STATYSTYCZNA ANALIZA AKTYWNOŚCI INTERNETOWEJ ŚLĄSKIEJ MŁODZIEŻY W KONTEKŚCIE UZALEŻNIENIA OD INTERNETU

Transkrypt

1 Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN Nr Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Zarządzania Katedra Ekonometrii warzecha@ue.katowice.pl STATYSTYCZNA ANALIZA AKTYWNOŚCI INTERNETOWEJ ŚLĄSKIEJ MŁODZIEŻY W KONTEKŚCIE UZALEŻNIENIA OD INTERNETU Streszczenie: Artykuł prezentuje aktualne i ważne ze społecznego punktu widzenia zagadnienia związane z użytkowaniem Internetu przez młodzież w wieku lat. Głównym celem prowadzonych badań było zbadanie śląskiej młodzieży (gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej) pod kątem posiadania i wykorzystywania nowoczesnych środków komunikacji w życiu codziennym, szczególnie tych z dostępem do Internetu. Istotą badania jest poznanie celów oraz intensywności korzystania z Internetu, stopnia wyposażenia młodzieży w nowoczesne środki komunikacji, poznanie różnego rodzaju aktywności internetowej, a także określenie skali zjawiska i czynników ryzyka nadużywania Internetu przez śląską młodzież. Dodatkowym celem jest zbadanie wpływu Internetu na zagrożenie uzależnieniem od tego medium, występującego coraz częściej wśród osób młodych. Słowa kluczowe: Internet, młodzież, uzależnienie, nowoczesne środki komunikacji. Wprowadzenie Początek XXI w. to tzw. era nowych uzależnień. Badacze przedmiotu coraz częściej opisują nie tylko uzależnienia od substancji psychoaktywnych (alkoholu 1, nikotyny, leków, narkotyków i dopalaczy 2 ), ale również inne, które nazywa- 1 2 Więcej na temat alkoholizmu można znaleźć w pracach: [Woronowicz, 1999, 2008, 2009]. W latach 80. minionego stulecia uwidocznił się problem narkomanii, a na początku XXI w. na rynku pojawiły się i obecnie są łatwo dostępne tzw. dopalacze środki chemiczne bardzo popularne wśród młodzieży, mogące doprowadzić do uzależnienia.

2 76 my uzależnieniami behawioralnymi czy inaczej uzależnieniami od czynności. Zaliczamy do nich: granie w gry komputerowe 3, przebywanie w sieci (tzw. siecioholizm), pracoholizm, zakupoholizm, seksoholizm, obsesyjne przejadanie się, uczestnictwo w grach hazardowych prowadzących nawet do patologicznego hazardu 4. Są to zachowania nałogowe, nad którymi człowiek nie jest w stanie zapanować, mimo że zaburzają one wiele obszarów jego funkcjonowania [Ogińska-Bulik, 2010]. Jedną z przyczyn powstawania tego rodzaju uzależnień są niewątpliwie zmiany cywilizacyjne, szybkie tempo życia i coraz bardziej konsumpcyjne podejście do niego. Życie w ciągłym stresie, w niepewnej sytuacji na rynku pracy oraz w dobie rosnącego bezrobocia powoduje, że w wielu osobach wyzwalają się negatywne emocje związane z możliwością pogorszenia dotychczasowych warunków życia. Rozwojowi tego typu uzależnień sprzyjają także predyspozycje indywidualne człowieka, takie jak: poszukiwanie szybkiej przyjemności, natychmiastowej gratyfikacji i trudności w kontrolowaniu własnych impulsów [Ogińska-Bulik, 2010]. Korzystanie z komputera, Internetu i telefonu komórkowego (obecnie najczęściej z dostępem do Internetu) oraz innych tzw. nowoczesnych środków komunikacji we współczesnym świecie stało się zachowaniem powszechnym. Internet to znane na całym świecie źródło: informacji (szybko pozyskiwanej i przekazywanej), rozrywki (multimedialnej i interaktywnej, widocznej np. w interaktywnym przesyłaniu obrazów i dźwięków, różnego rodzaju grach komputerowych czy grach wirtualnych typu MUD 5 ) oraz komunikacji (za pośrednictwem np. różnego rodzaju portali społeczościowych, czatów, poczty elektronicznej). Jest to medium, z którym od najmłodszych lat mają do czynienia młodzi ludzie żyjący w dobie szybkiego postępu technicznego i technologicznego. Z przeprowadzonych badań GUS wynika, że odsetek gospodarstw domowych posiadających komputery z dostępem do Internetu w Polsce wynosił 74% w 2014 r. (i był wyższy o 2,1% niż w 2013 r.), przy czym 71% gospodarstw Gry angażują uczestnika emocjonalnie i mogą przyczynić się do zobojętnienia na przemoc, dostarczają silnych przeżyć, nie dając poczucia nudy i jednocześnie zaspokajając potrzebę zabawy i rozrywki (gracz sam decyduje o przebiegu często brutalnych, pełnych przemocy i krwawych akcji, wpływa na losy bohaterów, dając im drugie, trzecie i kolejne życie) [por. Ulfik-Jaworska, 2005]. Więcej informacji na temat uzależnień behawioralnych czytelnik może znaleźć w pracy [Jarczyńska (red.), 2014]. MUD (Multi-User Dungeon) komputerowe gry fabularne, rozgrywane przez Internet przez wiele osób równocześnie, gracze porozumiewają się między sobą, używając odpowiednich komend. Dane pochodzą ze strony [www 1]. Ponadto można wyróżnić inne gatunki gier, m.in: zręcznościowe (np. strzelaniny, bijatyki, gry platformowe), strategiczne, symulacyjne, sportowe, przygodowe, logiczne, edukacyjne, wyścigi samochodowe. Więcej na temat gier w: [Ulfik- -Jaworska, 2005, s ; Gajewski, 2009, s ; Warzecha, 2015, s ].

