ROZWÓJ SPO ECZEÑSTWA INFORMACYJNEGO W POLSCE W LATACH DEVELOPMENT OF INFORMATION SOCIETY IN POLAND IN

Transkrypt

1 ROZWÓJ POLSKIE SPO ECZEÑSTWA TOWARZYSTWO INFORMACYJNEGO INFORMACJI W POLSCE W PRZESTRZENNEJ LATACH ROCZNIKI GEOMATYKI 2011 m TOM IX m ZESZYT 6(50) 103 ROZWÓJ SPO ECZEÑSTWA INFORMACYJNEGO W POLSCE W LATACH DEVELOPMENT OF INFORMATION SOCIETY IN POLAND IN El bieta Kozubek 1, Bogdan Ney 1, Piotr Werner 2 1 Instytut Geodezji i Kartografii 2 Wydzia³ Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski S³owa kluczowe: spo³eczeñstwo informacyjne, wskaÿnik rozwoju spo³ecznego, wskaÿnik poziomu informacyjnego Keywords: information society, human development index, information development index Wprowadzenie Za si³ê sprawcz¹ rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego w Europie nale y uznaæ raport Martina Bangemanna Europe and the Global Information Society (1994), w którym zosta- ³o sformalizowane wspólne myœlenie o przysz³oœci i nowym spo³eczeñstwie, ze szczególnym uwzglêdnieniem koniecznoœci zmiany sposobów pracy (wspólnej pracy), zmian zasad wspó³ ycia w nowym spo³eczeñstwie, tworzenie nowych miejsc pracy poprzez wykorzystanie nowych technologii. Pojawi³ siê równie akcent konkurencji, czego wyrazem by³o zwrócenie uwagi na ró nice technologii pomiêdzy Europ¹, USA i Japoni¹. Z chwil¹ wejœcia Polski do Unii, rozpocz¹³ siê okres intensywnych dzia³añ administracji publicznej na ró nych szczeblach zwi¹zanych z wdra aniem dyrektyw unijnych w zakresie rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego. Rozwój ten jest œciœle zwi¹zany z paradygmatem technologii informacyjnej w spo³eczeñstwie sieciowym. Do podstawowych cech tego paradygmatu nale y zaliczyæ: oddzia³ywanie technologii na informacje, wszechobecnoœæ technologii, wprowadzenie konfiguracji sieciowej do wszystkich rodzajów procesów i organizacji poprzez obecnoœæ technologii informacyjnych, ich elastycznoœæ (zdolnoœæ do rekonfiguracji) oraz ³¹czenie siê poszczególnych technologii w wysoce zintegrowany system, co prowadzi do wytworzenia nowej jakoœci i wartoœci dodanej praktycznie we wszystkich dziedzinach dzia³alnoœci spo³eczeñstwa, w których obecne s¹ technologie informacyjne i komunikacyjne (Castells, 2007). W badaniach dotycz¹cych rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego (SI) przyjêto, i wyk³adnikiem jego rozwoju jest dostêpnoœæ do us³ug sieciowych. Warunkiem koniecznym dostêpnoœci us³ug jest okreœlony stan rozwoju infrastruktury technicznej urz¹dzeñ sieci i jej

