Elbląg 2012 Analiza społecznogospodarcza

Transkrypt

1 Elbląg 2012 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

2

3 Spis treści Wstęp... 8 I. Ogólna charakterystyka miasta Skomunikowanie Elbląga Demografia Elbląg w krajowych i regionalnych dokumentach strategicznych II. Sytuacja planistyczna miasta Administracja architektonicznobudowlana III. Infrastruktura techniczna Infrastruktura drogowa i parkingowa Inwestycje drogowe Koszty utrzymania infrastruktury drogowej Komunikacja miejska Jakościowe aspekty przewozów Sprzedaż biletów komunikacji miejskiej Infrastruktura przystankowa Infrastruktura rowerowa Zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków Kanalizacja deszczowa Inwestycje i remonty w 2010 roku Energetyka Ciepłownictwo Gazownictwo Energia elektryczna Analiza społecznogospodarcza Elbląga 1

4 Oświetlenie ulic i miejsc publicznych Gospodarka odpadami Teleinformatyka Zieleń ogólnomiejska IV. Gospodarka Podmioty gospodarcze Instytucje otoczenia biznesu Klastry WarmińskoMazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna (Podstrefa Elbląg) Elbląski Park Technologiczny Elbląski Inkubator Nowoczesnych Technologii Informatycznych Port morski w Elblągu V. Rynek pracy i bezrobocie Rynek pracy Bezrobocie Przepływ bezrobotnych Struktura bezrobocia w Elblągu Bezrobocie wśród absolwentów Bezrobocie osób powracających z zagranicy Zwolnienia grupowe Popyt na pracę w Elblągu Działania na rzecz poprawy sytuacji na rynku pracy Urząd Miejski w Elblągu Powiatowy Urząd Pracy Analiza społecznogospodarcza Elbląga

5 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży OHP w Elblągu Agencje zatrudnienia Elbląskie Targi Pracy i Edukacji Sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy Bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych Rehabilitacja zawodowa i zatrudnianie osób niepełnosprawnych Pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych 95 VI. Sektor NGO Rola III sektora Rola organizacji pozarządowych w Elblągu Elbląskie organizacje w regionie Elbląskie organizacje we współpracy zagranicznej Charakterystyka elbląskich organizacji pozarządowych Liczba organizacji Sfery działań organizacji pozarządowych w Elblągu Rada Elbląskich Organizacji Pozarządowych Elbląska Rada Działalności Pożytku Publicznego Współpraca z samorządem Organizacje pozarządowe jako podmioty ekonomii społecznej Finanse organizacji Wolontariat Infrastruktura wsparcia III sektora w Elblągu Analiza społecznogospodarcza Elbląga 3

6 Potrzeby i wyzwania stojące przez III sektorem w Elblągu VII. Edukacja i szkolnictwo wyższe Wychowanie przedszkolne Szkolnictwo podstawowe, gimnazja i szkolnictwo ponadpodstawowe Nauczanie języków obcych Sport w szkołach Komputeryzacja szkół Budżet oświaty Edukacja ekologiczna Szkolnictwo wyższe VIII. Ochrona zdrowia Służba zdrowia w Elblągu Zmiany w elbląskiej służbie zdrowia w 2011 roku Miejskie jednostki służby zdrowia na koniec 2010 roku Pogotowie Socjalne Apteki Żłobki IX. Pomoc społeczna Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Domy Pomocy Społecznej Placówki opiekuńczowychowawcze Dom dla Bezdomnych Środowiskowe Domy Samopomocy Poradnictwo specjalistyczne dla osób niepełnosprawnych Analiza społecznogospodarcza Elbląga

7 Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych Dzienne Centrum Aktywności Pozostałe placówki dzienne Usługi transportowe dla osób niepełnosprawnych Inne usługi dla osób niepełnosprawnych Profilaktyka zdrowotna, zwalczanie narkomanii, profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych Pozostałe zadania z zakresu pomocy społecznej Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej Standaryzacja usług X. Kultura Teatr im. Aleksandra Sewruka Biblioteki Muzeum ArcheologicznoHistoryczne Centrum Sztuki Galeria El Prywatne galerie sztuki Elbląska Orkiestra Kameralna Centrum Spotkań Europejskich Światowid Kina Działania Departamentu Kultury Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami miasta Elbląg XI. Sport Informacje ogólne Prowadzenie młodzieżowej wymiany sportowej z zagranicą Stan obiektów sportowych Analiza społecznogospodarcza Elbląga 5

8 Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Elblągu Centrum Sportowo Biznesowe XII. Turystyka, promocja, współpraca ponadregionalna i międzynarodowa. 179 Charakterystyka bazy turystycznej w mieście Atrakcje turystyczne Promocja miasta Współpraca międzygminna i ponadregionalna Współpraca międzynarodowa XIII. Bezpieczeństwo publiczne Działania na rzecz bezpieczeństwa Organizacja imprez masowych Organizacja zgromadzeń publicznych oraz uroczystości kościelnych Zarządzanie kryzysowe Bezpieczeństwo przeciwpowodziowe Obrona cywilna Komenda Miejska Policji w Elblągu Straż Miejska W Elblągu Państwowa Straż Pożarna w Elblągu XIV. Mieszkalnictwo Rynek mieszkań Gospodarka mieszkaniowa Gminy Miasta Elbląg Sprzedaż komunalnych lokali mieszkalnych będących w zasobach wspólnot mieszkaniowych Rozbiórka Przydział mieszkań dla osób niepełnosprawnych Analiza społecznogospodarcza Elbląga

9 XV. Inne aspekty społecznogospodarcze Standard życia mieszkańców Stosunek mieszkańców do miasta Aktywność obywatelska Elblążan Dostępność obiektów użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych Społeczeństwo informacyjne i innowacyjność XVI. Inwestycje miejskie i rola środków unijnych w rozwoju miasta XVII. Zarządzanie miastem Władze miasta Rada Miejska w Elblągu Jednostki organizacyjne podległe Prezydentowi Miasta Nieruchomości miejskie Kondycja finansowa Zarządu Budynków Komunalnych XVIII. Budżet miasta XIX. Elbląg na tle innych miast Analiza społecznogospodarcza Elbląga 7

10 Wstęp Olbrzymie zmiany w sytuacji społecznogospodarczej Elbląga, które zaszły w pierwszej dekadzie XXI wieku, nowe wyzwania płynące z nowego okresu budżetowania Unii Europejskiej oraz trwająca obecnie aktualizacja dokumentów strategicznych w regionie i kraju, tj. Strategii rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińskomazurskiego, Koncepcji polityki przestrzennej zagospodarowania kraju, Strategii rozwoju kraju (w tym strategii branżowych) wywołują potrzebę opracowania nowej strategii rozwoju miasta: Strategii rozwoju Elbląga 2020+, opartej na nowych danych wyjściowych i w większym stopniu odpowiadającej na wyzwania teraźniejszości i przyszłości. Niniejsza analiza ma na celu dostarczenie kompleksowej wiedzy na temat bieżącej sytuacji społecznogospodarczej miasta Elbląga oraz trendów rozwojowych na rzecz formułowania właściwych mechanizmów zaradczych w trakcie planowanego opracowywania Strategii rozwoju Elbląga Analiza społecznogospodarcza Elbląga powstała na gruncie analizy danych statystycznych oraz wybranych wyników zrealizowanych badań społecznogospodarczych. Mając na uwadze aby analizowane dane były jak najbardziej aktualne, a jednocześnie jak najbardziej porównywalne między sobą za przedmiot analizy wzięto stan społecznogospodarczy miasta na 31 grudnia 2010 roku. W trakcie prac, uwzględniając pojawiające się uwagi o konieczności aktualizacji danych ze wzgledu na duże zmiany, które zaszły w niektórych dziedzinach, zdecydowano się rozszrezyć część informacji o dane za rok W przypadku analizy trendów zastosowano ujęcie kilkuletnie. Źródła danych, które wykorzystano w trakcie tworzenia niniejszej analizy to: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie Urząd Statystyczny w Olsztynie Roczne sprawozdania spółek gminnych oraz jednostek i zakładów budżetowych Gminy Miasto Elbląg ENERGA S.A. Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Badanie potencjału społeczno gospodarczego Elbląga i Suwałk przeprowadzone przez firmę Kantor Doradcy w Zarządzaniu Sp. z o.o. we współpracy z Instytutem Badawczym IPC w ramach trwającego od października 2009 roku projektu Kierunki rozwoju subregionalnych ośrodków wzrostu i instrumentów wsparcia przedsiębiorczości byłych miast wojewódzkich Polski Wschodniej na przykładzie Elbląga i Suwałk sfinansowanego ze środków Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej WarmińskoMazurski Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia w Olsztynie Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu Elbląski Szpital Specjalistyczny z Przychodnią WarmińskoMazurski Oddział NFZ w Olsztynie NZOZ Centrum Chorób Wewnętrznych "ELVITA" Sp. z o.o. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Elblągu Komenda Miejska Policji w Elblągu Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu Elbląska Uczelnia HumanistycznoEkonomiczna Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, Wydział Zamiejscowy w Elblągu 8 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

11 Regent College Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych Wyższe Seminarium Duchowne w Elblągu Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu Centrum Spotkań Europejskich "ŚWIATOWID" WarmińskoMazurska Biblioteka Pedagogiczna w Elblągu im. Karola Wojtyły Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida Elbląska Izba Gospodarcza Centrum Organizacji Pozarządowych Rada Elbląskich Organizacji Pozarządowych Powiatowy Urząd Pracy Urząd Skarbowy w Elblągu Departamenty Urzędu Miejskiego w Elblągu Pełnomocnik Prezydenta ds. Organizacji Pozarządowych Pełnomocnik Prezydenta ds. Współpracy Międzynarodowej ze Wschodem Koncepcja polityki rowerowej w Elblągu, marzec 2011 Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych z terenu Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu za 2010 r. oraz Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. przygotowane przez Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości raport z badania przeprowadzonego w okresie wrzesień listopad 2011 przez Instytut Badawczy IPC we Wrocławiu oraz Kantar Media w ramach projektu realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu WYŻSZE KOMPETENCJE SKUTECZNIEJSZE DZIAŁANIE Priorytet VI Rynek Pracy Otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie Skrócony raport z badania i analizy wizerunku Elbląga przeprowadzonego w październiku i listopadzie 2011 roku przez firmę 2ba oraz Instytut Badawczy IPC we Wrocławiu w ramach realizacji zadania zleconego przez Gminę Miasto Elbląg opracowanie Strategii promocji Elbląga na lata Benchmarking parków technologicznych na obszarze Bałtyku Południowego zrealizowany na zlecenie Gminy Miasta Elbląg przez Konsorcjum w składzie DS Consulting sp. z o.o. (lider konsorcjum) oraz Kantor Doradcy w Zarządzaniu sp. z o.o. w ramach projektu DISKE Rozwój Innowacyjnych Systemów poprzez Wymianę Wiedzy Analiza społecznogospodarcza Elbląga 9

12 I. Ogólna charakterystyka miasta Elbląg to miasto położone u ujścia rzeki Elbląg do Zalewu Wiślanego, na styku dwóch krain geograficznych: Żuław Wiślanych (na południe i zachód od Elbląga) i Wysoczyzny Elbląskiej (na północ i wschód od miasta). Miasto zostało założone w 1237 roku przez Zakon Krzyżacki, a prawa miejskie zyskało w Na przestrzeni dziejów kilkakrotnie zmieniało przynależność państwową (Państwo Zakonu Krzyżackiego, Polska, Prusy, Niemcy). Po 1945 roku przyłączone do Polski. W latach Elbląg wchodził w skład województwa gdańskiego, a w latach pełnił funkcję stolicy województwa elbląskiego. Od 1999 roku przynależy do województwa warmińskomazurskiego i jest jednym z dwóch (obok Olsztyna) miast na prawach powiatu w tym regionie. Elbląg leży w północnozachodniej części województwa tuż przy granicy z województwem pomorskim. Oddalony jest od stolicy województwa Olsztyna o ok.100 km (ok. 86 km w linii prostej). Specyfiką położenia Elbląga jest to, że leży w pobliżu Aglomeracji Trójmiejskiej (GdańskSopotGdynia), od której oddalony jest o 60 km. Miasto znajduje się w pobliżu granicy państwowej Polski z obwodem kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej (ok. 50 km). W grudniu 2011 roku ministrowie spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polski i Federacji Rosyjskiej umowę o małym ruchu granicznym między obwodem kaliningradzkim, a częścią Pomorza, Warmii i Mazur, którą objęty został również Elbląg. Umowa może wejść w życie latem 2012 roku. Tabela 1. Przejścia graniczne w rejonie Elbląga Przejście Rodzaj przejścia Rodzaj ruchu Odległość od Elbląga Elbląg morskie osobowy, towarowy Braniewo Mamonowo Gronowo Mamonowo Grzechotki Mamonowo II kolejowe osobowy, towarowy 44 km drogowe osobowy, towarowy 50 km drogowe osobowy, towarowy 53 km Frombork morskie osobowy, towarowy 31 km Gdańsk Rębiechowo lotnicze osobowy, towarowy 75 km Skomunikowanie Elbląga Elbląg leży na przecięciu dróg krajowych nr 7 i nr 22. Droga krajowa nr 7 łączy Gdańsk, Warszawę, Kraków i Chyżne. Jej fragmenty m.in. obwodnica Elbląga i odcinek Elbląg Pasłęk posiadają status drogi ekspresowej. DK7 jest częścią drogi międzynarodowej E77 (Budapeszt Warszawa Gdańsk Kaliningrad Ryga Psków). Droga krajowa nr 22 łączy Kostrzyn, Gorzów Wielkopolski, Wałcz, Chojnice, Tczew, Elbląg i Grzechotki, a na odcinku Elbląg Grzechotki ma status drogi ekspresowej. Droga ta jest częścią trasy Berlin Kaliningrad. Na odcinku Elbląg Grzechotki DK22 rozwidla się w okolicach Chruściela w drogę krajową nr 54 łączącą ją z przejściem granicznym w Gronowie. 10 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

13 Odcinek DK7 GdańskElbląg, odcinek DK22 Elbląg Chruściel i DK54 stanowią fragment drogi międzynarodowej E28 (Berlin Szczecin Koszalin Gdańsk Elbląg Braniewo Kaliningrad Wilno Mińsk). Elbląg dysponuje szeregiem regularnych połączeń autobusowych z głównymi miastami w Polsce (m.in. Trójmiasto, Warszawa, Olsztyn, Białystok, Łódź, Poznań, Toruń, Koszalin, Kołobrzeg). W większości przypadków (poza Warszawą i Trójmiastem) częstotliwość tych połączeń jest jednak bardzo niska przeważnie 1/dobę. Elbląg leży na trasie połączeń kolejowych: Berlin Kaliningrad przez Poznań i Olsztyn (1 bezpośrednie połączenie pasażerskie na dobę) oraz SzczecinBiałystok przez Koszalin, Gdańsk, Olsztyn i Ełk (1 bezpośrednie połączenie pasażerskie na dobę). Miasto posiada połączenie kolejowe z Malborkiem (odległośc 30 km) i Tczewem (50 km) węzłami kolejowymi obsługującymi więcej połączeń krajowych i międzynarodowych. Poprzez rzekę Elbląg miasto posiada połączenie wodne z Zalewem Wiślanym i dalej przez Cieśninę Piławską z Zatoką Gdańską, oraz w przeciwnym kierunku z Jeziorem Druzno, a dalej poprzez Kanał Elbląski z Ostródą i jeziorami Pojezierza Iławskiego. Istnieje także połączenie wodne przez Kanał Jagielloński i Nogat z Wisłą, Zatoką Gdańską i Gdańskiem. Porozumienie o Śródlądowych Drogach Wodnych Międzynarodowego Znaczenia (Porozumienie AGN) przyjęte w 1996 roku przez Stały Komitet Transportu Lądowego Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ określa Elbląg jako port śródlądowy o międzynarodowym znaczeniu i umieszcza go na trasie Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 łączącej Rotterdam, Magdeburg, Berlin, Bydgoszcz, Kaliningrad i Kłajpedę. Do tej pory jednak Polska nie przystąpiła do porozumienia AGN, zaś polski odcinek MDW E70 nie spełnia wymagań stawianych przez porozumienie aby uznać go za śródlądową drogę wodną o międzynarodowym znaczeniu. Na terenie Elbląga zlokalizowane jest sportowe lotnisko cywilne (trawiaste, wielkość 600x100m). Obecnie jest ono zarządzane przez Aeroklub Elbląski. Najbliższym międzynarodowym portem lotniczym jest Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy oddalony od Elbląga o ok. 75 km. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 11

14 Mapa 1. Skomunikowanie Elbląga na tle Polski Główny porty morski Główne lotniska Główne drogi krajowe Drogi przechodzące przez Elbląg Numer drogi Odległość od Elbląga Główne linie kolejowe 12 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

15 Demografia Elbląg liczy mieszkańców przy gęstości zaludnienia równej osób na km 2. W ciągu ostatniej dekady liczba ludności systematycznie spada (patrz: wykres 1), średnio o 242 osoby rocznie. Największy spadek miał miejsce w latach 2005 (380 osób) i 2010 (370). Wykres 1. Liczba ludności Elbląga w latach ; Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Wskaźnik feminizacji czyli liczba kobiet przypadających na 100 mężczyzn od wielu lat pozostaje na takim samym poziomie, oscylując wokół 109. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego roku w Elblągu żyło mężczyzn i kobiet. Wykres 2. Ruch naturalny ludności Elbląga w latach ,9 1,0 0, ,5 0,6 0,4 0,1 0, ,1 0,0 0, ,5 0,5 0,3 0,2 0,4 0, ,8 0, Urodzenia Zgony Przyrost naturalny na 1000 mieszkaoców 0,8 1,0 Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Analiza społecznogospodarcza Elbląga 13

16 W 2010 roku w Elblągu odnotowano o 44 wyższą liczbę zgonów niż liczbę urodzeń. Współczynnik przyrostu naturalnego wyniósł 0,3, podczas gdy dla województwa wyniósł on 2, a dla całego kraju 0,9. W ciągu ostatniego dziesięciolecia współczynnik ten osiągnął dla Elbląga wartość dodatnią jedynie czterokrotnie: w 2001, 2002, 2003 i 2009 roku (patrz: wykres 2) Tabela 2. Struktura migracji z i do Elbląga w 2010 roku Typ i kierunek migracji Liczba osób Zameldowania ogółem 865 Zameldowania z miast 440 Zameldowania ze wsi 395 Zameldowania z zagranicy 30 Wymeldowania ogółem 1191 Wymeldowania do miast 616 Wymeldowania na wieś 538 Wymeldowania za granicę 37 Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Na zmniejszenie się liczby ludności Elbląga, prócz ujemnego przyrostu naturalnego, miało wpływ także minusowe saldo migracji, które w 2010 roku wyniosło 326 osób. Nadwyżka osób emigrujących z Elbląga nad imigrantami utrzymywała się przez całą pierwszą dekadę XXI wieku (patrz: wykres 3). Struktura migracji w 2010 roku przedstawiona jest w tabeli nr 2. Wykres 3. Saldo migracji w latach Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Analiza społecznogospodarcza Elbląga

17 następująco: Według danych GUS w 2010 roku struktura wiekowa mieszkańców Elbląga przedstawiała się Wykres 4. Struktura wiekowa ludności Elbląga w 2010 r. Ludność w wieku: 16% 26% 18% 40% przedprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym produkcyjnym niemobilnym poprodukcyjnym Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Obciążenie demograficzne w 2010 roku wyniosło 50,9 osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym. Jest to wynik niższy niż dla Polski i województwa warmińskomazurskiego (odpowiednio 55,2 i 53,4), jednak wyższy niż ten sam współczynnik dla stolicy województwa Olsztyna (48,9). W 2010 roku w Elblągu zawarto 685 małżeństw. Jest to najmniejsza liczba zawartych małżeństw od 5 lat i jednocześnie największy spadek w ciągu całej dekady. Warto zauważyć, że poza niewielkim spadkiem w roku 2005 ilość zawartych małżeństw systematycznie wzrastała. Zarówno ten trend rosnący, jak i spadek liczby zawartych małżeństw w 2010 roku są odzwierciedleniem tendencji w kraju i województwie warmińskomazurskim. W 2010 roku spadła też liczba przeprowadzonych rozwodów do 306 jest to najniższy wynik w przeciągu całej dekady. Tabela 3. Liczba małżeństw i rozwodów w latach Małżeństwa Rozwody Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Elbląg w krajowych i regionalnych dokumentach strategicznych Opracowywanie strategii rozwoju miasta powinno brać pod uwagę istniejące dokumenty strategiczne na poziomie krajowym, ponadregionalnym i regionalnym tak, aby zachowywała ona zgodność z wyznaczonymi przez nie kierunkami rozwoju. Na dzień obowiązywały następujące dokumenty strategiczne, odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do Elbląga: Analiza społecznogospodarcza Elbląga 15

