DOBRE PRAKTYKI W POŒREDNICTWIE PRACY DZIA ANIA PODEJMOWANE I REALIZOWANE PRZEZ POWIATOWE URZÊDY PRACY

Transkrypt

1 MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ DEPARTAMENT RYNKU PRACY Roksana Ciesielska Zofia Gajewska Jolanta Labok-Wardza³a Agnieszka Milczarek Anna Radwan DOBRE PRAKTYKI W POŒREDNICTWIE PRACY DZIA ANIA PODEJMOWANE I REALIZOWANE PRZEZ POWIATOWE URZÊDY PRACY Zeszyt Metodyczny Poœrednika Pracy NR 2 (11) Warszawa 2010

2 Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy ul. Tamka Warszawa Redakcja: Monika D¹browska Projekt ok³adki: Kamex Robert Grzelec Zdjêcie na ok³adce: Powiatowy Urz¹d Pracy w Prudniku otosk³ad: Agencja Pinek Piotr Krojec Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej, Warszawa 2010 ISBN ?????-??-? Wydawca: Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy ul. Tamka Warszawa Druk: ZWP MPiPS

3 O autorach Roksana Ciesielska Od 2003 roku pracuje w Powiatowym Urzêdzie Pracy w Kielcach, obecnie na stanowisku kierownika Centrum Aktywizacji Zawodowej. Doœwiadczony praktyk publicznych s³u b zatrudnienia, trener MES. Od 2005 roku prowadzi szkolenia dla pracowników publicznych s³u b zatrudnienia m.in. w zakresie stosowania standardów us³ug rynku pracy, organizacji pracy urzêdu pracy, realizowania indywidualnych planów dzia³ania dla osób bezrobotnych. Jest absolwentk¹ Wydzia³u Politologii Uniwersytetu Marii Curie-Sk³odowskiej w Lublinie, ukoñczy³a tak e studia podyplomowe na kierunku Zarz¹dzanie Zasobami Ludzkimi w Wy- szej Szkole Handlowej w Kielcach. Zofia Gajewska Poœrednik pracy I stopnia w Powiatowym Urzêdzie Pracy w Prudniku. Od 18 lat zawodowo zwi¹zana z Publicznymi S³u bami Zatrudnienia. Studentka pedagogiki (doradztwo zawodowe i personalne) na Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w odzi. Jolanta Labok-Wardza³a Od 1990 roku zawodowo zwi¹zana z Powiatowym Urzêdem Pracy w Tarnowie. Obecnie pe³ni funkcjê Naczelnika Wydzia³u Poœrednictwa Pracy. Uczestnik wielu szkoleñ i warsztatów z zakresu funkcjonowania rynku pracy. Absolwentka Uniwersytetu Jagielloñskiego w Krakowie kierunek administracja publiczna. Agnieszka Milczarek Od 1998 roku zawodowo zwi¹zana z Powiatowym Urzêdem Pracy w Kutnie jako poœrednik pracy, póÿniej poœrednik pracy I stopnia, od 1 grudnia 2009 roku p.o. kierownika Centrum Aktywizacji Zawodowej. Pomys³odawca i organizator Dni Otwartych w PUP Kutno oraz Dni Integracji, a tak e cz³onek zespo³u redakcyjnego kwartalnika Urzêdasek wydawanego przez PUP Kutno. Absolwentka Wy szej Szko³y Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach, Uniwersytetu Warszawskiego Przedsiêbiorczoœæ i Rynek Kapita³owy, Wy szej Szko³y Humanistyczno-Ekonomicznej w odzi Zarz¹dzanie Projektami Unii Europejskiej. Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 3

4 Anna Radwan Od 1996 roku zwi¹zana zawodowo z urzêdem pracy, w tym przez ostatnie dziesiêæ lat z Urzêdem Pracy Powiatu Krakowskiego w Krakowie. Obecnie pe³ni funkcjê Kierownika Sekcji ds. Poœrednictwa Pracy. Swoje kwalifikacje zawodowe doskonali poprzez udzia³ w licznych szkoleniach, seminariach i warsztatach. Absolwentka Krakowskiej Akademii im. rycza Modrzewskiego w Krakowie. 4 Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy

5 SPIS TREŒCI WSTÊP AKTYWNE POŒREDNICTWO W DU YM POWIECIE ZIEMSKIM Roksana Ciesielska, Powiatowy Urz¹d Pracy w Kielcach DOBRE PRAKTYKI W POWIATOWYM URZÊDZIE PRACY W KUTNIE Agnieszka Milczarek, Powiatowy Urz¹d Pracy w Kutnie DOBRA PRAKTYKA OD ZWOLNIENIA DO ZATRUDNIENIA Zofia Gajewska, Powiatowy Urz¹d Pracy w Prudniku DOBRE PRAKTYKI W POŒREDNICTWIE PRACY REALIZOWANE W POWIATOWYM URZÊDZIE PRACY W TARNOWIE Jolanta Labok-Wardza³a, Powiatowy Urz¹d Pracy w Tarnowie DOBRE PRAKTYKI W POŒREDNICTWIE PRACY DZIA ANIA PODEJMOWANE I REALIZOWANE PRZEZ URZ D PRACY POWIATU KRAKOWSKIEGO Anna Radwan, Urz¹d Pracy Powiatu Krakowskiego w Krakowie Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 5

