość Lp. Miejscowość 1 Bagińskie 26 Niewino Popławskie 2 Bogusze 27 Niewino Stare 3 Budlewo 28 Olszanica 4 Bujnowo 29 Osówka 5 Falki 30 Pulsze 6 Filipy 31 Samułki Duże 7 Gawiny 32 Samułki Małe 8 Godzieby 33 Sasiny 9 Górskie 34 Sieśki 10 Agnatki 35 Stacewicze 11 Kalinówka 36 Strabla Łyse 12 Koćmiery 37 Szczepany 13 Kowale Łubice 38 Szpaki 14 Kożuszki 39 Topczewo 15 Łapcie 40 Trzeszczkowo 16 Łuczaje 41 Tworki 17 Malesze 42 Warpechy Stare 18 Mierzwin Duży 43 Warpechy Nowe 19 Mierzwin Mały 44 Wodźki 20 Mieszuki 45 Wólka Pietkowska 21 Moskwin 46 Wólka Zaleska

8 Lp. Miejscowość Lp. Miejscowość 22 Mulawicze 47 Wypychy 23 Niewino Borowe 48 Wyszki 24 Niewino Kamieńskie 49 Zakrzewo 25 Niewino Leśne 50 Zalesie Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Wyszki Struktura użytkowania powierzchni w gminie przedstawia się w następujący sposób: Tabela 2 Użytkowanie gruntów w Gminie Wyszki w 2002 r. Użytkowanie gruntów w Użytkowanie gruntów Wyszczególnienie gospodarstwach indywidualnych ha % ha % Powierzchnia (w ha) ogólna Użytki rolne razem w tym: , ,77 grunty orne , ,25 Sady 24 0, ,15 Łąki , ,01 Pastwiska , ,36 lasy i grunty leśne , ,09 pozostałe grunty 496 3, ,14 Źródło: Opracowanie na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Podlaskiego 2003 r. 1.3 Sytuacja demograficzna Gminę Wyszki zamieszkuje wg ewidencji ludności na dzień r osób. Liczba ludności z roku na rok zmniejsza się średnio o około 71 osób (w roku 2000 na terenie gminy mieszkały 5503 osoby).

9 Rysunek 1 Liczba ludności w gminie Wyszki w latach y = -90,94x ,6 Liczba ludności w gminie Liniowy (Liczba ludności w gminie) lata Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Wyszkach

10 2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 2.1 Klimat Lp Bielskiej. Warunki klimatyczne gminy Wyszki odpowiadają warunkom panującym na Równinie Tabela 3 Rozkład temperatur w Gminie Wyszki Stacja Miesiące Rodzaj meteorolo obserwacji I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII giczna Bielsk Podlaski Szepietowo śred. -4,4-4,2-0,6 7,2 12,8 16,5 17,8 16,8 12,8 7,7 2,4-1,4 max. 7,7 10,3 16,5 29,4 30,9 31,7 35,0 34,5 30,7 26,3 18,3 14,0 min. -38,0-31,4-24,1-9,9-5,5 0,7 5,4 0,8-3,1-9,0-19,0-23,5 śred. -4,3-4,1-0,6 7,1 12,7 16,5 17,7 16,8 12,8 7,7 2,3-1,5 max. 7,2 10,3 16,6-30,6 32,0 34,3 34,3 30,5 25,0 14,8 14,1 min ,2-23,3 - -4,1 0,8 5,4 2,2-2,1-9,3-18,0-22,3 Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Wyszki Okres wegetacyjny na Równinie Bielskiej trwa przeciętnie 200 dni. Rozpoczyna się ok. 10 kwietnia, a kończy pod koniec października, lub na początku listopada. Średnie roczne opady to 529 mm (miń. 663 mm, max. 925 mm). Największe średnie opady przypadają na miesiąc sierpień. Najmniejsze opady przypadają na marzec (średnie 25 mm, max. 61 mm, min. 4 mm). Ponadto: - średnia roczna częstotliwość burz wynosi 10,0, - średnia roczna wilgotność powietrza utrzymuje się w granicach 81 82%, - liczba dni pochmurnych 150 dni, - liczba dni pogodnych 26,3 dni, - okres bez przymrozkowi wynosi 150 dni, - pokrywa śnieżna zalega przez około 92 dni. 2.2 Krajobraz i rzeźba terenu Obszar gminy Wyszki położony jest w obrębie dwóch mezoregionów tj. Doliny Górnej Narwi i Wysoczyzny Bielskiej. Obszar Doliny Górnej Narwi obejmuje północną część obszaru gminy osiągając szerokość obniżenia dochodzącą do 2,5 km. Cechuje się płaską powierzchnią o wysokość od 120,0 122,0 m. n.p.m. i tworzy taras zalewowy wykorzystywany do użytkowania łąkowego.