18 I. na poziomie krajowym: 1. Narodowy plan rozwoju 1, 2. Strategia rozwoju kraju , 3. Narodowe strategiczne ramy odniesienia , 4. Krajowa strategia rozwoju regionalnego : regiony, miasta, obszary wiejskie 4, 5. Koncepcją polityki przestrzennego zagospodarowania kraju 5, ad 1. Narodowy plan rozwoju na lata NPR na lata spaja wszystkie przedsięwzięcia i działania o charakterze rozwojowym podejmowane w kraju. To kompleksowy program rozwoju społecznogospodarczego, finansowany przy współudziale środków unijnych oraz ze środków krajowych. Zgodność celów rozwojowych miasta z celami i priorytetami zawartymi w Narodowym Planie Rozwoju jest warunkiem uczestniczenia w programach operacyjnych, będących podstawą wsparcia samorządów środkami z budżetu państwa i środkami pomocowymi funduszy Unii Europejskiej. Priorytety dla miasta Elbląg są spójne z Narodowym Planem Rozwoju na lata " przede wszystkim w obszarze: tworzenia nowych miejsc pracy i zwiększanie zatrudnienia, wzrostu inwestycji odpowiadających wyzwaniom postępu technologicznego i społeczeństwa informacyjnego oraz w obszarze poprawy jakości kształcenia. ad 2. Strategia rozwoju kraju Jest podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety polityki rozwoju kraju w perspektywie najbliższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. SRK stanowi punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów rządowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Miasto Elbląg wpisuje się szczególnie w Priorytet 6. SRK Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej, b) Wyrównywanie szans rozwojowych obszarów problemowych. Zadaniem SRK jest wspieranie najsłabiej rozwiniętych województw Polski Wschodniej, w tym m.in. województwa warmińskomazurskiego. Województwo warmińskomazurskie wspierane będzie m.in. w takich działaniach jak: zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej, szczególnie z obwodem kaliningradzkim, rozbudowa przejść granicznych w połączeniu z modernizacją dróg dojazdowych, rozwój współpracy międzynarodowej województwa w regionie Morza Bałtyckiego, utrzymanie wysokich walorów przyrodniczych i krajobrazowych regionu (Zielone Płuca Polski), 1 Przyjęty przez Radę Ministrów w dniu r., po wprowadzonych zmianach 2 Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r. 3 Dokument zaakceptowany decyzją Komisji Europejskiej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego WARSZAWA, maj 2007 r. 4 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 r. 5 Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 5 października 1999 r, ogłoszona obwieszczeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 roku (M.P. Nr 26, poz. 432) 16 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

19 zachowanie dziedzictwa kulturowego Żuław, a zwłaszcza tworzenie sprawnie działającego systemu hydrotechnicznego, regulującego stosunki wodne, wzmocnienie międzynarodowej promocji turystycznej regionu (w tym promocja Kanału Elbląskiego). ad 3. Narodowe strategiczne ramy odniesienia Jest to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata W dokumencie szczególne miejsce zajmuje przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych, do których zaliczono także Warmię i Mazury. Obszarom tym przypisuje się przede wszystkim działania polepszenia kapitału ludzkiego, zwiększenia mobilności zawodowej i przestrzennej, rozbudowy funkcji metropolitalnych oraz wewnątrzregionalnej infrastruktury transportowej. ad 4. Krajowa strategia rozwoju regionalnego : regiony, miasta, obszary wiejskie Wyznacza cele polityki regionalnej wobec poszczególnych terytoriów w kraju, w tym obszarów miejskich i wiejskich oraz definiuje ich relacje w odniesieniu do innych polityk publicznych o wyraźnym terytorialnym ukierunkowaniu. W dokumencie określono także sposób działania podmiotów publicznych, a w szczególności rządu i samorządów województw dla osiągnięcia strategicznych celów rozwoju kraju. KSRR ustala trzy cele szczegółowe do 2020 roku: wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów, budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych, tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. Jednym z wyzwań Krajowej strategii rozwoju regionalnego jest zapewnienie województwom o najniższym poziomie rozwoju społecznogospodarczego odpowiedniego potencjału do zwiększenia udziału w tworzeniu i wzrostu zatrudnienia. Dotyczy to województw Polski Wschodniej, w tym województwa warmińskomazurskiego. ad 5. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju Obecnie obowiązująca Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju określa, że system przestrzennego zagospodarowania kraju tworzy sieć krajowych, ponadregionalnych i regionalnych ośrodków równoważenia rozwoju. Elbląg jest w niej zakwalifikowany jako ośrodek ponadregionalny. Obecnie trwają końcowe prace nad Koncepcją przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 (KPZK 2030), która stanie się najważniejszym długookresowym, krajowym dokumentem strategicznym, dotyczącym zagospodarowania przestrzennego. W grudniu 2011 roku Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej przyjęła dokument KPZK 2030, który pod 27 stycznia 2012 roku trafił do rozpatrzenia przez Komisję Infrastruktury, Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisję Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Przyjęty przez rząd projekt również wpisuje Elbląg do systemu osadniczego kraju jako ośrodek regionalny budujący dopiero swój potencjał krajowy. KPZK 2030 przewiduje, że w ramach działań z zakresu polityki przestrzennego zagospodarowania zostaną wzmocnione ośrodki w obszarach przygranicznych zlokalizowanych w pobliżu zewnętrznej granicy Unii Europejskiej m.in. poprzez Analiza społecznogospodarcza Elbląga 17

20 zwiększenie dostępu do usług publicznych średniego i wyższego rzędu, szczególnie w zakresie edukacji i ochrony zdrowia. W Koncepcji zapisane jest, że w przewozach towarowych wspierana będzie modernizacja i budowa infrastruktury ułatwiającej prowadzenie głównie przewozów intermodalnych (w tym centrów i terminali intermodalnych) oraz masowych między obszarami metropolitalnymi, przejściami granicznymi, portami morskimi, a także pozostałymi kluczowymi ośrodkami gospodarczymi. W zakresie żeglugi morskiej w myśl KPZK 2030 priorytet uzyskają inwestycje służące poprawie dostępności do terminali polskich portów morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki (Szczecin, Świnoujście, Gdańsk, Gdynia) oraz portów uzupełniających, takich jak Elbląg, w szczególności od strony lądu z wykorzystaniem śródlądowych dróg wodnych. II. na poziomie ponadregionalnym: 1. Strategia rozwoju Polski Wschodniej do 2020 roku 6, 2. Ekspertyza dotycząca Województwa WarmińskoMazurskiego w kontekście strategii rozwoju społecznogospodarczego Polski wschodniej do roku ad 1. Strategia rozwoju społecznogospodarczego Polski Wschodniej do 2020 roku Jest to strategia ponadregionalna, obejmująca 5 województw; pięć najbiedniejszych regionów Wspólnoty, w tym woj. warmińskomazurskie. Jest to punkt odniesienia do uruchamiania operacyjnych działań publicznych skierowanych na rozwój społecznogospodarczy tego obszaru. Głównymi priorytetami strategii są: oddziaływanie na poprawę jakości kapitału ludzkiego, budowanie społeczeństwa informacyjnego opartego na wiedzy, wspieranie gospodarki, wspieranie funkcjonowania MSP, zwiększenie dostępności komunikacyjnej Polski Wschodniej poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej, wykorzystanie położenia przy zewnętrznej granicy UE, rozwój współpracy transgranicznej, wsparcie funkcji metropolitalnych miast Polski Wschodniej, konserwacja środowiska przyrodniczego. ad 2 Ekspertyza dotycząca województwa warmińskomazurskiego w kontekście strategii społecznogospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 Zgodnie z zapisami Ekspertyzy problemy wymagające rozwiązania przy współudziale sąsiadujących z regionem warmińskomazurskim województw dotyczą: ochrony środowiska na jednorodnych obszarach o wybitnych walorach przyrodniczokrajobrazowych lub wrażliwych na antropopresję rozdzielonych przez granice administracyjne, usprawnienia powiązań komunikacyjnych i infrastrukturalnych istotnych w takim samym stopniu dla sąsiadujących województw jak dla systemów krajowych, efektywnego wykorzystania walorów przyrodniczych i kulturowych oraz potencjału społecznogospodarczego do aktywizacji obszarów przygranicznych. 6 Uchwała nr 278/2008, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 30 grudnia 2008 r. 7 Olsztyn, październik 2006 r. 18 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

21 W przypadku Elbląga dotyczy to przede wszystkim współpraca z województwem pomorskim, szczególnie w zakresie: rewaloryzacji technicznej i gospodarczej obszaru Żuław w celu optymalnego wykorzystania ich właściwości przyrodniczych do produkcji żywności modernizacji głównych powiązań komunikacyjnych przebiegających przez oba województwa: dróg krajowych przebiegających w paneuropejskich korytarzach transportowych: o korytarz VI: port Gdańsk Żilina południe Europy, którego ważnym elementem jest droga ekspresowa S 7 (biegnąca przez Elbląg, Pasłęk, Ostródę, Olsztynek i Nidzicę), o korytarz IA: port Gdańsk Kaliningrad Ryga, którego ważnym elementem jest droga ekspresowa S 22 biegnąca przez Elbląg (pokrywająca się z trasą Via Hanseatica ), linii kolejowych: o linia Irzędna Malbork Elbląg Braniewo (Kaliningrad), racjonalnego wykorzystania walorów Zalewu Wiślanego i otaczających go obszarów do rozwoju turystyki przy jednoczesnej ochronie jego ekosystemu wodnego; doprowadzenie do pełnego otwarcia akwenu Zalewu dla żeglugi morskiej. Wspólne rozwijanie zaplecza lądowego (portowego) dla powiązań wodnych obu brzegów Zalewu, zapewnienie ciągłości tras rowerowych międzynarodowych i regionalnych. III. na poziomie regionalnym: 1. Strategia rozwoju społeczno gospodarczego województwa warmińsko mazurskiego do roku , 2. Regionalny program operacyjny Warmia i Mazury na lata , 3. Strategia rozwoju edukacji w województwie warmińskomazurskim do 2015 roku 10, 4. Strategia rozwoju kultury w województwie warmińskomazurskim do 2015 roku 11, 5. Strategia rozwoju turystyki województwa warmińskomazurskiego 12, 6. Wojewódzki program polityki prorodzinnej na lata , 7. Strategia polityki społecznej województwa warmińskomazurskiego do 2020 roku 14, 8. Regionalna strategia innowacyjności województwa warmińskomazurskiego do roku , 9. Strategia informatyzacji województwa warmińskomazurskiego na lata , 10. Program ochrony środowiska województwa warmińskomazurskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata , 8 Uchwała nr XXXIV/474 /05 Sejmiku Województwa Warmińsko Mazurskiego z dnia 31 sierpnia 2005 r. 9 Uchwała nr 61/354/07/III Zarządu WarmińskoMazurskiego z dnia 14 listopada r r. 12 Uchwała Nr XLIII/831/10 Sejmiku Województwa WarmińskoMazurskiego z dnia r. 13 Uchwała Nr XIV/283/07 Sejmiku Województwa WarmińskoMazurskiego z dnia 28 grudnia 2007 r. 14 Projekt z dnia 12 lipca 2011 r. 15 Uchwała Nr XLIII/832/10 Sejmiku Województwa WarmińskoMazurskiego z dnia 28 września 2010 r. 16 Uchwała nr XII/227/07 Sejmiku Województwa WarmińskoMazurskiego z dnia 30 października 2007 r. 17 Uchwała Nr XIII/248/07 Sejmiku Województwa Warmińsko Mazurskiego z dnia 27 listopada 2007 r. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 19

22 ad 1. Strategia rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińskomazurskiego do roku 2020 Strategia jest najważniejszym dokumentem przygotowywanym przez samorząd województwa, określającym cele i priorytety polityki rozwoju, prowadzonej na terenie regionu. Za cel główny Strategii rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińskomazurskiego uznano: Spójność ekonomiczną, społeczna i przestrzenną Warmii i Mazur z regionami Europy. Określone w dokumencie priorytety rozwoju województwa to: konkurencyjna gospodarka, otwarte społeczeństwo, nowoczesne sieci. Strategia określa Elbląg jako centrum subregionu elbląskiego, wyposażone w infrastrukturę miejską o wysokich standardach. Według strategii miasto ma się specjalizować w rozwoju nowoczesnych technologii oraz współpracować z gospodarką morską obszaru Bałtyckiego i Obwodem Kaliningradzkim. ad 2. Regionalny program operacyjny Warmia i Mazury na lata Jest to najistotniejszy instrument polityki regionalnej województwa, spajający większość zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz inne jednostki publiczne i prywatne w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Celem głównym RPO WM jest: Wzrost konkurencyjności gospodarki oraz liczby i jakości powiązań sieciowych. Cel główny ma być osiągnięty poprzez spójną i konsekwentną realizację następujących celów szczegółowych: 1. wzrost konkurencyjności firm, produktów i usług, 2. wyższa konkurencyjność województwa jako miejsca pracy i życia, 3. poprawa połączeń sieciowych województwa warmińskomazurskiego. Realizowane przez Elbląg i elbląskich beneficjentów projekty, których duża część jest realizowana w ramach RPO WM musi wpisywać się w te cele. ad 3. Strategia rozwoju edukacji w województwie warmińskomazurskim do 2015 roku Dokument przedstawia analizę problemów i celów, precyzuje harmonogram działań w zakresie edukacji w województwie na najbliższe lata. Cel strategiczny Strategii to sprawny system edukacji dostosowany do potrzeb gospodarki regionu sprzyjający rozwojowi zasobów ludzkich. Dla miasta Elbląga ważne są zapisy w dokumencie dotyczące powstrzymania odpływu absolwentów szkół średnich poza województwo, poprzez podniesienie jakości kształcenia i szeroką ofertę edukacyjną w uczelniach województwa warmińskomazurskiego, w tym w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Elblągu. Ściślejsze powiązanie uczelni z gospodarką regionu, m.in. poprzez kształcenie w ramach zamówień edukacyjnych powinno pozwolić na zatrzymanie kadry z wyższym wykształceniem na obszarze województwa. 20 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

23 ad 4. Strategia rozwoju kultury w województwie warmińsko mazurskim do 2015 roku Dokument wyznacza strategiczne cele rozwoju kultury w województwie warmińskomazurskim oraz wskazuje kierunki działań. Brak w nim szczegółowych zapisów dotyczących Elbląga. Miasto wpisuje się jednak w zapisy ogólne dotyczące m.in. takich obszarów jak: ochrona dziedzictwa kulturowego, organizacja prowadzenia działalności kulturalnej, komunikacja społeczna, środki masowego przekazu w kulturze. ad 5. Strategia rozwoju turystyki województwa warmińsko mazurskiego Miasto Elbląg przedstawione jest w Strategii rozwoju turystyki województwa warmińskomazurskiego jako istotny ośrodek turystyczny, który odgrywa ważną rolę w województwie. Miasto łączy w sobie atrakcyjne położenie komunikacyjne, atrakcyjne zasoby przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe o wysokiej randze. W dokumencie określone zostały kierunki rozwoju wybranych regionalnych produktów turystycznych oraz działań w sferze promocji tych produktów i wspomagania w dziedzinie zasobów ludzkich i struktur organizacyjnych. Dla miasta Elbląg ważne są zapisy dotyczące: rozwoju i poprawy jakości atrakcji i walorów turystycznych, poprawy jakości infrastruktury turystycznej oraz przygotowania oferty w zakresie turystyki wypoczynkowej i wodnej dla Kanału Elbląskiego, rozwoju atrakcji i walorów turystycznych i rozwój infrastruktury Zalewu Wiślanego, rozwoju infrastruktury tras i ścieżek rowerowych, w tym międzynarodowego szlaku rowerowego R1, który powiązany jest z miastem Elbląg, rozwoju turystyki biznesowej, rozwoju turystyki przyrodniczej, w tym w obszarze Jeziora Drużno i Wysoczyzny Elbląskiej. ad 6. Wojewódzki program polityki prorodzinnej na lata W Wojewódzkim programie nie ma szczegółowych zapisów dotyczących Elbląga. Miasto Elbląg wpisuje się w cel strategiczny Programu: Poprawa funkcjonowania rodzin województwa warmińskomazurskiego oraz priorytety: I: wspieranie i promowanie prawidłowego funkcjonowania rodzin, II: wspieranie podmiotów pomagających rodzinom w sytuacjach problemowych, kryzysowych. ad 7. Strategia polityki społecznej województwa warmińskomazurskiego do 2020 roku Dokument określa priorytety w zakresie zatrudnienia, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, działań na rzecz kobiet, wyrównywania szans osób niepełnosprawnych, pomocy społecznej, przeciwdziałania dyskryminacji, profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień oraz współpracy z organizacjami pozarządowymi. Miasto Elbląg wpisuje się w następujące priorytety wyznaczone dla województwa warmińskomazurskiego: I: prawidłowo funkcjonująca rodzina, II: wzmacnianie integracji społecznej, III: wspieranie aktywności i mobilności zawodowej oraz edukacyjnej osób bezrobotnych, IV: rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 21

24 ad 8. Regionalna strategia innowacyjności województwa warmińskomazurskiego do roku 2020 Założenia Regionalnej Strategii Innowacyjności Warmii i Mazur do roku 2020 realizują następujące elbląskie instytucje: Elbląski Park Technologiczny, który tworzy podstawy dla rozwoju współpracy instytucjonalnej w zakresie innowacji między różnymi sektorami w skali regionalnej oraz ponadregionalnej, Elbląski Inkubator Nowoczesnych Technologii Informatycznych, którego celem jest stworzenie jak najlepszych warunków do rozpoczęcia działalności w sektorze zaawansowanych technologii, Żuławski Ośrodek Badawczy IMUZ, który prowadzi badania naukowe i prace badawczorozwojowe m.in. w zakresie: gospodarki wodnej w rolnictwie, urządzania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, gospodarowania na użytkach zielonych, z uwzględnieniem ekonomicznych uwarunkowań produkcji oraz ochrony środowiska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa (z Instytutem Informatyki Stosowanej), dzięki której rozwija się sektor ICT. Zgodnie z zapisami Regionalnej strategii innowacyjności w województwie warmińskomazurskim będą wspierane parki naukowotechnologiczne (EPT), centra transferu technologii (Centrum Transferu Technologii PWSZ), inkubatory technologiczne (EINTI), akademickie inkubatory przedsiębiorczości (PWSZ w Elblągu) oraz ośrodki szkoleniowodoradcze (Elbląska Izba Przemysłowo Handlowa zlikwidowana w 2011 roku). ad 9.Strategia informatyzacji województwa warmińsko mazurskiego na lata Jest dokumentem wytyczającym cele i kierunki informatyzacji województwa. Głównym celem Strategii informatyzacji.. jest: rozwój społeczeństwa informacyjnego w województwie warmińsko mazurskim. Celami strategicznymi dla województwa natomiast są: I: poprawa warunków dostępu do Internetu, II: wzrost liczby użytkowników technologii informatycznych i telekomunikacyjnych, III: rozwój treści i usług dostępnych online. ad 10. Program ochrony środowiska województwa warmińskomazurskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Celem strategicznym dokumentu jest dobry stan środowiska umożliwiający zrównoważony rozwój. Miasto Elbląg wpisuje się w następujące cele średniookresowe i działania Programu: ochrona dziedzictwa przyrodniczego, równoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii, środowisko i zdrowie dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, edukacja ekologiczna. Program mówi o konieczności objęcia strefami ochronnymi miejskich ujęć wody, w tym ujęć dla Elbląga. Wskazuje się, że powiat elbląski jest jednym z najbardziej zagrożonych w województwie, jeżeli chodzi o występowanie powodzi: urządzenia osłony przeciwpowodziowej budowane, modernizowane i utrzymywane przez stulecia, mają dla tego regionu znaczenie najwyższe decydują o istnieniu Żuław na mapie gospodarczej Polski, o istnieniu miejsc pracy i zamieszkania dla wielu tysięcy ludzi. 22 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

25 Elbląg w programie jest pokazywany jako wzór dobrze prowadzonej edukacji ekologicznej, zaś Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Piaskach na Mierzei Wiślanej, który jest prowadzony przez Gminę Miasto Elbląg jest wskazany jako unikalny w skali województwa i pełniący bardzo ważną rolę w kształtowaniu postaw proekologicznych. Program wymienia także działania w zakresie edukacji ekologicznej prowadzone przez PWSZ w Elblągu Analiza społecznogospodarcza Elbląga 23

26 II. Sytuacja planistyczna miasta Elbląg jest miastem o powierzchni 7952 ha. Według stanu na r. na terenie Elbląga obowiązywały 62 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, czyli o trzy więcej niż rok wcześniej. Tereny objęte obowiązującymi planami stanowiły 45,4 % powierzchni miasta (w 2010 roku 44,64%). Zmniejszyła się powierzchnia miasta przewidziana do objęcia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego z 22,64% w 2010 r. do 20,9 % w Tabela 4. Struktura powierzchni miasta wg stanu na i r. Stan na Stan na Powierzchnia całkowita obszaru miasta ha ha Powierzchnia terenów objętych obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego Powierzchnia terenów objętych projektami m.p.z.p., będących w trakcie procedury sporządzania Powierzchnia terenów nie przewidzianych do objęcia ustaleniami m.p.z.p ogółem 3 549,65 ha 3 603,22 ha 1800 ha 1 547,64 ha 3 002,59 ha 2 988,94 ha w tym tereny zamknięte 345,76 ha 345,76 ha w tym tereny leśne i otwarte 2 059,52 ha 2 059,52 ha w tym tereny o ustabilizowanej polityce przestrzennej 597,22 ha 583,66 ha Powierzchnia obszaru inwestycyjnego miasta (bez terenów leśnych, otwartych, zamkniętych oraz terenów o ustabilizowanej polityce przestrzennej) powierzchnia terenów inwestycyjnych 4 949, ,06 ha udział terenów objętych obowiązującymi planami miejscowymi (z wyłączeniem terenów objętych zmianami) (a) udział terenów objętych pracami projektowymi i procedurą planów miejscowych na terenach nie objętych planami miejscowymi (b) 69,4% 72,6% 22,6% 20,9% udział terenów objętych planami miejscowymi i pracami projektowymi (a+b) 92% 93,5% Udział terenów nie objętych dotychczas procedurami sporządzania planów miejscowych w liczbie bezwzględnej 393,55 ha 322,14 ha udział w powierzchni terenów inwestycyjnych 8,0% 6,5% Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu 24 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