2 104 EL BIETA KOZUBEK, BOGDAN NEY, PIOTR WERNER zasiêg przestrzenny, natomiast warunkiem dostatecznym jest zdolnoœæ i mo liwoœæ wykorzystania sieci i urz¹dzeñ przez ludzi oraz akceptacja spo³eczna dla innowacji technologicznych (przede wszystkim urz¹dzeñ telefonów, aparatów, komputerów, odtwarzaczy itp.). Z jednej wiêc strony istnieje poda us³ug telekomunikacyjnych i funkcjonalnoœæ mediów, a z drugiej odbiorcy, u ytkownicy. W³aœnie od ich wiedzy zale y wykorzystanie dostêpnych urz¹dzeñ (Ney, Kozubek, Werner, 2009). Dla celów porównañ miêdzynarodowych w skali krajów, od wielu lat wykorzystuje siê wskaÿnik rozwoju spo³ecznego Human Development Index (HDI). WskaŸnik ten jest syntetycznym miernikiem, opisuj¹cym efekty w zakresie rozwoju spo³ecznego poszczególnych krajów. HDI okreœla równie poziom spo³ecznego rozwoju danego kraju w relacji do innych pañstw. Porównanie wartoœci tego wskaÿnika pomiêdzy krajami pozwala okreœliæ ró nice poziomu rozwoju cywilizacyjnego pañstw (Nowak, 2002). WskaŸnik HDI jest wyznaczany na podstawie czterech podstawowych mierników: (i) przeciêtnego trwania ycia; (ii) ogólnego wskaÿnika skolaryzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania; (iii) wskaÿnika umiejêtnoœci czytania ze zrozumieniem i pisania; (iv) produktu krajowego brutto PKB (w $ USA), przypadaj¹cego na jednego mieszkañca. Statystyczna korelacja pomiêdzy wskaÿnikiem rozwoju spo³ecznego (HDI) oraz dostêpnoœci technologii komunikacyjnych i informacyjnych (Information Development Index IDI) okazuje siê bardzo wysoka (+0,929 dla 183 badanych krajów œwiata). Wspó³wystêpowanie wskaÿników HDI i IDI wskazuje, e dzia³a tutaj silny komponent przestrzenny: kraje charakteryzuj¹ce siê najwy - szymi wartoœciami wskaÿnika rozwoju spo³ecznego cechuje równie wysoki poziom dostêpnoœci technologii informacyjnych i komunikacyjnych (USA, Kanada, kraje UE, Japonia, Australia). Podobna sytuacja dotyczy pozosta³ych grup krajów bardziej szczegó³owa analiza dowodzi, e obydwa wskaÿniki lokuj¹ je na zbli onej pozycji rankingów; dla 153 przypadków wskaÿnik rozwoju spo³ecznego lokuje je wy ej ni wskaÿnik dostêpnoœci technologii komunikacyjnych i informacyjnych, a w 30 przypadkach odwrotnie. Zdaniem specjalistów, polityka rz¹dów powinna zostaæ ukierunkowana bardziej na rozwój kapita³u spo³ecznego, bowiem to rozwój spo³eczny skutkuje póÿniej rozwojem technologii komunikacyjnych i informacyjnych, a nie odwrotnie (Birdsall, Birdsall, 2005). Im wy szy wskaÿnik rozwoju spo³ecznego (HDI), tym wy szy wskaÿnik dostêpnoœci technologii informacyjnych i komunikacyjnych (IDI), a zale noœæ jest prawie matematyczna (wspó³czynnik determinacji = 0,863). atwiej jest przekonaæ ludzi do u ytkowania bardziej wysublimowanych technologii i urz¹dzeñ, którzy potrafi¹ w twórczy i nieoczekiwany sposób je wykorzystaæ. Spoœród innych stosowanych w badaniach wskaÿników mierz¹cych rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych wiêkszoœæ to po³¹czenie ró nych perspektyw dotycz¹cych rozwoju spo³ecznego i gospodarczego. Z regu³y obejmuj¹ one mierniki infrastruktury, ocenê dostêpnoœci, ocenê œrodowiska dzia³ania ekonomicznego, stosowanie technologii, kapita³ ludzki i odnosz¹ siê do danych statystycznych z ró nych sektorów na poziomie narodowym. Nale ¹ do nich m.in. Networked readiness i E-readiness (Information..., 2003), opisuj¹ce gotowoœæ spo³eczeñstwa do u ytkowania sieci. Najwiêksz¹ wad¹ raportów wykorzystuj¹cych te wskaÿniki jest przecenianie roli czynników politycznych, determinizm techniczny, polityczny, a dominuj¹ce ujêcie to skala ca³ych krajów, co uniemo liwia identyfikacjê mniejszych regionów, zarówno wiod¹cych, jak i s³abszych (Menou, Taylor, 2006). Wed³ug raportu Measuring Information Society opracowywanego przez International Telecommunication Union (ITU, 2010), dotycz¹cego poziomu rozwoju spo³eczeñstwa infor-

