ZARZĄD KRAJOWY POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO

Transkrypt

1 ZARZĄD KRAJOWY POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO ISSN Nr 1 (35) STYCZEŃ 2008

2 Zarząd Krajowy Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego WARSZAWA, ul. Nowy Świat 49 tel , , faks Oddziały Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego VIII Kongres Ekonomistów Polskich BIAŁYSTOK, , ul. CHOROSZCZAŃSKA 31 tel BIELSKO-BIAŁA, , ul. WILLOWA 2 tel./faks partship@pte.bielsko.pl BYDGOSZCZ, , ul. DŁUGA 34 tel , faks sekretariat@pte.bydgoszcz.pl CZĘSTOCHOWA, , ul. KILIŃSKIEGO 32/34 tel , opteczwa@onet.pl ELBLĄG, , ul. KRÓLEWIECKA 108 tel./faks wsir@elblag.com.pl GDAŃSK, , ul. DŁUGI TARG 46/47 tel , , faks gdansk@pte.pl GLIWICE, , ul. ZWYCIĘSTWA 47 tel./faks , i 82 biuro@ptegliwice.pl KATOWICE, , ul. MISJONARZY OBLATÓW 27 tel./faks , tel faks katowice@pte.pl Goście specjalni kongresu w czasie obrad sesji I plenarnej. Na pierwszym planie Sławo-mir Skrzypek, prezes NBP, i prof. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego. KIELCE, , ul. ŚWIĘTOKRZYSKA 21 Akademia Świętokrzyska, Wydział Zarządzania i Administracji tel a.szplit@plusnet.pl KOSZALIN, , ul. FRANCISZKAŃSKA 52 tel./faks czerwins@tu.koszalin.pl ptekoszalin@neostrada.pl KRAKÓW, , ul. LUBELSKA 21 tel , faks krakow@pte.pl LEGNICA, , RYNEK 28 tel pte.legnica@wp.pl LUBLIN, ul. STRZELECKA 61 tel jlobocki7@wp.pl ŁÓDŹ, , ul. WÓLCZAŃSKA 51 tel , tel./faks lodz@pte.pl OLSZTYN, , ul. 1 MAJA 13 tel , pte@pteolsztyn.edu.pl Otwarte forum dyskusyjne ludzie biznesu i polityki o źródłach i barierach wzrostu gospodarki. OPOLE, , ul. OZIMSKA 46a UNIWERSYTET OPOLSKI, WYDZIAŁ EKONOMICZNY tel./faks , zmikolajewicz@poczta.onet.pl POZNAŃ , ul. KLASZTORNA 24/25 tel tel./faks info@pte.poznan.pl RZESZÓW, , ul. HETMAŃSKA 15 tel , faks pterzeszow@poczta.onet.pl SZCZECIN, , pl. KILIŃSKIEGO 3 tel , faks pte@pte.szczecin.pl TORUŃ, , ul. KOPERNIKA 21 tel pte@stud.umk.pl WAŁBRZYCH, , ul. SZMIDTA 4a tel ptewch@wp.pl Waldemar Pawlak, wiceprezes Rady Ministrów, i prof. Jerzy Osiatyński W czasie sesji plenarnej I (na pierwszym planie prof. Witold Bień) WARSZAWA, , ul. Nowy Świat 49 tel , faks szkolenia@pteprofit.pl WROCŁAW, , ul. ŁACIARSKA 28 tel./faks pte-wroclaw@tlen.pl ZIELONA GÓRA, , ul. ŻEROMSKIEGO 3, skr. 165 tel , faks pte@zg.pl Redaguje zespół w składzie: Adam Cymer, Paweł Dec, Beata Grabowska, Łukasz Janikowski, Józef Łobocki, Wiktor Krzyżanowski, Marek Misiak, Andrzej Muszyński (redaktor prowadzący), Artur Pollok, Stanisław Rudolf, Grzegorz Wałęga Biuro ZK PTE, Warszawa, ul. Nowy Świat 49, tel , , faks zk@pte.pl Produkcja Bartgraf, tel , faks

3 Pokongresowe podsumowania, podziękowania i refleksje Miniony, 2007 rok to dla PTE okres zwieńczenia ponaddwuletnich prac nad przygotowaniem VIII Kongresu Ekonomistów Polskich, który odbył się listopada 2007 r. w Warszawie pod hasłem,,polska w gospodarce światowej szanse i zagrożenia rozwoju. Program kongresu został wypracowany przez powołaną jesienią 2005 roku Radę Programową. W jej skład weszło 61 naukowców i praktyków, reprezentujących różne dziedziny ekonomii i różne ośrodki naukowe oraz środowiska gospodarcze. Merytoryczne debaty tego gremium zaowocowały bogatymi programami plenarnych i specjalistycznych sesji, bazujących na ponad 200 referatach nadesłanych na kongres. Dzięki staraniom Rady Programowej referaty przygotowali i wzięli udział w kongresie prominentni przedstawiciele nauk ekonomicznych i życia gospodarczego. Zgodnie z ukształtowaną już tradycją, kongres odbył się pod honorowym patronatem Prezydenta RP i zgromadził około 700 uczestników, nie tylko z Polski, ale także z zagranicy. W kongresie uczestniczyli przedstawiciele instytucji centralnych: Sławomir Skrzypek, prezes Narodowego Banku Polskiego, Waldemar Pawlak, wicepremier i minister gospodarki oraz prof. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego. Obecność na kongresie czołowych postaci życia gospodarczego i nauki stwarza szansę, że głos ekonomistów będzie bardziej brany pod uwagę w polityce gospodarczej. Kongresy ekonomistów mają długą tradycję, sięgającą 1887 roku, kiedy to ekonomiści z trzech zaborów zorganizowali w Krakowie pierwszy taki kongres. Po drugiej wojnie światowej kongresy ekonomistów polskich odbywały się w latach: I 1950, II 1956, III 1971, IV 1981, V 1987 (w 100-lecie Spis treści Elżbieta Mączyńska Pokongresowe podsumowania, podziękowania i refleksje 3 Marek Rocki, Marek Ratajczak, Andrzej Muszyński,,Jakość kształcenia ekonomicznego 5 Ewa Okoń-Horodyńska,,Ludzie biznesu i polityki o źródłach i barierach rozwoju gospodarki 9 Marek Misiak,,Czwartki u ekonomistów a kongres 13 Ewa Badzińska, Małgorzata Rembiasz, Katarzyna Sobiech,,Ekonomiści o współczesnych problemach gospodarczych 15 Grzegorz Wałęga Przed finałem XXI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej 17 Paweł Dec Kamienica Bentkowskiego prawie 200 lat historii 19 Barbara Liberda, Andrzej Muszyński Profesor Adam Szeworski ukończył 90 lat 22 Jubileusz 80-lecia prof. Leszka Kałkowskiego 23 Recenzje i rekomendacje 24 Kalendarium 26 Biuletyn PTE nr 1/2008 3

4 kongresu z 1887 r.), VI 1993 i VII Zarazem powojenna historia kongresów wskazuje, że odbywały się one niemal zawsze w ważnych, przełomowych dla kraju okresach, czego najlepszym dowodem jest chociażby kongres z 1956 r. Tak się stało i tym razem, albowiem VIII Kongresowi Ekonomistów Polskich towarzyszyła zmiana rządu w Polsce. Jednak to, że kongres ten zorganizowany został w czasie szczególnym wynika nie tylko ze względu na przełom polityczny. Obecnie bowiem w gospodarce dokonują się zmiany, których zakres i skala są niebywałe. Wynika to przede wszystkim ze światowego przełomu cywilizacyjnego, polegającego na wypieraniu panującej przez kilkaset lat cywilizacji industrialnej przez nową, nie do końca jeszcze zdefiniowaną, określaną jako cywilizacja oparta na wiedzy. Wiedza staje się obecnie uniwersalnym substytutem. W Polsce na zmiany związane ze światowym przełomem cywilizacyjnym nakłada się przełom wynikający z transformacji i integracji z UE czy szerzej globalizacji. W takich warunkach łatwo o błędy, a kreatywność przeplata się z destrukcją. Wskazuje to na wagę oceny stanu transformacji oraz szans rozwojowych i pozycji Polski w świecie. Tym właśnie zagadnieniom poświęcona była debata kongresowa. W jej ramach formułowane były rekomendacje dotyczące polityki gospodarczej i wnioski na temat perspektyw rozwojowych Polski, z uwzględnieniem przystąpienia do strefy euro. Wnioski z debaty oraz zawarte w referatach treści tworzą wieloaspektowy obraz transformacji, ale oceny jej efektów są wysoce kontrowersyjne. Jest to symptomatyczne, tym bardziej że niektórzy autorzy artykułów, profesorowie, wybitni naukowcy, pełnili w różnych okresach ważne funkcje w gospodarce, od premiera rządu począwszy (Marek Belka) poprzez wicepremierów odpowiedzialnych za sprawy gospodarcze (Zdzisław Sadowski, Grzegorz W. Kołodko, Jerzy Hausner). W debacie kongresowej zgodnie podkreślano fundamentalne znaczenie polityki ustrojowej dla prawidłowego rozwoju kraju. Natomiast to, co dzieliło to opinie na temat optymalnego dla Polski modelu ustroju społeczno-gospodarczego. Wyjątkowo wyraziście znalazła tu potwierdzenie znana sentencja: doctrina multiplex, veritas una. Do refleksji nad modelem ustroju gospodarczego zmuszają przede wszystkim pojawiające się pod wpływem przełomu cywilizacyjnego rysy na tradycyjnych, dostosowanych do cywilizacji industrialnej, rozwiązaniach. Niespójności między przemianami cywilizacyjnymi a rozwiązaniami ustrojowymi prowadzą do patologii w funkcjonowaniu państwa, gospodarki i relacji społecznych. Brak polityki ustrojowej przynosi chaos w gospodarce, zaś nieład ustrojowy zagraża podstawom gospodarki i państwa. Charakterystyczne przy tym jest, że mimo rozmaitych, podejmowanych w skali globalnej i lokalnej, przedsięwzięć ukierunkowanych na łagodzenie dysproporcji i wynaturzeń społeczno-gospodarczych oraz na zrównoważony, trwały rozwój, dotychczas żaden w zasadzie kraj nie może poszczycić się w pełni satysfakcjonującymi i trwałymi rozwiązaniami tych problemów. Powstaje zatem pytanie, dlaczego tak się dzieje? Co jest podłożem tak wyraziście wykazywanych w prezentowanych artykułach błędów w polityce gospodarczej i czy, w jakim stopniu i jak można ich uniknąć? Wyraźne w debacie kongresowej i referatach kontrowersje na ten temat, a także rodzące się na tym tle kolejne pytania obejmują zarazem wyzwania, przed którymi współcześnie stają ekonomiści. Znajduje to odzwierciedlenie m.in. w światowej literaturze przedmiotu, gdzie wskazuje się na konieczność przewartościowania czy nawet rewizji niektórych starych teorii, które tracą aktualność w zmienionej i dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. Dlatego niezwykle ważne jest, że w kongresie wzięli udział przedstawicieli różnych szkół w teorii ekonomii, różnych nurtów i instytucji, w tym także takich, które dotychczas nie współpracowały ze sobą. Spotkali się i dyskutowali ze sobą liberałowie, neoliberałowie, keynesiści i in. Co ważne, choć ze względu na złożoność i kontrowersyjność materii, były to debaty bardzo trudne, to okazały się bardzo konstruktywne. Dzięki temu, jakże krytyczna i, niestety, wciąż generalnie prawdziwa konstatacja Cypriana Kamila Norwida, że,,nie umiemy różnić się pięknie i mocno, w przypadku kongresu okazała się na szczęście nieuprawniona. Dorobek kongresu został szczegółowo przedstawiony na stronie internetowej PTE, a obecnie trwają prace redakcyjne nad publikacjami książkowymi, powstającymi na kanwie kongresu. Kontynuowane są (m.in. na forum Rady Naukowej PTE), prace nad wdrażaniem dorobku kongresu w praktyce. Lista o- sób, które przyczyniły się do zorganizowania i dorobku kongresu jest bardzo, bardzo długa. Wszystkim, którzy poświęcili kongresowi swój czas oraz potencjał intelektualny, organizacyjny, a także finansowy, składam w tym miejscu w imieniu władz PTE i własnym wielkie podziękowania wraz z zapewnieniem, że dokonamy wszelkich starań, aby dorobek kongresu został należycie spożytkowany dla dobra publicznego. Zachęcam zatem do zgłębiania tez i materiałów kongresowych, których fragmenty publikujemy także w niniejszym biuletynie. Z życzeniami satysfakcjonującej lektury Elżbieta Mączyńska prezes PTE, przewodnicz¹ca Rady Programowej VIII Kongresu Ekonomistów Polskich 4 Biuletyn PTE nr 1/2008

