Euro - ratunek czy katastrofa?
|
|
- Zuzanna Rogowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Anna Patrycja Czepiel Euro - ratunek czy katastrofa? Nie będzie Unii Europejskiej bez wspólnej waluty. Obecne problemy w strefie euro wynikają z niedostatecznego poziomu integracji państw tworzących strefę. Jedyny sposób na wyjście z kryzysu to wejście na wyższy poziom współpracy gospodarczej i politycznej. 1. Wstęp Obecny kryzys w strefie euro, związany ze światowym spowolnieniem gospodarczym oraz nadmiernym zadłużeniem znacznej części państw unii walutowej, budzi bardzo różne pomysły na uzdrowienie sytuacji. Jedni postulują wzmocnienie integracji pomiędzy krajami strefy euro poprzez utworzenie wspólnej polityki fiskalnej. Drudzy uznają, że unia monetarna poniosła klęskę i w obecnej sytuacji najlepiej jest powrócić do walut narodowych. Warto jednak na wstępie zaznaczyć, że zarówno propozycja całkowitej unifikacji fiskalnej, jak i powrotu do walut narodowych nie są niczym innym jak nośnymi medialnie tematami zastępczymi, pozwalającymi na snucie śmiałych prognoz. Obie idee są zbyt kontrowersyjne, aby mogły zostać wprowadzone w życie. Przywódcy państw Eurolandu mogą deklarować chęć zwiększenia integracji politycznej i gospodarczej, ale zapewne nigdy nie zgodzą się na przekazanie Brukseli tak znaczącej prerogatywy, jaką stanowi możliwość kształtowania narodowego budżetu. W najgorszym wypadku ich zgoda na taki krok mogłaby spotkać się z szerokimi protestami społecznymi i pobudzić do działania niebezpieczne, radykalne ruchy polityczne, zwłaszcza w państwach najbardziej dotkniętych kryzysem. Nierealna jest także likwidacja strefy euro, gdyż w wymiarze politycznym świadczyłaby o klęsce integracji europejskiej, a w wymiarze gospodarczym mogłaby przynieść straty, których rozmiaru nie można przewidzieć ze względu na bezprecedensowy charakter sytuacji. Z tych samych powodów nie należy także oczekiwać wyjścia samej Grecji ze strefy euro, choć - w 1
2 przeciwieństwie do rozpadu strefy euro rozumianego jako powrót każdego z jej członków do waluty narodowej secesja Grecji z unii monetarnej ma w sobie nutę realizmu. Osłabia go jednak fakt, że Unia Europejska i Międzynarodowy Fundusz Walutowy poświęciły ratowaniu Grecji tyle zabiegów o charakterze finansowym i politycznym, że trudno byłoby wyobrazić sobie zmarnowanie tych wysiłków poprzez zgodę na rozpoczęcie procedury opuszczenia unii walutowej przez Grecję. Podsumowując, można stwierdzić, że za istnieniem unii monetarnej przemawia waga przedsięwzięcia, jakim było utworzenie strefy euro. Jej rozpad cofnąłby w rozwoju integrację europejską. Sprawiłby, że gospodarki dzisiejszego Eurolandu musiałyby zmierzyć się z problemami dużo większymi niż obecnie. Ponadto, mimo obecnej niełatwej sytuacji, strefa euro może pochwalić się wymiernymi sukcesami: euro stało się drugą walutą międzynarodową, a dzięki istnieniu unii monetarnej znacznie zwiększyły się bezpośrednie inwestycje zagraniczne wewnątrz strefy euro 1. Nie można zapominać także o pojawieniu się "podręcznikowych" korzyści takich, jak łatwość w podróżowaniu i zanik ryzyka kursowego destabilizującego decyzje gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Dlatego zamiast poprzez likwidację Eurolandu zaprzepaszczać tak wielkie osiągnięcie, jakim było utworzenie europejskiej unii walutowej, najrozsądniejsze wydaje się być "leczenie" unii monetarnej polegające na kształtowaniu cech, którymi powinna charakteryzować się unia walutowa, a które w praktyce nie istniały w ogóle bądź nie funkcjonowały w wystarczającym stopniu. Mowa tutaj o potrzebie realizacji zasady, według której warunkiem sukcesu unii monetarnej jest wzajemne podobieństwo tworzących ją gospodarek zarówno pod względem poziomu rozwoju, jak w wymiarze decyzji politycznych. Warto zastanowić się, jak tego skutecznie dokonać. 2. Strefa euro jak przedwojenna Liga Narodów? Na szczęście dyskusja o receptach na kryzys w strefie euro nie kończy się na starciu między sobą dwóch przeciwstawnych koncepcji - idei całkowitej unifikacji fiskalnej państw eurostrefy oraz koncepcji powrotu do walut narodowych. Niosącą duże wyzwania alternatywą jest przede wszystkim konstruowanie nowych oraz przestrzeganie zarówno istniejących 1 Staniłko J. F., Czy strefa euro przetrwa swój pierwszy kryzys? [w:] Platon na Wall Street, Ośrodek Mysli Politycznej & Centre for European Renewal, Kraków 2011, s
3 wcześniej, jak i wprowadzanych obecnie przepisów mających sprzyjać wchodzeniu przez kraje strefy euro na wyższy poziom integracji. Wedle teorii podstawą stabilności unii monetarnej jest skoordynowana polityka fiskalna. Od strony formalnej o zbudowanie tego fundamentu zadbano w procesie kształtowania ram instytucjonalnych strefy euro. W ramach wprowadzonego w 1997 r. Paktu Stabilności i Wzrostu stworzono odpowiednie narzędzia mające zagwarantować dyscyplinę budżetową wewnątrz unii monetarnej. Kryteria te nie były idealne warto wspomnieć chociażby o tym, że sankcje groziły państwu za przekroczenie dopuszczalnego progu deficytu budżetowego, ale nie brały już pod uwagę długu publicznego czy oczyszczonego z wpływów koniunktury deficytu strukturalnego. Mimo tego jednak stosowanie się do nich przez państwa strefy euro zapobiegłoby obecnemu kryzysowi zadłużenia w unii monetarnej, bądź przynajmniej miałby on łagodniejszy przebieg. Niestety, okazało się, że zarówno członkowie strefy euro, jak i unijne instytucje nie traktowały postanowień Paktu poważnie. Zawinił brak poczucia odpowiedzialności poszczególnych państw członkowskich za całą unię monetarną w swych decyzjach krajowych i na forum strefy euro. Szkodliwe było zwłaszcza upolitycznienie unijnej kontroli nad budżetami krajów Eurolandu, a także brak