6

7 WSTÊP W niniejszej publikacji po raz drugi powracamy do tematu tzw. dobrych praktyk w poœrednictwie pracy i prezentujemy Pañstwu doœwiadczenia kolejnych piêciu powiatowych urzêdów pracy, które stosuj¹c obowi¹zuj¹ce przepisy prawa oraz swoje pomys³y, niekiedy bardzo nowatorskie, realizuj¹ poœrednictwo pracy w sposób przyjazny dla klienta i urzêdnika. Mamy nadziejê, e zaprezentowane doœwiadczenia urzêdów pracy spotkaj¹ siê z Pañstwa zainteresowaniem i bêd¹ stanowi³y inspiracjê do podejmowania w³asnych dzia³añ zwi¹zanych z realizacj¹ us³ugi poœrednictwa pracy. yczymy Pañstwu przyjemnej i inspiruj¹cej lektury. Departament Rynku Pracy Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 7

8

9 Roksana Ciesielska 1 AKTYWNE POŒREDNICTWO W DU YM POWIECIE ZIEMSKIM WPROWADZENIE Powiatowy Urz¹d Pracy w Kielcach zakresem swojego dzia³ania obejmuje obszar Powiatu Kieleckiego, który jako najwiêkszy w kraju zajmuje powierzchniê 2 247,45 km 2. Strukturê administracyjn¹ powiatu stanowi 19 gmin. Z uwagi na liczne parki krajobrazowe zlokalizowane na ich terenie, specyfikê Œwiêtokrzyskiego Parku Narodowego i jego otuliny, nie rozwija siê przemys³, który generowa³by zadowalaj¹c¹ liczbê miejsc pracy. Jest to obszar atrakcyjny pod wzglêdem turystycznym i w tym kierunku rozwija siê wiêkszoœæ us³ug i ma³ych przedsiêbiorstw. W samym mieœcie Kielce znajduje siê kilkanaœcie wiêkszych zak³adów produkcyjnych bran y metalowej oraz budowlanej, a tak e drugi w krajowym rankingu po Miêdzynarodowych Targach Poznañskich oœrodek targowy: Targi Kielce S.A. Wszystkie te okolicznoœci sprawiaj¹, i na lokalnym rynku pracy okresowo wystêpuje zapotrzebowanie na pracowników produkcyjnych, g³ównie w zawodach budowlanych oraz sta³e zapotrzebowanie na pracowników obs³ugi szeroko rozumianej infrastruktury turystycznej, hotelowej, gastronomicznej i targowej. Po utworzeniu z dniem 1 stycznia 2009 r. Miejskiego Urzêdu Pracy w Kielcach, w zakresie dzia³ania Powiatowego Urzêdu Pracy w Kielcach znalaz³ siê obszar Powiatu Kieleckiego ziemskiego, gdzie liczba osób bezrobotnych i poszukuj¹cych pracy zarejestrowanych waha siê w przedziale od 12 do 15 tys. Z uwagi na szczególn¹ lokalizacjê terytorium powiatu ziemskiego, w którego centrum znajduje siê stolica województwa, oba urzêdy œciœle ze sob¹ wspó³pracuj¹ w zakresie realizacji poœrednictwa pracy. Ponadto wychodz¹c naprzeciw oczekiwaniom klientów Powiatowy Urz¹d Pracy ju w 2000 r. w gminach najbardziej oddalonych od Kielc uruchomi³ 8 Punktów Obs³ugi Bezrobotnych (POB), gdzie prowadzona jest rejestracja oraz obs³uga formalna osób bezrobotnych. Punkty te z du ym powodzeniem funkcjonuj¹ do dziœ. W planach jest uruchomienie Lokalnych Punktów Informacyjno-Konsultacyjnych, które zlokalizowane bêd¹ w tych samych gminach co POB. Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 9

10 Roksana Ciesielska CENTRUM AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ PIERWSZE W POLSCE Powiatowy Urz¹d Pracy w Kielcach w dniu 1 wrzeœnia 2009 r. uruchomi³ pierwsze w Polsce Centrum Aktywizacji Zawodowej (CAZ) w rozumieniu nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 19 grudnia 2008 r., które realizuje podstawowe us³ugi rynku pracy oraz finalizuje realizacjê instrumentów rynku pracy. G³ówn¹ przyczyn¹ intensyfikacji dzia³añ w kierunku utworzenia CAZ by³a œwiadomoœæ dokonania niezbêdnych zmian w jakoœci obs³ugi klienta oraz nasze wewnêtrzne przekonanie, e realizacja standardów us³ug rynku pracy powinna byæ narzêdziem skutecznej aktywizacji zawodowej klientów. Zgodnie z opini¹ Ministerstwa Pracy i Polityki Spo³ecznej, umieszczon¹ w uzasadnieniu do nowelizacji naszej ustawy z 2008 r., celem utworzenia centrów aktywizacji zawodowej by³o wiêksze ni dotychczas ukierunkowanie dzia³alnoœci urzêdów pracy na realizacjê podstawowych us³ug rynku pracy i wzmocnienie prymatu dzia³añ aktywnych nad pasywnymi. Wyodrêbnienie CAZ mia³o u³atwiæ koncentracjê na potrzebach coraz trudniejszych klientów, umo liwiæ reagowanie na ich oczekiwania oraz usprawniæ stosowanie us³ug i instrumentów rynku pracy. W prowadzonym przez nasz Urz¹d Centrum Aktywizacji Zawodowej realizowane s¹ wszystkie us³ugi rynku pracy: poœrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa, pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy oraz organizacja szkoleñ. W CAZ odbywa siê równie realizacja instrumentów rynku pracy, w postaci rekrutacji i skierowañ na wszystkie formy subsydiowanego zatrudnienia: sta e, prace interwencyjne, doposa enia stanowisk, roboty publiczne, prace spo³ecznie u yteczne, kontrakty socjalne itp. Obs³ugê formalno-prawn¹ subsydiowanych form zatrudnienia (rozpatrywanie wniosków, opracowywanie umów i przyjmowanie rozliczeñ) pozostawiono w wydziale, który dotychczas zajmowa³ siê tymi zagadnieniami. Jednak e nie ma adnych przeszkód prawnych, by zadania te w³¹czyæ do CAZ w urzêdzie obs³uguj¹cym mniejsz¹ liczbê bezrobotnych, a co za tym idzie mniejsz¹ liczbê wniosków o organizacjê subsydiowanego zatrudnienia. Na Centrum Aktywizacji Zawodowej przeznaczyliœmy 400 m 2 powierzchni w wyodrêbnionym skrzydle budynku bêd¹cego siedzib¹ urzêdu pracy. Klienci CAZ s¹ obs³ugiwani wspólnie przez poœredników pracy i doradców zawodowych 10 Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy

11 1 Aktywne poœrednictwo w du ym powiecie ziemskim w pokojach, które powsta³y po przebudowie istniej¹cej wczeœniej hali obs³ugi. W sytuacji gdy zachodzi koniecznoœæ przeprowadzenia jednoczeœnie rozmowy z dwoma klientami korzystaj¹cymi z dwóch ró nych us³ug, pracownicy dostosowuj¹ kalendarze swoich spotkañ tak, by zachowaæ poufnoœæ prowadzonych rozmów. Gdy jest to niemo liwe, zaœ doradca zawodowy ma przeprowadziæ pe³n¹ poradê zawodow¹, wówczas korzysta z innych pomieszczeñ dostêpnych w tym czasie w CAZ. Wspomniane inne pomieszczenia to: niewielka sala konferencyjna docelowo przeznaczona na spotkania z pracodawcami, sala klubu pracy, sala warsztatów komputerowych. W kieleckim CAZ wyodrêbniona grupa 4 poœredników pracy zajmuje siê ocen¹ wniosków w sprawie organizacji sta u oraz kierowaniem osób bezrobotnych na sta e. Ich praca polega na wstêpnym opiniowaniu wniosku sk³adanego przez pracodawcê. Ocenie podlega sytuacja kandydata wskazanego we wniosku pod wzglêdem spe³niania wymagañ art. 49 ustawy, a tak e wymagañ jakie stawia pracodawca kandydatom na sta we wnioskach, w których kandydata nie wskazuje. Poœrednik pracy sprawdza wówczas liczbê osób, znajduj¹cych siê w ewidencji Urzêdu posiadaj¹cych wymagane kwalifikacje. W przypadku przewidywanych trudnoœci w realizacji wniosku podejmowane s¹ rozmowy z pracodawc¹. Po pozytywnym zaopiniowaniu przez poœredników pracy, wniosek przekazywany jest do dzia³u instrumentów rynku pracy. Innym ciekawym rozwi¹zaniem organizacyjnym uruchomionym w CAZ w Klubie Pracy jest gabinet konsultacji prawnych i psychologicznych. Zgodnie przepisami art. 39, ust 4 oraz art. 108, ust 1, pkt 37, umo liwiaj¹cymi ponoszenie z unduszu Pracy kosztów na wynagrodzenia osób nie bêd¹cych pracownikami PUP, które prowadz¹ zajêcia w Klubie Pracy, zatrudniono w formie umowy zleceni: psychologa i prawnika. Ich g³ównym zadaniem jest udzia³ w prowadzonych zajêciach aktywizacyjnych zgodnie z harmonogramem ustalonym z liderami klubu pracy. Udzielaj¹ oni tak e indywidualnych porad na wniosek innych pracowników urzêdu lub zainteresowanej osoby bezrobotnej. Zakres porad udzielanych przez psychologa to g³ównie: odpornoœæ na stres, komunikacja interpersonalna, motywacje itp. Prawnik natomiast prowadzi zajêcia i wskazuje rozwi¹zania przede wszystkim w zakresie zak³adania i prowadzenia w³asnej dzia³alnoœci gospodarczej. Praca w Centrum Aktywizacji Zawodowej w Kielcach zosta³a zorganizowana tak by zagwarantowaæ realizacjê g³ównego celu jakim jest zapewnienie odpowiedniego zatrudnienia, a w przypadku gdy jest to niemo liwe, realizuje Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 11

