Tomasz Kamusella. Glosariusz regionalny Województwa Opolskiego. Polsko-angielsko-niemiecki

Transkrypt

1 Tomasz Kamusella Glosariusz regionalny Województwa Opolskiego Polsko-angielsko-niemiecki

2 spis treêci Przedmowa 000 Wskazówki dla u ytkownika 000 Samorzàd 000 Administracja centralna i regionalna 000 Polityka i integracja europejska 000 Gospodarka 000 Kultura 000 Geodezja i geografia 000 Administracja koêcielna i religia 000 Dodatek historyczno-statystyczny 000 Powierzchnia i ludnoêç 000 Wa niejsze miejscowoêci i obiekty geograficzne 000 Wa niejsze czeskie miejscowoêci i obiekty geograficzne 000 W adze Regionu 000 KoÊcielne w adze Regionu 000 Podzia y historyczne 000 Obszar Regionu w strukturach wy szego rz du 000 Obszar Regionu w koêcielnych strukturach wy szego rz du 000 J zyk w Regionie

3 o autorze podzi kowania Tomasz Kamusella jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu Opolskiego. Obecnie prowadzi w John W Kluge Center w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie badania nad problematykà nacjonalizmu i j zyka w Europie Ârodkowej, które rozpoczà w 2002 roku w European University Institute we Florencji. Wielostronne wykszta cenie z zakresu filologii angielskiej, studiów europejskich oraz nauk politycznych uzyska na uniwersytetach w Katowicach, RPA i Pradze. Prac doktorskà na temat The Emergence of the National and Ethnic Groups in Silesia, obroni w 2001 roku w Instytucie Zachodnim w Po-znaniu. Jest autorem ksià ki Schlonzsko: Horní Slezsko, Oberschlesien, Górny Âlàsk. Esej o regionie i jego mieszkaƒcach (2001) oraz kilkudziesi ciu publikacji poêwi conych problematyce etnicznoêci, nacjonalizmu, Âlàska oraz integracji europejskiej, wydanych w Europie i Ameryce Pó nocnej. Pomys Glosariusza narodzi si, kiedy pracowa em jako Pe nomocnik Wojewody Opolskiego do Spraw Integracji Europejskiej ( ) i jako Doradca Marsza ka Opolskiego do Spraw Wspó pracy z Zagranicà ( ). Pragn zatem podzi kowaç ówczesnemu Wojewodzie Ryszardowi Zembaczyƒskiemu oraz ówczesnemu Marsza kowi Stanis awowi Ja owieckiemu za lata intensywnej i udanej wspó pracy, dzi ki której mog em uczestniczyç w przygotowaniu naszego Regionu do wyzwaƒ, jakie stawia przed nim akcesja Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Pragn tak e wspomnieç o Pani Teresie Matczyƒskiej, bowiem to ona wprowadza a mnie w arkana pracy urz dniczej, jak i o Panach Jaros awie Radimierskim i Joachimie Thannhäuserze - kolegach z Zespo u Doradców do Spraw Wspó pracy z Zagranicà w Urz dzie Marsza kowskim. Dzi kuj te Kole ankom i Kolegom z Urz du Wojewódzkiego oraz Urz du Marsza kowskiego, z którymi na codzieƒ dzieli em trudy i sukcesy dzia aƒ na polu integracji europejskiej, wspó pracy z zagranicà oraz promocji naszego Regionu. S owa podzi kowania kieruj równie do Pani Klaudii Kluczniok za dopingowanie do opublikowania Glosariusza, jak i do Pana Romana Hlawacza za podj cie si jego wydania. Autor 4 5

4 przedmowa W roku 1999 wprowadzono w ycie reform podzia u administracyjnego Rzeczypospolitej Polskiej, co wiàza o si z utworzeniem administracji samorzàdowej na poziomie województwa oraz powiatu. Decyzja ta uzupe ni a brakujàce ogniwo polskiej samorzàdnoêci, która odrodzi a si w roku Wtedy to odtworzono samorzàdowà administracj gmin. Na podstawie Ustawy o samorzàdzie województwa (z 5 czerwca 1998 roku, Dz. U. nr 91 poz. 576) za polityk zagranicznà województwa odpowiedzialny jest Marsza ek. Intensyfikacja kontaktów z zagranicznymi partnerami oraz instytucjami Unii Europejskiej wià e si z koniecznoêcià prowadzenia rozmów, korespondencji, jak i wydawania materia ów promocyjnych w j zykach obcych. W przypadku Województwa Opolskiego najcz - Êciej u ywanymi j zykami obcymi sà: niemiecki, angielski, czeski. IstotnoÊç j zyka niemieckiego dla naszego Regionu wià e si z faktem, e prawie jedna trzecia jego mieszkaƒców to Niemcy