Finanse 6 Projekt budżetu na 2008 r. Hodowla i ochrona roślin 7 Ustawa o nawozach i nawożeniu

Transkrypt

1 Nr /2007 (117) Biuletyn informacyjny wydawany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Redagowany pod kierunkiem Małgorzaty Książyk przy współpracy z kolegium redakcyjnym w składzie: Przewodnicząca Maria Zwolińska Dyrektor Biura Ministra Członkowie Jan Bielański, Nina Dobrzyńska, Waldemar Guba, Grażyna Kapelko, Nina Mirgos Kilanowska, Maria Sondij Korulczyk, Zofia Krzyżanowska, Mariusz Lipiński (wiceprzewodniczący) Bożena Nowicka, Małgorzata Piotrowska, Antoni Radzewicz, Aleksandra Szelągowska, Włodzimierz Mikulski, Wojciech Wojtyra Opracowywany przez zespół w składzie: Ewa Woicka Bekas, Ewa Jaroszewicz, Mariola Marczak ul. Wspólna 30, Warszawa, tel. (022) , (022) , fax (022) Podpisano do druku: r. Łączność z czytelnikami: Biuro Prasowe MRiRW ul. Wspólna Warszawa, Biuro Prasowe ARiMR ul. Żelazna Warszawa Wersja internetowa ( ISSN Druk: Europrint Polska Sp. z o.o. ul. Łopuszańska 5/7, Warszawa Spis treści: Prosto z gabinetu 3 Marek Sawicki ministrem rolnictwa i rozwoju wsi 3 Spotkanie ministrów rolnictwa Polski i Francji 4 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 4 Spotkanie ministrów rolnictwa Grupy Wyszehradzkiej oraz Bułgarii i Rumunii Bezpieczeństwo żywności i weterynaria 5 Kontrola obecności substancji szkodliwych w żywności pochodzenia zwierzęcego Finanse 6 Projekt budżetu na 2008 r. Hodowla i ochrona roślin 7 Ustawa o nawozach i nawożeniu Płatności bezpośrednie 9 Nowe płatności od 2008 r. dla plantatorów truskawek, malin i pomidorów Programowanie i analizy 10 Przygotowania do oceny funcjonowania reformy Wspólnej Polityki Rolnej Rozwój obszarów wiejskich 12 Grupy producentów rolnych i spółdzielczość w UE Agencja Nieruchomości Rolnych 16 Wszystko o dzierżawie Agencja Rynku Rolnego 19 Wieprzowina dopłaty do eksportu 19 Dopłaty do zakupu masła przez instytucje i organizacje niedochodowe 20 Konwersja, dzierżawa i zakup kwot mlecznych Przypomnienie zasad i terminów 22 Dopłaty do materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 24 Nowe programy branżowe 29 Zmiany w warunkach udzielania kredytów klęskowych 31 Wsparcie inwestycji pozarolniczych w gospodarstwach rolnych w ramach PROW Program rolnośrodowiskowy w ramach PROW Co warto wiedzieć na temat paszportu bydła 36 Inwestycje w gospodarstwach rybackich 37 Stosunek rolników i mieszkańców wsi do integracji z UE na podstawie raportu z badań Research International Pentor Polska Wieś i Rolnictwo Liczby i fakty 40 Aktualne oprocentowanie kredytów inwestycyjnych i klęskowych udzielanych przez Banki po 30 kwietnia 2007 r. (wysokość stopy redyskonta weksli 5,25% od r.) Biuletyn Informacyjny otrzymują: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, posłowie i senatorowie, Kancelaria Prezydenta, wojewodowie, marszałkowie, starostwa, urzędy gmin, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Izby Rolnicze, banki współpracujące z ARiMR, Duszpasterstwo Rolników, szkoły i uczelnie rolnicze, instytuty i biblioteki rolnicze, Rada Gospodarki Żywnościowej. 1

2 MAREK SAWICKI Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2 Szanowni Państwo! Po raz pierwszy mam przyjemność zwrócić się do Was na łamach Biule tynu Informacyjnego, wydawanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwo ju Wsi oraz Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Minęło niewiele ponad miesiąc od chwili zaprzysiężenia rządu premiera Donalda Tuska, w którym z poczuciem wielkiego zaszczytu, ale i ze świa domością ogromnej odpowiedzialności, podjąłem się sprawowania urzędu ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Zrobiłem to tym chętniej, że znam problemy wsi i naszego rolnictwa a i w polityce nie jestem nowicjuszem. Jestem rolnikiem praktykiem, prowadzę wła sne gospodarstwo rolne, od szeregu kadencji piastuję też mandat poselski. Po siadam więc odpowiednią wiedzę i doświadczenie, aby rzetelnie zajmować się sprawami rolnictwa i sprawami ludzi zamieszkujących tereny wiejskie. Mamy do rozwiązania wiele problemów. Ostatnie kolejki pod oddziałami agencji, w których przyjmowane były wnioski na modernizację gospodarstw, pokazały jak wiele musi się jeszcze zmienić, aby rolnicy nie byli już więcej tak upokarzani. Dlatego też, zanim zostaną uruchomione kolejne działania w ramach Programu Roz woju Obszarów Wiejskich na lata , chcę najpierw dokładnie przyjrzeć się funkcjonowaniu i przygotowaniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Uważam, że lepiej trochę dłużej pracować, ale za to dobrze przygotować się do przyj mowania wniosków, niż oglądać gorszące sceny, jakich byliśmy świadkami kilka tygodni temu. Kolejnym ważnym zadaniem jest zreformowanie systemu rolniczych ubezpieczeń społecznych. Podkreślam z całą mocą zre formowanie systemu, a nie samej instytucji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Uważam, że nadszedł już czas szero kiej, społecznej debaty nad tymi zmianami. W dalekiej perspektywie naszym celem powinno być powiązanie systemu ubezpie czeń z dochodowością w rolnictwie. Jest to jednak bardzo odległa perspektywa, gdyż rolnicy w dalszym ciągu mają dużo niż sze dochody od innych grup zawodowych. Na dziś punktem wyjścia powinien być konstytucyjny zapis o rodzinnym gospodarstwie rolnym. Natomiast wielkoobszarowe gospodarstwa, a tak naprawdę ogromne przedsiębiorstwa, powinny podlegać innym syste mom. Jestem przekonany, że szeroka debata na ten temat, pozwoli nam wypracować najrozsądniejsze rozwiązania, które pogo dzą oczekiwania społeczne, chociażby z kwestiami związanymi z finansami gmin, do których rolnicy płacą podatek rolny. Wspo minam o tym, ponieważ wielu zabierających głos w sprawie systemu ubezpieczeń rolniczych zapomina, że rolnicy przecież pła cą już podatek. Podatek gruntowy. Z bieżących spraw, w sposób naturalny na czoło wysuwa się kwestia grypy ptaków. Służby weterynaryjne działają prawidło wo. Nie sposób jednak uciec od problemów gospodarczych. Grypa ptaków nie jest zagrożeniem dla naszego zdrowia, ale stała się bardzo poważnym problemem gospodarczym. Producenci drobiu czy jaj, których fermy zostały zlikwidowane wskutek de cyzji lekarza weterynarii, dostaną odszkodowanie za uśpione i zlikwidowane ptaki według cen rynkowych. To samo dotyczy pro ducentów jaj. Niestety najgorsza jest sytuacja tych właścicieli ferm, których obiekty produkcyjne znajdują się w tzw. Strefie B, a ubojnie i odbiorcy hurtowi, nie chcą brać od nich towaru. Wielokrotnie powtarzam przy każdej okazji, że fermy z tych stref są najbardziej bezpiecznymi fermami w Polsce. Te zakłady są stale monitorowane przez służby weterynaryjne, ich produkty są bez pieczne i mogą być bez przeszkód spożywane. Bez porozumienia producentów i przetwórców, bez zrozumienia u odbiorców, nie mamy niestety innych możliwości pomocy. Aktualny stan prawny na to nie pozwala. Cały czas jednak poszukujemy różnych dróg rozwiązań, które mogłyby wspierać hodowców w obecnym, najtrudniejszym okresie, kiedy stada są utrzymywane, a odbior cy nie chcą brać towaru. Mam też i dobre wiadomości. Od 13 grudnia Polska może eksportować wieprzowinę do USA. Stany Zjednoczone uznały nasz kraj za wolny od chorób, które nie pozwalają na taki eksport. Równie dobre wieści przychodzą z Unii Europejskiej. Stopniowo, co roku będzie zwiększana kwota mleczna o 2%. Ruszyła wreszcie sprawa polskiego eksportu do Federacji Rosyjskiej. Po rozmowach w Moskwie i podpisaniu memorandum w Kaliningradzie, polskie mięso może znów trafiać na rynki Federacji Rosyjskiej. Ta dobra wiadomość łączy się z drugą, z decy zją Brukseli o uruchomieniu unijnych dopłat do eksportu wieprzowiny na rynki trzecie. To tylko tyle, i aż tyle, jak na niewiele ponad miesiąc od objęcia urzędu. Cieszę się, że te ostatnie przykłady pokazują, iż mo że być normalnie, a pod takim właśnie hasłem startowałem w wyborach parlamentarnych. Cieszy mnie, że rzeczowe, konkret ne rozmowy doprowadziły do takich rezultatów. Wspólnie Unia Europejska, Federacja Rosyjska i Polska potrafiły się wreszcie porozumieć i rozwiązać ponad dwuletni konflikt handlowy. Ponieważ ten numer Biuletynu jest ostatnim w tym roku, pozwólcie Państwo, że skorzystam z okazji do złożenia życzeń. Składam Państwu serdeczne życzenia udanych Świąt Bożego Narodzenia, w prawdziwie polskiej, rodzinnej atmosferze, gdzie w gronie najbliższych możemy podsumować kończący się rok i żywić nadzieje na udany rok przyszły. W Nowym, 2008 roku, życzę Państwu zdrowia, nadziei, normalności i sprzyjającej aury.

3 Prosto z gabinetu Marek Sawicki ministrem rolnictwa i rozwoju wsi Kancelarii Prezydenta RP odbyła Wsię 16 listopada uroczystość za przysiężenia rządu Donalda Tuska. Urząd Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi objął Marek Sawicki. Po przyjeździe do gmachu minister stwa nowy szef resortu został przywi tany przez ustępującego ministra Woj ciecha Mojzeso wicza. Po krótkiej rozmowie w ga binecie obaj mi nistrowie spotka li się z członkami kierownictwa re sortu. Minister Marek Sawicki podkre ślił, że ma poczu cie ogromnej od powiedzialności i dużego zakresu zadań do wykona nia. Chcę możli wie jak najszyb ciej zapoznać się z tym, co zostało zro bione, a także z najpilniejszymi zagadnieniami, jakie są do zrealizowa nia w najbliższym czasie oraz przygo tować zakres prac długofalowych podkreślił minister Marek Sawicki po objęciu urzędu. Po spotkaniu, zgodnie z tradycją, ustępujący minister umieścił swoje zdjęcie w Galerii Portretów Mi nistrów Rolnictwa. Minister Marek Sawicki jest dokto rem nauk rolniczych. Pracę doktorską obronił w 2006 roku na Akademii Pod laskiej w Siedlcach. Poseł na Sejm RP (II, III, IV, V i VI kadencji) z okręgu siedleckiego. W Sejmie III kadencji był przewodniczącym Komisji Ochro ny Konkurencji i Konsumenta oraz wi ceprzewodniczącym Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej. Jest se kretarzem Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego, a także człon kiem Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. Spotkanie ministrów rolnictwa Polski i Francji inistrowie Rolnictwa Polski i Fran Mcji, Marek Sawicki i Michel Bar nier, rozmawiali w Warszawie, 30 listo pada, o przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej. Obaj ministrowie stwierdzili, że Wspólna Polityka Rolna była i pozosta je jednym z fundamentów integracji eu ropejskiej. Stanowiła pierwszą wspól notową politykę gospodarczą. Od mo mentu jej powstania, doprowadziła do zaspokojenia potrzeb żywnościowych kontynentu europejskiego. Zreformowana Wspólna Polityka Rol na stanowi obecnie istotny element strategii lizbońskiej, bezpieczeństwa sanitarnego, integracji terytorialnej i zachowania środowiska naturalnego. W dniu dzisiejszym, wobec świato wych wyzwań w zakresie wyżywienia i oczekiwań obywateli europejskich, Wspólna Polityka Rolna powinna wzmocnić swoją rolę w dziedzinie nie zależności i bezpieczeństwa żywno ściowego, równowagi żywnościowej na poziomie światowym, zachowania ob szarów wiejskich oraz środowiska i to zarówno w aspekcie zrównoważonej gospodarki zasobami, jak i walki ze zmianami klimatycznymi. Polskie i francuskie sektory rolno spo żywcze, jako istotne elementy gospodar ki, mające poważny wpływ na konku rencyjność obu krajów, stanowią pod stawę uprzywilejowanych stosunków między Polską a Francją. Dwustronna współpraca jest szczególnie intensyw na w dziedzinie badań, rozwoju obsza rów wiejskich, de centralizacji, po zwalając Polsce i Francji prezento wać wspólne sta nowiska podczas wspólnotowych dyskusji. Jeśli chodzi o przyszłość Wspól nej Polityki Rolnej, Polska i Francja wspierają utrzyma nie silnej Wspól notowej Polityki Rolnej, bliskiej obywatelom i za bezpieczającej niezależność żywno ściową Europy. Biorąc pod uwagę cykliczny charakter produkcji rolnej, w kontekście niestabil ności rynków światowych, związanej z ryzykiem klimatycznym, sanitarnym oraz spekulacjami międzynarodowymi, roz wój wspólnej europejskiej polityki rolnej musi opierać się na zachowaniu prefe rencji europejskiej oraz sprzyjać ustano wieniu, w ramach I filaru, instrumentów zarządzania kryzysami i stabilizacji ryn ków, jak np. poprzez tworzenie zapa sów i systemów ubezpieczeń rolniczych. Polska i Francja pragną, poprzez roz wój współpracy w odniesieniu do sek tora rolnego, nadać nowy impuls stra tegicznemu partnerstwu, zapowiadane mu przez szefów rządów. Celem wzmocnienia, łączących oby dwa kraje więzów w tej dziedzinie, a tak że celem aktywnego uczestnictwa we 3

