Obszary problemowe polityki regionalnej

Transkrypt

1 Obszary problemowe polityki regionalnej Wykonali: jakub barszcz Beata dancer Dagmara fojt POLITECHNIKA WROCŁAWSKA SEMESTR LETNI 2015/16

2 DEFINICJE OBSZARÓW PROBLEMOWYCH: 1. W kontekście gospodarki przestrzennej: obszar szczególnego zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub występowania konfliktów przestrzennych, wskazany w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 2. W prawodawstwie polskim w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (wraz ze zmianami z dnia r.). Wg art. 5 pkt 6c) obszar problemowy to:... obszar strategicznej interwencji państwa, na terenie którego identyfikowane są zjawiska niekorzystne dla rozwoju społecznogospodarczego tego obszaru i jego ludności.

3 HISTORIA PODEJŚCIA DO ZAGADNIEŃ PROBLEMOWYCH. POLITYKA SPÓJNOŚCI roku - preambuła do Traktatu Rzymskiego konferencja Rady Europejskiej - wprowadzenie europejskiej polityki regionalnej Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Komitet Polityki Regionalnej Jednolity Akt Europejski Podpisanie Traktatu Rzymskiego Źródło:

4 JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI INSTRUMENTY POPRZEZ KTÓRE MIAŁY BYĆ REALIZOWANE CELE POLITYKI REGIONALNEJ: 1. Fundusze Strukturalne: - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, - Europejski Fundusz Społeczny, - Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (zastąpiony przez Europejski Fundusz Rybacki) - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - Sekcja Orientacji (zastąpiony przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich)), 2. Europejski Bank Inwestycyjny 3. Inne istniejące instrumenty finansowe Źródło: _podstawowe_informacje Źródło:

5 WZROST POZIOMU SPÓJNOŚCI (KOHEZJI) PODSTAWOWY CEL POLITYKI ROZWOJU REGIONALNEGO UNII EUROPEJSKIEJ SPÓJNOŚĆ W TRZECH UJĘCIACH: Ekonomiczna charakteryzowana za pomocą produktu krajowego brutto na mieszkańca, z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej Społeczna - oceniana na podstawie zróżnicowania stopy bezrobocia Spójność przestrzenna (terytorialna) - charakteryzowana miernikiem ilości konsumentów osiąganych w określonym czasie.

6 FUNDUSZ SPÓJNOŚCI, ZWANY FUNDUSZEM KOHEZYJNYM (ANG. COHESION FUND) Traktat z Maastricht - gwarancja pomocy w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej dla państw słabiej rozwiniętych, - 4 pierwsze państwa koherencyjne : Grecja, Hiszpania, Irlandia i Portugalia

7

8

9

10

11

12 ZASADA KONCENTRACJI Skupienie działań oraz środków na priorytetach mających podstawowe znaczenie dla spójności społeczno- ekonomicznej całego ugrupowania. Przeznaczenie funduszy na określoną liczbę celów Dobór kryteriów służących wyselekcjonowaniu regionów dotkniętych najpoważniejszymi problemami Skoncentrowanie środków na regionach opóźnionych w krajach najmniej zamożnych.

13 Trudności w procesie wyznaczania obszarów problemowych Brak stanowczego, jednoznacznego określenia definicji obszaru problemowego. Obszary problemowe wyznaczane są na podstawie danych statystycznych w konkretnym przedziale czasowym, a nie w całym okresie działania danej polityki regionalnej.

14 ZASADY WYZNACZANIA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH POLITYKI REGIONALNEJ W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Unii europejskiej Uniwersalna regionalizacja na obszary typu NUTS. NUTS - Nomenclature of Units for Territorial Statistics Klasyfikacja NUTS jest standardem geograficznym służącym do statystycznego podziału Unii Europejskiej jej państw członkowskich na regiony w ramach 3 poziomów o określonych klasach liczby ludności. NUTS zostało ustanowione w celu opracowywania i rozpowszechniania na obszarze UE porównywalnych danych regionalnych (np. z zakresu rachunków regionalnych, demografii, rynku pracy, społeczeństwa informacyjnego). Klasyfikacja NUTS służy również kształtowaniu polityki regionalnej krajów Unii Europejskiej i jest niezbędna do przeprowadzania analiz społeczno-gospodarczych regionów.

15 cel 1 i cel 2 Obszary problemowe Celu 1: obszary o niskim poziomie rozwoju gospodarczego, ich wsparcie jest priorytetem w polityce regionalnej Obszary problemowe Celu 2: obszary wymagające restrukturyzacji regionalnej oraz korzystające ze środków Interreg, jednak pozostające na stosunkowo wyższym poziomie rozwoju gospodarczego niż obszary Celu 1.