lub osoby zwiàzane z kulturà niemieckà. OczywiÊcie fakt ten przek ada si na bogate kontakty gmin, miast i powiatów z partnerami z Niemiec. Z kolei j zyk angielski, jako de facto j zyk globalnego handlu i polityki, to lingua franca wspó czesnego Êwiata. Nasz Region graniczy z czeskimi krajami - O omunieckim i Morawsko-Âlàskim (Ostrawskim). W dobie post pujàcej integracji europejskiej tak e granica mi dzy Czeskà Republikà a Polskà staje si coraz bardziej symboliczna. Umo liwia to Województwu Opolskiemu nawiàzywanie ÊciÊlejszej wspó pracy z wspomnianymi czeskimi krajami. RównoczeÊnie wzrasta ranga j zyka czeskiego w kontaktach obustronnych. Wyzwania regionalizacji, integracji europejskiej i globalizacji stawiajà m odym samorzàdowym województwom nowe wymagania. Sprostanie im na niwie mi dzynarodowej wià e si z umiej tnoêcià przedstawiania w asnych interesów w zrozumia y sposób. Nie mo na osiàgnàç tego celu bez ujednolicenia t umaczenia terminologii regionalnej na j zyki obce. Zadaniu temu wychodzi naprzeciw Polsko-angielsko-niemiecki glosariusz terminologii regionalnej Województwa Opolskiego. Mamy nadziej na jego yczliwe przyj cie, b dziemy równie wdzi czni za wszelkie uwagi. 6 7

5 wskazówki dla u ytkownika Przek ad na j zyki obce terminologii uj tej w Glosariuszu kieruje si g ównie zasadà zachowania polskiej specyfiki kulturowej. Tak wi c chocia s owo województwo mo na prze o yç na angielski jako province, to w Glosariuszu u ywa si bli szego kulturowo odpowiednika voivodeship. Tego typu terminy mo na dodatkowo objaêniaç, gdy pojawiajà si w tekêcie po raz pierwszy, np. voivodeship, or a Polish region, lub the Seymik, or the assembly of a Polish region. W angielskich t umaczeniach polskich nazw zawierajàcych rzeczowniki zwyk e przyj to podawanie przedimka okreêlonego the, bowiem ten element gramatyczny sprawia pewnà trudnoêç polskim u ytkownikom. Zw aszcza na gruncie t umaczeƒ na j zyk angielski istnieje tendencja do pomijania przedimka i zamiast np. poprawnego the Polish Peasant Party (PSL) podaje si niepoprawnie *Polish Peasant Party (PSL). Nazwy urz dów, stanowisk i komórek organizacyjnych zapisano du ymi literami, tak jak tego wymaga praktyka administracyjna. W s owniku podano wi c Marsza ek, a nie *marsza ek, Starosta, nie *starosta. Znaczny problem sprawia t umaczenie oraz u ywanie w j zykach obcych nazw urz dów, partii politycznych i organizacji oraz skrótowców od nich utworzonych. Przyj to podawanie w nawiasie skrótowców, zarówno przy haêle g ównym, jak i w jego t umaczeniach np. Ogólnopolskie Porozumienie Zwiàzków Zawodowych (OPZZ) - (the) Polish Alliance of Trade Unions (OPZZ). Pozwala to na zaznaczenie z obszaru jakiego j zyka pochodzi nazwa oryginalna i na jednoznaczne powiàzanie t umaczenia z danà nazwà. Dla jasnoêci t umaczeƒ dokonywanych przy pomocy Glosariusza, proponuje si u ywaç t umaczenia nazwy organizacji i podanie skrótowca w nawiasie. Gdyby nazwa wyst powa a zbyt cz sto w t umaczonym tekêcie, po wymienieniu jej po raz pierwszy w pe nym brzmieniu wraz ze skrótowcem, w dalszej cz Êci t umaczenia najlepiej stosowaç ju tylko skrótowiec. Uj te w Glosariuszu has a starano si podawaç, o ile to mo liwe, w liczbie pojedynczej. Gdy j zykowe u ycie wymaga s owa lub wyra enia w liczbie mnogiej, informuje o tym aciƒski skrót pl (plural). Kiedy istotne jest zaznaczenie, i dany rzeczownik lub wyra enie uj te sà w liczbie pojedynczej, czyni si to przy pomocy skrótu sg (singular). Oba skróty wyst pujà po rzeczonym s owie lub frazie. Istotnà kwestià jest dobór hase. Jak wynika z tytu u Glosariusz koncentruje si na terminologii regionalnej. Podano wi c wyst pujàce w regionie nazwy urz dów, festiwali, krain geograficznych itp., a tak e terminy zwiàzane z samorzàdnoêcià oraz samorzàdowymi urz dami (gmin, powiatów). Uwzgl dniono te nazwy struk- turalnych komórek Urz du Marsza