27 Mapa 2. Sytuacja planistyczna Elbląga, stan na r. Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu Analiza społecznogospodarcza Elbląga 25

28 Mapa 3. Obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w obszarze miasta Elbląga według stanu na r. Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu 26 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

29 Administracja architektonicznobudowlana W 2010 roku zmniejszyła się ilość spraw prowadzonych przez administrację architektonicznobudowlaną. Wpłynął na to przede wszystkim duży spadek w liczbie wydawanych zaświadczeń o samodzielności lokali mieszkalnych ich liczba zmniejszyła się o 49%. Tab. 5. Ilość spraw prowadzonych przez administrację architektonicznobudowlaną Lp. Wyszczególnienie Pozwolenia na budowę Postanowienia Zgłoszenia robót budowlanych Korespondencja Pozwolenia na rozbiórkę Inne decyzje (umorzenie, wygaśnięcie) Zezwolenie na realizację inwestycji drogowej Samodzielność lokali SUMA Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu Analiza społecznogospodarcza Elbląga 27

30 III. Infrastruktura techniczna Infrastruktura drogowa i parkingowa Podstawowy układ komunikacyjny Elbląga tworzą krajowe drogi publiczne S 7 i S 22 stanowiące obwodnicę miasta oraz cztery wojewódzkie drogi publiczne: 1) nr 500 o długości ok. 5,2 km, leżąca w ciągu ulic: Warszawskiej, Alei Tysiąclecia, Alei Grunwaldzkiej, Pasłęckiej, 2) nr 503 o długości ok. 7,5 km, leżąca w ciągu ulic: Rycerskiej, Pocztowej, Robotniczej, Browarnej, Mazurskiej, 3) nr 504 o długości ok. 9,3 km, leżąca w ciągu ulic: Hetmańskiej, 12 Lutego, Królewieckiej, 4) nr 509 o długości ok. 6,5 km, leżąca w ciągu ulic Artura Grottgera i Łęczyckiej. W Elblągu zarządcą dróg publicznych w granicach administracyjnych miasta, z wyłączeniem dróg ekspresowych S7 i S22 jest Prezydent Miasta Elbląga. Zgodnie ze stanem ewidencji dróg publicznych na dzień 31 grudnia 2010 r. w zarządzie znajdują się: 4 drogi wojewódzkie, zlokalizowanymi w ciągach 14 ulic o łącznej długości 28,495 km, 129 dróg powiatowych, zlokalizowanych w ciągach 148 ulic o łącznej długości 104,81 km, 228 dróg gminnych, zlokalizowanych w ciągach 229 ulic o łącznej długości 79,931 km, odcinek drogi krajowej nr 22 od granicy administracyjnej Elbląga do granicy pasa drogowego ElblągPołudnie (Raczki) o długości 0,530 km. Razem długość dróg publicznych administrowanych przez Prezydenta Miasta wynosi 213,798 km. W porównaniu z rokiem 2009 łączna długość dróg zwiększyła się o 0,744 km. Według badań natężenia ruchu drogowego wykonanych w 2008 roku (istnieje obowiązek ich przeprowadzenia raz na 5 lat) największe wartości przekrojowych natężeń ruchu kołowego dla szczytu popołudniowego obserwuje się na ulicach: al. Grunwaldzka [E/h] (pojazdów umownych na godzinę) ul. Generała GrotaRoweckiego [E/h] ul. Pocztowa [E/h] ul. 12 Lutego [E/h] ul. Hetmańska [E/h] Powyższe dane dotyczące natężenia ruchu odnoszą się do pojazdów zarejestrowanych w Elblągu w 2008 roku. W ciągu dwóch lat liczba zarejestrowanych pojazdów wzrosła i według stanu na 31 grudnia 2010 roku wynosiła szt. Na terenie miasta zlokalizowanych jest 25 obiektów mostowych (mosty, wiadukty, estakady oraz kładki dla pieszych) oraz 14 przepustów (obiekty o przekroju zamkniętym i średnicy od 0,6 m do 2,5 m). Łączna długość obiektów mostowych wynosi 1 633,86 mb. Łączna powierzchnia obiektów mostowych wynosi ,13 m 2. Kontrole dróg i drogowych obiektów inżynierskich prowadzone są przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w okresach 5 letnich zleca się wykonanie szczegółowej kontroli stanu technicznego i przydatności do użytkowania wszystkich dróg publicznych i obiektów mostowych. Ostatni przegląd szczegółowy wykonany został 28 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

31 w 2007r, następny planowany jest w 2012r. Celem monitoringu stanu technicznego dróg publicznych przeprowadzane są objazdy: dróg wojewódzkich wraz z najważniejszymi drogami powiatowymi raz na miesiąc, dróg powiatowych i gminnych stanowiących ważną część sieci komunikacyjnej raz na kwartał oraz pozostałych dróg powiatowych i gminnych stanowiących układ dróg lokalnych i dojazdowych raz na rok. Stan nawierzchni dróg powiatowych i dróg gminnych znajdujących się w granicach administracyjnych Elbląga przedstawia poniższa tabela. Tab. 6. Stan nawierzchni dróg powiatowych i gminnych na Drogi powiatowe Drogi gminne Łącznie Stan drogi procentowy procentowy procentowy ilość w km ilość w km udział udział udział ilość w km bardzo dobry 32,48 34,19 7,3 6,04 21,4 40,23 dobry 22,96 24,17 17,3 14,31 20,47 38,48 ostrzegawczy 22 23,17 25,81 21,35 23,68 44,52 zły 18,19 19,15 36,66 30,33 26,31 49,48 bardzo zły 4,37 4,6 12,93 10,7 8,14 15,3 razem , , ,01 Źródło: Departament Zarząd Dróg Urzędu Miejskiego w Elblągu W Elblągu występuje deficyt miejsc parkingowych. Analizy dotyczące potrzeb parkingowych mieszkańców zawarte są w Uchwale Nr XXII/494/2009 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 25 czerwca 2009r. w sprawie przyjęcia Kierunków działań w zakresie zwiększenia liczby miejsc parkingowych w Elblągu wraz z opracowaniami oraz w Planie rozwoju sieci drogowej z uwzględnieniem transportu zbiorowego dla Gminy Miasto Elbląg na lata W mieście istnieje ok miejsc postojowych (w tym ok miejsc na drogach publicznych), jednocześnie natężenie ruchu drogowego na głównych ciągach komunikacyjnych wynosi ok pojazdów na dobę i z roku na rok wzrasta w związku z przyrostem liczby samochodów w Elblągu. Powoduje to wiele uciążliwości w dostępie do usług i instytucji publicznych zlokalizowanych w centrum miasta oraz dla mieszkańców tam zamieszkałych. Zgodnie z art. 13b ust. 2 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych na obszarach charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacji lokalnej polityki transportowej, w szczególności w celu ograniczenia dostępności tego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej ustala się strefy płatnego parkowania. W 2010 roku obszar parkingów w Elblągu został podzielony na 2 strefy: 1 Strefa Płatnego Parkowania zawierająca 19 parkingów; 2 Strefa Płatnego Parkowania zawierająca 3 parkingi Od maja 2010 roku Strefy Płatnego Parkowania znajdują się pod nadzorem Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. Przekazanie nadzoru nad SPP tej spółce jest wynikiem polityki wspierania rozwoju transportu publicznego i miało na celu wygenerowanie przez nią dochodów finansujących zbiorowy transport publiczny. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 29

32 Tabela 7. Zestawienie przychodów i kosztów SPP za okres majgrudzień 2010 r. Przychody ,37 zł w tym: opłata za przedłużony czas parkowania 3,20 zł opłata za parkowanie ,10 zł parkowanie mobilet 260,87 zł abonament na parkowanie ,00 zł opłata dodatkowa za parkowanie ,20 zł Koszty ,29 zł Zysk(PrzychodyKoszty) ,08 zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Z prowadzonej w okresie majgrudzień 2010 r. działalności w zakresie SPP, spółka ZKM osiągnęła przychody w wysokości ,37 zł. Powyższa kwota pokryła poniesione koszty, które wyniosły ,29 zł., a zatem z omawianej działalności spółka uzyskała zysk w wysokości zł. W roku 2011 nastąpiła zmiana organizacji Stefy płatnego parkowania w mieście. Została ona podzielona na dziesięć sektorów. Zewnętrzne granice obszaru każdego z sektorów wyznaczają ulice drogi publiczne niżej wymienione: Sektor I zewnętrzna granica to ulice: Aleja Tysiąclecia, Rycerska, Giermków, Hetmańska. Sektor II zewnętrzna granica to ulice: Giermków, Rycerska, Plac Słowiański, Pocztowa, Aleja Armii Krajowej, 12 Lutego, Hetmańska. Sektor III zewnętrzna granica to ulice: Hetmańska, 12 Lutego, Generała Grota Roweckiego, Grobla Św. Jerzego, 3 Maja, Plac Grunwaldzki, Aleja Tysiąclecia. Sektor IV zewnętrzna granica to ulice: Aleja Tysiąclecia, Bulwar Zygmunta Augusta, Wałowa, Stoczniowa, Bożego Ciała, Robotnicza, Pocztowa, Plac Słowiański, Rycerska. Sektor V zewnętrzna granica to ulice: Plac Grunwaldzki, 3 Maja, Grobla Św. Jerzego, rzeka Kumiela. Sektor VI zewnętrzna granica to ulice: Aleja Grunwaldzka, Lotnicza, Plac Dworcowy. Sektor VII zewnętrzna granica to ulice: Aleja Grunwaldzka, Stefana Żeromskiego, Generała Józefa Bema, rzeka Kumiela. Sektor VIII zewnętrzna granica to ulice: Górnośląska, Nowowiejska, Wawrzyńca Pilgrima, ul. Królewiecka, 12 Lutego, Generała Grota Roweckiego, Grobla Św. Jerzego, rzeka Kumiela. Sektor IX zewnętrzna granica to ulice: 12 Lutego, Teatralna, Robotnicza, Pocztowa, Aleja Armii Krajowej. Sektor X zewnętrzna granica to ulice: Teatralna, ul. Królewiecka, Pułkownika Stanisława Dąbka, Brzozowa, Jaśminowa, Robotnicza, Teatralna. Inwestycje drogowe W 2010 roku na terenie Elbląga prowadzono 14 inwestycji drogowych. W przypadku dziesięciu z nich roboty drogowe zostały zakończone i odebrane w 2010 roku, a zakończenie rzeczowej realizacji czterech nastąpiło w 2011 roku. Trzy inwestycje były realizowane przy dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej, jedna przy dofinansowaniu dotacją celową przyznawaną w ramach programu 30 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

33 wieloletniego pn. Narodowy program przebudowy dróg lokalnych , a pozostałe dziesięć ze środków własnych Gminy Miasta Elbląg. W roku 2011 rozpoczęto realizację 9 kolejnych inwestycji, z czego dwie przy dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej. Realizacja pięciu z tych inwestycji została zakończona w 2011, dwóch planowanych jest na pierwszą połowę 2012 roku, zaś dwóch kolejnych na październik 2013 roku. Listę inwestycji drogowych zawiera poniższa tabela: Tabela 8. Inwestycje drogowe realizowane na terenie Elbląga w 2010 i 2011 roku Lp Inwestycja Źródło finansowania Wartość inwestycji Zakończenie rzeczowej realizacji 1 Przebudowa drogi powiatowej ul. Generała Grota Roweckiego w Elblągu wraz z jej układem komunikacyjnym Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Całość: ,24 PLN Dofinansowanie: 70% kosztów kwalifikowalnych = ,51 PLN Odnowa nawierzchni chodnika ul. Plac Wolności w Elblągu 3 Odnowa nawierzchni miejsc postojowych przy ul. Mielczarskiego 4 Odnowa odcinka nawierzchni ul. Krakusa 5 Odnowa nawierzchni dróg publicznych w Elblągu (Łęczycka, Fromborska, Mazurska, Kościuszki) Gmina Miasto Elbląg Całość: ,37 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,02 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,45 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: PLN Odnowa odcinka nawierzchni chodnika ul. Królewieckiej 7 Odnowa odcinka nawierzchni chodnika ul. Reja 8 Odnowa nawierzchni chodnika ul. Kopernika 9 Przebudowa ul. Lotniczej etap II dojazd do Placu Dworcowego 10 Odnowa nawierzchni ul. Robotniczej w Elblągu 11 Budowa parkingu tymczasowego przy ul. Grobla św. Jerzego 12 Przebudowa skrzyżowania ulic GrotaRoweckiego Trybunalska Ratuszowa Łączności etap I przebudowy DW Zapewnienie dostępności komunikacyjnej kompleksu turystycznorekreacyjnego EUROPARK w Elblągu poprzez Gmina Miasto Elbląg Całość: ,32 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,47 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,61 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,93 PLN Gmina Miasto Elbląg Narodowy program przebudowy dróg lokalnych Całość: ,58 PLN Dofinansowanie: 49,75% = PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,59 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,24 PLN Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007 Całość: ,52 PLN Dofinansowanie: 42,68% kosztów Analiza społecznogospodarcza Elbląga 31

34 przebudowę ul. Bolesława Chrobrego oraz budowę odcinka drogi w ciągu drogi powiatowej 2012 N 14 Przebudowa ulicy Romualda Traugutta w Elblągu 15 Odnowa nawierzchni ul. Lotniczej i odcinka ul. Skrzydlatej 2013 kwalifikowalnych = ,78 PLN Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Inwestycje rozpoczęte w 2011 roku Całość: ,54 PLN Dofinansowanie: 70% kosztów kwalifikowalnych = ,82 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,34 PLN Budowa miejsc postojowych przy ul. Skrzydlatej Gmina Miasto Elbląg Całość: ,91 PLN Odnowa nawierzchni chodnika ulicy Pionierskiej i ul. M. Beniowskiego Gmina Miasto Elbląg Całość: ,27 PLN Przebudowa nawierzchni drogi z budową parkingu przy ul. Rzeźnickiej Gmina Miasto Elbląg Całość: ,78 PLN Przebudowa układu drogowego w dzielnicy Rubno etap I ul. Rzepakowa Gmina Miasto Elbląg Całość: ,21 PLN Odnowa nawierzchni dróg w Elblągu Gmina Miasto Elbląg Całość: ,00 PLN Planowane na Przebudowa skrzyżowania ulic Gen. Grota Roweckiego 12 Lutego w Elblągu Etap I 22 Przebudowa ulic oraz drogowych obiektów inżynierskich stanowiących ciąg drogi wojewódzkiej nr 503 w obszarze miasta Elbląga etap I od Placu Słowiańskiego do ul. Obrońców Pokoju 23 Przebudowa DW Nr 504 ul. 12 Lutego i skrzyżowania ulic Królewiecka Nowowiejska Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Całość: ,21 PLN Dofinansowanie: 70% kosztów kwalifikowalnych = ,55 PLN Całość: ,00 PLN Dofinansowanie: 70% kosztów kwalifikowalnych = ,96 PLN Planowane na Planowane na Gmina Miasto Elbląg Całość: ,00 PLN Planowane na Źródło: Departament Zarząd Dróg Urzędu Miejskiego w Elblągu 32 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

35 Koszty utrzymania infrastruktury drogowej Nakłady finansowe na utrzymanie i remonty dróg publicznych w 2010 roku wyniosły 7 799,6 tys. zł. Od 2008 roku można zauważyć spadek nakładów, przy jednocześnie zwiększającej się łącznej długości dróg publicznych znajdujących się pod zarządem Prezydenta Elbląga. Tabela 9. Koszty utrzymania infrastruktury drogowej w Elblągu w latach Rok Długość dróg [km] Wydatki na utrzymanie: urządzeń bezpieczeństwa Wydatki na remonty ruchu drogowego; zieleni, czystości; akcja zima; [tys. zł.] wydatki [tys. zł.] długość wyremontowanych nawierzchni (nakładki) [km] , , ,08 5, , , ,11 3, , , ,35 2, , , ,94 0, , , ,89 0, , , ,15 0, , ,05 852,55 0,20 Źródło: Departament Zarząd Dróg Urzędu Miejskiego w Elblągu Komunikacja miejska Komunalny system transportu publicznego (komunikację miejską) tworzą dwa podsystemy: sieć linii tramwajowej i sieć linii autobusowej. Podsystemy te są ze sobą zintegrowane. W komunikacji miejskiej w Elblągu obowiązuje model organizacyjny zakładający rozdzielenie działalności organizatorskiej (organizator komunikacji) od działalności przewozowej (przewoźnicy operatorzy). Do organizacji komunikacji miejskiej Gmina Miasto Elbląg utworzyła spółkę komunalną: Zarząd Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. W Elblągu publiczny transport zbiorowy znajduje się pod nadzorem Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. Spółka ta pełni funkcję organizacyjną komunikacji miejskiej. Funkcje przewozowoeksploatacyjne pełnione są przez spółki przewozowe: Tramwaje Elbląskie Sp. z o.o. w zakresie komunikacji tramwajowej (5 linii) oraz wyłonione w drodze przetargu trzy spółki w zakresie transportu autobusowego: Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o. o. (7 linii), Autobusowe Linie Prywatne ALP Spółka z o.o. (6 linii) i Przedsiębiorstwo Komunikacji Autobusowej PKA Spółka z o. o. (8 linii). Sieć linii komunikacyjnych w Elblągu składa się z: trakcji tramwajowej 5 linii łączących cztery pętle : Ogólna, Druska, Saperów i Marymoncka; Analiza społecznogospodarcza Elbląga 33

36 trakcji autobusowej 21 linii, w tym: 1 nocna, 1 sezonowa, oraz 6 linii autobusowych wybiegających poza granice administracyjne Elbląga łącząc z miastem tereny przyległych gmin Elbląg i Milejewo. Mapa 4. Schemat linii komunikacji miejskiej w Elblągu 34 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

37 Łączna długość linii komunikacyjnych w granicach administracyjnych Elbląga wynosi 236 km, z tego 42 km to trakcja tramwajowa, a 194 km trakcja autobusowa. Długość linii autobusowej w strefie podmiejskiej wynosi 22 km. Przewoźnicy wykonują rocznie ok. 7,730 mln wkm (wozokilometrów) w tym: T.E Sp. z o.o. ok. 1,480 mln wkm (31 %) PKS Sp. z o.o. ok. 1,042 mln wkm (22 %) ALP Sp. z o.o. ok. 1,107 mln wkm (23,5 %) PKA Sp. z o.o. ok. 1,107 mln wkm (23,5 %) Przewoźnicy rozliczani są wg ceny za 1 wkm. Stan taboru tramwajowego i autobusowego w Elblągu przedstawiony jest w poniższych tabelach: Tabela 10. Wielkość taboru posiadanego przez spółki przewozowe Przewoźnik Stan na r. Stan na r. Stan na r. Ogółem Niskopodłogowe Ogółem Niskopodłogowe Ogółem Niskopodłogowe TE PKS ALP PKA Razem Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Tabela 11. Średni wiek taboru w latach Przewoźnik 2006 r r r r r. TE 30,3 26,6 26,3 27,1 28,1 PKS 11,1 6,5 7,4 8,3 8,9 ALP 17,0 9,6 9,2 9,7 9,6 PKA 11,7 8,5 9,3 9,9 10,0 Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Tabela 12. Liczba pojazdów wyposażonych w tablice elektroniczne Przewoźnik 2007 r r r r. TE PKS ALP PKA Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Jak wynika z powyższego zestawienia 51% pojazdów wchodzących w skład taboru transportu miejskiego w Elblągu to pojazdy niskopodłogowe. Udział ten zaniża tabor tramwajowy, gdzie odsetek ten wynosi tylko 17%. Dla porównania w taborze autobusowym udział pojazdów niskopodłogowych wynosi 69%. Średni wiek autobusów w każdym roku trwania umów przewozowych nie może przekraczać u przewoźnika 10 lat, co daje gwarancję ciągłego procesu odnawiania taboru do 2013 r. Spółka Tramwaje Elbląskie eksploatuje: Analiza społecznogospodarcza Elbląga 35

38 35 wagonów tramwajowych (26 w ruchu) w tym: 6 typu 121 N z 2006 r 17 typu 805 N z lat typu GT6 zakupionych w Niemczech w 1996 r. jako używane 32,4 kmtp torowisk w tym 28,8 kmtp obsługi pasażerskiej (z tego 90 % to tory wydzielone) Tabor tramwajowy wymaga modernizacji (wozy z lat ) oraz wymiany (wozy GT6). Remontu lub wymiany wymagają też torowiska tramwajowe. Ani ZKM Sp. z o.o., ani Tramwaje Elbląskie nie generują zysku, który mógłby zapewnić realizację niezbędnych inwestycji. Tak jak w innych miastach finansowanie inwestycji realizowane jest z budżetu miasta lub, jeśli to możliwe ze środków Unii Europejskiej. Zgodnie z podpisanymi umowami przewozowymi, do końca 2008 r. przewoźnicy autobusowi byli zobowiązani do instalacji tablic elektronicznych we wszystkich autobusach. Na koniec 2010 r. stan realizacji wynosi 93% (tablice są zamontowane w 64 autobusach na 69 wymaganych). Aktualnie tablice elektroniczne funkcjonują we wszystkich nowych autobusach zakupionych w latach i w pojazdach, które według harmonogramów mają być eksploatowane do 2013 r. Jedynie w firmie PKS wszystkie autobusy posiadają elektroniczne tablice z informacją liniową. Przewoźnicy ALP i PKA deklarują, że w roku 2011 zamontują brakujące tablice. W przypadku spółki Tramwaje Elbląskie brak jest takiego wymogu, a liczba pojazdów wyposażonych w takie tablice pozostaje stała i wynosi 7 (20% całego taboru tramwajowego). Jakościowe aspekty przewozów Istotnym miernikiem jakościowym w komunikacji miejskiej jest ocena regularności kursowania pojazdów. Na ocenę regularności kursów wpływają: ilość kursów niewykonanych wskaźnik wykonania kursów, ilość kursów niepunktualnych wskaźnik punktualności, Tabela 13. Wskaźnik regularności kursowania w 2010 roku Przewoźnik Ilość kursów wg rozkładu Ilość kursów wykonanych prawidłowo Braki kursów Wskaźnik wykonanych kursów Ilość kursów niepunktualnych Wskaźnik punktualności Wskaźnik regularności TE ,90% ,85% 99,75% ALP ,87% ,67% 99,54% PKS ,93% ,77% 99,70% PKA ,94% ,82% 99,76% Ogółem ,91% ,78% 99,69% Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 W 2010 r. na ogólną ilość kursów do wykonania według rozkładu jazdy tj , przewoźnicy nie wykonali 443 kursów stąd wskaźnik wykonania kursów wyniósł 99,91%, a wykonali niezgodnie z rozkładem jazdy stąd wskaźnik punktualności wyniósł 99,78%. 36 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