zdrowego rozsądku rządzących, polegający na lekkodusznym rozluźnieniu polityki fiskalnej po okresie swoistej "diety", czyli wypełnianiu surowych kryteriów z Maastricht przed utworzeniem unii monetarnej w 1999 r. Można przeto pokusić się o stwierdzenie, że podstawą uzdrowienia strefy euro byłaby zmiana mentalności państw członkowskich mających na sumieniu nieprzestrzeganie zasad, bez których integracja walutowa jest de facto skazana na niepowodzenie. Można tutaj zauważyć analogię do przedwojennej Ligi Narodów, która po I wojnie światowej - tak jak dzisiaj Organizacja Narodów Zjednoczonych - miała zapewnić pokój, bezpieczeństwo i współpracę państw świata. Według dokumentów konstytuujących Ligę Narodów była ona "kompletnym systemem i organizacją bezpieczeństwa zbiorowego" 2. W rzeczywistości jednak okazała się wysoce nieskuteczna, czego dowodem był wybuch II wojny światowej. Stało się tak między innymi dlatego, że wśród państw panowała nieumiejętność współpracy, a najważniejsze mocarstwa nie traktowały Ligi Narodów poważnie. Organizacja 2 Kuźniar R., Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych, w: Haliżak E., Kuźniar R., Stosunki międzynarodowe geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2006, s
4 służyła im do realizacji swych partykularnych interesów. "Nie do pomyślenia było stosowanie siły wobec mocarstw naruszających zasady przyjęte w Pakcie Ligi" 3. Pakt Stabilności i Wzrostu nakładał na państwa przyszłej strefy euro obowiązek przedstawiania Komisji Europejskiej okresowych danych o dynamice zmiany produktu krajowego brutto i saldzie budżetowym. Kraje których deficyt przekraczał 3 proc. PKB, miały być objęte tzw. procedurą nadmiernego deficytu. Wówczas musiały uzgodnić z Komisją Europejską program działań naprawczych. Na redukcję nadmiernego deficytu miały maksymalnie rok. Pakt w procentach PKB określał sankcje pieniężne dla krajów, które nie realizowałyby programu. Takie zapisy widniały na papierze. A jak wyglądała rzeczywistość? Powszechnie wiadomo o drastycznym przykładzie Grecji, która - najpierw, aby wejść do strefy euro, a następnie już jako jej członek - podawała nieprawdziwe dane na temat swojej gospodarki, w rzeczywistości prowadząc ekspansywną politykę fiskalną i coraz bardziej się zadłużając. O prawdziwym stanie finansów Grecji Europa dowiedziała się dopiero wiosną 2010 roku 4. Trzeba jednak przypomnieć, że przykład lekceważenia zasad fiskalnych płynął niejako "z góry", czyli od mocarstw będących jednocześnie "motorami integracji" 5. Po utworzeniu strefy euro teoretycznie nie trzeba było długo czekać na sposobność zastosowania Paktu Stabilności i Wzrostu. Niemcy i Francja już w 2002 r. przekroczyły zapisany w Pakcie próg deficytu budżetowego na poziomie 3 proc. PKB. Zgodnie z Paktem krajom tym powinien był zostać narzucony obowiązek realizacji programów oszczędnościowych, jednak Francja i Niemcy dzięki wykorzystaniu swojej mocarstwowej pozycji uniknęły zastosowania wobec nich tych rygorów przez Komisję Europejską. W ślad za Francją i Niemcami w nadmierną dziurę budżetową niedługo potem popadły kraje śródziemnomorskie - Hiszpania, Grecja i Włochy. Odpowiedzią Komisji Europejskiej na coraz liczniej występujące problemy budżetowe krajów unii walutowej było jednak poluzowanie zasad koordynacji fiskalnej rządzących strefą euro. Jak można się domyślać, doszło do tego pod wpływem Francji i Niemiec. Otóż w 2005 r. do Paktu Stabilności i Wzrostu wprowadzono zasadę, według której jakikolwiek spadek PKB, a nawet długi okres niskiego tempa wzrostu gospodarczego, zwalniał kraj o teoretycznie zbyt wysokiej dziurze budżetowej z procedury nadmiernego deficytu. Co ciekawe, doszło tutaj do swoistego 3 Ibidem. 4 Wojtas W., Stolarczyk P., Czy po konsumpcji "sześciopaku" Unię Europejską czeka ból głowy?, Analiza FOR nr 11/2011, Iszkowski K., Czy, jak i kiedy wprowadzić euro?, Centrum Studiów nad Demokracją, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa
5 paradoksu: Pakt został złagodzony z inicjatywy Niemiec, które przecież były inicjatorem wprowadzenia koordynacji fiskalnej w strefie euro, chcąc zaszczepić na szczeblu unii walutowej zasady konserwatywnej polityki fiskalnej, dzięki której osiągnęły sukces gospodarczy. Lekceważenie i luzowanie rygorów Paktu Stabilności i Wzrostu sprawiało, że unia monetarna funkcjonowała bez jednego z fundamentalnych instrumentów zapewniających spójność gospodarek krajów strefy euro. Do 2010 roku przypadków przekroczenia dopuszczalnego progu deficytu budżetowego było 97. W dwóch trzecich z tych sytuacji Unia Europejska w ogóle nie zareagowała. 30 przypadków usprawiedliwiono przepisem o niekorzystnej sytuacji gospodarczej zwalniającej z procedury nadmiernego deficytu 6. Patrząc na te statystyki, trudno się dziwić obecnemu kryzysowi strefy euro i powątpiewać, że główną winę ponoszą problemy natury mentalnej, a nie prawnej. Obecnie Bruksela wydaje się tworzyć iluzję sukcesu, przykładając wagę właśnie do tworzenia kolejnych rozwiązań prawnych. A przecież wystarczyłoby nie tyle wprowadzać multum kolejnych przepisów, ile zadbać o jakość przestrzegania istniejących. We wrześniu 2011 r. szumnie ogłoszono zbiór regulacji zmieniających Pakt Stabilności i Wzrostu w obliczu kryzysu, zwany potocznie "sześciopakiem". Ich zadaniem jest wzmocnienie koordynacji polityki fiskalnej państw strefy euro. Wśród najważniejszych zmian należy wymienić wprowadzenie procedury konsultowania krajowych budżetów na forum Unii Europejskiej i zapis o ograniczeniu tempa wzrostu wydatków publicznych do tempa wzrostu PKB. Na co jednak przydadzą się prawne ulepszenia, jeżeli państwa strefy euro będą nadal lekceważąco odnosić się do ustanowionych przez siebie przepisów? Tę złą mentalność nadal legitymizuje upolitycznienie procesu uruchamiania sankcji związanych z nadmiernym deficytem. Po wprowadzeniu "sześciopaku" nałożenie sankcji nadal może odrzucić zwykła większość głosów ministrów finansów krajów Unii Europejskiej. Analizy 7 dowodzą, że istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo tworzenia się różnych konfiguracji koalicji państw w celu odrzucenia sankcji grożącej krajowi szkodzącemu stabilności strefy euro swoją polityką fiskalną. Można spodziewać się powstawania koalicji, w których jeden kraj będzie głosował przeciw sankcji dla innego państwa w celu zdobycia jego głosu w innym, ważnym dla niego głosowaniu. 6 Wojtas W., Stolarczyk P., Czy po konsumpcji "sześciopaku" Unię Europejską czeka ból głowy?, Analiza FOR nr 11/2011, Ibidem. 5