kowskiego, jako jednostki odpowiedzialnej za kontakty zagraniczne województwa i jego promocj. Ze wzgl du na zmiany w strukturze organizacyjnej UM, za wyjêciowy przyj to stan z roku Nowopowsta e jednostki zazwyczaj àczà lub rozdzielajà funkcje i kompetencje wczeêniej istniejàcych departamentów, dlatego korzystajàc z t umaczeƒ starych nazw atwo utworzyç nowe. Uwzgl dniono równie terminologi zwiàzanà z politykà rozwoju regionalnego, bowiem to ona wpisuje Województwo Opolskie w procesy integracji europejskiej. Przemiany systemowe w Polsce po upadku komunizmu spowodowa y uporzàdkowanie kwestii w asnoêci nieruchomoêci, co znalaz o wyraz w s ownictwie z pogranicza prawa i geodezji, tak e uj tym w Glosariuszu. Owe przemiany doprowadzi y do ca kowitej zmiany kszta tu ycia spo ecznego, politycznego i gospodarczego. Wià e si to z akceptacjà zjawiska bezrobocia oraz z utworzeniem urz dów i jednostek odpowiedzialnych za pomoc bezrobotnym w przekwalifikowaniu zawodowym i znajdowaniu nowego zatrudnienia. Pojawi o si zatem nowe s ownictwo, które odnotowano w Glosariuszu. Podano tak e nazwy instytucji i ministerstw centralnych oraz partii politycznych, bowiem to one tworzà kontekst prawno-instytucjonalny, w którym poruszajà si samorzàdy wojewódzkie. Uzupe nieniem sà nazwy polskich województw, wa niejszych krain i obiektów geograficznych. Uj to te nazwy historyczne, które wyst powa y w powszechnym u yciu przed rokiem 1989 (np. PZPR). Poniewa religia stanowi wa ny sk adnik ycia spo ecznego, kulturalnego i politycznego, Glosariusz podaje równie terminy zwiàzane z hierarchià i strukturà KoÊcio a Rzymskokatolickiego oraz, w skromniejszym zakresie, z innymi religiami. Najliczniej w Glosariuszu reprezentowane sà nazwy instytucji Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej, bez znajomoêci których trudno mówiç rzeczowo i pewnie na temat procesu integracji europejskiej. Zakres tego s ownictwa dodatkowo poszerzono o has a zwiàzane z niemieckà i czeskà terminologià regionalnà oraz o nazwy partii politycznych dzia ajàcych na terenie Niemiec i Republiki Czeskiej. W formie uzupe nienia w àczono do Glosariusza dodatek historyczno-statystyczny. Pozwoli on zapoznaç si Czytelnikowi z politycznymi dziejami Regionu oraz z jego wielokulturowym charakterem, tak wyraênie widocznym na tle tradycyjnej wieloj zycznoêci. Autor 8 9

6 Samorzàd The Self-Government Der Selbstverwaltung Agencja Rozwoju Opolszczyzny (ARO) Beskidy bezrobocie d ugoterminowe bezrobocie masowe bezrobocie przejêciowe bezrobocie sektorowe bezrobocie sezonowe bezrobocie strukturalne bezrobocie ukryte bezrobocie zarejestrowane bezrobotny zniech cony do poszukiwania pracy w wyniku braku perspektyw jej znalezienia Biuro Badaƒ i Analiz Strategicznych Biuro Geodety Województwa Biuro Kadr (the) Agency for the Development of the Opole Land (ARO) (the) Beskids long-term unemployment mass unemployment, large-scale ~ frictional unemployment sectoral unemployment seasonal unemployment structural unemployment hidden unemployment, concealed ~ registered unemployment discouraged worker (the) Office of Strategic Research and Analyses (the) Office of the Land Surveyor of the Voivodeship (the) Personnel Office (die) Agentur zur Entwicklung der Region Oppeln (ARO) (die) Beskiden (die) Langzeitarbeitslosigkeit (die) Massenarbeitslosigkeit (die) vorübergehende Arbeitslosigkeit (die) konjunkturelle Arbeitslosigkeit (die) saisonale Arbeitslosigkeit (die) strukturelle Arbeitslosigkeit (die) verdeckte Arbeitslosigkeit (die) offizielle/n Arbeitslosenzahl/en Aufgrund von Perspektivlosigkeit entmutigter Arbeitsloser (das) Amt für Untersuchungen und strategische Analysen (das) Woiwodschaftsamt für Geodäsie (das) Personalamt 10 11

