SATELLINE 3AS EPIC: 10 razy więcej mocy...

Transkrypt

1 ISSN SATELLINE 3AS EPIC: 10 razy więcej mocy zasięg do 80 kilometrów!!! FIRMA ASTOR ZAPRASZA NA TARGI AUTOMATICON 2001 Warszawa, marca 2001 r. hala A, stoisko T23 RAPORT SPECJALNY Satel: Bezprzewodowa transmisja danych str. I-VIII

2 PROFESJONALNE SZKOLENIA Inwestycje w wiedzê zwracaj¹ siê najszybciej Autoryzowane Centrum Szkoleniowe GE Fanuc zaprasza na szkolenia z zakresu obs³ugi i programowania sterowników PLC serii i VersaMax. Aktualnie prowadzone s¹ nastêpuj¹ce szkolenia: Kurs techniczny sterowników serii 90-30, VersaMax Nano i VersaMax Micro, Kurs programowania - VersaPro, Kurs programowania - Logicmaster 90 oraz Kurs zaawansowany sterowników serii i VersaMax. Mamy 7-letnie doœwiadczenie w dydaktyce. Szkolenia prowadzone s¹ przez wysoko wykwalifikowanych specjalistów, a wszyscy uczestnicy otrzymuj¹ materia³y w jêzyku polskim. Ukoñczenie kursu technicznego umo liwia poznanie konfiguracji sterowników i obs³ugi programu, dziêki czemu ka dy uczestnik jest w stanie samodzielnie i szybko rozpoznaæ awariê uk³adu sterowania oraz w pe³ni kontrolowaæ dzia³anie sterowników. Szkolenia w zakresie programowania VersaPro i Logicmaster 90 umo liwiaj¹ poznanie pe³nego zakresu funkcji, nabycie umiejêtnoœci programowania za pomoc¹ jêzyka drabinkowego (LD), bloków funkcyjnych i listy instrukcji (IL). Wszelkich dodatkowych informacji udziela w firmie Astor Renata Ród (tel , fax ), rr@astor.com.pl. ASTOR Sp. z o.o. ul. Smoleńsk Kraków internet: tel. (012) fax (012) O/GDAŃSK: tel. (058) O/POZNAŃ: tel. (061) O/WARSZAWA: tel. (022) Białystok: PROMAR (085) Bielsko Biała: OPTIMUS SEKO (033) Katowice: ABIKOM (032) Kraków: ABIS (012) Stargard Szczeciński: INFEL (091) Toruń: ANKO SYSTEM (056) Wrocław: MICROTECH INT. LTD. (071) Zamość: ATEX (084)

3 Biuletyn Automatyki ASTOR 1/2001 (27) 3 Szanowni Państwo, Tradycyjnie już motywem przewodnim wiosennego wydania naszego kwartalnika jest tematyka bezprzewodowej transmisji danych - wewnątrz numeru znajdą Państwo trzeci z kolei raport specjalny poświęcony urządzeniom firmy Satel Oy. Rok, który upłynął od poprzedniej jego edycji, był dla naszej firmy niezwykle udany. Firma ASTOR wprowadziła na polski rynek nowe modele radiomodemów, uzyskała też kolejne świadectwa homologacji. Działania te zostały docenione przez firmę Satel, która na dorocznym spotkaniu dystrybutorów przyznała naszej firmie nagrodę za najlepszy wzrost sprzedaży spośród wszystkich swoich dystrybutorów. Wyróżnienie to jest dla nas tym bardziej cenne, iż świadczy z jednej strony o ogromnym wzroście zainteresowania technologią przesyłania danych drogą radiową, z drugiej zaś o tym, jak dobrze produkty firmy Satel sprawdzają się w polskich warunkach. Przed nami najważniejsze targi w branży automatyki Automaticon 2001, które odbędą się w dniach marca br. w Warszawie. Serdecznie zapraszam do odwiedzenia stoiska firmy ASTOR, gdzie w ramach naszej oferty zaprezentujemy szereg nowych, bardzo interesujących produktów i rozwiązań technicznych. Pokażemy m.in. najnowszy model radiomodemu Satelline-3AS EPIC (o którym dzisiaj mogą Państwo przeczytać na str. I raportu) oraz nową, elastyczną koncepcję wizualizacji z wykorzystaniem technologii Terminal Services for InTouch. Zachęcam także do odwiedzania naszej strony internetowej Mam nadzieję, że zarówno jej zawartość, jak i nowa szata graficzna przypadną Państwu do gustu. Będziemy też wdzięczni za wszelki uwagi, które pomogą nam maksymalnie dostosować ją do Państwa potrzeb i oczekiwań. Justyna Ryś redaktor naczelny ASTOR Sp. z o.o. Autoryzowany dystrybutor GE Fanuc, Wonderware i Satel ul. Smoleńsk 29, Kraków tel. (012) , fax (012) serwis GE Fanuc: gefanuc@astor.com.pl serwis Wonderware: wonderware@astor.com.pl serwis Satel: satel@astor.com.pl Oddział Gdańsk: ul. Polanki 12, Gdańsk tel. (058) , fax (058) gdansk@astor.com.pl Oddział Poznań: ul. Romana Maya 1, Poznań tel. (061) , tel./fax (061) poznan@astor.com.pl Oddział Warszawa: ul. Wólczyńska 206, Warszawa tel. (022) , fax (022) warszawa@astor.com.pl Spis treści: NOWOŚCI GE FANUC: Nowa wersja oprogramowania narzędziowego VersaPro str. 4 VersaMax w sieci Ethernet str. 4 Nowa kaseta dla sterowników VersaMax..str. 5 Nowe możliwości sterowników OCS.....str. 5 INSTALACJE AUTOMATYKI W POLSCE: Kompleksowy system sterowania i wizualizacji w Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Czaplinku str. 6 InTouch w AUGUSTO Kalisz str. 8 TO WARTO WIEDZIEĆ: Zwielokrotnianie liczby zmiennych w oprogramowaniu Wonderware InTouch. str. 9 SuiteVoyager i Usługi terminalowe dla InTouch a kiedy co zastosować? str. 11 Astor na targach str. 14 Ludzie Astora (27) str. 15 RAPORT SPECJALNY: SATEL: Bezprzewodowa transmisja danych str. I VIII BIULETYN AUTOMATYKI AUTOMATYKA, STEROWANIE I ORGANIZACJA PRODUKCJI Nr 1/2001 (27) Wiosna 2001 BIULETYN AUTOMATYKI ASTOR 1/2001 (27) Redaktor naczelny: Justyna Ryś Redaktor techniczny: Wojciech Kmiecik Dział reklamy: Renata Ród Wydawca: ASTOR Sp. z o.o. Adres redakcji: ul. Smoleńsk 29, Kraków tel. (012) , fax (012) biuletyn@astor.com.pl, Dział reklamy: tel. (012) Druk: S-Graf, Kraków, ul. Miedziana 3 Nakład: 8500 egz. Numer zamknięto: r. Partnerzy handlowi: Białystok: Promar PHUP, ul. Wołyńska 36, Białystok, tel. (085) , tel./fax (085) Bielsko-Biała: Optimus-Seko, ul. Jutrzenki Bielsko-Biała, tel. (033) , fax (033) Katowice: Abikom, ul. Rolna 43, Katowice tel./fax (032) , Kraków: Abis s.c., ul. Smoleńsk 29, Kraków tel./fax (012) Stargard Szczeciński: Infel, ul. I Brygady Stargard Szczeciński, tel. (091) Toruń: Anko-System, ul. Grudziądzka 46 (II p.), Toruń tel. (056) , , fax (056) Wrocław: Microtech International Ltd. sp. z o.o., ul. Parkowa Wrocław, tel. (071) , fax (071) Zamość: Atex sp. z o.o., ul. Hrubieszowska 173, Zamość tel. (084) do 43, fax (084)

4 4 Nowości GE Fanuc Nowa wersja oprogramowania narzędziowego VersaPro 2.0 Firma GE Fanuc wprowadziła ostatnio do sprzedaży nową wersję oprogramowania narzędziowego do sterowników programowalnych. Najważniejszą funkcją, która została dodana w nowej wersji, jest możliwość programowania i konfigurowania sterowników serii Wersja 2.0 sprzedawana jest w trzech wariantach, w zależności od tego, dla którego typu sterownika oprogramowanie jest przeznaczone (por. tabela poniżej). Oprócz tego w wersji 2.0 oprogramowania wprowadzono następujące nowe funkcje: możliwość zablokowania edycji procedury programowej przy pomocy hasła; możliwość jednoczesnego uruchomienia kilku programów VersaPro z różnymi projektami, z możliwością VersaMax w sieci Ethernet monitorowania pracy kilku sterowników; zabezpieczenie przed przegraniem programu do sterownika, w którym znajduje się program stworzony przy użyciu innego oprogramowania narzędziowego; edycja i swobodna deklaracja nagłówka i stopki w dokumentacji projektu; obsługa nowych modułów do sterownika VersaMax, w tym dwóch nowych jednostek centralnych (piszemy o nich w notce poniżej). Oprogramowanie VersaPro w wersji 2.0 może pracować pod kontrolą systemu operacyjnego Windows 95/98/NT/2000. Zawiera ono również program do konfiguracji interfejsów komunikacyjnych. Wersja programu VersaPro 90 Micro VersaMax Nano/Micro VersaMax Nano/Micro (IC640VPS002/IC641VPS002) Standard (IC641VPS300) Professional (IC641VPx700) CPUE05 zostanie wyposażone w port sieci Ethernet. Będzie to port typu 10BaseT, czyli port z łączem UT P i prędkością transmisji 10MB. Port ten umożliwi komunikację z innymi sterownikami GE Fanuc z wykorzystaniem protokołów EGD (ang. Ethernet Global Data) i SRTP (ang. Service Request Transfer Protocol). Protokół SRTP, prócz komunikacji z innymi urządzeniami, pozwala też na programowanie on-line oraz konfigurowanie sterownika poprzez Ethernet. Ethernet i protokół TCP/IP to najbardziej rozpowszechniony system przesyłu danych stosowany w informatyce. W kwietniu b.r. firma GE Fanuc wprowadzi na rynek dwie nowe jednostki centralne sterownika Versa- Max: CPUE05 z portem sieci Ethernet, CPU005 oraz interfejs komunikacyjny EBI001 dla systemu VersaMax jako układu wejść/wyjść z portem sieci Ethernet. CPU005/CPUE05 to przede wszystkim: zwiększona ilość pamięci programistycznej (64Kb), z możliwością konfiguracji ilości pamięci przydzielanej na rejestry danych i rejestry do obsługi sygnałów analogowych; dwukrotnie zwiększona prędkość pracy jednostki centralnej w porównaniu z wcześniejszymi CPU sterownika VersaMax. Podobnie jak w CPU001/002, nowe jednostki centralne będą wyposażone w dwa szeregowe porty komunikacyjne: RS-232 i RS-485, z możliwością pracy w protokole SNP/SNP-X, Modbus RTU i Serial I/O, co ułatwia integrację tych sterowników z innymi systemami automatyki, a zarazem stwarza możliwość włączenia tych sterowników w sieć radiomodemowej transmisji danych. Dodatkowo EBI001 interfejs sieci Ethernet Możliwość zastosowania systemu VersaMax jako układu wejść/wyjść rozproszonych do sieci Genius, Profibus DP czy DeviceNet jest dobrze znana użytkownikom tych sterowników. Aby poszerzyć ich funkcjonalność, w kwietniu firma GE Fanuc wprowadzi do użytku nowy interfejs sieci. Będzie to moduł, który, włączany zamiast jednostki centralnej, pozwoli na zbudowanie układu wejść/wyjść rozproszonych pracujących w sieci Ethernet! W module tym wbudowany będzie port typu 10/100BaseT, tj. łącze UT P z automatycznym wykrywaniem prędkości transmisji 10 lub 100 MB. Moduł konfiguruje się przy użyciu oprogramowania VersaPro lub Remout I/O Manager*. Interfejs EBI001 umożliwia dołączenie 8 modułów do obsługi sygnałów obiektowych w ramach kasety lokalnej oraz 7 dodatkowych kaset rozszerzających z 8 modułami w każdej. * Oprogramowanie służące do konfigurowania interfejsów komunikacyjnych, standardowo dostarczane z VersaPro, ewentualnie jako oddzielne oprogramowanie

