WSPÓLNE ZGROMADZENIE PARLAMENTARNE AKP-UE. Komisja ds. Społecznych i Środowiska DOKUMENT ROBOCZY. w sprawie wody w krajach rozwijających się

Transkrypt

1 WSPÓLNE ZGROMADZENIE PARLAMENTARNE AKP-UE Komisja ds. Społecznych i Środowiska DOKUMENT ROBOCZY w sprawie wody w krajach rozwijających się Wniosek Eiji-Riitty Korholi, współsprawozdawczyni ze strony Parlamentu Europejskiego DT\ doc 1/7 APP/3854/Rev.

2 1. Wstęp Milenijne Cele Rozwoju NZ i sprawozdanie końcowe 2005 r. zespołu zadaniowego projektu dotyczącego wody i warunków sanitarnych, zatytułowane Zdrowie, godność i rozwój: jak to osiągnąć. Sprawozdanie NZ w sprawie światowego rozwoju w dziedzinie wody Woda, wspólna odpowiedzialność z dnia 9 marca 2006 r. Deklaracje końcowe Światowego forum wody w Marakeszu (1997), Hadze (2000), Kioto (2003) i Meksyku (2006). Plan działań G8 w sprawie wody przyjęty na szczycie w Evian w 2003 r. i potwierdzony w deklaracji z Gleneagels z dnia 7 lipca 2005 r. Partnerstwo na mocy Umowy z Kotonu ma być wykorzystane w odniesieniu do tej konkretnej dziedziny. Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie gospodarki wodnej w krajach rozwijających się i priorytetów unijnej współpracy w dziedzinie rozwoju (2003). Deklaracja polityczna przyjęta na Światowym szczycie trwałego rozwoju, który odbył się w Johannesburgu w dniach 26 sierpnia 4 września 2002 r. Dostęp do wody pitnej to podstawowe prawo człowieka zawarte w Międzynarodowym pakcie praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Woda jest niezbędna dla życia, zdrowia, żywności, dobrostanu i rozwoju. Problemy z wodą są szczególnie dotkliwe w Afryce. Fizyczna dostępność zasobów wodnych jest niewielka. Niedostatki systemów instytucjonalnych, zarządzania i infrastruktury. Wrażliwość zasobów wodnych gwałtownie wzrasta z powodu licznych nacisków wynikających ze zwiększonej eksploatacji, niekorzystnych skutków ubocznych, takich jak zanieczyszczenie i degradacja środowiska, które mogą być źródłem społecznej i politycznej niestabilności w wielu miejscach i regionach oraz spowodować katastrofę humanitarną dotykającą niezliczoną liczbę ludzi. Racjonalny dostęp do wody oznacza przynajmniej 20 litrów na osobę dziennie z oszczędnego źródła znajdującego się w promieniu 1 kilometra. (Światowy raport dotyczący zaopatrzenia w wodę i stanu sanitarnego 2000; WHO/UNICEF). Spośród 6 miliardów ludzi 1,7 mld nie ma dostępu do wody pitnej, a ponad 3 mld do urządzeń sanitarnych (dane WHO), zaś w ciągu najbliższych 10 lat zaistnieje także potrzeba zaopatrzenia w wodę miliarda nowych mieszkańców ziemi. Sprawozdanie nie będzie dotyczyć zasobów słonej wody. APP/3854/Rev. 2/7 DT\ doc

3 2. Zakres sprawozdania a) Woda Woda pitna Woda dla celów sanitarnych Rolnictwo/Akwakultura Woda dla celów gospodarczych b) Przyczyny i konsekwencje zużycia zasobów wody gruntowej oraz coraz mniejszych zasobów bezpiecznej wody Wzrost populacji Urbanizacja, uprzemysłowienie, zanieczyszczenia przemysłowe Wycinanie lasów Zdrowie (choroby związane z brakiem wody i skażeniem wody) Polityczne (terytorialne problemy związane z wodą mogą powodować konflikty zbrojne w niektórych regionach świata) Szczególny nacisk położony na: Wycinanie lasów Związki pomiędzy wodą a zdrowiem reprodukcyjnym Ukryte konflikty regionalne związane z wodą c) Zarządzanie i kontrola sektora wodnego w krajach AKP Programy partnerstwa publiczno-prywatnego Publiczne wodociągi Idea przewodnia Silny front sprzeciwu przeciw prywatyzacji wodociągów d) Aktualny stan realizacji działań UE Fundusz Wodny AKP-UE Inicjatywa Wodna UE 3. Możliwe działania a) Udzielenie pomocy AKP we wprowadzaniu środków jasno regulujących zarządzanie i kontrolę sektora wodnego ustanowiono cztery projekty; b) Ulepszenie koordynacji i zarządzania w zakresie polityki wodnej w krajach leżących nad tym DT\ doc 3/7 APP/3854/Rev.

4 samym zbiornikiem wodnym; c) Rozwój lokalnych możliwości utworzenia i utrzymania zaopatrzenia w wodę (zarządzanie przez społeczności); d) Infrastruktura oczyszczania wody; e) Ramy regulacyjne na szczeblu międzynarodowym; f) Promowanie nowych technologii jako część programów dotyczących zaopatrzenia w wodę i warunków sanitarnych; g) Rola kobiet w zaopatrzeniu w wodę, gospodarowaniu i utrzymaniu zasobów wodnych. APP/3854/Rev. 4/7 DT\ doc

5 Nota informacyjna dotycząca zagadnień, które mają być zawarte w projekcie sprawozdania Europejski Fundusz Wodny (rozpoczęty w 2004 r.) Cele i zadania Przyczynianie się do zmniejszenia ubóstwa oraz do zrównoważonego rozwoju poprzez realizację poszczególnych Milenijnych Celów Rozwoju 1 oraz celów Światowego szczytu na rzecz zrównoważonego rozwoju (ŚSZR) 2. Zwiększenie zrównoważonego zaopatrzenia w wodę oraz rozbudowa infrastruktury sanitarnej, jak również usprawnienie zarządzania wodą i praktyk zintegrowanego zarządzania zasobami w krajach AKP poprzez partnerstwo i pomoc w wypełnianiu luk finansowych. Działania Jest to dodatkowy instrument, który nie zastępuje istniejących krajowych programów działań. Cele osiągane są poprzez przydział i mobilizację dodatkowych funduszy 3, jak również bezpośrednią pracę z najbardziej dotkniętymi niedoborami wody i brakiem infrastruktury sanitarnej. Reprezentuje to przejście do projektów pobudzających współzawodnictwo o współfinansowanie oparte na jakości projektów. Projekty są wyłącznie współfinansowane. Fundusz Wodny dysponuje ponad dwukrotnie większymi środkami niż fundusze dostępne już z dziewiątego Europejskiego Funduszu Rozwoju na rzecz wody i warunków sanitarnych. Funduszowi Wodnemu przyznano kwotę 500 mln euro, która będzie wypłacana w dwóch transzach. Oczekuje się, że do 2010 r. około 10 milionów ludzi uzyska dostęp do wody pitnej, 5 milionów zaś do podstawowych urządzeń sanitarnych. Kluczowe zasady to własność (wprowadzana na wniosek kraju AKP), innowacja i elastyczność (pozwalająca dopasować się do wymogów), zintegrowane podejście (uwrażliwienie na kwestie związane z ubóstwem i płcią), zarządzanie (poprawa w dziedzinie zarządzania i polityki wodnej) oraz otwarte podejście (określone w zaproszeniach do składania wniosków). W ramach pierwszego zaproszenia do składania wniosków do współfinansowania zakwalifikowano 97 projektów w łącznej kwocie 410 mln euro, z czego Fundusz dostarczy 230 mln euro. Oprócz projektów realizowanych na podstawie zaproszenia do składania wniosków, Fundusz finansowo wspiera także kilka działań w ramach Europejskiej Inicjatywy Wodnej (EIW), takich jak Inicjatywa Dorzecza Nilu (18 mln euro), udostępniła również 20 mln euro dla Afrykańskiego Funduszu Wodnego. 1 Jednym z Milenijnych Celów Rozwoju jest obniżenie o połowę liczby ludzi żyjących bez dostępu do bezpiecznej wody pitnej. 2 Ustanowiono cel obniżenia o połowę liczby ludzi żyjących bez dostępu do podstawowych urządzeń sanitarnych. 3 Ponad 80 centów dodano z innych źródeł finansowania do każdego euro wnioskowanego z Funduszu Wodnego, co potwierdza rolę dźwigni, jaką spełnia ten program. DT\ doc 5/7 APP/3854/Rev.

6 Nie objęto pomocą projektów, w których podmiot sektora prywatnego jest wnioskodawcą lub partnerem. APP/3854/Rev. 6/7 DT\ doc

7 Inicjatywa Wodna Unii Europejskiej (IWUE) IWUE została ustanowiona na Światowym szczycie na rzecz zrównoważonego rozwoju w Johannesburgu w 2002 r. i ma na celu ułatwianie działań państw członkowskich UE oraz Komisji Europejskiej zmierzających do realizacji powiązanych z wodą Milenijnych Celów Rozwoju oraz celów ustalonych na Światowym szczycie na rzecz zrównoważonego rozwoju w 2002 r. Jest to raczej polityczna niż finansowa inicjatywa, która zmierza do ułatwienia koordynacji i współpracy pomiędzy odpowiednimi interesariuszami. Zadania umocnienie politycznych zobowiązań i partnerstwa na rzecz inicjatyw wodnych poprzez działanie i innowacyjność, promowanie lepszego systemu zarządzania wodą, budowanie zdolności i świadomości, wzmocnienie współpracy poprzez wspieranie podejścia obejmującego dorzecze rzeki w odniesieniu do wód krajowych i transgranicznych, identyfikacja dodatkowych źródeł finansowania i mechanizmów zapewniających zrównoważone finansowanie. Działania Wyróżnia się pewną liczbę osiągnięć; Polityczne zobowiązanie do podjęcia działań zostało wzmocnione poprzez partnerstwa, w tym partnerstwo z Afrykańską Radą Ministerialną ds. Wody. Dialog polityczny pomiędzy UE, rządami krajów partnerskich oraz interesariuszami staje się głównym instrumentem IWUE. Dialog ten pomaga identyfikować szanse, ograniczenia, luki finansowe i strategie, jak również promować lepsze zarządzanie w dziedzinach powiązanych z wodą. Rozwijana jest Europejska sieć badań naukowych (ERA-Net) w celu koordynowania działań badawczych państw członkowskich UE i Komisji w dziedzinie polityki wodnej. Wprowadzone zostaną też bliższe powiązania z organizacjami badawczymi oraz działaniami podejmowanymi w krajach rozwijających się. W ramach IWUE opracowywany jest projekt obejmujący wsparcie dla pięciu afrykańskich organizacji zajmujących się dorzeczami rzek transgranicznych, przy jednoczesnym zaangażowaniu środków z 9. EFR w wysokości 10 mln euro. Praca ta stała się katalizatorem dla utworzenia Organizacji Dorzecza Wolty, planuje się też wsparcie działających już organizacji na rzecz rzeki Niger, jeziora Czad, Orange-Senqu oraz jeziora Wiktorii/rzeki Kagera. Przy określaniu osiągnięć wyróżniono też pewną liczbę niepowodzeń; Postęp w realizacji Inicjatywy był wolny, trudno też było uzyskać zaangażowanie państw członkowskich i odpowiednie finansowanie. Krytyczna ocena IWUE dokonana przez WaterAid i Tear Fund (dwóch aktywnych członków Inicjatywy) wskazała również na brak rzeczywistego postępu i słabe zaangażowanie państw członkowskich UE, wezwała też do znaczącego wzmocnienia działań oraz wiarygodności Inicjatywy. Ocena efektywności IWUE przeprowadzana jest przez grupę roboczą ds. monitoringu/sprawozdawczości pod przewodnictwem Włoch. DT\ doc 7/7 APP/3854/Rev.