7 Biuro Partnerstwa Gospodarczego Nadrenii Palatynatu i Âlàska Opolskiego Biuro Planowania Przestrzennego Biuro Prawne Biuro Rolnictwa i Rozwoju Wsi Biuro Sejmiku Biuro Wspó pracy z Zagranicà i Promocji Regionu Bory Stobrawskie Burmistrz Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej (CIPKZ) Centrum Szkoleniowo-Doradcze Czechy (kraina geograficzna) czeski (o krainie geograficznej) czeski (o paƒstwie, narodzie) Cz onek Zarzàdu Województwa deklaracja zainteresowania uczestnictwem w przetargu departament Departament Edukacji Departament Finansów Departament Infrastruktury i Gospodarki (the) Office of Economic Partnership of the Rhineland-Palatinate and Opole Silesia (the) Spatial Planning Office (the) Legal Office (the) Office of Agriculture and for the Development of the Countryside (the) Office of the Seymik (the) Office for Foreign Cooperation and Promotion of the Region (the) Stobrawa Forest Mayor, heads the administration of the town with the population below 50 thousand (the) Center of Information and Career Planning (CIPKZ) (the) Training and Advisory Center (for the unemployed) Bohemia Bohemian Czech (the) Member of the Board of the Voivodeship expression of interest department (in the Marshal's Office) (the) Department of Education (the) Financial Department (the) Department of Infrastructure and Economy (das) Amt für Partnerschaftsbeziehungen im Wirtschaftsbereich der Oppelner Region und Rheinland-Pfalz (das) Amt für Raumplanung (das) Rechtsamt (das) Amt für die Entwicklung der Landwirtschaft (das) Amt des Sejmik (des Regionalparlaments) (das) Amt für Internationale Zusammenarbeit und Regionalförderung (der) Stoberauer Forst / (die) Stoberauer Wälder (der) Bürgermeister (das) Informations- und Karriereplanungszentrum (CIPKZ) (das) Beratungs- und Schulungszentrum (das) Böhmen böhmisch (Bezeichnung einer geographischen Region z.b. Böhmischer Wald) tschechisch (das) Wojewodschaftsvorstandsmitglied (Woiwodschaftsregierungsmitglied) (die) Bewerbung um eine Ausschreibung (die) Abteilung (die) Abteilung für Bildungsfragen (die) Finanzabteilung (die) Abteilung für Wirtschaft und Infrastruktur Departament Integracji Europejskiej Departament Kultury i Sportu Departament Organizacji i Administracji Departament Polityki Regionalnej Departament Zdrowia i Polityki Spo ecznej dieta p acona w trakcie realizacji kontraktu dodatek szkoleniowy dolnoêlàski Dolny Âlàsk dom dziecka Doradca Marsza ka do Spraw Mi dzynarodowych Doradca Przedakcesyjny (PAA) dost p dost p do pracy dost p do rynku pracy dost p do zatrudnienia dostosowanie regionu dostosowanie rynku pracy do popytu i poda y Dyrektor Dyrektor dysproporcje mi dzyregionalne pl edukacja i szkolnictwo zawodowe (VET) efekt poêredni Europa Ârodkowa Euroregion Pradziad (the) Department of European Integration (the) Department of Culture and Sport (the) Department of Organization and Administration (the) Department of Regional Policy (the) Department of Health Care and Social Policy allowance, per diem training supplement Lower Silesian Lower Silesia orphanage (the) Advisor on International Affairs to the Marshal Pre-Accession Advisor (PAA) access access to work access to the labor market access to employment adjustment of the region adjustment of the labor market Head (of the department in the Marshal s Office or in the Voivode s Office) Director, Manager regional disparities pl VET - vocational education and training indirect effect Central Europe (the) Euroregion Pradziad/Pradíd (die) Abteilung für Europäische Integration (die) Kultur- und Sportabteilung (die) Abteilung für Organisation und Verwaltung (die) Abteilung für Regionalpolitik (die) Abteilung für Gesundheit und Soziales (das) Entgelt im Rahmen des Vertrages (der) Zuschuss für die Schulungsmaßnahme niederschlesisch (das) Niederschlesien (das) Kinderheim (der) Berater des Marschalls für internationale Fragen (der) EU-Beitrittsberater (PAA) (der) Zugang (der) Zugang zur Arbeit (der) Zugang zum Arbeitsmarkt (der) Zugang zur Anstellung (die) regionale Anpassung (die) Arbeitsmarktanpassung an Angebot und Nachfrage (der) Direktor / (der) Leiter (in einer Behörde: Abteilungsleiter) (die) Unterschiede zwischen den Regionen pl. (die) Bildung- und Berufsausbildung (VET) (das) Zwischenergebnis (das) Mitteleuropa (die) Euroregion Altvater 12 13