12 Roksana Ciesielska inne formy aktywizacji zawodowej tak, by uzupe³niæ braki w umiejêtnoœciach lub kwalifikacjach osób zarejestrowanych, a tym samym przygotowaæ ich do wejœcia lub powrotu na rynek pracy. Nasze Centrum Aktywizacji Zawodowej realizuj¹c cele postawione w ustawie, przygotowuje œcie kê aktywizacji zawodowej klienta tak by ka da kolejna wizyta w urzêdzie odbywa³a siê w celu zastosowania wybranej us³ugi rynku pracy. Przy czym pracownik, który zakoñczy³ realizacjê danej us³ugi ma obowi¹zek skierowaæ klienta na kolejne spotkanie zgodnie z ustaleniami dokonanymi podczas pracy z osob¹ bezrobotn¹. Ustalenia te dotycz¹ zastosowania innej us³ugi rynku pracy. Warto tu zwróciæ uwagê na okresowy brak kontaktu klienta z poœrednikiem pracy, poniewa podczas realizacji innych us³ug rynku pracy spotkania u poœrednika siê nie odbywaj¹. W tym czasie poœrednik pracy analizuje raz na trzy miesi¹ce kartê rejestracyjn¹ osoby bezrobotnej, by móc w chwili pojawienia siê odpowiedniej oferty pracy wystawiæ skierowanie. Centrum Aktywizacji Zawodowej jest wiêc jedn¹ z komórek organizacyjnych naszego urzêdu pracy, wyodrêbnion¹ w charakterystyczny sposób. Wa nym by³o jego umiejscowienie w organizacji urzêdu, co zapewni³o sprawny obieg informacji pomiêdzy poszczególnymi komórkami organizacyjnymi na temat osób zarejestrowanych, pracodawców, realizowanych projektów czy innych przedsiêwziêæ podejmowanych przez PUP. Sprawna komunikacja wewnêtrzna gwarantuje nam prawid³ow¹ realizacjê zadañ i pozwala na unikanie b³êdów. Podsumowuj¹c blisko rok pracy Centrum Aktywizacji Zawodowej w Kielcach mo na pokusiæ siê o wnioski, e rozwi¹zanie organizacyjne zda³o egzamin i funkcjonuje prawid³owo. Z pewnoœci¹ kilka procedur, czy zasad wymaga poprawy lub doprecyzowania, niemniej jednak wyraÿnie widaæ, i postawy zawodowe pracowników zmieni³y siê na korzyœæ. Œwiadomoœæ realizacji misji urzêdu, wspólnego celu oraz przede wszystkim poczucie wspó³zale noœci stanowisk sprawi³y, e rodz¹ siê pomys³y ciekawych programów skierowanych do naszych klientów, interesuj¹cych przedsiêwziêæ promocyjnych, a zw³aszcza dostrzegalna jest wiêksza otwartoœæ w relacjach z klientami i nastawienie na zaspokajanie oczekiwañ i potrzeb osób bezrobotnych. 12 Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy

13 1 Aktywne poœrednictwo w du ym powiecie ziemskim AGROTURYSTYKA SPOSÓB NA SUKCES NA WSI Agroturystyka sposób na sukces na wsi to program specjalny realizowany przez Powiatowy Urz¹d Pracy w Kielcach, skierowany do osób zarejestrowanych w urzêdzie pracy, zamieszka³ych na terenach wiejskich i dysponuj¹cych nieruchomoœci¹ mo liw¹ do wykorzystania dla celów agroturystycznych. Analiza rynku pracy powiatu kieleckiego wykaza³a, e du a liczba osób znajduj¹cych siê w ewidencji urzêdu pracy (2811) nie posiada adnych kwalifikacji zawodowych lub posiada kwalifikacje niedostosowane do rynku pracy. Szanse na znalezienie trwa³ego zatrudnienia przez te osoby s¹ niewielkie. Pracodawcy rzadko zainteresowani s¹ bowiem zatrudnianiem osób nie posiadaj¹cych formalnego potwierdzenia uprawnieñ czy umiejêtnoœci. Jednoczeœnie weryfikacja ww. grupy pod wzglêdem miejsca zamieszkania pokaza³a, e osoby te w przewa aj¹cej wiêkszoœci s¹ mieszkañcami terenów wiejskich i jednoczeœnie posiadaczami niewielkich area³ów ziemi. Badania przeprowadzone przez doradców zawodowych w zakresie sytuacji rodzinnej osób bezrobotnych, których sk³adka ubezpieczeniowa op³acana jest w KRUS pokaza³y e 18% bezrobotnych zamieszka³ych na terenach wiejskich posiada dom lub zamieszkuje w domach o powierzchni znacznie przekraczaj¹cej ich potrzeby lokalowe. Analiza dokumentów programowych powiatu kieleckiego oraz województwa œwiêtokrzyskiego (np. Strategia Rozwoju Powiatu Kieleckiego) pozwoli³a na postawienie tezy, i atrakcje turystyczne regionu (np. ysogóry, Pondzie, Jaskinia Raj, Oblêgorek, eromszczyzna, staro ytne hutnictwo, ysica, Œwiêty Krzy ) nieska ona przyroda i bogactwo kulturowe to jedno z najbardziej cenionych bogactw, które mo e staæ siê determinantem rozwoju spo³ecznego i gospodarczego ziemi kieleckiej. Wykorzystanie tych atrybutów do tworzenia miejsc pracy dla osób odchodz¹cych z rolnictwa jest jednym z priorytetów wskazywanych w strategii rozwoju powiatu kieleckiego i strategii rozwoju województwa œwiêtokrzyskiego. W dokumentach tych podkreœlono nie tylko szanse rozwoju turystyki, ale wrêcz potrzebê tworzenia infrastruktury turystycznej zw³aszcza bazy noclegowej dla rosn¹cej liczby turystów w regionie, jak i goœci Targów Kielce. Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 13

