Program nauczania. Przedmiot: Hermeneutyka biblijna (wykład monograficzny: rok I-V, studia stacjonarne) Ilość godzin: 30 godz. (sem.

Transkrypt

1 1 Dr Grzegorz SZAMOCKI Instytut Historii Zakład Historii Starożytnej Program nauczania Przedmiot: Hermeneutyka biblijna (wykład monograficzny: rok I-V, studia stacjonarne) Ilość godzin: 30 godz. (sem. I) Forma: Wykład Wykaz tematów: I. Biblia i jej natura 1. Pojęcie, nazwy, powstanie Biblii 2. Tekst biblijny i jego dzieje: piśmiennictwo wśród Hebrajczyków, tekst hebrajski ST, tekst grecki NT, starożytne przekłady Biblii 3. Kanon ksiąg biblijnych II. Hermeneutyka biblijna w czasie drugiej świątyni 4. Interpretacja wewnątrzbiblijna 5. Apokryfy, pseudoepigrafy, Józef Flawiusz 6. Biblia w Qumran: tekst biblijny, egzegeza halakiczna, peszer 7. Septuaginta i targumy 8. Filon z Aleksandrii i interpretacja alegoryczna III. Interpretacja rabiniczna 9. Zasady interpretacyjne Hillela, Jiszmaela i Eliezera 10. Interpretacja alegoryczna i lektura liturgiczna IV. Interpretacja Biblii Izraela jako Starego Testamentu 11. Biblia Izraela u Jezusa, w Nowym Testamencie i we wczesnym chrześcijaństwie 12. Interpretacja typologiczna 13. Interpretacja chrystologiczna V. Współczesne naukowe metody egzegetyczne 14. Metody diachroniczne: krytyka tekstu, formy, tradycji i przekazu 15. Metody synchroniczne: metoda narracyjna i retoryczna 16. Podejście społeczno-historyczne i feministyczne oraz historia recepcji i oddziaływania tekstu (Rezeptions- und Wirkungsgeschichte) VI. Tekst Starego Testamentu i interpretacja wybranych fragmentów

2 2 17. Pięcioksiąg (Tora): nazwa, podział, struktura treściowa oraz miejsce w kanonie BH i ST 18. Powstanie Pięcioksięgu (historia i aktualny stan badań), hipoteza "deuteronomistycznego dzieła historycznego" oraz "wielkiego dzieła historycznego" 19. Tekst o stworzeniu świata: interpretacja Rdz 1,3-2,3 (ukierunkowanie na życie) 20. Rdz 1,1-2,3 a Rdz 6-9 (stworzenie i potop) 21. Dekalog: pochodzenie, struktura; interpretacja Pwt 5,6 22. Interpretacja Pwt 5,7-10 (zakaz sporządzania obrazów?) 23. Interpretacja Pwt 5,12-15 (społeczny i religijny wymiar szabatu) 24. Opowiadanie o plagach (Wj 7,14-12,33); interpretacja Wj 8,15 (Boży palec) 25. Profetyzm izraelski (terminologia i istota) 26. Księga Izajasza; interpretacja Iz 6 (niezrozumiała misja?) 27. Interpretacja Iz 11,1-9 (proroctwo mesjańskie) 28. Teksty mądrościowe (fenomen mądrości i jego nurty) 29. Księga Hioba: cierpienie niezawinione 30. Kohelet pesymista czy wierzący realista? Psalmy rozmaite wyrazy wiary Literatura 1) Źródła Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (Biblia Tysiąclecia), ed. Zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, Poznań JÓZEF FLAWIUSZ, Dawne dzieje Izraela, I-II, tł. Z. Kubiak - J. Radożycki, Warszawa MUCHOWSKI, P., Rękopisy znad Morza Martwego. Qumran, Wadi Murabba at, Masada, Nachal Chewer, Kraków RUBINKIEWICZ, R. (ed.), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa ) Materiały przekazywane studentom przez wykładowcę 3) Literatura uzupełniająca BRZEGOWY, T. FRANKOWSKI, J. GOŁĘBIEWSKI, M., Wielki świat starotestamentalnych proroków I. Od początków profetyzmu do Niewoli Babilońskiej (WMWKB 4), Warszawa BRZEGOWY, T. GOŁĘBIEWSKI, M. STRUS, A., Wielki świat starotestamentalnych proroków II. Od końca Niewoli Babilońskiej i proroctw Deutero-Izajasza do apokaliptyki Daniela (WMWKB 5),Warszawa BRZEGOWY, T., Księgi historyczne Starego Testamentu, Tarnów BRZEGOWY, T., Pięcioksiąg Mojżesza. Wprowadzenie i egzegeza Księgi Rodzaju 1-11 (Academica 27), Tarnów BRZEGOWY, T., Prorocy Izraela, I, Tarnów BRZEGOWY, T., Prorocy Izraela, II, Tarnów