3 ROZWÓJ SPO ECZEÑSTWA INFORMACYJNEGO W POLSCE W LATACH macyjnego wyra onym wskaÿnikiem IDI (Information Development Index), w 2007 roku Polska znajdowa³a siê na 36 pozycji w œwiatowym rankingu krajów i dla Polski wyniós³ on 4,95. W nastêpnym roku Polski spad³a na 40 miejsce za Wêgrami, Chorwacj¹, Bahrajnem i Czechami, mimo wzrostu wskaÿnika do 5,29. Polska nadal lokowana jest w grupie pañstw o wysokim, ale nie najwy szym wskaÿniku rozwoju SI. Mimo wyraÿnego postêpu jest jednym z najwolniej rozwijaj¹cych SI pañstw w Europie. Porównuj¹c 2008 rok z 2002, Polska znalaz³a siê w grupie pañstw, które straci³y swoj¹ dynamikê rozwoju. WskaŸnik rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego IDI Konstrukcja kompleksowego wskaÿnika IDI sformu³owanego przez Miêdzynarodow¹ Uniê Telekomunikacyjn¹ (ITU) ulega³a w przesz³oœci transformacjom. WskaŸnik IDI jest obecnie wyra ony przez œredni¹ wa on¹ trzech z³o onych wskaÿników cz¹stkowych, opisuj¹cych istotne, zdaniem specjalistów, kategorie decyduj¹ce o rozwoju SI. W modelu konceptualnym wyró nione kategorie to: dostêpnoœæ, wykorzystanie oraz efektywnoœæ (konsekwencje). Odpowiadaj¹ im skonstruowane wskaÿniki cz¹stkowe uwzglêdnione we wzorze z ró n¹ wag¹, do nich nale ¹: 1) dostêpnoœæ i zwi¹zany z ni¹ poziom rozwoju infrastruktury sieci (ICT readiness tzw. access sub-index) waga nominalna we wzorze = 0,4; 2) wykorzystanie sieci (ICT intensity tzw. use sub-index) waga nominalna we wzorze = 0,4; 3) konsekwencje i efektywnoœæ zastosowañ ICT (ICT impast tzw. skills sub-index) waga nominalna we wzorze = 0,2. Wagi poszczególnych wskaÿników cz¹stkowych i ich sk³adowych zosta³y dobrane na podstawie analizy sk³adowych g³ównych (ITU, 2010). Rozmieszczenie przestrzenne wskaÿników cz¹stkowych IDI w Polsce WskaŸnik cz¹stkowy dostêpnoœci WskaŸnik cz¹stkowy dostêpnoœci (ICT readiness, access sub-index) sk³ada siê z piêciu miar opisuj¹cych poziom rozwoju infrastruktury technologii komunikacyjnych i informacyjnych. Ka da z nich wchodzi do wskaÿnika cz¹stkowego ze sta³¹ wag¹ równ¹ 1/5. S¹ to statystyki dotycz¹ce kolejno: 1) udzia³u procentowego liczby gospodarstw domowych dysponuj¹cych dostêpem do Internetu, 2) udzia³u procentowego liczby gospodarstw domowych wyposa onych w komputer, 3) liczby g³ównych linii telefonicznych przypadaj¹cych na 100 mieszkañców, 4) liczby abonentów telefonii komórkowej przypadaj¹cych na 100 mieszkañców, 5) szybkoœci miêdzynarodowych po³¹czeñ w sieci Internetu (ocena szerokopasmowoœci), mierzonej w B/sec przypadaj¹c¹ na u ytkownika sieci Internet. Wed³ug raportu ITU wskaÿnik cz¹stkowy dostêpnoœci (access sub-index) dla Polski wyniós³ w 2008 roku 5,92, co lokowa³o kraj na pozycji 42 w rankingu wszystkich krajów