4 Prosto z gabinetu wspólnotowych dyskusjach, oba nasze kraje utworzą grupę roboczą, która przy gotuje stanowisko ws. przeglądu Wspól nej Polityki Rolnej i tematy dyskusji, którą oba nasze państwa pragną rozpo cząć na temat modelu rolnictwa i poli tyk europejskich po 2013 roku. Z tego punktu widzenia Polska i Fran cja podtrzymują konieczność otwarcia debaty politycznej na temat celów i per spektyw rolnictwa europejskiego przed przydziałem środków budżetowych na poszczególne priorytety, uzgodnione pod czas dyskusji nad perspektywą finansową. Na arenie międzynarodowej oba kra je prezentują jednolite stanowisko, iż wielostronne negocjacje WTO nie mo gą naruszyć naszej zdolności do prowa dzenia ważnych polityk w Europie. WSPÓLNY KOMUNIKAT PO SPOTKANIU MINISTRÓW inister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ma Mrek Sawicki podpisał 1 grudnia br. roz porządzenie w sprawie zarządzenia środ ków związanych z wystąpieniem grypy ptaków. Rozporządzenie zostało opraco wane w związku z wystąpieniem grypy ptaków w trzech stadach ferm indyków w powiecie płockim województwa mazo wieckiego. Rozporządzenie zostało opu blikowane w Dzienniku Ustaw Nr 225 z dnia 3 grudnia br. i od tego dnia zaczęło obowiązywać. Rozporządzenie wprowa dza następujące generalne zakazy: 4 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dniach grudnia, minister WMarek Sawicki, przebywał w Re publice Czeskiej na spotkaniu Mini strów Rolnictwa Grupy Wyszehradzkiej (Český Krumlov), w którym uczestni czyli również ministrowie rolnictwa Buł garii i Rumunii. Omawiano głównie funkcjonowanie reformy Wspólnej Polityki Rolnej, a także reformę Ryn ku Wina oraz bieżącą sytu ację na rynku wieprzowiny. Delegacje zwracały uwa gę, że przegląd WPR ma słu żyć usprawnieniu funkcjo nowania mechanizmów WPR, ale nie może on być podstawą do zmiany kształ tu WPR i zmiany wielkości budżetu przeznaczonego na rolnictwo. Delegacje po twierdziły wspólne stanowisko co do konieczności utrzymania systemu SAPS przynajmniej do roku W odniesieniu do wdrożenia pełne go systemu Cross Compliance, delega cje były zgodne, iż jego wdrożenie po winno przebiegać według następujące go harmonogramu: obszar A środowisko, powinien być wprowadzo organizowania targów, wystaw, po kazów i konkursów z udziałem żywych ptaków; przechowywania i prezentacji w ce lu sprzedaży, oferowania do sprzedaży, sprzedaży, dostarczania oraz każdego in nego sposobu zbycia zwierząt, o których mowa w pkt. 1, na targowiskach; utrzymywania kur, kaczek, gęsi, in dyków, przepiórek, perlic, strusi oraz innych bezgrzebieniowców, gołębi, ba żantów i kuropatw na otwartej prze strzeni; ny w roku 2009; obszar B bezpieczeń stwo żywności, w roku 2011 oraz ob szar C dobrostan zwierząt, w roku 2013 (dla Bułgarii i Rumunii odpowie dnio (2012, 2014 i 2016). Delegacje zgodnie potwierdziły, że pełne wdroże nie tego systemu jest uzasadnione w momencie uzyskiwania przez produ centów nowych krajów członkowskich pełnych płatności bezpośrednich. W odniesieniu do propozycji Komi sji Europejskiej, dotyczącej zwiększania kwot mlecznych o 2% rocznie, delega cje zgodnie wyraziły poparcie, podkre ślając, że wzrost ten to dobry punkt wyj ścia do dalszego zwiększania kwot. Ko lejne decyzje w tej sprawie powinny pojenia drobiu wodą pochodzącą ze zbiorników, do których mają dostęp dzikie ptaki. Rozporządzenie ponadto zawiera na kaz odizolowania kaczek i gęsi od in nego drobiu. Powyższe rozporządzenie ma na celu zmniejszenie ryzyka rozprzestrzenienia się grypy ptaków na terytorium Rzeczypospo litej Polskiej oraz zminimalizowanie ewentualnych strat ekonomiczno gospo darczych, spowodowanych rozszerze niem choroby. Spotkanie ministrów rolnictwa Grupy Wyszehradzkiej oraz Bułgarii i Rumunii być podejmowane po analizie wyko rzystania kwot przez poszczególne kra je członkowskie UE oraz po przeprowa dzeniu analizy sytuacji na rynku mleka. W sprawie reformy Rynku Wina wszy stkie delegacje wyraziły sprzeciw wobec zakazu dodawania sacharozy do wina. Podczas roboczych rozmów, mini strowie rolnictwa wymieni li poglądy na temat bieżącej sytuacji na rynku wieprzo winy w UE. Pozytywnie oce niono decyzję Komisji Euro pejskiej wprowadzającą do płaty do eksportu mięsa wieprzowego. Zauważono jednocześnie że, decyzja w tej sprawie zapadła zbyt późno i obecnie nie można jeszcze ocenić pozytywne go jej wpływu na sytuację producentów wieprzowiny w UE. Minister Marek Sawicki zapropono wał, aby wnieść sprawę zmiany regu lacji rynku wieprzowiny do dyskusji na forum UE. Ocenił, że obecne regu lacje nie są wystarczające i nie zapo biegają kryzysom na tym rynku, czego kraje członkowskie doświadczają w tym roku.

5 Bezpieczeństwo żywności i weterynaria Kontrola obecności substancji szkodliwych w żywności pochodzenia zwierzęcego P rowadzone corocznie badania po zostałości chemicznych w żywno ści pochodzenia zwierzęcego po zwalają ocenić ją jako bezpieczną dla konsumenta. Stwierdzane pozostałości chemiczne w krajowych rybach hodowlanych a zwłaszcza pestycydów i metali toksycz nych są niskie i nie stanowią zagroże nia dla zdrowia człowieka. W czasach intensywnej produkcji zwierzęcej (roczna światowa produk cja mięsa ponad 250 mln ton) trudno znaleźć produkt żywnościowy nie za wierający żadnych pozostałości pesty cydów, leków weterynaryjnych czy po zbawiony substancji związanych ze ska żeniami środowiska (metale ciężkie, dioksyny). Jednym z podstawowych działań zapewniających bezpieczną ja kość żywności jest stała kontrola obe cności substancji szkodliwych. W krajach Unii Europejskiej obowią zują jednolite zasady organizowania i prowadzenia badań kontrolnych pozo stałości w tkankach i żywności pocho dzenia zwierzęcego, które ujęte są w Dyrektywie Rady 96/23/WE z dnia 29 kwietnia 1996 roku. W Polsce podstawą prawną do pro wadzenia kontroli pozostałości w żyw ności pochodzenia zwierzęcego zgo dnie z Dyrektywą Rady 96/23/WE jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 lipca 2006 r. W 2004 roku Weterynaryjny Krajowy Program Badań Kontrolnych Pozosta łości w Tkankach Zwierząt i Żywności Pochodzenia Zwierzęcego został uzna ny za zgodny z Dyrektywą Rady 96/23/WE i zatwierdzony przez UE De cyzją Komisji 2004/449/WE. Za realiza cję programu badań pozostałości od powiedzialne jest Ministerstwo Rolnic twa i Rozwoju Wsi oraz Inspekcja Weterynaryjna. Należy jednak podkre ślić, że od samego początku prowadze nia tego rodzaju badań w Polsce to jest od blisko 40. lat Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Ba dawczy (PIWet PIB) w Puławach pełni rolę koordynatora, a od 5 lat również Krajowego Laboratorium Referencyj nego. Plan założeń programu badań pozo stałości jest opracowywany w PIWet PIB w Puławach. Zatwierdzany do rea lizacji przez Głównego Lekarza Wete rynarii, a następnie akceptowany przez Komisję Europejską. Również wyniki badań pozostałości chemicznych są opracowywane w PIWet PIB w Puła wach i przekazywane do Głównego Le karza Weterynarii oraz Komisji Euro pejskiej. Badania Kontrolne pozostałości rea lizowane są w Zakładzie Farmakologii i Toksykologii oraz w Zakładzie Higie ny Żywności Pochodzenia Zwierzęce go PIWet PIB w Puławach (laboratoria referencyjne) i 8 Zakładach Higieny We terynaryjnej (ZHW Białystok, Gdańsk, Katowice, Łódź, Olsztyn, Poznań, War szawa, Wrocław). Wszystkie substancje analizowane w badaniach pozostałości, zgodnie z obo wiązującymi unormowaniami, są podzielone na grupę A i grupę B. Do gru py A zalicza się substancje wykazujące działanie anaboliczne oraz związki che miczne, których stosowanie u zwierząt jest niedozwolone. Natomiast grupa B obejmuje produkty lecznicze, zanie czyszczenia środowiskowe, toksyny na turalne i inne zanieczyszczenia. Każdego roku zgodnie z zatwierdzo nym planem Inspekcja Weterynaryjna pobiera ponad 27 tysięcy próbek tkanek od świń, bydła, koni, owiec, drobiu (ku ry, kurczęta, indyki, kaczki, gęsi), ryb, królików, zwierząt łownych oraz mle ka krowiego, jaj i miodu. Ryby, głównie karp (70%), stanowią około 600 próbek. Dla większości substancji stosowa nych w trakcie produkcji żywności a także zanieczyszczeń środowiskowych wprowadzono wartość limitowaną, która ma zabezpieczyć zdrowie konsumenta. W roku 2006 do badań pozostałości pobrano próbek i tylko 124 prób ki (0,45%) oceniono jako niezgodne z obowiązującymi przepisami. Tak nie wielki odsetek próbek dodatnich po zwala na bardzo korzystną ocenę żyw ności pochodzenia zwierzęcego w aspekcie zagrożeń ze strony niebez piecznych pozostałości chemicznych. Równie korzystnie przedstawia się pod tym względem ocena ryb hodowlanych. Łącznie w roku 2006 przebadano 925 próbek, w tym 625 próbek krajowych ryb hodowlanych (głównie karpia). W Polsce podobnie jak w całej Unii Europejskiej stosowanie związków wy kazujących działanie anaboliczne (hor mony i tyreostatyki) w tuczu zwierząt rzeźnych jest zabronione. Kontrola po zostałości hormonów i tyreostatyków nie wykazała stosowania tych związ ków przez hodowców ryb w Polsce. W zakresie pozostałości weterynaryj nych produktów leczniczych nie stwier dzono obecności badanych grup leków weterynaryjnych, w tym niedozwolo nych do stosowania w praktyce wetery naryjnej i hodowli: nitrofuranów, nitro imidazoli, beta agonistów, neurolepty ków oraz leków przeciwrobaczych i przeciwzapalnych. Wnikliwa ocena wyników badań do tycząca zanieczyszczeń środowisko wych (pestycydy, polichlorowane bife nyle PCB, pierwiastki toksyczne) wska zała na występowanie niskich stężeń tych związków, często na poziomie wy krywalności stosowanych metod anali tycznych.. Stężenia insektycydów chlo roorganicznych były najczęściej na po ziomie setnych i tysięcznych części mg/kg, co stanowi zaledwie kilka pro cent wartości limitowanych dla tych związków. Również niskie były stęże nia ołowiu, kadmu, rtęci i arsenu w mię śniach badanych ryb. Średnia zawar tość tych metali kształtowała się na po ziomie: Pb 0,02 mg/kg, Cd 0,003 mg/kg, Hg 0,029 mg/kg i As 0,2 mg/kg. Stężenia te stanowią jedynie kil ka procent wartości maksymalnie dopu szczalnych w rybach. PROF. DR HAB. JAN ŻMUDZKI PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY PIB TEL (081)