5 Biuletyn Automatyki ASTOR 1/2001 (27) 5 Więcej miejsca w szafie sterowniczej nowa kaseta dla modułów sterownika VersaMax Firma GE Fanuc Automation na prośbę swoich klientów opracowała nową kasetę montażową IC200CHS022 dla modułów sterownika VersaMax. Posiada ona zaciski do podłączania przewodów typu box pod śrubę, podobnie jak kaseta CHS002. Moduły wejść/wyjść montowane na tej kasecie umieszczane są w układzie pionowym, podobnie jak w kasecie CHS003. Takie usytuowanie pozwala na znaczne zmniejszenie przestrzeni w szafie sterowniczej potrzebnej do montażu sterownika VersaMax. Dodatkowe informacje znajdują się w katalogu sterowników GE Fanuc (opracowanym przez firmę ASTOR) oraz w Internecie na stronie: VersaMax/3_4_1.htm Nowe możliwości sterowników OCS Na początku roku 2001 ukazała się kolejna wersja oprogramowania narzędziowego do sterowników OCS - CsCape 4.0. Nowe funkcje, dodane do tego programu, mają na celu zwiększenie elastyczności zastosowań wszystkich sterowników serii OCS i MiniOCS oraz znaczne ułatwienie ich integracji z różnymi systemami automatyki. Jedną z najważniejszych wprowadzonych zmian jest dwukrotne zwiększenie ilości pamięci w zakresie pamięci programistycznej, pamięci przeznaczonej na ekrany w sterownikach OCS oraz pamięci AI, AQ, DI i DQ do obsługi sygnałów obiektowych (por. tabelka poniżej). Dzięki temu znacznie zwiększyły się możliwości związane z wielkością programów sterujących. Kolejne istotne zmiany dotyczą portu sieci CsCAN. Jedną z nich jest podwojenie ilość danych globalnych rejestrowych (32 AIG i 32 AQG), jaką jeden ze sterowników może wysłać i odebrać z sieci. Jednak w wielu aplikacjach, gdzie ilość danych przesyłanych przez jeden sterownik jest bardzo duża, nawet i to może okazać się niewystarczające. Dlatego też dodana została funkcja nadawania jednemu sterownikowi OCS więcej niż jednego adresu w sieci, istnieje więc możliwość wysłania z jednego sterownika kilku kolejnych zestawów 32 AQG (por. poniższy schemat). Pozostałe funkcje wprowadzone w programie to: możliwość używania procedur w programie sterującym; funkcja ustawiania i wyświetlania zegara czasu rzeczywistego w programie i na ekranach panelu; optymalizacja wymiany danych w sieci CsCAN, która zwiększa prędkość przesyłu danych o 25%. Piotr Merwart, Stefan Życzkowski (ASTOR Kraków) Nr w sieci 10 Nr w sieci Nr w sieci IND CONT EQ FOR HAZ LOC CLASS I DIV 2 GROUPS ABCD Temp Code T4 Ambient 60C 66.8mm IC200CHS022 COMPACT I/O CARRIER BOX STYLE 163.5mm Wymiary kasety IC200CHS022 OCS100 OCS200 OCS słów 180 słów 260 słów Ilość wysyłanych danych globalnych MiniOCS OCS100 OCS200 OCS250 panel graficzny Wyświetlacz 2x20 znaków 2x20 znaków 4x20 znaków 240x128 pikseli Ilość klawiszy funkcyjnych/numerycznych Pamięć programu 64Kb 64Kb 64Kb 128Kb Pamięć danych (rejestry) 8Kb 8Kb 8Kb 32Kb Pamięć przeznaczona na ekrany 64Kb 64Kb 64Kb 1Mb Pamięć danych dyskretnych 1024DI oraz 1024DO. Ilość rzeczywistych sygnałów dwustanowych jest ograniczona maksymalną liczbą 4 modułów we/wy Pamięć danych analogowych 256AI oraz 256AO. Ilość rzeczywistych sygnałów dwustanowych jest ograniczona maksymalną liczbą 4 modułów we/wy Czas wykonywania programu 0.7 ms/kb prostego programu logicznego sterującego Port sieci CsCan (DeviceNet Slave) Opcja Standard Standard Standard Port RS 232 Możliwość: programowania, protokół Modbus RTU Master/Slave, Serial I/O Port RS 422/485 protokół Modbus RTU Master/Slave, Serial I/O

6 6 Instalacje automatyki w Polsce Kompleksowy system sterowania i wizualizacji w Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Czaplinku Opisywana aplikacja została wykonana w ramach modernizacji obiektu na zlecenie Urzędu Miasta i Gminy w Czaplinku, przy finansowaniu z funduszu PHARE. Jej rozruch technologiczny odbył się na przełomie wiosny i lata Co istotne, operacja ta została wykonana bez zatrzymywania pracy oczyszczalni. Funkcje systemu Technologia System obejmuje swym zasięgiem praktycznie wszystkie kluczowe elementy instalacji oczyszczalni. W części technologicznej są to pomiary, regulacje i kontrola wielkości takich jak poziomy, przepływy, stężenia tlenu, potencjały REDOX, stężenie ortofosforanów, temperatury, gęstości, mętności i ciśnienia. Układy regulacji poziomu zostały zrealizowane jako kaskady pomp zasilanych z sieci. Regulacja bazuje na modelu dwustanowym. Jedna z pomp pełni zawsze funkcję pompy wiodącej, pozostałe to ewentualne pompy pomocnicze. Dzięki zastosowanym algorytmom układy te pracują płynnie i elastycznie w szerokim zakresie obciążeń. Są też odporne na skutki wypadnięcia z ruchu poszczególnych pomp danej kaskady. W układach regulacji przepływu zastosowano pompy z napędami przekształtnikowymi. Sygnały sterujące dla tych ostatnich generowane są przez regulatory PID (realizowane przez oprogramowanie sterowników obiektowych). System napowietrzania wykorzystuje metodę pęcherzykową. Jego głównym elementem jest kaskada dmuchaw powietrza. Składa się ona z czterech napędów, które mogą pracować w dwóch podstawowych konfiguracjach: napęd dmuchawy wiodącej (regulacyjnej) zasilany jest z przekształtnika, zaś pozostałe napędy - z sieci; napędy wszystkich dmuchaw zasilane są z sieci. Oczywiście każdy z napędów może zostać skonfigurowany jako sieciowy lub przekształtnikowy. Analogicznie do kaskad pomp, także i ten układ jest wysoce elastyczny i odporny na awarie, a dzięki zastosowaniu hybrydowego modelu regulacji umożliwia precyzyjną kontrolę poziomu tlenu (pomimo bardzo dynamicznego charakteru obiektu, jakim jest reaktor biologiczny). Regulacja potencjałów REDOX realizowana jest pośrednio poprzez modyfikowanie (automatyczne) przepływów recyrkulacyjnych. Stężenie ortofosforanów w ściekach wyjściowych kontrolowane jest dzięki dozowaniu preparatu PIX przez dwie specjalizowane pompy. POMIESZCZENIE KIEROWNICTWA OPERATOR 2 MODBUS WizCon ENKO SLAVE STEROWNIA CENTRALNA OPERATOR 1 ETHERNET PLC MASTER VersaMax Ich pracę nadzorują układy regulacji bazujące na metodzie czasowo progowej. Poza wymienionymi układami funkcjonują także inne, również kontrolowane przez system. Należą do nich układy sterowania napędami przepustnic, zaworów, przenośników, mieszadeł, zgarniaczy, itd. Prowadzenie ruchu System udostępnia szeroki wachlarz funkcji i mechanizmów pozwalających na bezpieczną i efektywną pracę całej instalacji w każdej sytuacji, z możliwością ingerencji w nieomal wszystkie jej elementy w dowolnej chwili. W szczególności są to: ciągły podgląd stanów, statusów, rezultatów pomiarów, itd.; wyłączanie i załączanie układów; udostępnianie lub odstawianie układów; wybór trybów pracy RĘKA/AUTO; wybór źródeł sterowania LOKALNE/ZDALNE; wybór wszystkich możliwych sekwencji pracy dla układów kaskadowych w trybie on-line; modyfikacja nastaw parametrów technologicznych i regulatorów; wykrywanie i sygnalizacja sytuacji nienormalnych i alarmowych; realizacja zabezpieczeń, blokad i obsługa sytuacji awaryjnych; funkcje statystyczne takie jak zliczanie czasów pracy i przepływów. Struktura systemu Warstwa zarządzania Tę część systemu tworzą dwie stacje operatorskie. Zarówno ich przeznaczenie, jak i oprogramowanie, są różne. Obie stacje to maszyny klasy PC wyposażone w monitory, drukarki, itd. Na obu zainstalowany jest system operacyjny Windows NT, który stanowi stabilną podstawę dla właści- Modem STACJA ZLEWCZA, SEPARATOR PIASKU ZBIORNIK WÓD DESZCZOWYCH VersaMax SLAVE PROFIBUS DP VersaMax SLAVE SLAVE SLAVE PLC 3 PLC 2 PLC 4 PLC 1 PLC 5 ODWADNIANIE, HIGIENIZ. OSADU SNP (sztywne łącze TP S.A.) REAKTORY BIOLOGICZNE Schemat systemu automatyki w Oczyszczalni Ścieków w Czaplinku PRZEPOMPOWNIA TECHNOLOGICZNA Modem VersaMax SLAVE PRZEPOMPOWNIA GŁÓWNA

7 Biuletyn Automatyki ASTOR 1/2001 (27) 7 wych aplikacji SCADA. Stacja operatorska 1 jest głównym stanowiskiem roboczym. Jej aplikacja to runtime wykonany przy użyciu pakietu InTouch 7.1 firmy Wonderware - model 1000 (ok. 700 bramek obiektowych). Zasoby instalacji pogrupowane zostały w szereg okien. Są to obiekty spójne pod względem technologicznym i logicznym. Z ich poziomu wykonywane mogą być wszelkie akcje operatorskie, modyfikacje, analizy, itd. Są one źródłem informacji o stanie instalacji i jej poszczególnych fragmentów, przedstawianych w formie grafik, animacji oraz pól tekstowych i numerycznych. Silny nacisk został położony na mechanizmy generowania alarmów i ostrzeżeń oraz formy przekazywania tych informacji obsłudze. Oprócz przekazów wizualnych używana jest też sygnalizacja akustyczna. Poza opisaną powyżej częścią zasadniczą, użytkownik dysponuje też mechanizmami pozwalającymi na jakościową i ilościową analizę pracy poszczególnych układów oczyszczalni. Mowa tu o trendach i raportach, które są dostępne zarówno dla stanów bieżących, jak i historycznych. W ten sposób obsługiwane są m.in. przepływy, poziomy, stężenia tlenu i ortofosforanów oraz szereg innych parametrów, których zmiany wartości w czasie dają obraz pracy obiektu. W sposób ciągły prowadzona jest archiwizacja danych i zdarzeń. Dostęp do zasobów i mechanizmów systemu został zróżnicowany dla różnych grup personelu. W ramach grupy wymagane jest indywidualne logowanie. Funkcjonuje też mechanizm kontroli działań operatora. Stacja operatorska 2 jest stanowiskiem roboczym związanym z punktem zlewczym ścieków, służącym do ich odbioru od dostawców indywidualnych. Jej przeznaczenie ma charakter statystyczno rozliczeniowy, jakkolwiek możliwe jest uruchomienie mechanizmów pozwalających na dostęp do wybranych zasobów obiektu i systemu. Aplikacja funkcjonująca na tej stacji to runtime stworzony przy pomocy pakietu WizCon. Warstwa obiektowa W jej skład wchodzą układy wejściowe (przetworniki pomiarowe i czujniki), układy wyjściowe (elementy wykonawcze) oraz sterowniki PLC i inne urządzenia tego typu. Integralnym elementem tej części sytemu jest też sieć komunikacyjna z magistralami i operującymi na nich protokołami. Sygnały z przetworników pomiarowych i czujników trafiają do poszczególnych sterowników obiektowych, gdzie w oparciu o nie, aktualne nastawy i dyspozycje operatorskie oraz według określonych algorytmów wypracowywane są sygnały sterujące i dane przeznaczone dla stacji operatorskiej czy innych sterowników PLC. W omawianej aplikacji zastosowano sterowniki firmy GE Fanuc z rodzin i VersaMax. Sterowniki wyposażone są w następujące jednostki centralne: PLC 6 - CPU364, PLC 4 - CPU350, natomiast PLC 1, 2, 3 i 5 w CPU001. Pracę stacji zlewczej firmy ENKO z Gliwic, kontroluje specjalizowany sterownik tego samego producenta. Komunikacja systemu oparta jest na czterech magistralach: Ethernet (10 Mb/s, skrętka - połączenie: stacja lub stacje operatorskie sterownia centralna); Modbus (9,6 Kb/s, skrętka - połączenie: stacja operatorska stacja zlewcza); Profibus DP (187,5 Kb/s, skrętka - połączenie: obiekt obiekt); SNP (9,6 Kb/s, sztywne łącze telefoniczne - połączenie: sterownia centralna przepompownia główna). Zastosowanie linii telefonicznej dzierżawionej wymuszone zostało znaczną odległością pomiędzy sterownią centralną i przepompownią główną ok. 2 km. Od strony linii kanał SNP obsługują modemy Fast 56K firmy Microcom, natomiast od strony sterowników moduł CMM311 oraz jeden z portów komunikacyjnych dostępnych w jednostce PLC 5. Z kolei łącze ethernetowe to karta komunikacyjna w komputerze stanowiska operatorskiego oraz port komunikacyjny Ethernet wbudowany w jednostkę centralną CPU364 sterownika PLC 6. Magistralę Profibus DP w przypadku sterowników PLC 6 i PLC 4 obsługują odpowiednio moduły PBM101 i PBS105. Z kolei korzystające z tej magistrali sterowniki PLC 1, 2, 3 i 5 wyposażone są w moduły komunikacyjne BEM002. Ważną rolę komunikacyjną pełni sterownik PLC 6. Jest on bramą I/O dla wymiany danych pomiędzy poszczególnymi węzłami systemu. Zastosowane rozwiązania sprzętowe, wsparte oprogramowaniem, zapewniają poprawną i pewną obsługę funkcji komunikacyjnych w warunkach normalnej pracy, a w przypadku poważnych zaburzeń zabezpieczają przed ich konsekwencjami i umożliwiają szybkie przywracanie komunikacji i podnoszenie systemu. Prezentowany system pracuje w sposób zgodny z oczekiwaniami od momentu oddania go do eksploatacji. Jego wdrożenie diametralnie podniosło wydajność technologiczną oczyszczalni, co w dłuższej perspektywie czasowej radykalnie wpłynie na poprawę stanu lokalnego ekosystemu; tym bardziej, że ścieki odprowadzane są do jeziora Drawsko oczyszczalnia zlokalizowana jest bowiem w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Walory eksploatacyjne systemu potwierdza jego funkcjonowanie w normalnych warunkach pracy i zachowanie w stanach awaryjnych. Godnym podkreślenia jest też fakt bardzo szybkiego zaakceptowania przez pracowników zakładu zarówno systemu, jak i zmian będących konsekwencja jego wdrożenia,. Architektura systemu jest otwarta na ewentualną rozbudowę aplikacji o nowe funkcje, układy czy węzły. Opisywana aplikacja powstała przy współpracy następujących wykonawców: MERA-MONT Września (projekt i wykonawstwo AKPiA; Piotr Klimkiewicz, tel , pklimkiewicz@mera-mont.com.pl), Cyfrowe Systemy Automatyki WIZAR Toruń (oprogramowanie wizualizacyjne; Jerzy Zaremba, tel. (056) , wizar@poczta.onet.pl) oraz Cyfrowe Systemy Automatyki BODO Toruń (oprogramowanie sterowników, komunikacja, wizualizacja; Bogdan Domek, tel. (056) , bodotor@inetia.pl). Autor artykułu pragnie także złożyć podziękowania panu Dariuszowi Głowackiemu z Zakładu Gospodarki Komunalnej w Czaplinku za wszechstronną pomoc, zaangażowanie w przedsięwzięcie i życzliwość oraz pracownikom firmy ASTOR Kraków za pomoc w rozwiązywaniu problemów technicznych. Bogdan Domek (Cyfrowe Systemy Automatyki BODO)