3 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży domowych korzystało z łączy szerokopasmowych (wzrost o 2,2% w stosunku do 2013 r.). Bardzo wyraźny wzrost wyposażenia informatycznego w polskich domach świadczy o szybkim tempie informatyzacji polskich rodzin 6. Jak wynika z przeprowadzonych badań GUS, w 2014 r. odsetek osób w wieku lat, które najczęściej korzystają z komputera w domu wyniósł 65%, natomiast w przypadku użytkowania Internetu w domu 64%, dla porównania w grupie osób w wieku lat odsetek ten był wyższy i wyniósł odpowiednio 93% i 92%. Natomiast do głównych celów korzystania z Sieci wśród osób w wieku lat można zaliczyć: wysyłanie i odbieranie poczty elektronicznej (53%) oraz wyszukiwanie informacji o towarach lub usługach (50%). Zauważa się ponadto wzrost zainteresowania czytaniem on-line oraz pobieraniem plików z gazetami lub czasopismami (tak deklarowało 47% badanych osób). Wśród osób młodych w wieku lat głównym celem korzystania z Internetu był udział w czatach, grupach lub forach dyskusyjnych, korzystanie z komunikatorów internetowych, tworzenie i czytanie blogów oraz korzystanie z serwisów społecznościowych (85%). W 2014 r. w celu łączenia się z Internetem poza miejscem zamieszkania lub pracy, osoby w wieku lat najczęściej korzystały z telefonów komórkowych lub smartfonów (27%) oraz przenośnych komputerów (23%). Natomiast odsetek osób w wieku lat, korzystających z Internetu za pomocą telefonów komórkowych lub smartfonów, wyniósł 46%, a za pośrednictwem przenośnych komputerów 33% [www 2]. Współczesne nowoczesne środki komunikacji (szczególnie te z dostępem do Internetu, jak: komputer, smartfon, tablet, telefon komórkowy) oferują wiele możliwości ich użytkownikom, co sprawia, że są szczególnie atrakcyjne dla dzieci i młodzieży, które chcą być przez cały czas on-line. Należy jednak mieć na uwadze, że nie wszystkie osoby młode zdają sobie sprawę z tego, iż niewłaściwe użytkowanie takich urządzeń może być szkodliwe dla ich zdrowia i doprowadzić do uzależnienia. 1. Aktywność w Sieci śląskiej młodzieży zagrożonej i niezagrożonej uzależnieniem od Internetu Głównym zamierzeniem prowadzonych badań było poznanie różnego rodzaju aktywności wykazywanej w Sieci przez śląskich uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (celów i intensywności korzystania z Internetu, 6 Więcej na temat wyposażenia gospodarstw domowych w komputery można znaleźć w pracy: [Warzecha, 2013, s ].

4 78 stopnia wyposażenia uczniów w nowoczesne środki komunikacji z dostępem do Internetu), a także przeanalizowanie, czy poszczególne rodzaje aktywności internetowej różnicują badanych uczniów pod względem uzależnienia od Internetu. Celem badania było również sprawdzenie, czy częstotliwość i rodzaj przejawianej w Sieci aktywności śląskiej młodzieży uzależnionej i zagrożonej uzależnieniem od Internetu jest istotnie różna od aktywności śląskiej młodzieży niezagrożonej uzależnieniem, a także czy są istotne statystycznie różnice między uczniami badanych typów szkół w zakresie nasilenia objawów uzależnienia od Internetu. Badania przeprowadzono na grupie uczniów szkół ponadgimnazjalnych (liceum, technikum, zasadniczej szkoły zawodowej) i gimnazjalnych w kilku miastach województwa śląskiego 7 w okresie od grudnia 2013 r. do maja 2014 r. Cele oraz zakres badań bezpośrednich zdeterminowały wybór metody badawczej, dobór próby oraz sposób analizy zebranych danych. Do analizy użyto metody ankiety rozdawanej 8. W celu wyboru jednostek do próby zastosowano procedurę doboru celowo-kwotowego. Przyjętą w badaniu kwotę stanowiła struktura wieku osób badanych 9, która odpowiadała strukturze młodzieży w województwie śląskim. Próba badawcza (po odrzuceniu nieprawidłowo wypełnionych ankiet) objęła 470 uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 248 uczniów szkół gimnazjalnych. W celu identyfikacji uczniów uzależnionych oraz zagrożonych uzależnieniem od Internetu wykorzystano przesiewowy test Kimberly Young Internet Addiction Test (IAT) 10. Z dostępnej literatury przedmiotu wynika, że zjawisko uzależnienia od Internetu nie ma jednej, konkretnej nazwy 11. Ponadto nie zostało ono uznane za jed- 7 Badani uczniowie uczęszczali do szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w Chorzowie, Katowicach, Sosnowcu, Zabrzu, Jaworznie i Mysłowicach. 8 Główną zaletą metody ankiety rozdawanej jest jej duża zwrotność, krótki czas pomiaru i wysoki stopień kontroli badań. 9 Próba pod tym względem była reprezentatywna, odpowiadała strukturze wieku śląskiej populacji osób młodych, w wieku lat i lat, znanej ze źródeł statystycznych GUS. Podstawą do określenia kwot były dane dostępne na stronie internetowej GUS-u [www 3]. W 2013 r. struktura wieku osób mających lat w województwie śląskim wynosiła odpowiednio: 23,4% (16 lat), 24,5% (17 lat), 25,1% (18 lat) i 27% (19 lat), natomiast struktura wieku osób mających lat w województwie śląskim wynosiła odpowiednio: 33% (13 i 14 lat), 34% (15 lat). 10 Internet Addiction Test został stworzony przez K. Young w 1998 r. Należy do jednych z najczęściej używanych narzędzi pomiarowych w badaniach przesiewowych związanych z uzależnieniem od Internetu; jego właściwości psychometryczne zostały potwierdzone w wielu badaniach. Test składa się z 20 pytań dotyczących symptomów nadużywania Internetu. Badana osoba zaznacza jedną z odpowiedzi: nigdy, rzadko, czasem, często, zawsze i otrzymuje odpowiednio 1-5 punktów. Minimalna liczba punktów możliwa do uzyskania wynosi 20, natomiast maksymalna 100. Opis testu jest dostępny w: [Young, 1998a; Frangos, Frangos i Sotiropoulos, 2012]. 11 Termin,,uzależnienie od Internetu po raz pierwszy zaproponował w 1995 r. I. Goldberg, nowojorski psychiatra. W związku z brakiem jednoznacznych i oficjalnie uznanych kryteriów diagnostycznych oraz jednolitej definicji w literaturze przedmiotu występują różne, zamiennie