8 flaga fluktuacja zasobów si y roboczej Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej (FRDL) Fundacja Rozwoju Âlàska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych Gabinet Marsza ka Galicja galicyjski (o polskim/ukraiƒskim regionie Galicja) galicyjski (o hiszpaƒskim regionie Galicja) Geodeta Województwa Geodeta Województwa Opolskiego gimnazjum g ówny specjalista gmina Gmina Bierawa gmina miejska gmina miejsko-wiejska flag labor turnover (the) Foundation for the Development of Local Democracy (FRDL) (the) Foundation for the Development of Silesia and Supporting Local Initiatives(the) Marshal s Bureau Galicia Galician Galician (the) Voivodeship Land Surveyor (the) Land Surveyor of the Opole Voivodeship gymnasium (middle school) senior expert gmina, the administrative subdivision of the county (poviat), sometimes translated as commune, and comparable with the German Gemeinde. Its administration is wholly selfgovernmental (the) Gmina of Bierawa urban gmina, comprises one large town/city and is headed by the mayor or president of the town/city; comparable with the German Stadtgemeinde urban-rural gmina, comprises several villages and one town, where its seat is located (die) Flagge (die) Arbeitskräftefluktuation (die) Stiftung für die Entwicklung einer lokalen Demokratie (FRDL) (die) Stiftung für die Entwicklung Schlesiens und Förderung lokaler Initiativen (das) Dienstzimmer des Marschalls / (das) Büro des Marschalls (das) Galizien Galizisch (polnisch-ukrainische Region) Galicisch (Region in Spanien) (der) Woiwodschaftslandvermesser (der) Landvermesser der Oppelner Woiwodschaft (das) Gymnasium (der) hauptverantwortliche Experte (die) Gemeinde (die) Gemeinde Birawa (die) Stadtgemeinde / (die) städtisch geprägte Gemeinde (die) landstädtische Gemeinde (die Gemeinde umfasst eine Stadt und umliegende Dörfer) gmina wiejska gminny Gminny Urzàd Pracy gotowoêç do zmiany pracy gotowoêç projektu góral góralski górnoêlàski GórnoÊlàski Okr g Przemys owy (GOP) Górny Âlàsk Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR) Góry Opawskie Góry Âwi tokrzyskie grupa docelowa hala sportowa hala targowa Hejtman heraldyka herb herb wielki informacje niejawne pl inspekcja projektu inspektor rural gmina, comprises several villages, is headed by the Voit, and its seat is located in the main village; comparable with the German Dorfgemeinde gmina, adjective derived from the noun gmina, sometimes the adjective `communal is also used (the) Gmina Office of Employment job mobility project readiness goral, Highlander Goralian, Highlander Upper Silesian (the) Upper Silesian Industrial Basin (GOP) Upper Silesia (the) Volunteer Mountain Rescue Service (GOPR) (the) Opava Mountains (the) Holy Cross Mountains, Âwietokrzyski ~ target group of a project sports hall covered market Heytman, heads the administration of the Czech kray heraldry coat of arms grand coat of arms secret information site visit to the project inspector, a senior clerk junior (die) Dorfgemeinde (die Gemeinde umfasst ausschließlich Dörfer) Adjektiv abgeleitet vom Nomen Gemeinde, häufig auch als Adjektiv kommunal in Gebrauch (das) Gemeindearbeitsamt (die) Bereitschaft zum Wechsel der Arbeit (die) Abgeschlossenheit des Projekts (der) Gorale goralisch (Adjektiv abgeleitet vom Nomen Gorale) oberschlesisch (das) Oberschlesische Industrierevier (GOP) (das) Oberschlesien (die) Bergwacht (GOPR) (das) Oppagebirge (das) Heiligkreuzgebirge (die) Zielgruppe (die) Sporthalle (die) Markthalle (der) Hejtman (Regierungschef einer tschechischen Region) (die) Heraldik (das) Wappen (das) große Wappen (die) Informationen, die der Geheimhaltung unterliegen pl. (die) Projektinspektion (der) Inspektor 14 15

9 Instytut Ci kiej Syntezy Organicznej (ICSO) Instytut Mineralnych Materia ów Budowlanych (IMMB) Izba Rolnicza Izba RzemieÊlnicza Izba Skarbowa kadencja kanton karpacki Karpaty Kasa Chorych Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo ecznego (KRUS) Kaszub kaszubski Kaszuby Kierownik (Referatu) Klub Pracy (KP) kodeks pracy (kp) Komisja Oceniajàca Komisja Przetargowa konkurencyjnoêç (regionów) Kontrakt Wojewódzki Konwent Marsza ków RP kraj to the expert (the) Institute of Heavy Organic Synthesis (ICSO) (the) Institute of Mineral Construction Materials (IMMB) (the) Agriculture Chamber (the) Craftsmanship Chamber (the) Internal Revenue Chamber term of office, cadence canton Carpathian (the) Carpathians (the) Health Care Management Office (the) Framers Social Insurance Fund (KRUS) Kashub Kashubian Kashubia (the) Head (of the Section) Job Club (KP) labor code (kp) (the) Evaluation Committee (the) Evaluation Committee competitiveness of regions (the) Voivodeship Contract, concluded for the sake of accelerating development of a given voivodeship, between the voivodeship authorities and the central government, in order to ensure the transfer of necessary resources to this end from the central budget (the) Convent of the Marshals of the Republic of Poland kray, self-governmental and (das) Institut für Schwere Organische Synthese (ICSO) (das) Institut für Mineralische Baumaterialien (IMMB) (die) Landwirtschaftskammer (die) Handwerkskammer (das) Finanzamt (die) Legislaturperiode (der) Kanton Adjektiv abgeleitet vom Nomen Karpaten (die) Karpaten (die) Krankenkasse (die) Kasse der Landwirtschaftsversicherung (KRUS) (der) Kaschube kaschubisch (die) Kaschubei (der) (Referats-)Leiter (der) Arbeitsklub (KP) (das) Arbeitsrecht (die) Prüfungskommission (die) Ausschreibungsprüfungskommission (der) (regionale) Wettbewerb (der) Woiwodschaftskontrakt wird zwischen dem Woiwodschaftsvorstand (der Woiwodschaftsregierung) und der polnischen Zentralregierung vereinbart) (der) Konvent der Marschälle der Republik Polen (das) Land (in Tschechien - Kraj Morawsko-Âlàski Kraj O omuniecki Kraj Zwiàzkowy Nadrenia- Palatynat kraj zwiàzkowy, region w Niemczech krajowy rynek pracy kszta cenie ustawiczne kujawski Kujawy kurs przekwalifikowujàcy liceum lobbying lobbowaç lokalny Lokalny Pakt na Rzecz Zatrudnienia lubuski makroregion Ma opolska ma opolski Marsza ek governmental region in the Czech Republic, comparable to the Polish voivodeship (the) Moravian-Silesian Kray (the) Olomouc Kray (the) Land of the Rheinland- Palatinate Land, pl Länder, the region in Germany national labor market, domestic job market lifelong learning, recurrent education Kuyavian Kuyavia retraining secondary school lobbying (to) lobby local (the) Local Employment Pact Lubusz (Lebus) macroregion Malopolska, Little Poland Malopolanian, Little Polish Marshal, president of the selfgovernment of the Polish region (voivodeship), head of the Marshal s Office, and, simultaneously, the President of the Board of the Voivodeship, elected by the Seymik vergleichbar mit einer polnischen Woiwodschaft) (das) Land Mähren-Schlesien (das) Olmützer Land (das) Bundesland Rheinland-Pfalz (das) Bundesland (der) Binnenarbeitsmarkt (die) Erwachsen- und Weiterbildung kujawisch (das) Kujawien (die) Umschulungsmaßnahme Lyzeum / (die) Oberstufe lobbying (das) Lobbying (betreiben) / Lobbyarbeit lokal (der) örtliche Arbeitsplatzschaffungspakt Lebuser, nach dem Ort Lebus (Lubusz) (die) Makroregion (das) Kleinpolen (historische Region und Woiwodschaft mit der Hauptstadt Krakau) Adjektiv abgeleitet vom Nomen Kleinpolen (der) Marschall (Präsident der regionalen Selbstverwaltung der Woiwodschaft, Chef des Marschallamtes, wird vom Regionalparlament / Sejmik gewählt) 16 17