14 Roksana Ciesielska Opieraj¹c siê na powy szych analizach PUP w Kielcach, uruchomi³ program specjalny pn. Agroturystyka sposób na sukces na wsi Do udzia³u w projekcie zaproszono osoby spe³niaj¹ce nastêpuj¹ce kryteria: brak kwalifikacji, miejsce zamieszkania na terenach wiejskich, posiadanie statusu osoby bezrobotnej. Program przewidziany jest dla 20 osób, które po szkoleniach zawodowych i zajêciach aktywizacyjnych, otrzymaj¹ dotacjê na za³o enie gospodarstwa agroturystycznego. Koordynatorem programu jest jeden z liderów klubu pracy zatrudniony w PUP w Kielcach. Szczegó³owy harmonogram realizacji programu przedstawia siê nastêpuj¹co. I etap 1. Konkurs dla dzia³aj¹cych gospodarstw agroturystycznych og³oszony przez Starostê Kieleckiego i Dyrektora PUP w Kielcach maj¹cy na celu wy³onienie wzorcowych gospodarstw agroturystycznych jako przyk³adów dobrych praktyk dla uczestników programu. 2. Rekrutacja uczestników programu dokonana przez poœredników pracy, doradców zawodowych, liderów klubu pracy oraz specjalistów ds. rozwoju zawodowego. 3. Przeprowadzenie badañ lekarskich w celu uzyskania ksi¹ eczki sanitarno- -epidemiologicznej. 4. Udzia³ w zajêciach aktywizacyjnych s³u ¹cych przedstawieniu idei projektu, zaplanowanych dzia³añ oraz przeprowadzeniu wstêpnego treningu umiejêtnoœci interpersonalnych. Zajêcia te s³u ¹ wy³onieniu docelowej grupy 20 osób chêtnych do udzia³u w programie i spe³niaj¹cych wszystkie kryteria. II etap 1. Trzydniowe szkolenie zawodowe uczestników programu przeprowadzone w jednym z gospodarstw agroturystycznych wy³onionych w konkursie. W ramach szkolenia przewidziano równie dwutygodniowe praktyki w gospodarstwach agroturystycznych wybranych w drodze konkursu w etapie I. 2. Szkolenie zawodowe w zakresie przestrzegania przepisów BHP w gospodarstwie agroturystycznym (BHP dla pracodawców ze szczególnym naciskiem na bezpieczeñstwo obiektów hotelowych). 14 Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy

15 1 Aktywne poœrednictwo w du ym powiecie ziemskim 3. Szkolenia indywidualne w zakresie wybranych umiejêtnoœci zawodowych: gastronomia, ma³a ksiêgowoœæ, prawo jazdy, decoupage, rêkodzie³o, grafika komputerowa itp., poprzedzone specjalistycznymi badaniami lekarskimi w koniecznych przypadkach. 4. Refundacjê kosztów opieki nad dzieckiem do lat 10 dla kobiet uczestnicz¹cych w programie, bez wzglêdu na ich stan cywilny i sytuacjê rodzinn¹. Jako koszt opieki dopuszczono uznanie zarówno kosztów opieki przedszkolnej, jak i kosztów umów zleceñ zawartych na ca³y okres trwania programu. Kwota refundacji ustalona zosta³a na poziomie nie przekraczaj¹cym 400 z³. W programie zadanie to wystêpuje jako specyficzny element wspieraj¹cy zatrudnienie. III etap 1. Warsztaty grupowe z zakresu pisania wniosków o jednorazowe œrodki na podjêcie dzia³alnoœci gospodarczej, przeprowadzone w ramach zajêæ aktywizacyjnych w klubie pracy. 2. Przyznanie jednorazowych œrodków na podjêcie dzia³alnoœci gospodarczej, lub dzia³alnoœci agroturystycznej w wysokoœci przewidzianej w ustawie. 3. Przyznanie dodatkowych œrodków w wysokoœci z³ na jedno nowopowstaj¹ce gospodarstwo agroturystyczne z przeznaczeniem tych œrodków na dzia³ania promocyjne. Dzia³anie zakwalifikowano jako specyficzny element wspieraj¹cy zatrudnienie. Szerszego omówienia wymaga realizacja dwóch dzia³añ przewiduj¹cych szczególny rodzaj wsparcia zastosowany w celu prze³amania barier w podejmowaniu zatrudnienia lub powrocie na rynek pracy osób bezrobotnych. Mowa o refundacji kosztów opieki nad dzieckiem do lat dziesiêciu dla ka dej kobiety ponosz¹cej takie koszty oraz dodatkowych œrodkach na promocjê gospodarstw agroturystycznych. Dzia³ania te w³¹czone zosta³y do programu specjalnego jako specyficzne elementy wspieraj¹ce zatrudnienie. Zgodnie z treœci¹ definicji ustawowej specyficzne elementy wspieraj¹ce zatrudnienia to finansowane z unduszu Pracy racjonalne wydatki inne ni us³ugi i instrumenty rynku pracy, niezbêdne do realizacji dzia³añ dostosowanych do indywidualnych potrzeb uczestników programu specjalnego, adekwatne do uwarunkowañ lokalnego rynku pracy (art. 2 ust 1 pkt 36a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415, z póÿn. zm.). Jak wynika z cytowanej definicji, zastosowanie dzia³añ innych ni okreœlone w ustawie jest mo liwe, je eli sytuacja na lokalnym rynku pracy tego wymaga, a dotychczas stosowane us³ugi i instrumenty rynku pracy nie przynios³y spo- Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 15