5 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży nostkę chorobową według X Rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD 10) 12 oraz w najnowszej Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM V) 13, wydanej w maju 2013 r Wyposażenie śląskich uczniów w nowoczesne środki komunikacji W dalszej części artykułu zostaną zbadane i pokazane różnice w wyposażeniu w nowoczesne środki komunikacji analizowanych grup uczniów według typu szkoły. Według danych zawartych w tab. 1 badani uczniowie byli dość dobrze wyposażeni w nowoczesne środki komunikacji, przy czym znacznie lepiej uczniowie szkół ponadgimnazjalnych. Komputer stacjonarny posiadało w domu nieco ponad 80% badanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i około 37% badanych uczniów szkół gimnazjalnych. Blisko 80% uczniów szkół ponadgimnazjalnych i około 43% uczniów szkół gimnazjalnych posiadało laptop, około 77% uczniów szkół ponadgimnazjalnych i około 32% uczniów szkół gimnazjalnych miało telefon komórkowy. Smartfon posiadało ponad 61% uczniów szkół ponadgimnazjalnych i około 38% uczniów szkół gimnazjalnych, a coraz bardziej popularnym wśród młodzieży tabletem dysponował co trzeci uczeń szkół ponadgimnazjalnych i co czwarty gimnazjalista. Tabela 1. Odsetek uczniów wyposażonych w nowoczesne środki komunikacji (według typu szkoły) Typ szkoły Szkoły gimnazjalne Szkoły ponadgimnazjalne komputer stacjonarny laptop tablet Rodzaj urządzenia konsola do gry telefon komórkowy telefon komórkowy z Internetem smartfon 36,7 42,8 22,5 25,8 31,8 17,6 37,3 80,2 78,7 31,1 36,7 76,8 40,6 61,3 używane określenia: siecioholizm (netoholism), sieciozależność (netaddiction), uzależnienie od komputera (computer addiction); uzależnienie od Internetu (Internet addiction/disorder), uzależnienie komputerowe, cyberzależność (cyberaddiction), cybernałóg, internetoholizm, infozależność (information addiction), infoholizm, patologiczne korzystanie z Internetu (pathological Internet use), zespół uzależnienia od Internetu (Internet addiction disorder IAD), problematyczne używanie Internetu [Na podstawie: Jakubik, 2002, s ; Poprawa, 2006, s ; Wołpiuk-Ochocińska, 2006, s ; Woronowicz, 2009]. 12 International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems ICD. 13 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM.

6 80 konsola do gier smartfon telefon komórkowy telefon komórkowy z Internetem tablet laptop komputer stacjonarny 0% 20% 40% 60% 80% 100% Tak - ogółem uc czniowie szkół ponadgimnazja alnych Tak - ogółem uc czniowie szkół gimnazjalnych Rys. 1. Wyposażenie śląskich uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w nowoczesne środki komunikacji (według typu szkoły ogółem, w %) Większość badanych uczniów szkół gimnazjalnych deklarowała (dane w tab. 2), że komputer stacjonarny dostała w wieku 7 lat (średnio w wieku 6,9 roku) i cena tego sprzętu najczęściej wynosiła 2500 zł (przy czym średnia cena wynosiła nieco ponad 2300 zł). Laptop badani uczniowie dostawali najczęściej w wieku 12 lat (średnia wieku to 10,43 roku w cenie 2500 zł (średnia cena to 2370,08 zł). Natonależy za- miast opisując i analizując grupę uczniów szkół ponadgimnazjalnych, uważyć, że są oni dość dobrze wyposażeni w nowoczesne środki komunikacji, ale swój pierwszy sprzęt dostali w późniejszym wieku niż badani uczniowie szkół gimnazjalnych. Większość badanych uczniów tej grupy deklarowała, że kompucena tego ter stacjonarny dostała w wieku 8 lat (średnio w wieku 8,17 roku) i sprzętu najczęściej wynosiła 2000 zł (przy czym średniaa cena wynosiła nieco ponad 2500 zł). Laptop badani uczniowie dostawali najczęściej w wieku 15 lat (średnia wieku to 13,72 roku) w cenie 2000 zł (średnia cena to 2431,36 zł). Najczęściej młodzież gimnazjalna deklarowała, że pierwszy telefon komórkowy dostała w wieku 8 lat, a z dostępem do Internetu w wieku 10 lat (czyli średnio o 5 lat wcześniej niż uczniowie szkół ponadgimnazjalnych). Najwięcej badanych uczniów gimnazjum podawało, żee cena ich telefonu komórkowego wynosiła 200 zł, a z dostępem do Internetu 500 zł. Tablet i smartfon badana śląska młodzież gimnazjalna otrzymywała najczęściej w wieku 12 lat, w cenie odpowiednio 1500 zł i 500 zł. Z kolei uczniowie szkół ponadgimnazjalnych swój pierwszy telefon komórkowy najczęściej dostawali w wieku 10 lat, a z dostępem do Internetu w wieku 15 lat. Najwięcej badanych uczniów podawało, że cena

7 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży ich telefonu komórkowego wynosiła 100 zł, a z dostępem do Internetu 500 zł. Tablet i smartfon badana śląska młodzież ponadgimnazjalna otrzymywała naj- korzy- częściej w wieku 16 lat w cenie 1000 zł. Młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych objęta badaniem stała codziennie z Internetu, najczęściej w domu (odpowiednio 98,8% i 99,6% ba- danych), w szkole (co czwarty gimnazjalista i co trzeci uczeń szkoły ponadgim- nazjalnej) oraz u znajomych (co czwarty gimnazjalista i około 27% uczniów szkół ponadgimnazjalnych). Tabela 2. Miara Średni wiek otrzymania sprzętu (lata) Średnia cena (w zł) Dominanta (wiek w latach) Dominanta (cena w zł) Współczesne gimnazjalnej Typ szkoły* G PG * G szkoła gimnazjalna; PG szkoła ponadgimnazjalna. G PG G PG G PG środki komunikacji będące w posiadaniu śląskiej młodzieży i ponadgimnazjalnej (według wieku i ceny) Komputer Telefon Telefon Laptop stacjonarny komórkowy z Internetem Smartfo on 6,91 10, ,92 12,12 8,17 13,72 9,38 13,53 15,04 Tablet 2326,1 2370, ,87 531,76 834,79 898, , , ,29 612,92 998,45 940, Na rys. 2 i rys. 3 przedstawiono odsetek badanej młodzieży w odniesieniu do czasu posiadania przezz nich nowoczesnych środków komunikacji (czyli w jakim wieku otrzymali dane urządzenie). 12,63 16,27 Rys. 2. Odsetek śląskichh uczniów gimnazjum według wieku, w którym dostali odpowiednie urządzenie do komunikacji lub gier

