OKREŚLANIE WYNIKÓW FINANSOWYCH LINII I FRAGMENTÓW SIECI KOMUNIKACYJNEJ - STUDIUM PRZYPADKU GDYNI

Transkrypt

1 OKREŚLANIE WYNIKÓW FINANSOWYCH LINII I FRAGMENTÓW SIECI KOMUNIKACYJNEJ - STUDIUM PRZYPADKU GDYNI Inteligentny transport publiczny Zorientowane na klienta zar ządzanie komunikacją miejską z wykorzystaniem nowych źródeł danych prof. dr hab. Olgierd Wyszomirski mgr Marcin Gromadzki Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni Smart Public Transport Customer-orie nte d urban transpor t management using new data sources Warszawa, kwietnia 2015 r.

2 ROZLICZENIA EKONOMICZNO-FINANSOWE POMIĘDZY ORGANIZATORAMI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ W ŚWIETLE OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA (1/3) Zgodnie z art. 4 ust. 9 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, organizator publicznego transportu zbiorowego to właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze. 2

3 ROZLICZENIA EKONOMICZNO-FINANSOWE POMIĘDZY ORGANIZATORAMI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ W ŚWIETLE OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA (2/3) Art. 7. ust 1. ustawy o publicznym transporcie zbiorowym Organizatorem publicznego transportu zbiorowego jest: 1) gmina na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich lub której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin, które zawarły porozumienie; 2) związek międzygminny na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin tworzących związek międzygminny. 3

4 ROZLICZENIA EKONOMICZNO-FINANSOWE POMIĘDZY ORGANIZATORAMI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ W ŚWIETLE OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA (3/3) Art. 74 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym 1. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez te porozumienia zadań publicznych. 2. wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania. Art. 64 ust. 1 W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. 4

5 PRZEDMIOT I ZAKRES POROZUMIEŃ MIĘDZYGMINNYCH W SPRAWIE ORGANIZOWANIA KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH wspólna organizacja i wykonywanie komunikacji miejskiej w ramach lokalnego transportu zbiorowego, obejmujące określone linie komunikacyjne funkcjonujące na danym obszarze zasady stanowienia cen biletów zasady stanowienia przepisów porządkowych zasady wydawania zezwoleń na obsługę linii objętych porozumieniem 5

6 ZAKRES ZADAŃ POWIERZANYCH PRZEZ JEDNĄ GMINĘ DRUGIEJ W RAMACH POROZUMIENIA MIĘDZYGMINNEGO NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH (1/3) prowadzenie badań rynku, w tym efektywności ekonomicznej funkcjonowania linii komunikacyjnych planowanie rozwoju opracowywanie rozkładów jazdy emitowanie i dystrybuowanie biletów kontrola biletów i windykacja należności za przejazdy bez ważnego biletu promocja usług 6

7 ZAKRES ZADAŃ POWIERZANYCH PRZEZ JEDNĄ GMINĘ DRUGIEJ W RAMACH POROZUMIENIA MIĘDZYGMINNEGO NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH (2/3) określanie poziomu udziału gminy w kosztach powierzonego zadania, w tym w wykonywaniu usług przewozowych przez operatorów zawieranie umów z operatorami na realizację usług i dokonywanie płatności za świadczone usługi przewozowe kontrola realizacji przewozów pod względem ilościowym i jakościowym oraz nakładanie kar za niezgodną z umowami ilość i jakość usług 7

8 ZAKRES ZADAŃ POWIERZANYCH PRZEZ JEDNĄ GMINĘ DRUGIEJ W RAMACH POROZUMIENIA MIĘDZYGMINNEGO NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH (3/3) opracowywanie i udostępnianie informacji o obsłudze komunikacyjnej, w tym w pojazdach i Internecie umieszczanie na przystankach rozkładów jazdy, nazw przystanków i komunikatów oraz o ile pozwala na to miejsce cenników biletów, przepisów taryfowych i innych ważnych informacji przygotowywanie projektów taryfy opłat, przepisów taryfowych oraz przepisów porządkowych utrzymywanie czystości na przystankach i ich odśnieżanie 8

9 USTALENIA UMOWY DO POROZUMIENIA MIĘDZYGMINNEGO W SPRAWIE POWIERZENIA ORGANIZACJI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH (1/4) wskazanie jednostki, która będzie wykonywać wyszczególnione w umowie zadania zarząd transportu miejskiego lub komórka urzędu miasta (gminy) wyjściowa wielkość pracy eksploatacyjnej (liczba wozokilometrów) zabezpieczenia gminy organizującej komunikację miejską, związane z możliwością odstąpienia od warunków umowy przez gminę powierzającą (dotyczy to przede wszystkim realizacji określonej liczby wozokilometrów) wyszczególnienie możliwych odstępstw od ogólnej zasady powierzenia organizacji komunikacji miejskiej (linie nieobjęte porozumieniem, specyficzny sposób rozliczania wozokilometrów ) 9