16 POZIOMY KLASYFIKACJI NUTS NUTS 3 obszary problemowe Celu 2 NUTS 2 obszary problemowe Celu 1 Źródło:

17 NUTS I Źródło: 1_regions_EU-27.svg/300px-NUTS_1_regions_EU-27.svg.png

18 NUTS II Źródło: S_2_regions_EU-27.svg/2000px-NUTS_2_regions_EU-27.svg.png

19 Wykorzystanie Środków Funduszy Strukturalnych na wsparcie obszarów celu 1 Hiszpania 37% 30% Włochy 16% 17% Grecja Pozostałe

20 NUTS III Źródło: Dcfb5OeCz UaayxHenutcpyIO

21 Kategorie obszarów problemowych celu 2 przemysłowe rolnicze miejskie zależne od rybołówstwa inne

22 Obszary przemysłowe Kryteria warunkujące sklasyfikowanie danego obszaru: Średnia poziomu stopy bezrobocia z trzech ostatnich lat powyżej Średniej Unii Europejskiej Udział zatrudnionych w przemyśle większy bądź równy Średniej Unii Europejskiej we wszystkich latach od 1985 roku Spadek zatrudnienia w przemyśle od 1985 roku

23 Obszary rolnicze Kryteria warunkujące sklasyfikowanie danego obszaru: Gęstość zaludnienia poniżej 100 osób na 1 km2 lub udział zatrudnionych w rolnictwie wyższy bądź równy dwukrotnej wartości średniej Unii Europejskiej w każdym roku od 1985 Średni poziom stopy bezrobocia powyżej średniej Unii Europejskiej w ostatnich trzech latach lub spadek liczby ludności od 1985 roku

24 Obszary miejskie Kryteria warunkujące sklasyfikowanie danego obszaru: Gęstość zaludnienia poniżej 100 osób na 1 km2 lub udział zatrudnionych w rolnictwie wyższy bądź równy dwukrotnej wartości średniej Unii Europejskiej w każdym roku od 1985 Średni poziom stopy bezrobocia powyżej średniej Unii Europejskiej w ostatnich trzech latach lub spadek liczby ludności od 1985 roku

25 Obszary rybołówstwa i inne Obszary rybołówstwa to te na wybrzeżach, gdzie udział zatrudnienia w owym sektorze jest znaczący. Są trudne w restrukturyzacji Obszary inne niesklasyfikowane w żadnej z wcześniejszych kategorii, a są to: Obszary graniczące z terenami objętymi Celem 1 lub z obszarami przemysłowymi Celu 2 Obszary rolnicze o cechach starości demograficznej lub o zmniejszającym się rynku pracy w rolnictwie Obszary o poważnych problemach strukturalnych lub wysokim poziomie bezrobocia będącego wynikiem restrukturyzacji jednego lub więcej przedsiębiorstw rolniczych, przemysłowych lub usługowych

26 OBSZARY PROBLEMOWE W POLSCE

27 KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO : REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE Obszary problemowe: obszary o najniższym poziomie rozwoju społecznogospodarczego, obszary wiejskie o najniższych wskaźnikach sytuacji społeczno-gospodarczej i najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe (m.in. edukację), miasta i obszary tracące dotychczasowe funkcje społecznogospodarcze, obszary przygraniczne, szczególnie na zewnętrznych granicach UE, obszary o najniższej dostępności przestrzennej do ośrodków wojewódzkich

28 OBSZARY PROBLEMOWE WG JERZY BAŃSKIEGO: ludnościowe obszary problemowe, rolnicze obszary problemowe, obszary utrudnionej dostępności, obszary zjawisk ekstremalnych, obszary konfliktowe.

29 PKB NA MIESZKAŃCA W STOSUNKU DO ŚREDNIEJ UE: 2011

30 Udział poszczególnych obszarów funkcjonalnych najważniejszych ośrodków wojewódzkich w tworzeniu PKB w stosunku do reszty regionu i kraju (2007 r.) Źródło: Opracowanie MRR na podstawie BDR GUS.

31 Źródło: Opracowanie MRR na podstawie BDR GUS. Średnia wartość PKB per capita na poziomie województw w stosunku do średniej krajowej w latach

32 Średnia wartość PKB per capita w cenach bieżących na poziomie podregionów w stosunku do średniej krajowej w latach Źródło: Opracowanie MRR na podstawie BDR GUS.

33 Obszary wiejskie gdzie występuje kumulacja negatywnych wskaźników dostępu do usług i dóbr publicznych wg powiatów Obszary wiejskie gdzie występuje kumulacja negatywnych wskaźników społeczno-gospodarczych wg powiatów

34 Zmiana PKB per capita w wybranych podregionach w latach Źródło: Opracowanie MRR na podstawie BDR GUS.

35 Miasta, gdzie występuje koncentracja negatywnych zjawisk społeczno-gospodarczych Źródło: Analiza obszarów i propozycja kierunków strategicznej interwencji wobec miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, W. Dziemianowicz, J. Łukomska, Geoprofit, grudzień 2009 r.

36 Obszary o najniższej dostępności drogowej do miast wojewódzkich wg powiatów Obszary o najniższej dostępności kolejowej do miast wojewódzkich wg powiatów Źródło: Opracowanie własne MRR we współpracy z IGiPZ PAN (P. Śleszyński).