8 82 Rys. 3. Odsetek śląskichh uczniów szkół ponadgimnazjalnych według wieku, w którym dostali odpowiedniee urządzenie do komunikacji lub gier Z rys. 2 i 3 wynika, że tylko niewielki odsetek badanych uczniów deklaro- środki komunikacji (jeżeli tak, to najczęściej był to komputer stacjonarny we- wał, że w wieku przedszkolnym (czyli do 5 lat) posiadałł w domu nowoczesne dług około 16% badanych uczniów szkół gimnazjalnych i około 7% uczniów szkół ponadgimnazjalnych), około 63% badanych uczniów szkół ponadgimna- (czyli zjalnych posiadało komputer stacjonarny w wieku szkoły podstawowej mając 6-12 lat), natomiast uczniowie szkół gimnazjalnyc ch byli wówczas lepiej wyposażeni w laptopy (56%, dla porównania 18% ponadgimnazjalistów dostało w tym wieku laptop). Bardzo popularnym urządzeniem posiadanym przez uczniów w wieku 6-12 lat był także telefon komórkowy (posiadało go 53% gim- deklarowało posiadanie smartfonaa w wieku 6-12 lat, natomiast badani uczniowie nazjalistów i 62% ponadgimnazjalistów). Około 37% badanych gimnazjalistów szkół ponadgimnazjalnych najwięcej smartfonów posiadali, będąc uczniami gimnazjumm i szkoły ponadgimnazjalnej (co czwarty badany miał smartfon). Co trzeci badany gimnazjalista posiadałł konsolę do gier, będąc uczniem szkoły podstawowej i 10% badanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych miało konsolę do gier, będąc uczniami szkoły podstawowej, a 13% będąc uczniami szkoły gimnazjalnej. Można zatem stwierdzić, że wraz z wiekiem badani uczniowie byli coraz lepiej wyposażeni w nowoczesne środki komunikacji; komputer stacjonarny był zastępowany przez laptop, a telefon komórkowy przez smartfon. Nowoczesne środki komunikacji, dzięki powszechnemu dostępowi i przystępnym cenom, są coraz bardziej obecnee w codziennym życiu młodzieży, dlatego też można za-

9 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży uważyć, że uczniowie szkół ponadgimnazjalnych byli znacznie słabiej wyposażeni w nowoczesne środki komunikacji, będąc w szkole podstawowej i gimnazjum niż badani gimnazjaliści w tym samym wieku Rodzaje aktywności internetowej śląskich uczniów Według analiz przeprowadzonych na grupie badanych uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych ogółem (rys. 4) można powiedzieć, że śląska młodzież najczęściej wykorzystywała Internet do: sprawdzania poczty internetowej (około 89% ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 82% uczniów szkół gimnazjalnych); szukania informacji naukowych celem przygotowania się do lekcji (około 90% ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 85% uczniów szkół gimnazjalnych); przebywania na portalach społecznościowych (niecałe 89% ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 87% uczniów szkół gimnazjalnych); ściągania i oglądania filmów (niecałe 84% ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 68% uczniów szkół gimnazjalnych); ściągania i słuchania muzyki (niecałe 91% ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 77% uczniów szkół gimnazjalnych). Oceniając aktywność uczniów w Sieci w podziale na analizowane w artykule typy szkół (rys. 4), można zauważyć, że uczniowie różnią się pod względem: poszukiwania informacji szkolnych, np. w wirtualnym dzienniku (około 59% ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 88% uczniów szkół gimnazjalnych); zakupów internetowych (około 63% ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 50% uczniów szkół gimnazjalnych); pozyskiwania gotowych prac naukowych (niecała połowa ankietowanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i co trzeci uczeń szkoły gimnazjalnej); korzystania z usług bankowych (co trzeci uczeń szkoły ponadgimnazjalnej i co piąty gimnazjalista); użytkowania Internetu w celu zabicia wolnego czasu (74% badanej młodzieży ponadgimnazjalnej i około 70% młodzieży gimnazjalnej); korzystania z komunikatorów (nieco więcej młodzieży gimnazjalnej około 84% ankietowanych, niż ponadgimnazjalnej około 80% badanych). W badanych grupach uczniów niepokojące jest to, że około 9% uczniów szkół ponadgimnazjalnych i około 5% uczniów gimnazjum uprawia hazard, grając w Internecie (loterie, zakłady, kasyno) lub ogląda strony pornograficzne tak postępuje co czwarty uczeń szkoły ponadgimnazjalnej i co szósty spośród uczniów szkoły gimnazjalnej.

10 84 Rys. 4. Aktywność śląskich uczniów w Sieci według typu szkoły (w %)

11 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży Badanie zagrożenia uzależnieniem od Internetu śląskiej młodzieży wyniki Internet Addiction Test (IAT) Część ankiety przeprowadzonej wśród młodzieży zawierała test Kimberly Young [1998] 14. Jest to test przesiewowy, badający uzależnienie od Internetu 15, w którym wyróżnia się 6 podskal: dominację Internetu, zaniedbywanie życia społecznego, utratę kontroli, nadmierne korzystanie w wymiarze czasowym, zaniedbywanie obowiązków, przymus korzystania. Wyniki testu Kimberly Young Internet Addiction Test (IAT) badanej grupy uczniów w podziale na typy szkoły zawiera tab. 3. Tabela 3. Liczba i odsetek uczniów niezagrożonych i zagrożonych uzależnieniem od Internetu w podziale na typy szkoły Grupa niezagrożona uzależnieniem Grupa zagrożona uzależnieniem* Razem Typ szkoły N 1 % N 2 % N = N 1 + N 2 Szkoły gimnazjalne , ,3 248 Szkoły ponadgimnazjalne , ,8 470 Razem * Ponieważ osoby uzależnione od Internetu stanowiły niewielki procent badanych osób (w szkołach gimnazjalnych 2,8% w tej grupie było 6 dziewcząt i 1 chłopak; w szkołach ponadgimnazjalnych 2,8% w tej grupie było 8 kobiet i 5 mężczyzn), w dalszych badaniach i analizach zostały te osoby wliczone do grupy osób zagrożonych uzależnieniem. Na podstawie wyniku ogólnego testu przeprowadzonego na śląskiej młodzieży szkół gimnazjalnych w skali IAT 16 z 248 osobowej grupy badanych 14 Kimberly Young wyróżniła pięć typów uzależnienia od Internetu: 1) od oglądania zdjęć i filmów pornograficznych; 2) od internetowych kontaktów społecznych; 3) od przebywania w Sieci (bycie ciągle on-line); 4) od komputera i gier komputerowych; 5) od surfowania w Sieci. 15 W badaniu uzależnienia od Internetu testem IAT Young przyjmuje się różne kryteria określania, kogo kwalifikujemy jako patologicznie korzystającego z Internetu (uzależnionego). Przyjęto podział określony przez K. Young i opisany w instrukcji do realizacji testu [Young, 1998a, 2011]. Za osoby uzależnione od Internetu uznano te, których wyniki uzyskane w skali IAT osiągnęły wartości większe od 2 odchylenia standardowego od średniej, a za osoby zagrożone uzależnieniem od Internetu te, których suma punktów w skali pełnej mieściła się w przedziale od wyniku średniego do 2 odchylenia standardowego od średniej. Badani uczniowie szkół gimnazjalnych uzyskali w teście Internet Addiction Test średni wynik równy 41 punktów (SD = 13 punktów). Wynik najniższy wynosił 20 punktów, a najwyższy 93 punkty (na 100 punktów możliwych do uzyskania). Natomiast badani uczniowie szkół ponadgimnazjalnych uzyskali w teście Internet Addiction Test średni wynik równy 43 punkty (SD = 11 punktów). Wynik najniższy wynosił 20 punktów, a najwyższy 83 punkty (na 100 punktów możliwych do uzyskania). 16 Współczynnik rzetelności testu, zgodności wewnętrznej alfa Cronbacha jest wysoki i wynosi dla testu przeprowadzonego w szkołach gimnazjalnych 0,86, a w szkołach ponadgimnazjalnych 0,88.