5 VIII Kongres Ekonomistów Polskich edukacja Marek Rocki, Marek Ratajczak, Andrzej Muszyński,,Jakość kształcenia ekonomicznego 29 listopada 2007 r. uczestnicy VIII Kongresu Ekonomistów Polskich debatowali nt. jakości kształcenia ekonomicznego w szerokim gronie przedstawicieli teorii i praktyki gospodarowania. Zapowiadane było kontynuowanie dyskusji w ramach konferencji i seminariów pokongresowych, co jest tym bardziej istotne, że wzrost roli Polski w gospodarce światowej zależy od poziomu wiedzy, umiejętności i zaufania społeczeństwa obywatelskiego. Na rolę zaufania zwracał uwagę prof. P. Sztompka, komentując debatę plenarną pt.,,polska transformacja i jej przyszłość (szerzej w stenogramie z sesji plenarnej na stronie Sesja została zaprojektowana tak, aby jakość kształcenia mogła być poddana analizom i ocenom z różnych punktów widzenia, doświadczeń zawodowych i dyscyplin naukowych. Przed rozpoczęciem obrad przyjęto, że najważniejsze jest odkrycie nowych możliwości rozwoju systemu kształcenia, kreowania przedsiębiorczości intelektualnej oraz tworzenie warunków pracy organicznej z młodzieżą utalentowaną być może także rozpoczęcie procesu modelowania ekonomisty przyszłości. Wystąpienia wprowadzające o jakości i systemach kształcenia przedstawili dr B. Radomski (SGH) i prof. M. Ratajczak (AE w Poznaniu), o dylematach i kształceniu ustawicznym prof. J. Szambelańczyk (AE w Poznaniu), natomiast o oczekiwaniach gospodarki K. Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich. Problematyka roli mediów w upowszechnianiu wiedzy ekonomicznej, w tym elektronicznych, została wyeksponowana w czasie dyskusji. Przebieg dyskusji o jakości kształcenia ekonomicznego w ramach samodzielnej sesji VIII Kongresu Ekonomistów Polskich świadczy o randze problemu oraz oczekiwań dotyczących roli edukacji ekonomicznej społeczeństwa w planowaniu i racjonalnym gospodarowaniu. W kontekście hasła kongresu,,polska w gospodarce światowej szanse i zagrożenia rozwoju jakość kształcenia jest warunkiem koniecznym skuteczności polityki gospodarczej, a być może także wyższej jakości koncepcji długofalowej strategii rozwoju kraju. W głównym nurcie dyskusji zauważono, że mimo ogromnego wzrostu liczby uczelni wyższych kształcących na kierunkach ekonomicznych nie dokonano istotnych zmian w całokształcie kształcenia zwłaszcza w zakresie szeroko pojętych zagadnień ekonomicznych. Zapewne z tego powodu sesja ta zgromadziła teoretyków i praktyków, profesorów i rektorów w sumie ponad 50 osób zainteresowanych tą problematyką, z czego ponad połowa ze zgromadzonych zabierała głos w dyskusji. Uczestnicy dyskusji byli zgodni, że punktem wyjścia do dyskusji o jakości kształcenia powinny być konkretnie i ściśle zdefiniowane pojęcia. Niestety, nie ma do dziś w Polsce jasnych, powszechnie przyjętych definicji pojęć podstawowych. Poczynając od tego, czym jest kierunek studiów lub specjalizacja, a kończąc na tym, czym jest dziedzina nauk (w interesującym zgromadzonych na sesji osób była to: ekonomia i dyscypliny odpowiednio: ekonomia i nauki o zarządzaniu). O ile w danym obszarze wiedzy definicje mogą być i z reguły są domyślne, o tyle najczęściej nie odpowiadają domysłom tworzonym przez przedstawicieli innych obszarów wiedzy. Na przykład istnieją trzy dyscypliny nauk w dziedzinie ekonomia (ekonomia, zarządzanie, towaroznawstwo), podczas gdy w innych dziedzinach bywa ich od zera do kilkunastu. Podobnie jest z kierunkami studiów. Najlepszym przykładem braku dobrej definicji jest kierunek ekonomia, na którym w pewnych uczelniach uczy się studentów w ramach specjalności zarządzanie. Bezpośrednim, formalnym, powodem takiego stanu rzeczy jest to, że uczelnia ma uprawnienia do prowadzenia kierunku,,ekonomia, ale popyt jest na nauczanie w zakresie zarządzania. Brak ogólnie przyjętych definicji nie zwalnia z myślenia o jakości, a jedynie utrudnia dyskusję. Biuletyn PTE nr 1/2008 5

6 VIII Kongres Ekonomistów Polskich edukacja Podstawowym problemem strategicznym staje się odpowiedź na pytanie, jak mierzyć jakość. W tym pytaniu zawarte są podejścia, konteksty, kryteria, czynniki, miary, metody i ograniczenia. Z nim stykają się zarówno zespoły wizytujące Polskiej Komisji Akredytacyjnej, jak i środowiskowych komisji akredytacyjnych. Pytano m.in. czy można przyjąć, że odpowiednią jakość zapewnia x profesorów, a x-1 oznacza brak jakości? Z drugiej strony czy 2x profesorów oznacza jakość dwukrotnie lepszą? Kolejny, ważny problem polega na tym, co mierzyć? Na przykład czy liczbę publikacji, których autorami są osoby prowadzące zajęcia lub dostępnych w bibliotece uczelnianej? Aktualność poruszanej problematyki (zarzuca się, że podręczniki są stare, a jednocześnie ogranicza się możliwość studiowania przez Internet), proporcje studentów i nauczycieli (różne dla różnych kierunków, różne na różnych typach zajęć), liczbę podejmujących prace absolwentów, przyrost płacy po ukończeniu studiów (jak na MBA)? Które z tych miar dają rzeczywiście obiektywny obraz,,jakości procesów nauczania? Czy można rozpatrywać model jakości systemu w oderwaniu od modelu jakości absolwenta? Czy uczelnie w pełni wykorzystują sygnały z innych rynków niż europejski? Z tym, co i jak mierzyć, aby określić jakość, związany jest problem, komu przypisać właściwości i kompetencje czyli kto i jak ma mierzyć jakość kształcenia? Czy na przykład pomiarem jakości powinny się zajmować władze publiczne i agendy rządowe (ministerstwo, PKA, NIK) czy organizacje środowiskowe (tak jak kiedyś izby rzemieślnicze, które gwarantowały jakość usług)? Niewątpliwie, odróżnić trzeba rankingi od różnego rodzaju ewaluacji, certyfikacji, ratingów i akredytacji. Powstaje pytanie: czy instytucjami oceniającymi jakość mają być też media, gdyż to one publikują rankingi) czy na przykład konsumenci (a więc pracobiorcy i pracodawcy)? Wspomniane propozycje mają naturę egzogeniczną, a przecież można oceniać jakość endogenicznie mogą ją wykonywać pełnomocnicy rektorów, działy audytu, kierownicy jednostek podstawowych. Następny problem to jak dbać o jakość. Endoczy egzogenicznie? Endo- to hospitacje, recenzje ofert dydaktycznych, ankiety studenckie, arkusze samooceny. Czy też egzo- poprzez powtarzalne kontrole, a może poprzez rynek? W pragmatycznej odsłonie systemu kształcenia istotne są problemy: 1) partykularyzmów środowiskowych, które utrudniają przygotowanie sensownych standardów nauczania oraz dają o sobie znać w ramach przygotowywanych na podstawie standardów planów studiów w poszczególnych uczelniach, 2) słabości absolwentów w obszarach związanych z samodzielnym rozwiązywaniem problemów czy projektowaniem, a szerzej w obszarze pewnych umiejętności i postaw wykraczających poza wąsko rozumiane kwalifikacje zawodowe, 3) stosunkowo słabe rozpoznanie rzeczywistych potrzeb rynków pracy, ale zarazem problemy z tym związane wynikające ze zmienności oczekiwań pracodawców dotyczących kwalifikacji absolwentów, 4) dylematy związane z troską o jakość edukacji, a presją utrzymania czy wręcz zwiększenia liczby studentów. W trakcie dyskusji uczestnicy sesji sformułowali kilka istotnych opinii. Za zasadnicze uznać należy następujące: 1) jakość edukacji i kształcenia powinien mierzyć rynek, czyli szeroko rozumiani pracodawcy, w konsekwencji rynek subiektywnie dobierze miary, które mogą (powinny?) być przedmiotem badań instytucji oferujących kształcenie instytucje mogą bowiem tylko pomagać rynkowi w formułowaniu oceny, a uczelniom w konfrontowaniu się z subiektywnie konstruowanymi miernikami, 2) rynek to mechanizm alokacji, który ma większy wpływ na jakość, gdy lepiej prognozujemy popyt na specjalistów (tymczasem nadal brak dostatecznej współpracy uczelni z pracodawcami oraz instytucjami rynku pracy i przedsiębiorczości), 3) o jakości świadczy także dyplom uczelni wskazano na prawdopodobną, z powodu masowości, deprecjację dyplomu magistra, 4) dyplom uczelni publicznych jako świadectwo kwalifikacji nie musi mieć wymuszanego ustawowo dyplomu firmowanego przez państwo wskazywano na przejście do formy dyplomu sygnowanego przez uczelnie. W środowisku reprezentowanym na kongresie nie dało się zauważyć samozadowolenia. Z pewno- 6 Biuletyn PTE nr 1/2008