11 Rzeka Narew przebiegająca przez obszar gminy Wyszki charakteryzuje się dużym meandrowaniem tworzącym liczne starorzecza oraz wyniesieniem koryta na wysokość 119,2 121,5 m n.p.m. Pozostała część obszaru gminy leży w obrębie Wysoczyzny Bielskiej odznaczającej się stosunkowo łagodnym ukształtowaniem oraz grupami niewielkich wzniesień utworzonych przez ostańcowi wzgórza morenowe oraz płytkich obniżeń. W północnej i północno-zachodniej części gminy wzdłuż linii miejscowości Wólka Zaleska, Topczewo, Wypychy, Kowale i Kolonia Budy występują wzgórza czołowo morenowe o wysokościach dochodzących nawet do 170 m n.p.m. przy wysokościach względnych od m. W rejonie wsi Falki i Ignatki wzgórza te osiągają wysokość nawet powyżej 175 m n.p.m. Formy te stanowią maksymalny zasięg lądolodu stadiału północnomazowieckiego. Opisane formy otacza równinna i lekko falista morena denna gliniasta, wyniesiona na wysokość od m n.p.m. W rejonie wsi Wólka Pietkowska, Filipy i Samułki Duże występuje równina sandrowa o wysokości m n.p.m. Południowa i wschodnia część obszaru gminy objęta jest zasięgiem lądolodu stadiału mazowiecko-podlaskiego. Występujące w tym rejonie formy są bardziej zdenudowane i osiągają mniejsze wysokości od m n.p.m. Zlokalizowane są one w rejonie miejscowości Pulsze, Warpechy Stare, Tworki, Niewina, Stacewicze oraz Mierzwina, a ich wysokości względne wynoszą od 5 8 m. W sąsiedztwie tych form występuje morena denna gliniasta charakteryzująca się zdenudowaną powierzchnią osiągającą wysokość m n.p.m. W okolicach miejscowości Mierzwin, Malesze, Bujnowo i Niewino występują równiny sandrowe w formie wielkich płatów powierzchniowych wznoszące się na wysokość 140 m n.p.m. W okolicy wsi Niewino znajdują się także równiny zastoiskowe położone na wysokościach m n.p.m. Krajobraz gminy Wyszki urozmaicają doliny niewielkich cieków wodnych, a w szczególności rzek Strabelki, Pulszanki i Bronki. 2.3 Zasoby glebowe Skałą macierzystą gleb obszaru gminy są utwory czwartorzędowe pochodzenia lodowcowego i wodnolodowcowego wykształcone w postaci glin, piasków, lokalnie pyłów oraz w dolinach i zagłębieniach terenowych namułów, piasków rzecznych i lokalnie torfów.

12 Pod względem składu mechanicznego gleby obszaru gminy zaliczane są do glin lub piasków gliniastych mocnych i lekkich (miejscami pyłów) na glinie, względnie do piasków słabogliniastych na glinie oraz piasków słabogliniastych całkowitych lub podścielonych piaskiem luźnym i piasków luźnych Waloryzacja przyrodnicza gleb Udział powierzchniowy i procentowy klas bonitacyjnych w gruntach ornych i użytkach zielonych przedstawia poniższe zestawienie tabelaryczne. Tabela 4 Klasy bonitacyjne gleb w Gminie Wyszki Grunty orne i sady Użytki zielone Klasa Ha % klasa ha % II - - II - - III a 3 0,03 III 275 5,42 III b 623 6,42 IV ,88 IV a ,97 V ,20 IV b ,94 VI 263 5,18 V ,90 VI z 16 0,32 VI , VI z 68 0, Razem Razem Źródło: Opracowanie na podstawie Ocena warunków i wydzielenie obszarów o zróżnicowanej przydatności do produkcji rolniczej ; IUNG Puławy 2002 r. Rysunek 2 Powierzchnia % gruntów ornych i sadów w Gminie Wyszki 27,90% 12,04% 0,70% 0,03% 6,43% 26,94% 25,97% Grunty orne i sady III b IV a IV b V VI VI z Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych IUNG Puławy 2002 r.