39 W 2010 r., na zaplanowanych kursów, liczba wykonanych prawidłowo wyniosła , co oznacza, że wskaźnik regularności kursowania wyniósł 99,69%. Jest on dokładnie taki sam jak za rok 2009, z tym, że w 2010 roku spółka ALP, poprawiła swój wskaźnik z 99,35% na 99,54%, a u pozostałych przewoźników ten wskaźnik minimalnie się obniżył. Wskaźniki wykonania kursów, punktualności i regularności są jednymi z najlepszych na tle kraju i są wynikiem przyjętego w Elblągu modelu komunikacji miejskiej rozdzielającego funkcje organizacyjno kontrolne od przewozowych. Istotnym dopełnieniem oceny jakościowej przewozów są kontrole w zakresie pozostałych parametrów odnoszących się głównie do oceny czystości pojazdów, sprawności kasowników, oznakowania pojazdów i innych, szczegółowo określonych w umowach. W ciągu 2010 roku przeprowadzono 303 takie kontrole. Główne nieprawidłowości odnotowano w ustawieniu kodów kasowników. Wartość kar za stwierdzone nieprawidłowości (za kursy niewykonane, opóźnienia, przyspieszenia, brak sprzedaży biletów, niesprawne kasowniki, brudne pojazdy oraz kursy wykonane autobusami nieprzystosowanymi do przewozu osób niepełnosprawnych) wyniosła zł. Największe kary przewoźnicy płacą za nieprzestrzeganie rozkładów jazdy (za zawinione opóźnienia i przyspieszenia) oraz za niewykonane kursy. Według szacunków Zarządu Komunikacji Miejskiej 18 liczba przewiezionych pasażerów w 2010 r. wyniosła 20,65 mln. W porównaniu z rokiem 2009 ilość pasażerów zmniejszyła się o ok. 2,4%. Należy zaznaczyć, że jest to zjawisko dotyczące nie tylko Elbląga. Coroczny spadek przewozów w granicach 35%, w ciągu ostatnich 10ciu lat, odnotowują wszystkie średnie i duże miasta w kraju. Z ogólnej liczby 20,65 mln pasażerów prawie 62% zapłaciła za przejazd (w tym 67% wniosła opłatę ulgową). Około 30% skorzystało z uprawnień do przejazdów bezpłatnych, natomiast ok. 810% to gapowicze. Liczba przejazdów biletowanych wyniosła prawie 12,9 mln, z czego przejazdy na podstawie biletów okresowych to ok. 43%, a na podstawie biletów jednorazowych ok. 57%. Sprzedaż biletów komunikacji miejskiej Obowiązujące w 2010 r. rodzaje biletów i taryfa opłat za przewóz osób i bagażu ustalone zostały Uchwałą Nr X/169/2007 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 25 października 2007 r. W roku 2010 podjęta została przez Radę Miejską uchwała Nr XXX/663/2010, która nie zmieniła cen biletów a jedynie, na jej mocy, wprowadzono dodatkowo bilet okresowy 30dniowy i nowy bilet obowiązujący na linii nocnej. Tab. 14. Ceny biletów w Elblągu w 2010 roku stan na 31 grudnia. Typy biletów Liczba dni Normalny Ulgowy 1. BILET JEDNORAZOWY 1.1 Bilet jednorazowy 2,00 zł 1,00 zł 1.2 Bilet jednorazowy w pojeździe z możliwością przesiadki 2,80 zł 1,40 zł 1.3 Bilet na linii nocnej 3,00 zł 1.4 Bilet pięcioprzejazdowy 9,00 zł 4,50 zł 2. BILET MIESIĘCZNY 2.1 Bilet miesięczny imienny na 2 wybrane linie miesiąc 69,00 zł 34,50 zł 2.2 Bilet miesięczny imienny sieciowy na wszystkie linie miesiąc 80,00 zł 40,00 zł 18 Szacunki są oparte o badania potoków pasażerskich trakcji tramwajowej z 2007 i 2009 roku oraz raporty ze sprzedaży biletów. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 37

40 2.3 Bilet miesięczny sieciowy na okaziciela na wszystkie linie miesiąc 120,00 zł 60,00 zł 2.4 Bilet 30dniowy imienny sieciowy na wszystkie linie (łącznie z linią nocną) 2.5 Bilet miesięczny wakacyjny imienny sieciowy dla młodzieży do 24 roku na podstawie leg. szkolnej, w okresie lipiecsierpień 2.6 Bilet grupowy jednodniowy dla uczestników kolonii i zimowisk (grupa 10 i więcej osób) 2.7 Bilet semestralny imienny dla uczniów i studentów szkół wyższych na okres i Bilet dekadowy (10 dniowy) imienny 30 dni 85,00 zł 42,50 zł miesiąc 30,00 zł zł/osobę 0,80zł zł/semestr 170,00zł 3.1 Bilet dekadowy (10 dniowy) imienny na dwie wybrane linie 10 dni 24,00 zł 12,00 zł 3.2 Bilet dekadowy (10 dniowy) imienny sieciowy na wszystkie linie 3.3 Bilet dekadowy (10 dniowy) wakacyjny imienny sieciowy dla młodzieży do 24 roku na podstawie leg. szkolnej, w okresie lipiecsierpień II. Bilety podmiejskie gmina Elbląg 10 dni 28,00 zł 14,00 zł 10 dni 11,00 zł 1 Bilet jednorazowy 3.10 zł 1.55 zł 2 Bilet miesięczny imienny miesiąc zł zł 3 Bilet dekadowy imienny 10 dni zł zł III. Bilety podmiejskie gmina Milejewo 1 Bilet jednorazowy 3.70 zł 1.85 zł 2 Bilet miesięczny imienny miesiąc zł zł 3 Bilet dekadowy imienny 10 dni zł zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Ogólna ilość sprzedanych biletów jednorazowych w 2010 r. wyniosła 7 249,9 tys. sztuk i była mniejsza o 7,3% w porównaniu do roku poprzedniego. Nastąpił natomiast niewielki wzrost sprzedaży biletów okresowych. ZKM starał się aby zwiększyć udział biletów okresowych w ogólnej sprzedaży, m.in. poprzez utrzymanie ceny biletów okresowych na niezmienionym poziomie (od 2003 r.). W 2011 roku wzrosły ceny biletów jednorazowych (tabela nr 15). Ze strefy podmiejskiej Gminy Elbląg wydzielono Gronowo Górne, gdzie obowiązują obecnie takie same stawki jak w strefie miejskiej. Kolejną zmianą związaną z cyfryzacją komunikacji miejskiej było wprowadzenie możliwości zakupu biletów przy użyciu telefonu komórkowego oraz Elektronicznej Karty Miejskiej. Wprowadzono także bilet jednodniowy, który można kupić u kierowcy lub za pomocą telefonu komórkowego. Tab. 15. Ceny biletów jednorazowych w Elblągu w 2011 roku stan na 31 grudnia. Typy biletów Liczba dni Normalny Ulgowy 1. BILETY PAPIEROWE 1.1 Bilet jednorazowy w strefie miejskiej 2,40 zł 1,20 zł 1.2 Przejazd Przesiadkowy w strefie miejskiej u kierowcy 3,00 zł 1,50 zł 1.3 Bilet jednorazowy na linii nocnej 3,00 zł 1,50 zł 1.4 Bilet pięcioprzejazdowy w strefie miejskiej 11,00 zł 5,50 zł 1.5 Bilet jednorazowy w strefie gminy Elbląg z wyjątkiem Gronowa Górnego i strefie miejskiej 1.6 Bilet jednorazowy w strefie gminy Elbląg dotyczący wyłącznie Gronowa Górnego i strefie miejskiej 3,60 zł 1,30 zł 2,40 zł 1,20 zł 38 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

41 1.7 Bilet jednorazowy w strefie gminy Milejewo i strefie miejskiej 4,00 zł 2,00 zł 1.8 Bilet jednodniowy z bileterki oraz zakupiony przy użyciu telefonu 2. BILETY PROMOCYJNE DLA UŻYTKOWNIKÓW EKM 2.1 Przejazd jednorazowy przekraczający 2 przystanki w strefie miejskiej 2.2 Przejazd jednorazowy nieprzekraczający 2 przystanków w strefie miejskiej 2.3 Przejazd przesiadkowy w ciągu 20 min. w strefie miejskiej (opłata za drugi przejazd) 2.4 Przejazd jednorazowy w strefie gminy Elbląg z wyjątkiem Gronowa Górnego i strefie miejskiej 2.5 Przejazd jednorazowy w strefie gminy Elbląg dotyczący wyłącznie Gronowa Górnego i strefie miejskiej 2.6 Przejazd jednorazowy w strefie gminy Milejewo i strefie miejskiej 3. BILETY PROMOCYJNE ZAKUPIONYCH PRZY UŻYCIU TELEFONU KOMÓRKOWEGO 11,00 zł 5,50 zł miesiąc 2,20 zł 1,10 zł miesiąc 2,00 zł 1,00 zł miesiąc 0,80 zł 0,40 zł 30 dni 3,40 zł 1,70 zł miesiąc 2,20 zł 1,10 zł 3,80 zł 1,90 zł 3.1 Bilet jednorazowy w strefie miejskiej 10 dni 2,20 zł 1,10 zł 3.2 Bilet jednorazowy w strefie gminy Elbląg z wyjątkiem Gronowa Górnego i strefie miejskiej 3.3 Bilet jednorazowy w strefie gminy Elbląg dotyczący wyłącznie Gronowa Górnego i strefie miejskiej 10 dni 3,40 zł 1,70 zł 10 dni 2,20 zł 1,10 zł 3.4 Bilet jednorazowy w strefie gminy Milejewo i strefie miejskiej 3,80 zł 1,90 zł Źródło: Tabela 16. Struktura ilościowa sprzedaży biletów jednorazowych latach Rodzaj biletu (N bilet normalny, U bilet ulgowy) 2009r. 2010r. 2010r. 2009r. ilość w tys. szt. Udział % ilość w tys. szt Udział % % 1. Jednorazowe N 1 946,3 24, ,3 24,1 89,7 U 3 248,6 41, ,6 40,8 91,0 2. Jednorazowe w pojeździe N 114,3 1,5 98,7 1,3 86,4 U 313,4 4,0 339,9 4,6 108,5 3. Karnety 5cio przejazdowe N 992,5 12,7 944,9 13,0 95,2 U 1209,4 15,4 1159,9 16,0 95,9 4. Mobilet N 1,9 0,1 U 1,7 0,1 Razem: 7 824,5 100, ,9 100,0 92,7 Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Analiza społecznogospodarcza Elbląga 39

42 Tabela 17. Struktura ilościowa sprzedaży biletów okresowych latach Rodzaj biletu (N bilet normalny, U bilet ulgowy) 2009r. 2010r. Udział ilość w szt. % ilość w szt. 2010r. 2009r. Udział % % 1. Miesięczne N , ,4 96,8 U , ,4 99,0 2. Dekadowe N , ,2 99,6 U , ,4 110,9 3. Semestralne U 556 0, ,6 91,0 Razem: , ,0 101,2 Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Wartość brutto sprzedaży biletów komunikacji miejskiej w 2010 r. wyniosła ,5 tys. zł. W porównaniu do 2009 r. była niższa o około 6%. Sprzedaż biletów jednorazowych w 2010 r. spadła o 7,5% w stosunku do ubiegłego roku. W sprzedaży biletów jednorazowych pod względem wartościowym, bilety normalne stanowią 55% ogólnej sprzedaży, a bilety ulgowe 45%. Wartość sprzedaży brutto biletów okresowych w 2010 r. wyniosła 3 359,5 tys. zł. i nieznacznie spadła (o 0,9%) w stosunku do 2009 r. Bilety okresowe ulgowe stanowią 55% ogólnej sprzedaży biletów okresowych. Tabela 18. Struktura wartościowa sprzedaży biletów jednorazowych latach r. 2010r. 2010r. Rodzaj biletu Wartość Udział Wartość Udział 2009r. w tys. zł. % w tys. zł. % % Jednorazowe N 4 245, ,7 89,5 U 3 730, ,8 93,4 Karnety 5cio przejazdowe N 1 786, ,9 95,2 U 1 088, ,9 95,9 Mobilet N 3,9 U 1,8 Razem jednorazowe ,0 76, ,0 74,9 92,5 z tego: N 6 032, , ,2 U 4 818, , Bilety okresowe 3 389,5 23, ,5 25,1 99,1 z tego: N 1 561, , ,6 U 1 827, , ,4 OGÓŁEM (jedn.+ okres.) , , z tego: N 7 593,8 53,3 7027,8 52,5 92,5 U 6 646,7 46, ,7 47,5 95,7 Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok Analiza społecznogospodarcza Elbląga

43 Przyczyny spadku sprzedaży biletów: Utrzymujący się od kilkunastu lat spadek przewożonych pasażerów (wzrost ilości samochodów osobowych, emigracja, likwidacja dużych zakładów pracy); Wprowadzenie zmian w komunikacji związanych z prowadzonymi inwestycjami drogowymi powoduje rezygnację pasażerów z przejazdu środkami komunikacji miejskiej. Kontrolę biletów w pojazdach komunikacji miejskiej w Elblągu w 2010 r. wykonywał zespół 10 kontrolerów pracujących w 2 lub 3 osobowych brygadach, którzy obok czynności podstawowych przypisane mają prowadzenie doraźnych kontroli w zakresie czystości pojazdów w trakcie wykonywania przewozów, sprawności kasowników, ciągłości sprzedaży biletów w pojazdach i innych parametrów jakościowych i eksploatacyjnych. W roku 2010 przeprowadzonych zostało kontroli co skutkowało wystawieniem przez kontrolerów opłat dodatkowych. Tabela 19. Główne wskaźniki kontroli biletowej w latach r r r. Ilość kontroli Ilość opłat dodatkowych Wartość opłat dodatkowych zł zł zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Problemem jest windykacja należności. W 2010 roku uzyskano przychody z opłat dodatkowych i windykacji należności w wysokości ,24 zł., natomiast koszty kontroli oraz koszty windykacji wyniosły ,82 zł. Jak wynika z poniższego zestawienia (tab. 20), spółka każdego roku ponosi stratę w wysokości ok. 200 tys. zł z tytułu prowadzenia windykacji. Mając to na uwadze, ZKM zdecydował się na przekazanie kontroli biletowej oraz windykacji opłat dodatkowych firmie zewnętrznej wyłonionej w drodze przetargu (od 21 marca 2011 roku). Tabela 20. Zestawienie przychodów i kosztów z kontroli biletowej i windykacji w latach Wykonanie Wykonanie Wykonanie 2008 r r r. PRZYCHODY ,08 zł ,01 zł ,24 zł z tego: opłaty dodatkowe ,75 zł ,43 zł ,82 zł opłaty manipulacyjne 3 221,00 zł 4 174,70 zł 3 393,00 zł zwrot za koszty sądowe i komorn ,83 zł ,72 zł ,13 zł zwrot kosztów upomnienia 7 629,12 zł 9 034,88 zł 9 562,04 zł odsetki ustawowe ,38 zł ,28 zł ,25 zł KOSZTY ,22 zł ,62 zł ,82 zł z tego: wynagrodzenia, w tym: ,91 zł ,19 zł ,52 zł a) prowizja kontrolerów ,48 zł ,77 zł ,57 zł narzuty na wynagrodzenia ,37 zł ,36 zł ,63 zł pozostałe koszty ,52 zł ,64 zł ,56 zł koszty windykacji, z tego: ,42 zł ,43 zł ,11 zł a) znaczki sądowe ,00 zł ,33 zł ,00 zł Analiza społecznogospodarcza Elbląga 41

44 b) znaczki pocztowe ,92 zł ,39 zł ,95 zł c) opłaty komorn. i sądowe ,50 zł ,71 zł ,16 zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Infrastruktura przystankowa ZKM Spółka z o.o. w 2010 roku administrowała 310 przystankami w ciągu tras układu komunikacyjnego miasta, w tym: 239 przystankami autobusowymi o pow m 2 ; 71 przystankami tramwajowymi o pow m 2 ; 10 pętlami autobusowymi o pow m 2 ; Łączna powierzchnia zajmowana przez przystanki i pętle w granicach miasta wynosi m przystanków wyposażonych jest w wiaty przystankowe z czego: 131 wiat to własne i 5 obce, 39 wiat zlokalizowanych jest na przystankach tramwajowych, a 97 na przystankach autobusowych. ZKM administruje 56 przystankami autobusowymi i 7 pętlami autobusowymi zlokalizowanymi poza granicami administracyjnymi Elbląga, których właścicielem są Gmina Elbląg i Gmina Milejewo. W ciągu roku ustawione zostały 2 wiaty na przystankach tramwajowych i 5 wiat na przystankach autobusowych. W 2010 na letnie i zimowe utrzymanie przystanków ZKM Sp. z o.o. wydatkował zł. W 2010 roku koszty remontowe wiat i pawilonów wyniosły zł. Koszty te obejmują likwidację uszkodzeń w 6 wiatach oraz naprawę 2 ławek w wiatach, 9 tablic rozkładów jazdy, wymianę 4 słupków przystankowych, ponadto w ciągu roku zostało oczyszczonych z graffiti 85 kasetonów rozkładowych. W 82 wiatach przystankowych wybito 111 m 2 szyb osłonowych na kwotę zł. Uszkodzono 13 osłon przeciwbryzgowych na kwotę zł. Optymizmem napawa fakt, że nastąpił spadek ilości aktów wandalizmu, co przełożyło się na spadek kosztów utrzymania i renowacji infrastruktury przystankowej. Tabela 21. Koszty dewastacji infrastruktury przystankowej w latach Koszty remontowe wiat i pawilonów zł zł zł zł zł Szyby w wiatach zł zł zł zł zł Szyby w osłonach zł zł przeciwbryzgowych Razem zł zł zł zł zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Rok Jak widać na poniższej mapie zdecydowaną większość zurbanizowanej części miasta cechuje czas dostępu do przystanku nieprzekraczający 5 min. Jedynie obszary Warszawskiego Przedmieścia, osiedla Przy Młynie oraz obszary przyległe do przedłużenia ul. Pułkownika Stanisława Dąbka (na północ od ul. Ogólnej) cechuje nieco niższy poziom obsługi środkami transportu publicznego, ale czas dojścia do przystanku nie przekracza 7 min. 42 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

45 Mapa 4.Czas dojścia do przystanków Źródło: Departament Zarząd Dróg Izochrony czasu dojścia do przystanku Analiza społecznogospodarcza Elbląga 43

46 Infrastruktura rowerowa Obecnie udział podróży rowerowych w ogólnej liczbie przemieszczeń niepieszych w Elblągu nie przekracza 2%, co jest niskim współczynnikiem biorąc pod uwagę, że w przeciętnym dniu roboczym średnia długość podróży samochodem osobowym w Elblągu wynosi około 6 km, a transportem publicznym 7 km. Podstawową koncepcją tworzenia infrastruktury rowerowej w Elblągu było przez lata tzw.,,podejście liniowe zakładające całkowitą separację ruchu kołowego od rowerowego poprzez tworzenie wydzielonych dróg rowerowych poza jezdnią przy okazji modernizacji lub budowy ulic samochodowych. Poza tworzeniem wydzielonych dróg rowerowych w Elblągu na kilku skrzyżowaniach zainstalowano wydzieloną sygnalizację świetlną dla rowerów, nie ustawioną jednak w sposób preferujący rowerzystów. Należy zauważyć, że obecnie stosowaną przez bardziej zaawansowane w rozwoju ruchu rowerowego miasta Polski koncepcją jest tzw.,,podejście obszarowe, które zakłada koncentrowanie uwagi na poprawie warunków życia mieszkańców danego obszaru miasta poprzez rozwijanie niewidzialnej infrastruktury rowerowej (m.in. uspokajanie ruchu samochodowego, likwidacja lokalnych barier ruchu rowerowego, działania informacyjnopromocyjne). Na terenie miasta na koniec 2010 roku zlokalizowane było 32,8 km ścieżek rowerowych. W roku 2011 ich długość wzrosła do 35,3 km. Większość z nich została zbudowana z fazowanej kostki brukowej, która powoduje pewien dyskomfort jazdy. Dopiero od 2009 roku w Elblągu zaczęto stosować do budowy dróg rowerowych niefazowaną kostkę brukową (ul. Legionów, część ulicy Niepodległości, ul. Generała Grota Roweckiego, Modrzewina). Właściwie ułożona jest ona znacznie przyjaźniejszą nawierzchnią dla ruchu rowerowego. Wciąż jednak pozostaje w tyle za rozwiązaniami miast bardziej rozwiniętych pod względem ruchu rowerowego, czyli prowadzeniem dróg rowerowych w obszarze jezdni lub tam gdzie jest to niezbędne, budowaniem wydzielonych dróg rowerowych wykonanych z asfaltobetonu lub mastyksu grysowego barwionych na kolor czerwony. Zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków Świadczeniem usług w zakresie dostawy wody i odprowadzania ścieków zajmuje się spółka komunalna Elbląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. (EPWiK Sp. z o.o.). System zaopatrzenia miasta Elbląga w wodę oparty jest o 7 ujęć wody podziemnej ujmujących czwartorzędowy poziom wodonośny. Są to: ujęcia wyżynne: Małe Bielany, JagodowoDębowe Pole, Krasny Las i Dąbrowa sytuowane w północnej części miasta na terenie Wysoczyzny Elbląskiej, ujęcie nizinne Malborska usytuowane w południowej części miasta położone na terenie Żuław Elbląskich, ujęcie wody Szopy znajdujące się poza granicami administracyjnymi miasta Elbląg, usytuowane na terenie Żuław Elbląskich w odległości 7 km na południowy zachód od centrum miasta Elbląg przy linii kolejowej Elbląg Malbork, na terenie gminy Gronowo Elbląskie, ujęcie lokalne Rubno Wielkie usytuowane w północnych peryferyjnych częściach miasta Elbląga, które nie jest włączone do systemu wodociągowego miasta. 44 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