6 O złej mentalności należy mówić nie tylko w kwestii stosowania się krajów do zasad funkcjonowania unii walutowej, ale też obiektywnie nierozsądnego podejścia do polityki fiskalnej. Wejście do unii walutowej wymagało integracji gospodarek ją tworzących w wymiarze przyjęcia "kultury stabilności", nazywanej też "modelem północnoeuropejskim", optymalnym dla funkcjonowania unii walutowej ze względu na cechy takie jak niska inflacja, umiarkowane zadłużenie i wysoka długoterminowa stopa wzrostu PKB 8. Jednak, jak już zostało wspomniane, po okresie rygorystycznego dostosowywania się do kryteriów z Maastricht przed utworzeniem strefy euro jej kraje, mimo wprowadzenia Paktu Stabilności i Wzrostu, nierozsądnie postanowiły rozluźnić politykę fiskalną. Do kultury stabilności nie dostosowały się zwłaszcza państwa, które charakteryzowały się tzw. "śródziemnomorskim modelem państwa opiekuńczego", a więc Grecja, Włochy, Portugalia i Hiszpania. Poniższy wykres 9 pokazuje, że w latach największą roczną stopą wzrostu wydatków publicznych charakteryzowały się kraje strefy euro o najniższym poziomie rozwoju: Irlandia i trzy południowe państwa Eurolandu. Nie obawiając się sankcji w ramach powszechnie lekceważonego Paktu Stabilności, Irlandia i państwa Południa prowadziły nierozsądną, ekspansywną politykę wydatkową, wspieraną dużą ilością pieniędzy pochodzących z taniego kredytu wskutek niskiej stopy procentowej w wyniku przystąpienia do unii monetarnej. Taka polityka doprowadziła do 8 Iszkowski K., Czy, jak i kiedy wprowadzić euro?, Centrum Studiów nad Demokracją, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa Staniłko J. F., Czy strefa euro przetrwa swój pierwszy kryzys? [w:] Platon na Wall Street, Ośrodek Mysli Politycznej & Centre for European Renewal, Kraków 2011, s , wykres 17. 6
7 "przegrzania się" gospodarek i obecnego kryzysu fiskalnego w obrębie strefy euro, a także do obniżania konkurencyjności w państwach ją stosujących, przez co w Eurolandzie, zamiast upodabniania się warunków inwestowania, rósł podział na kraje konkurencyjne (np. Niemcy) i niekonkurencyjne. Należy podsumować, że zbawienne dla strefy euro wzmocnienie integracji pomiędzy jej członkami na poziomie mentalności musi być więc rozumiane jako przynależność każdego z państw unii monetarnej do tej samej kultury stabilności. 3. Jakie nowe rozwiązania wzmocniłyby integrację gospodarek strefy euro? Przedstawiwszy zmianę mentalności postępowania krajów strefy euro na bardziej odpowiedzialne jako najważniejszy czynnik uzdrowienia unii walutowej, warto zastanowić się teraz nad rolą wdrażania konkretnych rozwiązań prawnych we wzmacnianiu gospodarczej i politycznej integracji krajów strefy euro. Zacząć należy od poruszonej już kwestii stabilności fiskalnej wewnątrz strefy euro. Jak zostało wspomniane, polepszenie sytuacji w strefie euro zależy o wiele bardziej od skrupulatnego przestrzegania postanowień stabilnościowych niż od samej treści tych zapisów. Dlatego pozbawione sensu byłoby komentowanie szczegółowych postanowień tzw. "sześciopaku z września 2011 r. i przyjętego w marcu 2012 r. paktu fiskalnego, które mogłoby polegać m. in. na chwaleniu pomysłu brania pod uwagę deficytów strukturalnych państw czy zastanawianiu się, czy redukcja nadmiernego długu publicznego nie powinna być szybsza niż 1/20 rocznie. Z jednym kluczowym wyjątkiem. Do przestrzegania przez kraje postanowień mających zapobiec dezintegracji i destabilizacji unii walutowej znacznie przyczyniłoby się odpolitycznienie decyzji o nałożeniu sankcji na niezdyscyplinowane fiskalnie państwa. Jeżeli regulacje przyjęte w ramach usprawniania unii walutowej miałyby być skuteczne, należałoby postanowić, że członkowie rządów poszczególnych krajów nie mają nic do powiedzenia w temacie nałożenia sankcji. Rozwiązanie takie szkodzi sprawnemu funkcjonowaniu unii monetarnej, co pokazało funkcjonowanie Paktu Stabilności i Wzrostu w epoce przedkryzysowej. Zadziwiające jest, że tak kluczowa zmiana nie została wprowadzona przy reformowaniu Paktu. Przez jej brak "wzmocnienie" współpracy i koordynacji w unii walutowej może pozostać martwym zapisem. Otóż w sześciopaku, a tym bardziej w pakcie fiskalnym wiążącym w praktyce przede wszystkim państwa strefy euro, należało wprowadzić 7