10 USTALENIA UMOWY DO POROZUMIENIA MIĘDZYGMINNEGO W SPRAWIE POWIERZENIA ORGANIZACJI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH (2/4) zasady dokonywania zmian w rozkładach jazdy (przebieg tras, godziny odjazdów), w tym na czas remontów dróg i wyznaczonych objazdów wraz z zasadami pokrywania zmieniających się kosztów obsługi z tego tytułu zasady obliczania kosztów, obejmujących koszty przewozów (wynikające z zawartych umów z operatorami za zrealizowane wozokilometry) i koszty organizatora zasady obliczania przychodów, obejmujących: przychody z biletów danego organizatora (obliczane na podstawie wyników badań marketingowych lub w inny sposób) przychody pochodne (przychody z opłat dodatkowych, przychody z biletów emitowanych przez innego organizatora) dopłatę budżetową 10

11 USTALENIA UMOWY DO POROZUMIENIA MIĘDZYGMINNEGO W SPRAWIE POWIERZENIA ORGANIZACJI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH (3/4) odliczenia od kosztów kary nakładane na przewoźników za niezrealizowane usługi i nieodpowiadającą warunkom umów przewozowych jakość usług zasady obliczania dopłaty budżetowej i termin jej ostatecznego ustalenia, uwzględniający ewentualne zmiany w ofercie przewozowej wpływ gminy powierzającej usługi na sposób wyłaniania operatora (wgląd i uwagi do SIWZ) oraz ustalenie minimalnego udziału operatorów wyłonionych w ramach procedury przetargowej procedura ostatecznego rozliczania kosztów, przychodów i dopłaty budżetowej za dany rok, wynikająca ze zmian, które mogą zajść od dnia ustalenia tych parametrów do końca roku kalendarzowego 11

12 USTALENIA UMOWY DO POROZUMIENIA MIĘDZYGMINNEGO W SPRAWIE POWIERZENIA ORGANIZACJI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH (4/4) prawo do sprzedaży biletów przez gminę organizującą komunikację miejską i prawo do traktowania przychodów z tego tytułu jako dochodów własnych gminy organizującej komunikację miejską akceptacja rozkładów jazdy na rok następny przez gminę powierzającą zasady korzystania z przystanków, dworców i pętli 12

13 OBLICZANIE KOSZTÓW NA PODSTAWIE UMOWY NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH Koszty obliczane są w przekroju dnia powszedniego, soboty i niedzieli (święta) ze względu na zróżnicowanie w poszczególne rodzaje dni tygodnia i sumarycznie w skali roku, z uwzględnieniem okresów specyficznych, takich jak wakacje lub ferie. Analiza kosztów dotyczy roku poprzedniego, bieżącego i następnego. Koszty organizatora oblicza się przy uwzględnieniu kosztów pośrednich i bezpośrednich. Analiza kosztów obejmuje następujące przekroje: kursy, linie, obszar gminy. 13

14 OBLICZANIE PRZYCHODÓW NA PODSTAWIE UMOWY NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH Warunkiem poprawnego obliczania przychodów z biletów na obszarze gminy powierzającej usługi, jest posiadanie rzetelnych i wiarygodnych informacji o popycie i jego strukturze. Przychody, tak jak koszty, ze względu na ich specyfikę w poszczególnych rodzajach dni tygodnia, obliczane są dla dnia powszedniego, soboty i niedzieli (świąt) oraz sumarycznie dla roku, z uwzględnieniem specyfiki okresu wakacji i ferii. Poza przychodami z biletów, uwzględnia się proporcjonalnie do zakresu obsługi przychody z opłat dodatkowych oraz inne przychody związane z funkcjonowaniem komunikacji miejskiej w gminie, która powierzyła organizowanie usług. Analiza przychodów obejmuje poprzedni, bieżący oraz następny i tak jak w przypadku kosztów jest prezentowana w przekroju kursów, linii oraz całej gminy. 14

15 OBLICZANIE KWOT Y DOPŁAT Y BUDŻETOWEJ NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH Kwotę rocznej prognozowanej dopłaty budżetowej oblicza się wg wzoru: gdzie: D = K c K u (P b + P m ) W rb D kwota dopłaty budżetowej na rok następny P b przychody z biletów P m przychody z opłat dodatkowych i ewentualne inne przychody K c koszty całkowite obsługi komunikacyjnej (przewozów i organizatora) K u kary umowne W rb wynik finansowy komunikacji miejskiej w danej gminie w roku bieżącym (przeprowadzenia badań i obliczeń) 15

16 WYNIKI BADAŃ MARKETINGOWYCH JAKO ŹRÓDŁO DANYCH O POPYCIE I JEGO STRUKTURZE NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH w badaniach marketingowych wykorzystuje się zasady statystyki, pozwalające na określenie na podstawie próby badawczej charakterystyki całej badanej populacji błąd obliczonych parametrów ekonomiczno-finansowych nie przekracza +/3% najczęściej zawiera się w przedziale 0,5-1,8% wyniki badań marketingowych pozwalają nie tylko na obliczenie parametrów ekonomiczno-eksploatacyjnych potrzebnych do rozliczeń pomiędzy gminami, ale umożliwiają także planowanie oferty przewozowej uwzględniające wielkość popytu i poziom odpłatności poszczególnych kursów, linii, obszarów obsługi 16