13 Rysunek 3 Powierzchnia %-owa użytków zielonych w Gminie Wyszki Użytki zielone 5,18% 0,32% 5,42% 39,20% 49,88% Użytki zielone III IV V VI VI z Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych IUNG Puławy 2002 r. Razem użytki rolne (grunty orne + użytki zielone) w gminie wynoszą ha, co w stosunku do ogólnej powierzchni gminy ( ha) stanowi 71,54%. Kompleksy przydatności rolniczej gleb ilustruje poniższe zestawienie tabelaryczne.

14 Tabela 5 Kompleksy glebowe w Gminie Wyszki Nr kompleksu Nazwa kompleksu ha % Grunty orne 1 pszenny b. dobry pszenny dobry 833 4,03 3 pszenny wadliwy 40 0,20 4 żytni b. dobry ,45 5 żytni dobry ,98 6 żytni słaby ,23 7 żytni b. słaby ,32 8 zbożowo-pastewny mocny ,17 9 zbożowo-pastewny słaby 933 4,52 Razem ,90 Użytki zielone 1 z uż. zielone b. dobre i dobre z uż. zielone średnie ,01 3 z uż.zielone słabe i b.słabe ,22 Razem ,23 Gr. rolne nie przydatne 84 0,41 Razem użytki rolne ,54 Tereny pozostałe ,46 Ogólna pow. Geodezyjna Źródło: Ocena warunków i wydzielenie obszarów o zróżnicowanej przydatności do produkcji rolniczej; IUNG Puławy 2002 r. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Tabela 6 Wskaźnik bonitacji gleb Gminy Wyszki Wskaźnik bonitacji Ogólny wskaźnik Wyszczególnienie jakości i jakości rolniczej rzeźby warunków przydatności agroklimatu przestrzeni terenu wodnych rolniczej produkcyjnej Powiat bielski 46,2 7,9 4,1 3,5 61,7 Gmina Wyszki 42,9 7,2 3,9 3,4 57,4 Źródło: Ocena warunków i wydzielenie obszarów o zróżnicowanej przydatności do produkcji rolniczej; IUNG Puławy 2002 r. Gmina Wyszki posiada najniższy w powiecie bielskim ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynoszący 57,4.

15 2.4 Zasoby wodne Wody powierzchniowe Obszar gminy Wyszki położony jest w obrębie dwóch zlewni: rzeki Narew i rzeki Bug, której dopływem jest Nurzec. Narew jest prawostronnym dopływem Wisły I rzędu o powierzchni zlewni ,2 km 2. Długość całkowita rzeki wynosi 484 km. Rzeka bierze swój początek na Białorusi w bagnach wschodniego skraju Puszczy Białowieskiej. Zlewnię Górnej Narwi stanowią tereny słabo uprzemysłowione o charakterze typowo rolniczym oraz duże obszary leśne. Na terenie województwa podlaskiego rzeka przepływa przez obszar Narwiańskiego Parku Narodowego. Poniżej Parku Narew płynie zachodnią częścią Niziny Północno Podlaskiej, którą pod względem morfologicznym tworzą od północy Wysoczyzna Koleńska, od południa Wysoczyzna Mazowiecka, natomiast środek zajmuje Kotlina Biebrzańska, która w kierunku zachodnim przechodzi w wąską przełomową Dolinę Narwi. Rzeka wykorzystując obniżenie Kotliny Biebrzańskiej, płynie początkowo w kierunku zachodnim. Poniżej ujścia Biebrzy zmienia kierunek na południowo zachodni, wkraczając pod Łomżą w przełomowy odcinek doliny. Narew oraz jej lewobrzeżny dopływ Strabelka wraz ze swoim lewobrzeżnym dopływem Pulszanką tworzą główny układ sieci hydrograficznej gminy Wyszki. Rzeka Narew usytuowana jest skrajnie w północnej części gminy. Rzeka Strabelka (północna część gminy) poprzez swój lewobrzeżny dopływ odwadnia całą północno wschodnią i środkową część gminy. Tabela 7 Klasyfikacja jakości wód płynących w Gminie Wyszki Rzeka Narew w miejscowości Strabla Rok Rodzaj sieci Km. Brzegu rzeki Klasa wg. badań 1999 R 373,8 II Wskaźniki klasyfikujące II utlenialność, ChZT, fosfor, detergenty, seston, miano coli typu kałowego Wskaźniki występujące w II klasie czystości Wskaźniki pozaklasowe b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d R 373,8 III Chlorofil a Chlorofil a R 373,8 III ChZT Cr ChZT Cr - Źródło: Stan środowiska województwa podlaskiego w roku