47 Ponadto system tworzą też 4 stacje uzdatniania wody: Królewiecka, Malborska, Szopy, Rubno Wielkie. Sieć wodociągowa miasta posiada układ pierścieniowy. Zróżnicowanie wysokościowe terenu miasta narzuca konieczność strefowania ciśnień w sieci wodociągowej. Sieć miejska podzielona jest na 3 strefy: strefa niska obejmująca obszar na terenach położonych do wysokości 1520m n.p.m., strefa wysoka (tereny położone powyżej 20 m n.p.m.) zasilana grawitacyjnie z dwóch początkowych zbiorników zapasowowyrównawczych na SUW Królewiecka, strefa hydroforowa obejmująca obszar w obrębie strefy niskiej i wysokiej. Łączna długość sieci wodociągowej (wraz z przyłączami) w mieście Elblągu wynosiła 364,3 km. Roczna produkcja wody z ujęć elbląskich w 2010 r. wyniosła 8 422,5 tys.m 3. i była niższa w stosunku do roku poprzedniego o 2,7%. Własne ujęcia pokrywają zapotrzebowanie miasta w 100%. Wykres 5. Ujęcie wody w Elblągu w 2010 roku Rubno Wielkie 0,4% Ujęcia wyżynne 45,1% Malborska 41,1% Szopy 13,4% Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok 2010 Na terenie miasta Elbląga istnieje układ kanalizacji rozdzielczej. Ścieki sanitarne z terenu miasta odprowadzane są poprzez system kanalizacji sanitarnej o długości 253,6 km oraz 21 przepompowni ścieków do mechaniczno biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w północno zachodniej części Elbląga. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Elbląg. Parametry oczyszczonych ścieków spełniają wymagania określone przepisami. W 2010 roku dopływ ścieków na Oczyszczalnię Mechaniczno Biologiczną wyniósł 7.988,9 tyś. m3 i był niższy w stosunku do roku poprzedniego o 8,4 %. Występuje przewaga ilości ścieków dopływających na oczyszczalnię w stosunku do ilości wody wtłaczanej do sieci o 2,8 %, w latach poprzednich różnica ta była znacznie wyższa, sięgała nawet kilkunastu %. Decydują o tym wody deszczowe przenikające w okresie opadów do kanalizacji sanitarnej. Z sieci sanitarnej korzysta ok. 98 % mieszkańców. Obszarami nie uzbrojonymi w sieć kanalizacji sanitarnej są m.in. osiedla Dąbrowa, Rubno, Krasny Las, Próchnik, część Zawodzia. Na obszarach tych funkcjonuje ok. 300 zbiorników Analiza społecznogospodarcza Elbląga 45

48 bezodpływowych, z których ścieki wozami asenizacyjnymi są przewożone do stacji zlewnej w Oczyszczalni Ścieków. Taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków w 2009 i Tabela 22. Taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków w 2009 i 2010 roku ceny nie uwzględniają 7% podatku od towarów i usług. J/m Opłaty obowiązujące od % do r r. wzrostu Woda 1. gospodarstwa domowe zł/m3 2,75 3,10 12,7 2. działalność gospodarcza zł/m3 2,75 3,10 12,7 3. pozostali zł/m3 2,75 3,10 12,7 Ścieki 1. gospodarstwa domowe zł/m3 2,65 2,90 9,4 2. działalność gospodarcza zł/m3 2,82 3,05 8,2 3. pozostali zł/m3 2,65 2,90 9,4 4.ścieki w postaci wód opadowych zł/m 2 0,85 0,85 0 Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok roku kształtowały się następująco: Średni koszt produkowanej wody w 2010 r. ukształtował się na poziomie 3,25 zł za m 3, a odprowadzanych ścieków 2,93 zł za m 3. W 2010 roku spółka EWPIK osiągnęła straty na sprzedaży ogółem w wysokości 284,9 tys. zł. Jest to spadek o 934 tys. zł w porównaniu z 2009 rokiem. Straty na sprzedaży wody w 2010 roku obliczono na 874,2 tys. zł. Dzięki pozostałej działalności operacyjnej spółka wypracowała w 2010 roku zysk brutto w wysokości 663 tys. zł. Jest to zysk mniejszy o 546,6 tys. zł, w porównaniu z 2009 rokiem. Na taki wynik finansowy, prócz spadku przychodów i wzrostu kosztów sprzedaży wpłynął wzrost wysokości odsetek związanych z zaciągniętymi wcześniej kredytami na inwestycje. Tabela 23. Przychody ze sprzedaży, koszt własny i wynik finansowy Wykonanie 2009 r. Wykonanie 2010 r. [tys. zł] [tys. zł] 1.Przychody ze sprzedaży ogółem , ,9 w tym: wody , ,9 usług kanalizacyjnych , ,0 robót odpłatnych 2 600, ,3 materiałów 17,8 24,1 usług w zakr. kanalizacji deszczowej 2 073, ,7 inwestycji 2 571, ,9 2.Koszt własny sprzedaży ogółem , ,8 w tym:wody , ,1 usług kanalizacyjnych , ,3 robót odpłatnych 1 797, ,4 materiałów 17,4 23,4 46 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

49 kanalizacji deszczowej 2 023, ,7 inwestycji 2 571, ,9 3. Wynik na sprzedaży 649,1 284,9 w tym:wody 528,5 874,2 usług kanalizacyjnych 323,9 10,3 robót odpłatnych 803,3 913,9 materiałów 0,4 0,7 usług w zakr.kanalizacji deszczowej 50,0 315,0 inwestycji 0,0 0,0 4. Przychody finansowe 453,1 134,9 5.Koszty finansowe 612,4 893,4 6.Pozostałe przych.operac , ,5 7.Pozostałe koszty operac. 290,3 241,1 10.Zysk brutto 1 209,6 663,0 11.Podatek dochodowy 264,8 210,5 12.Zysk netto 944,8 452,5 Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok 2010 Strukturę elbląskich odbiorców wody i dostawców ścieków pokazuje poniższy wykres: Wykres 6. Odbiorcy wody i dostawcy ścieków w 2010 roku. Struktura odbiorców wody Struktura dostawców ścieków 19% 11% Gospodarstwa domowe Jednostki gospodarcze Pozostali 17% 9% 70% 74% Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok 2010 Najwięksi odbiorcy wody w Elblągu w 2010 roku to: Wspólnoty mieszkaniowe 1 552,3 tys. m 3 Grupa Żywiec S.A. 574,3 tys. m 3 Spółdzielnia Mieszkaniowa Sielanka 564,4 tys. m 3 Spółdzielnia Mieszkaniowa Zakrzewo 416,1 tys. m 3 Spółdzielnia Mieszkaniowa Nad Jarem 293,5 tys. m 3 Zarząd Budynków Komunalnych 237,7 tys. m 3 Wojskowa Agencja Mieszkaniowa wspólnoty 229,7 tys. m 3 Zarząd Nieruchomości Elzam Dom Sp. z o.o 164,6 tys. m 3 Alstom Power Sp. z o.o. 84 tys. m 3 Analiza społecznogospodarcza Elbląga 47

50 Tabela 24. Awaryjność sieci wodociągowokanalizacyjnej w roku 2010 Sieć wodociągowa Element Długość Ilość awarii Wskaźnik Sieć rozdzielcza (km) 198, ,756 Sieć magistralna (km) 73,3 2 0,027 Przyłącza (km) 92,5 82 0,89 Przyłącza ( sztuki) ,014 Armatura (sztuki) brak danych 118 Sieć kanalizacyjna Element Długość Ilość awarii Wskaźnik Zatory w trasie ( km) 203, ,30 Zatory w przyłączach (km) 49, ,56 Zapadnięcia kanału (km) 253,1 36 0,14 Zatory w przyłączach (szt) ,07 Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok 2010 W 2010 r. nastąpił spadek ilości awarii we wszystkich elementach sieci wodociągowej i sieci kanalizacyjnej. Jest to efektem przeprowadzonych prac w ramach programu spójności polegających na czyszczeniu sieci wodociągowej o łącznej długości 129,2 km. Ponadto dokonano wymiany zużytej armatury sieciowej (wymieniono 105 sztuk zasuw wraz z przebudową węzłów na połączeniach wodociągów). W przypadku sieci wodociągowej najwyższy wskaźnik awaryjności mają przyłącza. W ciągu 2010 roku wymieniono 47 sztuk przyłączy o łącznej długości 616m. Jednocześnie największy wskaźnik awaryjności wykazywały również przyłącza sieci kanalizacyjnej. Awarie kanalizacyjne spowodowane są w głównej mierze zmniejszającymi się przepływami ścieków, a tym samym ich zagęszczeniem. Obniża to zdolności samoczyszczenia kanałów, a w efekcie prowadzi do powstawanie zatorów. Wykres 7. Liczba awarii kanalizacyjnych w latach zatory w trasie zatory w przyłączach zapadnięcia kanału Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok Analiza społecznogospodarcza Elbląga

51 Kanalizacja deszczowa Wody opadowe z terenu miasta Elbląga odprowadzane są poprzez system kanalizacji deszczowej lub rowami otwartymi do rzek: Kumieli, Elbląg, Babicy i dalej do Zalewu Wiślanego. Elbląg nie posiada sieci ogólnospławnej. Na terenie miasta istnieje układ kanalizacji deszczowej o łącznej długości 276,8 km i zakresie średnic mm. Sieć wykonana jest z rur betonowych, WIPRO, PCV, a kanał o średnicy 2000 mm jest murowany z cegły kanalizacyjnej. Znaczna część sieci deszczowej pochodzi z okresu międzywojennego. Istniejący układ kanalizacji deszczowej nie obejmuje terenu całego miasta. Brak jest kanalizacji deszczowej na terenie dzielnic: Zatorze, Zawodzie, Wyspa Spichrzów, Krasny Las, Dąbrowa, Rubno, Górna Sadyba oraz w rejonie ulic: Częstochowskiej, Bartniczej, Fromborskiej, Królewieckiej. Inwestycje i remonty w 2010 roku Ogółem nakłady inwestycyjne w zakresie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Elblągu w 2010 roku wyniosły ,6 tys. zł. Z tej sumy 5 835,2 tys. zł to nakłady inwestycyjne pochodzące z amortyzacji. W ramach środków własnych wykonano m.in. sieć wodociągową z przyłączami w ul. Traugutta, Kosynierów Gdyńskich, Grobla św. Jerzego, Związku Jaszczurczego, sieć wodociągową z przyłączami w ul. Chrobrego, rekonstrukcję studni głębinowej na ujęciu wody Pagórki, kanalizację sanitarną dla osiedla Górna Sadyba i obszaru Europarku, sieć wodociągową w ul. Wyżynnej i Strumykowej, renowację kanalizacji sanitarnej i deszczowej metodą ROBOLINER, modernizację instalacji c.o. oczyszczalnia ścieków. Zakupy inwestycyjne w 2010 roku zostały dokonane na kwotę 347,8 tys. zł. Zadania remontowe w 2010 roku wykonano na kwotę 255,4 tys. zł. Najważniejszą inwestycją w 2010 roku była kontynuacja i zakończenie przedsięwzięcia inwestycyjnego Zaopatrzenie w wodę pitną Elbląga, realizowanego przy współudziale środków z Funduszu Spójności. W 2010 roku nakłady na realizację ww. przedsięwzięcia wyniosły ,5 tys. zł. Wartość całej inwestycji zamknęła się kwotą ,6 tys. zł, w tym środki pochodzące z dotacji wyniosły ,7 tys. zł (56%). W wyniku realizacji zadania nastąpiło dostosowanie jakości wody pitnej do wymagań norm Unii Europejskiej (Dyrektywa Komisji Europejskiej 98/33/WE dot. jakości wody przeznaczonej do spożycia.) Energetyka Ciepłownictwo Eksploatacją miejskiego systemu ciepłowniczego zajmuje się Elbląskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. Główne źródła ciepła dla Elblaga to: Elektrociepłownia Elbląg (EC) będąca własnością Koncernu Energetycznego ENERGA S.A. w Gdańsku; Analiza społecznogospodarcza Elbląga 49

52 Ciepłownia Dojazdowa będąca własnością Elbląskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Elblągu (EPEC). Wykres 8. Struktura zaopatrzenia miasta w ciepło w 2010 EC Energa Kogeneracja 88,14% Kotłownie lokalne 0,25% Ciepłownia Dojazdowa 11,61% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych EPEC W skład systemu zaopatrzenia w ciepło z m.s.c wchodzą też: 148,1 km sieci i kanałów ciepłowniczych (w tym sieci wysokoparametrowe ok. 126 km) 628 węzłów ciepłowniczych 434 rozdzielnie ciepła Miejski system ciepłowniczy rozwija się od centrum miasta w kierunku na zewnątrz. Taki rozwój zapewnił w miarę optymalny kształt systemu dystrybucyjnego i wykształcił szereg układów pierścieniowych, stwarzając dzięki temu duże bezpieczeństwo zasilania i dostawy energii cieplnej. Sezon grzewczy w 2010 roku trwał od 1 stycznia do 31 maja i od 21 września do 31 grudnia wyniósł razem 253 dni. Średnia temperatura zewnętrzna w sezonie grzewczym wyniosła +2,6 C wobec +3,7 C zanotowanej w roku Szczególny wpływ na wysokie zużycie ciepła miały wyjątkowo niskie średnie temperatury zewnętrzne zanotowane w styczniu oraz grudniu 2010 roku (7,5 C i 6,2 C). W tych warunkach na potrzeby cieplne miasta zakupiono i wytworzono: ogółem GJ z tego: miejska sieć ciepłownicza GJ w tym: EnergaKogeneracja (EC) GJ Dojazdowa GJ kotłownie lokalne GJ Ilość wprowadzonego do sieci ciepła była wyższa o 198 tys. GJ (10,2%) niż w 2009 roku. Moc utrzymywana dla m.s.c. na potrzeby centralnego ogrzewania i ciepłej wody wynosiła 201 MW, z czego zamówiona w EC 161 MW. Najwyższe średnie miesięczne obciążenie cieplne dla warunków obliczeniowych wystąpiło w styczniu i wyniosło 190,6 MW. Według stanu na dzień r. energia cieplna dostarczana była do odbiorców (2 324 punktów odbioru ciepła) w oparciu o zawarte umowy, w tym: 50 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

53 1 433 umowy indywidualne 90 umów grupowych Na dzień roku bilans mocy zamówionej przez odbiorców wynosił 201,367 MW, w tym: m.s.c. 200,838 MW kotłownie 0,529 MW W porównaniu z końcem 2009 roku bilans ten zmniejszył się o 1,935 MW. Od wielu lat utrzymuje się stały spadek mocy zamówionej o ok. 2 MW rocznie. Dokonywane podłączenia nowych obiektów w trakcie roku nie są w stanie zrównoważyć składanych korekt mocy zamówionej przez dotychczasowych odbiorców. Są one efektem prowadzonych działań termomodernizacyjnych, ale także podejmowanego ryzyka z racji umiarkowanych temperatur zimowych i rzeczywistej troski o racjonalne korzystanie z ciepła. Sprzedaż ciepła w 2010 roku wyniosła ogółem GJ w tym: sprzedaż z m.s.c GJ sprzedaż z kotłowni lokalnych GJ W porównaniu z rokiem 2009 sprzedaż ciepła była wyższa o 190 tys. GJ. Strukturę udziału poszczególnych grup podmiotów w odbiorze ciepła w 2010 roku przedstawia wykres nr 10. W 2010 roku odnotowano 31 wyłączeń sieci spowodowanych awariami i wyciekami (o 7 więcej niż w 2009 roku). Miały one charakter krótkotrwałych przerw, mało odczuwalnych przez mieszkańców. Wydatki na remont i konserwacje w 2010 roku wyniosły tys. zł i były niższe o 146 tys. zł niż w roku poprzednim. Nakłady na inwestycje wyniosły tys. zł i były wyższe o 476 tys. zł (5%) od poniesionych w 2009 roku, Wykonawstwo siłami własnymi zostało zrealizowane w kwocie tys. zł, co stanowiło 49,7% wszystkich nakładów inwestycyjnych. Wykres 9. Główni odbiorcy energii cieplnej w 2010 roku wg wartości sprzedaży Pozostali odbiorcy 8,12% Administracja rządowa i samorządowa 2,36% Jednostki Wojskowe 3,27% Odbiorcy indywidualni 3,41% Budżet Miejski 9,37% Spółdzielnie i Wspólnoty Mieszkaniowe 48,10% Wspólnoty ZBK 15,80% Przemysł 9,57% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych EPEC Analiza społecznogospodarcza Elbląga 51

54 Gazownictwo Dystrybutorem gazu w Elblągu i okolicznych gminach jest Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. mająca swą siedzibę w Gdańsku. Spółka zaopatruje odbiorców w mieście w gaz ziemny PN C04753E. Na koniec 2010 roku na terenie miasta eksploatowano ok. 46 km gazociągów średniego ciśnienia, ok. 144,6 km gazociągów niskiego ciśnienia oraz ok. 70,8 km przyłączy niskiego i średniego ciśnienia. W porównaniu z poprzednimi latami w 2010 roku nastąpił duży spadek liczby odbiorców gazu w Elblągu było ich Z tej liczby odbiorców to odbiorcy ogrzewający gazem mieszkania. Tutaj mamy do czynienia ze stałym wzrostem od roku Wszyscy odbiorcy w 2010 roku zużyli ,3 tys. m 3, z czego ogrzewający mieszkania 8 833,5 tys. m 3. Tabela 25. Odbiorcy gazu w latach [gosp.dom.] [gosp.dom.] [gosp.dom.] [gosp.dom.] [gosp.dom.] [gosp.dom.] Odbiorcy gazu Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem Źródło: Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Energia elektryczna Na terenie Elbląga działa jeden operator systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej ENERGAOPERATOR S.A. oraz 40 sprzedawców energii. Sprzedaż energii elektrycznej ogółem wyniosła w 2010 roku ,42 MWh. Liczba odbiorców energii elektrycznej w Elblągu to podmiotów, z tego to odbiorcy energii o niskim napięciu. Oświetlenie ulic i miejsc publicznych Zadaniem własnym gminy jest finansowanie oświetlenia dróg publicznych na terenie gminy. Oświetlenie uliczne jest ważnym elementem infrastruktury miasta. Wpływa na bezpieczeństwo ruchu drogowego i bezpieczeństwo publiczne. Na r. ulice w Elblągu były oświetlone przez pkt. świetlnych, większość urządzeń oświetlenia należy do ENERGA Oświetlenie Sp. z o.o. z Sopotu, należącej do ENERGA SA. W mieście prowadzone są z jednej strony budowa i przebudowa oświetlenia z drugiej strony działania w celu zmniejszenia kosztów energii elektrycznej i konserwacji oświetlenia (optymalizacja mocy zainstalowanej, wybór właściwej taryfy, negocjacja umów na zakup energii i konserwację oświetlenia, stosowanie energooszczędnych źródeł światła). Od 1998 r. zużycie energii elektrycznej kształtuje się na poziomie kwh/rok. Wydatki na energię elektryczną do oświetlenia ulic wyniosły: W 2008 r. (6648 pkt.) zł W 2009 r. (6859 pkt.) zł W 2010 r. (6937 pkt na drodze Nr 7) zł W 2011 r. (6941 pkt na drodze Nr 7) zł 52 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

55 Mimo prowadzonych inwestycji są jeszcze ulice w Elblągu, które nie mają oświetlenia lub na których oświetlenie kwalifikuje się do wymiany ze względu na stan techniczny. Takich oświetleń jest ok pkt. świetlnych (osiedle Zatorze, ul. Jana Amosa Komeńskiego, Rawska, Morszyńska, Michała Kajki i ulice przyległe, Juliana Fałata itp.) Gospodarka odpadami Na terenie miasta Elbląg powstaje średnio ok Mg odpadów komunalnych rocznie i ilość ta ma tendencję wzrostową, mimo spadającej liczby ludności. System gospodarki odpadami komunalnymi w mieście reguluje Uchwała Nr XXX/707/2010 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 16 września 2010 r. w sprawie uchwalenia Planu gospodarki odpadami dla Miasta Elbląga do roku 2014 wraz z Programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Miasta Elbląga na lata Schemat systemu gospodarowania i odbierania odpadów komunalnych w Elblągu Selektywna zbiórka odpadów UM INNI PRZEWOŹNICY ZEZWOLENIA nadzór merytoryczny MPO Z.U.O. Sp. z o.o. Z.U.O. Segregacja wtórna surowce wtórne Sprzedaż Źródło: Plan gospodarki odpadami dla miasta Elbląga do roku 2014 System gospodarki odpadami komunalnymi w mieście oparty jest o instalacje należące do Zakładu Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Elblągu spółki komunalnej Gminy Miasto Elbląg. Zakład mieści się przy ul. Mazurskiej w północno zachodniej części miasta, pomiędzy dzielnicami Zawada i Rubno. Poszczególne podmioty prowadzące działalność polegającą na odbiorze odpadów komunalnych kierują odpady finalnie do ZUO Sp. z o.o. w Elblągu. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 53