7 ścią taki stan sprzyja podnoszeniu jakości nauczania. Powszechnie akceptowany był wniosek o konieczności zagwarantowania autentycznej, a nie deklaratywnej autonomii programowej uczelni wyższych. Uczelnie nie potrzebują nadmiernych regulacji utrudniających autonomiczne, bieżące dostosowywanie kwalifikacji absolwentów do oczekiwań gospodarki. Obserwacja, analiza i pomiar parametrów,,jakości wskazują, że,,system wymaga w warunkach zmienności otoczenia coraz wszechstronniejszego przygotowania zawodowego środowisk uczelni i szkół. Wymaga też umiejętności w tworzeniu warunków normalności, autonomii i innowacji. To uczelnie powinny określać, czego uczyć i jak, a społeczności jak,,móc i chcieć się uczyć. Tylko w tych warunkach można skutecznie budować jakościowy wizerunek uczelni, zwiększać jej potencjał rozwojowy i pozycję społeczną. W tym celu szkoły i uczelnie potrzebują współpracy ze stowarzyszeniami, partnerami i sponsorami, a wspomniane instytucje deklarują chęć takiej współpracy. Społeczności uczące się mogą tworzyć różne organizacje i programy specjalizacji zawodowej. Nie potrzebują regulacji, utrudniających inwestowanie w kapitał ludzki oraz dostosowanie kwalifikacji absolwentów do oczekiwań gospodarki. Potrzebują laureatów olimpiad i konkursów, a Polska dobrego systemu olimpiad dla młodzieży, konkursów dla studentów oraz rankingów opartych na mechanizmie nagradzania szkoły i nauczyciela za sukces ucznia lub studenta. Głosy w dyskusji: Jan K. Solarz, prorektor Akademii Finansów Uczciwa konkurencja na krajowym i międzynarodowym rynku usług edukacyjnych warunkiem sukcesu 1. Obecny stan konkurencji na rynku edukacyjnym trudno jest uznać za satysfakcjonujący dla któregokolwiek z jego uczestników. Zarówno poziom presji na jakość kształcenia, jak i formy konkurencji cenowej między szkołami publicznymi i niepublicznymi są przedmiotem zasłużonej krytyki. 2. Para idzie w gwizdek, gdy spieramy się o minima programowe oraz to, kto je powinien ustalać i na czyją odpowiedzialność. Studenci muszą o tym głosować prawdziwymi pieniędzmi. Sprawdzają się jako profesjonalni konsumenci. Powinni się sprawdzić przy pozyskiwaniu kapitału wiedzy. 3. Weryfikatorem trafności treści kształcenia jest wyłącznie rynek pracy. Próby uznania się za mądrzejszego od rynku kończą się utratą konkurencyjności przez dany kraj. 4. Na pakiet zmian instytucjonalnych tworzący uczciwą konkurencję na rynku usług edukacyjnych na poziomie licencjata, magistra i doktora nauk składa się: a) zasada wyboru kanału i formy kształcenia przez zainteresowanego, a nie oferującego usługę, b) zasada gwarantowania jakości kształcenia marką uczelni, a nie autorytetem państwa, c) zasada atestowania uzyskanych w toku nauki kompetencji w centrach państwowych w warunkach jej dobrowolności. 5. Przejście na zasady uczciwej konkurencji powinno polegać na zdjęciu z dyplomów godła państwowego. Za zgodność dyplomu z ustawodawstwem krajowym i międzynarodowym odpowiada jedynie szkoła wyższa. 6. Popyt i podaż dyplomów reguluje sprawę ich jakości i marki. W zarządzaniu marką istotną rolę odgrywają centra oceny kompetencji absolwenta uczelni, których usługi są subwencjonowane przez państwa małym i średnim przedsiębiorstwom. 7. Aby zgodnie z prawem Kopernika gorsze dyplomy nie wypierały lepszych, każdy pracodawca jawnie deklaruje swoją politykę zatrudnienia i uznania dyplomów jakich uczelni. Składanie fałszywych oświadczeń podlega karze porządkowej. (Pełny tekst wystąpienia na Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich Szkolnictwo ekonomiczne a oczekiwania praktyki (propozycje na przyszłość) 1. Wnioski z analizy status quo edukacji finansowej w Polsce n Częściowo nieaktualne podręczniki (podstawy przedsiębiorczości, ekonomia, bankowość, finanse) n Przeteoretyzowanie matematyki (w ćwiczeniach i zadaniach można uwzględniać sytuacje przydatne w życiu) n Brak kompleksowego wieloletniego programu dokształcania nauczycieli tych przedmiotów n Brak odpowiedniej liczby ćwiczeń na zajęciach biznesowych n Brak przedmiotów ekonomicznych i finansowych na niektórych kierunkach studiów n Niski poziom praktyk uczniowskich i studenckich n Brak zorganizowanego wsparcia dla przedsiębiorców i menedżerów potrzebujących aktualizacji wiedzy i ciągłego dokształcania n Zbyt mały udział mediów w edukacji finansowej społeczeństwa n Brak instytucjonalnej promocji kształcenia ustawicznego w Polsce 2. Stałe podnoszenie kwalifikacji aktualizacja wiedzy jest niezbędna m.in. dla takich grup zawodowych jak: Biuletyn PTE nr 1/2008 7

8 VIII Kongres Ekonomistów Polskich edukacja n przedsiębiorcy (w tym MSP), n menedżerowie wszystkich szczebli zarządzania, n nauczyciele, n członkowie zarządów firm. 3. Z myślą o przyszłości należy n poddawać okresowej ocenie i aktualizować podręczniki, programy komputerowe n włączyć media, głównie publiczne, do programu edukacji n wspierać nauczycieli w podnoszeniu kwalifikacji n angażować instytucje finansowe do współtworzenia programów edukacyjnych n promować systematyczne dokształcanie m.in. dla zawodów, dla których podstawy wiedzy finansowej są niezbędne do wykonywania pracy (sędziowie, dziennikarze itp.) 4. Konieczność stworzenia modelu konsultowania z praktykami zmian niezbędnych w edukacji n monitorowanie programów edukacyjnych, n badanie potrzeb, n uaktualnianie programów, n sprawdzanie efektów wprowadzanych zmian, n informowanie społeczeństwa o prowadzonych działaniach. (Pełny tekst wystąpienia na Dr hab. Marek Rocki, profesor nadzwyczajny w Instytucie Ekonometrii Szkoły Głównej Handlowej Zarys koncepcji zmian w prawie o szkolnictwie wyższym Za zasadnicze uważam uwolnienie kreatywności uczelni, a jednocześnie oddanie im odpowiedzialności za prowadzone kierunki studiów. Tak rozumiem autonomię uczelni: n możliwość kreowania własnych kierunków studiów, n możliwość wydawania własnego dyplomu, n możliwość nadawania własnych tytułów zawodowych, n w dalej idącym wariancie także możliwość nadawania stopni i tytułów naukowych. W sądzie tym opieram się także na opiniach ekspertów OECD (OECD Reviews of Tertiary Education POLAND, str. 48 i inne). W praktyce oznacza to: n wprowadzenie dyplomu sygnowanego przez uczelnię (obecnie, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy uczelnie wydają dyplomy państwowe), n wprowadzenie elastycznego systemu studiów (por. załącznik 1., zawierający opis systemu studiów w SGH w latach , obecnie niemożliwy do stosowania z powodu art. 8 ust. 2 ustawy, wymagającego, by student najpóźniej po drugim semestrze był przyjęty na określony kierunek studiów). W zasadzie,,elastyczny system studiów wynika wprost z przyjęcia zasad deklaracji bolońskiej i systemu ECTS, ale w praktyce ustawa w obecnym kształcie jest zaprzeczeniem deklaracji bolońskiej. n umożliwienie uczelniom kreowania kierunków studiów (obecnie czyni to minister zgodnie z art. 9 pkt 1 ustawy) zgodnie z ich koncepcją kształcenia. Wymagałbym opublikowania tej koncepcji, której realizacja podlegałaby kontroli PKA lub akredytacji środowiskowej), n zniesienie ustawowego limitu czasu studiów (art. 166 ustawy), wprowadzając w to miejsce limit czasu finansowania kosztu studiów przez podatników (budżet). W większości krajów Europy studia I stopnia trwają 4 lata, ale bywa że 5 lat, podczas gdy ustawa narzuca 6 7 semestrów. Czas studiów powinien być taki, jaki jest konieczny do uzyskania kwalifikacji, umożliwiających podjęcie pracy. Co więcej, system ECTS zakłada określanie postępu w studiach nie liczbą semestrów, lecz liczbą uzyskanych punktów (kredytów), n uwolnienie zasad rekrutacji tak, by uczelnie mogły, a nie musiały wykorzystywać,,nowe matury jako kryterium rekrutacji, n zmianę zasad przeprowadzania akredytacji przez PKA. Zgodnie z logiką systemu PKA przeprowadza postępowanie związane z certyfikacją, a nie akredytacją. Należałoby w kompetencjach PKA dodać kontrolowanie wydatkowania środków budżetowych uzyskiwanych przez uczelnię i wprowadzić zasadę kontrolowania tego, czy uczelnia wypełnia zobowiązania podjęte w opublikowanej koncepcji kształcenia. W moim pojęciu nie jest to sprzeczne z deklaracją bolońską i koncepcją ramowych treści kształcenia, n zmianę zasad finansowania budżetowego uczelni poprzez wprowadzenie bądź odpłatności proporcjonalnej do kosztu studiów bądź bonu edukacyjnego i współpłatności studentów. Warto tu odnotować, że w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 5 października 2005 r. w sprawie skargi konstytucyjnej Jacka Bąbki o zbadanie zgodności,,starej ustawy z konstytucją, możemy znaleźć następujący fragment:,,trybunał zwraca uwagę, że art. 70 ust. 2 konstytucji w sposób generalny wiąże odpłatność za naukę z poziomem kształcenia (szkoły wyższe), a nie z rodzajem studiów. Nie oznacza to, że obecny system pobierania opłat od studentów niestacjonarnych jest sprzeczny z przepisem konstytucji. Oznacza natomiast, że może być rozważana w ramach istniejących regulacji konstytucyjnych pewna postać opłat o charakterze powszechnym za korzystanie z określonych usług świadczonych przez uczelnie publiczne. (Pełny tekst wystąpienia na 8 Biuletyn PTE nr 1/2008