16 Wody podziemne Wody podziemne o znaczeniu użytkowym występują w piaszczysto żwirowych utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych oraz węglowych utworach kredowych. Wodonośność utworów przed czwartorzędowych jest stosunkowo słabo rozpoznana. W utworach kredowych wody występują przede wszystkim w utworach piaszczystych oraz szczelinach opok, złogach kredy piszącej. Występowanie wód w warstwie utworów trzeciorzędowych ma ścisły związek z piaszczystą serią oligocenu i miocenu o miąższości dochodzącej nawet do 40 m. Warstwa stropowa utworów wodonośnych trzeciorzędowych zalega na głębokości m. Wody ujmowane z utworów oligoceńskich charakteryzują się dobrą jakością oraz dużą wydajnością (40 50 m 3 /h) z jednego utworu wiertniczego przy depresji m. Podstawowym źródłem zaopatrzenia mieszkańców gminy w wodę pitną oraz na potrzeby gospodarcze na obszarze gminy są wody podziemne pochodzące z utworów czwartorzędowych. Osady czwartorzędowe zostały wykształcone w postaci naprzemianległych glin i serii piaszczysto żwirowych pełniących rolę poziomów wodonośnych. Poziomy te cechują się zróżnicowaną zasobnością i zasięgiem przestrzennym. Są to następujące utwory wodonośne: o poziom III spągowy o poziom II między morenowy (II b i II a) o poziom I przypowierzchniowy. Poziom wodonośny III (spągowy) zalega bezpośrednio na utworach trzeciorzędowych i charakteryzuje się następującymi parametrami: miąższość warstwy wodonośnej m, uzyskiwana wydajność w studniach m 3 /h przy średniej wydajności 48 m 3 /h. Poziom wodonośny II (między morenowy) stanowi główne źródło ujmowania wód podziemnych, w obrębie którego wyróżnia się dwa poziomy poziom IIb i IIa. Poziom IIb charakteryzuje się korzystniejszymi parametrami oraz ciągłością jego występowania. Parametry hydrogeologiczne tego poziomu przedstawiają się w następujący sposób: głębokość zalegania m, miąższość warstwy wodonośnej 4 36 m (na obszarach wysoczyznowych), wydajność w studniach m 3 /h,

17 wydajność jednostkowa ok. 5m 3 /h/1ms. Poziom wodonośny I (przypowierzchniowy) występuje na całym obszarze gminy i układa się podobnie do rzeźby terenu, co dokumentują studnie kopane. Wody tego poziomu występują zarówno w dolinach rzecznych i zagłębieniach terenowych zbudowanych z piasków i namułów holoceńskich jak i na obszarach wysoczyznowych zbudowanych z piaszczystych utworów pochodzenia wodo lodowcowego oraz na obszarach zbudowanych z glin i ich przewarstwieniach piaszczysto żwirowych. Głębokość zalegania zwierciadła wody w dolinach rzecznych Narwi, Strabelki, Pulszanki, Bronki i innych cieków wodnych i zagłębieniach terenowych waha się w granicach od 0,2 1,0 m, a na obszarach wysoczyznowych do 5 6 m, lokalnie powyżej 8 m. W części gminy zbudowanej z gliny istnieje możliwość występowania tzw. wód zawieszonych zajmujących lokalne obniżenie stropu glin zwałowych wypełniających łatwo przepuszczalnymi piaskami. Głębokość zalegania zwierciadła wody tego poziomu zależna jest w dużej mierze od intensywności opadów i wiosennych roztopów wahania mogą wynieść ok. 1,5 m. Wody tego poziomu są szczególnie narażone na zanieczyszczenia bakteriologiczne. Ujmowanie wód z poziomu czwartorzędowego lub osadów trzeciorzędowych oligocenu powinno być źródłem zaopatrzenia ludności w dobrą wodę pitną. Gmina Wyszki należy do obszarów o ograniczonych lokalnie dobrych zasobach wód podziemnych. Na terenie gminy Wyszki brak jest punktów monitoringowych wód podziemnych w ramach badań przeprowadzonych przez WIOŚ. 2.5 Flora i fauna Lasy W podziale administracyjnym lasów województwa podlaskiego lasy gminy Wyszki należą do Nadleśnictwa Bielsk Podlaski i Nadleśnictwa Rudka. Powierzchnie lasów zajmują 21,8% gminy, co stanowi 4501,9 ha, z czego 1283,9 ha, to lasy skarbu państwa, czyli 28,5%, 3218 to lasy prywatne i gminne, czyli 71,5% powierzchni lasów. Do Nadleśnictwa Bielsk Podlaski należą lasy miejscowości: Strabli, Strabelki, Mieszuki, Pulsze, Grabina, Wyszki, natomiast do Nadleśnictwa Rudka należą: Zalesie, Wólka Zaleska, południowa część uroczyska Pietkowo. Dominującą funkcją lasów państwowych, jest produkcja surowca drzewnego,