8 zapis o automatycznym uruchamianiu nałożonych przez Komisję Europejską sankcji budżetowych. Zastosowanie sankcji wobec niezdyscyplinowanych państw nadal jednak zależy od głosów ministrów finansów. Według regulacji wchodzących w skład sześciopaku obowiązującego od 13 grudnia 2011 r., do ich odrzucenia wystarczy zwykła większość głosów 10, a kiedy od 1 stycznia 2013 r. zacznie obowiązywać pakt fiskalny, sankcje będą odrzucane większością dwóch trzecich głosów ministrów finansów strefy euro. Gdyby procedura nadmiernego deficytu i kary dla państw nie naprawiających swojego budżetu stały się bezdyskusyjne, unia monetarna szybko stałaby się bardziej zdyscyplinowana fiskalnie, a więc spójniejsza i bezpieczniejsza. Można powiedzieć, że cel ten zostałby osiągnięty niezależnie od mentalności poszczególnych krajów, gdyż każdy kraj podlegałby bezwzględnie Komisji Europejskiej i nie mógłby sobie pozwolić na polityczne gierki w celu ominięcia rygorów fiskalnych. Brak odpolitycznienia koordynacji fiskalnej można uznać za zwycięstwo złej mentalności; wyrazem jak najszerszego uchylenia furtki, przez którą kraje uciekłyby od procedury nadmiernego deficytu. Dotychczas była mowa o uzdrowieniu strefy euro dzięki wyższemu poziomowi współpracy rozumianej w niejako negatywny sposób, gdyż polegającej na karaniu państw w imię stabilności całej unii walutowej. Oczywiście, integracji gospodarczej powinny służyć także bardziej "pokojowe" mechanizmy. Przykładowo, z wprowadzonych już zmian należy docenić wprowadzenie regularnych szczytów strefy euro, w tym tematycznych, na przykład dotyczących zmian w architekturze strefy euro. W przypadku integracji fiskalnej uspójnieniu polityk budżetowych państw - bez wprowadzania kontrowersyjnego i mało realnego projektu unii fiskalnej - służyłby wprowadzony w ramach "sześciopaku" obowiązek konsultowania na forum całej Unii Europejskiej założeń budżetowych konstruowanych budżetów narodowych. Wydaje się, że w przypadku samej strefy euro najlepszym pomysłem byłby obowiązek konsultowania nie tylko założeń budżetowych, ale także planów struktury wydatków budżetowych na następny rok. W zależności od formy takiego hipotetycznego rozwiązania, Komisja Europejska miałaby albo prawo do zawetowania i wymogu poprawy tych planów, albo po dyskusji na temat planów wydatków poszczególnych państw Komisja tworzyłaby eksperckie zalecenia oceniające projekty budżetów narodowych i sugerujące ewentualną zmianę struktury wydatków, biorąc pod uwagę ich racjonalność, sytuację makroekonomiczną i specyfikę danego kraju. Należy 10 Mowa o ministrach finansów całej Unii Europejskiej, gdyż - w przeciwieństwie do "paktu fiskalnego", który ma praktyczne zastosowanie tylko do krajów strefy euro - regulacje w ramach "sześciopaku" wiążą całą Unię. 8
9 przy tym założyć, że takie zalecenia będą miały duże znaczenie dla opinii publicznej i rynków finansowych w całej Unii Europejskiej i w kraju, którego będą one dotyczyć. Teoria unii walutowych mówi także o dużej roli płynnego przepływu dóbr, usług, kapitału i pracowników na jej obszarze. Aby Euroland wyszedł z kryzysu, należy dążyć do zwiększenia integracji na tym polu. Chodzi tu przede wszystkim o usprawnienie pozostawiającego wiele do życzenia poziomu przepływu usług i mobilności pracowników 11. Usługi, stanowiące większość PKB krajów strefy euro, nie stanowią w ramach unii monetarnej zintegrowanego rynku, choć charakteryzują się wysokim potencjałem rozwojowym. Urząd Komitetu Integracji Europejskiej 12 określił liczbę barier dla usług transgranicznych i zakładania działalności usługowej w całej Unii Europejskiej na ponad 90. Kolejnym problemem strefy euro jest brak mobilności pracowników. Integrację gospodarek strefy euro w aspekcie konkurencyjności utrudnia także wysoki poziom krajowych regulacji rynków pracy (na przykład kwestie płac minimalnych, duża rola związków zawodowych) i brak dopuszczenia konkurencji, w tym firm zagranicznych, do poszczególnych sektorów gospodarki. Należy więc dążyć do znoszenia hamulców rozwoju wyżej wymienionych aspektów gospodarki poprzez m. in. efektywne realizowanie unijnego Aktu o jednolitym rynku. Odpowiednie zmiany są potrzebne także na poziomie Europejskiego Banku Centralnego, słusznie nazywanego niekiedy współwinowajcą kryzysu strefy euro. Unia monetarna wedle teorii powinna być złożona z podobnych do siebie gospodarek państw członkowskich. W rzeczywistości jednak gospodarki strefy euro charakteryzują się bardzo różnym poziomem rozwoju. Inny poziom rozwoju mają Niemcy i Francja, inny Hiszpania, Portugalia i Grecja, a jeszcze inny nowi członkowie europejskiej unii monetarnej - Słowacja i Słowenia. Fakt ten skłania do konstatacji, że przed wprowadzeniem strefy euro należało odczekać jeszcze dekadę, aby gospodarki mające tworzyć Euroland nabrały większej spójności. Strefa euro była jednak projektem politycznym, dlatego trudno było oczekiwać postępowania zgodnego z racjonalizmem ekonomisty. Aby unia walutowa funkcjonowała z mniejszym ryzykiem kryzysu, Europejski Bank Centralny musi brać pod uwagę różnice w poziomie rozwoju krajów strefy euro. Niska stopa 11 Staniłko J. F., Czy strefa euro przetrwa swój pierwszy kryzys? [w:] Platon na Wall Street, Ośrodek Mysli Politycznej & Centre for European Renewal, Kraków 2011, s
10 procentowa jest uzasadniona tylko w krajach o wysokim poziomie rozwoju, o wysokich skumulowanych oszczędnościach 13. Nie da się więc obecnie ustalić jedynej optymalnej stopy procentowej dla całej strefy euro. "Niezasłużona", będąca tylko wynikiem akcesji do strefy euro, niska stopa procentowa w tych krajach Eurolandu, które są na niższym poziomie rozwoju - przykładami mogą tu być Grecja, Hiszpania i Irlandia - doprowadziła przecież do ochoczego zadłużania się sektora publicznego i prywatnego, wzrostu płac ponad wydajność pracowników, a po "przegrzaniu się" gospodarek - do ogromnych problemów z długiem publicznym. Biorąc pod uwagę, że dochodzenie gospodarek strefy euro do zbliżonego poziomu rozwoju będzie trwało jeszcze długo, niezbędna wydaje się być taka zmiana w funkcjonowaniu EBC, aby dla zapewnienia stabilności w strefie euro ograniczał on dostęp do kredytu dla członków unii walutowej o niższym poziomie rozwoju, na przykład poprzez ustalenie dla nich większych minimalnych poziomów rezerw banków komercyjnych. Strefę euro umocniłaby także większa dalekowzroczność i przejrzystość panujących w niej zasad, które uwidaczniałyby, że