10 Marsza ek Opolski Marsza ek Województwa Opolskiego matura mazowszaƒski Mazowsze mazurski Mazury miasto Miasto Grodków Miasto Opole miejsca pracy brutto pl miejsca pracy netto pl miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miejski Miejski Zarzàd Budynków Mieszkalnych (MZBM) monitoring morawski Morawy Morze Ba tyckie nauka poprzez dzia ania praktyczne nawiàzywanie szerokich kontaktów (sieci wspó pracy) obec, pl obce (the) Opole Marshal, colloquial designation of the Marshal of the Opole Voivodeship (the) Marshal of the Opole Voivodeship matriculation examination, comparable to the English A-examinations and the German Abitur, taken by secondary school-leavers Mazovian Mazovia Masurian Masuria town if with population below , and city if with population above (the) Town of Grodków (the) City of Opole gross jobs pl net jobs pl (the) local plan of spatial development urban (the) Municipal Housing Administration (MZBM) monitoring Moravian Moravia (the) Baltic (Sea) learning by doing networking obec, self-governmental commune in the Czech Republic, comparable to the Polish gmina or soletstvo (der) Oppelner Marschall (umgangssprachliche Kurzform der offiziellen Bezeichnung Marschall der Oppelner Woiwodschaft ) (der) Marschall der Oppelner Woiwodschaft (das) Abitur masowisch Masowien masurisch (das) Masuren (die) Stadt (die) Stadt Grottkau (die) Stadt Oppeln (die) Bruttoarbeitsplätze (die) Nettoarbeitsplätze (die) lokale Raumplanung städtische/r/s (die) Städtische Verwaltung von Wohnhäusern (MZBM) (das) Monitoring mährisch (das) Mähren (die) Ostsee lernen durch praktische Anwendung / learning by doing (die) Netzwerkbildung (die) Gemeinde (in Tschechien, nichtstädtisch, z.b. Amtsgebiet eines Schultheiss / Scholzen (So tys) obszar obszar problemowy (borykajàcy si z problemami spo ecznymi i gospodarczymi) obszar s abo zaludniony obwód Obwód Iwano-Frankiwski Ochotnicza Stra Po arna (OSP) oczyszczanie miasta oddzia (szpitalny) Oddzia Neonatologii oddzia wojewódzki odpady pl odpady p ynne pl odpady sta e pl odpowiednio upowa niony urz dnik Odra odrzaƒski okres okres planowania (dzia aƒ) programu opieka spo eczna opiniowanie planu zagospodarowania przestrzennego Opolanie area area in difficulty, depressed area, disadvantaged area sparsely populated area oblast, the Ukrainian and Russian region, comparable to the Polish voivodeship (the) Ivano-Frankivsk Oblast (the) Voluntary Fire Brigade (OSP) municipal cleaning ward (the) Ward of Neonatology voivodeship branch waste liquid waste solid waste duly authorized officer (the) Oder (River) Oder okres, governmental county in the Czech Republic, comparable to the Polish poviat planning period social care assessing the spatial development plan 1. (the) Opolans, the inhabitants of the Opole Voivodeship; 2. (the) Opolans, the inhabitants of the City of Opole (das) Gebiet (das) Problemgebiet (bezogen auf soziale und wirtschaftliche Fragen) (das) dünn besiedelte Gebiet Polnische Übersetzung des im Deutschen bekannten russischen und ukrainischen Begriffs Oblast (die) Oblast von Ivano-Frankivsk (die) Freiwillige Feuerwehr (die) Stadtreinigung (die) Krankenstation / (die) Abteilung (die) Säuglingsstation (die) Woiwodschaftsabteilung (die) Abfälle pl., (der) Müll (die) Abscheidung (die) Abfälle pl. (der) befugte Beamte (die) Oder Adjektiv abgeleitet vom Hauptwort Oder (der) Landkreis in Tschechien (die) Gesamtplanungszeit des Projekts / (die) Gesamtplanungszeit zur Umsetzung der einzelnen Projektabschnitte (die) Sozialfürsorge (die) Beurteilung der Raumplanung 1. (die) Oppelner, 2. (die) Bewohner der Woiwodschaft Oppeln, 3. (die) Opolanen (in der Geschichtswissenschaft für die Angehörigen des altslawischen Stammes) 18 19