18 podobnie jak lasów prywatnych, które zapewniają pokrycie zapotrzebowania na surowiec drzewny właścicieli lasów prywatnych. Tabela 8 Typy siedliskowe występujące na terenie Gminy Wyszki Nadleśnictwo Bielsk Podlaski Typy siedliskowe Powierzchnia % grup drzew w poszczególnych typach siedliskowych BŚW 50 80% Św i inne 20% BMŚ SO 50%, Św 30% Db i inne 20% BMb Św 50%, SO 30% Tp i inne 20% Bw SO 60%, Św 30% Bn i inne 20% BMw Św 50%, SO 40% Db i inne 10% LŚw Św 30%, SO 30% Db 30% Md inne 10% LMb Św 50%, SO 20% Bn 20% d inne samos 10% Lw Db 60%, Js 30% św inne 10% d Db 90%, Jsśw i inne 10% dj Js 60% d 30% św i inne 10% Tabela 9 Suma zrębów, odnowień i zalesień w latach w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski Wyszczególnienie Wielkość w ha Nakłady w tys. zł Zręby 6,07 Zalesienia - Zręby 6,07 16,3 Rębne złoże - - Halizny 0,85 2,2 Luki - - SUMA 6,92 18,5 Źródło: Informacje uzyskane w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski Odnowienia Lasy gminy Wyszki stanowią 120 hektarów w Nadleśnictwie Rudka. Najwięcej drzewostanu stanowią drzewa letnie oraz letnie. Typy siedliskowe lasów w gminie Wyszki: Lśw Lw Lśw Mśw Lw Lś Db 50% Gb 50% Bn 40% Ol 40% Os 10% WZ 10% SO 90% Bn 10% SO 60% Db 30% Os 10% Db 100% Db 30% św 20% Js 20% d 10% Bn 10% Gb 10% Ogólnie lasy Nadleśnictwa Rudka charakteryzują się dużym udziałem drzewostanu z przewagą dębu. W ostatnich dwóch latach, czyli nie miało miejsca ani zręby ani też odnowienia i zalesienia.