unia walutowa działa "na dobre i na złe". Niezbędne jest nieistniejące wcześniej na poziomie unijnych traktatów ustalenie strategii postępowania w kryzysie, łącznie z mechanizmami szybkiego reagowania na zagrożenie kryzysem. W przypadku instytucji finansowych kamieniem milowym było tutaj utworzenie m. in. Europejskiej Rady Oceny Ryzyka Systemowego. Monitoring i działanie muszą być jednak wypadkową obserwacji zarówno sektora finansowego, jak i polityki budżetowej. Ogromna pomoc kierowana do państw pogrążonych w kryzysie może być czynnikiem destabilizującym strefę. Potwierdza to przypadek Słowacji, która w 2010 r. odmówiła udziału w pożyczce państw strefy euro na rzecz Grecji. Dlatego, w ramach tworzenia strategii antykryzysowej uspójniającej funkcjonowanie strefy euro, kluczowe jest ustalenie maksymalnej pomocy finansowej dla krajów dotkniętych kryzysem. Wadą unii monetarnej było także mierzenie jej sukcesu poprzez ocenę liczby jej członków. Taka polityka nie była zgodna z merytorycznym założeniem jak największego podobieństwa gospodarek strefy euro. Obecnie należy dążyć do jak największej konwergencji pomiędzy państwami już obecnymi w Eurolandzie. Aby jednak uniknąć pogłębiania się sytuacji, kiedy między gospodarkami państw strefy euro występują duże różnice w poziomie rozwoju, należy zaostrzyć kryteria przyjmowania nowych państw do strefy euro w imię 13 Lonczak P., Jak uratować strefę euro?, html,
11 zasady: nie ilość, ale jakość. A dopóki nie przeminie kryzys, najlepiej będzie wstrzymać się z rozszerzaniem strefy euro. 4. Dlaczego w ogóle rozpad strefy euro byłby katastrofą? W ostatniej części warto zadać pytanie istotne w dyskusji między zwolennikami strefy euro a entuzjastami "europejskiej dezintegracji monetarnej". Dlaczego rozpad strefy euro byłby tak straszny? O wymiarze politycznym należy powiedzieć krótko, że porażka unii monetarnej mogłaby stanowić uzasadnienie dla eurosceptyzmu i nasilić to zjawisko. Należy pamiętać, że celami integracji europejskiej po II wojnie światowej było zapewnienie bezpieczeństwa w Europie. Po porażce strefy euro ludzie mogliby uznać, że od integracji lepsze jest bezwzględne dążenie państw do realizacji swych partykularnych interesów. Mogłoby się to różnie skończyć. A co byłoby, jeżeli chodzi o wymiar gospodarczy? Poniższy wykres 14 ilustruje rozmiar recesji, jaka dotknęłaby kraje strefy euro po jej rozpadzie: Ekonomiści są w większości zgodni, że rozpad strefy euro skutkowałby paniką na rynku walutowym, bankowym i długotrwałą recesją, w tym bezrobociem. Nowe-stare waluty krajów Europy Południowej byłyby bardzo osłabione w stosunku do nieistniejącego już euro. Należałoby się w nich spodziewać wzrostu cen towarów importowanych. W europejskim sektorze bankowym płynność aktywów byłaby bardzo ograniczona. Banki znacznie zaostrzyłyby kryteria udzielania kredytów, co szkodziłoby m. in. rozwojowi
12 przedsiębiorczości czy usamodzielnianiu się młodych ludzi. Te czynniki, a także brak często wspominanych ułatwień związanych z istnieniem unii walutowej, doprowadziłyby do recesji nie tylko w strefie euro, ale także w powiązanych z nią gospodarkach, także w Polsce. Dużym problemem naszego kraju stałaby się wtedy spłata popularnych kredytów branych w walutach obcych, a także w pewnym stopniu obsługa długu publicznego, gdyż rozpad strefy euro doprowadziłby do spadku wartości złotego. Ponadto na świecie powstałoby także zamieszanie księgowe związane m. in. z przeliczaniem zobowiązań z euro na nowe waluty narodowe. 5. Podsumowanie Strefa euro, jako przedsięwzięcie ambitne i przynoszące korzyści, w obliczu swego obecnego kryzysu nie powinna być poddawana rozpadowi, ale uzdrawiana poprzez działania zmierzające ku większej integracji należących do niej gospodarek. Przede wszystkim należy, aby członkowie strefy euro zmienili swój sposób postępowania na bardziej odpowiedzialny za całą unię walutową. Ponadto niezbędne jest odpolitycznienie decyzji o sankcjach dla państw niezdyscyplinowanych fiskalnie, wprowadzenie wspólnych konsultacji projektów budżetów krajów strefy euro, dążeniu do zniesienia barier dla działalności gospodarczej wewnątrz strefy euro oraz ograniczenie przez Europejski Bank Centralny podaży pieniądza w zależności od poziomu rozwoju gospodarki. 12
13 Bibliografia: 1. Dobrzycki W., Historia stosunków międzynarodowych w czasach nowożytnych ( /91), w: Haliżak E., Kuźniar R., Stosunki międzynarodowe geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2006, s Iszkowski K., Czy, jak i kiedy wprowadzić euro?, Centrum Studiów nad Demokracją, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa Koprowicz Kamil, Co w Polsce, jeśli upadnie euro, Kuźniar R., Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych, w: Haliżak E., Kuźniar R., Stosunki międzynarodowe geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2006, s Lonczak P., Jak uratować strefę euro?, Staniłko J. F., Czy strefa euro przetrwa swój pierwszy kryzys? [w:] Platon na Wall Street, Ośrodek Mysli Politycznej & Centre for European Renewal, Kraków 2011, s Wojtas W., Stolarczyk P., Czy po konsumpcji "sześciopaku" Unię Europejską czeka ból głowy?, Analiza FOR nr 11/2011,
Akademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Po co komu Unia Europejska i euro? Prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska (Katedra Integracji Europejskiej im. Jeana Monneta; www.kawecka.eu) Poprzedniczka strefy euro Łacińska
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro
Spis treści Wstęp Dariusz Rosati.............................................. 11 Część I. Funkcjonowanie strefy euro Rozdział 1. dziesięć lat strefy euro: sukces czy niespełnione nadzieje? Dariusz Rosati........................................