9 Ewa Okoń-Horodyńska VIII Kongres Ekonomistów Polskich przedsiębiorczość,,ludzie biznesu i polityki o źródłach i barierach wzrostu gospodarki Które warunki i rozwiązania regulacyjne zadecydują o rozwoju przedsiębiorczości w Polsce i poprawie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw? Czy powstanie po kongresie pierwszy w historii raport PTE nt. Przedsiębiorstw, przedsiębiorców i przedsiębiorczości. Odpowiedzi na te i inne pytania, dotyczące praktycznych problemów świata przedsiębiorczości poszukiwali uczestnicy dyskusji w ramach sesji IV pt. Ludzie biznesu i polityki o barierach i źródłach wzrostu gospodarki sesji pomyślanej jako otwarte forum dyskusyjne dla przedsiębiorców, ich reprezentantów, regulatorów, samorządowców, naukowców i polityków, prowadzonej przez prof. Ewę Okoń-Horodyńską (UJ) i red. Grzegorza Cydejkę (SDP). Do tej dyskusji aktywnie włączyli się uczestnicy kongresu i członkowie dwóch nowych klubów PTE: l Klubu Olimpijczyka z wynikami badań oczekiwań przedsiębiorców wobec reprezentantów; l Klubu Przedsiębiorców i Przedsiębiorczości PTE. Wyniki dyskusji na zakończenie kongresu zaprezentowała prof. Ewa Okoń-Horodyńska. 1. Uwagi wstępne Nie można już znaleźć opozycji dla stwierdzenia, iż szybkość, kierunki, a nawet przypadkowość kreowania przedsiębiorczości jest wywoływana przez istniejącą bądź zmieniającą się konstrukcję instytucjonalną ład instytucjonalny, który może stanowić zarówno siły motoryczne rozwoju, ale niestety także bariery. Przedsiębiorczość ma moc sprawczą rozwoju danej gospodarki, może zapewnić jej dobre miejsce w układzie globalnym. Niezbędne są jednak: l jasno sprecyzowany paradygmat rozwoju, za którym opowiedzą się wiodący aktorzy społeczni, l pakt na rzecz przedsiębiorczości, l zapewniający to ład instytucjonalny. W Polsce wykształciła się, zarówno w ujęciu narodowym, jak i regionalnym, pewna infrastruktura instytucjonalna na rzecz jej rozwoju, ale wciąż pozbawiona jest ona wartości wynikających z ciągłości tradycji działania opartego na zaufaniu, lojalności, etyce, prawdzie, subsydiarności, pomocniczości i budowaniu partnerstwa układu publiczno-prywatnego. Bez takiej formuły nie da się współpracować zarówno w skali lokalnej czy regionalnej, jak i tym bardziej w przedsiębiorstwie i w państwie. Dlaczego? Ponieważ ład instytucjonalny jest związany z tym rodzajem reguł gry, dzięki którym społeczeństwo wyraża gotowość zarówno do zdobywania wiedzy i uczenia się, pobudzania innowacji, podejmowania ryzyka wszelkiego rodzaju, jak i rozwiązywania problemów i usuwania zatorów, które napotyka w toku rozwoju (D. North). Jeśli ich nie ma, konieczne jest zaangażowanie się wszystkich istotnych partnerów społecznych oraz kreowanie operacyjnego partnerstwa układu centralnego (poprzez przedstawicieli), regionalnego i lokalnego dla osiągnięcia konsensusu co do reguł gry na rzecz kierunku rozwoju przedsiębiorczości. Pakt dla przedsiębiorczości, a więc i paradygmatu rozwoju gospodarczego opartego na innowacyjności bądź na innych kryteriach jasno sprecyzowanych, zapewniających osiąganie korzyści przedsiębiorcom z jednej strony, a długookresowy wzrost gospodarczy z drugiej. 2. Podsumowanie wyników dyskusji panelowych Dwie kwestie mogą obrazować źródła barier i szans rozwoju gospodarczego z punktu widzenia przedsiębiorców, mianowicie prezentacja jakości ładu instytucjonalnego w Polsce określana za pomocą wskaźników syntetycznych oraz szczegółowe raporty z wyselekcjonowanymi wyznacznikami barier ładu instytucjonalnego, przygotowywane zarówno przez reprezentantów przedsiębiorców, jak i agendy rządowe Jakość instytucjonalna w Polsce jako ramy otoczenia dla biznesu (CPI Corruption Perception Index). Z danych Transparency International wynika, iż pozycja Polski Biuletyn PTE nr 1/2008 9

10 VIII Kongres Ekonomistów Polskich przedsiębiorczość (a szczególnie jej zmiany) pod tym względem nie świadczy pozytywnie o jakości instytucji. W 1998 r. Polska na ocenianych 99 krajów była na 39. miejscu (CPI w skali 10 0, 10 najlepsza jakość, 0 najgorsza), w 1999 r. na 44. miejscu, w 2002 r. na miejscu 45., (na 102 kraje), w 2003 r. już na 64., ale przełomowo niekorzystny był rok 2005 (na 158 krajów), w którym Polska z indeksem 3,4 znalazła się na 70. miejscu. Jak widać, w okresie tym sukcesywnie pogarszała się jakość instytucjonalna kraju. Rok 2006 przyniósł poprawę sytuacji i Polska zmieniła pozycję na 61. miejsce (3,7 na 163 kraje), ale w 2007 r. Polska z indeksem 4,2 była wciąż na miejscu 61. (na 179 krajów). A więc ostra walka z korupcją podjęta przez rząd w latach nie przyniosła znaczących rezultatów w zmianach wskaźnika korupcji, co może świadczyć o dalece niezadowalającym stopniu efektywności działania służb powołanych do zwalczania korupcji w Polsce. (OI Opacity Index). Wskaźnik przejrzystości instytucjonalnej ocenia jasność, precyzję powszechnie stosowanych praktyk w systemie reguł prawnych i gospodarce. W jego obliczaniu bierze się pod uwagę brak przejrzystości w takich obszarach, jak administracja państwowa (struktura, sposób zarządzania), system prawny (głównie kontrakty i własność), otoczenie makroekonomiczne i polityka fiskalna, standardy rachunkowości, regulacje dotyczące działalności biznesu. Skutkiem braku przejrzystości jest podnoszenie kosztów działalności gospodarczej, ograniczenia w pozyskiwaniu kapitału na inwestycje, pozyskiwanie i wykorzystanie pomocy finansowej. Prowadzenie biznesu w Polsce, gdzie OI wynosi 41, oznacza, że przedsiębiorca musi wypracować stopę zwrotu wyższą o 4,43% niż w warunkach USA, aby na skutek znacznie wyższego ryzyka utrzymać zysk w swej firmie. Ale nadzwyczajną premię, ponieważ ryzyko jest niższe w stosunku do warunków gospodarki USA można osiągnąć np. w Finladnii, Szwecji, Danii, w Hongkongu. W krajach o wysokim OI dodatkowy koszt prowadzenia biznesu wiąże się również z narzucaniem ukrytego podatku czy zwiększonym kosztem uzyskania kredytu. Polska, niestety, należy do takich krajów. Indeks wolności gospodarczej ocenia m.in. swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, politykę handlową, obciążenia podatkowe, politykę budżetową, politykę rynku pracy czy stopień korupcji. W ostatnim rankingu wolności gospodarczej, w którym ocenie poddano 161 krajów, Polska zajęła odległe, 87. miejsce (i 35. miejsce w gronie 41 sklasyfikowanych państw europejskich). Za główne słabości w Polsce uznano m.in. wysoki stopień korupcji, nieefektywne sądownictwo gospodarcze, nieelastyczne prawo pracy czy nadmierny wpływ rządu na system bankowo-ubezpieczeniowy. Korzystnie oceniono politykę handlową, politykę monetarną oraz relatywnie niski poziom opodatkowania CIT. GCI Growth Competitiveness Index Polska spadła o 5 miejsc i zajmuje obecnie 48. pozycję spośród 125 państw poddanych ocenie. Tym samym znalazła się wyraźnie za czołowymi krajami z grupy UE-10 Estonią (25), Czechami (29) i Słowenią (33). Zdolność do rozwoju innowacji oraz postawy społeczne względem innowacji. Na podstawie European Innovation Scoreboard 2006 (EIS) najwyższą pozycję pod względem innowacyjności w UE (wskaźnik w przedziale 0; 1) osiąga Szwecja (0,72), Polska osiąga go na poziomie 0,23 a więc trzykrotnie niższym niż w Szwecji. Jeśli chodzi o postawy wobec innowacji, Polska zaliczona jest do krajów, gdzie obywatele najmniej są przygotowani na asymilację innowacji, nie są też entuzjastami rozwoju innowacji; 3 z 5 obywateli w Polsce zaliczono do przeciwników innowacji lub niechętnych innowacjom Co mówią przedsiębiorcy i rząd Nie jest trudem zdobycie informacji o barierach przedsiębiorczości w Polsce. Badania w tym zakresie prowadzone są bowiem zarówno przez różne organizacje reprezentujące przedsiębiorców, jak np. Konfederacja Pracodawców Polskich, Business Centre Club, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Krajowa Izba Gospodarcza, niezależne organizacje badawcze, jak np. CASE, Stowarzyszenie Przedsiębiorczości i Inicjatyw Lokalnych, ale też reprezentantów rządu, jak np. PARP, MG czy MF, MPiPS, NBP, urzędy pracy, a także wiele innych organizacji i badaczy indywidualnych. Wszystkie raporty prowadzonych badań wskazują wyraźnie na poważne bariery i szkodliwe często posunięcia regulacyjne, operacyjne, polityczne dla przedsiębiorczości. Najważniejsze bariery przedsiębiorczości Krajowa Izba Gospodarcza i EUROCHAMBRES wskazują, iż wg przedsiębiorców warunki prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorstw w roku 2006 pogorszyły się (27,6%), a ponad połowa (52%) nie odnotowała żadnych pozytywnych zmian, choć poprawy warunków dla rozwoju przedsiębiorczości oczekiwało w 2006 roku aż 40% przedsiębiorców, a oczekiwania te związane były z nadzieją na realizowanie postulatów wyborczych adresowanych właśnie do przedsiębiorców. 10 Biuletyn PTE nr 1/2008