8 8 Instalacje Wonderware w Polsce AUGUSTO Kalisz: InTouch do produkcji lodów Z początkiem roku 2000 firma AUGUSTO, jeden z czołowych producentów lodów i innych wyrobów przemysłu chłodniczego, podjęła decyzję o wprowadzeniu w swoim zakładzie systemu SCADA. Wyselekcjonowano następujące kryteria, które powinien spełniać system wizualizacji: możliwość szybkiego wdrożenia aplikacji w trakcie przestojów produkcji; łatwość komunikacji z wieloma różnymi urządzeniami automatyki; rozbudowany system zbierania danych na temat procesu: tworzenie raportów, zestawień, podsumowań; możliwość sterowania zdalnego z wbudowanym modułem receptur; możliwość samodzielnego serwisowania aplikacji przez pracowników po krótkim przeszkoleniu. Zadecydowano o wyborze spełniającego powyższe warunki oprogramowania Wonderware InTouch 7.1. Wdrożenie aplikacji wizualizacyjnej podzielono na etapy. Jako pierwszy wybrano dział przygotowania surowców do produkcji lodów, potocznie nazywany kuchnią. Sterowanie tą częścią zakładu zrealizowano niemal w całoś- Synoptyka procesu mieszania masy lodowej ci z wykorzystaniem sterownika S5 95U firmy Siemens. Sterownik ten współpracował także z panelem OP5 tej samej firmy. Na życzenie inwestora wizualizowane miało zostać dodatkowo 40 sygnałów analogowych dotychczas nie rejestrowanych. Integrator systemu firma IP SYSTEMS, zaproponowała następujące rozwiązanie zagadnienia: komunikacja sterownika S5 z oprogramowaniem InTouch poprzez driver S3964R firmy Wonderware, po rozszerzeniu konfiguracji sterownika o moduł komunikacyjny CP521SI firmy Siemens; akwizycja 40 wielkości analogowych z wykorzystaniem pięciu modułów ADAM 4018 firmy Advantech. Moduły te spięte są siecią RS-485, a komunikacja pomiędzy nimi a systemem InTouch zrealizowana jest z wykorzystaniem drivera ADAM DDE I/O. Stanowisko operatorskie z wydzielonym komputerem (Compaq) i systemem operacyjnym Windows NT 4.0 znajduje się w odległości kilkudziesięciu metrów od szafy sterowniczej. Komunikacja z komputerem zrealizowana jest przy użyciu karty wieloportowej w standardzie pętli prądowej firmy Advantech. Aplikacja wizualizacyjna oprogramowania InTouch została zaprojektowana w następujący sposób: Synoptyki: jeden ekran główny z menu aplikacji uruchamiający się po zalogowaniu się operatora do sieci Windows NT oraz siedem ekranów obrazujących poszczególne etapy produkcji masy lodowej. Alarmowanie: okno alarmów bieżących oraz okno alarmów historycznych z możliwością potwierdzania grup alarmów, drukowania oraz przewijania listy alarmów. Trendy: okno trendów bieżących, obrazujące zmiany kluczowych dla procesu produkcji wielkości analogowych, oraz okno trendów historycznych, na którym użytkownik sam wybiera, które wielkości chce wyświetlać i za jaki czasookres. Trendy mogą być drukowane w wysokiej rozdzielczości. Raporty: mechanizm raportowania oparty jest o moduł HistData, który pozwala użytkownikowi wygenerować raport w formacie odczytywanym przez arkusz kalkulacyjny programu Microsoft Excel. Użytkownik tworzy raport konfigurując okres, za jaki chce pobrać dane, częstotliwość zapisu danych oraz wybiera wielkości, które mają się znaleźć w raporcie. Z poziomu aplikacji użytkownik może przejść do Excel a i w nim dokonać dalszej szczegółowej analizy pobranych danych. Logowanie: użytkownik loguje się do systemu na poziom odpowiadający jego uprawnieniom. System zabezpiecza aplikację, wylogowując użytkownika po przekroczeniu określonego czasu bezczynności. Status komunikacji z poszczególnymi urządzeniami jest monitorowany przez cały czas i w przypadku wystąpienia usterek użytkownik zostaje powiadomiony za pomocą czytelnych komunikatów. Poniżej krótko prezentujemy zastosowane przez nas rozwiązania kilku zagadnień technicznych, typowych dla aplikacji tego rodzaju. Skonfigurowanie komunikacji pomiędzy sterownikiem S5 a InTouch em polegało na dodaniu do istniejącego programu sterownika procedur obsługujących protokół RK512. Aby przyspieszyć proces transmisji, dane pobierane ze sterownika gromadzone są w jednym bloku danych. Procedura transmisji jest obsługiwana z poziomu przerwań czasowych, co zapewnia stabilną komunikację i obsługę wszystkich urządzeń przysyłających zapytania do sterownika. Głównym problemem w przypadku sterownika okazała się współpraca procedur komunikacji RK512 z panelem OP5. Panel ten obsługiwany jest przez gotową procedurę firmy Siemens (nie ma wglądu do jej treści), która korzystała z tych samych słów flagowych, co procedury komunikacji RK512. Po usunięciu konfliktów wymiana danych z obydwoma urządzeniami zachowuje się poprawnie. Opisana powyżej aplikacja została wdrożonaw październiku 2000 r. podczas przestoju remontowego po sezonie. Docelowo system będzie prowadził akwizycję około 1000 zmiennych. Projektantem i wykonawcą systemu jest firma IP SYSTEMS Sterowanie Automatyka Pomiary ( Poznań, ul. Sławomira 67, tel./fax , Robert Purol, Marek Baczyński (IP SYSTEMS Poznań)

9 RAPORT Bezprzewodowa transmisja danych AUTORYZOWANY DYSTRYBUTOR SATEL Marzec 2001 Szanowni Państwo, Zapraszamy do lektury trzeciego już raportu dotyczącego urządzeń firmy Satel Oy. Tym razem prezentujemy naj nowszy model radiomodemu Satelline 3AS EPIC, o bardzo dużej mocy i zasięgu działania, oraz nowe funk cje radiomodemów z rodziny 3AS, poszerzające zakres możliwych zastosowań tych urządzeń. Proponujemy też Państwu porównanie alternatywnych metod transmisji danych drogą radiową przy użyciu telefonów komórko wych oraz przy użyciu radiomodemów. Zachęcamy również do zapoznania się z ciekawym przykładem zasto sowania Satelline 3AS do nadzorowania pracy armatek śnieżnych. Tomasz Michałek (ASTOR Kraków) Spis treści: str. I str. III str. V str. VI Satelline 3AS EPIC siła i pewność transmisji danych Message routing: programowanie tras transmisji radiowej w 3AS(d) i 3AS EPIC Dual band: radiomodemy dwuzakresowe Bezprzewodowa transmisja danych telefon komórkowy czy radiomodem? str. VII Radiomodemy Satel w armatkach śnieżnych str. VIII Satel pytania i odpowiedzi SATELLINE 3AS EPIC Siła i pewność transmisji danych Najnowszy typ radiomodemu firmy Satel wyposażony jest w nadaj nik o mocy do 10 W oraz w dwa odbiorniki radiowe. Jego nowator ska konstrukcja zapewnia niezwykle wysokie bezpieczeństwo i pewność transmisji danych; umożliwia też komunikację na odleg łość do 80 kilometrów. Firma Satel wprowadziła ostatnio na rynek najnowszy typ radiomode mu z rodziny SATELLINE Satelline 3AS EPIC. Przeznaczony jest on do transmisji danych w trybie half duplex (przesyłanie danych z szybkim przełączaniem kierunku). Podobnie jak radiomodemy 2ASxE oraz 3AS(d), Satelline 3AS EPIC jest w pełni przezroczysty dla stosowanego protokołu transmisji, dzięki czemu może być stosowany do łączenia wszelkich urzą dzeń komunikujących się za pośrednictwem łączy szeregowych. Radiomo dem ten jest w pełni kompatybilny z modelem 3AS(d), jednak posiada wiele dodatkowych cech, które pozwalają na zastosowanie go w aplika cjach, w których nie można było stosować wspomnianego modelu 3AS(d). Satelline 3AS EPIC składa się z modemu, nadajnika i dwóch odbior ników radiowych, umieszczonych w aluminiowej obudowie. Na zewnątrz obudowy wyprowadzone jest gniazdo portu szeregowego oraz dwa złącza antenowe typu TNC. Na obudowie umieszczony jest zestaw diod informu jących o stanie linii sygnałowych portu szeregowego. Urządzenie zasilane jest prądem stałym o napięciu od 10 do 30 V. Napięcie zasilające dopro wadzane jest (identycznie jak w poprzednich modelach) do dwóch linii I

10 gniazda portu szeregowego. Podobnie jak w przypadku radiomodemów 2ASxE oraz 3AS(d), Satel line 3AS EPIC może pracować w trzech trybach: trybie przesyłania danych (normalny tryb pracy urządzenia), trybie testowym oraz trybie programo wania. Wtrybie testowym możliwe jest sprawdzenie transmisji radiowej poprzez przesyłanie próbnych bloków danych, co daje użytkownikowi moż liwość zbadania jakości połączenia i oszacowania propagacji fal radiowych. Tryb programowania wykorzystywany jest do konfigurowania radiomode mu, które wykonuje się w sposób identyczny jak w przypadku wspomnia nych wcześniej modeli, tzn. za pomocą komputera PC z użyciem standar dowego programu terminalowego (np. HyperTerminal). Satelline 3AS EPIC pracuje na częstotliwościach z zakresu od 400 do 470 MHz. Możliwe jest zastosowanie odstępu sąsiedniokanałowego 12.5 khz lub 25 khz. W pierwszym przypadku maksymalna szybkość transmisji wynosi 9600 bit/s, a do dyspozycji jest 160 programowo zmienianych ka nałów. Przy zachowaniu odstępu sąsiedniokanałowego 25 khz maksymal na prędkość transmisji to bit/s, a dostępnych jest 80 kanałów. Najnowszy radiomodem firmy Satel także pod innymi względami jest zgodny ze swoim poprzednikiem radiomodemem 3AS(d). Podobnie jak on, wyposażony jest w port szeregowy, który może pracować w jednym z trzech standardów: RS 232, RS 485 lub RS 422. Tak samo jest w przy padku pozostałych cech wyróżniających radiomodem 3AS(d), takich jak mechanizm korekcji błędów, mechanizm sprawdzania sumy kontrol nej czy możliwość programowej zmiany mocy nadajnika oraz czułoś ci odbiornika. 3AS EPIC może też pracować w charakterze repeatera w dwojaki spo sób. Pierwszy z nich to wyłącznie odbieranie i natychmiastowe przesyłanie dalej pakietów danych (o maksymalnej długości pojedynczego bloku 1 kb). W drugiej metodzie radiomodem skonfigurowany jako repeater może także być podłączony do innego urządzenia (np. sterownika PLC). Wówczas dane są przekazywane do portu (jeżeli dotyczą tego urzą dzenia) lub też retransmitowane dalej. Istnieje możliwość stosowania więcej niż jednego repeatera, dzięki czemu odległość, na którą prze syłane są informacje, można wydatnie zwiększyć. Ponadto możliwe jest budowanie rozległych sieci w architekturze master slave. Obecnie radiomodemy Satelline 3AS EPIC oraz 3AS(d) wyposażone są w nową, bardzo przydatną funkcję Message Routing, o której pisze my na str. III niniejszego raportu. Wspomniane na początku dwa odbiorniki radiowe oraz dwa złącza antenowe to elementy odróżniające radiomodem Satelline 3AS EPIC od podstawowego modelu 3AS(d). Najnowszy z produktów firmy Satel został w nie wyposażony nie bez powodu. Dwa odbiorniki mogą równocześnie odbierać przychodzące sygnały, a specjalny mechanizm porównawczy po woduje wybór silniejszego w danym momencie sygnału. Dzięki temu istnie je pewność, że w trudnych warunkach pracy żadne transmitowanie dane nie zostaną utracone. Prostym przykładem ilustrującym tę sytuację niech będzie dobrze znane każdemu użytkownikowi samochodów zjawisko cza sowej utraty sygnału z radioodbiornika samochodowego, np. podczas po stoju na światłach (tzw. zjawisko fadingu). Dzięki rozwiązaniu zastosowa nemu w radiomodemie 3AS EPIC możemy uniknąć analogicznych sytua cji. Odległość pomiędzy antenami na każdym z odbiorników powinna wy nosić 3/4 długości fali, czyli w przypadku pasma 400 MHz około 75 cm. Drugą różnicą pomiędzy radiomodemem Satelline 3AS EPIC a 3AS(d) jest moc nadajnika. Satelline 3AS EPIC charakteryzuje się maksymalną mocą 10 W. Pozwala to na komunikację w terenie płaskim na odległość, w zależności od zastosowanych anten, nawet do 80 km! Moc nadajnika jest konfigurowalna i może wynosić: 1 W, 2 W, 5 W oraz 10 W. 2,3x 2x Zasięg x Zasięg Zasięg Rys. 2. Porównanie zasięgu transmisji radiomodemów 3AS(d) i 3AS EPIC Dostępne są cztery modele radiomodemów Satelline 3AS EPIC: Wersja podstawowa, opisana powyżej. Radiomodem dodatkowo wyposażony w podświetlany wyświetlacz ciekłokrystaliczny oraz czteroprzyciskową miniklawiaturę. Dzięki temu możliwa jest zmiana wszystkich ustawień urządzenia bez podłą czania komputera i wykorzystywania programu terminalowego (analo gicznie jak w przypadku radiomodemów 3ASd). Radiomodem bez wyświetlacza LCD i miniklawiatury, za to wyposażony w dodatkowy element chłodzący. Zastosowanie dodatkowego elemen tu chłodzącego jest wymagane w przypadku używania maksymalnej mo cy nadajnika (10 W) do transmisji ciągłej przez więcej niż 1 minutę. Model wyposażony zarówno w wyświetlacz ciekłokrystaliczny z miniklawiaturą, jak i w do datkowy element chłodzący. Najnowsze radiomodemy firmy Satel posiadają wszystkie zalety swoich poprzedników. Charaktery zują je: niezależność od stosowanego protokołu ko munikacyjnego (przezroczystość), bardzo duża nie zawodność, łatwość montażu i obsługi oraz wiele funkcji dodatkowych. Nowe możliwości, o które zo stały wzbogacone radiomodemy Satelline 3AS EPIC, sprawiają, że urządzenia te są zdecydowanie najnowocześniejszymi radiomodemami na polskim rynku, bezkonkurencyjnymi w swojej klasie. II Rys. 1. Mechanizm porównawczy odbieranych sygnałów Tomasz Michałek (ASTOR Kraków)

11 Message routing: programowanie tras transmisji radiowej w 3AS EPIC i 3AS(d) Message routing, czyli programowanie tras transmisji radiowej, to funkcja umożliwiającą budowę radiowych sieci transmisji danych. Największą zaletą sieci budowanych z jej wykorzystaniem jest moż liwość pracy wszystkich radiomodemów na jednej częstotliwości. T R R T M S T R S R Router S T T S Rys. 1. Sieć radiowa zbudowana z wykorzystaniem Message routing S Możliwość programowania trasy przesyłania informacji pomiędzy sta cjami retransmisyjnymi pozwala na szybkie i proste projektowanie radio wych sieci przesyłu danych. Message routing umożliwia połączenie obiektów przy wykorzystaniu wielu stacji retransmisyjnych (repeate rów), dzięki czemu jednocześnie zwiększa się zasięg sieci i obszar, który można objąć łącznością radiową. Jednak największą zaletą sieci budowa nych z wykorzystaniem funkcji Message routing jest możliwość pracy wszystkich radiomodemów na jednej częstotliwości. Liczba radiomo demów w sieci jest ograniczona jedynie przez wymaganą prędkość trans misji. Dodatkowo sieć ta umożliwia łączność z obiektami mobilnymi, poru szającymi się w jej zasięgu. Wraz z pakietem danych radiomodem otrzymuje informację o stacji, z którą będzie nawiązywał łączność. Po odczytaniu adresu tejże stacji na wiązuje komunikację z nią poprzez sieć stacji retransmisyjnych. Fakt, że każdy z radiomodemów serii 3AS może pracować jako repeater, pozwala na poczynienie znacznych oszczędności przy budowie sieci. Konfigurację oraz wszelkie zmiany w strukturze sieci wykonywane są na stacji bazowej, co umożliwia przebudowę sieci bez konieczności dokonywania zmian w każdej stacji retransmisyjnej. Użycie Message routing pozwala dodatkowo na wprowadzenie redun dancji w sieci transmisji radiowej. W przypadku uszkodzenia radiomodemu może on być zastąpiony przez inny radiomodem pracujący w tym samym obszarze lub w jego pobliżu, co umożliwia utrzymanie łączności. Działa wówczas mechanizm zdalnego przechwytywania łączności przez stacje retransmisyjne pracujące na tej samej trasie. Każda z sieci w fazie projektu otrzymuje unikalny numer Network ID. Identyfikator sieci ma za zadanie zabezpieczenie pracujących w niej ra diomodemów przed odbieraniem informacji z innych źródeł. Wszystkie ra diomodemy działające w sieci mają zdefiniowany i przechowywany w pa mięci taki sam numer identyfikujący. Radiomodem pracujący w trybie od bioru porównuje numer przesyłany razem z danymi z numerem przecho wywanym w pamięci, przy czym dane odbiera tylko w przypadku potwier dzenia zgodności tychże numerów. Message routing może być realizowany w dwu trybach: Source mode Virtual mode Source mode W trybie Source mode wszystkie informacje o sieci przechowywane są T S T T M Terminal Użytkownika Stacja bazowa Podstacja w pamięci radiomodemu pracującego jako master na stacji bazowej. Takie rozwiązanie pozwala na łatwą zmianę konfiguracji lub rozbudowę sieci, można to bowiem zrealizować jedynie poprzez zmianę oprogramowania stacji bazowej. Informacje o trasie przesyłania danych w trybie Source mo de dołączane są do pakietu danych, wysyłanych ze stacji bazowej do wy branej stacji lokalnej pracującej jako slave. W części adresowej ramki prze syłane są adresy kolejnych stacji retransmisyjnych oraz adres stacji lokal nej. Na stacji lokalnej, na podstawie informacji przesłanych z danymi, określana jest trasa przesyłania odpowiedzi do stacji bazowej. Odbywa się to poprzez odpowiednie przestawienie adresów w ramce przesłanej przez stację bazową (Rys. 2). Zasadę działania sieci pracującej w trybie Source mode przedstawia rys. 3. Przykła dowa sieć zbu M R1 R2 R3 S S R3 R2 R1 M Rys. 2. Określanie trasy przesyłania danych do stacji bazowej dowana jest z czterech ra diomodemów posiadających unikalne nume ry (od 0 do 3). Na stacji bazo wej, oznaczonej jako A, pracuje radiomodem o numerze 0. Radiomodemy nr 2 i 3 pracują odpowiednio na stacjach B i C. Stacja bazowa A, transmi tując pakiet danych do stacji B, przesyła je na port radiomodemu nr 0. Ra diomodem ten identyfikuje adres stacji B na podstawie informacji przesy łanych z pakietem danych. Przygotowuje następnie ramkę adresową, ze stawiając ją z odszukanych w tabeli połączeń (przechowywanej w pamię ci) adresów połączeń ze stacją B oraz z własnego adresu. Dane, uzupeł nione o informacje o trasie połączenia, przesyłane są do stacji B. Stacja re transmisyjna, reprezentowana przez radiomodem nr 1, odbiera dane ze stacji A i kieruje ją do stacji B. Radiomodem, odbierający przekaz na stacji B, oddziela informacje adresowe, a pakiet danych przesyła na port szere gowy. Informacje adresowe podlegają przetworzeniu, mającym na celu wy tyczenie powrotnej trasy trans misji (Rys. 2), i tak przygoto wane oczekują w pamięci radio modemu nr 2 na odpowiedź sta cji B. Połączenie ze stacją mobil ną realizowane jest w podobny sposób jak z podstacjami sta cjonarnymi. W ramce adresowej umieszczone są kolejne adresy stacji pośrednich oraz stacji mo bilnej. Po otrzymaniu danych ze stacji bazowej, radiomodem umieszczony np. na samocho dzie odpowiada, określając trasę powrotną. Jednak w przypadku stacji mobilnej mamy do czynie nia z przemieszczaniem się po między obszarami zasięgu róż DANE DANE 0 1 nych stacji retransmisyjnych (Rys. 4). Jeżeli stacja mobilna znajduje się w obszarze zasięgu stacji retransmisyjnej R2, połączenie realizowane jest w sposób identyczny, jak w przypadku łączności ze stacją stacjonarną. Jednak w momencie, gdy stacja umieszczona na samochodzie przemieś ci się w obszar pokryty zasięgiem jedynie przez repeater R1, do utrzyma nia łączności wykorzystywana jest funkcja overhop. Funkcja ta pozwala na odbieranie ramek z danymi przez wszystkie radiomodemy, których adresy umieszczone są w części adresowej ramki. Jeżeli stacja mobilna przejdzie A Rys. 3. Schemat sieci pracującej w trybie Source mode 2 B 3 C III

12 w strefę zasięgu stacji retransmisyjnej R1, to dane zostaną odebrane właś nie przez tę stację. Virtual mode Sieć pracująca w trybie Virtual mode pozwala na szybsze przesyłanie danych, niż identyczna sieć pracująca w trybie Source mode. Wynika to z faktu, że do ramki dodawany jest tylko identyfikator połączenia, anie adresy całej trasy transmisji. Niemożliwe jest jednak konfigurowanie sieci poprzez stację bazową, ponieważ każdy z radiomodemów pracujących w sieci przechowuje w pamięci identyfikatory możliwych dla danego radio modemu połączeń. W przypadku rozbudowy wybranej trasy konieczne jest przeprogramowa nie wszystkich ra diomodemów pracujących jako R1 repeatery, w celu uaktualnienia we M R2 wnętrznych tabel połączeń. W trybie Rys. 4. Współpraca ze stacjami mobilnymi Virtual mo de, z uwagi na brak pełnego ad resu trasy trans misji, nie mamy możliwości współpracy ze stacjami mobilnymi. Ilość re transmiterów przewidzianych do połączenia na jednej trasie nie jest limito wana. W sieci możemy zdefiniować do 50 różnych tras transmisyjnych. Na rys. 5 przedstawiona jest sieć zrealizowana w trybie Virtual mode. Stacja bazowa X, transmitując dane do stacji Y, przesyła je na port ra diomodemu A. Ten na podstawie adresu stacji docelowej, odczytanego z otrzymanych przez port RS danych, wyszukuje w tabeli połączeń identy fikator połączenia z wybraną stacją. W powyższym przykładzie identyfika tor połączenia ze stacją Y posiada numer ID 2. Identyfikator ten dołączany jest do ramki z danymi, a następnie pakiet danych A X 1 2 Y 2 Z 1 B Rys. 5. Sieć pracująca w trybie Virtual mode 3 4 C Z D Y X 3 X 4 transmitowany jest przez radiomodem A. Wśród radiomodemów pracu jących w trybie odbioru tylko stacja retransmi syjna oznaczona jako B posiada w tabeli połą czeń identyfikator ID 2, co upoważnia ją do odebrania wysłanego pakietu danych. Z kolei w stacji B następuje od szukanie połączenia ze stacją Y i dane przesyła ne są z nowym identyfi katorem ID 4. W tabeli połączeń radiomodemu D przechowywana jest informacja dotycząca za kończenia połączenia ID 4 łączem szeregowym z podstacją Y. Następuje więc oddzielenie identyfikatora, a oryginalne dane przesyłane są do urzą dzenia dołączonego do portu radiomodemu D. Odpowiedź stacji Y jest re alizowana w taki sam sposób, jak zapytanie wysłane ze stacji bazowej. Wyposażenie radiomodemów serii Satelline 3AS(d) i 3AS EPIC w funkcję Message routing znacznie poszerzyło obszar zastosowań tych urządzeń i umożliwiło budowę bardziej rozbudowanych i wydajniejszych radiowych sieci transmisji danych. ABIS Kraków Firma ASTOR ogłasza IV KONKURS na najlepszą pracę dyplomową wykonaną przy pomocy oprogramowania Wonderware InTouch lub sterowników PLC GE Fanuc. Do udziału w konkursie kwalifikują się wszyscy autorzy prac dyplomowych obronionych w okresie od 1 maja do 30 września 2002 r. W konkursie przewidziane są następujące nagrody: dla autora najlepszej pracy: markowy aparat fotograficzny dla jednostki organizacyjnej uczelni, wktórej nagrodzona praca powstała: sterownik VersaMax Nano, wersja edukacyjna Wonderware FactorySuite (21 licencji) oraz zestaw polskojęzycznej dokumentacji technicznej do sterowników GE Fanuc i oprogramowania Wonderware z oferty wydawniczej firmy ASTOR Przy ocenie zgłoszonych prac pod uwagę brane będą zarówno walory dydaktyczne i estetyczne, jak też i stopień złożoności wykonanego projektu. Połączenie systemu wizualizacji InTouch ze sterownikami programowalnymi GE Fanuc podnosi wartość pracy. Zgłaszane prace należy przesyłać na ręce p. Marcina Legutka z firmy ASTOR pocztą (ul. Smoleńsk 29, Kraków) lub elektronicznie (ml@astor.com.pl) do dnia 11 października 2002 r. Do zgłaszanej na konkurs pracy, zapisanej na dyskietce jako aplikacja InTouch a lub program sterownika, należy dołączyć krótki opis (o objętości 1-3 strony), przedstawiający: ideę systemu, zadania realizowane przez przygotowane oprogramowanie, spis sprzętu współpracującego. Powyższy opis może stanowić wyciąg z bronionej pracy dyplomowej. Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi w dniu 31 października 2002 r. Uczestniczy konkursu wyrażają zgodę, aby ich prace mogły być wykorzystywane przez firmę ASTOR do celów demonstracyjnych, a także w przypadku zdobycia nagrody - na opublikowanie swojego nazwiska, tytułu pracy oraz nazwy uczelni (szkoły) i wydziału w Biuletynie Automatyki. IV

13 Nowa wersja Satelline 3AS(d) Dual band: radiomodemy dwuzakresowe Radiomodem Satelline 3AS(d) w wersji Dual band przeznaczony jest do budowy dużych systemów informatycznych opartych na komunikacji radiomodemowej. Dzięki możliwości pracy w dwóch zakresach częstotliwości, stacja bazowa ma możliwość jednoczes nego wysyłania zapytań i odbioru informacji ze stacji lokalnych. Za pewnia to pracę z dużą prędkością przesyłania danych i wyjątkową niezawodność przy współpracy z dużą liczbą podstacji. W ofercie firmy Satel pojawiła się ostatnio nowa wersja radiomodemów Satelline 3AS(d), z wbudowaną funkcją Dual band. Wersja ta przygotowy wana jest każdorazowo na indywidualne zamówienie i funkcjonuje równo legle z podstawowym typem radiomodemu 3AS(d). Podstawową cechą odróżniającą radiomodemy z funkcją Dual band od pozostałych modeli z rodziny 3AS jest możliwość pracy w dwóch zakre sach częstotliwości z 10 MHz odstępem kanałów. Urządzenia te prze znaczone są do transmisji danych w trybie duplex lub half duplex. Ra diomodemy pracujące na dwóch zakresach częstotliwości, podobnie jak pozostałe modele, są w pełni przeźroczyste dla protokołu transmisji, dzię ki czemu mogą być stosowane do łączenia urządzeń komunikujących się za pośrednictwem łączy szeregowych. Podobnie jak w wersji standardowej, radiomodemy dwuzakresowe zapewniają transmisję na częstotliwościach z zakresu MHz. i mogą pracować z jednym z dwóch dostępnych odstępów sąsiedniokanałowych: 12.5 khz lub 25 khz. W przypadku trans misji z odstępem 12.5 khz maksymalna prędkość transmisji wynosi 9600 bit/s, zaś przy odstępie 25 khz dane są transmitowane z prędkością bit/s. Zmianie uległa natomiast liczba dostępnych kanałów. Używając radio modemów dwuzakresowych mamy do dyspozycji dwukrotnie większą liczbę kanałów, niż w przypadku modelu standardowego. Szerokość obu zakresów ustawiana jest fabrycznie i każdy z nich może wynosić 2 MHz (Rys. 1). Przy odstępie sąsiedniokanałowym 12.5 khz w dwu zakresach o szerokości 2 MHz możemy pracować na 320 różnych kanałach, zaś przy odstępie 25 khz na 160. Maksymalna odległość pomiędzy najniższym kanałem z pierwszego zakresu a najwyższym z drugiego zakresu częstot liwości może wynosić 12 MHz. Częstotliwość środkowa fc ustawiana jest fabrycznie w środku przedziału częstotliwości oddzielającego oba dostęp ne zakresy. L max = 12 MHz Radiomodem Satelline 3AS(d) Dual band przeznaczony jest do budo wy dużych systemów informatycznych opartych na komunikacji radiomo demowej. Przykładowa stacja bazowa wyposażona w radiomodem pracu jący na jednej częstotliwości potrzebuje określonego czasu na odpytanie każdej ze stacji lokalnych. Wskutek tego, w rozbudowanych systemach da ne docierają do stacji bazowej z pewnym opóźnieniem, wynikającym z prędkości transmisji, ilości przesyłanych informacji, a także z liczby stacji lokalnych. Rozwiązaniem pozwalającym na znaczne skrócenie czasu po łączenia ze stacjami lokalnymi jest zastosowanie radiomodemów pracują cych jednocześnie na dwu różnych częstotliwościach (patrz rys. 2). Stacja bazowa powinna być wówczas wyposażona w dwa radiomodemy. Pierwszy z nich miałby za zadanie rozsyłanie zapytań do stacji lokalnych, drugi na tomiast pracuje jako stacja odbiorcza przechwytująca odpowiedzi.w ten sposób eliminuje się konieczność przełączania kierunku transmisji w połą czeniach ze stacjami lokalnymi. Każdy z radiomodemów znajdujących się na stacji lokalnej pracuje w trybie duplex (czyli z wykorzystaniem funkcji Dual band). Odbiera więc zapytania przesłane z bazy na kanale częstotli wości zdefiniowanym w zakresie pierwszym, natomiast odpowiedź przesy łana jest do bazy na częstotliwości z zakresu drugiego. W takim rozwiąza niu stacja bazowa ma możliwość jednoczesnego wysyłania zapytań i od bioru informacji ze stacji lokalnych, co zapewnia to pracę z dużą prędkoś cią przesyłania danych i z wyjątkową niezawodność przy współpracy z du żą liczbą stacji lokalnych. Podczas pracy radiomodem ma możliwość pro gramowej zmiany adresu oraz kanału, na którym odbywa się transmisja. Zmieniając adres oraz częstotliwość możemy wybrać stację, z którą będzie nawiązywana łączność. Pozwala to na przesyłanie informacji ze stacji lo kalnej do kilku stacji bazowych. Satelline 3AS 468 MHz Satelline 3AS 458 MHz Satelline 3AS Dual band Zakres 1 Zakres 2 Stacja bazowa Autobus 468,1 MHz f LLB1 f ULB1 f C f LLB2 f ULB2 458,1 MHz Rys. 1. Częstotliwości dostępne w radiomodemach Dual band W przypadku pracy w trybie half duplex (przesyłanie danych z szybką zmianą kierunku transmisji), kanał aktywny może być zdefiniowany w wy branym zakresie. Praca w trybie duplex wymaga rezerwacji dwóch kana łów po jednym w każdym zakresie. Przestawienie radiomodemu w ten tryb realizowane jest przez rozdzielenie linii Tx i Rx i przydzielenie im od dzielnych kanałów transmisji. Częstotliwość robocza ustawiana jest za wsze w zakresie pierwszym i w zależności od konfiguracji wykorzystywana przez linię Tx lub Rx. Programowo radiomodem może być skonfigurowany na jeden z dwóch sposobów: w trybie o nazwie duplex linia Tx pracuje na jednym z kanałów za kresu pierwszego, a dla linii Rx przydzielony jest kanał transmisji w za kresie drugim; w trybie reverse duplex wówczas dla linii Rx będzie przyporządko wany kanał w zakresie 1, a dla linii Tx w zakresie 2. Stacja bazowa innego systemu Dual band Rys. 2. Przykładowe zastosowanie radiomodemów dwuzakresowych Radiomodem Satelline 3AS(d) z funkcją Dual band, podobnie jak je go wersja podstawowa, ma wbudowany mechanizm korekcji błędów, dzię ki czemu jest w stanie przesyłać informacje nawet poddany działaniu za kłóceń na linii radiowej. Z pewnością znajdzie on szerokie zastosowanie w systemach, w których szybkość i niezawodność działania sieci transmi syjnej jest zagadnieniem kluczowym. ABIS Kraków V

14 Bezprzewodowa transmisja danych telefon komórkowy czy radiomodem? VI Decydując się na wybór technologii przesyłania danych drogą ra diową warto wziąć pod uwagę nie tylko koszty wdrożenia, ale także a może przede wszystkim koszty eksploatacji systemu. Okazu je się bowiem, że rozwiązania z pozoru mniej kosztowne już po sto sunkowo krótkim okresie użytkowania są wielokrotnie droższe, niż systemy wymagające większych nakładów początkowych, lecz znacznie tańsze w eksploatacji. W ostatnich latach obserwujemy w naszym kraju niezwykle dynamicz ny rozwój telefonii komórkowej GSM. Sieci pokrywają już niemal całą po wierzchnię Polski, a w efekcie silnej konkurencji pomiędzy trzema działa jącymi na rynku operatorami jakość usług jest coraz lepsza, a ich ceny nie ustannie spadają. Szczególnie szybko rozwijają się obecnie (i są intensyw nie reklamowane) usługi związane z przesyłaniem danych i dostępem do Internetu przez telefon komórkowy, co powoduje, iż popularna komórka jest coraz częściej postrzegana nie tylko jako narzędzie do rozmawiania na odległość, ale i do wymiany informacji cyfrowej. Naturalną koleją rzeczy w tej sytuacji pojawia się pytanie, czy telefony komórkowe stanowią konkurencję dla rzec by można klasycznych metod przesyłu informacji w warunkach przemysłowych, a więc dla zasto sowania radiomodemów. I takie pytania rzeczywiście padają ze strony na szych klientów, którzy zwracają uwagę, że radiomodemy Satel są dość drogie w porównaniu z telefonem komórkowym, dostępnym niemal na każ dej ulicy. Z kolei ceny usług sieci komórkowych spadły ostatnio tak wyraź nie, że przesyłać dane przez komórki można obecnie właściwie za gro sze. Czy tak jest w istocie? Gdy przyjrzymy się sprawie dokładniej, okaże się, że niekoniecznie... Zatem przyjrzyjmy się. W sieciach komórkowych mamy do czynienia z trzema technologiami przesyłu informacji cyfrowych. Są to przede wszystkim usługi przesyłania danych (nazywane różnie w zależności od operatora), popularne SMS y (ang. Short Message Services krótkie wiadomości tekstowe), a w ostat nich miesiącach również tzw. usługa Pakietowej Transmisji Danych (GPRS), która jednak jest jeszcze w Polsce w fazie wczesnego rozwoju i oferowana jest w ograniczonym zakresie, zatem trudno się wypowiedzieć na temat kosztów jej użytkowania. Już bardzo pobieżne spojrzenie na cenniki usług komórkowych poka zuje, że z punktu widzenia kosztów działania systemu wykorzystanie usług transmisji danych do ciągłego ich przesyłania (a więc do stałego połącze nia obiektów) jest absurdalne. Koszt minuty połączenia to obecnie średnio w ciągu doby ok. 40 groszy za minutę (przy abonamencie 175 złotych za miesiąc). Łatwo policzyć, że w skali roku jest to: 0,4 x 60 x 24 x x 12 = PLN przy czym jest to koszt połączenia zaledwie dwóch stacji. Przy zastosowa niu takiego rozwiązania zbudowanie większej sieci jest bardzo utrudnione i wymaga dalszych nakładów oraz oczywiście wielokrotnie zwiększa powy ższy koszt. Należy więc odrzucić taki wariant zastosowania telefonu ko mórkowego. Przeanalizujmy zatem rozwiązania polegające na wymianie danych co pewien okres czasu. W porównaniu do radiomodemów są one bardzo ograniczone i nieelastyczne, ale w pewnych sytuacjach i zastosowaniach mogą być wystarczające. Do dyspozycji mamy dwa warianty: usługę prze syłania danych oraz wykorzystanie krótkich wiadomości SMS. Łatwo za uważyć, że koszt wysłania SMS a jest niewiele niższy od minuty połącze nia dla transmisji danych, będąc jednocześnie znacznie mniej elastycznym i funkcjonalnym. Przy założeniu, że najczęściej jeden SMS nie będzie wy starczający do przesłania kompletu niezbędnych informacji, można uznać, że ta metoda jest zwykle droższa (a w szczególnych przypadkach nie znacznie tylko tańsza) od transmisji danych. W poniższej analizie przyjąłem założenie, że transmisja będzie odby wać się co godzinę (tj. 24 razy na dobę), a przesyłanych danych jest bar dzo niewiele tzn. że zmieszczą się one w 1 minucie połączenia transmisji danych. Analiza została przeprowadzona dla dwóch systemów: pierwszy składa się z dwóch stacji, drugi z sześciu stacji. W analizie do określenia kosztów początkowych przyjęto następujące ceny: koszt radiomodemu Satel: zł* (cena radiomodemu Satelline 2ASxE), średni koszt jednej anteny: 500 zł, średni koszt projektu systemu: 500 zł na jedną stację, koszt modemu GSM z aktywacją: 1000 zł (ceny w zależności od mo delu modemu bardzo się różnią). Z kolei dla określenia kosztów eksploatacji przyjęto następujące ceny: koszt miesięcznego abonamentu: 175 zł, średni koszt minuty połączenia w ciągu doby przy wybranym abona mencie: 40 groszy (obecnie jedna z najtańszych ofert na rynku), roczna opłata za użytkowanie częstotliwości: 350 zł, roczna opłata za użytkowanie jednego urządzenia radiowego: 24 zł. 1. Koszty systemu dla 2 stacji: Koszty początkowe dla radiomodemów Satel: x x x 2 = PLN Koszty początkowe dla modemów GSM: x 2 = PLN Koszt rocznej eksploatacji systemu dla radiomodemów Satel: x 24 = 398 PLN Koszt rocznej eksploatacji systemu dla modemów GSM: 24 x 0,4 x x 2 x 12 = PLN Różnica w kosztach początkowych: PLN Różnica w koszcie rocznej eksploatacji: PLN Koszty początkowe radiomodemów spłacą się w ciągu: / ,37 roku 2. Koszty systemu dla 6 stacji: Koszty początkowe dla radiomodemów Satel: x x x 6 = PLN Koszty początkowe dla modemów GSM: x 6 = PLN Koszt rocznej eksploatacji systemu dla radiomodemów Satel (roczne opła ty za użytkowanie częstotliwości i urządzeń radiowych): * 24 = 494 PLN Koszt rocznej eksploatacji systemu dla modemów GSM: 24 x 0,4 x 365 x x 12 x 6 = PLN Różnica w kosztach początkowych: PLN Różnica w koszcie rocznej eksploatacji: PLN Koszty początkowe radiomodemów spłacą się w ciągu: / ,01 roku Pierwszy oczywisty wniosek z powyższych analiz jest taki, iż atrakcyj ność oferty przesyłania danych przemysłowych za pośrednictwem telefo nów komórkowych jest pozorna. Wyraźnie widać, że wyższe koszty zaku pu radiomodemów zwracają się stosunkowo szybko, tym szybciej, im bar dziej złożony jest system (tzn. im więcej stacji w nim pracuje). Należy również podkreślić zasadniczą różnicę w elastyczności i funk cjonalności porównywanych rozwiązań. Radiomodemy zapewniają ciągłą łączność przez 24 godziny na dobę. W przedstawionej analizie modemy GSM wymieniają dane tylko raz na godzinę. Zwiększenie częstotliwości połączeń skutkuje oczywiście zwiększeniem ich kosztów. Niebagatelne znaczenie ma też fakt, iż radiomodemy Satel są urządzeniami specjalnie

15 zaprojektowanymi do zastosowań przemysłowych. Wynika z tego nie tylko bardzo duża niezawodność ich pracy, ale także łatwość łączenia ze ste rownikami, komputerami i innymi urządzeniami stosowanymi w przemyśle (wynikająca głównie z faktu przezroczystości radiomodemu dla rozmai tych protokołów komunikacyjnych). Takiej niezawodności oraz łatwości in stalacji i użytkowania operatorzy sieci komórkowych, a także producenci modemów komórkowych zaoferować nie mogą. W pewnych sytuacjach stosowanie telefonii komórkowej ma sens. Dobrym przykładem są systemy powiadamiania pracowników o rozmaitych zdarzeniach za pośrednictwem wiadomości SMS wysyłanych na ich tele fony komórkowe. Również w przypadku bardzo dużych odległości, prze kraczających możliwości radiomodemów, wykorzystanie modemów ko mórkowych może być jedyną metodą przesłania danych. Są to jednak sy tuacje stosunkowo rzadkie. We wszystkich pozostałych przypadkach za stosowanie radiomodemów jest zdecydowanie najkorzystniejszym rozwią zaniem. * Wszystkie ceny wymienione w artykule są cenami netto. Mateusz Pierzchała (ASTOR Poznań) Radiomodemy Satel w armatkach śnieżnych Na początku lat osiemdziesiątych, w nie których krajach europej skich silnie związanych z turystyką narciarską (szczególnie w Austrii) brak śniegu podczas se zonu powodował poważ ne problemy finansowe i sytuacje kryzysowe. Aby powstrzymać od pływ klientów, zaczęto wówczas na wielka ska lę instalować armatki śnieżne wszędzie tam, gdzie było to konieczne. Obecnie w nowoczes nych okręgach narciars kich w Alpach istnieją instalacje nawet na ponad 100 (!) armatek śnieżnych. Większość armatek jest zabudowana na kołach, w związku z czym istnieje możliwość przetransportowania ich tam, gdzie w danej chwili są najbardziej potrzebne. Oczywiście dzisiejsze armatki, konstruowane w oparciu o wieloletnie doświadczenia, mają niewiele wspólnego z ich o dwadzieścia lat starszymi odpowiednikami. Nie zmieniła się jedynie zasada działania: należy sprężyć wodę pod ciśnieniem, a następnie przez odpowiednie dysze rozprężyć ją, rozpylając bardzo drobne cząstki wody w górę nad stokiem narciarskim. Na skutek rozprężania woda natychmiast się ochładza i opada na ziemię już w postaci małych śnieżynek. Zapytają Państwo zapewne: A cóż to wszystko ma wspólnego z Sate lem i radiomodemami? Otóż okazuje się, że bardzo dużo. Początkowo do zdalnego sterowania i nadzorowania pracy takich instalacji próbowano wy korzystywać telefony komórkowe. Próby te okazały się jednak niezbyt uda ne. Głównymi problemami były: zbyt długi czas odświeżania informacji, za mała szybkość reakcji systemu na stany awaryjne oraz fakt, że łączność mogła być nawiązywana w danej chwili z jedną tylko armatką. Zastosowanie radiomodemów Satelline 3AS dla systemu armatek rozwiązało wszystkie te problemy, stwarzając następujące możliwości: Ustawianie armatek w dowolnym miejscu, na zboczach wielu, często odległych od siebie szczytów górskich, ; Włączanie i wyłączanie wielu (nawet ponad 100) armatek jednocześ nie, tuż po zakończeniu użytkowania stoku przez narciarzy; Jednoczesne oświetlenie stoku (armatki wyposażone są w lampy oświetlające); Nadzorowanie pracy systemu i jej parametrów; Otrzymywanie błyskawicznej informacji o wszelkich awariach (w ciągu zaledwie 1 sekundy); Utrzymywanie pewnej i stałej łączności, co pozwala na optymalną produkcję śniegu przy minimalnych kosztach (znaczna oszczędność prądu!); Ekonomika działania systemu transmisji danych koszty jego eksploatacji są bliskie zeru. Okazuje się więc, że również dla takich aplikacji radiomodemy z rodziny Satelline to najlepsze roz wiązanie! System osobiście oglądał i w skrócie opisał Stefan Życzkowski (ASTOR Kraków) Nagroda dla firmy Astor Doroczny zjazd dystrybutorów firmy Satel Oy odbył się w dniach 2 3 lutego br. w Palma di Mallorca w Hiszpanii. Spotkanie to, połączone z warsztatami technicznymi, było także okazją do posumowania współpracy i działalności wszystkich dystrybutorów w roku Z wielką przyjemnością informujemy, że firma ASTOR została szczególnie doceniona i wyróżniona, otrzymując nagrodę za najlepszy roczny wzrost sprzedaży. Satysfakcja nasza jest tym większa, że konkurowaliśmy z ponad trzydziestoma firmami z całego świata. Na zdjęciu: Stefan Życzkowski, Tomasz Michałek oraz Pekka Aura (dyrektor firmy Satel) VII

16 Pytania i odpowiedzi Czy jest możliwa współpraca radiomodemów 2ASxE z radiomo demami 3AS(d)? W jednym systemie (sieci radiomodemowej) nie mogą pracować wspólnie radiomodemy 2ASxE i 3AS(d). Wynika to z dwóch podstawo wych różnic pomiędzy tymi modelami. Przede wszystkim przy tym sa mym odstępie sąsiedniokanałowym radiomodemy charakteryzują się różną prędkością transmisji. W przypadku radiomodemów 2ASxE, przy odstępie sąsiedniokanałowym 12.5 khz maksymalna prędkość wyno si 4800 bit/s, natomiast w przypadku radiomodemów 3AS(d), przy tej samej wartości odstępu sąsiedniokanałowego, prędkość ta jest dwu krotnie wyższa i wynosi 9600 bit/s. Drugą z różnic pomiędzy radiomo demami 2ASxE i 3AS(d), z powodu której niemożliwa jest współpraca tych dwóch modeli, jest rodzaj modulacji: FSK dla radiomodemów 2ASxE i 4FSK dla radiomodemów 3AS(d). Czy radiomodemy firmy Satel mogą być stacjami retransmisyjny mi? Tak, wszystkie radiomodemy z rodziny Satelline mogą pracować w charakterze stacji retransmisyjnej, tzw. repeatera. Działanie w tym trybie polega na odbieraniu pakietu danych i niezwłocznej ich retrans misji. Dodatkowo radiomodemy Satelline 2ASxE oraz 3AS(d) i 3AS EPIC skonfigurowane jako repeater mogą być także, dzięki zastoso waniu adresowania nadajnika i odbiornika, podłączone do urządzenia typu slave (np. sterownik PLC). Wówczas dane dotyczące urządzenia slave będą przekazywane do portu, a pozostałe dane będą równo cześnie retransmitowane dalej. Ustawienie funkcji repeatera w radio modemach odbywa się z poziomu komputera PC i dowolnego progra mu terminalowego (np. HyperTerminal w systemie MS Windows). Czy podczas pracy radiomodemu możliwa jest zmiana jakichkol wiek wcześniej ustawionych parametrów? Tak. Wykorzystując tzw. polecenia SL mamy możliwość zmiany kana łu (w zakresie +/ 1 MHz od częstotliwości środkowej) oraz adresów w radiomodemie, bez konieczności przerywania pracy urządzenia. Pozwala to na sterowanie radiomodemem z poziomu inteligentnego terminala (np. komputera lub sterownika PLC), wyposażonego w od powiednie oprogramowanie. Dzięki takiemu rozwiązaniu, w systemach z wieloma stacjami master i slave można korzystać z rozbudowanych protokołów. Warunkiem korzystania z poleceń SL jest ich uprzednie uaktywnienie (z poziomu menu konfiguracyjnego). Jak w prosty sposób stwierdzić, że w danych warunkach tereno wych można liczyć na prawidłową transmisję z wykorzystaniem radiomodemów Satelline? Często, zanim zostanie podjęta decyzja o zainstalowaniu radiomode mów, istnieje konieczność przetestowania połączenia pomiędzy punk tami, w których urządzenia te mają być zastosowane. W przypadku ra diomodemów Satelline przeprowadzenie takich testów jest proste i nie wymaga użycia specjalistycznego sprzętu. Jeden z radiomodemów włączamy w tzw. tryb testowy, który polega na cyklicznym wysyłaniu przez radiomodem bloków danych testowych. Przy pomocy drugiego radiomodemu znajdującego się w miejscu, do którego chcemy dane transmitować, mamy możliwość sprawdzenia poprawności transmisji. Można to zrobić na dwa sposoby. Po pierwsze możemy radiomodem odbierający podłączyć do komputera, który mamy ze sobą (np. note book) i w zwykłym programie terminalowym (np. HyperTerminal) od czytywać przychodzące dane testowe. Drugim sposobem, jeżeli nie mamy komputera, jest mierzenie napięcia na styku 5 radiomodemu względem masy. Jest to tzw. wyjście RSSI, które jest wskaźnikiem mo cy odbieranego sygnału. Znając poziom napięcia możemy z wykresu, który znajduje się w dokumentacji do radiomodemów, odczytać poziom odbieranego sygnału w dbm. Skąd mamy pewność, że nadajnik Satelcode (urządzenie dla systemów alarmowych) funkcjonuje prawidłowo? Nadajniki Satelcode wysyłają informację o zaistniałym alarmie lub je go odwołaniu (zmiana stanu wejścia) w momencie wystąpienia zda rzenia. Jeżeli nie występują żadne zmiany stanu jakiegokolwiek z wejść nadajnika, nie są wysyłane komunikaty alarmowe. Aby mieć pewność, że cisza w eterze nie jest wynikiem awarii nadajnika, kon figurując urządzenie należy uaktywnić w nim funkcję wysyłania tzw. in formacji diagnostycznej. Wówczas co określony czas (z przedziału między 1 min. a min.) będzie wysyłany komunikat informujący o statusie czterech z ośmiu wejść nadajnika. Tomasz Michałek (ASTOR Kraków) Świadectwo homologacji dla Satelline 5AS Jak już informowaliśmy w poprzednim numerze Biuletynu Automatyki, znajdujący się w ofercie firmy ASTOR radiomodem SATELLINE 5AS uzyskał w listopadzie ub.r. drugie świadectwo homologacji (nr 1289/2000), związane z rozszerzeniem pasma częstotliwości (publikujemy je na zdjęciu obok). Parametry SATELLINE 5AS, objęte powyższym świadec twem, są następujące: zakres częstotliwości: MHz odstęp sąsiedniokanałowy: 12.5 khz moc wyjściowa: 5 W prędkość transmisji: 1200 bit/s Równocześnie pragniemy przypomnieć, że istnieje możliwość zakupienia tego modelu po niższej cenie. W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat SATELLINE 5AS zaprasza my do kontaktu z działem radiomodemów firmy ASTOR ( ) lub do odwiedzenia naszej strony VIII Raport Bezprzewodowa transmisja danych przygotował Dział Radiomodemów firmy ASTOR Sp. z o.o., Kraków, ul. Smoleńsk 29, tel. (012) Elektroniczne wersje artykułów można znaleźć w Internecie na stronie

17 Biuletyn Automatyki ASTOR 1/2001 (27) 9 To warto wiedzieć InTouch: ekonomika licencjonowania Możliwość zwielokrotniania liczby zmiennych w oprogramowaniu InTouch pozwala na optymalne, dostosowane do potrzeb użytkownika wykorzystanie posiadanej licencji, przynosi też wymierne korzyści finansowe. Przy zakupie oprogramowania wizualizacyjnego sprawą bardzo istotną jest właściwe dopasowanie typu kupowanej licencji do faktycznych potrzeb użytkownika, przynosi to bowiem wymierne korzyści ekonomiczne. Twórcy aplikacji stają nierzadko przed dylematami: Czy liczba zmiennych, na jaką zamierzam zakupić licencję, jest wystarczająca? Czy powinienem może zainwestować w większą licencję tylko w obawie o przekroczenie liczby zmiennych, mimo iż nie planuję w przyszłości rozbudowywania aplikacji o dodatkowe funkcje? Jak dodać kolejną funkcjonalność do aplikacji, gdy zbliżam się do wyczerpania limitu zmiennych mojej licencji? Przypomnę, że ze względu na liczbę zmiennych, jaką można zadeklarować na liście zmiennych aplikacji, wyróżniamy następujące licencje oprogramowania InTouch: 64 punkty, 256, 1000, 5000 oraz punktów. Taki system licencjonowania umożliwia dobranie licencji odpowiedniej do wielkości procesu i tylko pozornie narzuca sztywne ograniczenia rozmiarów tworzonej wizualizacji. W rzeczywistości w aplikacji można użyć nawet wielokrotnie więcej zmiennych, niż wskazywałby na to rodzaj licencji. Typowa wizualizacja opiera swe działanie o odczyt zmiennych z procesu (zmienne typu I/O). Pozostałe zmienne aplikacji są to przeważnie albo zmienne typu pamięciowego, wykorzystywane wewnątrz aplikacji i będące najczęściej wynikiem obliczeń dokonywanych na zmiennych typu I/O, albo są to wartości stałe*. Zadeklarowanie zmiennej na liście zmiennych aplikacji powoduje zmniejszenie liczby dostępnych punktów zakupionej licencji, aż do ich wyczerpania. Należy jednak zwrócić uwagę na bardzo istotny fakt: nie wszystkie zmienne używane w aplikacji wymagają definiowania na liście zmiennych. InTouch standardowo oferuje mechanizmy umożliwiające posługiwanie się zmiennymi z pominięciem listy zmiennych. Pozwala to na powiększenie liczby zmiennych dostępnych w aplikacji bez potrzeby inwestowania w wyższą licencję. Do mechanizmów tych należą: adresowanie dynamiczne, zdalne adresowanie, zmienne lokalne (tymczasowe). Dynamiczne adresowanie Dynamiczne adresowanie umożliwia zmianę źródła danych zmiennej typu I/O zdefiniowanej w aplikacji InTouch. Innymi słowy, możliwa jest dynamiczna (w trakcie pracy aplikacji) zmiana adresu komórki pamięci urządzenia (np. sterownika PLC) lub źródła informacji z innego programu (np. komórki arkusza Excel a). W praktyce wygląda to następująco: Definiujemy na liście zmiennych wizualizacji zmienną typu I/O, podając przy tym określoną nazwę dostępu (AccessName) oraz pozycję w ramach tej nazwy (Item). Te dwie wartości jednoznacznie identyfikują źródło wartości dla naszej zmiennej. Zmiany źródła danych dokonujemy modyfikując już w trakcie pracy aplikacji pole.reference naszej zmiennej bądź posługując się funkcją IOSetItem*. Potwierdzeniem, że wartość zmiennej jest odczytywana z nowego źródła, jest przyjęcie przez pole.referencecomplete wartości logicznej 1. Przy każdorazowej zmianie źródła danych pole.referencecomplete zostaje ustawione na wartość logiczną 0, aż do momentu poprawnego odczytu informacji z nowego źródła - - daje to możliwość kontroli poprawności dokonywanych zmian. Adresowanie dynamiczne jest najczęściej używane w ekranach diagnostycznych, ponieważ jedna zmienna umożliwia przeglądnięcie np. wszystkich rejestrów, wejść bądź wyjść sterownika PLC. Co zyskujemy? Możliwość przeglądania lub edytowania, przy pomocy jednej zmiennej I/O zdefiniowanej na liście zmiennych, właściwie nieograniczonej liczby komórek pamięci urządzenia (ewentualne ograniczenie może wynikać z właściwości drivera komunikacyjnego) lub zmiennych innego programu. Na co należy zwrócić uwagę? Zmiennej adresowanej dynamicznie nie powinno się używać w systemie alarmowania i logowania historycznego; tzn. możliwość taka istnieje, ale jest niecelowa ze względu na niespójność informacji przy zmianach źródła danych zmiennej. Zdalne adresowanie zmiennych Zdalne adresowanie zmiennych umożliwia tworzenie wizualizacji procesu nawet z całkowitym pominięciem listy zmiennych. Zmiennych adresowanych zdalnie można używać w połączeniach animacyjnych na ekranach wizualizacji oraz w skryptach, odczytując lub dokonując edycji wartości zmiennych procesowych. Źródłem danych dla zmiennej może być driver komunikacyjny (np. do sterownika PLC), inna stacja z oprogramowaniem InTouch lub inna aplikacja (np. Excel). Składnia zmiennej zdalnej* ma postać: NazwaDostępu: Pozycja (AccessName: Item ). Na ilustracji poniżej zdefiniowano nazwę dostępu PLC1 do komunikacji z urządzeniem zewnętrznym przy użyciu drivera komunikacyjnego Modbus. Driver ten może być uruchomiony na komputerze lokalnym (jak w przykładzie) lub zdalnym (należy wtedy uzupełnić pole Node- Name nazwą komputera zdalnego). Średnia wartości dwóch kolejnych rejestrów urządzenia 125 i 126 (pozycja i w zapisie drivera komunikacyjnego Modbus) użyta została w połączeniu animacyjnym, przy czym

18 10 nie zaistniała potrzeba zdefiniowania żadnej zmiennej standardowej, a tym samym zmniejszenia liczby dostępnych punktów licencji. Zdalne adresowanie zmiennych jest integralną częścią architektury klientserwer, wbudowanej w oprogramowanie InTouch. Umożliwia ono stworzenie aplikacji klienckiej bez definiowania jakiejkolwiek zmiennej na Rys. 1. Definiowanie nazwy dostępu w oprogramowaniu InTouch Rys. 2. Połączenia animacyjne wykorzystujące zmienne adresowane zdalnie lokalnej liście zmiennych (także z uwzględnieniem zmiennych typu SuperTag). Wartości wszystkich zmiennych odczytane zostaną ze stacji nadrzędnej, a jedynym zadaniem projektanta aplikacji jest zdefiniowanie poprawnej nazwy dostępu i przekonwertowanie zmiennych na adresowane zdalnie. Co zyskujemy? Możliwość posługiwania się zmiennymi nie zdefiniowanymi na liście zmiennych w dowolnym miejscu wizualizacji (połączenia animacyjne, skrypty). Na co należy zwrócić uwagę? Liczba zmiennych adresowanych zdalnie jednocześnie aktywnych w aplikacji (tzn. umieszczonych na widocznych ekranach wizualizacji, używanych w wykonywanych właśnie skryptach) nie może przekroczyć liczby punktów licencji. Przykładowo, jeżeli posiadamy licencję 256 punktów, to możemy zdefiniować na liście zmiennych 256 zmiennych i jednocześnie uaktywnić w aplikacji kolejne 256 zmiennych adresowanych zdalnie. W trakcie tworzenia aplikacji w środowisku WindowMaker projektant nie zostanie ostrzeżony w przypadku przekroczenia dopuszczalnej liczby zmiennych adresowanych zdalnie (jak to ma miejsce w przypadku zmiennych standardowych). Ostrzeżenie takie może wystąpić po uruchomieniu aplikacji, jeżeli system licencyjny wykryje nadmierną liczbę aktywnych zmiennych zdalnych użytych w jednym momencie. Zmienne lokalne (tymczasowe) Jest to typ zmiennych, które mogą być deklarowane wewnątrz skryptu w celu przechowywania wartości tymczasowych lub wykonywania skomplikowanych kalkulacji przy użyciu zmiennych pośrednich (wszystko to bez potrzeby deklarowania zmiennych na liście zmiennych, przy jednoczesnym wzroście efektywności skryptu). Zasięg zmiennej tymczasowej jest ograniczony tylko i wyłącznie do skryptu, w którym została zadeklarowana. Zmienna tego typu nie może posłużyć do przenoszenia wartości pomiędzy kolejnymi wykonaniami skryptu, gdyż za każdym wykonaniem skryptu jest deklarowana i inicjowana od nowa (natomiast wartość nadana w skrypcie zmiennej standardowej z listy zmiennych - jest zapamiętywana). Zmienne lokalne, zmienne adresowane zdalnie i zmienne zadeklarowane na liście zmiennych mogą być jednocześnie używane w tym samym skrypcie. Możliwa liczba zmiennych lokalnych do użycia w skrypcie jest ograniczona jedynie wielkością dostępnej pamięci. Zmienną lokalną deklaruje się instrukcją DIM wewnątrz skryptu, w którym ma być użyta, przed jej wykorzystaniem. Składnia deklaracji jest następująca*: DIM ZmiennaLokalna [AS Typ] gdzie: ZmiennaLokalna - nazwa zmiennej tymczasowej. Zdecydowanie powinno unikać się tworzenia zmiennych lokalnych o nazwach istniejących zmiennych z listy zmiennych. Nazwy zmiennych lokalnych nie są wrażliwe na wielkość liter. AS - opcjonalne słowo kluczowe służące nadaniu określonego typu zmiennej (przy jego pominięciu deklarowana jest zmienna typu Integer) Typ - słowo kluczowe, przyjmujące jedną z wartości: Integer, Real, Discrete, Message. W jednej linii skryptu może znajdować się tylko jedna instrukcja DIM. Poprawnie zadeklarowana zmienna lokalna posiada funkcjonalność zbliżoną do funkcjonalności zmiennej standardowej, tzn. zasady jej stosowania w instrukcjach i wyrażeniach skryptów są identyczne, ze wspomnianym ograniczeniem usuwania wartości po zakończeniu skryptu oraz brakiem pól zmiennej. Rys. 3. Funkcje InTouch a oparte o zmienne lokalne - QuickFunctions Jak wspomniano, zmienne lokalne mogą być użyte w skrypcie każdego typu, zwiększając jego elastyczność i ograniczając konieczność deklarowania zmiennych standardowych. Zmienna tymczasowa może być użyta w skrypcie np. w pętli typu FOR NEXT. Wartość zmiennej lokalnej jest zachowywana przy wykonywaniu kolejnych kroków pętli i może być w niej zmieniana. Zmienna zostanie usunięta po wykonaniu całości skryptu. Co zyskujemy? Liczbę zmiennych do użycia w skryptach ograniczoną jedynie dostępną pamięcią. Na co należy zwrócić uwagę? Zasięg zmiennej lokalnej jest ograniczony do skryptu, w którym została zadeklarowana; należy unikać nadawania zmiennym lokalnym nazw zmiennych zadeklarowanych na liście zmiennych.

19 Biuletyn Automatyki ASTOR 1/2001 (27) 11 Z pewnością na liście zmiennych należy deklarować zmienne, które podlegać mają alarmowaniu i logowaniu historycznemu przy użyciu wbudowanych w oprogramowanie InTouch mechanizmów. W typowych aplikacjach nigdy nie stanowią one jednak 100% zmiennych wymienianych z procesem lub używanych na cele monitoringu (często jest to nawet mniej niż połowa zmiennych). Umiejętne posługiwanie się przez projektanta wizualizacji opisanymi powyżej mechanizmami z pewnością pozwala na znaczne zredukowanie liczby koniecznych do użycia zmiennych standardowych. Daje to możliwość bardziej ekonomicznego planowania zakupów licencji oraz zapewnia znaczną swobodę tworzenia aplikacji. Artur Masłowski (INFEL Stargard Szczeciński) * Więcej informacji w książce InTouch - Podręcznik użytkownika. To warto wiedzieć SuiteVoyager i Usługi Terminalowe dla InTouch a kiedy co zastosować? Bogata oferta firmy Wonderware w dziedzinie oprogramowania przemysłowego stwarza możliwość elastycznego doboru najlepszego rozwiązania dla konkretnego zagadnienia. Poprzez maksymalne dostosowanie produktu do potrzeb użytkownika można osiągnąć wiele korzyści funkcjonalnych i ekonomicznych. W ostatnich miesiącach firma Wonderware wprowadziła na rynek dwa nowe produkty: SuiteVoyager* dedykowany portal internetowy dla informacji procesowych: Usługi Terminalowe (Terminal Services) dla oprogramowania InTouch* wizualizacja na platformie terminalowej. Niniejszy artykuł ma za zadanie pomóc w podjęciu decyzji, kiedy stosować pierwsze, a kiedy drugie rozwiązanie. SuiteVoyager SuiteVoyager przeznaczony jest dla osób, które interesują się kluczowymi parametrami procesu produkcji, a zarazem nie potrzebują wizualizacji lub raportowania przez większość swojego czasu pracy. Portal ten jest więc narzędziem przede wszystkim dla kadry zarządzającej, umożliwiającym sporadyczne otrzymywanie niezbędnych informacji. Możliwe jest np. prześledzenie w 15 minut całego procesu, poprzez podglądanie kilku aplikacji wizualizacyjnych w swojej przeglądarce internetowej; można też szybko dostać raport na temat kluczowych parametrów procesu w odniesieniu do ostatniej zmiany, miesiąca, itp., będąc jednocześnie niezależnym od aktualnego miejsca pobytu. Dodatkowo Suite- Voyager pozwala na zebranie w jednym miejscu kompletu informacji o przebiegu produkcji. Ekrany wizualizacyjne mogą być uzupełnione o dokumentację projektową, schematy instalacji, bazy danych urządzeń, itp. Wszystko jest dostępne poprzez ten sam program kliencki (Internet Explorer) i ten sam serwer www (portal SuiteVoyager). Usługi Terminalowe dla Wonderware InTouch Usługi Terminalowe dla InTouch a wykorzystują fakt pracy InTouch a na serwerze i polegają na przesyłaniu pomiędzy serwerem a komputerem terminalowym tylko i wyłącznie wyglądu ekranu w jedną stronę i informacji o ruchach myszki i naciśniętych przyciskach i klawiszach - w drugą. Wymagania dla komputerów terminalowychklienckich są minimalne, dzięki czemu można wykorzystać nawet stary park komputerowy, który na pewno w każdej firmie istnieje. Usługi Terminalowe należy traktować jako standardową wizualizację, wykorzystującą tanie systemy operacyjne i tanie komputery. Komputer terminalowy nie musi posiadać dysku twardego, systemu operacyjnego, szybkiego procesora i pamięci, a jednocześnie posiada wszelkie możliwości stacji wizualizacyjnej; jego zadaniem jest przesyłanie do serwera informacji o akcji operatora (mysz, klawiatura) i obróbka obrazu. Usługi Terminalowe dla InTouch a mają zastosowanie w warunkach trudnych dla standardowych komputerów (tam, gdzie nie można zastosować standardowych pecetów z powodu wysokiej temperatury, zapylenia, wilgoci, itp.). Samo oprogramowanie wizualizacyjne działa na serwerze terminalowym w warunkach biurowych, natomiast synoptyka może być prezentowana na prostych komputerach przemysłowych produkowanych dla technologii lekkiego klienta (ang. Thin Client ). O Usługach Terminalowych także można powiedzieć, iż jest to wizualizacja przez Internet. Komunikacja serwer terminalowy terminal wykorzystuje protokół TCP/IP oraz pasmo 20 kilobitów, niezależnie od wielkości aplikacji, jest to zatem technologicznie bardzo dobre rozwiązanie dla zastosowań internetowych, gdzie kluczowym ograniczeniem jest zazwyczaj wydajność łącza. W takich przypadkach możliwe jest stosowanie komunikacji radiomodemowej. Usługi Terminalowe dla oprogramowania InTouch mogą być także wyśmienitym narzędziem dla firm integratorskich do zdalnego administrowania aplikacjami przez Internet. W takim przypadku serwer terminalowy pracuje u użytkownika, a projektant sporadycznie może przez Internet dokonać automatycznego uaktualnienia aplikacji na ruchu, używając technologii Dynamic NAD. Należy dodać, że wówczas aplikacja nie jest kopiowana przez Internet jest ona unowocześniana u użytkownika na serwerze terminalowym, a więc jakość łącza nie ma żadnego wpływu na stan aplikacji. Andrzej Garbacki (ASTOR Kraków) * Więcej informacji w Biuletynie Automatyki nr 26 lub na stronie

20 12 Artykuł sponsorowany Światłowodowy rozproszony system sterowania Eurotherm Drives LINK w napędach AC i DC na przykładzie modernizacji w przemyśle papierniczym W wielu maszynach i ciągach technologicznych stosuje się złożone układy napędowe. Tradycyjne rozwiązania wykorzystują mechaniczne sprzęgnięcie wałów różnych urządzeń w celu stosownej synchronizacji pracy, zgodnie z potrzebami danej technologii produkcji. Wadą przekładni i innych elementów przenoszących moment obrotowy jest to, iż nie pozwalają na elastyczną regulację prędkości obrotowej. Płynne sterowanie oraz kontrola prędkości czy momentu w czasie produkcji są skomplikowane i kosztowne. W starszych maszynach często stosuje się napędy z silnikami DC, cenione przez użytkowników mających bardziej konserwatywne podejście do remontów oraz kwalifikacji obsługi. Napędy DC są coraz powszechniej zastępowane przez tzw. napędy wektorowe. Zasadnicze korzyści (zwłaszcza w układach wielo-napędowych) widoczne są, gdy dokona się precyzyjnej, wszechstronnej analizy możliwości integracji i obsługi procesów oraz związanych z tym kosztów. Rozproszony system sterowania napędami LINK System LINK, opracowany w firmie Eurotherm Drives, jest rozproszonym systemem sterowania, stworzonym specjalnie do stosowania w technice napędowej oraz do sterowania procesami technologicznymi. Jest to system zbudowany w oparciu o następstwo zdarzeń, tzn. zdarzenie mające miejsce w jednym module generuje wysłanie komendy do następnego modułu, który reaguje na ten rozkaz w odpowiedni sposób. Aktualny poziom rozwoju systemu pozwala na integrację dowolnego napędu AC (falowniki wektorowe Eurotherm Drives serii 620L, 584SV, 605) lub DC (seria 590L) posiadającego kartę LINK lub - w nowych napędach (590+/690+) - uniwersalny moduł technologiczny LINK. Moduły systemu LINK łączy magistrala światłowodowa, eliminująca znaczną część typowego okablowania sterowniczego. Większość modułów jest konfigurowalna programowo i może wykonywać szeroki zakres czynności sterowniczych i procesowych. Moduły systemu LINK obejmują: Sterowniki napędów (falowniki, zasilacze DC) bezpośrednio połączone z silnikami w celu sterowania prędkością lub momentem; Stacje operatorskie prezentujące stosowne informacje dla operatora i akceptujące rozkazy od operatora; Moduły analogowe I/O będące interfejsem dla sygnałów analogowych, np. potencjometrów w dancerach, przetwornikach, itp.; Moduły cyfrowe I/O będące interfejsem dla sygnałów cyfrowych, np. z przekaźników, przycisków, lampek czy sterowników PLC; Moduły komunikacji szeregowej będące interfejsem dla sprzętu wykorzystującego mikroprocesory; np. sterowniki temperatury, sterowniki ciśnień, PLC, itp.; Karty interfejsów stosowane w nadrzędnych modułach sterujących i moduły interfejsów do sieci sterujących i zarządzających produkcją; Moduły powtarzaczy/wzmacniaczy do poprawy parametrów transmisji w sieci światłowodowej; Narzędzia programistyczne stosowane do konfigurowania, uruchamiania i monitorowania systemu SSD LINK; Oprogramowanie systemu LINK pod nazwą ConfigEd opracowano dla środowiska PC. Konfigurowanie poszczególnych modułów jest realizowane za pomocą bloków funkcyjnych. Graficzne programowanie skraca czas projektowania instalacji oraz tworzenia odpowiednich konfiguracji modułów. Użytkownik ma pełną możliwość instalacji, monitorowania, serwisu, modyfikacji oraz tworzenia rezerwowych kopii dzięki zainstalowanej sieci LINK. Korzyści z zastosowania systemu LINK opisano poniżej na przykładzie modernizacji maszyn papierniczych w dwóch papierniach w Wielkiej Brytanii. Modernizacja w papierni East Lancs Konstrukcja napędu maszyny PM5 w papierni East Lancs oparta była o jeden wał napędowy i nie było szans na zwiększenie jej wydajności. W celu ustalenia ostatecznego sposobu modernizacji maszyny, z uwagi na kryterium zwiększenia wydajności oraz elastyczności pracy, firma rozważała możliwość wyodrębnienia z części maszyny tych sekcji, gdzie można by zainstalować przekładnie, aby podnieść prędkość z 267 m/min do ok. 350 m/min. Pierwotny zamysł modyfikacji układu napędowego maszyny polegał na zdjęciu części obciążenia z głównego wału napędowego i częściowej segmentacji napędu maszyny z montażem nowych przekładni. Analiza dostępnych przekładni ograniczyła liczbę możliwych rozwiązań ze względu na dostępność miejsca, koszt i zwiększenie ryzyka aplikacji (praca elementów mechanicznych w górnej strefie obciążeń). Eurotherm Drives zaproponował segmentację układu napędowego i wykorzystanie technologii płynnej regulacji prędkości obrotowej. W celu uzyskania