6 Finanse Projekt budżetu na 2008 r. P rojekt ustawy budżetowej na 2008 r. zakłada, że dochody budżetowe w 2008 r. wyniosą 281,8 mld zł, a wydatki budżetowe 310,4 mld zł. De ficyt budżetu państwa ustalono na kwo tę nie przekraczającą 28,6 mld zł. Łączna kwota wydatków postawio nych do dyspozycji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wynosi tys. zł, w tym: w części 32 Rolnictwo tys. zł w części 33 Rozwój wsi tys. zł w części 35 Rynki Rolne tys. zł w części 62 Rybołówstwo tys. zł W części budżetowej 32 Rolnictwo zaplanowane wydatki umożliwią funk cjonowanie jednostek finansowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz realizację podstawowych zadań: postęp biologiczny w produkcji ro ślinnej tys. zł, postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej tys. zł, ochrona roślin tys. zł, rolnictwo ekologiczne tys. zł. W części budżetowej 33 Rozwój wsi główną pozycję wydatkową stano wią środki dla Agencji Restrukturyza cji i Modernizacji Rolnictwa w kwocie mln zł., które umożliwią Agen cji funkcjonowanie oraz realizację dzia łalności w zakresie krajowej pomocy dla rolnictwa. Płatności obszarowe i uzupełniające oraz płatność cukrowa i programy współfinansowanie środka mi z budżetu wspólnotowego będą w 2008 r. finansowane z wydatków okre ślonych na ten cel w rezerwach celo wych lub prefinansowane w części do tyczącej budżetu wspólnotowego z po życzki udzielanej przez Ministra Finansów z rozchodów budżetu pań stwa. Na spłatę pożyczki przewidzia no kwotę tys. zł. W części budżetowej 35 Rynki rol ne zaplanowano wydatki w kwocie tys. zł z przeznaczeniem na funkcjonowanie Agencji Rynku Rolne go. Analogicznie jak w przypadku ARiMR na prowadzenie unijnej inter wencji rynkowej, realizację płatności uzupełniających do ziemniaków skrobio wych i tytoniu oraz programów współ finansowanych środkami z budżetu wspólnotowego będą finansowane w 2008 r. z wydatków określonych na ten cel w rezerwach celowych oraz prefinan sowane w części dotyczącej budżetu wspólnotowego z pożyczki udzielanej przez Ministra Finansów z rozchodów budżetu państwa. Na spłatę pożyczki przewidziano kwotę tys. zł. W części budżetowej 62 Rybołów stwo zaplanowano wydatki w kwocie tys. zł z przezna czeniem głównie na: funkcjonowanie in spektoratów rybołów stwa morskiego tys. zł, zarybianie obszarów morskich tys. zł, realizację programu operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybo łówstwa i nadbrzeżnych obszarów bał tyckich tys. zł. Ponadto w rezerwach celowych na rolnictwo i rozwój wsi zagwarantowa no tys. zł, z tego: dopłaty do paliwa rolniczego 650 mln zł, zwalczanie chorób zakaźnych 229,2 mln zł, sfinansowanie letniego wypoczyn ku dzieci z rodzin byłych pracowników PPGR tys. zł, utrzymanie melioracji wodnych pod stawowych i wód istotnych dla regula cji stosunków wodnych na potrzeby rol nictwa 25 mln zł, ubezpieczenie upraw rolnych i zwie rząt gospodarskich 545 mln zł, program poakcesyjnego wsparcia obszarów wiejskich tys. zł. Ponadto planuje się, że na współfi nansowanie Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej oraz programów rozwoju obszarów wiejskich i sektorowych pro gramów operacyjnych, zostanie wy korzystana kwota z rezerwy celowej tys. zł, z tego na: płatności uzupełniające tys. zł, współfinansowanie PROW tys. zł, współfinansowanie programów unij nych realizowanych przez ARR tys. zł, finansowanie 5% salda SPO Restruk turyzacja i modernizacja sektora żyw nościowego oraz rozwój obszarów wiej skich tys. zł, współfinansowanie SPO Restruktu ryzacja i modernizacja sektora żywno ściowego oraz rozwój obszarów wiejskich tys. zł, finansowanie 5% sal da SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb tys. zł, współfinansowanie SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb tys. zł, wspófinansowanie Planu Rozwoju Obsza rów Wiejskich tys. zł. W budżetach woje wodów na rolnictwo i rybołówstwo zaplano wano łącznie tys. zł. W środkach na prefinansowanie Wspól nej Polityki Rolnej i Rybackiej zagwaran towano tys. zł. Łącznie w przyjętym przez Radę Mi nistrów projekcie ustawy budżetowej na 2008 r. zaplanowano, że w roku na stępnym na administracyjną obsługę rolnictwa oraz na realizację krajowych i unijnych programów wsparcia rolnic twa i rozwoju wsi przeznaczonych zo stanie łącznie z Kasą Rolniczego Ubez pieczenia Społecznego tys. zł (w 2007 r tys. zł). DEP. FINANSÓW TEL.: (022)

7 Hodowla i ochrona roślin Ustawa o nawozach i nawożeniu W dniu 10 lipca 2007 r. została uchwalona przez Sejm RP no wa ustawa o nawozach i nawo żeniu. Ustawa została opublikowana 14 sierpnia 2007 r. w Dz. U. Nr 147, pod poz i weszła w życie w dniu 15 listopada 2007 r. W ustawie zawarto dotychczas obo wiązujące przepisy ustawy z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu, zmiany niektórych regulacji oraz nowe regulacje dotyczące zasad wprowa dzania do obrotu, przewozu, przecho wywania i stosowania środków wspo magających uprawę roślin. Zasady wprowadzania do obrotu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej środków wspomagających uprawę roślin (tj. środków poprawiających właściwości gleby, stymulatorów wzrostu, podłoży do upraw) zostały określone w celu wyeliminowania z rynku tych produk tów, które mogłyby być szkodliwe dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla śro dowiska. Szczegółowe informacje w tym zakre sie zostały omówione w Biuletynie nr 1/2007. Zgodnie z ustawą, tak jak dotych czas, można będzie wprowadzać do obrotu nawozy: mineralne powstałe ze zmieszania typów nawozów oznaczonych znakiem Nawóz We ; wapniowe i wapniowo magnezo we, odpowiadające typom wapna nawo zowego, określonym w drodze rozpo rządzenia przez ministra właściwego do spraw gospodarki; naturalne, spełniające wymagania weterynaryjne, określone w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1774/2002 Par lamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiającego przepisy sanitarne dotyczące produk tów ubocznych pochodzenia zwierzę cego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. WE L 273 z , str. 1, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 37, str. 92, z późn. zm.); organiczne, organiczno mineralne, mineralne nieoznaczone znakiem Na wóz We na podstawie pozwolenia mi nistra właściwego do spraw rolnictwa. Środki wspomagające uprawę roślin mogą być wprowadzone do obrotu tyl ko na podstawie pozwolenia ministra właściwego do spraw rolnictwa. Proce dura i warunki uzyskania pozwolenia na wprowadzenie do obrotu nawozu nie uległa zmianie. Analogicznie, jak w przypadku nawozów, pozwolenie na wprowadzenie do obrotu środka wspo magającego uprawę roślin zostanie wy dane na takich samych zasadach. Usta wa przewiduje prowadzenie przez mi nistra właściwego do spraw rolnictwa, wykazów nawozów oraz środków wspo magających uprawę roślin, które moż na wprowadzać do obrotu na podstawie pozwoleń. Wykazy te będą publikowa ne na stronie internetowej Ministerstwa. Mając na względzie unijne zasady wzajemnego uznawania zniesiony został obowiązek uzyskania pozwole nia na wprowadzenie do obrotu nawo zów lub środków wspomagających uprawę roślin, które są już dopuszczo ne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Zgodnie więc z obo wiązującą ustawą do obrotu można wprowadzać nawozy organiczne, orga niczno mineralne, mineralne nieozna czone znakiem Nawóz We oraz środ ki wspomagające uprawę roślin, dopu szczone do obrotu w innym państwie członkowskim UE lub Republice Turcji, które zostały wyprodukowane w innym państwie członkowskim UE lub Repu blice Turcji lub państwie będącym człon kiem EFTA stronie umowy o Europej skim Obszarze Gospodarczym, jeżeli przepisy krajowe na podstawie których są one produkowane i wprowadzane do obrotu zapewniają ochronę zdrowia ludzi, zwierząt i ochronę środowiska oraz przydatność do stosowania, w za kresie odpowiadającym wymaganiom określonym w art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. Ustawa wprowadza obowiązek, w przypadku nawozu organicznego, orga niczno mineralnego albo środka wspo magającego uprawę roślin, wytworzo nych z produktów ubocznych, pocho dzenia zwierzęcego, o których mowa w rozporządzeniu nr 1774/2002 lub za wierających te produkty, umieszczenia odpowiedniej informacji w pozwole niu na wprowadzenie ich do obrotu, jak również odpowiedniego ich znako wania. Opakowanie powinno być oznakowane zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 181/2006 z dnia 1 lutego 2006 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 1774/2002 w odniesieniu do na wozów organicznych i dodatków do wzbogacania gleby innych, niż nawóz naturalny oraz zmieniające to rozporzą dzenie (Dz. Urz. UE L 29, z r., str. 31). W ustawie uregulowane zostały spra wy związane z zagrożeniami dla zdro wia ludzi i zwierząt oraz dla środowi ska, wynikającymi z właściwości lub sposobu stosowania nawozów. W tym zakresie nowa ustawa, w stosunku do 7

8 Hodowla i ochrona roślin dotychczasowych przepisów, przewi duje zmiany dotyczące: zasad opracowywania planu nawo żenia przez podmioty prowadzące chów lub hodowlę drobiu powyżej stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior oraz podmioty nabywające od nich nawozy naturalne. Plan nawożenia, według obecnych przepisów, ma być opracowany na pod stawie składu chemicznego stosowa nych nawozów oraz potrzeb pokarmo wych roślin i zasobności gleb uwzglę dniając stosowane odpady, środki wspomagające uprawę roślin i dodatki do wzbogacenia gleby w rozumieniu przepisów rozporządzenia 1774/2002, zobligowania w/w podmiotów pro wadzących wielkoprzemysłowy chów i hodowlę drobiu i świń oraz nabywców nawozów naturalnych do przedkłada nia wójtom, burmistrzom lub prezyden tom miast i wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska planów nawożenia zaopiniowanych przez okręgową sta cję chemiczno rolniczą, ustanowienia wymogu uprawy ro ślin na posiadanych użytkach rolnych, na których w/w podmioty prowadzące wiel kotowarowy chów lub hodowlę drobiu i świń zagospodarowują gnojówkę lub gnojowicę. Zagospodarowanie przez te podmioty na użytkach rolnych będących w ich użytkowaniu minimum 70% gno jówki i gnojowicy, a pozostałe 30% ewen tualnie przekazane do zbycia innym rol nikom, w drodze umowy oznacza, że wielkotowarowe fermy powinny użyt kować taki areał użytków rolnych, który umożliwi im spełnianie tych przepisów. Ma to na celu wyeliminowanie przypad ków podpisywania umów z właściciela mi lub dzierżawcami na użytkowanie gruntu polegającym tylko na wylewaniu gnojowicy na cudzy grunt uznając, że jest to posiadanie użytków rolnych. W ustawie określono również ogólne zasady bezpiecznego przewozu i prze Notatki: chowywania nawozów oraz środków wspomagających uprawę roślin. Zagro żenie zanieczyszczenia powietrza stwa rzają otwarte zbiorniki na gnojówkę i gnojowicę, z których powierzchni na stępuje emisja amoniaku. Instalacje te są uciążliwe dla środowiska, a także niebez pieczne dla zdrowia ludzi przebywają cych w ich pobliżu. W przypadku nato miast niewłaściwego składowania obor nika zagrożenie zanieczyszczenia wód biogenami powodują, przede wszyst kim, podmioty prowadzące wielkotowa rowy chów lub hodowlę świń i drobiu. Mając na uwadze powyższe, zgodnie z art. 25 i art. 53 ustawy z dnia 10 lip ca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, obowiązują następujące wymagania w zakresie przechowywania nawozów na turalnych: Nawozy naturalne w postaci płyn nej (gnojowica i gnojówka) należy prze chowywać wyłącznie w szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwia jącej gromadzenie, co najmniej 4 mie sięcznej produkcji tego nawozu. Zbior niki te powinny być zamknięte, w rozu mieniu przepisów odrębnych. Aktualnie obowiązującymi przepisa mi w tym zakresie jest rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żyw nościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 132, poz. 877). Zgodnie z 6 ust. 2 te go rozporządzenia zbiorniki zamknię te powinny mieć dno i ściany nieprze puszczalne oraz powinny być szczelnie przykryte płytą zaopatrzoną w otwór wejściowy i wentylacyjny. Przepisy nie określają materiałów, z jakich powinien być wykonany zbiornik oraz płyta przy krywająca. Wymagania dotyczące przechowywa nia gnojówki i gnojowicy dotyczą wszy stkich gospodarstw i wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2011 r., z wyjątkiem podmiotów prowadzących chów lub ho dowlę drobiu powyżej stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej stanowisk dla świń o wadze po nad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, w stosunku do których te wymagania już obowiązują od 1 maja 2005 r. Obowią zek ten został podtrzymany przepisem art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu. Nawozy naturalne w postaci stałej (obornik, odchody pochodzące od zwie rząt gospodarskich oraz guano) należy przechowywać na nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczonych w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu. Wymagania te dotyczą tylko podmiotów, które prowadzą chów lub hodowlę drobiu powyżej stano wisk lub chów lub hodowlę świń powy żej stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla ma cior i wchodzą w życie z dniem 1 stycz nia 2009 r. Ustawa zawiera stosowne upoważ nienia dla Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych, Inspek cji Ochrony Środowiska oraz Inspekcji Weterynaryjnej do sprawowania nadzo ru nad obrotem nawozami i środkami wspomagającymi uprawę roślin oraz kontroli przestrzegania przepisów doty czących: spełniania przez nie wymagań jako ściowych oraz wymagań w zakresie do puszczalnych wartości zanieczyszczeń, warunków ich stosowania i prze chowywania, spełniania przez nawozy i środki wspomagające uprawę roślin, wytwo rzone z produktów ubocznych pocho dzenia zwierzęcego lub zawierające te produkty wymagań określonych w roz porządzeniu 1774/2002. Za nieprzestrzeganie przepisów usta wa przewiduje opłaty sankcyjne oraz kary w postaci grzywny, której orzeka nie następuje w trybie przepisów Kode ksu postępowania w sprawach o wykro czenie. DEP. HODOWLI I OCHRONY ROŚLIN TEL. (022)