11 CBM Indicator w październiku 2007 roku poiformował, że za największe przeszkody w prowadzeniu firmy przedsiębiorcy uznają: zagmatwane przepisy (48,3%), biurokrację i sprawozdawczość (42,4%) i brak stabilności w przepisach, nieprawdopodobny bałagan w przepisach o zagospodarowaniu przestrzennym (17,7%), rodzący korupcję i wiele działań nieetycznych, nadmierne kontrole (14,2%). W kwestiach finansowych wskazuje się na biurokratyczne trudności w dostępie do unijnych środków (33,2%) i w ogóle do kapitału (11,0%), klin podatkowy (26,5%), brak środków na inwestycje i modernizację (20,5%), bariery zatrudnieniowe (31,5%), wiążąc je jednak w dużej mierze ze sztywnymi przepisami kodeksu pracy (21,3%). Inne: słaby popyt, nierówność konkurencyjna, korupcja. 70% przedsiębiorców uważa, że gospodarka nie jest priorytetem dla rządu, nie wiadomo właściwie, jaką gospodarkę rząd w Polsce chce rozwijać, co wpływa negatywnie na indywidualną sytuację firm (66,2%). Przedsiębiorcy o funkcjonowaniu całej gospodarki: niejasność, nieprzejrzystość przepisów prawa gospodarczego (87,8%), co skłania do twierdzenia, iż siłą decydującą o gospodarce jest biurokracja, a nie przedsiębiorczość (75,7%), podatność urzędników na korupcję (53,3%), przetargi są w Polsce nierzetelnie rozstrzygane (48,7%), a podatki zbyt wysokie (70,7%), mniej istotne są problemy przy zakładaniu firm niż przy jej prowadzeniu i utrzymaniu, ponieważ aparat skarbowy walczy z przedsiębiorcami (50,8%) zamiast ich wspomagać dobrą interpretacją niejasnych przepisów. PKPP Lewiatan, formułowanymi w postaci Czarnej Listy Barier, ogłaszanej co roku przez PKPP wskazuje na 4 grupy barier: 1) bariery podatkowe i finansowe, 2) bariery w procesie inwestycyjnym 3) bariery w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i 4) zestaw innych barier w prowadzeniu działalności gospodarczej. Zgłoszono wiele nieprawidłowości wspieranych biurokracją, nieprzejrzystością i nieracjonalnością (naliczanie VAT, nieprawidłowości w ustawie o rachunkowości, rozszerzone kontrole skarbowe i inne, brak kompetencji urzędników, pobieranie kaucji w obrocie wewnątrzunijnym, brak odpowiedzialności urzędników za błędy, podatki, koszty, inwestycje i wiele innych). Lewiatan, co bardzo ważne, proponuje konkretne rozwiązania i sposoby ich wdrażania. Choć pozytywnie ocenia się zmiany w obsłudze funduszy unijnych, to jednak przedsiębiorcy narzekają na bardzo niski poziom informatyzacji procesów administracyjnych, biurokratyczną strukturę wdrażania, słabość merytoryczną i rotację kadr obsługujących. KPP Zielona Księga. Proces rejestracji firmy trwa średnio 30 dni, a koszty są zbyt wysokie; średni czas nabywania nieruchomości wynosi w Polsce ok. 200 dni, podczas gdy w Bułgarii 19; nadużywanie tymczasowego aresztowania oraz środków zabezpieczających, takich jak zajęcie kont bankowych przedsiębiorców; rozdęte są obowiązki informacyjne przedsiębiorców średnie polskie przedsiębiorstwo musi poświęcić 560 godzin miesięcznie na wypełnianie raportów i formularzy, ignorowanie bądź dyskredytowanie zasad ładu korporacyjnego; prawo otacza znacznie większą ochroną pracowników niż pracodawców. Apel KPP o Państwo przyjazne przedsiębiorcom. Z Raportu Banku Światowego: pod względem syntetycznej oceny swobody prowadzenia działalności biznesowej (ease of doing business) Polska znalazła się na 75. miejscu na 175 ocenianych państw, co oznacza spadek o 1 miejsce w stosunku do poprzedniego raportu. Pod względem egzekwowania postanowień umownych Polska znalazła się na odległym, 112. miejscu w rankingu. Miarą tej oceny jest czas potrzebny na egzekwowanie płatności, wynoszący w naszym kraju 980 dni. Na przykład na Węgrzech czas ten wynosi 335 dni, w Estonii 275 dni, a na Litwie 166 dni. Uzyskanie pozwolenia na budowę wymaga 322 dni, a 25 formalności. Na podkreślenie zasługuje najwyższa pozycja Polski wśród państw UE-10 (bez Cypru i Malty) w zakresie ochrony inwestorów (33. miejsce ex aequo z Estonią). Ok. 800 aktów prawnych reguluje przedsiębiorczość. Podobne jak we wskazanych raportach bariery przedsiębiorczości wynikają z badań indywidualnych, np. prof. E. Adamowicz widzi jako istotne: barierę podatkową, popytową, niestabilność przepisów prawnych oraz brak siły roboczej. Przedsiębiorstwa odczuwają pewne problemy z dostępnością surowców i materiałów oraz dostępnością kredytów. Tylko 4% przedsiębiorstw nie odczuwa żadnych barier. Biuletyn PTE nr 1/

12 VIII Kongres Ekonomistów Polskich przedsiębiorczość Na przeregulowanie polskiej gospodarki i rozrost biurokracji zwracają uwagę prof. T. Kierczyński i prof. U. Malinowska. Stawiają pytanie, dlaczego partie polityczne nie wymuszają na aparacie Ministerstwa Finansów przygotowania projektu budżetu w taki sposób, aby zmniejszyć środki przeznaczone na regulacje i kontrole, a dzięki temu dofinansować ochronę zdrowia, naukę i edukację. Podnoszą zasadniczą sprawę odpowiedzialności za stan wiedzy, badań w tym zakresie niedostateczny a tu już wina leży po stronie ekonomii uniwersyteckiej. W kwestii finansowania inwestycji, jako że Polska jest krajem ubogim w kapitał, ważny głos pod kątem możliwych regulacji zgłasza dr M. Panfil. Oto kilka postulatów: rzadowe programy kapitałowe powinny dotyczyć: l wykorzystania publicznych środków jako dźwigni do celów finansowania prywatnego (na wzór SBIC w USA); l rozwoju publicznych programów kapitałowych w celu zmniejszenia luki kapitałowej we wczesnej fazie rozwoju przedsiębiorstw (brak kapitału zasiewu); l zatrudniania prywatnych menedżerów do zarządzania publicznymi i publiczno-prywatnymi funduszami kapitałowymi; ciągłej ewaluacji skuteczności inwestycji funduszy publicznych, publiczno-prywatnych. Inny problem w kontekście z kwestią braku kapitału, zgłasza prof. S. Rudolf. Wskazuje na malejącą rolę kapitału finansowego we wzroście gospodarczym oraz na rosnącą rolę w tym zakresie kapitału intelektualnego. W tym należy upatrywać olbrzymiej szansy dla Polski. Wykorzystanie go nie jest sprawą łatwą. Trzeba podejmować próby wypracowania odpowiednich form partycypacji pracowniczej, form nakierowanych na poprawę wyników ekonomicznych czy poprawę konkurencyjności. Ale i tu regulacje przeszkadzają. W świetle rozwoju sytuacji finansowej sektora przedsiębiorstw w ostatnich latach nie występuje bariera finansowa w rozwoju tego sektora. Można określić trzy zasadnicze źródła finansowania przedsięwzięć rozwojowych w najbliższych latach, które mogą w sposób istotny i jednocześnie pozytywny wpływać na tempo rozwoju. Pierwsze i najważniejsze źródło to nadwyżka własna sektora przedsiębiorstw. Drugie to stosunkowo łatwe pozyskanie środków zewnętrznych w warunkach posiadania przez większość przedsiębiorstw zdolności kredytowej. Trzecie źródło to środki Unii Europejskiej. Ich skala to wielkość równa 2-letnim nakładom inwestycyjnym w całej gospodarce. Część z nich trafi do przedsiębiorstw bezpośrednio, a część w postaci zrealizowanego popytu na dobra i usługi, co jeszcze bardziej poprawi zdolność finansową przedsiębiorstw (prof. Cz. Skowronek) Postulaty i rekomendacje przedsiębiorców na zakończenie dyskusji: 1) prosty i przejrzysty system podatkowy, obniżenie podatków, 2) pakiet działań umożliwiający szybkie i skuteczne wykorzystanie środków wspólnotowych, 3) poprawne i dokładne procedury stanowienia prawa, 4) zrealizowanie reformy finansów publicznych, 5) przywrócenie idei taniego państwa, 6) zmniejszenie reglamentacji, 7) wprowadzenie rzeczywistych ułatwień dla biznesu, 8) uporządkowanie spraw związanych z inwestycjami budowlanymi, 9) uporządkowanie problemów rynku pracy, umożliwiające zatrzymanie specjalistów i ludzi dobrze wykształconych w kraju, 10) modernizacja gospodarki, 11) Pakt dla wsi chodzi tu przede wszystkim o rozwiązania w sprawie subwencji do edukacji na wsi i do systemu emerytalnego rolników, 12) reforma służby zdrowia, 13) nowelizacja prawa o rzemiośle, 14) walka z biurokracją i tworzenie przyjaznego domu dla przedsiębiorczości. 12 Biuletyn PTE nr 1/2008

13 ,,Czwartki u ekonomistów a kongres Konferencje i seminaria Marek Misiak Z przedkongresowych dyskusji, prowadzonych w ramach,,czartków u ekonomistów, wynikało, że reaktywowanie Rady Strategii Społeczno- -Gospodarczej przy Radzie Ministrów powinno być przedmiotem dyskusji w ramach debaty kongresowej. Można mieć nadzieję, że w kolejnych Biuletynach opublikujemy równie interesujące rekomendacje z innych konferencji PTE. miały służyć właśnie otwarciu na wymianę myśli i rolę tę w części spełniły. Politycy społeczni wysłuchiwali uwag zwolenni-,,czwartki ków nurtu liberalnego o zawodności państwa, a zwolennicy nurtu liberalnego wysłuchiwali uwag polityków społecznych o zawodności rynku. Za dużo państwa. Wnioskiem z czwartków jest ogólna konstatacja, że transformacja jest niedokończona i ciągle mamy za dużo państwa i za dużo populizmu. Jest go za dużo zwłaszcza w ręcznym sterowaniu gospodarką tam gdzie jest ono mniej sprawne od rynku. Jest za dużo szczegółowych regulacji ograniczających przedsiębiorczość. Nadmierna regulacja jest niekonstruktywna, a destruktywna nie naprawia, a niszczy. Była o tym mowa na konwersatoriach z udziałem ludzi biznesu i polityki. Mówiliśmy o tym przy okazji analizy stopnia zaawansowania procesów transformacji w kierunku gospodarki rynkowej w Polsce w porównaniu z innymi krajami. Z analizy porównawczej nowych krajów akcesyjnych wynika, że zajmujemy poślednie miejsce pod względem warunków prowadzenia działalności gospodarczej. Zrobiliśmy duży krok do przodu na samym początku okresu transformacji, ale później inne kraje były lepsze. Makrokorupcja. Na kilku,,czwartkach mówiliśmy o pięcie achillesowej polskiej transformacji, jaką są niezreformowane finanse publiczne. Finanse publiczne były dyżurnym tematem wielu posiedzeń zlikwidowanej w 2005 r. Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej. Politycy ze wszystkich rządów polskiej transformacji mają swój udział w opóźnianiu reform finansów publicznych. Owszem, następowały zmiany, ale przeważnie końcowym ich efektem był wzrost udziału wydatków sztywnych w wydatkach publicznych. Pod względem udziału wydatków sztywnych w wydatkach publicznych jesteśmy w końcówce listy rankingowej nowych krajów akcesyjnych w UE (w końcówce, tzn. mamy jeden z najwyższych udziałów). Różne grupy interesów wykorzystywały swoje powiązania z parlamentem i rządem do ustanawiania złych ustaw i innych złych przepisów. Wejście do strefy euro warunkiem utrzymania konkurencyjności. Od obniżenia deficytu w sektorze publicznym zależy zawieszenie procedury nadmiernego deficytu i termin wejścia do strefy euro. O strategii wejścia mówiliśmy na dwóch konwersatoriach czwartkowych. Choć wejście do strefy euro to nie tylko korzyści, ale i koszty, to w Polsce przeważają korzyści. Główną przyczyną jest to, że kurczą się nasze przewagi konkurencyjne wynikające z relatywnie niskiego kosztu pracy. Demografia i rynek pracy. Istotne są wnioski z dwóch czwartków o demografii i rynku pracy. Emigracja zarobkowa sięga już ok. dwóch milionów osób i wciąż się powiększa. Wraz ze skutkami niskiego przyrostu naturalnego tworzy ona zagrożenie szybkiego starzenia się ludności Polski. Jest coraz więcej ludzi w wieku emerytalnym i jednocześnie jesteśmy krajem o bardzo niskim wskaźniku aktywności zawodowej. Pomoc socjalna nie powinna zmniejszać wciąż jeszcze bardzo niskiej w Polsce aktywności zawodowej ludności. Potrzebne są reformy rynku pracy, wydłużające wiek przedemerytalny i zwiększające podaż pracy. Dlatego nie powinna być odkładana reforma ograniczająca przywileje związane z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę oraz ze zrównywaniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Jakie tempo wzrostu? Obniżenie deficytu w sektorze publicznym jest konieczne bez względu na termin wejścia do strefy euro. Bez niego grozi nadmierny wzrost nie tylko deficytu w finansach publicznych i długu publicznego, ale przestrzelenie deficytu obrotów bieżących bilansu płatniczego, skokowe osłabienie kursu złotego, powrót wysokiej inflacji, konieczność ostrego zwiększenia restrykcyjności polityki pieniężnej i długotrwałe osłabienie tempa wzrostu gospodarczego. Decentralizacja i samorządność. Celem reformy sektora publicznego powinno być zmniejszanie nadmiernie rozbudowanej administracji z jednoczesną racjonalizacją spełnianych przez nią funkcji regulacyjnych. Powinno to oznaczać konsekwentną decentralizację zarządzania państwem, w tym zmniejszanie aparatu rządowego i zastępowanie go przez samorządy i instytucje partnerstwa publiczno-prywatnego. Jest to droga prowadząca do odblokowania wielu inwestycji współfinansowanych ze środków z UE, zielone światło Biuletyn PTE nr 1/