17 RAPORT Z BADAŃ MARKETINGOWYCH POPY TU ORAZ WYNIKÓW FINANSOWYCH LINII I FRAGMENTÓW SIECI NA PRZYKŁADZIE GDYNI I GMIN OŚCIENNYCH Na podstawie danych z badań opracowywany jest raport, pt. Sytuacja eksploatacyjno-ekonomiczna komunikacji miejskiej w gminie [ ] w świetle wyników badań marketingowych. W strukturze raportu wyodrębnia się następujące części: funkcjonowanie komunikacji miejskiej w danej gminie po badaniach marketingowych z poprzedniego roku; zakres badań marketingowych w danej gminie w bieżącym roku; popyt na usługi komunikacji miejskiej w danej gminie w świetle wyników badań marketingowych z bieżącego roku; ocena ekonomiczno-finansowa komunikacji miejskiej w danej gminie w świetle wyników badań marketingowych z bieżącego roku; założenia eksploatacyjne i ekonomiczno-finansowe obsługi komunikacyjnej danej gminy w następnym roku. 17

18 ROCZNA LICZBA PRZEWIEZIONYCH PASAŻERÓW W GMINACH OŚCIENNYCH OBSŁUGIWANYCH PRZEZ ZKM W GDYNI (2014) Wejherowo Kosakowo Rumia Sopot Szemud Żukowo 18

19 LICZBA PASAŻERÓW W PRZELICZENIU NA 1 WOZOKM W GMINACH OŚCIENNYCH OBSŁUGIWANYCH PRZEZ ZKM W GDYNI (2014) Wejherowo Kosakowo Rumia Sopot Szemud Żukowo 19

20 STRUKTURA POPY TU W GMINACH OŚCIENNCYH OBSŁUGIWANYCH PRZEZ ZKM W GDYNI [%] (2014) Wejherowo Kosakowo Rumia Sopot Szemud Żukowo Bilety normalne Przejazdy bezpłatne - uprawnieni Inne - bilety ZTM w Gdańsku Bilety ulgowe Przejazdy bezpłatne - "gapowicze" 20

21 UDZIAŁ PASAŻERÓW Z BILETAMI OKRESOWYMI W GMINACH OŚCIENNYCH OBSŁUGIWANYCH PRZEZ ZKM W GDYNI [%] (2014) Wejherowo Kosakowo Rumia Sopot Szemud Żukowo 21

22 PRZYCHODY NA 1 WOZOKM W GMINACH OŚCIENNYCH OBSŁUGIWANYCH PRZEZ ZKM W GDYNI [ZŁ/WOZOKM] (2014) Wejherowo Kosakowo Rumia Sopot Szemud Żukowo 22

23 PRZYCHODY NA 1 PASAŻERA W GMINACH OŚCIENNYCH OBSŁUGIWANYCH PRZEZ ZKM W GDYNI [ZŁ/PAS.] (2014) Wejherowo Kosakowo Rumia Sopot Szemud Żukowo 23

24 WSKAŹNIKI ODPŁATNOŚCI W PRZEKROJU POSZCZEGÓLNYCH GMIN OŚCIENNYCH OBSŁUGIWANYCH PRZEZ ZKM W GDYNI [%] (2014) Wejherowo Kosakowo Rumia Sopot Szemud Żukowo 24

25 DOPŁATA DO 1 WOZOKM W PRZEKROJU W PRZEKROJU POSZCZEGÓLNYCH GMIN OŚCIENNYCH OBSŁUGIWANYCH PRZEZ ZKM W GDYNI [ZŁ/WOZOKM] (2014) Wejherowo Kosakowo Rumia Sopot Szemud Żukowo 25

26 PODSUMOWANIE (1/3) 1. Umowa do porozumienia międzygminnego jest dobrym instrumentem kształtowania lokalnego transportu zbiorowego. 2. Umowa powinna regulować wszystkie istotne kwestie, dotyczące organizowania usług tego transportu przez określoną gminę na rzecz innej gminy. 26

27 PODSUMOWANIE (2/3) 3. W umowie do porozumienia międzygminnego szczególnie ważne znaczenie ma: szczegółowe określenie powierzonych zadań; sformułowanie zabezpieczeń dotyczących przestrzegania postanowień umów z usługodawcami, w szczególności z operatorami w zakresie okresu ich obowiązywania, uzgodnionej wielkości pracy eksploatacyjnej oraz przyjętych zasad płatności; ustalenie zasad określania udziału w kosztach obsługi komunikacyjnej przez gminę na rzecz której organizowane są usługi lokalnego transportu zbiorowego. 27

28 PODSUMOWANIE (3/3) 4. Określenie udziału w kosztach w postaci niezbędnej kwoty dopłaty budżetowej wymaga uzgodnienia szczegółowej metodologii obliczeń kosztów i przychodów z usług lokalnego transportu zbiorowego świadczonych na rzecz danej gminy. 5. Na podstawie wyników badań marketingowych powinien zostać opracowany raport dotyczący sytuacji eksploatacyjnej i ekonomiczno-finansowej linii i fragmentów sieci komunikacyjnej, obejmujących daną gminę. 28