4 106 EL BIETA KOZUBEK, BOGDAN NEY, PIOTR WERNER Rys. 1. Udzia³ gospodarstw domowych wyposa onych w komputer z dostêpem do Internetu œwiata (spadek z pozycji 41 w 2007 roku z wartoœci¹ 5,61). I znowu nieznaczny spadek dynamiki rozwoju. W latach œredni udzia³ liczby gospodarstw domowych wyposa onych w komputery z dostêpem do Internetu podwoi³ siê (z 21,2% do 52,4%, rys. 1). Najwiêcej ³¹czy internetowych w domach (pêtli lokalnych) przyby³o w województwie kujawsko-pomorskim, a najmniej w podkarpackim. Najwiêkszy udzia³ w 2009 roku mia³y województwa: pomorskie, œl¹skie, ma³opolskie i mazowieckie. Najmniejszy ³ódzkie, lubelskie i œwiêtokrzyskie. Ró nice pomiêdzy województwami o najwiêkszym i najmniejszym udziale powiêkszy³y siê o 0,5%. W latach udzia³ gospodarstw domowych wyposa onych w komputery zwiêkszy³ siê œrednio o 38% (rys. 2). Najwiêcej komputerów przyby³o w województwie podlaskim, a najmniej w wielkopolskim. Najwiêkszy udzia³ gospodarstw domowych wyposa onych w komputery zanotowano w 2009 w województwach pomorskim, mazowieckim, kujawsko-pomorskim i ma³opolskim. Najmniejszy w warmiñsko-mazurskim, lubelskim, œwiêtokrzyskim i ³ódzkim. Ró nice pomiêdzy województwami o najwiêkszym i najmniejszym udziale zmniejszy³y siê o 4,1%. Pod wzglêdem liczby g³ównych linii telefonicznych przypadaj¹cych na 1000 mieszkañców zanotowano w ca³ym kraju wyraÿny spadek (rys. 3). Telefonia stacjonarna przesta³a byæ g³ównym medium komunikacji miêdzy ludÿmi. Wprawdzie na pocz¹tkowym etapie rozwoju sieci komputerowych i Internetu spe³nia³a rolê prowizorycznej sieci szkieletowej, to jednak obecnie telefonia stacjonarna jest wypierana przede wszystkim przez us³ugi telefonii komórkowej oraz internetowej (VoIP voice over IP).

5 ROZWÓJ SPO ECZEÑSTWA INFORMACYJNEGO W POLSCE W LATACH Rys. 2. Udzia³ gospodarstw domowych wyposa onych w komputer Rys. 3. Liczba linii telefonicznych na 1000 mieszkañców

6 108 EL BIETA KOZUBEK, BOGDAN NEY, PIOTR WERNER Rys. 4. Udzia³ gospodarstw domowych wyposa onych w telefon komórkowych Wed³ug szacunków Urzêdu Komunikacji Elektronicznej nominalna penetracja rynku telefonii ruchomej wynios³a na koniec 2008 roku ok. 115,2%, z kolei rzeczywista penetracja kszta³towa³a siê na poziomie ok. 97,2% (Ÿród³o: Prawdopodobnie ze wzglêdu na zachowanie tajemnicy handlowej ani operatorzy telefonii komórkowej ani Urz¹d Komunikacji Elektronicznej nie udostêpniaj¹ danych dotycz¹cych liczby abonentów telefonii ruchomej. Mo na jedynie oszacowaæ zró nicowanie penetracji telefonii komórkowej abonentów indywidualnych wg województw znaj¹c udzia³ gospodarstw domowych wyposa onych w telefony komórkowe, przeciêtn¹ liczbê osób w gospodarstwach domowych wg województw, liczbê ludnoœci oraz szacowan¹ (na podstawie prognoz) liczbê gospodarstw domowych (wg danych GUS). Jest to oczywiœcie oszacowanie niepe³ne i dotycz¹ce abonentów indywidualnych, ale pozwala zobaczyæ zró nicowanie przestrzenne rynku komercyjnego. Poniewa wspó³czynnik korelacji tego oszacowania 85%) z udzia³em liczby gospodarstw domowych wyposa onych w telefon komórkowy wyniós³ +0,99 mo na po prostu wzi¹æ do wzoru te wartoœci (rys. 4). Ostatnim elementem wzoru wskaÿnika cz¹stkowego dostêpnoœci jest szybkoœæ miêdzynarodowych po³¹czeñ 1 w sieci Internetu (ocena szerokopasmowoœci) mierzona w b/sec (kb/sec, mb/sec) przypadaj¹ca na u ytkownika tej sieci (rys. 5). WskaŸnik International Internet Bandwidth per user dla ca³ej Polski dla 2004 roku oceniono na 0,5 kb/s, a dla 2008 roku oszacowania wskazuj¹ na wartoœæ 144 kb/s. 1 Po³¹czenia szerokopasmowe (ang. broadband connection) rodzaj po³¹czeñ internetowych charakteryzuj¹cych siê du ¹ szybkoœci¹ przep³ywu informacji mierzon¹ w kb/s (kilobitach na sekundê) lub w Mb/s (megabitach na sekundê). Ze wzglêdu na szybki postêp techniczny w tej dziedzinie telekomunikacji okreœlenie granicznej przep³ywnoœci (przepustowoœci ³¹czy cyfrowych), od której dane po³¹czenie uznajemy za