14 Konferencje i seminaria dla budowy autostrad i innych inwestycji infrastrukturalnych i nie tylko infrastrukturalnych. W tym kierunku idą niektóre postulaty nowego rządu, dotyczące wielu inwestycji współfinansowanych ze środków z UE. Na przykład, gdy proponuje się ograniczenie administracji w urzędzie wojewódzkim na rzecz marszałkowskiego. Stawka na decentralizację i samorządność jest także drogą do szerszego współfinansowania ze środków zagranicznych nakładów na innowacje, B+R i edukację. Innowacje, B+R i edukacja. Obciążenie finansów publicznych nieefektywnymi wydatkami na cele socjalne prowadzi do nadmiernego oszczędzania na wydatkach na potrzeby rozwojowe, na innowacje, B+R, edukację. Na jednym z czwartków powoływaliśmy się na przykład Finlandii, niedawno jeszcze uznawanej za kraj drwali, a dzisiaj konkurującej pod względem wydatków na B+R i edukację z krajami najwyżej rozwiniętymi. W ciągu minionych siedemnastu lat dużo mówiliśmy o potrzebie wzrostu nakładów publicznych i prywatnych, krajowych i zagranicznych na rozwój B+R oraz na kapitał ludzki. Fakty są takie, że pod względem udziału wydatków publicznych Polska jest ciągle na jednym z ostatnich miejsc w porównaniu z innymi krajami o podobnym poziomie rozwoju. Zwiększenie dobrze ukierunkowanej pomocy ze środków publicznych może dać efekt mnożnikowy, ponieważ może pociągnąć za sobą relatywnie znaczniejsze zaangażowanie na te cele środków krajowych i zagranicznych z sektora prywatnego, nie mówiąc o pomocy z UE. Stajnia Augiasza, czyli skutki cyklów politycznych w reformowaniu ochrony zdrowia. Na jednym z czwartków zajęliśmy się sytuacją w ochronie zdrowia. Jest to w Polsce dziedzina wyjątkowo źle zarządzana z przyczyn politycznych. Jedną z nich jest to, że niemal wszystkie rządy polskiej transformacji chciały zaczynać wszystko od nowa. Narodowy Fundusz Zdrowia nie musiał oznaczać likwidacji regionalnych kas chorych. Późniejsze zmiany też nie musiały stawać się kolejnymi początkami historii w reformowaniu ochrony zdrowia. Bilans jest taki, że środowisko pracownicze w ochronie zdrowia jest skonfliktowane z państwem, co oznacza nieefektywny wzrost wydatków publicznych na tę tak bardzo ważną dziedzinę usług publicznych. Paleta problemów dyskutowanych na czwartkowych spotkaniach,,u ekonomistów była szeroka. Mówiliśmy o strategiach długookresowych, których priorytetem powinno być zapobieganie niszczeniu środowiska naturalnego. Na jednym z czwartków mówiliśmy o potrzebie lepszego sprawowania mecenatu państwa nad twórcami kultury. To tylko ważniejsze z listy tematów naszych spotkań. Decyzje są trudne, bo wzrost płac nauczycieli, lekarzy i pielęgniarek jest naturalną konsekwencją procesów konwergencji i bez niego grozi osłabienie funkcjonowania systemu edukacyjnego i ochrony zdrowia. Nie ustaje silna presja na utrzymanie przywilejów socjalnych w górnictwie i niektórych innych branżach poza rolnictwem, a w rolnictwie KRUS. Ważnym elementem reformy finansów publicznych jest kontynuacja przebudowy systemu emerytalnego oraz regulacje wprowadzane w Polsce, UE i w skali globalnej w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych. Racjonalne rozwiązanie nabrzmiałych problemów wymaga więc trudnych negocjacji. Tym bardziej że zainteresowane grupy zawodowe chcą utrzymać posiadane przywileje, a niechętnie zgadzają się na stawianie im podwyższonych wymagań w jakości kształcenia i świadczonych innych usług. Tematem jednego z najbliższych czwartków pokongresowych powinno być nadrabianie opóźnień w prywatyzacji i rozwój instytucji partnerstwa publiczno-prywatnego. Punkty widzenia na te problemy są w środowisku ekonomistów, jak zresztą także w wielu innych dziedzinach, podzielone. W szerokim odbiorze funkcjonuje wiele różnych mitów. Jest dorobek badawczy w środowisku ekonomistów i badaczy społecznych. Zajęcie się tymi problemami na jednym z najbliższych spotkań pokongresowych,,u ekonomistów wydaje się tym bardziej na czasie, że do obniżenia deficytu fiskalnego w przyszłorocznym budżecie według nowego projektu budżetu nowego rządu ma się w znacznym stopniu przyczynić odrabianie opóźnień w procesach prywatyzacyjnych. Prawie 20 konwersatoriów w okresie od czerwca 2005 r. do listopada 2007 r. zasługuje na to, żeby zostały z nich opracowane wnioski i rekomendacje dla polityki gospodarczej. Debata pokongresowa będzie ich kontynuacją i w jakimś sensie ukoronowaniem. Kongres nie oznacza też końca czwartkowych spotkań. Przeciwnie należy oczekiwać ich kontynuacji i rozwinięcia z coraz szerszym udziałem innych stowarzyszeń ekonomistów i stowarzyszeń innych profesji oraz ludzi biznesu i polityki. Prezydium nieistniejącej już Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej w latach 90. stosowało praktykę polegającą na tym, że po podobnych debatach opracowywało specjalny dokument: stanowisko z wnioskami i rekomendacjami dla polityki gospodarczej. Dokument ten był przekazywany mediom, rządowi i innym instytucjom. Politycy reagowali słabo na te rekomendacje, ale jakiś ślad z pewnością po sobie pozostawiały. Jeśli chcemy obecnie liczyć na większy niż wówczas, to tej dobrej praktyki nie powinno się zaniechać. Dzisiaj mogłoby to być stanowisko Prezydium ZK PTE lub po VIII Kongresie Ekonomistów Polskich stanowisko Rady Programowej kongresu. Tekst opublikowany w nr. 22/2007 r.,,nowego Życia Gospodarczego. 14 Biuletyn PTE nr 1/2008