16 Roksana Ciesielska dziewanych efektów. Chodzi tu przede wszystkim o rozpoznanie i zidentyfikowanie grupy bezrobotnych znajduj¹cych siê w bardzo niekorzystnej sytuacji na rynku pracy. Przy czym elementem ³¹cz¹cym grupê lub cech¹ charakterystyczn¹ bêdzie w³aœnie podobieñstwo sytuacji zawodowej, rodzinnej, yciowej (niekoniecznie musz¹ to byæ osoby wymienione w art. 49 ustawy). Tak¹ grupê pozwala wy³oniæ segmentacja osób bezrobotnych przeprowadzona w oparciu o analizê lokalnego rynku pracy. Cech¹ wspóln¹ wyselekcjonowanej grupy bezrobotnych bêdzie podobna bariera utrudniaj¹ca podejmowanie zatrudnienia lub powrót na rynek pracy. Zidentyfikowanie tej bariery oraz ocena mo liwoœci jej pokonania, a tak e dobór instrumentów nale y do urzêdu pracy. W programie realizowanym w kieleckim PUP, na podstawie przeprowadzonej analizy rynku pracy, okreœlono docelow¹ grupê uczestników. S¹ to osoby zamieszka³e na terenach wiejskich, zarejestrowane jako bezrobotne, dysponuj¹ce domem o du ej powierzchni deklaruj¹ce przyst¹pienie do programu. W za³o eniach przewidziano zarówno udzia³ kobiet i mê czyzn, bez wskazywania preferencji, zgodnie z zasad¹ równoœci szans. Ka dy z uczestników otrzyma takie samo wsparcie w postaci dwóch grupowych szkoleñ zawodowych. Uczestnicy bêd¹ mieli równie mo liwoœæ skorzystania z wybranych szkoleñ indywidualnych, badañ lekarskich oraz mo liwoœci otrzymania jednorazowych œrodków na podjêcie dzia³alnoœci gospodarczej. Dla beneficjentów programu przewidziano tak e dodatkowe œrodki na promocjê gospodarstw agroturystycznych w wysokoœci z³. Ten specyficzny element wspieraj¹cy zatrudnienie, zosta³ zastosowany w stosunku do ca³ej grupy. Uznano bowiem, e wysokoœæ œrodków okreœlona w ustawie nie pokryje wszystkich koniecznych wydatków zwi¹zanych z za³o eniem gospodarstwa agroturystycznego. Barier¹ w podejmowaniu tego typu dzia³alnoœci jest przekonanie osób bezrobotnych o braku mo liwoœci poinformowania potencjalnych klientów o ofercie gospodarstwa oraz brak umiejêtnoœci w tym zakresie. Czêsto niedostateczna wiedza na temat mo liwych œrodków przekazu, reklamy i promocji gospodarstwa agroturystycznego jest przyczyn¹ biernoœci zawodowej, mimo deklarowanych chêci uruchomienia takiej dzia³alnoœci. Uznano zatem, e dodatkowe wsparcie na promocjê gospodarstwa (warunek rozliczenia dotacji zgodnie z przeznaczeniem) zmobilizuje uczestników do poszukiwania ró norodnych form zaprezentowania swojej oferty równie z pomoc¹ doradców zawodowych, a co za tym idzie przekona ich do stworzenia miejsca pracy dla siebie i byæ mo e swoich bliskich. Dog³êbna analiza sytuacji rodzinnej potencjalnych uczestników programu wykaza³a, e w trudniejszej sytuacji zawodowej na terenach wiejskich, zw³aszcza oddalonych od du ych aglomeracji, s¹ kobiety zajmuj¹ce siê prowadzeniem domu i wychowaniem dzieci. Brak miejsc w przedszkolach, a przede 16 Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy

17 1 Aktywne poœrednictwo w du ym powiecie ziemskim wszystkim niewystarczaj¹ca liczba takich placówek na terenach wiejskich spowodowa³a, e kobiety wychowuj¹ce dziecko do 7 roku ycia s¹ niejako zmuszone sytuacj¹ do pozostania w domu. Dzieci do 10 roku ycia, w ocenie matek równie nie s¹ wystarczaj¹co samodzielne by pozostaæ w domu bez opieki, a ojciec przebywaj¹cy w pracy, z oczywistych wzglêdów, nie jest w stanie zaopiekowaæ siê dzieckiem pod nieobecnoœæ matki. Sytuacja taka tworzy barierê podejmowania aktywnoœci zawodowej w przypadku matek wychowuj¹cych dzieci samotnie, jak i w zwi¹zkach ma³ eñskich. Wychodz¹c naprzeciw przedmiotowym potrzebom, w programie specjalnym przewidziano dla kobiet opiekuj¹cych siê dzieæmi do lat 10, a jednoczeœnie uczestnicz¹cych w programie, mo liwoœæ refundacji kosztów tej opieki w szerszym zakresie ni przewiduje to ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W celu sprawnej realizacji programu, zarz¹dzeniem dyrektora PUP, powo³any zosta³ zespó³ ds. realizacji programu specjalnego. W sk³adzie zespo³u znalaz³ siê koordynator programu, poœrednik pracy, doradca zawodowy, przedstawiciel Starostwa Powiatowego w Kielcach, dwóch specjalistów ds. rozwoju zawodowego, specjalista ds. aktywizacji, specjalista ds. ewidencji i ksiêgowa. Ka dy z cz³onków zespo³u ma do zrealizowania w programie precyzyjnie okreœlone zadania. Do wspó³pracy w realizacji programu zaproszono przedstawicieli starostwa powiatowego oraz pañstwowej inspekcji pracy. Ich g³ównym zadaniem by³ udzia³ w pracach Kapitu³y Konkursowej, której celem by³o wy³onienie wzorcowych gospodarstw agroturystycznych: jednego, w którym odbêdzie siê trzydniowe szkolenie oraz piêciu, w których zrealizowana zostanie praktyka uczestników programu. Prace Kapitu³y polega³y na ocenie formalnej ofert gospodarstw z³o onych do PUP w Kielcach oraz wybraniu dziesiêciu do kolejnego etapu oceny. Gospodarstwa te zosta³y nastêpnie zwizytowane przez cz³onków Kapitu³y i ocenione. W wyniku oceny wy³oniono zwyciêzców. Wspólne wizyty cz³onków Kapitu³y w terenie by³ okazj¹ do dokonania, pobie nego wprawdzie, przegl¹du sytuacji gospodarczej i spo³ecznej panuj¹cej w regionie kieleckim. Wizyty w gospodarstwach pozwoli³y na ocenê nastrojów spo³ecznych, wys³uchanie problemów mieszkañców, a tym samym wyci¹gniêcie wniosków na przysz³oœæ przy realizacji zadañ samorz¹du powiatu czy inicjatyw partnerskich. Program zosta³ pozytywnie zaopiniowany przez Powiatow¹ Radê Zatrudnienia oraz zatwierdzony przez Starostê Kieleckiego Zakoñczenie realizacji programu przewidziane jest na koniec 2010 r. Na pierwsze zajêcia informacyjne zorganizowane w Klubie Pracy zg³osi³o siê 36 osób. Zainteresowanie osób bezrobotnych w liczbie niemal dwukrotnie przekraczaj¹cej mo liwoœci realizacyjne programu pokaza³o, e inicjatywa by³a tra- Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 17