37 Uczestnictwo polskich zespołów badawczych w VI Programie Ramowym Wspólnoty Europejskiej (liczba zespołów badawczych oraz wartość przyznanych grantów w mln euro)53 wg województw Atrakcyjność inwestycyjna podregionów dla działalności zaawansowanej technologicznie (2009 r.) Źródło: Opracowanie własne MRR na podstawie danych Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE oraz Potencjalne metropolie, ze szczególnym uwzględnieniem Polski wschodniej, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN (red. Z. Makieła), Warszawa 2009 r. Źródło: Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów 2009 r., Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2009 r.

38 Co to jest NTS?

39 Nomenklatura NTS dzieli Polskę na terytorialne, hierarchicznie powiązane jednostki na pięciu poziomów, z czego 3 określono jako poziomy regionalne, a 2 poziomy lokalne. Każda z jednostek niższego poziomu zawiera się wyłącznie w jednej jednostce poziomu wyższego, przy czym jedna jednostka terytorialna może reprezentować kilka poziomów NTS.

40 Poziomy regionalne obejmują Poziom NTS 1 regiony (grupujące województwa) 6 regionów Poziom NTS 2 województwa 16 województw Poziom NTS 3 podregiony (grupujące powiaty) 72 podregiony Poziomy lokalne obejmują: Poziom NTS 4 powiaty (wraz z miastami na prawach powiatu) 380 powiatów Poziom NTS 5 gminy 3737 (oraz dodatkowo: 611 części miejskie gmin miejsko-wiejskich, 611 części wiejskie gmin miejsko-wiejskich, 18 dzielnic Warszawy, 19delegatury czterech miast Krakowa, Łodzi, Poznania i Wrocławia)

41 Podział Polski na jednostki NTS 1

42 Podział Polski na jednostki NTS 2

43 Podział Polski na jednostki NTS 3 obowiązujący od 1 stycznia 2015 r. (granice województw i powiatów według stanu na 1 stycznia 2015 r.)

44 NTS 4

45 NTS 5 gminy (2478 jednostek ) w tym gminy miejskie będące miastami na prawach powiatu(65 jednostek)

46

47 Porównanie przykładowych kodów NTS, TERYT i NUTS:

48

49 Porównanie przykładowych symbolów (kodów) i nazw jednostek według NTS oraz w BDL-u i Strategu:

50 IRLANDIA PÓŁNOCNA: PROGRAM PEACE Program pomocy finansowej Irlandii Północnej oraz regionów przygranicznych. Działa w myśl wspierania pokoju i pojednania oraz rozwoju społecznego i gospodarczego. PEACE I : PEACE II : PEACE III : PEACE IV :

51 PEACE IV cele i priorytety Wspólnota w dziedzinie kształcenia Pomoc dzieciom i młodym ludziom Tworzenie wspólnych przestrzeni i usług Budowa dobrych stosunków na szczeblu lokalnym

52 PEACE finansowanie PEACE I, PEACE II, PEACE III Łączna suma przeznaczona na edycje: 1.3 mld euro PEACE I i PEACE II finansowane ze wszystkich Funduszy Strukturalnych PEACE III finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego PEACE IV Łączna suma przeznaczona na edycję: 270 mln euro 229 mln euro 85% - finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Pozostałe 41 mln 15% - finansowane ze środków pozaunijnych

53 Irlandia Północna

54 Program LIFE+

55 Czym jest program life i jakie ma cele?

56 W jaki sposób program LIFE może pomóc europejskim samorządom lokalnym i regionalnym projekt KAPA GS miasto Klagenfurt w Austrii

57 Fig. 2: Sytuacja Klagenfurt-PM10 do rocznej średniej wartości przy jednoczesnym uwzględnieniu wszystkich emisji rok referencyjny 2005, 10 x 10 m Siatka

58 Figa. 3: PM10-Sytuacja Graz dla rocznej średniej wartości przy jednoczesnym uwzględnieniu wszystkich emisji rok referencyjny 2006, 20 x 20 m Siatka

59 Figa. 4a: Źródła Podział Völkermarkter ulicę w Klagenfurcie (hotspot), rok odniesienia 2006

60 Figa. 4b: Źródła Podział Don Bosco w Graz (hotspot), rok referencyjny 2006

61 figa. 8: Jakość powietrza pomiaru pojemnik przez miasto Klagenfurt i jakości powietrza Urządzenia pomiarowe przez Grimm Company w Bolzano

62 Figa. 9 : Zainstalowane systemy doposażenia cząstka w autobusach miejskich w Klagenfurt i Graz

63 Car-free days

64 Figa. 20 : Małe i duże zamiatarki uliczne w Klagenfurcie

65 ŹRÓDŁA: Churski Paweł, Struktura społeczno-gospodarcza obszarów problemowych w Unii Europejskiej i Polsce w świetle unijnej polityki regionalnej Kałuża Halina, Obszary problemowe w polityce regionalnej UE Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Bański Jerzy, Obszar problemowy koncepcje i kryteria identyfikacji Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary wiejskie USTAWA z dnia 6 grudnia 2006 r. O zasadach prowadzenia polityki rozwoju lodzkie.pl/wps/wcm/connect/b fd9b81fb48cd0c2e1a/1_polityka_spojnosci_2014_- _2020.pdf?MOD=AJPERES