56 Poza odbieraniem zmieszanych odpadów komunalnych prowadzona jest także selektywna zbiórka poszczególnych grup odpadów. Odbieraniem i transportem odpadów komunalnych zmieszanych, odpadów wielkogabarytowych z terenów zielonych, odpadów budowlanych zajmują się aktualnie: Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o. w Elblągu CLEANER Sp. j. ZPChr z Elbląga Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych COMPLEX z Nowego Stawu Na rynku elbląskim funkcjonują też firmy odbierające wąski asortyment odpadów komunalnych: Firma Handlowa TESSO s.j. z Gdyni odzież i tekstylia PPHU Wtórpol ZPChr ze Skarżyska Kamiennej odzież Utyl Service BIS z Brodnicy oleje, tłuszcze jadalne Warmińsko Mazurskie Przedsiębiorstwo Drogowe Sp. z o.o. z Gutkowa odpady z czyszczenia ulic i placów. Firmy odbierające zmieszane odpady komunalne od właścicieli nieruchomości na terenie Elbląga, dysponują specjalistycznymi pojemnikami, których ilość i rodzaj przedstawiony został w tabeli: Tabela 26. Wykaz ilościowojakościowy pojemników rozmieszczonych na terenie miasta Elbląga w podziale na poszczególnych odbiorców odpadów komunalnych Rodzaj pojemników MPO Sp. z o.o. [szt.] Cleaner s.j. [szt.] PUK Complex [szt.] 110 l l l ,1 m ,2 m Kontenery 5 m 3 Kontenery 10 m Kontenery odkryte 8 m 3 31 Źródło: Plan gospodarki odpadami dla miasta Elbląga do roku 2014 System opłat za odbieranie odpadów komunalnych z nieruchomości jest zróżnicowany na terenie miasta i zależy od zapisów umowy między właścicielami posesji a firmą prowadzącą usługę. Na wysokość opłat składa się koszt odbioru odpadów z pojemników, transportu do ZUO oraz koszt przyjęcia odpadów do ZUO w celu unieszkodliwienia (przerób i składowanie). Selektywna zbiórka odpadów prowadzona przez ZUO Sp. z o.o. jest aktualnie dla mieszkańców nieodpłatna. System selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Elbląga prowadzi ZUO Sp. z o.o. oraz inne podmioty odbierające odpady komunalne. Zbiórka obejmuje: Odpady opakowaniowe (surowce wtórne) systemem workowym i pojemnikowym Odpady niebezpieczne (przeterminowane leki, baterie, zużyty sprzęt elektroniczny, oleje, farby itp.) ZUO Sp. z o.o. przygotowuje się do selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych. Systemem pojemnikowym objętych jest ok. 70 % mieszkańców. System workowy obejmuje zabudowę jednorodzinną w dzielnicach: Zakrzewo, Metalowców, Sadyba, osiedle Marynarzy, Przy 54 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

57 Młynie, Nad Jarem, Fromborska, Zatorze, Warszawskie Przedmieście, rejon przy Parku Dolinka łącznie 3430 gospodarstw domowych. Do zbiórki odpadów niebezpiecznych służy 7 PGON (Punkty Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych). ZUO Sp. z o.o. dysponuje nw. instalacjami do segregacji i unieszkodliwiania odpadów komunalnych: 5 kwater do składowania odpadów komunalnych Kwatera na odpady balastowe Składowisko odpadów niebezpiecznych zawierających azbest Sortowania odpadów komunalnych Segment przerobu gruzu budowlanego. Zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami na bazie ZUO Sp. z o.o. utworzony został Północny Region Gospodarki Odpadami obejmujący miasto Elbląg, powiat elbląski (bez Godkowa) i powiat braniewski. W celu wdrożenia zintegrowanego systemu gospodarki odpadami, który pozwoli na osiągnięcie celów krajowego i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami w 2010 r. Miasto podpisało porozumienia międzygminne z gminami powiatu elbląskiego: Elbląg, Gronowo Elbląskie, Markusy, Milejewo, Tolkmicko, a także Gminą Miasta Braniewa i Miastem i Gminą Pasłęk, a ZUO Sp. z o.o. realizuje z udziałem środków unijnych przedsięwzięcie Racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi i rekultywacja składowisk odpadów w Elblągu. Przedsięwzięcie to obejmuje: Rozbudowę unowocześnienie ZUO poprzez budowę instalacji sortowni odpadów zmieszanych i z selektywnej zbiórki, budową kompostowni, instalacji wykorzystywania biogazu, składowiska balastu oraz innych obiektów towarzyszących Selektywną zbiórką odpadów (zakup pojemników i sprzętu) Organizację centrum Edukacji Ekologicznej Rekultywację nieczynnego składowiska dla miasta Elbląga w Gronowie Górnym Przedsięwzięcie zostanie zakończone w 2012 r. Teleinformatyka Sieć telefonii stacjonarnej i komórkowej w Elblągu jest dobrze rozbudowana. Teren miasta objęty jest infrastrukturą telefoniczną wszystkich czterech ogólnopolskich telekomunikacyjnych operatorów infrastrukturalnych: Polkomtel S.A., PTK Centertel Sp. z o.o., Polska Telefonia Cyfrowa S.A., P4 Sp. z o.o. Prócz tego usługi telekomunikacyjne ze swoją własną infrastrukturą oferuje, drugi w Polsce co do udziałów w rynku, operator telewizji kablowej Vectra S.A. Na terenie Elbląga funkcjonuje też większość istniejących w Polsce operatorów wirtualnych (MVNO). Większość wymienionych operatorów telekomunikacyjnych jest też dostawcami Internetu na terenie miasta. W Elblągu działa też kilku lokalnych dostawców Internetu, oferujących Internet drogą radiową. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2010 roku w województwie warmińskomazurskim 59,7% gospodarstw domowych posiadało komputer, zaś 55,8% dostęp do Internetu. Z uwagi na różnorodność województwa trudno jest jednak wskazać jak powyższe współczynniki wyglądają w samym Elblągu. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 55

58 W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury Gmina Miasto Elbląg realizowała w latach projekt pn. Budowa miejskiej sieci szerokopasmowej w Elblągu. Koszt projektu to 42,6 mln zł, z czego dofinansowanie ze środków unijnych wyniosło 85%. Powstała w jego ramach sieć opiera się na technice światłowodowej. Składa się ona z 3 węzłów głównych, 20 węzłów dystrybucyjnych i 138 węzłów dostępowych łącznie 161 lokalizacji. W ramach projektu działa wewnątrzsieciowy system telefonii IP, 8 punktów bezprzewodowego dostępu do Internetu (HotSpot) i 20 punktów Publicznego Dostępu do Internetu (PIAP). Sieć łączy ze sobą jednostki organizacyjne elbląskiego samorządu, szkoły, przedszkola, żłobki, biblioteki i wiele innych. Dostęp do sieci jest darmowy dla mieszkańców. Mogą oni korzystać ze wspomnianych HotSpotów, PIAPów, oraz ze stanowisk udostępnionych w budynkach wyżej wymienionych instytucji. W 2010 realizowano także projekt pn. Budowa elektronicznej platformy edukacyjnej dla ludności regionu elbląskiego na bazie ESI. Miał on na celu podniesienie jakości usług związanych z nauczaniem w mieście oraz ze sprawnym zarządzaniem jednostkami oświatowymi. Dzięki realizacji projektu mieszkańcy uzyskali bezpośredni dostęp do informacji o programach nauki, zadaniach do wykonania, ocenach oraz o planowanych egzaminach. Projektu uruchomił dla mieszkańców i nauczycieli usługi elektroniczne: 1. rekrutacja do przedszkoli, 2. rekrutacja do szkół ponadgimnazjalnych, 3. obwody szkół podstawowych, 4. obwody szkół gimnazjalnych, 5. dzienniki elektroniczne, świadectwa, 6. obowiązek szkolny, czyli kontakt online z nauczycielami, 7. stypendia szkolne, 8. portal informacyjny z elearning, 9. ebiblioteka, Projekt został dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata Całkowite koszty projektu wyniosły ,11 zł. Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wynosi ,84 zł. Projekt realizowany był przez Gminę Miasto Elbląg. Prace realizowane były przez Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno Kartograficzne OPEGIEKA. W zakresie infrastruktury teleinformatycznej Gmina Miasto Elbląg zrealizowała w 2010 roku także dwa projekty powiązane z informatyzacją placówek edukacyjnych: Wyposażenie i modernizacja pracowni specjalistycznych Centrum Kształcenia Praktycznego w Elblągu elastyczne kształcenie kadr dostosowane do potrzeb rynku pracy oraz Modernizacja i wyposażenie Zespołu Szkół Mechanicznych w Elblągu elastyczne kształcenie kadr dostosowane do potrzeb rynku pracy. Oba projekty były rozpoczęte w roku W ramach pierwszego z nich dzięki modernizacji istniejących pracowni (elektrycznej, elektronicznej, samochodowej, metrologicznej, pomieszczenia do kształcenia techników odlewników) uczniowie kształcący się w CKP zyskali możliwość podnoszenia swoich kwalifikacji, poprzez odbywanie praktyk na nowoczesnym sprzęcie. W ramach inwestycji wykonano m.in. modernizację sieci teleinformatycznej polegającą na rozprowadzeniu sieci teleinformatycznej do każdej z pracowni oraz wyposażeniu każdej z pracowni w sprzęt informatyczny z oprogramowaniem dostosowanym do specyfiki pracowni i z dostępem do Internetu. Całkowity koszt 56 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

59 projektu wyniósł zł, z tego dofinansowanie ze środków EFRR w ramach RPO WM wyniosło zł. Drugi z projektów obejmował remont, przygotowanie i wyposażenie czterech sal specjalistycznych, po jednej dla każdego zawodu: technik pojazdów samochodowych, logistyki, informatyki oraz mechatroniki. Sale te zostały wyposażone m.in. w sprzęt teleinformatyczny umożliwiające lepsze kształcenie uczniów Zespołu Szkół Mechanicznych w wymienionych zawodach. Projekt kosztował zł, z czego dofinansowanie ze środków EFRR w ramach RPO WM wyniosło zł. Podobnego zakresu jak dwa wyżej wspomniane projekty dotyczy projekt, do którego realizacji Gmina Miasto Elbląg przystąpiła w roku Koszt tego projektu pn. Wyposażenie pracowni komputerowej Zespołu Szkół TechnicznoInformatycznych w Elblągu wynosi zł zaś dofinansowanie ze środków EFRR w ramach RPO WM zł. W ramach projektu zakupiono nowoczesny sprzęt teleinformatyczny wraz z oprogramowanie. Projekt ma na celu poprawienie jakości kształcenia w zawodzie technik informatyk. Zieleń ogólnomiejska Utrzymanie zieleni i zadrzewień należy do zadań własnych Gminy. Zarządcą zieleni ogólnomiejskiej jest Zarząd Zieleni Miejskiej w Elblągu. Na zieleń ogólnomiejską na terenie miasta składają się: las komunalny Bażantarnia pow. 269,0548 ha las na Modrzewinie pow. 184,1200 ha zasoby leśne przy Bażantarni pow. 17,2591 ha Park Modrzewie pow. 13,1149 ha Park Planty pow. 2,7764 ha Park Kajki pow. 9,5887 ha Park Wojska Polskiego pow. 0,4758 ha Park Dolinka pow. 11,1506 ha Park Traugutta pow. 5,2563 ha zieleniec przy ul. Oliwskiej pow. 2,2987 ha skwery i zieleńce miejskie pow. 29,2744 ha lapidarium przy ul. Sadowej pow. 0,4288 ha Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej pow. 1,3816 ha Gospodarka leśna w lasach komunalnych prowadzona jest w oparciu o uproszczone plany urządzenia lasu. Konsekwentnie realizowany jest zatwierdzony decyzją Wojewody Uproszczony Plan Urządzenia Lasu Komunalnego Miasta Elbląg z Terenu Modrzewiny na okres od r. do r. Całkowita powierzchnia objęta ww. opracowaniem wynosi 184,12 ha. Plan przewiduje zalesienie gruntów nieleśnych o powierzchni 71,52 ha. Zalesiono już 44,85 ha terenu sadząc szt. drzew. Dalsze zalesienia będą możliwe po urządzeniu infrastruktury drogowej na Modrzewinie. Corocznie pielęgnacją objęte są nasady drzew na terenie Modrzewiny. Uproszczony Plan Urządzenia Lasu Komunalnego Bażantarnia obejmuje lata Las ten jest atrakcyjny z punktu widzenia turystycznorekreacyjnego i przyrodniczego. Znajduje się on na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. W Bażantarni zlokalizowane są cztery szlaki Analiza społecznogospodarcza Elbląga 57

60 turystyczne: czerwony Kopernikowski (EL06c) o długości 4,5 km; niebieski Okrężny (EL2101n) o długości 3,6 km (Leśny) lub 6,4 km (Górski); zielony Ścieżka Jaszczurek (EL2102z): o długości 7 km; żółty Okólny (EL2104y) o długości 9 km. Znajdują się tu także zabytki: budynek Restauracji Myśliwskiej, muszla koncertowa, młyn wodny na rzece Kumieli, pałac Augusta Abbega w Elblągu. W pobliżu Bażantarni znajduje się Góra Chrobrego z kompleksem narciarskim. Na terenie Elbląga znajduje się 6 parków miejskich: Park Modrzewie jest pod ochroną konserwatorską i wpisany jest do rejestru zabytków. Posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze. W 2011 r. na jego terenie urządzono nowy plac zabaw dla dzieci. W parku zamontowany jest też stół do ping ponga. Park Planty posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze, na jego terenie zlokalizowany jest pierwszy w Elblągu zintegrowany plac zabaw dla dzieci. Zakłada się jego rewitalizację. Wykonana jest Koncepcja rewitalizacji Parku Planty wraz z dokumentacją budowlanowykonawczą. Uzyskano pozwolenie na wykonanie robót budowlanych dla inwestycji: Rewitalizacja Parku Planty. W 2010 r. opracowano Studium Wykonalności projektu pn. Rewitalizacja Parku Planty w Elblągu oraz złożono Wniosek o dofinansowanie projektu ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury Wniosek z powodu braku środków znalazł się na liście rezerwowej konkursu. Park Kajki wpisany jest do rejestru zabytków, posiada uzgodnioną z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków Koncepcję zagospodarowania, remontów i estetyzacji Parku Kajki w Elblągu, która jest realizowana od 2004 r. Dotychczas wybudowano nowe oświetlenie ciągów pieszych, instalację do podłączenia nagłośnienia imprez masowych, wyremontowano ciek przebiegający przez park wraz z przepustami i zbiornikiem wodnym oraz poddano renowacji trejaże zlokalizowane po obu stronach ul. Pionierskiej, wymieniono nawierzchnię alejek w małej części parku i niektórych alejek ziemnych w dużej części na nawierzchnię Hanse Grand. W małej części Parku Kajki wykonano nowe trawniki oraz nasadzenia ozdobnych drzew form piennych i naturalnych, niskich żywopłotów z bukszpanu, krzewów ozdobnych, róż. W dużej części parku w 2010 r. wybudowano i ogrodzono nowy plac zabaw dla dzieci i zamontowano urządzenia do czynnego wypoczynku dla dorosłych. Zakupiono nowe ławki i kosze parkowe. W parku zamontowane są dwa stoły do pingponga i dwie tablice do gry w koszykówkę. Urządzone jest boisko trawiaste do gier zespołowych. Park Wojska Polskiego przy ul. 3 Maja posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze. Na jego terenie zlokalizowane jest miejsce upamiętniające dawny cmentarz Św. Jana. Park Dolinka posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze, oraz betonowe urządzenia stanowiące wyposażenie Skate Parku, tablicę do gry w kosza i stół do ping ponga. Na terenie parku jest amfiteatr przewidziany do przebudowy. Park ten ze względu na swoje położenie wzdłuż rzeki Kumieli jest wykorzystywany do czynnego wypoczynku. W ramach wspólnej inwestycji Żuławskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych oraz Gminy Miasto Elbląg rozpoczęto regulację rzeki Kumieli (ŻZMiUW) i planuje się budowę ścieżki spacerowo rowerowej wzdłuż rzeki na terenach Parków Traugutta i Dolinka (miasto). Park Traugutta posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze. W parku zamontowane są dwa stoły do ping ponga oraz tablica do gry w kosza. Jest plac zabaw dla dzieci rozbudowany w ubiegłym roku o nowe urządzenia zabawowe. Na terenie parku zlokalizowane jest miejsce upamiętniające dawny cmentarz Św. Anny i cmentarz Św. Marii. 58 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

61 Park Traugutta połączony jest z Parkiem Dolinka przez zieleniec przy ulicy Oliwskiej, który posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze. Zieleniec posiada także boisko do gry w koszykówkę. Na terenie Elbląga znajdują się dwa czynne cmentarze komunalne: 1) Cmentarz Komunalny Agrykola, ul. Agrykola pow. 7,6069 ha 2) Cmentarz Komunalny Dębica, ul. Łęczycka pow. 51,4598 ha Ilość pochowanych osób na cmentarzach komunalnych na r. wynosiła: cmentarz Agrykola osób cmentarz Dębica osób Ilość pochówków dokonywanych na cmentarzach w latach wyniosła: Cmentarz 2008 r r r. Agrykola Dębica RAZEM Prócz cmentarzy komunalnych w Elblągu czynne są też dwa cmentarze będące własnością parafii i administrowane przez parafie: 1) przy kościele p.w. św. Wojciecha u zbiegu ulic Wiejskiej i Podgórnej o pow. 0,5 ha, 2) przy kościele p.w. św. Antoniego (parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łęczach) przy ul. Strumykowej (na terenie dzielnicy Próchnik) o pow. 0,4 ha Na obu cmentarzach parafialnych pochówków dokonuje się bardzo rzadko. W Elblągu znajduje się także Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej będący od wielu lat pod opieką Gminy Miasto Elbląg w ramach corocznie zawieranego, za zgodą Rady Miejskiej w Elblągu, Porozumienia z wojewodą powierzającego Gminie prowadzenie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, dotyczących utrzymania grobów i cmentarzy wojennych. W ramach Porozumienia przekazywana jest dotacja pokrywająca częściowo koszt wykonania prac porządkowych związanych z bieżącym utrzymaniem czystości i porządku na terenie tego cmentarza. Sukcesywnie od 2003 r. remontowane są pomniki zlokalizowane na terenie cmentarza. Do końca 2010 r. wyremontowano 98 pomników, pozostało do wyremontowania 155. Środki na prace remontowe pochodzą w większości od Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W Elblągu istnieje jeszcze 6 miejsc po dawnych cmentarzach, upamiętnionych poprzez ustawienie tablic z napisami w języku polskim i niemieckim. Tablice upamiętniające dawne elbląskie nekropolie zlokalizowane są w następujących miejscach: w Parku Traugutta, na terenie którego istniały dwa Cmentarze Św. Anny i Św. Marii, w Parku Wojska Polskiego przy ul. 3 Maja gdzie znajdował się Cmentarz Św. Jana, na terenie zieleńca u zbiegu ul. Robotniczej i Browarnej gdzie mieścił się Cmentarz przy Kościele Bożego Ciała, u zbiegu ulic 12 Lutego i Gen. Grota Roweckiego gdzie istniał Cmentarz Św. Mikołaja, u zbiegu ulic Aleja Józefa Piłsudskiego i Płk. Stanisława Dąbka w sąsiedztwie obecnego targowiska miejskiego, gdzie mieścił się Cmentarz Północny. u zbiegu ulic Brzeskiej i Browarnej zlokalizowany był Cmentarz Żydowski Analiza społecznogospodarcza Elbląga 59

62 W 2000 roku zostało utworzone lapidarium na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego przy ul. Sadowej 58. Eksponowane są w nim odzyskane z uporządkowanej części dawnego cmentarza, zachowane w całości, płyty nagrobne przedstawiające wartość artystyczną bądź historyczną. W lapidarium umieszczona jest tablica upamiętniająca miejsce po dawnym cmentarzu ewangelickim. Lapidarium wymaga uporządkowania zieleni. Koszty utrzymania zieleni miejskiej w 2010 r. wyniosły ,23 zł. Tabela 27. Struktura kosztów utrzymania zieleni miejskiej w 2010 roku Utrzymanie zieleni ,11 Utrzymanie miejsc pamięci ,91 Utrzymanie małej architektury ,36 Utrzymanie zieleni w pasie drogowym ,86 Usuwanie skutków wichury ,02 Utrzymanie zimowe ,89 Las komunalny leśnictwo ,34 Las komunalny prace pozostałe ,46 Utrzymanie cmentarzy komunalnych ,46 Utrzymanie zieleni WMKiSM ,82 Razem ,23 Źródło: Zarząd Zieleni Miejskiej w Elblągu Inwestycje z zakresu zieleni miejskiej zrealizowane w 2010 roku wyniosły zł i zostały sfinansowane z dotacji celowej. Obejmowały one rewitalizację zieleni miejskiej w parku Kajki ,00 zł budowę kwatery dla potrzeb pochowania dzieci martwo narodzonych, pozostawionych w szpitalach elbląskich ,00 zł zakup 2 sztuk pilarek 8 500,00 zł 60 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