3 3 COGGINS, R.J. HOULDEN, J.L. (ed.), Słownik hermeneutyki biblijnej, tł. B. Widła, red. nauk. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa GĄDECKI, ST., Wstęp do ksiąg prorockich Starego Testamentu, Gniezno LEMAŃSKI, J., Pięcioksiąg dzisiaj (Studia Biblica, 4), Kielce MEYNET, R., Wprowadzenie do hebrajskiej retoryki biblijnej, tł. T. Kot, Kraków SYNOWIEC, J.ST., Mędrcy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków WITASZEK, G., Moc słowa prorockiego. Przewodnik po literaturze prorockiej Starego Testamentu (Jak rozumieć Pismo św., 7), Lublin WITASZEK, G., Myśl społeczna proroków, Lublin ) Wybrana literatura obcojęzyczna ABEGG, M., JR. FLINT, P. URLICH, E., The Dead Sea Scrolls Bible. The Oldest Known Bible Translated for the First Time into English, San Francisco BAR-EFRAT, SH., Narrative Art in the Bible, Sheffield DOHMEN, CH. STEMBERGER, G., Hermeneutik der Jüdischen Bibel und des Alten Testaments, Stuttgart GERTZ, J.CH. (ed.), Grundinformation Altes Testament, Göttingen SCHMITT, H.CH., Arbeitsbuch zum Alten Testament, Göttingen SIMIAN-YOFRE, H. (ed.), Metodologia dell'antico Testamento (Studi biblici, 25), Bologna SKA, J.L., "Our Fathers Have Told Us". Introduction to the Analysis of Hebrew Narratives (Subsidia biblica, 13), Roma Sposób rozliczenia: Zaliczenie

4 4 Dr Grzegorz SZAMOCKI Instytut Historii Zakład Historii Starożytnej Program nauczania Przedmiot: Historia Izraela (nauka pomocnicza: rok I-V historia, studia stacjonarne) Ilość godzin: 30 godz. (sem. I) Forma: Wykład Wykaz tematów: I. Wprowadzenie 1. Źródła: Stary Testament i jego wiarygodność historyczna 2. Źródła: Pozabiblijne teksty staroorientalne i świadectwa archeologiczne 3. Źródła: Rękopisy znad Morza Martwego i dzieła Józefa Flawiusza 4. Kraj i ludzie II. Dzieje Izraela 5. Teorie o powstaniu Izraela 6. Izrael jako społeczność plemienna 7. Tradycje o patriarchach, wyjściu z Egiptu, pobycie na pustyni, zajęciu Kanaanu i okresie sędziów 8. Rozwój kultu Boga JHWH i instytucje religijne wczesnego okresu 9. Saul charyzmatyk i król odrzucony 10. Dawid wojownik i wielki monarcha 11. Salomon mędrzec i mąż stanu 12. Podział monarchii Salomona na Izrael i Judę: przyczyny podziału i pierwsi królowie 13. Dynastia Omrydów w Izraelu 14. Juda za czasów Omrydów (Jozafat, Joram i Ochozjasz) 15. Panowanie Jehu, Joachaza i Joasza w Izraelu. Dalsze dzieje Judy. 16. Od Jeroboama II do upadku Izraela 17. Profetyzm w Izraelu: krytyka społeczna 18. Asyryjczycy: Zburzenie Samarii i deportacje ludności 19.Juda po upadku Izraela 19. Upadek Judy i początek wygnania babilońskiego (liczba, datacja i rozmiar deportacji) 20. Judejczycy na wygnaniu (sytuacja polityczna, społeczna i religijna) 21. Działalność literacka na wygnaniu 22. Teologiczna interpretacja wygnania 23. Edykt Cyrusa i powrót do ojczyzny 24. Imperium perskie (historia, religie, życie codzienne i kultura) 25. Edykt Cyrusa i powrót wygnańców 26. Juda w Transeufratei: konflikt z Samarią, świątynia i kult, Ezdrasz, Nehemiasz