15 Ewa Badzińska, Małgorzata Rembiasz, Katarzyna Sobiech Konferencje naukowe,,ekonomiści o współczesnych problemach gospodarczych Ogólnopolska Konferencja Naukowa Wdniach września ub.r. Zakład Nauk Ekonomicznych Politechniki Poznańskiej oraz Poznański Oddział Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego zorganizował Ogólnopolską Konferencję Naukową pt.,,ekonomiści o współczesnych problemach gospodarczych. Patronat honorowy nad konferencją objął marszałek województwa wielkopolskiego. Gośćmi honorowymi konferencji byli: prof. dr hab. Wacław Wilczyński oraz Krzysztof Pietraszkiewicz prezes Związku Banków Polskich. Organizatorzy postawili sobie za cel prezentację wyników badań prowadzonych w różnych ośrodkach w kraju, integrację środowiska naukowego i biznesowego, a przede wszystkim promocję młodej kadry naukowej, czemu służył konkurs na najlepsze wystąpienie. W konferencji wzięło udział ponad 70 osób z kilkunastu ośrodków akademickich w Polsce i praktyki gospodarczej. Nadesłane na konferencję artykuły opublikowano w formie dwóch monografii pod redakcją prof. dr hab. Eulalii Skawińskiej:,,Konkurencyjność i innowacyjność podmiotów oraz,,zarządzanie przedsiębiorstwem (Wyd. Politechnika Poznańska). Ze względu na duże zaangażowanie autorów i recenzentów w jakość prezentowanych prac obie książki mogą pełnić funkcję poznawczą i edukacyjną, znajdując uznanie nie tylko w środowiskach naukowych, ale przede wszystkim wśród menedżerów instytucji lokalnych i regionalnych. Po uroczystym otwarciu konferencji przez prof. dr. hab. inż. Marka Fertscha, dyrektora Instytutu Inżynierii Zarządzania, wystąpili: prof. dr hab. inż. Tomasz Łodygowski, prorektor Politechniki Poznańskiej, który przekazał zebranym informacje dotyczące roli i miejsca Politechniki Poznańskiej w szkolnictwie wyższym w Polsce) oraz prof. dr hab. Eulalia Skawińska, przewodnicząca konferencji. Następnie rozpoczęła się pierwsza sesja w formie panelu dyskusyjnego pt.,,przyszłość polskiej gospodarki: szanse i zagrożenia. Funkcję moderatora pełnił prof. dr hab. Marek Ratajczak z Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. W panelu wzięli udział: prof. dr hab. Wacław Wilczyński, prof. dr hab. Aldona Kamela- -Sowińska oraz dr Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich, a także przedstawiciele świata biznesu, firm, które uzyskały sukces (m.in. Zbigniew Bigaj z EVER Sp. z o.o., Dariusz Jedliński z Ośrodka Sportu i Rekreacji Stare Kaleńsko, PHU DJ INWEST, Tomasz Maik z Trigger Composites i Szczęsny Wielgosz, dyrektor V Oddziału Banku Zachodniego WBK S.A.). W dyskusji poruszono następujące problemy sformułowane w formie pytań i tez przez prof. dr. hab. Marka Ratajczaka: n perspektywy krótko- i średniookresowe rozwoju polskiej gospodarki (czy bardzo dobre wyniki polskiej gospodarki w ostatnich kilku kwartałach należy traktować jako gwarancję dalszego pozytywnego przebiegu zjawisk makroekonomicznych?), n zmiany na rynku pracy oraz w sferze wynagrodzeń jako zagrożenia dla wzrostu gospodarczego w Polsce (czy wzrost wydajności będzie podążać za wzrostem płac? Czy podaż pracy może okazać się barierą rozwoju polskich przedsiębiorstw i napływu inwestycji zagranicznych?), n termin wejścia naszego kraju do strefy euro (czy wspólny pieniądz postrzegany jest jako szansa czy raczej zagrożenie?), n konieczne zmiany w polityce gospodarczej i społecznej z punktu widzenia umacniania aktywności ekonomicznej w Polsce (jakie zmiany w sferze finansów publicznych, a także szerzej polityki makroekonomicznej byłyby szczególnie pożądane dla podtrzymania wysokiego tempa wzrostu gospodarczego?). Ponadto wystąpienia uczestników panelu dotyczyły m.in: n przejścia do epoki informacyjnej i innowacyjności polskiej gospodarki (prof. dr hab. Wacław Wilczyński), n funkcjonowania, szans i zagrożeń sektora bankowego oraz rozwoju gospodarki elektronicznej w Polsce (Krzysztof Pietraszkiewicz), n braku strategii gospodarczej w postaci doktryny gospodarczej oraz generalnego sprawozdania finansowego państwa (prof. dr hab. Aldona Kamela-Sowińska), n problemów rozwoju branży innowacyjnej przejawiających się w braku wykształconej i kreatywnej kadry oraz trudnościach związanych z marketingiem (Tomasz Maik). Druga sesja obejmowała dwa równoległe panele, którym przewodniczyli: prof. dr hab. Bogna Pilarczyk i prof. dr hab. Romuald Zalewski. Autorzy referatów zaprezentowali następujące tematy: n stymulowanie rozwoju regionalnego: przedsiębiorczość społeczna (dr Agata Austen), Biuletyn PTE nr 1/

16 Konferencje regionalne PTE n wpływ modernizacji sieci transportowej na dostępność podregionów w Polsce (mgr Piotr Rosik), n uwarunkowania rozwoju gospodarczego państw Azji Centralnej (dr Katarzyna Czerewacz), n analiza wpływu handlu zagranicznego na wzrost gospodarczy Chin (mgr Dominika Chochół), n wzrost polskich inwestycji zagranicznych na przełomie XX i XXI w. (dr Grzegorz Górniewicz), n działalność inwestycyjna polskich przedsiębiorców (dr Anna Wolak-Tuzimek), n rozwój funduszy inwestycyjnych w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej po wejściu do Unii Europejskiej (dr Dawid Dawidowicz), n konkurencyjność otwartych funduszy inwestycyjnych a racjonalność inwestorów na polskim rynku kapitałowym (dr Tomasz Brzęczek), n źródła budowy przewagi konkurencyjnej firm działających na rynku młodych konsumentów (mgr Ewa Badzińska), n programy lojalnościowe jako narzędzie tworzenia i kształtowania relacji z klientami (mgr Edyta Gołąb). Trzeciej sesji przewodniczyli: prof. dr hab. Jolanta Zieziula oraz prof. dr hab. Roman Niestrój. Poruszono na niej następujące problemy: n polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne na Ukrainie (mgr inż. Jakub Bis), n wykorzystanie funduszy strukturalnych przez samorządy w procesie stymulowania rozwoju (dr Maciej Holko), n rola technologii informacyjnych i komunikacyjnych w procesie rozwoju krajów słabo rozwiniętych gospodarczo (dr Ewa Lechman), n szanse i korzyści Europejskiego Rynku Wewnętrznego (dr Marcin Komor), n cykl życia firmy rodzinnej (dr Ewa Więcej-Janka), n problemy wykorzystania marketingu relacji w procesach innowacyjnych (dr inż. Jerzy Koszałka), n tworzenie klastrów w kontekście funduszy strukturalnych UE (dr inż. Edyta Ropuszyńska-Surma), n rozwiązania ICT jako narzędzie zwiększania innowacyjności przedsiębiorstw (dr Jacek Szumigaj), n wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez stosowanie skutecznych zasad motywacji (mgr inż. Katarzyna Grzybowska). Podczas czwartej sesji konferencji, której przewodniczyli prof. dr hab. Aldona Frączkiewicz-Wronka i prof. dr hab. Eulalia Skawińska przedstawiono następujące zagadnienia: n powiązania sieciowe a proces internacjonalizacji przedsiębiorstwa (mgr Milena Ratajczak), n analiza zależności międzyokresowych w polityce ekonomicznej (mgr inż. Aneta Bernat), n czynniki sukcesu przedsiębiorstwa (mgr inż. Maria Bigaj), n marketing wewnętrzny w przedsiębiorstwie edukacyjnym (mgr inż. Katarzyna Ragin-Skorecka), n analiza przestoju zasobów krytycznych (dr inż. Łukasz Hadaś), n analiza opłacalności wdrażania elastycznych systemów produkcyjnych (dr inż. Ireneusz Gania). Po każdym wystąpieniu miała miejsce ciekawa, merytoryczna dyskusja dotycząca przedstawianego tematu. Wszyscy referenci otrzymali certyfikaty wystąpienia na konferencji. W ramach imprez towarzyszących odbyło się m.in. interesujące dla środowiska naukowego spotkanie z burmistrzem Pobiedzisk, podczas którego uczestnicy konferencji mieli szansę zapoznać się ze strategią rozwoju miasta oraz wieloma gospodarczymi i demograficznymi informacjami statystycznymi, świadczącymi o tym, że tą leżącą 25 km od Poznania miejscowość należy traktować jako miejsce bardzo atrakcyjne dla inwestorów. Komisja konkursowa przyznała następujące dyplomy i nagrody w konkursie,,młode orły ekonomii : n pierwsza nagroda dla dr Ewy Więcek-Janki, ufundowana przez marszałka województwa wielkopolskiego, n druga nagroda dla mgr Mileny Ratajczak, ufundowana przez prezesa Międzynarodowych Targów Poznańskich, n trzecia nagroda dla dr. inż. Łukasza Hadasia, ufundowana przez przedsiębiorstwo Kiekrz Market, n czwarta nagroda dla mgr Ewy Badzińskiej, ufundowana przez przewodniczącą konferencji. Wyróżnienie w postaci publikacji w miesięczniku o charakterze naukowym,,przegląd Mleczarski otrzymała mgr inż. Maria Bigaj. Wyróżnienia ufundowane przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne w postaci książek autorstwa prof. dr. hab. Wacława Wilczyńskiego:,,Polski przełom ustrojowy Ekonomia epoki transformacji otrzymali: mgr Agata Austen, mgr Dominika Chochół, mgr inż. Jakub Bis, dr Maciej Holko, mgr Ewa Lechman, mgr inż. Aneta Bernat, mgr inż. Katarzyna Grzybowska, mgr inż. Katarzyna Ragin-Skorecka, dr inż. Ireneusz Gania, dr inż. Jacek Szumigaj. Wyróżnienia ufundowane przez Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne w formie książek: Bob de Wit, Ron Meyer,,Paradoksy strategii a tworzenie przewagi konkurencyjnej otrzymali: dr Tomasz Brzęczek, dr Dawid Dawidowicz, mgr Piotr Rosik. Nagrody rzeczowe otrzymały natomiast: dr Anna Wolak-Tuzimek i dr inż. E- dyta Ropuszyńska-Surma. Wręczenia ufundowanych nagród dokonali: Wojciech Jankowiak, członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego, Przemysław Trawa, prezes Międzynarodowych Targów Poznańskich, prof. dr hab. Stanisław Rudolf, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i prof. dr hab. Bogna Pilarczyk, prezes PTE Oddział w Poznaniu. Podsumowania i zamknięcia dokonała prof. dr hab. Eulalia Skawińska, dziękując zebranym za uczestnictwo. Podczas obrad konferencji poruszano aktualne problemy rozwoju regionalnego, internacjonalizacji przedsiębiorstw i zmian w strategii marketingowej oraz pozycji ekonomisty we współczesnej gospodarce. Są to zagadnienia ściśle związane z przyszłością, choć swoimi korzeniami tkwiące w teraźniejszości i w przeszłości. Ich rozwiązanie jest wyzwaniem dla ludzi młodych, dynamicznych i przedsiębiorczych, którzy są gotowi do dialogu praktyki z nauką, a także młodości z doświadczeniem. 16 Biuletyn PTE nr 1/2008