7 ROZWÓJ SPO ECZEÑSTWA INFORMACYJNEGO W POLSCE W LATACH Rys. 5. Przep³ywnoœæ Internetu szerokopasmowego dla Polski w latach w Mb/sec na u ytkownika (Ÿród³o: Zró nicowanie przestrzenne dostêpu do Internetu szerokopasmowego na rynkach lokalnych (w gminach) oszacowa³ Urz¹d Komunikacji Elektronicznej prezentuj¹c mapy dostêpu dla roku Prezentowana na mapach dostêpnoœæ us³ug w poszczególnych gminach kraju okreœlona zosta³a jako stosunek liczby ³¹czy z aktywn¹ us³ug¹ szerokopasmowej transmisji danych do liczby lokali mieszkalnych ogó³em w danej gminie (Ÿród³o: ). UKE oceni³ równie wskaÿnik penetracji us³ugami dostêpu do Internetu o wy szych przep³ywnoœciach Przyjmuj¹c tak okreœlone kryteria, obraz kraju znacz¹co siê zmienia. Analizuj¹c wykorzystanie us³ug o przep³ywnoœciach ³2 Mbit/s widaæ wyraÿnie, e przyt³aczaj¹ca wiêkszoœæ gmin w Polsce (97,8%) w bardzo ograniczonym stopniu korzysta z takich us³ug szerokopasmowych poni ej 30% lokali mieszkalnych w tych gminach korzysta z us³ug o takich parametrach. Dla 2% gmin tak liczony wskaÿnik penetracji waha siê od 30-50%, natomiast wysoki poziom penetracji jest w zaledwie 0,2% gmin w Polsce. Nie znaleziona zosta³a adna gmina, w której ponad 70% mieszkañ posiada³oby dostêp o przep³ywnoœci ³2 Mbit/s, œwiadczony na bazie w³asnej infrastruktury przedsiêbiorcy. (Ÿród³o: ). Mo na przyj¹æ, e dla celów porównawczych miêdzy województwami ta przep³ywnoœæ nie jest zdecydowanie zró nicowana, st¹d wartoœæ dla Polski mo na przypisaæ wszystkim województwom. Na mapie wyró niaj¹ siê du e miasta ze strefami podmiejskimi (ale zajmuj¹ ma³e obszary), obszar górniczy Lubin-Legnica oraz niektóre mniejsze gminy, gdzie prawdopodobnie szerokopasmowe jest nara one na dezaktualizacjê wkrótce po przyjêciu definicji, dlatego we wspólnotowych badaniach wykorzystania ICT po³¹czenia szerokopasmowe definiuje siê na podstawie rodzaju ³¹czy internetowych. Zgodnie z tak¹ definicj¹ dostêp szerokopasmowy umo liwiaj¹ technologie z rodziny DSL (ADSL, SDSL itp.), sieci telewizji kablowej (modem kablowy), telefony komórkowe 3G (UMTS, EDGE itp.) i inne, np. ³¹cza satelitarne, sta³e po³¹czenia bezprzewodowe (sieæ radiowa). Po³¹czenia szerokopasmowe umo liwiaj¹ przekazywanie wysokiej jakoœci obrazów, filmów, ogl¹danie telewizji lub granie w gry internetowe, telefonowanie przez Internet z mo liwoœci¹ ogl¹dania rozmówcy oraz pozwalaj¹ na korzystanie z ró norodnych zaawansowanych us³ug internetowych (def. GUS, 2011).