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski
Załącznik do uchwały nr 548 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy
Bardziej szczegółowoTomasz Gruszecki ŚWIAT NA DŁUGU
Tomasz Gruszecki ŚWIAT NA DŁUGU Wydawnictwo KUL Lublin 2012 SPIS TREŚCI Od autora 9 Część I DŁUG NA ŚWIECIE: FAKTY I. BOMBA DŁUGU PUBLICZNEGO 13 1. Zegar długu na świecie 14 2. Tym razem w dtugi popadły
Bardziej szczegółowoUnia Gospodarcza i Pieniężna
Unia Gospodarcza i Pieniężna Polityka gospodarcza i pieniężna (art. 119 TfUE) Dla osiągnięcia celów określonych w artykule 3 Traktatu o Unii Europejskiej, działania Państw Członkowskich i Unii obejmują,
Bardziej szczegółowoCezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej
Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Spis treści: Wykaz skrótów Wprowadzenie Część I USTRÓJ WALUTOWY I FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I Ustrój walutowy Unii 1. Pojęcie i zakres oraz podstawy
Bardziej szczegółowoPlan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej
Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach
Bardziej szczegółowoNowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego
Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE
Spis treści Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa xiii xv WPROWADZENIE l Rozdział l. Ekonomiczne opisanie świata 3 1.1. Stany Zjednoczone 4 1.2. Unia Europejska 10 1.3. Chiny 15 1.4. Spojrzenie na inne
Bardziej szczegółowoD Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne
D Huto UTtt rozsieneoia o Somne Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2007 Wstęp 9 ROZDZIAŁ I Zarys teoretycznych podstaw unii monetarnej 15 1. Główne koncepcje i poglądy teoretyczne 15 1.1. Unia monetarna
Bardziej szczegółowoWarunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny
Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej VII edycja Rok akademicki 2015/2016 Warunki uzyskania zaliczenia
Bardziej szczegółowoTeoria Optymalnego Obszaru Walutowego
Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią
Bardziej szczegółowoU S T AWA. z dnia. o zmianie ustawy o finansach publicznych
U S T AWA Projekt z dnia o zmianie ustawy o finansach publicznych Art. 1. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm. 1) ) wprowadza się następujące
Bardziej szczegółowoWojciech Buksa Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych
Wojciech Buksa wojciech.buksa@outlook.com Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych!1 Wstęp. Pod koniec 2011 roku komisja europejska przedstawiła pomysł wprowadzenia
Bardziej szczegółowoPolityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 13 Polityka fiskalna w Unii Walutowej
Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 13 Polityka fiskalna w Unii Walutowej http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl 1. Jaka jest rola polityki fiskalnej
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoGlobalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy
Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEP Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Gospodarki Międzynarodowej Agenda 1. Przyczyny globalnego
Bardziej szczegółowodr Jan Hagemejer Karol Pogorzelski
Kryzys finansów publicznych i druga fala Wielkiej Recesji Badanie wykonane przez Instytut Badań Strukturalnych w ramach prac nad projektem: Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze
Bardziej szczegółowoDeficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie. Joanna Siwińska
Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie Joanna Siwińska Dług publiczny, jako % PKB Dług publiczny kraje rozwinięte 1880 1886 1892 1898 1904 1910 1916 1922 1928 1934 1940 1946 1952 1958 1964
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoZimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr
EUROPEAN COMMISSION KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 22 lutego 2013 r. Zimowa prognoza na lata 2012-14: do przodu pod wiatr Podczas gdy sytuacja na rynkach finansowych w UE znacząco poprawiła się od lata ubiegłego
Bardziej szczegółowoWiosenna prognoza na lata : w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Wiosenna prognoza na lata 2012-13: w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego Bruksela 11 maja 2012 r. W związku ze spadkiem produkcji odnotowanym pod koniec 2011
Bardziej szczegółowoKryzys strefy euro. Przypadek Grecji
Kryzys strefy euro. Przypadek Grecji Początek kryzysu w Grecji Skala problemów w Grecji została ujawniona w kwietniu 2009, gdy w zrewidowano prognozę deficytu budżetowego z 3,7% PKB do 12,7%, a ostatecznie
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN
Bardziej szczegółowoData Temat Godziny Wykładowca
Harmonogram zajęć w ramach Studiów Podyplomowych Mechanizmy funkcjonowania strefy EURO (IV edycja) organizowanych przez Uniwersytet Opolski przy wsparciu Narodowego Banku Polskiego (zajęcia odbywać się
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO DEBATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 31.5.2017 r. COM(2017) 291 final ANNEX 3 ZAŁĄCZNIK do DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO BATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ PL PL Załącznik 3. Najważniejsze
Bardziej szczegółowoZalecenie DECYZJA RADY. stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 907 final Zalecenie DECYZJA RADY stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013
Bardziej szczegółowoV Konferencja dla Budownictwa
V Konferencja dla Budownictwa V Konferencja dla Budownictwa, 21-22.05.2013 Uwarunkowania makroekonomiczne i średnioterminowe perspektywy dla naszej gospodarki Prof. Witold Orłowski V Konferencja dla Budownictwa,
Bardziej szczegółowoZalecenie ZALECENIE RADY. w sprawie wdrażania ogólnych wytycznych dotyczących polityki gospodarczej państw członkowskich, których walutą jest euro
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.6.2014 r. COM(2014) 401 final Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie wdrażania ogólnych wytycznych dotyczących polityki gospodarczej państw członkowskich, których walutą
Bardziej szczegółowoWpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę
Mirosław Gronicki Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę Warszawa 31 maja 2011 r. Spis treści 1. Geneza światowego kryzysu finansowego. 2. Światowy kryzys finansowy skutki. 3. Polska
Bardziej szczegółowoPolska gospodarka - trendy i prognozy-
Polska gospodarka - trendy i prognozy- Mirosław Gronicki Jerzy Hausner Gdynia, 9 października 2009 r. Plan wystąpienia 1. Otoczenie makroekonomiczne. 2. Wewnętrzne przyczyny spowolnienia gospodarczego.
Bardziej szczegółowoPrognozy gospodarcze dla
Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw
Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Kryzysy walutowe Modele pierwszej generacji teorii kryzysów walutowych Model Krugmana wersja analityczna
Bardziej szczegółowoPrognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela/Strasburg, 25 lutego 2014 r. Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze W zimowej prognozie Komisji Europejskiej przewiduje się
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKorekta nierównowagi zewnętrznej
Wykład 4 Korekta nierównowagi zewnętrznej Plan wykładu 1. System kursu walutowego 2. Korekta przy sztywnym kursie 1. System kursu walutowego W systemie płynnych kursów walutowych cena waluty jest wyznaczona
Bardziej szczegółowoWpływ światowego kryzysu finansowego na prowadzenie działalności bankowej w Europie Zachodniej i Europie Środkowej
Wpływ światowego kryzysu finansowego na prowadzenie działalności bankowej w Europie Zachodniej i Europie Środkowej Wojciech Kwaśniak Narodowy Bank Polski Źródła kryzysu Strategie instytucji finansowych
Bardziej szczegółowoKonsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro. Jerzy Osiatyński
Konsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro Jerzy Osiatyński 2 Kryzys euro i lekcje dla Polski Czy załamanie się obszaru euro nie osłabi samej Unii Europejskiej lub w ogóle jej nie przekreśli?
Bardziej szczegółowo=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï
736 M. Belka Narodowy Bank Polski Warszawa, r. Z nia na rok 2013 przed do projektu u Z nia. W ch realizowanej przez Narodowy Bank Polski 3 r. Ponadto i W na rok 2013 10 2012 r. p 2. W 2013 r. olskim w
Bardziej szczegółowoZalecenie ZALECENIE RADY. w sprawie krajowego programu reform Danii na 2015 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 13.5.2015 r. COM(2015) 255 final Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie krajowego programu reform Danii na 2015 r. oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez
Bardziej szczegółowoWpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP
Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Prof. Anna Zielińska-Głębocka Uniwersytet Gdański Rada Polityki Pieniężnej 1.Dynamika wzrostu gospodarczego spowolnienie
Bardziej szczegółowoPostępy w zakresie sytuacji gospodarczej
#EURoad2Sibiu Postępy w zakresie sytuacji gospodarczej Maj 219 r. KU BARDZIEJ ZJEDNOCZONEJ, SILNIEJSZEJ I DEMOKRATYCZNIEJSZEJ UNII Ambitny program UE na rzecz zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i inwestycji
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA PODATKOWA UNII EUROPEJSKIEJ
Leokadia Oręziak KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski Warszawa 2007 SPIS TREŚCI Wstęp...........................................................