19 Fauna Fauna gminy jest słabo rozpoznana. Występują tu gatunki charakterystyczne dla regionu Polski północno-wschodniej. Spośród większych ssaków spotyka się tu sarnę, jelenia, łosia, lisa, oraz zająca szaraka. Z drobnych ssaków spotkać można ryjówki, nietoperze, jeża, kunę i wiewiórkę. Z licznych gatunków ptaków występują m.in.: kruk, orzechówka, dzięcioł czarny, jerzyk, bocian biały, myszołów, krogulec i jastrząb. 2.6 Obszary i obiekty prawnie chronione Na terenie Gminy Wyszki powierzchnia obszarów prawnie chronionych wynosiła w 2003 r ha, w tym obszary chronionego krajobrazu 1050 ha i 4 pomniki przyrody. Do obszarów prawnie chronionych na obszarze gminy Wyszki należą: Obszar chronionego krajobrazu Dolina Górnej Narwi są to tereny charakteryzujące się mało zdegradowanym środowiskiem naturalnym o zachowanej równowadze ekologicznej i wysokich walorach krajobrazu naturalnego. Dolina Narwi stanowi istotny obszar łączący Puszczę Białowieską i Biebrzański Park Narodowy i stanowi element krajowego systemu przyrodniczego. Pomniki przyrody o Głaz narzutowy o obwodzie 7,5 m znajdujący się na terenie wsi Falki, o Dwa głazy narzutowe o obwodzie 11,0 i 11,6 m znajdujące się na terenie wsi Godzieby, o Jesion o obwodzie 251 cm, wysokości 26,0 m i wieku około 120 lat rosnący na terenie wsi Strabla, o Dąb szypułkowy o obwodzie pnia 580 cm i wysokości 25 m rosnący na terenie miejscowości Osówka. 2.7 Zagrożenia środowiska Gmina Wyszki jest gminą słabo uprzemysłowioną, w związku z czym charakteryzuje się stosunkowo niewielkim zanieczyszczeniem środowiska naturalnego, oraz niewielkimi zagrożeniami dla środowiska przyrodniczego Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Do głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego zaliczane są ciepłownie miejskie, przemysłowe, oraz źródła rozproszone z sektora komunalno bytowego,

20 a także sektor tzw. niskiej emisji ze źródeł małych i niezorganizowanych, do których zalicza się głównie paleniska domowe, małe kotłownie, obiekty rzemieślniczo usługowe oraz transport. Do substancji mających największy udział w emisji zanieczyszczeń pochodzących głównie z procesów spalania należą: dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenek węgla (CO), tlenek azotu (NO 2 ), dwutlenek węgla i pyły. W zasięgu gminy nie ma zakładów emitujących zanieczyszczenia chemiczne. Suma emisji SO 2, CO 2, CO, NO 2 ze spalania surowców energetycznych (emisja kotłowni Spółdzielni Transportu Wiejskiego w Białymstoku składnica zaopatrzenia Transportu w Strabli ( zlikwidowana sprzedana obecny właściciel PRONAR NAREW ) + sumaryczna emisja do spalania surowców energetycznych) na podstawie danych uzyskanych w Urzędzie Marszałkowskim pochodzących z Banku Zanieczyszczeń Środowiska. Tabela 10 Ilość substancji emitowanych do atmosfery w latach na terenie Gminy Wyszki Ładunek w Mg Lp. Rok Źródło emisji CO 2 SO 2 CO NO 2 Sadza 0, , , , STW Białystok skład 37,8000 zaopatrzenia 00 Sumaryczne spalanie a) węgiel kamienny 688,894 5, , , , b) drewno - 0, , ,227 pył: 0, c) olej opałowy d) koks SUMA 726,694 5, , , Sumaryczne spalanie paliw a) węgiel kamienny 546,44 4, ,2949 0, , b) drewno 0,0017 0,0475 0,125 pył: 0,034 c) olej opałowy d) koks 14,064 0, ,1465 0,00879 pył: 0,00879 SUMA 560,504 4, ,4889 0,10701 Źródło: Obliczenia na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Marszałkowskim w Białymstoku Hałas komunikacyjny Największe zagrożenie hałasem stwarza hałas komunikacyjny szczególnie, jeżeli wśród ogólnej liczby pojazdów dużą część stanowią samochody ciężarowe. Dotyczy to dróg krajowych, po których przewożone są towary od granicy do granicy państwa. Hałas powoduje również wzmożony przewóz towarowy i osobowy koleją. Ze względu na fakt, że w gminie Wyszki brak jest jakichkolwiek zakładów przemysłowych stanowiących zagrożenie dla środowiska hałasem oraz brak jest dróg przelotowych do dużych miast nie było konieczności badania poziomu hałasu na terenie gminy.