8 110 EL BIETA KOZUBEK, BOGDAN NEY, PIOTR WERNER istniej¹ grupy innowacyjne, lobbuj¹ce za rozwojem infrastruktury (przyk³adem mog¹ byæ gminy Olecko i Koronowo). WskaŸnik cz¹stkowy dostêpnoœci policzono dok³adnie wg instrukcji ITU (2010) (rys. 6). WskaŸnik ten dla wszystkich województw spad³ pomiêdzy 2004 i 2009 rokiem. Najwa - niejsz¹ przyczyn¹ by³ spadek penetracji telefonii stacjonarnej, której nie zrekompensowa³ wzrost pozosta³ych elementów. Wyj¹tkiem by³y województwa œwiêtokrzyskie i podkarpackie, gdzie omawiany wskaÿnik wzrós³. Rys. 6. WskaŸnik cz¹stkowy dostêpnoœci WskaŸnik kompetencji (skills subindex) WskaŸnik kompetencji dotyczy ucz¹cych siê na poziomie ponadgimnazjalnym oraz alfabetyzacji doros³ych (rys. 7). Dane te s¹ od lat wykorzystywane do oceny poziomu skolaryzacji spo³eczeñstw i oceny liczby osób umiej¹cych czytaæ i pisaæ. Widaæ wyraÿnie, e wskaÿnik kompetencji jest zwi¹zany w Polsce z liczb¹ ludnoœci i nawi¹zuje do rozmieszczenia silnych oœrodków akademickich (Warszawa, Poznañ, ódÿ, Wroc³aw, Kraków). WskaŸnik efektywnoœci (ICT Use) WskaŸnik efektywnoœci zastosowañ (rys. 8) obejmuje: 1) liczbê u ytkowników Internetu na 100 mieszkañców, 2) liczbê u ytkowników ³¹czy szerokopasmowych Internetu na 100 mieszkañców, 3) liczbê abonentów telefonii komórkowej korzystaj¹cych z ³¹czy szerokopasmowych na 100 mieszkañców.

9 ROZWÓJ SPO ECZEÑSTWA INFORMACYJNEGO W POLSCE W LATACH Rys. 7. Rozk³ad przestrzenny wskaÿnika kompetencji Rys. 8. Rozk³ad przestrzenny wskaÿnika efektywnoœci

10 112 EL BIETA KOZUBEK, BOGDAN NEY, PIOTR WERNER WskaŸnik IDI ICT dla województw Polski Przyjmuj¹c jako dan¹ œredni¹ dla Polski wynosz¹c¹ 5,29 oraz niedoszacowanie wskaÿników use i access przeszacowano je (mno nik 3,385) tak, aby œrednia wszystkich województw wynios³a 5,29 (rys. 9). Poziom wskaÿnika kompetencji jest ma³o zró nicowany wœród województw. Równie w latach nast¹pi³y niewielkie zmiany. W szeœciu województwach (podlaskim, œwiêtokrzyskim, lubuskim, wielkopolskim, zachodnio-pomorskim i warmiñsko-mazurskim) nieznacznie siê obni y³. Najwy sze wartoœci zaobserwowano na Mazowszu i w Ma³opolsce. Najni sze na OpolszczyŸnie i na Ziemi Lubuskiej. Sk³adowe wskaÿnika efektywnoœci ró nicuj¹ siê przestrzennie. Najwy sze wartoœci dla telefonii ruchomej obserwuje siê w regionie centralnym (mazowieckie, ³ódzkie), a najni sze w regionie wschodnim (lubelskie, podkarpackie, podlaskie, œwiêtokrzyskie). Obserwuje siê dwukrotnie wiêksze ró nice wartoœci minimalnych i maksymalnych. Zdecydowanie mniejsze zró nicowanie dotyczy Internetu (maksymalnie 20% w przypadku sieci szerokopasmowych). Najlepsz¹ infrastruktur¹ dysponuj¹ województwa regionu pó³nocno-zachodniego (wielkopolskie, zachodnio-pomorskie, lubuskie), nieco s³absz¹ ponownie region wschodni. WyraŸnie jednak obserwuje siê wiêkszy wp³yw sieci, gdy ca³y wskaÿnik cz¹stkowy efektywnoœci powtarza wzór przestrzenny Internetu szerokopasmowego. Rys. 9. Rozk³ad przestrzenny wskaÿnika IDI