5 5 27. Diaspora w Babilonii i Egipcie 28. Żydzi w okresie hellenistycznym: Aleksander Wielki, Ptolemeusze i Seleucydzi 29. Palestyna pod panowaniem Rzymian 30. Powstania żydowskie Literatura 1. Literatura polska ALBRIGHT, W.F., Od epoki kamiennej do chrześcijaństwa, tł. E. Zwolski, Warszawa BRIGHT, J., Historia Izraela, tł. J. Radożycki, Warszawa GRANT, M., Dzieje dawnego Izraela, tł. J. Schwakopf, Warszawa JELITO, J., Historia czasów Starego Testamentu, Poznań JOHNSON, P., Historia Żydów, tł. M. Godyń i in., Kraków KYLE MCCARTER, P. i in., Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, tł. W. Chrostowski, Warszawa LEMAIRE, A., Dzieje biblijnego Izraela, tł. M. Rostworowska, Poznań NIEMCZYK, J.B. TSCHIRSCHNITZ, A., Dzieje ludów biblijnych w zarysie, Warszawa RICCIOTTI, G., Dzieje Izraela, tł. Z. Rzeszutek, Warszawa WARZECHA, J., Dawny Izrael. Od Abrahama do Salomona, Warszawa WARZECHA, J., Historia dawnego Izraela, Warszawa Literatura obcojęzyczna ALBERTZ, R., Die Exilszeit. 6. Jahrhundert v. Chr. (Biblische Enzyklopädie, 7), Stuttgart BOCK, S., Kleine Geschichte des Volkes Israel. Von den Anfängen bis in die Zeit des Neuen Testaments (HTB 1642), Freiburg CAMPBELL, F. O'BRIEN, M.A., Unfolding the Deuteronomistic History: Origins, Upgrades, Present Text, Minneapolis, MN DIETRICH, W., Die frühe Königszeit in Israel. 10. Jahrhundert v. Chr. (Biblische Enzyklopädie, 3), Stuttgart FINKELSTEIN, I. SILBERMAN, N.A., The Bible Unearthed. Archeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts, New York FRITZ, V., Die Entstehung Israels im 12. und 11. Jahrhundert v. Chr. (Biblische Enzyklopädie, 2), Stuttgart GUNNEWEG, A.H.J., Geschichte Israels. Von den Anfängen bis Bar Kochba und von Theodor Herzl bis zur Gegenwart (Theologische Wissenschaft, 2) Stuttgart JAGERSMA, H., A History of Israel to Bar Kochba. Part I: The Old Testament Period. Part II: From Alexander the Great to Bar Kochba, London LEMCHE, N.P., Die Vorgeschichte Israels. Von den Anfängen bis zum Ausgang des 13. Jahrhunderts v. Chr. (Biblische Enzyklopädie, 1), Stuttgart LIVERANI, M., Oltre la Bibbia. Storia antica di Israele, Roma MILLS, M.E., Historical Israel: Biblical Israel: Studying Joshua to 2 Kings, London 1999.

6 6 SCHOORS, A., Die Königreiche Israel und Juda im 8. und 7. Jahrhundert v. Chr. Die assyrische Krise (Biblische Enzyklopädie, 5), Stuttgart SOGGIN, J.A., Storia d Israele. Dalle origini a Bar Kochba, Brescia Sposób rozliczenia: Zaliczenie