21 W terminie późniejszym jednak konieczne będzie wykonanie badań poziomu hałasu na przedmiotowym terenie, gdyż Prawo Ochrony Środowiska zobowiązuje Starostwo Powiatowe do opracowania mapy akustycznej do roku Promieniowanie elektromagnetyczne Na terenie gminy Wyszki urządzeniami wytwarzającymi elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące szkodliwe dla ludzi i środowiska są: stacje bazowe generatorów komórkowych: Wyszki Era, Polkomtel Stacewicze Centertel Strabla Polkomtel

22 3. SFERA SPOŁECZNA 3.1. Ludność Struktura demograficzna ludności i analiza rozwoju zaludnienia w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości stanowi podstawę budowy prognozy potrzeb społecznych, na których opierać się będzie polityka rozwoju gminy. Procesy demograficzne decydują o skali rozwoju gminy, jego dynamice oraz o skali potrzeb w sferze rynku pracy, mieszkań i całej grupy inwestycji demograficznych, jak szkoły, opieka społeczna itp. Tabela 11 Ludność Gminy Wyszki stan na r. Charakterystyka gminy Wyszki Ludność Powierzchnia w km 2 Sołectwa Miejscowości Ogółem Mężczyźni Kobiety Na 1 km 2 Kobiety na 100 mężczyzn 206, Źródło: Opracowanie własne Urzędu Gminy w Wyszkach Obserwuje się zjawisko, że w gminie w wieku lat zamieszkuje więcej mężczyzn niż kobiet. Jeśli zestawić dane w grupach wiekowych ludności w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku lat, mężczyźni lat) to na 100 kobiet przypada 117 mężczyzn lub odwrotnie na 100 mężczyzn przypada 85 kobiet. Może to świadczyć o niskiej atrakcyjności życia na wsi dla kobiet, brak miejsc pracy na wsi, niską rentowność działalności rolniczej. Według mieszkańców wsi jest bardzo duży procent gospodarstw prowadzonych przez osoby samotne (głównie mężczyzn). Dane statystyczne nie pokazują tych problemów wsi i docelowo gmin wiejskich. Tabela 12 Ludność Gminy Wyszki według wieku w 2003 r. Ludność gminy Wyszki według wieku Do 19 lat Dorośli 5 lat 15 lat 19 lat 60 lat 65 lat Pow. 60 lat Pow. 65 lat Razem lat Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ludność w województwie Podlaskim w 2003 r. Tabela 13 Ludność Gminy Wyszki w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym (stan na r.) Ogółem Przedprodukcyjnym (do 19 lat) Produkcyjnym (20-60)K (20-65)M Poprodukcyjnym pow.60 K pow. 65 M Razem w tym mężczyzn razem w tym mężczyzn razem w tym mężczyzn Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych

23 Tabela 14 Ruch naturalny ludności w Gminie Wyszki (stan na r.) W liczbach bezwzględnych Lata Małżeństwa Urodzenia żywe Zgony Przyrost naturalny Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych Ludność w woj. Podlaskim w 2003 r. Gmina w ciągu ostatnich lat posiada ujemny przyrost naturalny, który jest odbiciem ogólnej tendencji spadkowej po stronie urodzeń w Polsce. Generalnie obserwuje się odpływ ludzi młodych, głównie do miast. Wskaźnik ludności na terenie gminy wykazuje typowe tendencje obserwowane w Polsce związane z przemieszczaniem się w początkowym okresie lat 90-tych mieszkańców terenów wiejskich do miast. Tabela 15 Poziom bezrobocia w Gminie Wyszki w 2002 r. Bezrobotni ogółem 203 Kobiety 99 Absolwenci 104 Zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładu pracy b.d. Z prawem do zasiłku b.d. W wieku lata b.d. Pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy b.d. Źródło: Opracowanie na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Podlaskiego 2003 r. Tabela 16 Liczba bezrobotnych w Gminie Wyszki i powiecie bielskim na przestrzeni lat Obszar Gmina Wyszki Powiat bielski Źródło: Opracowanie na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Podlaskiego 2002 r. Na terenie gminy obserwuje się duże bezrobocie. Nie zawsze statystyki pokazują problem, gdyż często ludzie posiadają malutkie gospodarstwa i według prawa nie są już bezrobotnymi (posiadają gospodarstwa choć możliwy dochód do osiągnięcia jest poniżej granicy ubóstwa). Zjawisko bezrobocia dotyczy obu płci, jednak zagrożenie utratą pracy i trudności w jej podjęciu są znacznie większe w przypadku mężczyzn. Ciągły brak ofert pracy wywołuje zniechęcenie wśród szukających pracy, spowodowane koniecznością systematycznej rejestracji w urzędzie pracy i dojazdów.