11 Opolska Kasa Chorych Opolszczyzna organizacja pozarzàdowa (NGO) osoba dokonujàca ewaluacji osoba dokonujàca oceny oêrodek regionalny oêrodek subregionalny partnerstwo publiczno-prywatne pe nomocnik Pe nomocnik Marsza ka Opolskiego do Spraw Ochrony Informacji Niejawnych Pe nomocnik Zarzàdu Województwa Opolskiego do Spraw Profilaktyki i Rozwiàzywania Problemów Alkoholowych Pe nomocnik Zarzàdu Województwa Opolskiego do Spraw Przeciwdzia ania Narkomanii Pe nomocnik Zarzàdu Województwa Opolskiego do Spraw Realizacji Programu Odnowa Wsi piel gniarka piel gniarz pismo wyjaêniajàce planowana alokacja (the) Health Care Management Office of the Opole Voivodeship (the) Opole Land, colloquial name of the Opole Voivodeship non-governmental organization (NGO) evaluator evaluator regional center subregional center public-private partnership plenipotentiary (the) Plenipotentiary on the Protection of Secret Information to the Opole Marshal (the) Plenipotentiary on Preventing and Solving Alcoholism- Related Problems to the Board of the Voivodeship (the) Plenipotentiary on Preventing Drug Abuse to the Board of the Voivodeship (the) Plenipotentiary on the Actualization of the Program Renewal of the Countryside to the Board of the Voivodeship nurse nurse explanatory note indicative allocation (die) Oppelner Krankenkasse (das) Oppelner Land (die) Nichtregierungsorganisation (NGO) (die) bewertende Person / eine Person die evaluiert (die) Person, die eine Bewertung/Schätzung vornimmt (das) Regionalzentrum (das) subregionale Zentrum (die) öffentlich-private Partnerschaft (der) Beauftragte (der) Beauftragte des Marschalls der Oppelner Woiwodschaft für Angelegenheiten, die der Geheimhaltung unterliegen (der) Beauftragte des Oppelner Woiwodschaftsvorstandes (der Woiwodschaftsregierung) für die Behandlung des Alkoholmissbrauchs und deren Prophylaxe (der) Beauftragte des Oppelner Woiwodschaftsvorstandes (der Woiwodschaftsregierung) zur Drogenabhängigkeitsprävention (der) Beauftragte des Oppelner Woiwodschaftsvorstandes (der Woiwodschaftsregierung) für die Dorferneuerung (die) Krankenschwester (der) Krankenpfleger (das) erläuternde Schreiben, ggf. (das) Begründungsschreiben (die) geplante Zuteilung planowanie planowanie przestrzenne (skala urbanistyczna) planowanie przestrzenne (skala wielkoprzestrzenna) P askowy G ubczycki podinspektor Podkarpacie podkarpacki Podlasie podlaski Pojezierze Mazurskie Pojezierze Pomorskie polecenie administracyjne Polesie poleski Politechnika Opolska polityka zatrudnienia pomoc pracodawcy w znalezieniu pracy dla pracowników przeznaczonych do zwolnienia pomoc spo eczna pomorski pomorsko-kujawski Pomorze popyt na si roboczà poradnictwo zawodowe planning physical planning spatial planning (the) G ubczyce Plateau deputy inspector, junior to the inspector Subcarpathia Subcarpathian Podlasia Podlasian (the) Masurian Lakeland (Lake District) (the) Pomeranian Lakeland (Lake District) administrative order Polesia Polesian (the) Opole Polytechnic employment policy outplacement social assistance, social aid, welfare Pomeranian Pomeranian-Kuyavian Pomerania labor demand, demand for labor career advice services pl, vocational guidance, occupational ~ (die) Planung (die) städtische Raumplanung (die) Raumplanung (hier bezogen auf einen näher zu bestimmenden Raumbegriff) (das) Leobschützer Hochplateau (der) Inspektor (Dienstgrad unterhalb des Oberinspektors) (das) Vorkarpatien Adjektiv abgeleitet von Vorkarpatien (das) Podlachien podlachisch (die) Masurische Seenplatte (die) Pommersche Seenplatte (die) (administrative) Empfehlung Podlesien podlesisch (die) Technische Hochschule Oppeln (die) Arbeitspolitik (das) Outplacement (die) Sozialhilfe 1. pommersch (ohne Pommerllen (Pomorze Gdaƒskie = Woj. Pomorskie), 2. pommerellisch (bei Bezug zu Pommerellen ) (das) Kujawien-Pommern (das) Pommern und (das) Pommerellen (der) Arbeitskräftebedarf (die) Berufsberatung 20 21