18 Roksana Ciesielska fiona i potrzebna na lokalnym rynku pracy. Weryfikacja grupy zosta³a dokonana, przez doradców zawodowych oraz liderów klubu pracy podczas pierwszych zajêæ informacyjnych. Do udzia³u w programie zakwalifikowano zatem osoby zdecydowane, chêtne i gotowe do poddania siê wszystkim wymogom przewidzianym w harmonogramie zadañ. POWIATOWE TARGI PRACY METOD O YWIENIA LOKALNEGO RYNKU GOSPODARCZEGO Powiatowy Urz¹d Pracy w Kielcach swoim dzia³aniem obejmuje obszar powiatu kieleckiego ziemskiego. Jak ju wspominano jest to 19 gmin, w wiêkszoœci rolniczych, ulokowanych w Górach Œwiêtokrzyskich, u ich podnó a, lub na granicy Ponidzia. Du e zak³ady przemys³owe nie s¹ dominuj¹cym elementem gospodarki regionu. Mo na mówiæ o ma³ych i œrednich firmach z przewag¹ tych pierwszych. Kwitnie natomiast mikroprzedsiêbiorczoœæ w zakresie handlu, us³ug i drobnej wytwórczoœci. W³aœciciele takich przedsiêbiorstw, nawet jeœli zatrudniaj¹ kilku pracowników, zwykle s¹ zbyt zajêci, by poœwiêcaæ czas na analizowanie sytuacji na rynku pracy, kontaktowanie siê z urzêdem pracy i zapoznawanie siê z oferowanymi us³ugami, a tym bardziej na przekazywanie szczegó³owych informacji o swoim przedsiêbiorstwie poœrednikowi pracy, który powinien te informacje pozyskiwaæ (zgodnie ze standardami us³ug rynku pracy). Kontakty z przedsiêbiorcami w terenie s¹ o tyle utrudnione, e nie zawsze jest mo liwoœæ podjêcia przez poœrednika kontaktu bezpoœredniego podczas wizyty (odleg³oœæ od Kielc, brak komunikacji PKS czy BUS). Czêsto jest to wiêc kontakt telefoniczny, mailowy lub oferta przes³ana faksem. By prawid³owo reagowaæ na zmiany zachodz¹ce na rynku pracy urz¹d pracy musi mieæ jednak dobre rozeznanie w zakresie tendencji i zjawisk na nim zachodz¹cych. Chc¹c natomiast œwiadczyæ us³ugi rynku pracy w sposób profesjonalny i rzetelny, urz¹d pracy powinien docieraæ z informacj¹ o swoich dzia³aniach do wszystkich pracodawców w powiecie. 18 Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy

19 1 Aktywne poœrednictwo w du ym powiecie ziemskim Specyfik¹ powiatu kieleckiego jest jego rozleg³oœæ obszarowa 2 247,45 km 2, co sprawia, e w poszczególnych czêœciach regionu powstaj¹ ró norodne przedsiêbiorstwa odpowiadaj¹ce na potrzeby mieszkañców, lub wykorzystuj¹ce lokalne zasoby surowców, jednak nie utrzymuj¹ce intensywnych kontaktów ze stolic¹ województwa bêd¹c¹ jednoczeœnie siedzib¹ urzêdu pracy. Dystrybucja wolnych miejsc zatrudnienia odbywa siê w takich regionach w œrodowisku lokalnym, a czêœæ z tych ofert stanowi propozycjê pracy nielegalnej. Istnieje prawdopodobieñstwo, e pe³na informacja na temat mo liwoœci uzyskania wsparcia z urzêdu pracy w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy spowodowa³aby zmniejszenie iloœci ofert pracy na czarno na rzecz ofert pracy np. na stanowiskach subsydiowanych. Zadaniem urzêdu w takiej sytuacji by³o znalezienie mechanizmu upowszechnienia informacji o us³ugach i instrumentach rynku pracy wœród przedsiêbiorców i pracodawców rzadko wspó³pracuj¹cych z publicznymi s³u bami zatrudnienia. Tym mechanizmem okaza³y siê Powiatowe Targi Pracy, organizowane na terenie piêciu oœrodków gminnych w powiecie kieleckim. Wspó³organizatorem targów s¹ samorz¹dowe w³adze lokalne, z którymi PUP zawar³ porozumienia w sprawie organizacji targów. W³aœnie ze strony samorz¹dów gminnych dzia³ania PUP spotka³y siê z pe³nym zrozumieniem i poparciem takiej inicjatywy. Jest to z pewnoœci¹ jedna z niewielu okazji, by zorientowaæ siê w sytuacji gospodarczej poszczególnych gmin, porozmawiaæ o potrzebach przedsiêbiorców, zapoznaæ siê z aktualnymi tendencjami na rynku pracy, zapotrzebowaniem na okreœlone kwalifikacje. Przedsiêbiorcy odpowiedzieli równie du ym zainteresowaniem, które wynika z korzyœci jakie dla siebie widz¹ w takim przedsiêwziêciu. Korzyœci dotycz¹ przede wszystkim kosztów, które s¹ minimalne w przypadku mo liwoœci spotkania siê z wieloma potencjalnymi kandydatami do pracy w jednym miejscu, bez koniecznoœci wyje d ania do stolicy województwa. Mo na te wymieniæ tu inne korzyœci dla pracodawców m.in. promocyjne, bowiem niew¹tpliwie targi pracy stwarzaj¹ mo liwoœci kreowania wizerunku firmy, wp³ywania na sposób postrzegania przedsiêbiorcy przez œrodowisko lokalne. Niebagatelne znaczenie ma te mo liwoœæ zaprezentowania swoich produktów czy us³ug zarówno klientom indywidualnym i innym firmom potencjalnym kontrahentom. Du e znaczenie ma tu równie czas. Przeprowadzenie rekrutacji w ci¹gu jednego dnia jest dla przedsiêbiorców ogromnie wa ne, poniewa pozwala ten czas zaoszczêdziæ. Dla naszych klientów: osób bezrobotnych, poszukuj¹cych pracy, takie spotkanie maj¹ równie ogromne znaczenie, w³aœnie z uwagi na korzyœci czasowe i kosztowe. Otrzymanie kompletu informacji na temat mo liwoœci zatrudnienia na lokalnym rynku pracy pozwala unikn¹æ wyjazdów do siedziby PUP, a tak e Dobre praktyki w poœrednictwie pracy dzia³ania podejmowane i realizowane przez powiatowe urzêdy pracy 19