Bardziej szczegółowoZalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 18.5.2016 r. COM(2016) 295 final Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze PL PL Zalecenie DECYZJA RADY
Bardziej szczegółowoGniew i Lód: raport o dwóch krajach PIIIGS
Gniew i Lód: raport o dwóch krajach PIIIGS Autor: Frank Shostak Źródło: mises.org Tłumaczenie: Kamil Kuczyński Było wiele komentarzy dotyczących kryzysu finansowego w Irlandii i Islandii w latach 2008-2012.
Bardziej szczegółowoFinansowanie akcji kredytowej
Finansowanie akcji kredytowej ze źródeł zagranicznych: doświadczenia Hiszpanii i Irlandii Robert Woreta Departament Analiz Rynkowych Urząd Komisji Nadzoru Finansowego 24 września 2010 roku 1 10,0 % Negatywne
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW. w ramach UNII EUROPEJSKIEJ. Implikacje dla Polski B 365094
KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski B 365094 SPIS TREŚCI Wstęp 9 ROZDZIAŁ I. PODATKI JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA MIĘDZY- NARODOWĄ POZYCJĘ GOSPODARKI
Bardziej szczegółowoBIULETYN 6/2017. Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ. Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej. Strefa euro
Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej Współpraca gospodarcza i walutowa w państwach UE, której efektem jest posługiwanie się wspólną walutą euro ( ) jest jedną z największych osiągnięć integracji europejskiej.
Bardziej szczegółowoPolska w Onii Europejskiej
A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika
Bardziej szczegółowoIntegracja walutowa w Europie: geneza EMU
Integracja walutowa w Europie: geneza EMU Wykład 13 z Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych, CE UW Copyright Gabriela Grotkowska 2 Wykład 13 Europejska integracja gospodarcza: podstawowe fakty Integracja
Bardziej szczegółowoMakroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch
Makroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch Makroekonomia jest najczęściej używanym podręcznikiem na pierwszych latach studiów ekonomicznych w większości polskich uczelni.
Bardziej szczegółowoKiedy skończy się kryzys?
www.pwc.com Kiedy skończy się kryzys? Ryszard Petru Partner PwC Przewodniczący Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich Plan 1 Sytuacja 2 w 3 Wnioski w gospodarce światowej Wpływ na sytuację rynków finansowych
Bardziej szczegółowoT. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii
Teresa Łuczka Godziny konsultacji: 12 13.30 poniedziałek 15 16 wtorek p. 306 Strzelecka T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii WYKŁAD 1 (26.02)
Bardziej szczegółowoPolska bez euro. Bilans kosztów i korzyści
Polska bez euro Bilans kosztów i korzyści Warszawa, marzec 2019 AUTORZY RAPORTU Adam Czerniak główny ekonomista Polityka Insight Agnieszka Smoleńska starsza analityczka ds. europejskich Polityka Insight
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty. Walutowa Wieża Babel
Akademia Młodego Ekonomisty Walutowa Wieża Babel Dr Andrzej Dzun Uniwersytet w Białymstoku 20 listopada 2014 r. Pieniądz- powszechnie akceptowany z mocy prawa lub zwyczaju środek regulowania zobowiązań,
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 2.7.2008 SEK(2008) 2189 wersja ostateczna Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie (przedstawiona
Bardziej szczegółowoJesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja
Komisja Europejska - Komunikat prasowy Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja Bruksela, 04 listopad 2014 Zgodnie z prognozą gospodarczą Komisji Europejskiej
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel dr Monika Pettersen-Sobczyk Uniwersytet Szczeciński 3 grudnia 2015 r. Temat: Walutowa Wieża Babel 1) Czy potrzebujemy własnej waluty? 2) Czy ma sens
Bardziej szczegółowoDelegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2017) 291 final ANNEX 3.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 2 czerwca 2017 r. (OR. en) 9940/17 ADD 3 ECOFIN 491 UEM 185 INST 242 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 1 czerwca 2017 r. Do: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
Bardziej szczegółowoZalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Chorwacji. {SWD(2013) 523 final}
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 10.12.2013 r. COM(2013) 914 final Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Chorwacji {SWD(2013) 523 final} PL PL Zalecenie
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) 10793/16 ECOFIN 675 UEM 261 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY stwierdzająca, że Hiszpania nie podjęła skutecznych działań
Bardziej szczegółowoWyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty. Doświadczenia krajów strefy euro
Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty Doświadczenia krajów strefy euro Przeprowadzone na potrzeby Raportu analizy NBP (2009) wskazują, że: w perspektywie długookresowej przyjęcie
Bardziej szczegółowoRola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach
Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach 1999 2013 dr hab. Kamilla Marchewka-Bartkowiak, prof. nadzw. UEP dr Marcin Wiśniewski Katedra Polityki
Bardziej szczegółowoMakrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy
Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy Prof. dr hab. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Makrootoczenie: Otoczenie polityczne Otoczenie ekonomiczne Otoczenie społeczne Otoczenie technologiczne
Bardziej szczegółowoEuro wspólny pieniądz
Euro wspólny pieniądz dr Agnieszka Kłos Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji
Bardziej szczegółowoZagrożona korona, czyli za i przeciw wprowadzaniu euro. Autor: Marzena Hausman, Dariusz Stasik
Zagrożona korona, czyli za i przeciw wprowadzaniu euro Autor: Marzena Hausman, Dariusz Stasik Proponowany przebieg zajęć Po wykonaniu tego ćwiczenia będziesz znał obawy i nadzieje, jakie wiązali Szwedzi
Bardziej szczegółowoZalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce. {SWD(2013) 605 final}
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 906 final Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce {SWD(2013) 605 final} PL PL Zalecenie ZALECENIE
Bardziej szczegółowoJanusz Biernat. Polityka pieniężna w Polsce w warunkach płynnego kursu walutowego
Janusz Biernat Polityka pieniężna w Polsce w warunkach płynnego kursu walutowego Warszawa 2006 Recenzent prof. dr hab. Eugeniusz Mazurkiewicz skład i Łamanie GrafComp s.c. PROJEKT OKŁADKI GrafComp s.c.
Bardziej szczegółowoFINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz
Rezerwa obowiązkowa FINANSE dr Bogumiła Brycz Zakład Analiz i Planowania Finansowego Rezerwa obowiązkowa - częśćśrodków pienięŝnych zdeponowanych na rachunkach bankowych, jaką banki komercyjne muszą przekazać
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI 2015
EUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI 2015 Okrągły stół, czwartek, 1 października 2015, 13:30 15:30 Partner: Polityka INSIGHT Jak odnowić strefę euro? W którą stronę powinna iść integracja unii gospodarczo-walutowej?
Bardziej szczegółowoPROJEKT SPRAWOZDANIA
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Gospodarcza i Monetarna 18.7.2012 2012/2150(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie europejskiego okresu oceny na potrzeby koordynacji polityki gospodarczej: realizacja
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoFinanse publiczne : współczesne ujęcie / Stanisław Owsiak. Warszawa, cop Spis treści. Część I. Podstawy teorii finansów publicznych 21
Finanse publiczne : współczesne ujęcie / Stanisław Owsiak. Warszawa, cop. 2017 Spis treści Wstęp 15 Część I. Podstawy teorii finansów publicznych 21 1. Przedmiot nauki o finansach publicznych 23 1.1. Pojęcie
Bardziej szczegółowoKROK 6 ANALIZA FUNDAMENTALNA
KROK 6 ANALIZA FUNDAMENTALNA Do tej pory skupialiśmy się na technicznej stronie procesu inwestycyjnego. Wiedza ta to jednak za mało, aby podejmować trafne decyzje inwestycyjne. Musimy zatem zmierzyć się
Bardziej szczegółowoUnia walutowa korzyści i koszty. Przystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami.
Unia walutowa korzyści i koszty rzystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami. Korzyści: Eliminacja ryzyka kursowego i obniżenie ryzyka makroekonomicznego obniżenie stóp procentowych
Bardziej szczegółowoWniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 909 final 2013/0399 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę PL PL 2013/0399 (NLE) Wniosek
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW
KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 12.3.2013 COM(2013) 144 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Inicjatywa na rzecz
Bardziej szczegółowoPolityka makrostabilnościowa jako konieczny element polityki stabilizowania koniunktury. Prof. dr hab. Marek Belka Prezes Narodowego Banku Polskiego
Polityka makrostabilnościowa jako konieczny element polityki stabilizowania koniunktury Prof. dr hab. Marek Belka Prezes Narodowego Banku Polskiego Polityka makrostabilnościowa w perspektywie Seria kryzysów
Bardziej szczegółowoFinanse i Rachunkowość
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu licencjackiego na kierunku Finanse i Rachunkowość 1 Zestaw pytań
Bardziej szczegółowoEuropejski System Banków Centralnych
Europejski System Banków Centralnych Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Instytucje i organy UGiW 1. Rada Europejska 2. Rada Unii Europejskiej 3. Komisja
Bardziej szczegółowoA. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego. I. Gospodarka regionalna
TEMATY, KTÓRE STUDENCI WYDZIAŁU ZAMIEJSCOWEGO W ŻYRARDOWIE STAROPOLSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ POWINNI UMIEĆ OMÓWIĆ W TRAKCIE OBRONY PRAC DYPLOMOWYCH (LICENCJACKICH) A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego
Bardziej szczegółowoKRYZYS FINANSÓW PUBLICZNYCH
KRYZYS FINANSÓW PUBLICZNYCH przyczyny, mechanizm, drogi wyjścia redakcja naukowa Leokadia Oręziak Dariusz K. Rosati Warszawa 2013 SPIS TREŚCI WSTĘP Leokadia Oręziak, Dariusz K. Rosati ^ 9 ROZDZIAŁ 1. Konsolidacja
Bardziej szczegółowoWykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska
Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Model
Bardziej szczegółowoFinansowanie MDGs po kryzysie finansowym. Paweł Samecki
Finansowanie MDGs po kryzysie finansowym Paweł Samecki Sprawy do poruszenia: Ekonomiczne uwarunkowania globalne, regionalne i lokalne Poszukiwania nowych źródeł finansowania działao na rzecz realizacji
Bardziej szczegółowoUNIA BANKOWA GDZIE JESTEŚMY
UNIA BANKOWA GDZIE JESTEŚMY KOMENTARZ SEMINARIUM WARSZAWA, 9 KWIETNIA 2015 Stefan Kawalec Prezes Zarządu Dlaczego Unia Bankowa? Unia Bankowa stanowi kontynuację prowadzonego od lat 90. XX w. procesu integracji
Bardziej szczegółowoWniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Hiszpanię
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 902 final 2013/0393 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Hiszpanię PL PL 2013/0393 (NLE)
Bardziej szczegółowoProjekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD
Warszawa,.. r. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Instytut Ekonomiczny Plan prezentacji. Zmiany pomiędzy rundami prognostycznymi Zmiana założeń
Bardziej szczegółowoWykład 20: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska
Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 20: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoJEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki
JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. Ogólne założenia polityki pieniężnej EBC 2. Dywergencja
Bardziej szczegółowoPrzegląd prognoz gospodarczych dla Polski i świata na lata 2013-2014. Aleksander Łaszek
Przegląd prognoz gospodarczych dla Polski i świata na lata 2013-2014 Aleksander Łaszek Wzrost gospodarczy I Źródło: Komisja Europejska Komisja Europejska prognozuje w 2014 i 2015 roku przyspieszenie tempa
Bardziej szczegółowoSpójność w UE15 po kryzysie fiskalnym
Konferencja Wyzwania dla spójności Europy 21-22 kwietnia 2016 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Spójność w UE15 po kryzysie fiskalnym dr Agnieszka Tomczak Politechnika Warszawska atomczak@ans.pw.edu.pl
Bardziej szczegółowoPozostałe zmiany zawarte w projekcie mają charakter redakcyjny.
UZASADNIENIE Jednym z największych wyzwań stojących przed rynkami finansowymi wobec ostatniego kryzysu finansowego (zapoczątkowanego tzw. kryzysem subprime na rynku amerykańskim) było zapewnienie płynności
Bardziej szczegółowoChcesz efektywnie inwestować? Zwróć uwagę na wskaźnik CPI, który bardzo wiele znaczy w praktyce
Chciałbyś wiedzieć, czy twoja lokata bankowa rzeczywiście na siebie zarabia? Albo czy warto brać teraz kredyt w tej lub innej walucie? Wreszcie, czy warto w ogóle inwestować w danym momencie w akcje? Odpowiedź
Bardziej szczegółowoWniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez SŁOWENIĘ
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 911 final 2013/0396 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez SŁOWENIĘ PL PL 2013/0396 (NLE) Wniosek
Bardziej szczegółowoPrzepływy kapitału krótkoterminowego
Wykład 6 Przepływy kapitału krótkoterminowego Plan wykładu 1. Fakty 2. Determinanty przepływów 3. Reakcja na duży napływ kapitału 1 1. Fakty 1/5 Napływ kapitału do gospodarek wschodzących (mld USD) 1.
Bardziej szczegółowoBogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska
Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności
Bardziej szczegółowoAKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY
AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY WAHANIA KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ OŻYWIENIE I RECESJA W GOSPODARCE DR JAROSŁAW CZAJA Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 17 października 2016 r. KONIUNKTURA GOSPODARCZA DEFINICJA
Bardziej szczegółowo