12 86 7 osób (2,8%) spełniało określone przez Young kryteria uzależnienia od Internetu, 93 osoby (37,5%) spełniały kryteria zagrożenia uzależnieniem od Sieci, a 148 osób (59,7%) nie było zagrożonych. Natomiast wynik ogólny testu przez przeprowadzonego na śląskiej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych w skali IAT wskazuje, że z 470 osobowej grupy badanych 13 osób (2,8%) spełniało określone przez Young kryteria uzależnienia od Internetu, 193 osób (41,1%) spełniało kryteria zagrożenia uzależnieniem od Sieci, a 264 osoby (56,2%) nie były zagrożone. Jak wynika z danych zawartych w tab. 1, bardziej zagrożeni uzależnieniem od Internetu byli uczniowie szkół ponadgimnazjalnych (29% wszystkich badanych uczniów z obu typów szkół) niż uczniowie szkół gimnazjalnych (14%) 17. Celem określenia istotności różnic w wyniku ogólnym uzyskanym w skali IAT między uczniami badanych typów szkół uzależnionymi i zagrożonymi uzależnieniem od Internetu (łącznie 306 osób) a uczniami niezagrożonymi uzależnieniem od Internetu (łącznie 412 osób), porównano wyniki dotyczące opisanych wyżej grup badanej młodzieży za pomocą testu t-studenta. W przypadku wykorzystania do porównania badanych grup testu t-studenta oszacowano i podano w tabelach również efekt standaryzowany E S (który określa wielkość różnicy między średnimi wynikami uzyskanymi przez porównywane grupy), obliczony zgodnie ze wzorem: 2 gdzie: m 1 średni wynik testu IAT dla grupy uczniów niezagrożonych uzależnieniem od Internetu; m 2 średni wynik testu IAT dla grupy uczniów uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od Internetu; S 1 odchylenia standardowe dla grupy uczniów niezagrożonych uzależnieniem od Internetu; 17 Podobne wyniki uzyskano w badaniu Pawłowskiej i Potembskiej KBUI (Kwestionariusz do Badania Uzależnienia od Internetu). W grupie 519 osób w wieku lat 3,5% badanych spełniało kryteria uzależnienia od Internetu, a 34% kryteria zagrożenia uzależnieniem od Internetu, natomiast według wyników uzyskanych testem IAT Young 2,8% badanych spełniało kryteria uzależnienia od Internetu, a 39,5% kryteria zagrożenia uzależnieniem od Internetu [Na podstawie: Pawłowska i Potembska, 2011, s ]. Podobne badanie testem IAT przeprowadziła na śląskiej młodzieży gimnazjalnej i licealnej E. Krzyżak-Szymańska [2014, s ]. Natomiast wyniki studentów śląskich uczelni, zbadanych testem K. Young, znajdują się w pracy: [Warzecha, 2014a, s ].

13 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży S 2 odchylenia standardowe dla grupy uczniów uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od Internetu; E S efekt standaryzowany [por. Stanisz, 2007]. Tabela 4. Porównanie średnich wyników testu IAT Young przeprowadzonego na uczniach z badanych typów szkół, uzależnionych i zagrożonych oraz niezagrożonych uzależnieniem od Internetu, ogółem Wynik ogólny IAT Uczniowie szkół gimnazjalnych Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych Grupa niezagrożona uzależnieniem Grupa zagrożona uzależnieniem t p E S m 1 S 1 m 2 S 2 32,80 5,52 53,1 9,45 19,36 0,001 2,62 34,64 5,79 51,82 7,37 27,48 0,001 2,59 Tabela 4 zawiera dane uzyskane na podstawie zastosowania testu t-studenta dla prób niezależnych i porównania wyników testu IAT przeprowadzonego na śląskiej młodzieży uzależnionej i zagrożonej uzależnieniem od Internetu z wynikami odnoszącymi się do młodzieży niezagrożonej uzależnieniem. Jak wynika z danych zawartych w powyższej tabeli, różnica pomiędzy uzyskiwanymi wynikami w teście badanych grup w zakresie objawów uzależnienia od Internetu mierzonego skalą IAT jest istotna statystycznie (p < 0,05) i występuje na bardzo wysokim poziomie (efekt standaryzowany > 0,8). Wyniki ogólne testu IAT, dotyczące uczniów gimnazjum uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od Internetu (m 2 = 53,1; S 2 = 9,45) są istotnie statystycznie wyższe niż wyniki uczniów gimnazjum niezagrożonych uzależnieniem od Sieci (m 1 = 32,80; S 1 = 5,52). Również istotne statystycznie są różnice w wynikach uzyskanych z testu IAT w grupie uczniów szkół ponadgimnazjalnych przy uwzględnieniu podziału uczniów na zagrożonych i niezagrożonych uzależnieniem od Internetu. Można ponadto zauważyć, że uczniowie gimnazjum zagrożeni uzależnieniem od Internetu uzyskiwali wyższe wyniki z testu IAT (m 2 = 53,1; S 2 = 9,45) niż uczniowie szkół ponadgimnazjalnych uzależnieni od Sieci (m 2 = 51,82; S 2 = 7,37). Na podstawie wyników testu IAT uczniów szkół gimnazjalnych i szkół ponadgimnazjalnych obliczono wyniki w poszczególnych podskalach testu IAT oraz współczynniki korelacji r-pearsona między tymi podskalami, które zamieszczono w tab. 5 i 6.

14 88 Tabela 5. Współczynniki korelacji r-pearsona między podskalami testu IAT dla szkół gimnazjalnych Podskale testu IAT Dominacja Internetu Zaniedbywanie życia społecznego Utrata kontroli Nadmierne korzystanie w wymiarze czasowym Zaniedbywanie obowiązków Przymus korzystania Dominacja Internetu 1 0,299 ** 0,552 ** 0,690 ** 0,517 ** 0,444 ** Zaniedbywanie życia 0,299 ** 1 0,210 ** 0,192 ** 0,189 ** 0,091 społecznego Utrata kontroli 0,552 ** 0,210 ** 1 0,686** 0,511 ** 0,387 ** Nadmierne korzystanie 0,690 ** 0,192 ** 0,686 ** 1 w wymiarze czasowym 0,638** 0,500 ** Zaniedbywanie obowiązków 0,517** 0,189 ** 0,511 ** 0,638 ** 1 0,379** Przymus korzystania 0,444 ** 0,091 0,387 ** 0,500 ** 0,379 ** 1 ** Korelacja jest istotna na poziomie 0,01 (dwustronny obszar krytyczny). Tabela 6. Współczynniki korelacji r-pearsona między podskalami testu IAT dla szkół ponadgimnazjalnych Podskale testu IAT Dominacja Internetu Zaniedbywanie życia społecznego Utrata kontroli Nadmierne korzystanie w wymiarze czasowym Zaniedbywanie obowiązków Dominacja Internetu 1 0,375 ** 0,404 ** 0,506 ** 0,380 ** 0,290 ** Zaniedbywanie życia społecznego 0,375 ** 1 0,271 ** 0,384 ** 0,249 ** 0,283 ** Utrata kontroli 0,404 ** 0,271 ** 1 0,596** 0,505 ** 0,367 ** Nadmierne korzystanie 0,506 ** 0,384 ** 0,596 ** 1 w wymiarze czasowym 0,506** 0,446 ** Zaniedbywanie obowiązków 0,380** 0,249 ** 0,505 ** 0,506 ** 1 0,358 ** Przymus korzystania 0,290 ** 0,283 ** 0,367 ** 0,446 ** 0,358 ** 1 Przymus korzystania ** Korelacja jest istotna na poziomie 0,01 (dwustronny obszar krytyczny)

15 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży Na podstawie danych zawartych w tab. 6 i 7 można stwierdzić, że istnieją istotne silne dodatnie zależności pomiędzy nadmiernym korzystaniem z Internetu a dominacją Internetu wsp. korelacji r = 0,690 (dla gimnazjalistów) i r = 0,506 (dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych), między nadmiernym korzystaniem z Internetu a utratą kontroli wsp. korelacji r = 0,686 (dla gimnazjalistów) i r = 0,596 (dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych) oraz pomiędzy nadmiernym korzystaniem z Internetu a zaniedbywaniem obowiązków wsp. korelacji r = 0,638 (dla gimnazjalistów) i r = 0,506 (dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych). Wyniki zawarte w tab. 7 i 8 oraz na rys. 5 potwierdzają występowanie istotnych statystycznie różnic w średnich wynikach testu IAT oraz w podskalach testu IAT otrzymywanych przez uczniów niezagrożonych i zagrożonych uzależnieniem od Internetu w obu badanych typach szkół. Uczniowie zagrożeni uzależnieniem od Internetu, zarówno w szkołach gimnazjalnych, jak i ponadgimnazjalnych, uzyskiwali znacznie wyższe średnie wyniki w poszczególnych podskalach testu IAT (rys. 5). Tabela 7. Porównanie średnich wyników testu IAT w podziale na podskale testu IAT oraz grupy młodzieży niezagrożonej i zagrożonej uzależnieniem od Internetu w szkołach gimnazjalnych Podskale testu IAT Grupa niezagrożona uzależnieniem Grupa zagrożona uzależnieniem t p m 1 S 1 m 2 S 2 Dominacja Internetu 6,93 2,08 12,36 3,33 14,50 0,001 Zaniedbywanie życia społecznego 3,27 1,29 04,15 1,90 0 4,05 0,001 Utrata kontroli 5,18 1,85 08,70 2,50 12,06 0,001 Nadmierne korzystanie w wymiarze czasowym 8,78 2,19 14,46 3,36 14,89 0,001 Zaniedbywanie obowiązków 4,63 1,32 07,54 2,62 10,26 0,001 Przymus korzystania 4,01 1,44 05,89 1,76 0 9,18 0,001 Tabela 8. Porównanie średnich wyników z testu IAT w podziale na podskale testu IAT oraz grupy młodzieży niezagrożonej i zagrożonej uzależnieniem od Internetu w szkołach ponadgimnazjalnych Podskale testu IAT Grupa niezagrożona uzależnieniem Grupa zagrożona uzależnieniem t p m 1 S 1 m 2 S 2 Dominacja Internetu 7,05 1,83 11,33 2,86 18,73 0,001 Zaniedbywanie życia społecznego 3,30 1,09 4,45 1,57 8,99 0,001 Utrata kontroli 5,15 1,76 8,16 2,24 15,84 0,001 Nadmierne korzystanie w wymiarze czasowym 9,64 2,48 14,34 2,52 20,21 0,001 Zaniedbywanie obowiązków 5,19 1,66 7,58 1,94 14,13 0,001 Przymus korzystania 4,31 1,43 5,92 1,65 11,34 0,001

16 90 Rys. 5. Średnie wyniki podskal testu IAT wśród niezagrożonej i zagrożonej uzależnieniem od Internetu grup młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Porównując uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych ogółem, istotne statystycznie różnice wystąpiły jedynie w podskalach: nadmierne korzystanie z Internetu w wymiarze czasowym oraz zaniedbywanie obowiązków. W pozosta- i szkół łych podskalach średnie wyniki testu IAT uczniów szkół gimnazjalnych ponadgimnazjalnych nie były istotne statystycznie (tab. 9).

17 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży Tabela 9. Porównanie średnich wyników z testu IAT w podziale na podskale testu IAT oraz typy szkoły Podskale testu IAT Szkoły gimnazjalne Szkoły ponadgimnazjalne t p m 1 S 1 m 2 S 2 Dominacja Internetu 09,12 03,77 08,93 03,16 00,68 ni Zaniedbywanie życia społecznego 03,63 01,62 03,81 01,43 1,54 ni Utrata kontroli 06,60 02,74 06,47 02,48 00,65 ni Nadmierne korzystanie w wymiarze czasowym 11,07 03,89 11,70 03,41 2,23 0,026 Zaniedbywanie obowiązków 05,80 02,42 06,23 02,14 2,45 0,014 Przymus korzystania 04,77 01,83 05,01 01,73 1,74 ni Wynik IAT w skali ogólnej 40,98 12,39 42,17 10,74 1,28 ni Objaśnienie: ni nieistotne. 3. Aktywność śląskiej młodzieży w Sieci w podziale na grupy: zagrożoną i niezagrożoną uzależnieniem od Internetu Oceniając aktywność śląskiej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych podzielonej na grupy: uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od Sieci oraz niezagrożonych tym uzależnieniem (tab. 10), niektóre czynności są na zbliżonym poziomie, a różnica procentowa pomiędzy opisywanymi grupami wynosi maksymalnie 6%; do tych aktywności należy: sprawdzanie a, szukanie informacji do zajęć, korzystanie z komunikatorów, prowadzenie bloga, szukanie informacji o urodzie i modzie, szukanie informacji medycznych, telefonowanie przez Internet, ściąganie muzyki, ściąganie filmów, korzystanie z usług bankowych, szukanie informacji o pracy czy też przebywanie na portalach społecznościowych 18. Tabela 10. Odsetek uczniów ogółem według typu szkoły, wykazujący dany rodzaj aktywności w podziale na uczniów niezagrożonych oraz zagrożonych i uzależnionych od Internetu (w %) Szkoły gimnazjalne Szkoły ponadgimnazjalne Rodzaj aktywności U NU U NU NU U NU U różnica różnica Sprawdzam Szukam informacji naukowych do lekcji Pobieram i czytam książki Informacje szkolne, np. wirtualny dziennik Korzystam z komunikatorów Czytam serwisy informacyjne Przeglądam bazy danych Zakupy i aukcje internetowe Więcej informacji na temat portali społecznościowych m.in. w: [Kotyśko et. al., 2014, s ; Warzecha, 2014b, s ].

18 92 cd. tabeli Czaty i fora dyskusyjne Prowadzę bloga Szukam informacji o urodzie, modzie Flirtuję na czatach Oglądam strony pornograficzne Szukam informacji medycznych Telefonuję przez Internet Korzystam z usług bankowych Hazard (loterie, zakłady, kasyno) Ściągam oprogramowanie Ściągam i słucham muzyki Ściągam i oglądam filmy Poszukuję gotowych prac naukowych Gram w gry on-line Portale społecznościowe Szukam informacji o pracy Dla zabicia wolnego czasu Dla poprawy nastroju Objaśnienie: NU osoby nieuzależnione od Internetu, U osoby zagrożone i uzależnione od Internetu. Do aktywności śląskiej młodzieży szkół gimnazjalnych podzielonych ze względu na uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od Sieci oraz grupę młodzieży niezagrożonej (tab. 10), będących na zbliżonym poziomie pomiędzy opisywanymi grupami o różnicy procentowej nie większej niż 6%, należy m.in.: szukanie informacji do zajęć oraz informacji szkolnych, np. w wirtualnym dzienniku, czytanie serwisów informacyjnych, prowadzenie bloga, szukanie informacji o urodzie i modzie. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Rys. 6. Wybrane aktywności uczniów szkół gimnazjalnych niezagrożonych i zagrożonych uzależnieniem od Internetu Tak uczniowie szkół gimnazjalnych niezagrożeni uzależnieniem od Internetu Tak uczniowie szkół gimnazjalnych zagrożeni uzależnieniem od Internetu

19 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży ,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 Rys. 7. Wybrane aktywności uczniów szkół ponadgimnazjalnych niezagrożonych i zagrożonych uzależnieniem od Internetu Tak uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej niezagrożeni uzależnieniem od Internetu Tak uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej zagrożeni uzależnieniem od Internetu Według danych zawartych na rys. 6 i 7 oraz w tab. 10 największe procentowe różnice w aktywnościach internetowych młodzieży niezagrożonej i zagrożonej uzależnieniem od sieci występowały w przypadku: pobierania i czytania książek (42% szkoły PG i 19% szkoły G), przebywania na portalach społecznościowych (11% szkoły G i 2% szkoły PG), pozyskiwania gotowych prac naukowych (17% szkoły PG i 30% szkoły G), ściągania oprogramowania (9% szkoły PG i 22% szkoły G), zakupów i aukcji internetowych (19% szkoły G i 3% szkoły PG). Ponadto można zauważyć (tab. 10), że w szkołach gimnazjalnych widoczna jest większa aktywność internetowa o większej różnicy procentowej pomiędzy osobami niezagrożonymi a zagrożonymi uzależnieniem od Internetu. Podsumowanie Na podstawie przeprowadzonych badań wśród śląskiej młodzieży w wieku lat można wysnuć następujące wnioski: 1. Badana młodzież jest bardzo dobrze wyposażona w nowoczesne środki komunikacji, wraz z wiekiem komputer stacjonarny zastępowany jest przez laptop, a telefon komórkowy przez smartfon; w domach pojawiają się tablety i konsole do gier.

20 94 2. Łącznie 40,5% badanych śląskich nastolatków w wieku lat dysfunkcyjnie korzysta z Internetu; przy czym kryteria zagrożenia i uzależnienia od Internetu mierzonego skalą IAT Young spełniało 40,3% uczniów szkół gimnazjalnych (w tym 2,8% to osoby uzależnione od Internetu) i 43,8% uczniów szkół ponadgimnazjalnych (w tym 3,2% to osoby uzależnione od Internetu). 3. W badanych typach szkół występują istotne statystycznie różnice w wynikach testu IAT ogółem oraz w podziale na podskale wśród uczniów niezagrożonych i zagrożonych uzależnieniem od Internetu. 4. Aktywności internetowe, które znacznie różnicują młodzież nieuzależnioną i uzależnioną od Internetu, to m.in.: pobieranie i czytanie książek, ściąganie oprogramowania, flirtowanie na czatach, używanie Internetu dla poprawy nastroju i zabicia wolnego czasu czy też poszukiwania gotowych prac naukowych. 5. Niepokojącym zjawiskiem jest uprawianie przez uczniów hazardu (tak postępowało około 9% uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 5% uczniów szkół gimnazjalnych), a także oglądanie stron pornograficznych (taką aktywność wykazywał co czwarty badany uczeń szkoły ponadgimnazjalnej i co szósty uczeń szkoły gimnazjalnej). 6. Wydaje się, że młodzież powinna być na bieżąco informowana o zagrożeniach, na jakie mogą być narażeni przebywając w Sieci, o skutkach niewłaściwego korzystania z Internetu (np. poprzez szeroko zakrojoną profilaktykę, głównie o przyczynach, objawach i symptomach uzależnienia od Internetu) 19. Reasumując, można powiedzieć, że młodzież na skutek szybkiego postępu technologicznego coraz bardziej ulega pokusie posiadania coraz nowocześniejszych środków komunikacji (w szczególności urządzeń z dostępem do Internetu, chcąc być dostępnymi on-line o każdej porze, w dowolnym miejscu), a łatwość dostępności do Sieci oraz szeroki zakres oferowanych w niej usług może mieć wpływ na uzależnienie od Internetu oraz zagrożenie siecioholizmem. Jak wskazują przeprowadzone badania, dominującą grupę użytkowników Internetu stanowią osoby wykorzystujące to medium prawidłowo. Stanowi ono dla nich nowe techniczne udogodnienie, pomagające w zdobywaniu wiedzy i poszerzaniu horyzontów myślowych. Drugą grupę badanej śląskiej młodzieży stanowiły osoby tracące kontrolę nad użytkowaniem Internetu, pod względem czasu, sposobu użytkowania, jak również pod względem zaniedbywania swoich codziennych obowiązków. Inter- 19 W przeprowadzonych badaniach na pytanie:,,czy uczestniczyłeś kiedykolwiek w zajęciach profilaktycznych w zakresie zagrożeń, konsekwencji i w zakresie uzależnień od komputera i Internetu? odpowiedź twierdzącą dało około 36% badanych uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 50% uczniów szkół gimnazjalnych. Jak wynika z powyższych odpowiedzi, młodzież zbyt rzadko spotyka się w szkołach z tematyką uzależnień, a w szczególności z uzależnieniami od nowoczesnych środków komunikacji.

21 Statystyczna analiza aktywności internetowej śląskiej młodzieży net staje się ich naturalnym środowiskiem funkcjonowania wskutek wielogodzinnego, codziennego przebywania w Sieci, co może doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia i szkód w różnych obszarach codziennych aktywności oraz dezorganizacji funkcjonowania w świecie realnym. Niewłaściwy sposób korzystania z Internetu przez te osoby wiąże się zatem z negatywnymi konsekwencjami mogącymi odbić się na ich zdrowiu. Literatura Frangos C.C., Frangos Ch.C., Sotiropoulos I. (2012), A Meta-analysis of the Reliabilty of Young s Internet Addiction Test [w:] Proceedings of the World Congress on Engineering 2012 Vol. I WCE 2012, July 4-6, 2012, London. Gajewski M. (2009), Brutalne gry komputerowe w życiu dzieci i młodzieży [w:] B. Szmigielska (red.), Psychologiczne konteksty Internetu, Wydawnictwo WAM, Kraków. Jakubik A. (2002), Zespół uzależnienia od Internetu, Studia Psychologica, 3. Jarczyńska J., red. (2014), Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz. Kotyśko M., Izdebska P., Michalak M., Andryszak P., Pluto-Prądzyńska A. (2014), Nadmierne korzystanie z sieci społecznościowych, Alkoholizm i Narkomania, t. 27, nr 2. Krzyżak-Szymańska E. (2014), Patologiczne używanie nowych technologii przez młodzież [w:] S. Bębas, P. Kowalski (red.), Bezpieczeństwo w warunkach zmian społecznych, cywilizacyjnych i kulturowych, Wyd. WSH, Piotrków Trybunalski. Ogińska-Bulik N. (2010), Uzależnienie od czynności. Mit czy rzeczywistość?, Difin, Warszawa. Pawłowska B., Potembska E. (2011), Objawy zagrożenia uzależnieniem i uzależnienia od Internetu mierzonego Kwestionariuszem do Badania Uzależnienia od Internetu, autorstwa Pawłowskiej i Potembskiej u młodzieży polskiej w wieku od 13 do 24 lat, Current Problems of Psychiatry, 12(4). Poprawa R. (2011), Test Problematycznego Używania Internetu. Adaptacja i ocena psychometryczna Internet Addiction Test K. Young, Przegląd Psychologiczny, t. 54, nr 2. Stanisz A. (2007), Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL na przykładach z medycyny, StatSoft, Kraków. Ulfik-Jaworska I. (2005), Komputerowi mordercy. Tendencje konstruktywne i destruktywne u graczy komputerowych, Wydawnictwo KUL, Lublin. Warzecha K. (2013), Komputer z dostępem do Internetu jako nieodzowne wyposażenie współczesnych gospodarstw domowych cele korzystania oraz zagrożenie uzależnieniem [w:] P. Ucieklak-Jeż (red.), Pragmata tes Oikonomias, cz. 7, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa. Warzecha K. (2014a), Internet w życiu współczesnego studenta cele i intensywność korzystania a zagrożenie uzależnieniem [w:] J. Buko (red.), Ekonomiczno-społeczne i techniczne wartości w gospodarce opartej na wiedzy, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług, nr 113 (809), t. 2, Szczecin.

22 96 Warzecha K. (2014b), Portale społecznościowe ucieczką od samotności śląskiej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych [w:] J. Zimny (red.), Samotność: wybór czy konieczność?, KUL, Katedra Pedagogiki Katolickiej, Stalowa Wola. Warzecha K. (2015), Gry komputerowe (nie)bezpieczną formą rozrywki młodzieży gimnazjalnej [w:] J. Zimny (red.), Współczesne zagrożenia, prawda czy fikcja?, KUL, Katedra Pedagogiki Katolickiej, Stalowa Wola. Wołpiuk-Ochocińska A. (2006), Uzależnienie od Internetu przybliżenie zjawiska [w:] P. Francuz, W. Otrębski (red.), Studia z psychologii w KUL, t. 13, Wydawnictwo KUL, Lublin. Woronowicz B.T. (1999), Alkoholizm jest chorobą, Wydawnictwo Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa. Woronowicz B.T. (2008), Na zdrowie. Jak poradzić sobie z uzależnieniem od alkoholu, Wydawnictwo Media Rodzina i Parpamedia, Poznań/Warszawa. Woronowicz B.T. (2009), Uzależnienia: geneza, terapia, powrót do zdrowia, Media Rodzina i Parpamedia, Warszawa. Young K. (1998a), Caught in the Net: How to Recognize the Signs of Internet Addiction and A Winning Strategy For Recovery, Wiley & Sons, New York. Young K. (1998b), Internet Addiction: The Emergence of a New Clinical Disorder, Cyber Psychology and Behaviour, 1. Young K. (2011), Clinical Assessment of Internet Addicted Clients [w:] K. Young, N. Abreu (eds.), Internet Addiction. A Handbook and Guide to Evaluation and Treatment, Wiley & Sons, Hoboken. [www 1] (dostęp: ). [www 2] cyjne/spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne-w-polsce-w r-,2,4.html (dostęp: ). [www 3] (dostęp: ). STATISTICAL ANALYSIS OF INTERNET ACTIVITY IN THE CONTEXT OF THE SILESIAN YOUTH INTERNET ADDICTION Summary: The article presents timely and important from a social point of view, issues related to the use of the Internet by young people aged The main objective of the study was to investigate the Silesian youth (high school and secondary) in terms of possession and use of modern the means of communication in daily life especially those with Internet access (to learn the purpose and intensity of Internet use, the degree of youth equipment with modern means of communication, getting to know different the type of Internet activity). And also determine the scale of the phenomenon and the risk factors Silesian abuse of the Internet by young people, and thus to examine the impact of the Internet on the risk of addiction to this medium in particular are increasingly occurring among young people who can stay for hours in the network. Keywords: Internet, addiction, youth, modern means of communication.