9 Płatności bezpośrednie Nowe płatności od 2008 r. dla plantatorów truskawek, malin i pomidorów Nowe płatności dla plantatorów truskawek i malin W wyniku reformy rynku owoców i warzyw wprowadzono przejściową płat ność do owoców miękkich, mającą na celu zwiększenie dofinansowania sek tora owoców miękkich. Od 2008 r. plantatorzy truskawek i malin będą mogli otrzymywać nowe formy dopłat do powierzchni uprawy tych owoców. Obecnie powierzchnia zajęta pod uprawę owoców i warzyw jest uprawniona jedynie do podstawo wej płatności obszarowej tzw. SAPS (Single Area Payment Scheme). Zmienione rozporządzenie Rady (WE) nr 1782/2003 z dnia 29 września 2003 r. ustanawiającego wspólne zasady dla sy stemów wsparcia bezpośredniego w ra mach wspólnej polityki rolnej i ustanawia jącego określone systemy wsparcia dla rolników (art. 110 v ) wprowadza przej ściową pomoc obszarową do truskawek (oznaczonych kodem CN ) oraz malin ( kod CN ). Pomoc ta jest przewidziana na okres 5 lat, czyli do 31 grudnia 2012r. Płatność obszarowa z tytułu owoców miękkich ma zastosowanie do malin i truskawek, które są dostarczane w celu przetworzenia. Dotacja z budżetu wspólnotowego wynosi 230 euro/ha na rok. Jednocze śnie państwa członkowskie mogą przy znać uzupełniającą pomoc krajową. Całkowita dotacja do truskawek i ma lin nie może przekraczać 400 euro /hek tar tych upraw. O płatności do truskawek i malin rolnicy będą wnioskować od 2008 r. w ramach wniosków o płatności bezpo średnie. Wnioski te składane są do ARiMR. Płatność z tytułu owoców miękkich do malin i truskawek przysługuje rolniko wi, który prowadzi uprawę malin lub tru skawek na powierzchni co najmniej 0,1 ha, których produkcja objęta jest umo wą podpisaną z zakładem przetwór czym. Rolnik razem z wnioskiem o przy znanie płatności do gruntów rolnych zobowiązany jest do załączenia kopii umowy, dotyczącej przetwarzania ma lin lub truskawek. Komisja Europejska wprowadzając pomoc do owoców określiła jednocze śnie powierzchnię gwarantowaną do tej pomocy. Dla Polski wynosi ona 48 tys. hektarów. Przekroczenie tej po wierzchni w ramach wniosków złożo nych w danym roku o pomoc do owo ców spowoduje zmniejszenie stawki pomocy o procent przekroczenia po wierzchni gwarantowanej. Rolnik ubiegający się o pomoc do owoców powinien posiadać umowę za wartą z zatwierdzonym podmiotem (mo że to być jednostka skupująca lub prze twórcza), który znajduje się na liście zatwierdzonych podmiotów przetwór czych, opublikowanej przez ARR. Lista zatwierdzonych podmiotów skupują cych owoce lub przetwórców owoców zostanie opublikowana do dnia 1 mar ca 2008 r. na stronach internetowych ARR oraz w dzienniku urzędowym Mi nistra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Nowa płatność dla plantatorów pomidorów W ramach reformy płatności bezpo średnich z 2003 r. Komisja Europejska wprowadziła zasadę realizacji płatno ści bezpośrednich w oderwaniu od pro dukcji rolniczej. Oznacza to, że płatno ści przysługują rolnikom nie dlatego, że uprawiają obecnie dane rośliny np. rzepak czy pszenicę, ale że byli produ centami w okresie poprzednim (tzw. re ferencyjnym) lub płatności przysługują rolnikom do hektara powierzchni użyt ków rolnych niezależnie od uprawy. Przykładem takich płatności nie po wiązanych z produkcją są płatności do pomidorów. Płatność do pomidorów przysługiwać będzie rolnikom od 2008 roku. Oddzielna płatność dla tradycyjnych producentów pomidorów będzie stoso wana wyłącznie w formie płatności hi storycznej. Oznacza to, że producenci pomidorów dostarczanych do przetwór stwa w latach poprzednich będą kwali fikować się do płatności do pomidorów jeżeli będą nadal aktywnymi rolnikami, czyli będą uprawnieni do płatności bez pośrednich w danym roku i złożą wnio sek o płatności. Jest to zgodne z art. 143 bb ust.1 rozporządzenia nr 1782/2003. Ustalony zostanie (w ustawie o płatno ściach do gruntów rolnych) okres referen cyjny, na bazie którego zostaną określone ilości pomidorów dla poszcze gólnych plantatorów, do których przysługiwać bę dą płatności od 2008 r. Stawka płatności do pomidorów zostanie obliczona jako iloraz do stępnej rocznej kwoty dla Polski, czyli 6, 715 mln euro oraz ilości po midorów zgłoszonych we wnioskach w danym roku od uprawnionych do tych płatno ści rolników. Dla poszczególnego rol nika oznacza to, że tak obliczona staw ka, pomnożona przez ilość pomidorów dostarczoną przez niego do przetwór stwa w roku referencyjnym (takie dane posiada ARiMR) stanowić będzie kwo tę płatności do pomidorów otrzymaną w danym roku. W przypadku śmierci uprawnionego do płatności plantatora płatność ta pod lega dziedziczeniu, zgodnie z zapisa mi ustawy o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej, czyli otrzymuje tę płatność rolnik, który odziedziczył gospodarstwo, jeżeli kwa lifikuje się on do płatności w ramach systemu jednolitej płatności obszaro wej. Otrzymanie płatności do pomi dorów nie jest uzależnione od przyna leżności rolnika do grupy i organizacji producentów. ZOFIA KRZYŻANOWSKA DEP. PŁATNOŚCI BEZPOŚREDNICH TEL.: (022)

10 Programowanie i analizy Wspólna Polityka Rolna Przygotowania do oceny funkcjonowania reformy N ieustannie zmieniająca się sytu acja na rynkach rolnych, wyma gania i postawy konsumentów oraz uwarunkowania międzynarodowe prowadzą do zmian Wspólnej Polityki Rolnej. Ostatnia poważna reforma, która nadała kształt Wspólnej Polityce Rolnej do 2013 r., miała miejsce w 2003 r. w Luksemburgu. Wśród postanowień do tyczących modyfikacji istniejących in strumentów WPR znalazło się również postanowienie o przeprowadzeniu oce ny funkcjonowania WPR (ang. health check). W założeniu ocena funkcjonowania WPR pozwoli dokonać właściwej korek ty zreformowanych instrumentów WPR, a także zastanowić się nad nowymi wy zwaniami, jakie przed nią stoją. Ocena funkcjonowania WPR nie ma na celu do głębnej zmiany założeń WPR na lata , gdyż najważniejsze elemen ty reformy z 2003 r. w tej perspektywie finansowej pozostaną niezmienione. Niemniej jednak nie można zapomi nać o kontekście, w jakim prowadzona będzie ta dyskusja. W 2008/2009 r. pla nowany jest przegląd finansowania po lityk wspólnotowych po roku Ma jąc to na uwadze, można się spodzie wać silnej presji ze strony niektórych 10 państw na ograniczenie budżetu rolne go. Wyniki ww. przeglądu i oceny funk cjonowania WPR wyznaczą dalszy kie runek reform WPR po 2013 r. Formalne rozpoczęcie dyskusji w ra mach oceny funkcjonowania WPR mia ło miejsce 20 listopada 2007 r., tj. w dniu opublikowania Komunikatu Komisji Eu ropejskiej do Rady i Parlamentu Euro pejskiego w sprawie Przygotowania do przeprowadzenia oceny funkcjonowa nia reformy WPR. Wyprzedzając jednak publikację Ko munikatu wiele państw członkowskich już wcześniej zajęło stanowiska w naj ważniejszych dla nich kwestiach, pro mując swój punkt widzenia. W Polsce resort rolnictwa przygotował dokument pt. Polska wizja Wspólnej Po lityki Rolnej wobec wyzwań oceny funk cjonowania WPR, który został zatwierdzo ny w dniu 25 września 2007 r. przez Ko mitet Europejskiej Rady Ministrów. Dokument ten odzwierciedla stano wisko Polski na etapie przygotowań do oceny funkcjonowania WPR, na około dwa miesiące przed zapowiadanym ter minem publikacji Komunikatu Komisji Europejskiej. Polska wizja Wspólnej Polityki Rolnej wobec wyzwań oceny funkcjonowania WPR odnosi się do kwestii, które były przewidywane jako zakres health check, w przedmiotowym dokumencie zapre zentowano stanowisko w odniesieniu do wielu kwestii szczegółowych, a w pod sumowaniu sformułowano wnioski tak że o charakterze ogólnym. Wśród konkluzji o charakterze ogól nym należy m.in. wymienić przekona nie o konieczności utrzymania wspól notowego charakteru WPR. Jest to spra wa kluczowa dla naszego kraju wobec realnych obaw dotyczących prób rena cjonalizacji WPR. Jednocześnie zwrócono uwagę na nowe wyzwania, jakie stoją przed WPR oraz rosnące obciążenia rolników m.in. w zakresie wymogów dotyczących do brostanu zwierząt, ochrony środowiska a zatem wskazano na postulat Polski, aby wobec tych nowych wyzwań nie ograniczać budżetu WPR. Należy podkreślić, że do najważniej szych zagadnień w zakresie oceny funk cjonowania WPR należą kwestie zwią zane z płatnościami bezpośrednimi. Z te go też względu sformułowano postulat, iż w ramach systemu płatności bezpo średnich powinna obowiązywać jedno lita stawka płatności na hektar we wszy stkich krajach UE 27. Nasz kraj opo wiada się za odejściem od wyznaczania stawki płatności, bazującego na histo rycznej wielkości plonów i premiujące go rolnictwo intensywne. Dodatkowo Polska opowiada się za przedłużeniem stosowania systemu płatności bezpośre dnich SAPS do 2013 r. W dokumencie Polska wizja Wspólnej Polityki Rolnej wobec wyzwań oceny funkcjonowania WPR odniesiono się także do kwestii zasady współzależności (cross complian ce), proponując wydłużenie okresu im plementacji instrumentu. W przedmiotowym dokumencie po dniesiono szereg kwestii związanych z instrumentami rynkowymi, m.in. w za kresie rynku mleka, czy zbóż. W przypadku rynku mleka, Polska zwracając uwagę na utrzymujący się na świecie duży popyt na produkty mleczar skie, a tym samym wysokie ceny tych produktów opowiada się za stopniowym zwiększaniem krajowych kwot mlecz nych dla państw członkowskich UE.

11 Programowanie i analizy Polska opowiada się również za utrzy maniem instrumentów rynkowych WPR nawet, jeśli od dłuższego czasu nie by ły one stosowane lub nie wykorzystywa no ich efektywnie w sposób ciągły. Utrzymanie tych instrumentów na wy padek wystąpienia sytuacji kryzyso wych, mogłoby stanowić siatkę bezpie czeństwa (safety net). Publikacja Komunikatu Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w spra wie Przygotowania do przeprowadzenia oceny funkcjonowania reformy WPR rozpoczęła sześciomiesięczny okres for malnych konsultacji na forum Wspólno ty (zarówno w ramach procesu decyzyj nego w instytucjach UE, jak i na innych polach dyskusji), po którym w Radzie UE nastąpią prace nad projektami aktów prawnych, bazujących na wnioskach politycznych, wynikających z procesu konsultacji. Komisja Europejska zwraca uwagę, iż Komunikat, w swoim zamyśle, ma stano wić punkt wyjścia do dalszej dyskusji. W Komunikacie Komisja Europejska przedstawiła Wspólną Politykę Rolną, ja ko gruntownie zreformowaną i lepiej funkcjonującą. Ponadto w dokumencie tym zaprezentowane zostało, również zasadnicze pole do dyskusji w zakresie oceny funkcjonowania WPR, formułu jąc następujące pytania: Jak sprawić, by system jednolitej płatności był bardziej wydajny, skutecz ny oraz prostszy? Jak dopasować istniejące instrumen ty wsparcia rynku, początkowo utworzo ne dla Wspólnoty, obejmującej sześć państw członkowskich, do potrzeb UE złożonej z 27 członków, biorąc jedno cześnie pod uwagę postępującą globa lizację? Jak stawić czoła nadchodzącym wy zwaniom, takim jak zmiany klimatycz ne, coraz szersze wykorzystanie biopa liw, czy gospodarka zasobami wodny mi, a także wyzwaniom już istniejącym, jak np. zachowanie różnorodności bio logicznej, dostosowując się do nowych rodzajów ryzyka oraz nowych możliwo ści? Jednocześnie trwają liczne debaty, spotkania i dyskusje dotyczące zaga dnień związanych z oceną funkcjono wania WPR. 20 listopada br. miała miejsce prezen tacja dokumentu w Parlamencie Europej skim, odbyła się także dyskusja na jego te mat w ramach Komisji Rolnictwa Parlamen tu Europejskiego (27 listopada 2007 r.). Prezentacja Komunikatu Komisji i wy miana poglądów miała miejsce na po siedzeniu Rady Ministrów UE ds. Rol nictwa i Rybołówstwa w dniach listopada 2007 r. W oparciu o dotychczasowe wydarze nia, aktualnie w MRiRW, trwają prace nad przygotowaniem kolejnego stano wiska w sprawie oceny funkcjonowania WPR. Równolegle prowadzone są ana lizy oraz przygotowywane konsultacje społeczne w tym zakresie. DEPARTAMENT PROGRAMOWANIA I ANALIZ TEL. (022)

12 Rozwój obszarów wiejskich Grupy producentów rolnych i spółdzielczość w UE W ramach projektu, realizowane go przez Krajowa Radę Spół dzielczą, pn.: Promocja two rzenia grup producentów rolnych, w maju i czerwcu br. zostały zorganizowa ne wyjazdy studyjne do krajów o dobrze rozwiniętej strukturze spółdzielczości Hiszpanii, Grecji, Austrii i Belgii. W składzie grup studyjnych byli liderzy nowych lub powstających obecnie grup producentów rolnych, przedstawiciele Krajowej Rady Spółdzielczej, Minister stwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agen cji Restrukturyzacji i Modernizacji Rol nictwa, Urzędów Marszałkowskich, Izb Rolniczych a także dziennikarze, zajmu jący się problematyką rolniczą. W trak cie wyjazdów odbyły się spotkania z przedstawicielami ogólnokrajowych/re gionalnych/branżowych organizacji spółdzielni rolniczych oraz Minister stwa Rolnictwa poszczególnych krajów. Istotnym punktem programu, podczas każdego z wyjazdów, były także wizy ty w spółdzielniach, reprezentujących różne branże rolnicze. Relacja z wyjazdu studyjnego do Hi szpanii została zamieszczona w nume rze 5/2007 Biuletynu. Stan organizacji grup producentów rolnych i spółdziel czości w pozostałych krajach, w których odbyły się wizyty studyjne, w ramach wspomnianego wyżej projektu, przed stawia się następująco. GRECJA Greckie rolnictwo, ze względu na kli mat, ukształtowanie terenu oraz niedo statek wody, ma specyficzny charakter. Struktura zatrudnienia zbliżona jest do polskiej, ponieważ ponad 22% siły ro boczej zatrudniona jest w rolnictwie i wytwarza 7,5% dochodu krajowego brutto. Najczęściej uprawiane rośliny to: pszenica, jęczmień, kukurydza, ryż oraz rośliny przemysłowe, takie jak ba wełna, tytoń, sezam i rycynus. Duży procent produkcji, w tej strefie klimatycz nej, stanowią owoce cytrusowe, winna latorośl, oliwki, figi oraz warzywa. W ho dowli dominują owce i kozy, które wy pasa się na górskich łąkach i pastwi skach. Rybołówstwo straciło na znacze niu na skutek wytrzebienia łowisk 12 morskich. Prowadzona jest hodowla ryb w zamkniętych akwenach morskich. Rolnictwo w Grecji cechuje się dużym rozdrobnieniem. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi ok. 4,5 ha. Ten sektor wytwarza łącznie 9% PKB. Grecja należy do krajów o najstar szej w Europie tradycji spółdzielczej. Pierwsze spółdzielnie rolnicze powsta ły na początku XX w., ale wiele form, przypominających współczesne spół dzielnie, działało już w XVII w. Obecnie 75% rolników, tj. ok. 800 tyś. osób jest zrzeszonych w niemal 7 tyś. różnego ro dzaju spółdzielni: zbytu, przetwórczych, zaopatrzenia i usług, zatrudniających ok. 20 tys. pracowników. Spółdzielnia rolnicza w Grecji jest dobrowolnym zrzeszeniem osób, która w interesie członków prowadzi dzia łalność gospodarczą, związaną z pro dukcją rolną. Spółdzielnie rolnicze dzie lą się na lokalne I stopnia (A.S), regio nalne II stopnia (związki rolniczych spółdzielni E.A.S i konsorcja rolni czych organizacji spółdzielczych K.A.S.O.) oraz centralne III stopnia (centralne związki spółdzielcze), tworzo ne przez związki poszczególnych branż. Do najważniejszych należą SITTKU (zboża), VAMVAKOURGIKI (bawełna), KSOS (winogrona), ELAIOURGIKI (oli wa z oliwek), KTINOTROFIKI (mięso), KAPNIKI (tytoń), KEOSOE (wina) i KE PSY (nasiona). Do najbardziej uspółdzielczonych re gionów Grecji należą: Macedonia Środ kowa (16% wszystkich członków), Pe loponez (15%), Tesalia (12%) i Kreta (12%). Około 35% greckich produktów rol nych, zarówno świeżych jak przetwo rzonych, eksportowanych jest przez spółdzielnie, głównie do innych krajów Unii Europejskiej (70% spółdzielczego eksportu). Największy udział w rynku mają spółdzielnie producentów: wina 70%, oliwek 55%, zbóż 45%, mle ka 35% oraz bawełny 35%. Spół dzielnie rolnicze stanowią w Grecji 97% wszystkich spółdzielni. Zasady organizowania się producentów rolnych w grupy producenckie określa Dekret Prezydencki nr 36/86 (Dz.U. nr 12Az dnia r. z późniejszymi zmianami). Za grupę producencką uwa żane są organizacje osób fizycznych lub prawnych zajmujące się wytwarzaniem produktów rolnych, zgodnie z obowiązu jącym prawodawstwem unijnym. Możli wość organizowania się w grupy produ centów rolnych mają osoby prawne pra wa prywatnego, posiadające właściwości kupca, prowadzące działalność w kraju. Do osób tych zaliczamy: spółdzielnie rol nicze wszystkich stopni oraz przedsię biorstwa prawa handlowego (głównie spółki z ograniczoną odpowiedzialno ścią i spółki akcyjne). Podmioty zrzeszo ne w grupach producentów muszą być członkami osoby prawnej oraz produ centami określonej grupy produktów rol nych (dla każdej grupy produktów rolnych osobne rozwiązania szczegółowe). Człon kowie mają obowiązek wpisu do reje stru członków grup producenckich. Ma jąc na uwadze powyższe oraz Rozpo rządzenie Rady (WE) nr 2200/96, po zarejestrowaniu grupy producenckiej nie tworzy się nowa osoba prawna. Zasady organizowania się producen tów rolnych w spółdzielnie rolnicze i ich związki oraz zasady ich funkcjonowa nia w Grecji regulują przepisy Ustawy nr 2810/2000 o spółdzielniach rolni czych (Dz. U. nr 61 z dnia r. z późniejszymi zmianami). Spółdziel nie rolnicze wszystkich stopni są osoba mi prawnymi prawa prywatnego, po siadającymi właściwości kupca. Człon kami spółdzielni rolniczych są osoby fizyczne, posiadające zdolność do czyn ności prawnych, zajmujące się działal nością w jakimkolwiek sektorze gospo darki rolnej, które przystępując do spół dzielni zobowiążą się do współpracy na zasadach określonych w statucie. Je żeli jest to określone w statucie spółdziel ni, członkiem spółdzielni może zostać również osoba prawna, prowadząca działalność rolniczą. Liczba założycie li spółdzielni nie może być mniejsza od siedmiu. Udział w spółdzielni, to najmniejsza kwota, jaką musi wpłacić każdy jej czło nek (jeden obowiązkowy udział i jeden głos). Wysokość i warunki wpłat kwoty udziałowej określa statut. Udział jest

13 Rozwój obszarów wiejskich niepodzielny i równy dla wszystkich członków. Status może przewidywać warunki wniesienia przez członka do datkowych, obowiązkowych udziałów, w zależności od wysokości jego wy miany ze spółdzielnią. Za wymianę uważana jest suma wartości produk tów, aportów rzeczowych oraz usług wykonywanych przez spółdzielnię na ra chunek członków, jak również suma przekazywanych przez członków pro duktów. Dla spółdzielni pierwszego stopnia liczba dodatkowych udziałów w żadnym przypadku nie może przekro czyć trzech. Spółdzielnie rolnicze są zobowiąza ne do prowadzenia księgowości, zgo dnie z Kodeksem Ksiąg i Danych, jak również zatwierdzonych przez urząd skarbowy: księgi rejestru członków, księ gi protokołów posiedzeń zarządu oraz zgromadzeń ogólnych, księgi inwenta ryzacji i bilansu oraz inne, przewidzia ne w statucie. Dla osób prawnych, w tym spółdziel ni rolniczych, stawka podatku dochodo wego od dochodów uzyskanych w 2007 r. wynosi 25% (2006 r. 29% podsta wy opodatkowania, 2005 r. 32% pod stawy opodatkowania, 2004 r. 35%). Ponadto spółdzielnie rolnicze zwol nione są z opłat skarbowych (znaczki skarbowe) lub innych opłat na rzecz państwa oraz osób trzecich w zakresie procedur związanych: ze statutem spółdzielni rolniczych; z wpłatami, wypłatami dokonywa nymi przez członków spółdzielni oraz udzielaniem kredytów przez spółdziel nie swoim członkom; z kontraktami pomiędzy spółdziel niami a osobami prawnymi sektora pań stwowego. Zakup nieruchomości przez spółdziel nie rolnicze w celu założenia przedsię biorstwa w ich rejonie lub używanych składników ruchomych w produkcji rol nej podlega opodatkowaniu w sposób, jaki podlega sektor państwowy (organi zacje i instytucje państwowe są zwol nione z odprowadzania podatku do chodowego). Organizacje i związki rolne wspiera ne są finansowo przez organizacje ubez pieczeń rolniczych. Ogólnogrecka Kon federacja Związków Rolniczych PA SEGES jest zasilana finansowo przez Organizację Greckich Ubezpieczeń Rol niczych ELGA w wysokości 2,5% rocz nych rozchodów. Podobnie dotowane są: przez ELGA Centralna Konfederacja Transakcji Rolnych Grecji GESASE (0,90%) oraz Centralna Konfederacja Demokratycznych Spółdzielni Rolni czych Grecji SYDASE (0,60%). Dota cja jest wypłacana na podstawie decy zji ministra właściwego do spraw rolnic twa, który sprawuje nadzór nad działalnością spółdzielni rolniczych. AUSTRIA Austria to kraj niemal czterokrotnie mniejszy od Polski. Zagospodarowana powierzchnia użytków rolnych w Austrii obejmuje 3,26 mln ha (w Polsce 14,4 mln ha), z czego 1,38 mln ha przypada na grunty orne (w Polsce 12,6 mln ha), 1,81 mln ha to łąki i pastwiska (w Pol sce 3,5 mln ha), 47,6 tys. ha na winni ce, 16,3 tys. ha na sady owocowe (w Pol sce 297 tys. ha). Z pracy w rolnictwie utrzymuje się niespełna 170 tys. osób, tj. 5,3% wszy stkich zatrudnionych (w Polsce odpo wiednio 2 mln i 16,2%). W Austrii jest nieco ponad 173 tys. gospodarstw. Śre dnia wielkość gospodarstwa wynosi ok. 18,4 ha. Udział rolnictwa w tworzeniu PKB wynosi w Austrii ok. 1,6%. W pro dukcji zwierzęcej przeważa chów by dła mięsnego i krów mlecznych (2 mln sztuk) i trzody chlewnej (3,2 mln sztuk); w produkcji roślinnej uprawa zbóż, ro ślin oleistych i winorośli. 2/3 powierzch ni Austrii to tereny o niekorzystnych wa runkach gospodarowania. Regiony rolni cze to przede wszystkim Dolna i Górna Austria oraz Burgenland. W Austrii prze ważają drobne i średnie gospodarstwa. 35% ogólnej liczby gospodarstw sta nowią gospodarstwa o powierzchni po niżej 5 ha, natomiast 38% ogólnej licz by gospodarstw gospodarstwa o po wierzchni od 5 do 20 ha. Cechą charakterystyczną austriackie go rolnictwa jest duży udział produkcji ekologicznej. Najwyższy w UE procen towy udział powierzchni, na której pro wadzona jest tego typu produkcja, w stosunku do ogólnej powierzchni użyt ków rolnych 12,9%, odnotowano wła śnie w Austrii. Również w Austrii jest naj wyższy w całej UE odsetek gospodarstw ekologicznych w stosunku do ogólnej liczby gospodarstw rolnych 11%. W latach poziom wspar cia publicznego dla austriackiego rolnic twa wyniósł ok. 2,4 mld EUR rocznie, w tym ok. 1,4 mld EUR stanowiło wspar cie ze środków UE, a resztę subwencje krajowe (federalne i landowe). Cechą charakterystyczną wsparcia austriackie go rolnictwa jest ponad sześćdziesię cioprocentowy udział wydatków na pro dukcję ekologiczną i rozwój obszarów wiejskich. Program rozwoju obszarów wiejskich na lata nazwano Zielonym Paktem dla Austriackiego Rolnictwa Rozwój Obszarów Wiej skich Do powyższego do kumentu dołączono Narodowy Program Wsparcia dla Rolnictwa Ekologiczne go. Budżet tego programu ze strony UE w latach wyniesie ok. 1,8 mld EUR rocznie. Średni dochód austriackiego gospo darstwa rolnego wyniósł w 2006 r. ok EUR, tj. ok EUR z 1 ha. Płatności bezpośrednie stanowią ok. 25% średniego dochodu gospodarstwa. Dochody uzyskane z działalności w rol nictwie i leśnictwie w Austrii podlega ją opodatkowaniu zgodnie z ustawą o podatku dochodowym. Dopłaty bezpo średnie są traktowane jak inne przycho dy rolników i nie są zwolnione z opo datkowania. Opodatkowanie następu je na zasadach ogólnych bądź na korzystnym dla mniejszych gospodarstw opodatkowaniu ryczałtowym. Roczny dochód rolnika wolny od podatku podobnie jak i dla innych grup podat ników wynosi EUR. Za formę preferencji uznać można ww. możli wość rozliczenia ryczałtowego dla ma łych gospodarstw o wartości jednost kowej nie przekraczającej EUR. Wartość jednostkowa gospodarstwa to kombinacja rodzaju i jakości gleby, wa runków naturalnych i klimatycznych, powierzchni użytków rolnych, rodzaju upraw, ilości zwierząt, dostępności in frastruktury, itp. Wartość jednostkowa jest podstawą rozliczeń rolnika z tytu łu różnych podatków (dochodowego, gruntowego, VAT, od sprzedaży kwot mlecznych, od spadków i darowizn, nabycia gruntów), ubezpieczenia spo łecznego oraz dla uzyskania wsparcia ze środków publicznych. Grupy producentów rolnych zostały w Austrii utworzone głównie dla produk tu trzoda chlewna. W każdym kraju związkowym istnieje jedna duża orga nizacja producencka zrzeszająca produ centów trzody chlewnej. Wspólnie two rzą one związek krajowy pn. Austriac ki Związek Producentów Trzody Chlewnej. Do organizacji producenc kich należy ok. 11 tysięcy, z łącznie 48 tys. producentów trzody chlewnej. Udział rynkowy organizacji jest bardzo wysoki i sięga prawie 45%. 13

14 Rozwój obszarów wiejskich W sektorze zwierzęcym w Austrii funkcjonują następujące grupy produ centów rolnych: dla produktu bydło 4 grupy: Öster reichische Rinderbörse (Dolna i Górna Austria), EZG Steierisches Rind (Styria), Bäuerliche Ktn. (Karyntia) i Rinderzuch tverband Salzburg (Salzburg); dla produktu owce i kozy 1 gru pa: Österreichische Schaf und Zie genbörse (Karyntia, Dolna Austria, Sal zburg, Styria, Tyrol); dla produktu trzoda chlewna: 4 gru py: Styriabrid (Styria), VLV (Górna Au stria), Gen. NÖ. Ferkelproduzenten und Schweinmäster (Dolna Austria) i Arge Ktn. Schweineproduktion (Karyntia); dla produktu drób: 3 grupy: GGÖ (Dolna i Górna Austria, Styria), Frische ier EZG (Burgenland, Dolna i Górna Austria, Styria), Österreichische Eierver triebs GmbH (Karyntia, Dolna i górna Austria, Styria). W sektorze roślinnym, od momentu przystąpienia Austrii do UE w 1995 r., powstało 7 grup dla produktu ziarno zbóż i kukurydzy, 2 grupy dla produk tu ziemniaki, 2 grupy dla produktu szy szki chmielowe, 1 grupa dla produktu liście tytoniu, 1 dla produktu kwiaty i 1 dla produktu wino. Austria produkuje rocznie 4 5 mln ton ziarna zbóż i kukurydzy. Najwięk sza z grup dla produktu ziarno zbóż i kukurydzy liczy 300 członków i obej muje łącznie obszar ok ha. Pod względem podatkowym, grupy producentów rolnych są traktowane tak samo, jak wszystkie inne podmioty go spodarcze. Austriackie prawo podatko we nie przewiduje zwolnień podatko wych dla grup producentów rolnych. Rodzaj i wysokość podatków zależą przy tym od formy prawnej, w jakiej została zorganizowania grupa. Najniż sze zobowiązania podatkowe mają gru py zorganizowane w formie stowarzy szeń. Grupa funkcjonująca jako stowa rzyszenie musi jednakże, poprzez swoją działalność, służyć przede wszystkim dobru publicznemu. Jest więcej organi zacją o charakterze społecznym, a nie gospodarczym i w związku z tym nie liczne grupy producentów rolnych zde cydowały się na tę formę prawną. Austria liczy 8 mln mieszkańców, z których 2,3 mln jest członkami spół dzielni. Organizacją zrzeszającą wszy stkie austriackie spółdzielnie jest Zwią zek Raiffeisenowski z siedzibą w Wie dniu. Grupa Bankowa Raiffeisen stanowi 14 prawie jedną czwartą austriackiego ryn ku usług bankowych i posiada najpeł niejszą w kraju sieć placówek. Udział spółdzielni Raiffeisenowskich w ryn kach rolnych przedstawia się następu jąco: Cukier 100%, Zboże 70%, Mleko 90%, Mięso 30%, Wino 40%. Spółdzielnie prowadzą 143 mleczar nie i serowarnie. Dwie największe prze twarzają połowę produkcji mleka rolników produkujących mleko dostarcza za pośrednictwem spółdziel ni średnio po kg mleka rocznie. Podstawowe zasady austriackiego pra wa spółdzielczego. Spółdzielnia jest przedsiębiorstwem użytkowników a nie kapitału. Jej zada niem jest wspieranie członków i dzia łanie na ich korzyść. Liczba członków spółdzielni jest ru choma, nie została także określona mini malna liczba członków. W celu uspraw nienia wstępowania/występowania ze spółdzielni przyjęto zasadę wartości no minalnej: nowi członkowie wpłacają, określoną w statucie, kwotę, która jest nie zależna od wielkości ich gospodarstwa. W przypadku wystąpienia ze spółdzielni kwota tej wysokości jest im zwracana. Zasada demokracji spółdzielczej. Decyzje są podejmowane zgodnie z za sadą jeden członek jeden głos. Każda spółdzielnia musi być człon kiem związku rewizyjnego. Związek wyznacza rewizora, który regularnie dokonuje oceny celowości i ekonomicz ności decyzji podejmowanych przez zarząd. Koncepcja odpowiedzialności cywil nej członków spółdzielni w odniesieniu do jej zobowiązań. W przypadku zagro żenia utraty płynności finansowej przez spółdzielnię, jej członkowie są zobowią zani do wniesienia opłaty, co najmniej w wysokości wartości nominalnej. Co do zasady statutu spółdzielni przewidu ją jednakże wyższe opłaty wnoszone przez członków na zaspokojenie wie rzycieli w przypadku spółdzielni ban kowych w wysokości dwudziestokrot nej wartości nominalnej, w przypadku spółdzielni rolniczych w wysokości pię ciokrotnej wartości nominalnej. BELGIA Spółdzielnie działają w Belgii na pod stawie odrębnego prawa spółdzielczego. Spółdzielnie rolnicze nie mają osobnych uregulowań. Są one traktowane jako spół ki handlowe lub cywilne. Minimalna licz ba członków określona jest jako 3 osoby; dopuszczalne jest przyjmowanie zewnę trznych członków inwestorów. Do regu lacji statutowej pozostawiono zasadę pro wadzenia interesów wyłącznie z człon kami. Obowiązuje generalna reguła jeden członek jeden głos oraz zasada ogra niczonego oprocentowania kapitału udzia łowego. W razie likwidacji spółdzielni fundusz zasobowy (rezerwy) może być rozdzielony pomiędzy członków. W za rządzaniu spółdzielni stosuje się system monistyczny, tzn. istnieje tu wyłącznie zarząd wybierany przez członków (bez ra dy nadzorczej). Istnieje też instytucja lu stracji spółdzielczej mającej charakter wewnątrzspółdzielczego nadzoru nad zgodnością działalności spółdzielni z przepisami prawa. Spółdzielnie korzysta ją z pewnych przywilejów podatkowych. Jednym z głównych punktów progra mu wyjazdu studyjnego do Belgii było spotkanie z przedstawicielami COPA COGECA, podczas którego uczestnicy wyjazdu zapoznali się z historią i dzia łalnością tej organizacji. Funkcjonujące w Brukseli ponadna rodowe organizacje rolnicze wyrażają poglądy producentów, przetwórców i handlowców artykułów rolnych. Intere sy producentów rolnych reprezentowa ne są przez: Komitet Zawodowych Organizacji Rolniczych w UE COPA oraz Generalną Konfederację Spółdziel czości Rolniczej w UE COGECA. Interesy przetwórców reprezentuje: Konfederacja Przemysłów Żywno ściowych i Napojów w UE CIAA. Interesy handlowców artykułów rol nych reprezentuje: Europejski Komitet ds. Handlu Arty kułami Rolno Spożywczymi CELCA oraz EUROCOMMERCE. Pierwsi zorganizowali się indywidu alni producenci rolni, tworząc już 6 września 1958 roku, a więc w kilka mie sięcy po rozpoczęciu funkcjonowania EWG Komitet Zawodowych Organi zacji Rolniczych w UE COPA. Intere sy producentów zorganizowanych w spółdzielnie w Unii Europejskiej repre zentuje Generalna Konfederacja Spół dzielczości Rolniczej w UE COGECA, utworzona 24 września 1959 roku przez organizacje spółdzielcze sześciu kra jów, tworzących wówczas EWG (Fran

15 Rozwój obszarów wiejskich cji, Niemiec, Włoch, Holandii, Belgii i Luksemburga). COGECA, od początku swego powstania, była uważana za je dynego reprezentanta interesów spół dzielczości rolniczej w Unii Europej skiej. W miarę kolejnych rozszerzeń EWG, a później Unii Europejskiej do COGECA wstępowały organizacje członkowskie z nowo przyjmowanych państw. W roku 1973 do COGECAprzy jęto spółdzielców z Wielkiej Brytanii, Danii i Irlandii, w roku 1981 z Grecji, w 1986 z Hiszpanii i Portugalii, a w 1995 z Austrii, Szwecji i Finlandii. W maju 2004 roku do COGECA zostało przyjętych 15 organizacji spółdziel czych z 10 państw, które wstąpiły do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Obecnie COGECA liczy 32 członków. Spółdzielnie rolnicze są postrzegane w Unii Europejskiej jako przedłużenie działalności rolników. Umożliwiają rol nikom uzyskiwanie oszczędności przy zakupach środków produkcji oraz sprze daży produktów, co przynosi znaczący wzrost dochodów rolników. COGECA reprezentuje obecnie interesy ponad 30 tysięcy spółdzielni rolniczych, rybac kich i leśnych w Unii Europejskiej. W niektórych krajach, szczególnie na Pół wyspie Skandynawskim i w krajach Be neluksu, wystąpił daleko idący proces łączenia się spółdzielni. W innych re gionach, szczególnie na południu Euro py, istnieje w dalszym ciągu duża licz ba małych spółdzielni. Spółdzielnie rolnicze w krajach Unii Europejskiej dostarczają rolnikom ponad 50% środków produkcji oraz skupują i wprowadzają do obrotu ponad 60% wytworzonych przez nich produktów. Udział w rynku sektora spółdzielczego w stosunku do innych form gospodaro wania jest stosunkowo wysoki. Spółdzielnie rolnicze w starych 15 krajach UE posiadają ponad 9 milio Notatki: nów członków, tj. więcej niż działają cych tam rolników, ponieważ rolnicy na leżą często do dwu i więcej spółdziel ni. Spółdzielnie piętnastki zatrudniają ponad 600 tys. pracowników a ich obro ty przekraczają 200 miliardów EUR. Najważniejszym celem COGECA jest obrona i zapewnienie rozwoju Europej skiego Modelu Rolnictwa. Cel ten jest realizowany poprzez: Badanie razem z COPA spraw zwią zanych z rozwojem Wspólnej Polityki Rolnej; Reprezentowanie ogólnych i szcze gółowych interesów spółdzielczości rol niczej; Podejmowanie prac ustawodaw czych oraz badań ekonomicznych, spo łecznych i finansowych w aspekcie spół dzielczym; Utrzymanie i rozwój stosunków z władzami oraz innymi grupami interesu funkcjonującymi w Unii Europejskiej. W skład struktury organizacyjnej CO GECA wchodzi: Prezydium, Prezyden cja, Komitet Koordynacji Polityki (POCC) oraz grupy robocze. Organizacją prac zajmuje się wspólny z COPASekretariat. Najważniejszym ciałem decyzyjnym COGECA jest Prezydium, w skład, które go wchodzi po jednym przedstawicie lu wszystkich organizacji członkow skich. Prezydium bada i rozwiązuje sprawy, które leżą w zakresie zaintere sowań COGECA. Jeżeli sprawy doty czą całego sektora rolnego wtenczas decyzje są podejmowane wspólnie z COPA. Członkowie Prezydium wybierają Przewodniczącego oraz 4 Wiceprze wodniczących na okres 2 lat. Tworzą oni Prezydencję. Prezydium i Prezydencja odbywają posiedzenia na zmianę co dwa miesiące. Główna praca w COGECAodbywa się w 48, w zdecydowanej większości wspólnych z COPA, grupach roboczych. Struktura organizacyjna COGECAumoż liwia reprezentowanie interesów zarów no poszczególnych rynków rolnych, ta kich jak: rynku zboża, roślin oleistych, cukru, owoców i warzyw, mleka, wo łowiny, wieprzowiny, baraniny, drobiu i jaj, itd., oraz podejmowanych zaga dnień horyzontalnych tj. rozwoju wspól nej polityki rolnej, polityki rozwoju wsi i obszarów wiejskich, ochrony środowi ska, terenów o niekorzystnych warun kach rozwoju, spraw weterynaryjnych, fitosanitarnych, itd. Spotkania grup ro boczych COPA/COGECA odbywają się zazwyczaj w przeddzień posiedzeń grup doradczych Komisji Europejskiej. Śre dnio odbywają się 3 4 posiedzenia grup roboczych w ciągu roku. Reasumując, uczestnicy poszczegól nych wyjazdów studyjnych ocenili je bardzo pozytywnie, ponieważ stanowi ły one doskonałą okazję do pogłębienia wiedzy na temat rozwiązań prawnych, w szczególności podatkowych, w odnie sieniu do grup producentów rolnych oraz do wymiany doświadczeń z urzę dnikami, a także członkami grup w odwiedzanych krajach. Wbrew powszechnej opinii, systemy podatkowe w krajach 15 nie przewi dują zwolnień podatkowych dla grup producentów rolnych. Są one traktowa ne tak, jak wszystkie inne podmioty pra wa gospodarczego. W obecnym okre sie programowania, w przeciwieństwie do Polski, nowopowstające grupy pro ducentów rolnych w Grecji, Austrii czy Belgii nie mogą także korzystać ze wsparcia finansowego ze środków EFR ROW. Pomoc na założenie grupy i jej działalność administracyjną grupy otrzy mywały w tych państwach jedynie w pierwszych latach członkowstwa w UE. DEPARTAMENT ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH TEL. (022)

16 AGENCJA NIERUCHOMOŚCI ROLNYCH Wszystko o dzierżawie A gencja Nieruchomości Rolnych wydzierżawia nieruchomości Za sobu Własności Rolnej Skarbu Pań stwa na zasadach określonych w usta wie z r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Pań stwa (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz z późn. zm.) oraz w rozporządzeniu Ministra Skarbu Pań stwa z r. w sprawie szcze gółowego trybu przeprowadzania prze targów na dzierżawę nieruchomości Za sobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 140, poz. 1351). Przedmiotem dzierżawy są grunty, budynki oraz urządzenia trwale z nimi związane, a także nasadzenia wielolet nie. Jeżeli z przedmiotem dzierżawy związany jest majątek obrotowy i rucho me środki trwałe podlegają one wy kupowi przez dzierżawcę. Przetargi na dzierżawę przeprowa dzane są przez 11 oddziałów tereno wych Agencji. Informacja o adresach i numerach telefonów oraz o aktualnej ofercie dostępna jest na stronie inter netowej Szczegółowe informacje o nieruchomościach poda wane są do publicznej wiadomości w wykazach, publikowanych w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejsco wości przez okres 14 dni przed dniem ogłoszenia przetargu oraz w siedzibie oddziału, w gminie, w sołectwie oraz w ogłoszeniach o przetargach publikowa nych w tych samych miejscach co wy kazy, przez co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia przetargu nieogra niczonego i co najmniej na 21 dni przed dniem rozpoczęcia przetargu ograni czonego. W przetargu nieograniczonym ust nym (tzw. licytacji) mogą uczestniczyć osoby, które we wskazanym w ogłosze niu terminie i miejscu oraz we właści wy sposób wniosły wadium. Wadium może być wniesione w gotówce, prze lewem na rachunek bankowy albo w czekach potwierdzonych przez bank. Przetarg przeprowadza się, jeżeli stawi się, co najmniej jeden uczestnik. Licy tację wygrywa ten, kto zaoferował naj wyższą wysokość czynszu. W przypadkach uzasadnionych względami gospodarczymi, dzierżawcę wyłania się na podstawie przetargu ofert pisemnych. Przetargi takie organizowa 16 ne są najczęściej dla zorganizowanych gospodarczo nieruchomości rolnych. Uczestnikiem takiego przetargu mo że być osoba, która w wyznaczonym ter minie, miejscu i formie wpłaciła wa dium oraz złożyła ofertę. Przetarg ofert składa się z części jaw nej i niejawnej. Ofertę wraz z wymaga nymi dokumentami składa się w zakle jonej kopercie w miejscu i terminie okre ślonym w ogłoszeniu (jako zasadę stosuje się, iż składanie ofert następuje u wyznaczonego notariusza). Przetarg przeprowadza się nawet wtedy, gdy wpłynęła tylko jedna oferta spełniająca warunki określone w ogłoszeniu. Agencja organizuje również przetar gi ograniczone (ustne i ofertowe), w których uczestniczyć mogą: osoby fizyczne spełniające warunki określone w przepisach o kształtowaniu ustroju rolnego, zamierzające utworzyć lub powiększyć gospodarstwo rodzinne (w rozumieniu tej ustawy), które są: rolnikami posiadającymi gospodar stwo rolne w gminie, w której położo na jest nieruchomość wystawiana do przetargu oraz zamierzającymi powięk szyć to gospodarstwo, lub pracownikami zlikwidowanych pań stwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej zamierzającymi utworzyć gospo darstwo, lub rolnikami, którzy po 31 grudnia 1991 r. sprzedali Skarbowi Państwa nierucho mości na cele publiczne, lub członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych postawionych w stan li kwidacji lub upadłości, osoby spełniające warunki do obję cia programem osadnictwa rolniczego, repatrianci w rozumieniu przepisów o obywatelstwie polskim, którzy przyby li do Rzeczypospolitej Polskiej, nie wcze śniej niż 6 lat przed dniem przetargu, spółki utworzone przez pracowni ków zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Przetarg na dzierżawę danej nieru chomości, ograniczony do tej samej ka tegorii uczestników może być przepro wadzony tylko raz. Zdecydowanie dominują przetargi ograniczone do rolników zamierzają cych powiększyć prowadzone gospodar stwo rolne. W przetargach takich mo gą uczestniczyć rolnicy mieszkający w gminie, gdzie położona jest nierucho mość lub w gminie sąsiedniej, o ile część gospodarstwa położona jest na terenie gminy, gdzie wydzierżawiana jest nieruchomość. Zgodnie z ustawą z r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. nr 64, poz. 592): za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną, która: jest właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych o łącznej po wierzchni użytków rolnych nieprzekra czającej 300 ha, prowadzi osobiście gospodarstwo rolne, tj. podejmuje wszelkie decyzje do tyczące prowadzenia działalności rol niczej w tym gospodarstwie, posiada kwalifikacje rolnicze, tj.: uzyskała wykształcenie rolnicze, co naj mniej zasadnicze lub wykształcenie śre dnie lub wyższe, lub osobiście prowa dziła gospodarstwo rolne lub pracowa ła w gospodarstwie rolnym, przez co najmniej 5 lat, ma miejsce zamieszkania w gmi nie, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wcho dzących w skład powiększanego go spodarstwa, za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne prowadzone przez rolnika indywidualnego, określo nego w pkt 1, przez gospodarstwo rolne należy rozumieć gospodarstwo rolne w rozu mieniu Kodeksu cywilnego o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych, przez nieruchomość rolną należy rozumieć nieruchomość rolną w rozu mieniu Kodeksu cywilnego, z wyłącze niem nieruchomości położonych na ob szarach przeznaczonych w planach za gospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne, przez prowadzenie działalności rol niczej należy rozumieć prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej lub zwie rzęcej, w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej, użytkami rolnymi są grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe, grun ty rolne zabudowane, grunty pod stawa mi i grunty pod rowami. W przypadku ogłoszenia przetargu ograniczonego do rolników zamierza

17 AGENCJA NIERUCHOMOŚCI ROLNYCH jących powiększyć posiadane gospo darstwo rolne w gminie, w której poło żona jest nieruchomość wystawiana do przetargu warunkiem zakwalifikowa nia do przetargu jest przedłożenie przez zainteresowanego rolnika następują cych dokumentów: oświadczenia, poświadczonego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), o osobistym prowadzeniu go spodarstwa rolnego o określonej po wierzchni użytków rolnych, oświadczenia o łącznej powierzch ni użytków rolnych własnych lub dzier żawionych, oświadczenia, poświadczonego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), o łącznej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie rodzinnym, które zamierza on powiększyć, dowodu potwierdzającego kwalifi kacje rolnicze, tj.: świadectwa lub dy plomu ukończenia szkoły z uzyskanym tytułem zawodowym albo dyplomu uzy skania tytułu zawodowego lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawo dowe w przypadku uzyskania wy kształcenia rolniczego co najmniej za sadniczego lub wykształcenia średnie go lub wyższego oraz oświadczenia poświadczonego przez wójta (burmi strza, prezydenta miasta) lub świadec twa pracy w przypadku osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat, dowodu potwierdzającego zamie szkanie, tj. dokumentu określającego zameldowanie na pobyt stały w rozu mieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych zaświadcze nie wydane przez urząd gminy. Rolnicy posiadający gospodarstwa ro dzinne położone na terenie więcej niż jednej gminy zobowiązani są do złoże nia oświadczeń o osobistym prowadze niu gospodarstwa rolnego o określonej powierzchni użytków rolnych oraz oświadczeń o łącznej powierzchni użyt ków rolnych w gospodarstwie rodzin nym, które zamierzają powiększyć, po świadczonych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) każdej z gmin, na te renie której położone są nieruchomości wchodzące w skład tego gospodarstwa. W sytuacji, gdy kilku rolników za mierza razem przystąpić do przetargu ograniczonego i wspólnie wydzierża wić nieruchomość rolną, to przy kwa lifikowaniu ich do uczestnictwa, brana jest pod uwagę suma powierzchni użyt ków rolnych wchodzących w skład go spodarstwa rolnego każdego z nich, łącznie z powierzchnią użytków rol nych nieruchomości będącej przedmio tem przetargu. Ta suma nie może prze kroczyć 300 ha. Składane przez kandydatów na dzier żawców propozycje zabezpieczenia na leżności Agencji z tytułu czynszu dzier żawnego nie stanowią kryterium wybo ru oferty. Agencja przyjmuje następujące spo soby zabezpieczeń: gwarancje bankowe ewentualnie pro mesa udzielenia takiej gwarancji przez bank, poręczenie wekslowe jeśli poręczycielem jest osoba fizycz na, niezbędna jest też zgoda współmałżonka na poręczenie, przewła szczenie na za bezpieczenie łącznie z cesją z praw z polisy ubezpieczenia rzeczy przewła szczonych, zastaw rejestrowy, hipoteka na nieruchomości wraz z umową ubezpieczenia budynków od ognia i innych zdarzeń losowych oraz umową cesji praw z polisy ubezpiecze niowej, odnawianej każdego roku, przelew wierzytelności, blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym, przystąpienie do długu. Zabezpieczenie czynszu dzierżaw nego obejmuje oprócz 15 miesięczne go czynszu również odsetki ustawowe za 9 miesięcy od I raty czynszu oraz za 3 miesiące od II raty czynszu (czyli za 6 miesięcy od czynszu rocznego), na wy padek braku zapłaty w okresie 3. mie sięcznego wypowiedzenia. W celu uproszczenia trybu docho dzenia należności stosowana jest insty tucja oświadczenia woli o dobrowolnym poddaniu się egzekucji na wypadek nie wykonania lub nienależytego wykona nia zobowiązań względem Agencji zgo dnie z art pkt 4 i 5 K.p.c. Oświadczenie woli o dobrowolnym poddaniu się egzekucji składa się w for mie aktu notarialnego. Jeśli dotyczy mał żonków konieczna jest zgoda drugiego małżonka. Umowa dzierżawy nieruchomości Okres dzierżawy W celu zapewnienia dzierżawcy sta bilności gospodarowania, umowy dzier żawy zawierane są na czas oznaczony, najczęściej na 10 lat, z możliwością ich przedłużenia do 30 lat. W przypadku umów dłuższych niż 10 lat wydzierża wiający (Agencja) zastrzega sobie pra wo, po upływie każdych 10 lat, podwyż szenia czynszu dzierżawnego, nie wię cej jednak niż o 25%. Jeśli nieruchomości, które są lub bę dą przeznaczone na cele inwestycyjne, bądź w niedługim czasie przeznaczo ne do sprzedaży okres dzierżawy jest krótszy, najczęściej do 3 lat. Czynsz dzierżawny Wylicytowany lub określony w najko rzystniejszej ofercie czynsz dzierżawny ustala się w umowie jako sumę pienięż ną albo jako równowartość pieniężną odpowiedniej ilości pszenicy. Oferowa ny przeciętny czynsz za nieruchomości wydzierżawione w 2006 roku wynosił od 3,8 dt pszenicy za 1 ha, w II kwartale 2007 r. było to już 6,2 dt/ha. Czynsz jest płatny w dwóch ratach półrocznych, tj. za pierwsze półrocze 30 września (lub 31 października) wg cen pszenicy publi kowanych przez GUS za I półrocze da nego roku i 28 lutego następnego roku za II półrocze wg cen pszenicy publiko wanych przez GUS za II półrocze. Śre dnia cena skupu pszenicy za I półrocze 2007 roku wynosi 62,35 zł/dt. Naliczanie czynszu rozpoczyna się od dnia podpisania umowy chyba, że sa ma umowa stanowi inaczej. Zgodnie z art. 40 ust. 2 ustawy, możliwe jest zwol 17

18 AGENCJA NIERUCHOMOŚCI ROLNYCH nienie z czynszu na warunkach określo nych w umowie: w okresie pierwszych trzech lat dzierżawy użytków rolnych odłogowa nych, co najmniej przez okres jednego roku przed dniem zawarcia umowy dzierżawy, na okres nie dłuższy niż pięć lat, w przypadkach uzasadnionych stanem przedmiotu dzierżawy lub realizacją inwestycji tworzących nowe miejsca pracy. W przypadku zwolnienia z czynszu dzierżawnego, tytuł, okres i warunki zwolnienia są podane w ogłoszeniu przetargu oraz w projekcie umowy dzier żawy. Dzierżawcy przysługuje prawo do żądania obniżenia czynszu na postawie artykułu 700 kodeksu cywilnego. Je żeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca odpowiedzialności nie po nosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzier żawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy. Okoliczności uzasadniające roszcze nie o obniżenie czynszu to przede wszy stkim zdarzenia wynikające z negatyw nego działania sił przyrody, na które dzierżawca przy dołożeniu należytej staranności nie mógł mieć wpływu, ta kie jak: huragan, gradobicie, pożar al bo którym nie mógł w żaden sposób zapobiec, np.: zalanie wskutek powodzi, mimo pra widłowego zabezpieczenia przeciwpo wodziowego, utrata lub zmniejszenie plonów wskutek obniżenia się wilgotności gle by poniżej możliwej do przewidzenia w danym rejonie, wymarznięcia roślin, mimo że były one odporne na normalne warunki po godowe w danym rejonie, przyducha, mimo że zarybianie sta wu albo jeziora o wodach stojących na stępowało gatunkami ryb odpowiedni mi dla tego typu zbiornika wodnego, pomór, mimo że zwierzęta podda ne były odpowiednim szczepieniom ochronnym. Żądania obniżenia czynszu nie uza sadniają, w świetle wymienionego prze pisu oraz Wytycznych Wspólnoty Euro pejskiej w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym na lata (2006/C 319/01), zdarze nia dotyczące dzierżawcy, takie jak: utrata zdrowia, problemy z zatrudnie niem pracowników niezbędnych do właściwego prowadzenia działalności gospodarczej, czy też ograniczenia pro dukcji lub wysokości ponoszonych na kładów. Zgodnie z Wytycznymi WE, zawarty mi w Rozdziale V B. zatytułowanym Pomoc z tytułu wyrównywania szkód w produkcji rolnej lub w środkach pro dukcji rolnej obniżenie przychodów będzie miało miejsce, jeżeli straty na po wierzchni upraw objętych niekorzystny mi zjawiskami przyrodniczymi wyraża ją się w spadku plonów większym niż 30% w porównaniu do średnich plonów z pięciu poprzednich lat. Możliwe jest też przyjmowanie średnich plonów z trzech lat z ostatniego pięcioletniego okresu, po wyeliminowaniu plonów naj wyższych i najniższych. Natomiast w odniesieniu do produk cji zwierzęcej, gdzie zmienność produk cji w niewielkim stopniu zależy od czynników zewnętrznych, za znaczne zmniejszenie zwykłego przychodu przyjmuje się sytuacje, gdy straty w in wentarzu produkcyjnym przekroczą 30% i zostały spowodowane choroba mi zwalczanymi w ramach odpowie dniego programu na poziomie wspól notowym, krajowym albo regionalnym. Straty w inwentarzu stanowią podstawę do obniżenia ustalonego czynszu od budynków, w których one nastąpiły. Czynsz dzierżawny za budynki, bu dowle i urządzenia może być również obniżony w związku z czasowym za przestaniem wykorzystywania obiektu, z powodu zniszczeń powstałych na skutek np. pożaru, trąby powietrznej, huraganu. Przy ocenie, czy istotnie zwykły przy chód uległ znacznemu zmniejszeniu Agencja bierze pod uwagę również oko liczności, które mogą mieć wpływ na wyrównanie normalnych przychodów z dzierżawy, jak np. odszkodowania czy dotacje. Łączna suma pomocy, ja ką otrzyma dzierżawca w postaci od szkodowania i obniżenia czynszu dzier żawnego, w związku z wystąpieniem niekorzystnych zjawisk przyrodniczych, nie może przekroczyć 80% poniesio nych strat. Obniżenie czynszu za dany okres go spodarczy z przyczyn niezależnych od dzierżawcy może nastąpić jedynie na wniosek złożony przez zainteresowane go do właściwego oddziału terenowe go Agencji. Wnioski złożone po upły wie trzech lat od wystąpienia niekorzy stnych zjawisk przyrodniczych nie mo gą być rozpatrywane. Obciążenia publiczno prawne Oprócz czynszu dzierżawnego dzier żawca obowiązany jest do ponoszenia wszelkich obciążeń publiczno pra wnych związanych z przedmiotem dzierżawy, a obciążających, zgodnie z obowiązującymi przepisami, właścicie la lub posiadacza nieruchomości, w tym podatku od nieruchomości, podatku rol nego i leśnego, opłat melioracyjnych oraz innych obciążeń związanych z je go posiadaniem. Wyłączenia z przedmiotu dzierżawy W większych obszarowo wydzier żawianych nieruchomościach Agen cja zastrzega sobie prawo wyłączenia z umowy: (najczęściej) do 20% gruntów rol nych, licząc od powierzchni pierwotnej, gruntów, od których nie jest pobie rany czynsz dzierżawny, gruntów, które w miejscowym pla nie zagospodarowania przestrzennego są albo zostaną przeznaczone na cele publiczne, gruntów, które w miejscowym pla nie zagospodarowania przestrzennego są albo zostaną przeznaczone na cele inne niż rolne. Przedłużanie umów Agencja może przedłużyć umowę dzierżawy na nowych warunkach uzgo dnionych z dzierżawcą, z tym że czyn sz nie może być niższy od dotychcza sowego (art. 39 ust. 2 pkt 1 ustawy). Oświadczenie o zamiarze dalszego dzierżawienia nieruchomości dzierżaw ca powinien złożyć w terminie 3 mie sięcy przed wygaśnięciem umowy. Uzgodnienie nowych warunków dzier żawy powinno nastąpić w terminie mie siąca od złożenia oświadczenia. Jeżeli Agencja nie przedstawi dotychczaso wemu dzierżawcy stanowiska odnośnie warunków dalszego dzierżawienia, do mniemywa się, że umowa została przedłużona na dotychczasowych wa runkach na 1 rok. W takim przypadku dzierżawcy przysługuje ponownie pra wo złożenia oświadczenia o przedłuże nie umowy na podstawie art. 39 ust. 2 pkt 1, w terminie 3 miesięcy przed wy gaśnięciem umowy. ZESPÓŁ GOSPODAROWANIA ZASOBEM ANR TEL.: (022)

19 AGENCJA RYNKU ROLNEGO Wieprzowina dopłaty do eksportu A gencja Rynku Rolnego uprzejmie in formuje, że zgodnie z Rozporządze niem Komisji (WE) nr 1410/2007 z dnia 29 listopada 2007 r. ustalającym re fundacje wywozowe dla wieprzowiny zostały wprowadzone stawki refundacji do mięsa wieprzowego świeżego/chło dzonego/mrożonego. Stawki refundacji wywozowych w za leżności od kodu CN wahają się od 15,20 do 54,20 euro/100 kg wieprzowiny. Przedsiębiorca zamierzający uczest niczyć w w/w mechanizmie zobowią zany jest: zarejestrować się w Centralnym Re jestrze Przedsiębiorców prowadzonym przez Agencję Rynku Rolnego do wniosku o pozwolenie: dołączyć dokumenty potwierdzają ce prowadzenie, w okresie co najmniej 12 miesięcy poprzedzających datę je go złożenia, działalności w zakresie handlu wieprzowiną (zarówno na tery torium UE, jak i z państwami trzecimi); złożyć w ARR wymaganą kwotę za bezpieczenia; uiścić opłatę skarbową w wysoko ści 82 zł. Należna kwota refundacji wywozo wych jest naliczana po rozpatrzeniu wniosku o refundację uzupełnionego o następujące dokumenty: pozwolenie na wywóz z adnotacja mi służby celnej (poświadczającymi sto pień wykorzystania), kartę kontrolną T5, protokół z kontroli fizycznej w przypadku dokonania kontroli przez Służbę Celną, wynik analizy jakościowej wywo żonego produktu, przeprowadzonej przez autoryzowane laboratorium ana lityczne w przypadku pobrania próbek przez Służbę Celną, protokół kontroli podmiany w przy padku dokonania kontroli podmiany przez Służbę Celną. W przypadkach, w których odbył się przeładunek na terenie UE doku ment transportowy i oświadczenie ar matora. Produkty z sektora wieprzowiny ob jęte refundacją muszą spełniać wymo gi rozporządzeń (WE) nr 852/2004 i (WE) nr 853/2004, w szczególności w zakresie przygotowania w zatwierdzo nym zakładzie i zgodności z wymoga mi dotyczącymi znaku jakości zdrowot nej określonymi w sekcji I rozdział III za łącznika I do rozporządzenia (WE) nr 854/2004. Wywóz towarów objętych refundacją wywozową może być dokonywany wy łącznie wyznaczonych oddziałach cel nych lub w miejscu uznanym dla po trzeb załadunku. Osoba dokonująca wywozu towarów objętych refundacją wywozową zanim złoży zgłoszenie celne wraz z wnioskiem o refundację zobowiązana jest do powia domienia urzędu celnego wywozu o pla nowanym wywozie, na co najmniej 24 godziny przed rozpoczęciem załadunku. Miejsce uznane dla potrzeb załadun ku umożliwia eksporterom dokonania odprawy celnej wywozowej w miejscu załadunku towarów rolno spożywczych, objętych wnioskiem o refundację wywo zową. Warunki uczestnictwa w mechani zmie, formularze oraz wszystkie po trzebne dokumenty są dostępne na stro nie internetowej Telefoniczny Punkt Informacyjny ARR udziela informacji pod numerem (022) wszystkim benefi cjentom zainteresowanym problematy ką związaną z refundacjami wywozo wymi dla wieprzowiny. Czynny jest od poniedziałku do piątku w godz. 8:00 16:00. Konsultantom TPI można rów nież zadawać pytania dotyczące me chanizmów WPR administrowanych przez ARR drogą elektroniczną, kore spondencję należy kierować pod adres e mail: tpi@arr.gov.pl. Dopłaty do zakupu masła przez instytucje i organizacje niedochodowe Z a pośrednictwem Agencji Rynku Rolnego można skorzystać z unij nego programu: Dopłaty do zaku pu masła przez instytucje i organizacje niedochodowe. Agencja Rynku Rolnego zgodnie z zasadami obowiązującymi w Unii Eu ropejskiej udziela dopłat do zakupu masła przez instytucje i organizacje nie dochodowe: żłobki, przedszkola, szko ły, domy pomocy społecznej, placów ki opiekuńczo wychowawcze, organi zacje pozarządowe prowadzące ośrodki wsparcia, stołówki i jadłodajnie dla ubo gich, schroniska i noclegownie dla bez domnych, nieuzyskujące dochodów z prowadzonej działalności. Instytucja/organizacja niedochodo wa staje się uczestnikiem mechanizmu z dniem wpisania jej przez Agencję Rynku Rolnego do rejestru beneficjen tów. Warunkiem uzyskania wpisu do rejestru jest m.in. podpisanie umowy na zakup masła z dostawcą oraz złoże nie w ARR dokumentów potwierdzają cych niedochodowy charakter instytu cji/organizacji. O status dostawcy masła (wpis do re jestru dostawców masła) może ubiegać się przedsiębiorca, który spełni wyma gania określone w przepisach UE. Przed siębiorca stanie się uprawnionym do stawcą masła z dniem wpisania go przez Agencję Rynku Rolnego do rejestru do stawców masła. Warunkiem uzyskania wpisu do rejestru jest m.in. podpisanie umowy na sprzedaż masła z beneficjen tem. Dopłaty wypłacane są przedsiębior com dostarczającym masło do instytu cji niedochodowych, które uzyskały sta tus beneficjenta. Przedmiotem dopłat jest: masło niesolone o minimalnej za wartości tłuszczu mlecznego 82% wa gowo oraz maksymalnej zawartości wo dy 16% wagowo lub/i 19

20 AGENCJA RYNKU ROLNEGO masło solone o minimalnej zawar tości tłuszczu mlecznego 80% wagowo, maksymalnej zawartości wody 16% wa gowo oraz minimalnej zawartości soli 2% wagowo, jeśli: zostało wyprodukowane ze śmie tanki pochodzącej z UE, w zakładzie produkcyjnym spełniającym wymagania weterynaryjne UE, spełnia wymagania krajowej klasy ja kości, zgodnie z normą PN A Mleko i przetwory mleczne Masło, zostało zakupione w Polsce przez beneficjenta od dostawcy masła zatwier dzonego przez ARR do udziału w me chanizmie, zostało wykorzystane do przygoto wania posiłków w stołówce (lub innej formie zbiorowego żywienia), w której posiłki te wydane będą uprawnionym konsumentom). Masło przeznaczone do sprzedaży w ra mach mechanizmu musi być oznakowa ne zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1898/2005 ustanawiającym szczegóło we zasady wprowadzenia w życie rozpo rządzenia Rady (WE) nr 1255/1999 w od niesieniu do środków w zakresie zbytu śmietanki, masła i masła skoncentrowane go na rynku Wspólnoty (z późn. zm.). Dostawcy masła i beneficjenci mogą składać Wnioski o zatwierdzenie (wpis do rejestru) w OT ARR właściwym ze względu na swoją siedzibę, w ciągu ca łego roku kalendarzowego. Zatwierdzeni do udziału w mechani zmie beneficjenci (wraz z informacją o wpisie do rejestru i nadaniu numeru za twierdzenia) otrzymają od ARR specjal ne dokumenty bony, uprawniające do zakupu masła w ramach mechanizmu. Każdy bon zawiera informację o maksy malnej ilości masła, którą beneficjent mo że zakupić w ramach tego bonu. Każde mu konsumentowi pozostającemu pod opieką beneficjenta przysługują w ramach mechanizmu 2 kg masła miesięcznie. Po dostarczeniu przez dostawcę ma sła w ramach danego bonu, beneficjent przekazuje ten bon dostawcy. Dostawca masła (zatwierdzony do udziału w mechanizmie), który zrealizo wał dostawy masła do beneficjenta/be neficjentów, składa w OT ARR właści wym ze względu na swoją siedzibę Wniosek o zapłatę kwoty należnej z tytułu dopłat wraz z oryginalnymi bo nami otrzymanymi od beneficjenta/be neficjentów oraz pozostałymi załączni kami określonymi w Warunkach udzie lania dopłat do zakupu masła przez instytucje i organizacje niedochodowe. Minimalną ilość masła, na którą do stawca masła może złożyć wniosek, określa rozporządzenie Ministra Rol nictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 kwiet nia 2005 r., Dz. U. nr 80, poz. 701 i wy nosi 100 kg. Stawka dopłaty jest określona w roz porządzeniu Komisji Europejskiej i jest dostępna na stronie internetowej ARR. Obecnie wynosi ona 40 euro do 100 kg masła. ARR wypłaca dopłatę przysługującą dostawcy masła w terminie 60 dni od da ty złożenia we właściwym OT ARR wniosku o zapłatę kwoty należnej z ty tułu dopłat wraz z kompletem niezbęd nych dokumentów. Wzory formularzy oraz Warunki udzielania dopłat do zakupu masła przez instytucje i organizacje niedochodowe są dostępne: na stronie internetowej w Oddziałach Terenowych ARR w Centrali ARR w Warszawie, ul. Nowy Świat 6/12 Szczegółowe informacje dotyczące dopłat do zakupu masła przez instytu cje i organizacje niedochodowe moż na uzyskać w: Oddziałach Terenowych ARR Telefonicznym Punkcie Informacyj nym ARR (022) Konwersja, dzierżawa i zakup kwot mlecznych Przypomnienie zasad i terminów Konwersja Agencja Rynku Rolnego uprzejmie in formuje, że 31 grudnia 2007 roku upły wa termin składnia wniosków od produ centów mleka o dokonanie konwersji in dywidualnych ilości referencyjnych (IIR) w roku kwotowym 2007/2008. Jeżeli dostawca mleka posiada indy widualną ilość referencyjną dla dostaw cy bezpośredniego i/lub indywidualną ilość referencyjną dla dostawcy hurto wego, to może dokonywać zamiany czyli konwersji części lub całości jed nej ilości na drugą. Zamienić (konwertować) można tyl ko niewykorzystaną w danym roku kwo towym indywidualną ilość referencyjną 20 lub jej część. Konwersja może być sta ła lub tymczasowa. Konwersji stałej dokonuje się na wniosek właściciela IIR. Konwersji tymczasowej dokonuje się na wniosek właściciela lub tzw. po siadacza zależnego (tj. kogoś, kto nie jest właścicielem IIR, lecz posiada tylko cza sowe prawo do niej, np. biorący IIR w używanie lub dzierżawiący gospodar stwo z IIR). Konwersja tymczasowa jest ważna w okresie jednego roku kwoto wego (tj. od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku). Wygasa ona automa tycznie ostatniego dnia roku kwotowe go, tj. 31 marca. Wniosek o konwersję indywidualnej ilości referencyjnej (na formularzu ARR) wraz z dokumentem potwierdzającym posiadanie gospodarstwa rolnego do stawca składa osobiście lub przesyła li stem poleconym do Oddziału Tereno wego ARR (właściwego dla swojego miejsca zamieszkania albo siedziby) od 1 sierpnia do 31 grudnia danego roku kwotowego. Wniosek o konwersję powinien być uzasadniony, tj. powinien być określo ny powód zamiany indywidualnej ilo ści referencyjnej (np. możliwość dostar czania mleka do podmiotu skupujące go, możliwość sprzedaży mleka i przetworów mlecznych w ramach agro turystyki). Jeżeli producent otrzymał dodatko wą indywidualną ilość referencyjną z