63 IV. Gospodarka Podmioty gospodarcze Według danych GUS na koniec 2010 roku w Elblągu były zarejestrowane podmioty gospodarki narodowej. W porównaniu z 2009 rokiem liczba ta zwiększyła się o 413. Wzrost liczby podmiotów nastąpił zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym. W 2010 roku liczba podmiotów w tych sektorach wynosiła odpowiednio i 992. W porównaniu do roku 2009 wzrósł nieznacznie udział sektora prywatnego: z 92,17% do 92,25%. Wykres 10. Liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w Elblągu w latach Ogółem Sektor prywatny Sektor publiczny Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Tabela 28. Podmioty gospodarki narodowej w Elblągu w 2010 roku według podziału na sekcje PKD Sekcje PKD 2007 Ogółem Sektor prywatny Sektor publiczny Sekcja A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja B Górnictwo i wydobywanie Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe Sekcja D wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Sekcja F Budownictwo Sekcja G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Analiza społecznogospodarcza Elbląga 61

64 Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J Informacja i komunikacja Sekcja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Sekcja P Edukacja Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S Pozostała działalność usługowa Sekcja T Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U Organizacje i zespoły eksterytorialne Źródło: Bank Danych Lokalnych W 2010 roku najwięcej podmiotów gospodarczych prowadziło działalność związaną z handlem (23,8%). Druga co do wielkości branża to obsługa rynku nieruchomości (13,2%). Biorąc za podstawę wielkość podmiotu gospodarczego w Elblągu było: mikroprzedsiębiorstw (zatrudniających maksymalnie 9 pracowników) 539 małych przedsiębiorstw (od 10 do 49 pracowników) 120 średnich przedsiębiorstw (od 50 do 249 pracowników) 17 dużych przedsiębiorstw (250 i więcej pracowników), w tym 1 przedsiębiorstwo zatrudniając powyżej pracowników Do największych elblaskich przedsiębiorców należą takie firmy jak: Corinna Sp. z o.o., Energa Kogeneracja Sp. z o.o., Fabryka Mebli Stolpłyt Sp. z o.o., Hanyang Zas Sp. z o.o., Partner Serwis Sp. z o.o., Wolność Sp. z o.o., Wójcik Fabryka Mebli Sp. z o.o. Prócz tego w Elblągu obecne są międzynarodowe koncerny: Alstom (oddział spółki Alstom Power Sp. z o.o.), ABB (oddział spółki ABB Sp. z o.o.), Siemens AG (biuro regionalne spółki Siemens Sp. z o.o.) i FLSmidth Maag Gear (siedziba spółki FLSmidth Maag Gear Sp. z o.o.). Jednym z większych przedsiębiorstw jest 62 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

65 także Browar w Elblągu będący częścią Grupy Żywiec S.A. W Elblągu silną pozycję mają branże produkcyjne, głównie: metalowa, meblowa, stoczniowa, odzieżowa i spożywcza. Badanie przeprowadzone na reprezentatywnej grupie 607 przedsiębiorstw elbląskich w ramach projektu realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu WYŻSZE KOMPETENCJE SKUTECZNIEJSZE DZIAŁANIE Priorytet VI Rynek Pracy Otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie wskazuje, że niemal wszystkie działające w Elblągu przedsiębiorstwa (96%) bazują na kapitale polskim. Kapitał głównie zagraniczny ma zaledwie co setna badana organizacja, natomiast mieszany jedna na trzydzieści. Wykres 11. Wysokość rocznych obrotów firm elbląskich 31,7% 43,3% Do PLN 9,2% 15,8% PLN PLN Powyżej Źródło: "Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości. Raport Pełny" Informacje uzyskane w trakcie badania przeprowadzonego przez konsorcjum firm: 2ba oraz Instytut Badawczy IPC na temat szacowanych rocznych obrotów przedsiębiorstw w Elblągu pozostają w zgodzie z danymi na temat wielkości elbląskich przedsiębiorstw niewielkie firmy miały zazwyczaj obrót niższy niż złotych rocznie (43% badanych). Co trzeci przedsiębiorca, który zgodził się na podanie swojego zeszłorocznego obrotu deklaruje jednak, że było to więcej niż złotych. Co czwarta firma natomiast miała obroty w zakresach średnich pomiędzy trzysta a dziewięćset tysięcy złotych. Dane GUS wskazują, że od 2007 roku notuje się wzrost liczby osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Na koniec 2010 roku liczb ta wynosiła Analiza społecznogospodarcza Elbląga 63

66 Wykres 12. Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w latach Wspomniane wyżej badanie na rzecz Powiatowego Urzędu Pacy w Elblągu ukazuje, że przedsiębiorcy elbląscy widzą swoją obecną sytuację raczej pozytywnie. Rozkład odpowiedzi na pytanie o obecną sytuację ekonomiczną firmy jest zbliżony do typowego w całym kraju najczęściej badani wybierali wartości środkowe, oceniając ją jako dobrą (41% respondentów) lub dostateczną (28% badanych). Rzeczywista sytuacja ekonomiczna firm w Elblągu jest nieco lepsza niż przeciętna; uwagę zwraca fakt, iż odpowiedzi pozytywnych (oceny celująca, bardzo dobra, dobra) udzieliła ponad połowa wszystkich respondentów (54%). Wykres 13. Ocena sytuacji ekonomicznej firmy 50% 40% 30% 20% 10% 3% 10% 41% 28% 12% 6% 0% Dalsza analiza Instytutu IPC pokazuje, że blisko dwie trzecie elbląskich przedsiębiorców (62%) ocenę swojej obecnej sytuacji ekonomicznej przedstawia tak samo, jak w ostatnich dwóch latach. Niewielkie pogorszenie odczuło 18% badanych, zaś niewielkie polepszenie o 6% mniej respondentów. Badanie podkreśla jednak znaczne zróżnicowanie wartości skrajnych trzykrotnie rzadziej badani deklarowali znaczną poprawę sytuacji ekonomicznej swojej firmy, niż zdecydowane jej pogorszenie. Źródło: "Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości. Raport Pełny" 64 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

67 Wykres 14. Ocena zmiany sytuacji ekonomicznej firmy wg wielkości przedsiębiorstwa 250 pracowników i więcej 9% 73% 18% pracowników 18% 71% 11% Pogorszenie pracowników 18% 68% 14% Brak zmiany Poprawa 0 9 pracowników 27% 58% 15% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Źródło: "Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości. Raport Pełny" Skutkom kryzysu ekonomicznego najskuteczniej opierają się duże przedsiębiorstwa i korporacje (z powodu niewielkiej liczebności tych ostatnich w próbie badawczej zagregowane zostały w jeden zbiór przedsiębiorstw zatrudniających 250 lub więcej pracowników); w tej grupie badanych instytucji aż 73% nie odczuło zmiany swojej sytuacji ekonomicznej w ostatnich dwóch latach, a ewentualne pogorszenie lub poprawa kondycji finansowej były umiarkowane. O ile poprawa sytuacji ekonomicznej badanych przedsiębiorstw nie wykazała współzależności z wielkością zatrudnienia w firmie, tyle jej pogorszenie zdecydowanie tak. W największych badanych instytucjach zaledwie 9% respondentów przyznało, że sytuacja ekonomiczna firmy jest gorsza, niż w ostatnich dwóch latach; w przypadku najmniejszych przedsiębiorstw zdarzało się to trzykrotnie częściej. Należy również podkreślić, że zdecydowane pogorszenie sytuacji ekonomicznej dotknęło przede wszystkim przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż pięćdziesięciu pracowników. Instytucje otoczenia biznesu W Elblągu w 2010 roku funkcjonowały Elbląska Izba PrzemysłowoHandlowa oraz Elbląska Izba Gospodarcza. Pierwsza z nich uczestniczyła w 2010 roku w projekcie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości prowadząc w Elblągu Punkt Konsultacyjny dla przedsiębiorców i chcących założyć działalność gospodarczą. W ramach projektu EIPH prowadziła bezpłatne konsultacje w zakresie: pozyskiwania zewnętrznych środków finansowania: funduszy UE na rozpoczęcie działalności gospodarczej, kredytów bankowych, pożyczek; przygotowywania dokumentacji aplikacyjnej; sporządzania biznes planu i studium wykonalności; rozliczania projektu inwestycyjnego; administracyjnofinansowych aspektów podejmowania, wykonywania oraz rezygnacji z prowadzenia działalności gospodarczej. Projekt był finansowany z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Niestety pozyskaniu danych na temat rezultatów projektu przeszkodziła likwidacja EIPH w 2011 roku. Elbląska Izba Gospodarcza jest organizacją samorządu gospodarczego zrzeszającą podmioty prowadzące działalność gospodarczą ( 50 małych i średnich firm ). Działalność Izby ma charakter non Analiza społecznogospodarcza Elbląga 65

68 profit. W 2010 roku EIG prowadziła warsztaty dotyczące praktycznych aspektów działalności gospodarczej dla osób chcących założyć własną firmę. We współpracy z Krajową Izbą Gospodarczą EIG brała udział w ocenie firm z województwa warmińskomazurskiego startujących w ogólnopolskim programie Fair Play. Program Fair Play prowadzony w Polsce od 14 lat promuje zasady etyki i kultury przedsiębiorczości w biznesie rozumiane jako codzienne stosowanie norm rzetelnego postępowania we wzajemnych relacjach przedsiębiorców z klientami, kontrahentami, pracownikami, wspólnikami, społecznością lokalną oraz władzą lokalną i państwową. EIG pomaga lokalnym firmom w znajdywaniu kontrahentów oraz nowych rynków zbytu. Współpracuje z lokalnymi bankami w zakresie finansowania potrzeb elbląskich firm. Pomaga przy aplikowaniu o środki unijne. EIG współpracuje z Regionalną Izbą Gospodarczą Pomorza w Gdańsku. Od 10 lat do ścisłych współpracowników EIG należą organizacje i firmy Obwodu Kaliningradzkiego. Elbląska Izba Gospodarcza posiada wypracowany program pomocy dla firm polskich chcących wejść na rynek rosyjski pod nazwą 5 kroków. Klastry Klaster to znajdująca się w geograficznym sąsiedztwie grupa przedsiębiorstw i powiązanych z nimi instytucji zajmujących się określoną dziedziną, połączoną podobieństwami i wzajemnie się uzupełniającą 19. W Elblągu w 2010 roku funkcjonowały cztery klastry Klaster Mebel Elbląg, ICT Amber Klaster Teleinformatyczny, Klaster Metalowy Nowoczesnych Technologii i Klaster Medyczny MED.+. W roku 2011 działalność rozpoczęły także Elbląski Klaster Turystyczny oraz Klaster Biznesu Kultury BizArt. Klaster Mebel Elbląg jest najstarszym klasterem w Elblągu (powstał w 2007 roku) i jedną z pierwszych tego typu inicjatyw w województwie warmińskomazurskim. Klaster zrzesza 24 członków, którymi są przedsiębiorstwa zarówno z branży meblowej, jak i firmy świadczące usługi dla sektora (dostawcy, firmy konsultingowodoradcze, agencje marketingoworeklamowe, itp.). Działalność klastra skupia się m.in. na promocji branży meblarskiej. Tworzone są wspólne materiały o charakterze promocyjnoinformacyjnym. W zakresie produkcji mebli i innowacji na rynku branży meblowej klaster współpracuje z Instytutem Technologii Drewna z Poznania i Instytutem Wzornictwa Przemysłowego z Warszawy. Klaster nawiązał także współpracę z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Elblągu. Główny cel tych działań to wspomaganie procesów informatyzacji przedsiębiorców z branży meblowej oraz edukacja młodzieży w kierunkach z nią związanych. ICT Amber Klaster Teleinformatyczny to klaster zrzeszający 20 firm z branży informatyki i telekomunikacji, a także poligrafii i reklamy. Klaster powstał w lipcu 2010 roku. Ukierunkowany jest na zwiększanie zastosowania nowoczesnych rozwiązań ICT przez członków klastra, a także poprzez tworzenie i rozwój własnego oprogramowania. Obszary rozwoju klastra to rozwój usług programistycznych (pisanie oprogramowania na zamówienie, oferowanie i udoskonalanie własnych produktów), poszukiwanie nowych specjalności technologicznych, rozwój kompleksowej i segmentowej obsługi informatycznej dla przemysłu, rolnictwa i administracji oraz rozwój wspieranych informatycznie usług poligraficznych i reklamowych. ICT Amber współpracuje z Wyższą Szkołą 19 Michael Porter, Clusters and the New Economics of Competition, Harvard Business Review, Lis/Gru 2008, s.78, (źródło: ) 66 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

69 Agrobiznesu w Łomży, Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Elblągu oraz Fundacją Międzynarodowym Instytut Outsorcingu w Elblągu. W trosce o najwyższą jakość świadczonych usług w firmach członków klastra został wdrożony standard zarządzania usługami outsourcingowymi w zakresie bezpieczeństwa klienta System Stref Bezpieczeństwa (SSB) Klaster Metalowy Nowoczesnych Technologii powstał w grudniu 2010 roku. W jego ramach działa 16 firm z branży metalowej i branż wspierających, z czego 15 zlokalizowanych jest w województwie warmińskomazurskim a 1 w województwie pomorskim. Działania klastra zmierzają do wspierania rozwoju i promocji podmiotów gospodarczych z branży metalowej i maszynowej, a także promocji przemysłu metalowego i maszynowego jako istotnego dla gospodarki regionu. W ramach KMNT tworzona jest baza projektów, do której mogą zgłaszać koncepcje projektów jego partnerzy, tj. instytucje naukowe, przedsiębiorstwa, władze regionalne, fundusze, stowarzyszenia. Możliwe jest zgłaszanie projektów przez jednostki spoza klastra, pod warunkiem, że w ich realizację będą włączeni partnerzy klastra. Klaster medyczny MED.+ Sp. z o.o. formalnie powstał 14 czerwca 2010 roku, jednak współpraca pomiędzy podmiotami wchodzącymi w jego skład rozpoczęła się dużo wcześniej. Grupa lekarzy oraz osób będących członkami zwyczajnymi Stowarzyszenia współpracowała ze sobą w różnych obszarach gospodarki i medycyny od ponad 12 lat. Zdecydowana większość lekarzy stanowi zespół oddziału urologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Elblągu, a pozostali lekarze wchodzący w skład Klastra są również lekarzami WSzZ w Elblągu, bądź współpracują ze sobą bardzo blisko w ramach pracy w szpitalu oraz prywatnych praktyk lekarskich. W gronie Stowarzyszenia poza lekarzami specjalizującymi się w urologii znaleźli się również lekarze specjaliści w innych dziedzinach medycyny: radiolog, internista, kardiolog, anestezjolog i ginekolog. Łączy ich ścisła współpraca w zakresie leczenia i diagnostyki chorób urologicznych, która szczególnie w przypadku osób starszych wymaga wielodyscyplinarności. Elbląski Klaster Turystyczny powstał w kwietniu 2011 roku. Skupia 29 przedsiębiorców z branży turystycznej i okołoturystycznej z Elbląga i powiatu elbląskiego. Klaster ma na celu upowszechnianie wizerunku miasta i regionu jako obszaru atrakcyjnego turystycznie, tworzenie sieci współpracy w obszarze turystyki umożliwiającej efektywne połączenie i wykorzystanie członków klastra, rozwój lokalnych i regionalnych produktów turystycznych. Klaster współpracuje z Katedrą Polityki Gospodarczej i Regionalnej przy Uniwersytecie WarmińskoMazurskim w Olsztynie w zakresie transferu wiedzy i rozwiązań innowacyjnych. Klaster Artystyczny BizArt składa się z 16 członków prowadzących działalność gospodarczą w branży przemysłu kultury. Do istnienia został powołany w maju 2011 roku. Działalność klastra skupia się na integracji środowiska artystycznego. Klaster dąży do wdrażania innowacyjnych rozwiązań gospodarczych i wzmocnienia potencjału lokalnych firm na rynku regionalnym i krajowym poprzez wspieranie nawiązywania współpracy między firmami prowadzącymi działalność gospodarczą na rzecz kultury, a instytucjami publicznymi, organami władzy samorządowej i jednostkami naukowymi. Celem klastra jest zwiększenie konkurencyjności i efektywności regionalnych przemysłów kultury oraz tworzenie platform wymiany pomysłów i wspierania przedsięwzięć biznesowych związanych z kulturą. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 67

70 WarmińskoMazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna (Podstrefa Elbląg) Gmina Miasto Elbląg posiada w swoich granicach tereny objęte Specjalną Strefą Ekonomiczną. Na Podstrefę Elbląg WarmińskoMazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 48,7 ha składają się trzy kompleksy gruntów: Kompleks Modrzewina Południe o powierzchni 30,6 ha zlokalizowany przy Alei Jana Pawła II oraz Kompleks Mazurska i Kompleks Radomska o łącznej powierzchni 18,1 ha zlokalizowane po obu stronach rzeki Elbląg, w sąsiedztwie portu. Dojazd do terenów zapewniają ulice Radomska i Mazurska. W Podstrefie Elbląg do zagospodarowania pozostało 22,9 ha gruntów. Na terenie Podstrefy Elbląg w 2010 roku działały dwie firmy: z branży meblarskiej Wójcik Fabryka Mebli sp. z o.o. z branży okiennej Technika Okienna S.A. Ponadto zezwolenie na prowadzenie działalności w ramach WMSSE posiadało 6 firm w 5 branżach: z branży spożywczej Zakłady Mięsne w Elblągu ELMEAT S.A. (firma ogłosiła upadłość w 2006 roku) z branży kosmetycznej ACT Advanced Cosmetic Technologies Sp. z o.o. z branży transportowej Przewozy Międzynarodowe Transportem Drogowym i Spedycja, Krystyna, Stanisław Włoch Sp. j. (inwestor nie zakupił gruntu) z branży oświetleniowej LIRA Sp. z o.o. z branży metalurgicznej : Przedsiębiorstwo Wdrażania Postępu Technicznego POSTEOR Sp. z o.o (rozpoczął działalność w 2011 r.) Metal Expert Sp. z o.o. S.K.A. (hala produkcyjna została oddana do użytku w styczniu 2012 r.) Firmy Technika Okienna S.A., Lira S.A., PWPT Posteor Sp.z o.o. oraz Metal Expert Sp. z o.o. S.K.A. inwestują w ramach Elbląskiego Parku Technologicznego. WarmińskoMazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna oferuje inwestorom możliwość prowadzenia działalności na preferencyjnych warunkach. Dochody uzyskane z działalności prowadzonej na terenie SSE są zwolnione od podatku dochodowego. Podstawą do obliczenia maksymalnej kwoty zwolnienia podatkowego mogą być poniesione koszty inwestycyjne lub koszty pracy nowozatrudnionych pracowników. W WMSSE, zależnie od wielkości firmy jest to 50, 60 lub 70 procent poniesionych kosztów. Zwolnienie z podatku obowiązuje do wykorzystania do 2020 roku. Zwolnienie stanowi tzw. regionalną pomoc publiczną, która służy przysporzeniu rozwoju najsłabiej rozwiniętych regionów UE poprzez wspieranie nowych inwestycji oraz tworzenie nowych miejsc pracy związanych z tymi inwestycjami. Tereny strefy przeznaczone są pod nowe inwestycje. Oferowane na sprzedaż lub w dzierżawę nieruchomości dostosowane są do indywidualnych preferencji inwestora. 68 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

71 Mapa 5. Umiejscowienie terenów WarmińskoMazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej na mapie Elbląga 1. Kompleks Modrzewina Południe 2. Kompleks Mazurska 3. Kompleks Radomska Elbląski Park Technologiczny Elbląski Park Technologiczny znajduje się na Modrzewinie Południe. Obszar Parku to ok. 67,7 ha powierzchni podzielonej na 6 subparków, w których lokowane są zróżnicowane moduły technologiczne z przeznaczeniem pod działalność gospodarczą. Wydzielono również teren o powierzchni ok. 28 ha pod potrzeby sportu i rekreacji, w tym pod pole golfowe. W 2010 roku na terenie Parku został wybudowany budynek Centrum Biznesu, Rozwoju i Innowacji, przeznaczony pod funkcjonowanie specjalistycznych laboratoriów (Centrum Technologii Drewna i Mebli, Centrum Jakości Środowiska, Centrum Transferu Technologii Informatycznych i Centrum Metaloznawstwa), instytucji otoczenia biznesu i otoczenia logistycznego, a także podmiotów świadczących usługi (finansowe, doradcze itp.) Usługi Elbląskiego Parku Technologicznego skierowane są do firm innowacyjnych. EPT oferuje przedsiębiorcom możliwość dzierżawy pomieszczeń dla celów prowadzenia badań naukowych, prac rozwojowych i działalności innowacyjnej oraz dzierżawy powierzchni wystawienniczoreklamowej. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 69

72 Przedsiębiorcy mogą także wynająć sale konferencyjnoszkoleniowe ze specjalistycznym wyposażeniem. Firmy działające w EPT mogą też liczyć na: najwyższe standardy pomieszczeń biurowych, nowoczesne oraz specjalistyczne laboratoria, konkurencyjne ceny wynajmu powierzchni, pomoc podczas wdrażania i transferu nowych technologii, wsparcie merytoryczne ze strony samorządu oraz uczelni partnerskich, pomoc naukową i biznesową, budowanie wzajemnych powiązań pomiędzy firmami prowadzącymi działalność na terenie Parku oraz instytucjami naukowymi z otoczenia Parku, promocję nowych rozwiązań technologicznych, wsparcie w prowadzonych innowacyjnych przedsięwzięciach, bardzo dobrą dostępność komunikacyjną, doradztwo przy realizacji przedsięwzięć opartych o wysokozaawansowane technologie, działania na rzecz zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorców. 70 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