20 Roksana Ciesielska zorientowaæ siê w mo liwoœciach zatrudnienia w najbli szej okolicy, ewentualnie rozpoznaæ zakres umiejêtnoœci czy kwalifikacji, które musz¹ uzupe³niæ. Jedno ze stoisk targowych jest zawsze przewidziane jako punkt informacyjny Powiatowego Urzêdu Pracy w Kielcach. Obsadê stoiska stanowi¹ poœrednicy pracy i doradcy zawodowi. Ich g³ównym zadaniem jest udzielanie informacji pracodawcom i osobom bezrobotnym na temat us³ug i instrumentów aktywizacji zawodowej œwiadczonych przez urz¹d oraz zasad korzystania z oferowanego wsparcia. Pracownicy urzêdu dysponuj¹ tak e wszystkimi formularzami wymaganymi w procedurze ubiegania siê o wsparcie, tak by ka dy zainteresowany móg³ pobraæ taki druk na miejscu. Natomiast wyjaœnienia udzielane na miejscu przez pracowników pozwalaj¹ rozwiaæ w¹tpliwoœci pojawiaj¹ce siê przy w³aœciwym wype³nianiu dokumentów. Podczas targów prezentowane s¹ równie stoiska instytucji dzia³aj¹cych w obszarze rynku pracy. Œwiêtokrzyska Wojewódzka Komenda OHP prezentuje formy aktywizacji zawodowej skierowane do osób do 25 roku ycia, na stoisku Wojewódzkiego Urzêdu Pracy mo na zapoznaæ siê z informacjami na temat miêdzynarodowego poœrednictwa pracy prowadzonego w ramach sieci EURES. Zak³ad Doskonalenia Zawodowego jako instytucja szkoleniowa przedstawia swoj¹ ofertê szkoleniow¹ realizowan¹ w ramach PO KL, zaœ Powiatowy Oœrodek Zatrudnienia i Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych prezentuje ofertê wsparcia do pracodawców zatrudniaj¹cych osoby niepe³nosprawne oraz ofertê skierowan¹ wprost do osób posiadaj¹cych orzeczenie o niepe³nosprawnoœci. Miejski Urz¹d Pracy w Kielcach dla osób zainteresowanych, które mog¹ doje d aæ do Kielc, prezentuje oferty pracy z terenu miasta. W przysz³oœci rozwa amy mo liwoœæ uruchomienie wspólnego punktu informacyjnego urzêdu gminy, urzêdu skarbowego, ZUS- u i KRUS-u, w którym by³yby udzielane kompleksowe informacje na temat podejmowania i prowadzenia w³asnej dzia³alnoœci gospodarczej oraz zasad ubezpieczania i rozliczania firmy, pracowników itp. Organizacjê targów pracy, by przebiega³y sprawnie i przynios³y oczekiwany efekt, rozpoczynamy w okresie co najmniej dwóch miesiêcy przed planowanym terminem imprezy. Wybieraj¹c miejsce imprezy decyzjê podejmujemy wspólnie z wójtem lub burmistrzem gminy, w której bêdzie organizowana. Jest to zwykle dom kultury, szko³a lub œwietlica œrodowiskowa, mo e byæ remiza stra acka. Przy wyborze miejsca znaczenie kierujemy siê przede wszystkim koniecznoœci¹ zapewnienia odpowiedniej przestrzeni, na której bêd¹ zlokalizowane stoiska wystawiennicze pracodawców oraz swobodnego poruszania siê przez osoby odwiedzaj¹ce. G³ównym zadaniem naszego Urzêdu jest zaproszenie do udzia³u odpowiedniej liczby pracodawców prezentuj¹cych oferty pracy. Nie jest to zadanie ³atwe i nie wystarczy zamieszczenie og³oszenia o targach na stronie internetowej 20 Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy