Sieci 4G. technologia jutra

Transkrypt

1 Sieci 4G technologia jutra 30 sierpnia 2011 roku zapukała do polskich domów rewolucja telekomunikacyjna. Od tego dnia na naszym rynku działa pierwsza komercyjna sieć LTE, która rozpoczęła oferowanie naprawdę szybkiego dostępu do Internetu za pomocą technologii komórkowej. Sieć wykorzystywana przez Cyfrowy Polsat obsługuje szybkości nawet do 134 Mb/s. W praktyce klient uzyskuje aż 70 Mb/s. Jednak czy faktycznie jest to technologia 4G? 60 Internet PL Partner

2 Nowoczesne systemy cyfrowej telefonii komórkowej GSM drugiej generacji pojawiły się w 1991 roku. Dostęp do Internetu w systemie transmisji pakietowej GPRS pojawił się wraz z wprowadzeniem sieci 2,5G w roku Rok później światło dzienne ujrzały pierwsze sieci trzeciej generacji. Na naszych oczach trwa przeskok w świat 4G. Co niesie ta zmiana? Skąd się wzięło 4G Nazwa sieci trzeciej generacji 3G pochodzi ze wspólnego projektu organizacji standaryzacyjnych, które utworzyły konsorcjum 3GPP (3rd Generation Partnership Project). Jego celem był rozwój systemów telefonii komórkowej trzeciej generacji. W ten sposób powstały znane nam technologie UMTS i HSPA, które stanową trzon funkcjonujących dziś sieci trzeciej generacji. Naturalnym posunięciem wydaje się więc nazwanie kolejnej grupy rozwiązań mianem czwartej generacji. Okazuje się jednak, że tego typu nazewnictwo nie pojawia się w żadnych oficjalnych dokumentach. Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny, który z ramienia ONZ nadzoruje obowiązujące na świecie standardy w świecie telekomunikacji, w 2008 roku opublikował finalną wersję zbioru wymagań dla sieci radiowych o nazwie IMT-Advanced, który powszechnie jest uznawany ramową specyfikacją sieci 4G. Podstawowe wymagania określone w tym dokumencie to przede wszystkim nominalna szybkość transmisji danych do 1 Gb/s dla klienta stacjonarnego i 100 Mb/s dla klienta poruszającego się oraz oparcie całej sieci na protokole IP. W praktyce takich sieci komercyjnie funkcjonujących jeszcze nie ma. Najbliższe tym wymogom rozwiązanie to oczywiście technologia LTE. LTE dostępne dziś Ponieważ sieci spełniające wymagania IMT-Advanced są na razie poza zasięgiem, konsorcjum 3GPP stworzyło standard LTE (Long Term Evolution), który implementuje większość wymagań dotyczących technologii 4G, jednak ograniczając się do niższych prędkości. Maksymalna prędkość do klienta wynosi tutaj 326,4 Mb/s, a dane w kierunku sieci można wysyłać z prędkością Polityka polskich operatorów komórkowych wobec sieci LTE Na polskim rynku funkcjonują teraz tylko dwie komercyjne sieci w standardzie LTE. Obie te sieci należą do grupy kapitałowej powiązanej z Zygmuntem Solorzem-Żakiem. Pozostali operatorzy testują co prawda technologie czwartej generacji, ale na razie wydają się czekać na rozwój rynku oraz udostępnienie nowych częstotliwości przez Urząd Komunikacji Elektronicznej. Jednocześnie obserwują, jaki komercyjny rezultat uzyska Cyfrowy Polsat przy sprzedaży usług LTE. W tym czasie trwa rozbudowa i modernizacja starzejących się i coraz bardziej obciążonych sieci 3G. Wygląda na to, że dzięki przemyślanej strategii to właśnie Zygmunt Solorz-Żak, inwestując w technologie LTE z dużym wyprzedzeniem, stał się pionierem, a w przyszłości, po finalizacji przecięcia operatora sieci Plus, może stać się głównym graczem rozdającym karty na rynku szybkiej transmisji danych w sieciach mobilnych. Nawet gdy w przyszłości Orange, Play i T-Mobile uzyskają koncesję na uruchomienie sieci LTE, być może właściciel grupy Polsatu będzie już kontrolował dużą część rynku tych usług. 86,4 Mb/s. Pojemność sieci została znacząco zwiększona w porównaniu z 3G: w najmniejszym obszarze sieci, jakim jest komórka, może być nawet 200 aktywnych użytkowników. Taka komórka ma średnicę do 5 km. Dane przesyłane przez sieć wędrują nie dłużej niż 10 ms. Te rozwiązania są praktycznie realizowane w sieciach instalowanych komercyjnie na całym świecie, także w Polsce. Najczęściej wskazuje się na nie jako na technologię 3,9G. Cyfrowy Polsat zdecydował się pozostać przy nazwie LTE i nie posługuje się numerkami generacji, nie chcąc zapewne wprowadzać zamieszania i wpędzać klientów w zakłopotanie. LTE-Advanced to przyszłość Konsorcjum 3GPP nie ustaje w swoich działaniach i pracuje nad specyfikacją LTE-Advanced, która docelowo ma spełnić wszystkie wymagania IMT-Advanced. Podstawowymi założeniami z punktu widzenia operatorów jest zapewnienie technologicznej zgodności z istniejącymi sieciami LTE, tak aby rozwiązanie to stanowiło jej naturalne rozszerzenie, w celu spełnienia wymagań ITU wobec sieci czwartej generacji. Podstawowe rozwiązanie, jakie ma zapewnić osiągnięcie 1 Gb/s, to możliwość agregacji kanałów, dzięki czemu transmisja może odbywać się w kilku oddzielnych Partner Internet PL

3 Wymagania dla sieci czwartej generacji (IMT-Advanced) Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ang. ITU) stawia następujące podstawowe wymagania dla sieci czwartej generacji: Sieć powinna korzystać z komutacji pakietów IP. Przepustowość kanału radiowego powinna wynosić nominalnie 1 Gb/s dla klienta nieruchomego względem stacji bazowej i 100 Mb/s, gdy klient porusza się. Opóźnienia wnoszone przez sieć nie powinny przekraczać 10 ms dla danych użytkownika. Kanał radiowy może mieć szerokość od 5 do 20 MHz, a opcjonalnie nawet 40 MHz. Dynamiczne współdzielenie i wykorzystywanie zasobów sieci umożliwiające obsługę większej liczby użytkowników w każdej komórce. Współpraca z obecnymi standardami sieci komórkowych, z możliwością płynnego przełączania. Obsługa QoS (gwarantowanego pasma) na potrzeby m.in. multimediów. wycinkach częstotliwości. Przede wszystkim wynika to z braku możliwości praktycznego zapewnienia wymaganej szybkości za pomocą tylko jednego kanału 20 MHz. Standard pozwala na agregację nawet 5 osobnych kanałów, w celu utworzenia wirtualnego kanału o szerokości do 100 MHz. Także pojemność sieci ma się zwiększyć nawet 3-krotnie w porównaniu ze zwykłym LTE. Jednak LTE-Advanced to przyszłość i w tej chwili trwają intensywne prace nad ukończeniem specyfikacji tego standardu, co planowane jest na rok Co ciekawe, prace są na tyle zaawansowane, że już od marca 2011 trwają testy pierwszych urządzeń. Wróćmy jednak na ziemię. 4G to marketing Ze względu na to, że nazwa 4G nie została wyraźnie wskazana w żadnym z dokumentów jako oznaczenie zestandaryzowane, pojawiło się szerokie pole do popisu dla działów marketingu firm telekomunikacyjnych, które postanowiły wykorzystać to niedopatrzenie do własnych potrzeb. Efektem tego stało się reklamowanie rozszerzeń technologii trzeciej generacji, takich jak HSPA i HSPA+DC jako rozwiązań 4G. Chaos pogłębił Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny, który w grudniu 2010 ogłosił, że można uznać za rozwiązania 4G wszystkie technologie nie spełniające IMT-Advanced, ale wykazujące się istotnym zwiększeniem wydajności w porównaniu z oryginalnym standardem 3G. W ten sposób operator Play w zasadzie otrzymał przyzwolenie na prowadzenie kampanii marketingowej, reklamującej swoją sieć jako 4G. Podobne działania reklamowe prowadzi wielu innych operatorów na całym świecie. Wielu specjalistów uważa, że opisywanie sieci działającej w standardzie HSPA jako 4G to swego rodzaju nadużycie terminologiczne. Wielu specjalistów uważa, że opisywanie sieci działającej w standardzie HSPA jako 4G to swego rodzaju nadużycie terminologiczne, które z jednej strony wprowadza w błąd co do znacznie większej szybkości oferowanych usług w porównaniu z innymi operatorami 3G na rynku, a z drugiej wprowadza chaos w kontakcie z klientem, utrudniający przyszłe pozycjonowanie technologii IMT-Advanced na rynku. Technologia w służbie szybkości W jaki sposób daje się osiągnąć tak wysokie przepustowości transmisji danych przy bardzo małych opóźnieniach w sieciach LTE? Twórcy standardu zastosowali znane już wcześniej rozwiązania i tylko odpowiednio je zoptymalizowali. Przede wszystkim zastosowana została modulacja, umożliwiająca przesłanie naraz więcej niż jednego bitu informacji: od 2 przy modulacji QPSK, przez 4 w 16QAM, aż do 6 bitów przy modulacji 64QAM. Ponadto stosowane są bardzo szerokie kanały transmisyjne. O ile w sieciach trzeciej generacji stosowany był kanał 5-megahercowy, o tyle w LTE można już stosować kanały nawet o szerokości 20 MHz. W tak szerokich kanałach często zdarzają się różnego rodzaju zakłócenia. W celu zabezpieczenia się przed związanymi z tym problemami w postaci zniekształceń transmisji i odbić, kanał radiowy został podzielony na wiele niezależnych wąskich wycinków o niższej prędkości transmisji przez zastosowanie modulacji OFDM. 62 Internet PL Partner

4 Kolejnym rozwiązaniem poprawiającym działanie sieci jest MIMO. Ta technologia, znana między innymi z najnowszych sieci Wi-Fi standardu n, polega w skrócie na zastosowaniu wielu anten nadawczych i odbiorczych, dzięki czemu połączenie staje się odporne na zaniki związane z wygaszaniem się fal radiowych, a także pozwala na zwiększenie przepływności poprzez nadawanie różnych strumieni danych za pomocą każdej z anten. Odpowiednie zmniejszenie opóźnienia wnoszonego przez sieć zostało osiągnięte poprzez skrócenie ramki, w której transmitowane są dane. W LTE trwa ona 10 milisekund i składa się z 20 elementów, w których przesyłane są informacje między siecią a użytkownikiem. Ważnym z punktu widzenia regulatora rynku rozwiązaniem jest możliwość korzystania z dwóch rodzajów Mapa zasięgu LTE Cyfrowego Polsatu. Źródło: transmisji dupleksowej: z zastosowaniem oddzielnych częstotliwości do nadawania i odbierania transmisji jak w technologii 3G (FDD) oraz rozdzielonej czasowo komunikacji dwukierunkowej na jednej częstotliwości (TDD). Dzięki temu Urząd Komunikacji Elektronicznej może zachować zgodność ze schematem częstotliwości obowiązującym w technologiach trzeciej generacji, a jednocześnie wydajniej wykorzystać leżące w jego gestii częstotliwości. Preferowanym rozwiązaniem w sieciach LTE jest czasowy podział dostępu TDD, który umożliwia dynamiczny dobór pasma przeznaczonego na transmisję w obu kierunkach, dzięki czemu sieć może elastycznie reagować na bieżące potrzeby użytkowników sieci. Partner Internet PL

5 Częstotliwości LTE w Polsce Sytuacja w Polsce jest skomplikowana, jak to często bywa w krajach po przeobrażeniach ustrojowych. Część pasma przeznaczonego na potrzeby usług LTE jest nadal zajęta przez wojsko. Ostatnie częstotliwości związane istotnymi z punktu widzenia rynku pasmami o numerach 7 (2,6 GHz) oraz 20 (800 MHz) zostaną odebrane od Ministerstwa Obrony Narodowej dopiero w 2017 roku. Jednak Urząd Komunikacji Elektronicznej zamierza uruchomić pierwsze przetargi na niektóre zwalniane fragmenty pasma już w latach , mając też świadomość, jak długo trwa budowa nowoczesnej sieci komórkowej. Na szczęście udało się rozdysponować częstotliwości w paśmie 38 na częstotliwości 2500 MHz. Koncesję tutaj otrzymał operator Aero2, który jednocześnie zobowiązał się do udostępnienia bezpłatnego dostępu do Internetu w ramach uzyskanej częstotliwości oraz pozostałych rezerwacji posiadanych przez tego operatora. Sieć LTE została już uruchomiona przez Jak widać, zasięg technologii HSPA+DC w sieci Orange jest nawet bardziej ograniczony, niż w przypadku LTE Cyfrowego Polsatu. Aero2, jednak spółka ma jedynie 6 pozwoleń radiowych, tak więc mamy tu do czynienia z siecią LTE istniejącą w stanie szczątkowym. Przed operatorem stoją więc wymagania koncesyjne, nakazujące regularną rozbudowę sieci, dzięki czemu można przyjąć, że sieć ta prędzej czy później rozwinie skrzydła. Źródło: orange.pl Znacznie większym zasięgiem może pochwalić się wspólna inicjatywa operatorów Mobyland i Center- Net. Ciekawa jest historia powstania tej sieci. Obie firmy uzyskały koncesję na 10 MHz kanały w paśmie 1800 MHz. Oryginalnym założeniem była budowa zwykłej sieci GSM drugiej generacji, co też obie firmy zrealizowały w ograniczonym stopniu. Jednak konkretna technologia, co jest rzadkością, nie została wskazana przez regulatora rynku w treści rezerwacji częstotliwości wydanej przez Urząd Komunikacji Elektronicznej. W wyniku przetasowań związanych z własnością spółek 64 Internet PL Partner

6 traiły one pod skrzydła wspólnego inwestora i zapadła decyzja o połączeniu należących do nich pakietów częstotliwości, w celu budowy pełnoprawnej sieci LTE z szerokim kanałem transmisyjnym w paśmie 3. Dziś sieć ta ma kilkaset stacji bazowych i ponad 700 pozwoleń radiowych na instalację przekaźników. Właśnie ten operator sprzedaje usługi hurtowe dla Cyfrowego Polsatu na potrzeby oferowanej komercyjnie technologii LTE. Należy też wspomnieć o Sferii. Operator ten jest właścicielem sieci pracującej w mało znanym w Europie standardzie CDMA2000, który jest znacznie popularniejszy po drugiej stronie Atlantyku. Koncesja jednak obejmuje kilka rozrzuconych po paśmie 850 MHz wąskich kanałów, które posłużyły do budowy na Mazowszu przenośnej, bezprzewodowej telefonii stacjonarnej. Operator starał się dokonać połączenia posiadanych częstotliwości w jeden blok o szerokości 5 MHz, w celu budowy sieci w bardziej europejskim standardzie UMTS, a także potencjalnego przejścia na technologię LTE, jednak nie uzyskał zgody na wskazaną przez siebie konfigurację. Pozostałością jest sześć pozwoleń na nadajniki LTE w okolicach Łodzi, które na razie nie służą do komercyjnej realizacji żadnych usług. Testy LTE w Polsce Czterej wielcy operatorzy obecni na naszym rynku nie patrzą obojętnie na pędzący pociąg z napisem LTE, ale aktywnie testują i inwestują w tę technologię. W marcu 2011 roku na konferencji prasowej Play pochwalił się dwiema testowymi instalacjami LTE, na których udało się osiągnąć transfer 100 Mb/s. Także Plus pracuje nad testami w paśmie 2,6 GHz, korzystając z kilku nadajników zainstalowanych w Warszawie. Ten operator pochwalił się współpracą z Samsungiem, który dostarczył modemy zapewniające szybkość do 100 Mb/s. 20 października Plus rozpoczął też program prezentacji technologii LTE w swoich salonach, jednak odbywa się on na bazie infrastruktury sieci Mobyland. Era, jeszcze przed zmianą nazwy na T-Mobile, poinformowała o rozbudowie ponad 520 urządzeń nadawczych Ze względu na to, że LTE jest dość nową technologią, producenci nie oferują komercyjnie zbyt wielu urządzeń. Huawei E398 pierwszy w Polsce komercyjnie dostępny modem LTE. na terenie aglomeracji warszawskiej, czego efektem jest posiadanie sieci radiowej, gotowej do szybkiego uruchomienia technologii LTE. Warto także wspomnieć o wspólnej inicjatywie dwóch ważnych operatorów. Telekomunikacja Polska wraz z operatorem sieci Play zamierzają wspólnie wystąpić w walce o częstotliwości dla technologii LTE przy przetargu dotyczącym pasma 2,6 GHz. Dostępność sprzętu Ze względu na to, że LTE jest dość nową technologią, producenci nie oferują komercyjnie zbyt wielu urządzeń. O ile ze sprzętem do tworzenia sieci problem jest mniejszy, o tyle na rynku urządzeń dla klientów końcowych problem jest zauważalny. Cyfrowy Polsat w czasie zamkniętych testów zaoferował modemy IPWireless Speed1000. Niestety, wielu użytkowników nie było zachwyconych tym urządzeniem. Początkowo problemy sprawiała niestabilność połączeń i samego urządzenia, ale później większość problemów została rozwiązana. Nie udało się jednak ominąć problemu braku obsługi przez jakiekolwiek rutery. Z sieci LTE można było korzystać praktycznie tylko w systemie Windows. Ponadto modem ten jest urządzeniem stricte LTE, a więc nie może łączyć się z sieciami 3G, gdy sygnał 4G stanie się zbyt słaby. Ostatecznie w ofercie komercyjnej pojawił się długo oczekiwany modem Huawei E398, który rozwiązał Partner Internet PL

7 LG Optimus LTE jeden z pierwszych telefonów LTE na świecie. Na razie to urządzenie nie zadziała w żadnej z polskich sieci, ale za kilka lat będziemy się pewnie posługiwali takimi urządzeniami na co dzień. większość problemów: jest całkiem stabilny, lepiej radzi sobie ze słabym sygnałem sieci i zachowuje zgodność z sieciami 2G i 3G. Niestety, na razie nie ma możliwości płynnego przełączania się między sieciami 3G i LTE bez zrywania połączenia, ale operatorzy i producent pracują nad rozwiązaniem także tej niedogodności. W ofercie jest również ruter Huawei D105, który obsługuje modem E398. Niestety, gdy modem potrafi zapewnić szybkość nawet 70 Mb/s do klienta, to ruter D105 ogranicza ją do około Mb/s, co wynika z niskiej wydajności sprzętu, który został oryginalnie zaprojektowany z myślą o pracy w sieciach trzeciej generacji. Cyfrowy Polsat obiecuje rozszerzenie oferty o odpowiednie urządzenia, jednak na razie nadal jesteśmy skazani na bezpośrednie podłączanie modemu do komputera, jeżeli chcemy cieszyć się pełną wydajnością oferowaną przez operatora. Rynek alternatywnych urządzeń w zasadzie u nas nie istnieje po prostu na rynku nie ma innych urządzeń. W USA i w Azji pojawiają się właśnie pierwsze telefony z obsługą LTE, ale nie wszystkie pracują na częstotliwościach dostępnych u polskich operatorów. Okazuje się, że nawet zakup na wolnym rynku urządzenia LTE zgodnego pod względem ogólnej specyfikacji z wymaganiami operatora nie gwarantuje udanego połączenia z sieciami dostępnymi w Polsce. Ze względu na różne drobne niezgodności modemy niezatwierdzone przez operatora mogą mieć problemy nawet z wykryciem sieci, o zalogowaniu do niej nie wspominając. Takie choroby wieku dziecięcego są dość powszechne przy pierwszych wdrożeniach nowych technologii i z czasem można się spodziewać ich rozwiązania. Obecnie w LTE nie są dostępne rozmowy głosowe ani SMS. Działa tylko usługa transmisji danych. Tak więc w odróżnieniu od dojrzałej już na naszym rynku technologii 3G, w przypadku LTE sytuacja przypomina nieco problemy z pierwszymi kartami Wi-Fi, które poprawnie i z pełną wydajnością działały często tylko ze sprzętem tego samego producenta. 3G depcze LTE po piętach Nie można zapominać o tym, że sieci 3G nie poddają się bez walki. Wprowadzanie kolejnych rozszerzeń umożliwiło uzyskanie prędkości do 7,2 Mb/s w systemie HSPA. Następnie HSPA+ podniosło poprzeczkę do 21 Mb/s. Później dodano możliwość pracy jednego modemu z kilkoma nadajnikami naraz i w ten sposób klient może korzystać w technologii HSPA+DC z szybkością nawet do 42 Mb/s, a teoretycznie osiągalne jest nawet 84 Mb/s. 66 Internet PL Partner

8 LTE za kilka lat będzie standardem światowym Bartosz Dobrzyński członek zarządu P4, Chief Marketing Officer Czy stosowanie pojęcia 4G przez sieć Play nie jest swego rodzaju nadużyciem marketingowym przy reklamowaniu sieci HSPA+? Pod jakim hasłem może być w przyszłości reklamowana sieci LTE, która w gruncie rzeczy jest właśnie technologią 4G? Oznaczenie 4G dla naszej sieci HSPA+ przyjęliśmy świadomie, aby dać jasny sygnał konsumentom, że mamy do czynienia z jakościową różnicą, która jest prawdziwa. Warto przypomnieć, że oryginalnie standard 3G oferował maksymalną prędkość do 384 kb/s, a nasza sieć oferuje 21 Mb/s, czyli kilkadziesiąt razy szybciej. Myślę, że sieci 4G w standardzie LTE będą oznaczane właśnie jako 4G LTE. Jak przedstawiają się plany ewentualnego komercyjnego uruchomienia sieci LTE w Play? LTE jest technologicznie dostępny dla Play, ale jego komercyjne wykorzystanie to sprawa przyszłości. Jest to uzależnione od dostępności częstotliwości, zwłaszcza w paśmie 1800 MHz, którego Play, jako jedyny duży gracz na rynku, nie posiada. Czy wobec konkurencji ze strony oferty Cyfrowego Polsatu, który sprzedaje już komercyjnie usługi LTE, Play prowadzi jakieś prace nad odpowiedzią na ich ofertę? Klienci wybierają dzisiaj masowo ofertę Play Online jako oferującą najlepszą jakość za przystępną cenę i nie widzimy bezpośredniego zagrożenia ofertami konkurencji. Tak jak deklarowaliśmy, uważamy, że koncentracja częstotliwości w spółkach p. Solorza-Żaka może w dłuższym okresie prowadzić do zaburzenia konkurencji na rynku. Czy koszty ewentualnej koncesji i budowy nowej infrastruktury mają sens, gdy nie ma pewności, czy rynek potrzebuje tych rozwiązań, a jednocześnie sytuacja gospodarcza nie jest jasna? Inwestycje są pochodną z jednej strony dostępnej technologii i jej cen, a z drugiej popytu rynkowego. Moim zdaniem używane przez nas obecnie technologie dobrze odpowiadają na zapotrzebowanie rynku. Nie widzę w tej chwili popytu na dramatyczny wzrost prędkości, a raczej na jeszcze lepsze pokrycie kraju i zwiększenie stabilności działania usług przesyłu danych. Play dysponuje obecnie największą własną siecią HSPA+ w Polsce, która obejmuje swoim zasięgiem 80% Polaków. Jak Play widzi możliwość przekonania użytkowników, że faktycznie potrzebują szybkości rzędu Mb/s? Nie widzę w tej chwili potrzeby takich prędkości. Ze strony klientów dostrzegamy potrzeby dalszego zwiększania zasięgu i stabilności działania sieci HSPA+, która oferuje teoretyczne prędkości do 21 Mb/s. Czy nie lepiej poczekać na prawdziwe 4G, czyli sieci, które zapewnią szybkości do klienta 1 Gb/s? Myślę, że LTE będzie za kilka lat standardem światowym i czekanie na kolejną generację byłoby zbyt długie. Warto pamiętać, że choć operator jest w stanie zapewnić dość szybko sieć, w ciągu roku-dwóch, to wymiana sprzętu, którzy posiadają klienci, trwa znacznie dłużej i jest jeszcze bardziej kosztowna. Nie ma w tej chwili w Polsce bardzo dużej grupy osób, która byłaby w stanie wydać 2 tys. zł, aby wymienić telefon tylko dlatego, że działa w nowszej technologii. Czy ograniczona podaż urządzeń LTE nie stanowi bariery dla rozwoju tych sieci? Zdecydowanie tak, urządzenia muszą być atrakcyjne dla klientów, oferować dodatkową użyteczność, a nie tylko nową technologię. Powinny też nie pogarszać oczekiwanych parametrów, takich jak na przykład zużycie baterii. Jeśli chodzi o LTE, wiele dzieje się na rynku amerykańskim i stąd nadzieja, że dość szybko portfolio urządzeń 4G stanie się atrakcyjne. Czy ceny usług LTE powinny być większe, czy jednak lepiej zachęcić ludzi do skorzystania z tej oferty, nie różnicując cen w zależności od technologii? Myślę, że klienci nie chcą się zajmować tym, z jakiej technologii korzystają. Ceny powinny być przejrzyste, stąd nie sądzę, aby operatorzy proponowali różnice cenowe. Czy wg Play Urząd Komunikacji Elektronicznej prawidłowo i skutecznie działa na rzecz rozwoju sieci 4G/LTE? UKE skutecznie działa na rzecz rozwoju rynku poprzez stymulowanie inwestycji i konkurencji, czego najlepszym przykładem jest Play. Nasze pojawienie się na rynku spowodowało istotny spadek cen i wzrost dostępności nowoczesnych technologii dla milionów Polaków. Nadchodzą kolejne inwestycje i technologie i mamy nadzieję, że UKE będzie kontynuowało swoją politykę, dbając o rozwój naszego rynku. Partner Internet PL

9 Wszystko to umożliwia uzyskanie wydajności zbliżonych do LTE przy znacznie niższych kosztach, niż w przypadku przejścia na kompletnie nową technologię. Nie uda się tutaj skrócić opóźnień w sieci poniżej 50 ms, ale wciąż jest to ciekawa alternatywa zarówno dla klientów, jak i operatorów. Nic dziwnego więc, że technologia HSPA+DC jest dostępna u naszych operatorów na coraz większym obszarze. Podobnie jak w przypadku LTE, rozwiązania te wymagają jednak zastosowania drogich modemów, a często także wykupienia droższych usług, gdyż operatorzy chcą zdyskontować w ten sposób inwestycje dokonane w infrastrukturę. Samsung Galaxy S II LTE pierwszy telefon LTE, który jest technicznie zgodny z ofertą Cyfrowego Polsatu. Miejsce LTE na rynku Zastanówmy się, do kogo kierowana jest oferta tak szybkiego dostępu do Internetu? O ile z punktu widzenia sieci komórkowych szybkości są bardzo wysokie, o tyle patrząc na oferty operatorów sieci telewizji kablowych, którzy od dłuższego czasu mają w ofercie łącza o przepustowości nawet 120 Mb/s, prędkości w technologii LTE nie robią już takiego wrażenia. Jednocześnie łącza DSL dostępne na zwykłych przewodach telefonicznych zaczynają osiągać prędkości do 80 Mb/s w technologii VDSL. Telekomunikacja Polska ma już takie rozwiązanie w ofercie, choć ze względu na wysokie wymagania co do stanu okablowania jest ona dostępna dla nielicznych. Biorąc pod uwagę niewielki zasięg sieci LTE, należy zastanowić się, czy na rynku jest miejsce na tego typu rozwiązania. Okazuje się, że poza ograniczoną grupką entuzjastów technologicznych oraz osób potrzebujących takich szybkości przy pracy w terenie, jest nisza na rynku, która została wskazana przez Cyfrowy Polsat. Mowa tu o mieszkańcach przedmieść dużych miast, którzy znajdują się zbyt daleko od centrum, aby okablowanie telefoniczne mogło zapewnić wysokie prędkości, a jednocześnie zabudowa jest zbyt mało zwarta, by operatorom opłacało się budować sieci telewizji kablowej. Wielu mieszkańców takich osiedli to osoby chcące na co dzień korzystać z nowoczesnego i szybkiego dostępu do Internetu. I właśnie dla nich LTE może być jednym z ciekawszych rozwiązań. LTE w praktyce Jak wygląda działanie sieci LTE w praktyce w polskich sieciach? W zasadzie możemy mówić tylko o jednej ofercie Cyfrowego Polsatu, gdyż Aero2 nie udostępnia detalicznie dostępu do swoich nadajników LTE poza usługą bezpłatnego dostępu do Internetu, w której szybkość jest ograniczona do 0,25 Mb/s. Oferta CP jest o tyle ciekawa, że za korzystanie z tej nowej technologii nie trzeba płacić więcej, niż za usługi 3G. Przydzielony limit transferu działa tak samo w sieci 3G jak i LTE, choć w przypadku zasięgu tej drugiej technologii skończy się on znacznie szybciej. 68 Internet PL Partner

10 PORÓWNANIE TECHNOLOGII 2G, 3G I 4G DLA PAKIETOWEJ TRANSMISJI DANYCH W SIECIACH GSM GENERACJA 2G 3G 4G Wersje GPRS EDGE UMTS HSPA HSPA+ LTE LTE-Advanced Rok * Szybkość pobierania danych 80 kb/s 236,8 kb/s 384 kb/s 7,2 Mb/s 42 Mb/s 100 Mb/s 1 Gb/s Szybkość wysyłania danych 20 kb/s 59,2 kb/s 384 kb/s 5,76 Mb/s 11 Mb/s 50 Mb/s 500 Mb/s Opóźnienie 600 ms 300 ms 150 ms 100 ms 50 ms <10 ms <10 ms Szerokość kanału 200 khz 5 MHz 5 40 MHz Maksymalna prędkość poruszania się klienta korzystającego z sieci Gdy już zaopatrzymy się w modem Huawei E398, pozostaje nam znalezienie się w zasięgu sieci. Niestety, technologia LTE działa na znacznie mniejszych odległościach niż 3G, więc mimo dużej liczby nadajników korzystanie z szybkiej sieci mobilnej wymaga wybrania odpowiedniego miejsca, zwłaszcza że zdecydowana większość kraju nadal znajduje się poza zasięgiem i podobnie jak w przypadku sieci 3G nadajniki skoncentrowane są na obszarach zurbanizowanych. Ponadto, wraz ze słabnącym sygnałem sieci, maksymalna osiągalna prędkość gwałtownie spada. W miejscu z dobrym sygnałem można spokojnie uzyskać transfer na poziomie do 70 Mb/s z sieci i 40 Mb/s do sieci przy opóźnieniu ok. 25 ms, ale w wielu miejscach, przy słabszym sygnale, szybkości spadają do wartości typowych dla rozwiązań 3G. Okazuje się też, że wiele nadajników ma przyłącza niepozwalające na osiągnięcie maksymalnych szybkości. W wielu miejscach szybkości w pobliżu nadajnika nie przekraczają 40, a czasem nawet 20 Mb/s, co w pewnym stopniu zaprzecza idei ultraszybkiego dostępu Internetu w tym standardzie. Jednak wraz z rozbudową infrastruktury sieci takie wąskie gardła powinny znikać. Ciekawostką jest fakt, że obecnie w LTE nie są dostępne rozmowy głosowe ani SMS. Działa tylko usługa transmisji danych. Jest to zapewne związane z tym, 250 km/h 500 km/h 350 km/h Wielodostęp TDMA CDMA OFDMA/SC-FDMA Tryb dostępu (dupleks) FDD FDD FDD/TDD Modulacja GMSK PSK QAM/QPSK QPSK/16QAM/64QAM MIMO nie opcja wymagane QoS opcja opcja wymagane * planowana data zamknięcia specyfikacji Droga do sieci LTE nie jest usłana różami. Przede wszystkim z powodu notorycznych problemów ze zwolnieniem częstotliwości. Kolejną przeszkodą jest brak odpowiedniego sprzętu. że w praktyce nie ma dostępnego u nas sprzętu, który pozwalałby na faktyczne prowadzenie rozmów, gdyż w przypadku sieci LTE muszą się one odbywać po specjalnym protokole typu VoIP. Zagrożenia dla LTE Jak widać, droga do sieci LTE nie jest usłana różami. Przede wszystkim z powodu notorycznych problemów ze zwolnieniem częstotliwości. Kolejną przeszkodą jest brak odpowiedniego sprzętu. Dochodzą do tego wysokie koszty budowy sieci i zapewnienia urządzeń końcowych dla abonentów oraz depcząca LTE po piętach technologia HSPA+DC. Jeżeli do tego dodamy niestabilną sytuację w gospodarce światowej, można by dojść do wniosku, że LTE nie ma żadnych szans. Jednak trend światowy związany z ilością przesyłanych przez Internet danych nie zmienia się: zapotrzebowanie rośnie bardzo szybko z każdym rokiem. Użytkownicy chcą korzystać z coraz bogatszych, multimedialnych materiałów, i to właśnie powoduje, że bez rozbudowy i wdrażania nowych technologii, prędzej czy później dostępna teraz infrastruktura sieciowa nie poradzi sobie z obciążeniem. Dlatego właśnie LTE, a w przyszłości LTE- Advanced staną się tak samo powszechnymi technologiami, jak dzisiaj sieci mobilne trzeciej generacji. Jakub Danecki CZYTAJ DALEJ >> CZYTAJ DALEJ >> Partner Internet PL