17 Grzegorz Wałęga Przed finałem XXI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej W roku szkolnym 2007/2008 odbywa się XXI Olimpiada Wiedzy Ekonomicznej. Hasło przewodnie bieżącej edycji to,,gospodarstwo domowe wymiar społeczno-ekonomiczny. Pierwszym z trzech etapów OWE są zawody szkolne (I stopnia). Do zawodów szkolnych XXI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej zgłoszonych zostało łącznie uczniów z 819 szkół. Liczba uczestników, którzy wzięli udział w zawodach tego stopnia OWE wzrosła o 10,5% względem poprzedniej edycji, natomiast liczba szkół, które przystąpiły do zawodów była większa o prawie 20%. Z największym zainteresowaniem aktualna edycja OWE spotkała się w województwach wielkopolskim, śląskim, dolnośląskim, małopolskim i mazowieckim. Około 23% ogółu uczniów przystępujących do zawodów szkolnych stanowili uczniowie z liceów ogólnokształcących. Unowocześnienie wizerunku OWE (opracowanie nowego logo, profesjonalne wydanie,,informatora o Olimpiadzie Wiedzy Ekonomicznej oraz plakatu), a także przeprowadzenie na szeroką skalę akcji mailingowej na podstawie bazy danych pozyskanej z Ministerstwa Edukacji Narodowej, to niektóre z powodów większej liczby uczestników bieżącej edycji. Również uaktualniona strona internetowa OWE oraz forum spotkały się z wyraźnym zainteresowaniem ze strony uczestników. Ponadto uruchomiono biuletyn (newsletter) rozsyłany pocztą elektroniczną, poświęcony wydarzeniom związanym z Olimpiadą Wiedzy Ekonomicznej. W bieżącej edycji OWE wprowadzono także zasadę, w myśl której klucz z prawidłowymi odpowiedziami na pytania z danego stopnia zawodów jest publikowany na stronie internetowej ( do 24 godzin od ich zakończenia. Niezależnie od powyższych działań podjęto starania zmierzające do pozyskania nowych sponsorów i partnerów OWE. Do tego grona dołączyło Wydawnictwo Difin, Biuro Informatyki Stosowanej,,Format oraz Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami. Podjęto również próby pozyskania patronów medialnych OWE i szerszego jej zaakcentowania w mediach pierwsze efekty tych działań można zobaczyć na stronie internetowej w zakładce,,owe w mediach. Zmagania w XXI Olimpiadzie Wiedzy Ekonomicznej rozpoczęły zawody I stopnia (szkolne), które odbyły się 5 listopada 2007 r. Uczestnicy tego etapu OWE odpowiadali na jedno pytanie o charakterze ogólnym (do wyboru z dwóch podanych), rozwiązywali zadanie XXI Olimpiada Wiedzy Ekonomicznej z podstaw ekonomii oraz 35 pytań testowych (każde z jedną prawidłową odpowiedzią). Komisje szkolne dokonały wstępnej weryfikacji prac, a następnie najlepsze z nich (łącznie 2589 prac z 640 szkół) przekazały do komitetów okręgowych. Jury, powołane przy komitetach okręgowych, dokonały oceny nadesłanych przez szkoły prac. Na tej podstawie komitety okręgowe zakwalifikowały na zasadach konkursu do zawodów II stopnia (okręgowych) XXI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej łącznie 1383 uczniów, z czego 35% stanowili uczniowie liceów ogólnokształcących. Zawody II stopnia (okręgowe) XXI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej odbyły się w sobotę, 5 stycznia 2008 r., w siedemnastu komitetach okręgowych zlokalizowanych w największych miastach: Białymstoku, Bydgoszczy, Częstochowie, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu i Zielonej Górze. Uczestnicy zawodów II stopnia (okręgowych) udzielali odpowiedzi na pytanie opisowe i na pytanie sprawdzające umiejętność rozumienia tekstu artykułu, tematycznie powiązanego z hasłem olimpiady. Ponadto uczestnicy mieli do rozwiązania zadanie sprawdzające umiejętność korzystania z danych statystycznych oraz 30 pytań testowych (każde z jedną prawidłową odpowiedzią). Prace uczestników zawodów II stopnia (okręgowych) zostały ocenione przez jury powołane przy każdym komitecie okręgowym. Następnie najlepsze z nich zostały przekazane do zespołu ds. weryfikacji wyników zawodów II stopnia (okręgowych) powołanego przez Komitet Główny Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej. Spośród tych prac wyłoniono stu najlepszych uczestników, którzy wezmą udział w zawodach III stopnia (centralnych) XXI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej. Lista uczestników zakwalifikowanych do kolejnego etapu zawodów została zatwierdzona 23 stycznia 2008 r. na posiedzeniu Komitetu Głównego Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej. 8 i 9 marca 2008 r. w Centrum Edukacji Statystycznej Głównego Urzędu Statystycznego w Jachrance koło Warszawy odbędą się zawody III stopnia (centralne) XXI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej. Do finałowych zmagań zakwalifikowano 100 najlepszych uczestników, którzy wywodzą się z 57 szkół. Wśród szkół, które są prawdziwą,,kuźnią ekonomicznych talentów w tej edycji OWE znajduje się: XIV Liceum Ogólnokształcące im. Polonii Belgijskiej we Wrocławiu (11 ucz- Biuletyn PTE nr 1/

18 XXI Olimpiada Wiedzy Ekonomicznej 18 Biuletyn PTE nr 1/2008 niów zakwalifikowanych do zawodów centralnych), I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika z Łodzi (9 uczniów) oraz III Liceum Ogólnokształcące im. Marynarki Wojennej RP w Gdyni (8 uczniów). Warto też wspomnieć, że tegoroczna finałowa setka uczestników jest silnie zmaskulinizowana do Jachranki przyjedzie 16 dziewcząt i aż 84 chłopców (w poprzedniej edycji było to odpowiednio 28 dziewcząt i 72 chłopców). Zawody III stopnia (centralne) XXI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej będą obejmować dwie części: egzamin pisemny i ustny. W pierwszym dniu zawodów odbędzie się część pisemna, która będzie składać się z: n pytania opisowego o charakterze ogólnym nawiązującym do hasła OWE, n pytania uwzględniającego preferencje sponsora do wyboru z 2 lub 3 propozycji. Sponsorem nagrody specjalnej, podobnie jak w poprzedniej edycji, jest Polska Izba Ubezpieczeń ( pytania będą więc związane z problematyką ryzyka i ubezpieczeń. Autor najlepszej pracy z tej dziedziny otrzyma Nagrodę Specjalną Prezesa Polskiej Izby Ubezpieczeń, n zadania analitycznego sprawdzającego umiejętność interpretacji zjawisk i tendencji obserwowanych w gospodarce, n 30 pytań testowych wielokrotnego wyboru. Do części ustnej egzaminu w drugim dniu zawodów przystąpią tylko ci uczestnicy zawodów III stopnia (centralnych), którzy z części pisemnej uzyskają minimum kwalifikacyjne ustalone przez jury zawodów. Każdy uczestnik podczas części ustnej egzaminu odpowiada na pytanie zawarte w wylosowanym przez siebie zestawie pytań oraz prezentuje wskazany przez jury jeden z trzech wcześniej zadanych tematów. W bieżącej edycji OWE uczestnicy przygotowują 5 7-minutową prezentację każdego z niżej podanych tematów: 1. Jak zreformować system finansowania służby zdrowia w Polsce? 2. Nowy system emerytalny w Polsce czy różnorodność (III filary) zapewni bezpieczeństwo? 3. Rewolucja czy ewolucja systemu podatkowego w Polsce? Twój pomysł na sprawiedliwe podatki. Dodatkowo w trakcie zawodów III stopnia (centralnych) zostanie również przeprowadzony konkurs o nagrodę specjalną ufundowaną przez Izbę Zarządzających Funduszami i Aktywami ( Nagrodę nowoczesny komputer przenośny (notebook) otrzyma autor najlepszego ciekawego i nieszablonowego eseju na temat: Czy warto lokować oszczędności w funduszach inwestycyjnych, a jeśli tak, to w jaki sposób? Już dziś serdecznie zachęcam do zapoznania się z relacją z finałowych zmagań XXI OWE, która ukaże się w kolejnym wydaniu Biuletynu PTE. Grzegorz Wałęga sekretarz naukowy Komitetu Głównego OWE Zdjęcia: Migawki z zawodów okręgowych XXI OWE.

19 Historia Paweł Dec Kamienica Bentkowskiego prawie 200 lat historii Ulica Nowy Świat 49 w Warszawie. Dla członków Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego to bardzo znany adres. Tu bowiem mieści się główna siedziba tej organizacji. Klasycystyczna kamienica Bentkowskiego, bo to o niej mowa, została wybudowana w latach według projektu Hilarego Szpilowskiego 1) dla profesora Feliksa Bentkowskiego 2) (dziekana Wydziału Nauk i Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego). 3) W drugiej połowie XIX wieku jej mieszkańcem był m.in. rzeźbiarz Adam Zelt. Kamienica Bentkowskiego została zniekształcona w XIX w. oraz na początku XX wieku (zdjęcie1 i 2). Feliks Bentkowski Źródło: Natomiast podczas drugiej wojny światowej uległa znacznemu zniszczeniu (zdjęcie 3). W 1949 roku została odbudowana według projektu Zygmunta Zdjęcie 1. Kamienica Bentkowskiego przełom XIX i XX w. zbiory archiwalne. Zdjęcie 3. Zniszczenia wojenne w 1944 r. zbiory archiwalne. Zdjęcie 2. Kamienica Bentkowskiego, 1938 r. zbiory archiwalne. Zdjęcie 4. Odbudowa kamienicy w 1949 r. zbiory archiwalne. Biuletyn PTE nr 1/

20 Historia Stępińskiego i Mieczysława Kuźmy. (zdjęcie 4) 4) Kamienica Bentkowskiego (zwana od jej właściciela Warszawskim Domem Ekonomisty) to trzykondygnacyjna budowla na planie prostokąta, której środkową część fasady zdobią cztery doryckie półkolumny (zdjęcie 5). Kamienica (łącznie z przylegającym do niej ogrodem) została wpisana do rejestru zabytków, stąd też ogromna odpowiedzialność spoczywająca na władzach Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i troska o jej stan i wygląd. Dlatego w ostatnich miesiącach Biuro Zarządu Krajowego PTE podjęło w tym kierunku wiele działań. Przede wszystkim rozpoczęto przygotowania do renowacji całej elewacji i remontu dachu budynku. Zdjęcie 5. Kamienica Bentkowskiego, zima 2006 r. Zbiory archiwalne. Niewątpliwym problemem dla władz PTE związanym z przywracaniem świetności kamienicy Bentkowskiego jest bardzo duży koszt prac remontowych. Biuro Zarządu Krajowego PTE czyni starania w celu pozyskania niezbędnych środków finansowych. Zwracamy się także do naszych czytelników, członków i sympatyków PTE z apelem o pomoc w tym zakresie. Kontakt: tel: , , zk@pte.pl Zdjęcie 6. Warszawski Dom Ekonomisty, styczeń 2008 r. W następnym artykule historycznym przedstawiona zostanie sylwetka profesora Feliksa Bentkowskiego. W kamienicy wymieniono piony instalacji elektrycznej oraz zamontowano system monitoringu (4 kamery przemysłowe) i czujników przeciwpożarowych. Przeprowadzono renowację zabytkowych żyrandoli (styl Księstwa Warszawskiego) oraz kinkietów w sali im. E. Lipińskiego. W ogrodzie wykonano pierwsze od wielu lat prace pielęgnacyjne zieleni. Ponadto pozyskano nowych najemców parteru budynku (między innymi pierwsza w Warszawie kawiarnia Costa Coffee), którzy dokonali gruntownych adaptacji i renowacji swoich pomieszczeń. (zdjęcie 6). 1) Szpilowski Hilary, ur. w 1753, zm , ojciec Sylwestra, architekt; profesor Uniwersytetu Warszawskiego; głównie na Mazowszu klasycystyczne pałace (Mała Wieś, Walewice), kościoły (Zaborów) i ratusze. 2) Feliks Bentkowski (ur. 27 maja 1781 w Lubartowie, zm. 23 sierpnia 1852 w Warszawie), prawdopodobnie na jego ślubie grał sam F. Chopin. pl/kat,0,m,1,r,2007,.?ticaid=65424, 3) r., Piotr Czyż, nowy_49&r3=0, r. 4) r. 20 Biuletyn PTE nr 1/2008