73 Mapa 6. Tereny inwestycyjne Elbląskiego Parku Technologicznego Analiza społecznogospodarcza Elbląga 71

74 Elbląski Inkubator Nowoczesnych Technologii Informatycznych Od 2007 roku w Elblągu funkcjonuje Elbląski Inkubator Nowoczesnych Technologii Informatycznych. Inkubator zlokalizowany jest w obiekcie Centrum SportowoBiznesowym w Elblągu przy al. Grunwaldzkiej 135. Posiada 27 biur z pełnym uzbrojeniem w media, z zabezpieczeniem potrzeb socjalnobytowych oraz z podstawowym wyposażeniem biurowym. Przedsiębiorstwa podejmujące działalność w Inkubatorze korzystają z preferencyjnych cen najmu lokalu i sprzętu specjalistycznego. Dodatkowo w obiekcie znajdują się dwie sale konferencyjne o łącznej powierzchni 100 m 2, wyposażone w sprzęt audiowizualny. Celem projektu jest stworzenie, w szczególności absolwentom Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu i Politechniki Gdańskiej, jak również innych uczelni o kierunkach informatycznych, sprzyjających warunków do rozpoczęcia działalności w sektorze zaawansowanych technologii. W Inkubatorze działać mogą również firmy pośrednio związane z informatyką, wykorzystujące w swej pracy sprzęt komputerowy i specjalistyczne oprogramowanie. Wsparcie udzielane jest przede wszystkim przedsiębiorcom dopiero rozpoczynającym swoją działalności i wchodzącym na rynek. Wykres 15. Przeciętna, miesięczna liczba przedsiębiorstw działających w EINTI w latach Opracowanie własne na podstawie danych EINTI Jak wynika z powyższego wykresu w 2010 roku nastąpił wzrost zainteresowania korzystaniem z usług Elbląskiego Inkubatora Nowoczesnych Technologii Informatycznych. Najwięcej firm jednocześnie (21) działało w miesiącach czerwcu i grudniu 2010 roku. Łącznie w latach w EINTI działało 59 podmiotów gospodarczych. Standardowo umowa między EINTI, a przedsiębiorcą podpisywana jest na okres 2 lat. Z ogólnej liczby 40 firm, które działały w EINTI w latach i których umowy wygasły do końca roku 2010, 10 prowadziło działalność w EINTI przez mniej niż pół roku, 11 przez okres od 6 miesięcy do roku. Ponad rok działało 19 przedsiębiorców, z czego dziewięciu planowo przez 2 lata, a trzech umowy przedłużyło. Najdłuższy okres korzystania z usług EINTI przez jeden podmiot gospodarczy to 33 miesiące. 72 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

75 Port morski w Elblągu Port Elbląg jest największym polskim portem Zalewu Wiślanego. Położony jest nad rzeką Elbląg, w odległości 6 km od jej ujścia do Zalewu Wiślanego (54 10'5" N oraz 19 23'S"). Port Elbląg wyposażony jest w bocznicę kolejową, suwnicę o udźwigu 150 ton, elewator zbożowy o pojemności 14 tys. m 3, obrotnicę dla statków o długości 120 m, 5 basenów portowych, 5 przystani jachtowych oraz stocznię remontową. Na terenie portu znajdują się dwa terminale: pasażerskopromowy i towarowy. Terminal pasażerskopromowy posiada możliwość pełnej obsługi granicznej pasażerów i jednostek żeglugi międzynarodowej: promów pasażerskich i pasażerskosamochodowych (samochody osobowe i dostawcze), statków pasażerskich, jednostek portowych. Jednorazowo może być odprawionych 200 osób oraz 30 samochodów osobowych. Maksymalne parametry jednostek pływających to długość 65 m, szerokość 12 m, zanurzenie 2,5 m. Kierunki pasażerskiej żeglugi międzynarodowej to Elbląg Kaliningrad i Elbląg Bałtyjsk. W przypadku żeglugi krajowej port obsługuje rejsy z i do: portów nadzalewowych (Frombork, Tolkmicko, Krynica Morska, Kąty Rybackie), portów aglomeracji gdańskiej, jezior mazurskich ( poprzez Kanał Elbląski). Na terminalu istnieje możliwość zaopatrzenia się w wodę oraz odbiór ścieków i odpadów. W 2010 roku w porcie miały miejsce odprawy pasażerskie. Przewozy pasażerskie wyniosły zaś osoby. Terminal towarowy portu Elbląg ma powierzchnię 5 ha, w tym powierzchnia składowania to 3,1 ha. Długość nadbrzeża terminalu wynosi 196 m. Przy nabrzeżu można obsługiwać jednocześnie dwa statki. Parametry maksymalne statkówbarek wynoszą: długość 85 m, szerokość 15 m, zanurzenie 2,3 m, ładowność ton. Nabrzeże jest wyposażone w uniwersalny punkt poboru energii 430/230V, dwa punkty poboru wody dla cumujących statków oraz punkt poboru wody dla celów przemysłowych. Na stanie terminalu towarowego znajduje się dodatkowo następujące wyposażenie: Plac składowy kontenerów (20 i 40 stopowych). Pojemność jednowarstwowa 100 sztuk. Na placu składowym mogą być ponadto składowane i montowane konstrukcje ponadgabarytowe przygotowane do transportu wodnego. Maksymalne obciążenie nawierzchni 5 t/m 2. Zasobnia na ładunki sypkie: Wymiary 40,0 x 107,0 m, służy do przechowywania ładunków sypkich (węgiel, materiały budowlane itp.). Zasobnia składa się z trzech sekcji o pojemności: I ton, II ton, III ton. Magazyn. Hala jednonawowa o powierzchni 1440 m2. przeznaczona do składowania drobnicy w paletach, pakietach lub w sztaplach. Wysokość składowania do 5 m. Pojemność magazynu wynosi ton. Wiata jednonawowa o powierzchni użytkowej m2 służy do składowania ładunków drobnicowych, sprzętu przeładunkowego, pustych palet itp. Pojemność ton. Kierunki towarowego transportu wodnego to porty obwodu kaliningradzkiego (Kaliningrad, Bałtyjsk, Swietłyj), porty polskie, Litwa, Łotwa, Estonia, Skandynawia i Europa Zachodnia. Terminal posiada całodobowy dozór i monitoring. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 73

76 ,3 40,9 36,4 37,9 46,1 142,7 78,3 126,8 14,5 3,5 5,7 4 64,8 641,3 Po przestoju w latach obroty ładunkowe w 2010 roku wzrosły i wyniosły 64,8 tysięcy ton. W tej sumie 37% stanowią obroty węglem, 28% materiałami budowlanymi, 21% konstrukcjami stalowymi, zaś 14% zbożem. Jednak mimo zauważalnego wzrostu w ruchu towarowym portu, wciąż jego poziom pozostaje niski w porównaniu z latami dziewięćdziesiątymi XX wieku. Wykres 16. Obroty ładunkowe portu morskiego w Elblągu w latach Tys. ton Źródło: Port morski w Elblągu Trudnością na drodze rozwoju portu morskiego w Elblągu jest jego uzależnienie od stosunków na szczeblu centralnym między Rzeczypospolitą Polską, a Federacją Rosyjską. 74 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

77 V. Rynek pracy i bezrobocie Rynek pracy Na koniec grudnia 2010 roku liczba pracujących w głównym miejscu pracy w Elblągu spadła o 159 w porównaniu z rokiem poprzednim i wyniosła osób, z czego osób to mężczyźni, a kobiety. Liczba pracujących w sektorze przedsiębiorstw w mieście na koniec grudnia 2010 r. wynosiła osoby czyli o 968 osób (7,2%) mniej niż w Zmniejszyło się też przeciętne zatrudnienie w okresie od stycznia do grudnia 2010 roku, które wyniosło osoby i było niższe o osób, w porównaniu do analogicznego okresu w roku poprzednim. Dane dotyczące pracujących w sektorze przedsiębiorstw nie uwzględniają mikroprzedsiębiorstw, ani 90% przedsiębiorstw małych. W 2010 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Elblągu wynosiło 2 865,13 zł. Wysokość tego wynagrodzenia dla sektora publicznego wynosiła 3 642,09 zł, zaś dla sektora prywatnego 2 743,32 zł. Należy jednak zauważyć, że wartości te według przyjętej metodologii GUS obliczane są na podstawie średniej arytmetycznej wynagrodzeń, co nie musi odzwierciedlać faktycznego poziomu wynagrodzenia uzyskiwanego przez mieszkańców Elbląga, metoda ta nie bierze bowiem pod uwagę rozkładu poziomu wynagrodzeń. W przeprowadzonym na przełomie lat Badaniu potencjału społecznogospodarczego Elbląga i Suwałk co piąty respondent (z próby elblążan) wskazał, iż uzyskiwany w jego gospodarstwie domowym miesięczny dochód netto na osobę wynosi do zł. Za dochodem netto na osobę z przedziału zł opowiedziało się 16,6% ankietowanych. Niespełna 16% badanych wskazało, iż dochód netto na osobę znajduje się w przedziale zł. Najmniej liczną grupę (10,7%) stanowią osoby, których dochód netto na osobę w gospodarstwie domowym wynosi zł i więcej. Ponad 37% respondentów odmówiło udzielenia odpowiedzi na to pytanie. Należy pamiętać, że wynagrodzenie nominalne nie musi przekładać się bezpośrednio na poziom życia. Brak jest jednak dla Elbląga badań statystycznych na temat wysokości płacy realnej, która jest lepszym tego wskaźnikiem, ponieważ uwzględnia koszty życia. Pomocne w tej mierze są wyniki wspomnianego wyżej Badania potencjału społecznogospodarczego Elbląga i Suwałk, które przedstawia poniższy wykres: Wykres 17. "Jak ocenia pan/pani swoją sytuację materialną?" Pieniędzy nie starcza na bieżące wydatki Pieniędzy starcza na bieżące wydatki Pieniędzy starcza na bieżące wydatki i mogę odłożyd/zainwestowad 19,0% 21,5% 59,5% 0% 20% 40% 60% 80% Źródło: Badania potencjału społecznogospodarczego Elbląga i Suwałk przeprowadzone przez firmę Kantor Doradcy w Zarządzaniu Sp. z o.o. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 75

78 Z badania wynika, że aż 78,5% elblążan nie jest w stanie z uzyskiwanego wynagrodzenia wydzielić części celem oszczędzania lub inwestowania. 19% nie może pokryć ze swoich dochodów nawet bieżących wydatków. Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości czyli raport z badań Instytutu Badawczego IPC i firmy Kantar Media z Wrocławia jest cennym źródłem informacji dotyczących form zatrudnienia na elbląskim rynku pracy. Wykres 18. Formy zatrudnienia w elbląskich przedsiębiorstwach Umowa o pracę na czas nieokreślony 62,0% Umowa o pracę na czas określony 48,8% Samozatrudnienie Umowa zlecenie Umowa o dzieło Inna forma 8,7% 5,9% 3,1% 4,9% 0% 20% 40% 60% 80% Źródło: "Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości. Raport Pełny" Najpopularniejszą w Elblągu formą zatrudnienia jest stała umowa o pracę na czas nieokreślony blisko dwie trzecie przedsiębiorców deklaruje, że największa część pracowników ma właśnie takie umowy. Blisko połowa przedsiębiorców wymienia również jako stosowaną przez siebie formę zatrudnienia umowy o pracę na czas określony. W świetle badań na temat coraz większej popularności umów cywilnoprawnych jest to wskaźnik o bardzo wysokiej wartości. Sytuacja ta może być konsekwencją dużej liczebności w próbie badawczej przedsiębiorstw państwowych. Dodatkowo znaczenie może mieć to, że od kilku miesięcy przed badaniem w mediach często poruszany był temat tzw. umów śmieciowych (umowy zlecenia, umowy o dzieło) piętnowanie tych form zatrudnienia mogło wpłynąć na rozbieżność deklaracji przedsiębiorców ze stanem faktycznym. Należy też zauważyć, że powyższe dane nie uwzględniają zatrudnienia pracowników w niepełnym wymiarze czasu pracy np. na pół etatu co jest związane m.in. z oszczędnościami wynikającymi z tytułu odprowadzania składek pracowniczych na ubezpieczenie. Brak uwzględnienia tej przesłanki może powodować, że wyniki powyższego badania nie odzwierciedlają realnej sytuacji zatrudnienia na lokalnym rynku. W kategorii inne badani wymieniali przede wszystkim zatrudnienie na podstawie mianowania (nauczyciele) i kontrakty. Wśród wypowiedzi pojawiły się również głosy o zatrudnianiu głównie na 76 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

79 okres próbny, przyjmowaniu pracowników sezonowych oraz młodocianych do przyuczenia zawodowego. Bezrobocie Liczba bezrobotnych z terenu miasta Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu na dzień r. wynosiła osób. W porównaniu do stanu z grudnia 2010 r. zmniejszyła się ona o 344 osoby, tj. o 4,5 %. Analizując kształtowanie się liczby zarejestrowanych bezrobotnych w latach w poszczególnych miesiącach (wykres 20) można zauważyć tendencję do spadku lub przynajmniej spowolnienia wzrostu bezrobocia w kwietniu, maju i miesiącach letnich. W latach 2009 i 2010 w pozostałych miesiącach można było zaobserwować nasilający się trend rosnący liczby bezrobotnych. Tendencje te związane są z wygaśnięciem umów na czas określony lub zakończeniem prac sezonowych (np. w turystyce, budownictwie i ogrodnictwie) i świadczą o stosunkowo dużym oddziaływaniu tego typu prac na elbląski rynek pracy. Wskaźnik ten zachowywał się podobnie w styczniu i lutym 2011, jednak od sierpnia do grudnia nastąpiły jedynie niewielkie wahania w liczbie zarejestrowanych bezrobotnych. Jak wskazują statystyki Powiatowego Urzędu Pracy z końca stycznia i lutego 2012 roku (odpowiednio 7678 i 7784 bezrobotnych) występuje tu korelacja między dużym wzrostem liczby bezrobotnych, a rozpoczęciem się ostrych mrozów. Potwierdza to tezę, że wzrost lub spadek stopy bezrobocia rejestrowanego w Elblągu w omawianych latach był związany w dużej mierze z dostępnością prac sezonowych. Wykres 19. Liczba bezrobotnych w mieście Elblągu w latach I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych z terenu Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu za 2010 r., Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 77

80 Stopa bezrobocia mierzona stosunkiem zarejestrowanych bezrobotnych do czynnych zawodowo mieszkańców, na koniec grudnia 2011 roku wyniosła dla Elbląga 15,8%. W porównaniu z grudniem poprzedniego roku współczynnik ten zmalał o 0,8 procent. Najniższa stopa bezrobocia w 2010 roku była w sierpniu i wrześniu 15,7%, a najwyższa w lutym 17,4%. Stopa bezrobocia w Elblągu była wyższa od średniej krajowej o 4,3 pkt. procentowego. W stosunku do województwa warmińskomazurskiego była niższa o 3,4%, pozostawała jednak wyższa od stopy bezrobocia w stolicy województwa Olsztynie o 9,7%. Wykres 20. Stopa bezrobocia w Elblągu w latach ,0% 21,2% 20,0% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 17,9% 12,8% 11,7% 15,7% 16,6% 15,8% 10,0% Opracowanie własne na podstawie BDL W okresie po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 można było zaobserwować systematyczny spadek stopy bezrobocia zarejestrowanego w Elblągu. Sytuacja ta odzwierciedlała ogólnokrajową tendencję związaną z rozwojem gospodarczym Polski oraz emigracją będącą odpowiedzią na otwarcie rynków pracy państw Zachodniej Europy. Malejący trend stopy bezrobocia został przerwany w 2009 roku, kiedy to wzrosła ona do poziomu 15,7% z 11,7% w 2008 roku. W roku 2010 trend rosnący się utrzymał, wciąż jednak poziom bezrobocia pozostawał niższy niż przed rokiem W roku 2011 nastąpił niewielki spadek stopy bezrobocia w ujęciu rocznym, co jak pokazano wyżej wynikało ze stabilizacji liczby bezrobotnych w drugiej połowie roku. Wzrost bezrobocia, który nastąpił w latach 2009 i 2010 można łączyć z ogólnie niestabilną sytuacją gospodarek europejskich i z wyhamowaniem tempa rozwoju gospodarki krajowej. Przepływ bezrobotnych W okresie 12 miesięcy 2011 r. w PUP w Elblągu zarejestrowało się osób bezrobotnych z miasta Elbląg, tj. o 1922 osoby (16,8%) mniej niż w roku Rejestrujący się kolejny raz stanowili 84,2% (o 0,4 punktów procentowych mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego). Wrósł natomiast udział rejestrujących się po raz pierwszy (o 0,4 pkt. proc.). W tym samym okresie z ewidencji bezrobotnych wyłączono osób bezrobotnych, tj. o 995 (9,2%) osób mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Głównym powodem odpływu osób bezrobotnych z ewidencji urzędu były podjęcia pracy (subsydiowanej i niesubsydiowanej), stażu, 78 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

81 szkolenia, przygotowania zawodowego oraz prac społecznie użytecznych osób (spadek o 1339 osób, tj. 24,9%), co stanowi 41% wszystkich wyłączeń. W związku ze zmniejszeniem w 2011 roku środków na aktywizację osób bezrobotnych, które otrzymały urzędy pracy w skali całego kraju, w Elblągu spadła o 1986 osoby liczba wyrejestrowań z tytułu podjęcia pracy subsydiowanej lub innych subsydiowanych form aktywności zawodowej. W 2011 roku wyniosła ona 829 osób (8,4% wyrejestrowań). Jednocześnie wzrosła o 647 osób liczba osób wyrejestrowanych z tytułu podjęcia pracy niesubsydiowanej 3217 wyrejestrowań (32,7%). Drugą co do wielkości przyczyną było niepotwierdzenie gotowości do podjęcia pracy osób, co stanowi 43,9 % ogółu wyłączeń. W porównaniu do analogicznego okresu roku 2010 odnotowano wzrost liczby osób wyrejestrowanych z tego tytułu o 521 osób (6,2%), przy jednoczesnym wzroście udziału tych osób w ogólnej liczbie wyrejestrowań (o 2,6%). Wykres 21. Struktura wyłączeń z ewidencji bezrobotnych za okres 12 miesięcy 2011 roku praca niesubsydiowana praca subsydiowana 43,9% 7,1% 7,8% staż przygotowanie zawodowe 0% 32,7% prace społecznoużyteczne szkolenia 0,4% 0,9% 3,9% 3,3% niepotwierdzenie gotowości do pracy dobrowolna rezygnacja ze statusu bezrobotnego inne Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 79

82 Struktura bezrobocia w Elblągu Tabela 29. Struktura bezrobocia według wykształcenia, wieku, stażu pracy i czasu pozostawania bez pracy. Bezrobotni ogółem Bezrobotni z wykształceniem Stan na Stan na Zmiany 2009/10 wzrost/spadek [%] Stan na Zmiany 2009/10 wzrost/spadek [%] , ,5 wyższym , policealnym i średnim zawodowym średnim ogólnokształcące zasadniczym zawodowym gimnazjalnym i poniżej Bezrobotni w wieku , , , , , , , lata , lata , , lata , , lata , , lat ,4 60 lat i powyżej , Bezrobotni ze stażem pracy bez stażu , ,2 do 1 roku ,2 15 lat , ,8 510 lat , , lat , , lat , ,2 30 lat i więcej , ,2 Bezrobotni pozostający bez pracy przez czas do 1 miesiąca , miesiecy , miesięcy , ,4 612 miesięcy , , miesięcy , ,9 pow. 24 miesięcy , ,7 Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych z terenu Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu za 2010 r., Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. 80 Analiza społecznogospodarcza Elbląga

83 Wykres 23. Struktura bezrobotnych w 2011 roku wg wieku 2534 lata 31% 3544 lata 20% 1824 lata 22% 60 i powyżej 2% 5559 lat 7% 4554 lata 18% Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Wśród osób bezrobotnych według grup zawodów zarejestrowanych na koniec grudnia 2011 roku największy odsetek stanowiły osoby z grupy robotnicy przemysłowi i rzemieslnicy 24,2 %. W dalszej kolejności znalazły się następujące grupy zawodowe: pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 21,45% bez zawodu 16,9%; specjaliści 10,6% Tabela 30. Bezrobotni według grup zawodów i specjalności Grupy zawodów Stan na r. Udział w ogóle bezrobotnych Stan na r. Udział w ogóle bezrobotnych Ogółem % % Bez zawodu , ,9 Wyżsi urzędnicy i kierownicy 22 0,3 12 0,2 Specjaliści 689 9, ,6 Technicy i inny średni 640 8, ,9 personel Pracownicy biurowi 400 5, ,3 Pracownicy usług osobistych , i sprzedawcy Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy 35 0,5 51 0,7 i rybacy Robotnicy przemysłowi , ,3 i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy 333 4, ,3 maszyn i urządzeń Pracownicy przy pracach 542 7, ,5 prostych Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych z terenu Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu za 2010 r., Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Struktura kwalifikacji osób bezrobotnych wskazuje na to, jakie kwalifikacje przysparzają najwięcej problemów w znalezieniu pracy, szczególnie w okresie spowolnienia gospodarczego. Analiza społecznogospodarcza Elbląga 81