11 ROZWÓJ SPO ECZEÑSTWA INFORMACYJNEGO W POLSCE W LATACH Analizuj¹c cz¹stkowe wskaÿniki IDI mo na stwierdziæ, e mimo up³ywu blisko dekady od wprowadzenia rz¹dowych programów w kierunku rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego, istnieje ogromne zró nicowanie. Szczególnie widaæ to w dostêpie do szerokopasmowego Internetu pierwszej prêdkoœci, tzn. powy ej 10 Mb/s. Udzia³ tych ³¹czy szerokopasmowych wynosi 7,2% przy 29,2 % w UE. Mimo podjêtych dzia³añ przeciwko tzw. wykluczeniu cyfrowemu, wg Global Information Technology Raport narasta ono wraz z pog³êbiaj¹c¹ siê technologiczno-internetow¹ przepaœci¹ miêdzy terenami wiejskimi a miastami. Przyczyna takiego stanu rzeczy nie le y w finansach, lecz w rozproszeniu odpowiedzialnoœci i mo liwoœci podejmowania decyzji, ale równie przepisy stanowi¹ tu pewn¹ barierê. Mo na mieæ nadziejê, e nowe inicjatywy podejmowane przez MSWiA i MRR w tym zakresie wp³yn¹ na zmianê tego stanu rzeczy. Literatura Bangemann M., 1994: Europe and the global information society, EU, infosoc/backg/bangeman.html Bridsall S. A., Bridsall W. F., 2005: Mapping human development and digital access, First Monday 10(10-3), Castells M., 2007: Spo³eczeñstwo sieci, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. GUS, 2011: GUS Definicje pojêæ, Information And Communication Technology Development Indices, 2003: New York, Geneva: UNCTAD. Measuring Information Society, 2010: ITU Geneva: International Telecommunication Union. Menou M. J., Taylor R.D., 2011: A Grand Challenge : Measuring Information Societies. The Information Society, 22 (5): Ney B., Kozubek E., Werner P., 2009: Spatial Distribution of Information Society Development in Poland. Geinformation Issues, Vol.1, No 1, 1-20, Institute of Geodesy and Cartography, Warsaw. Nowak L., 2002: WskaŸniki statystyczne, [W:] Cellary W., (red.), Polska w drodze do globalnego spo³eczeñstwa informacyjnego, Poznañ: UNDP Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, TradingEconomics.com. Indicators for POLAND, UKE, Abstract The research project was aimed at evaluation of development of information society (IS) in Poland and was based on the assumption that its main pillar is accessibility to the net. The main factor of the access to Internet and mobile network is appropriate level of technical infrastructure of the network and its spatial scope. Besides, there are also social factors, including the ability to use the net and social affirmation for technological innovations. Both supply of the network services, their functionality and network users (consumers) are the elements of the IS development. Research projects usually use Human Development Index (HDI) as a measure for international comparisons. Similar comparisons concerning IS development of individual countries use ITU ICT IDI measure. Both measures are highly intercorrelated. The paper presents an analysis of the spatial differentiation of complex ICT IDI measures for the voivodships in Poland ( ), including their basic components: access, development of infrastructure. use of the net and efficiency of information and communication technologies.

12 114 EL BIETA KOZUBEK, BOGDAN NEY, PIOTR WERNER The main observations concerning SI in Poland since 2005 are the following: decline of traditional wired telephony, growing dynamics of cellular mobile telephony with simultaneous spatial expansion of Internet, including broadband, but the dynamics of the broadband is slower. ICT IDI measures of SI are spatially differentiated in the voivodeships in Poland. The main factor of the recent situation concerns the development of broadband network despite social and government actions against digital exclusion. dr El bieta Kozubek prof. dr hab. in. Bogdan Ney dr hab. Piotr A. Werner, prof. UW