Wychowanie w erze cyfrowej koncepcja i praktyka. Jacek Pyżalski Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu Instytut Medycyny Pracy w Łodzi

Transkrypt

1 Wychowanie w erze cyfrowej koncepcja i praktyka Jacek Pyżalski Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu Instytut Medycyny Pracy w Łodzi

2 Czy obraz medialny jest inny niż 100 lat temu? Telefon 1890 Radio 1891 Telewizja Internet (jako nazwa) 1974 Wikipedia 2001 Facebook 2003 Youtube 2005 Twitter 2006 Pinterest 2010 Punkt wyjścia

3 Co nowego w nowych mediach? Nowe role obok odbiorcy, egalitarny nadawca, ale potencjalny (w sensie roli i jakości) Obserwowanie praktyk medialnych innych ludzi (dawniej ograniczone do najbliższego otoczenia) Media jako środowisko relacji społecznych (modyfikacja kluczowych relacji) Media jako konkurent tradycyjnych środowisk edukacyjnych i socjalizacyjnych Nasycenie/przesycenie przkazem

4 Edukacja medialna i jej adekwatność Wszyscy wiedzą, że tak ale jak? Odpowiedź może wynikać z różnych danych dotyczących tego: Co młodzi ludzie robią złego i dobrego online Jak wygląda praktyka i skuteczność obecnie prowadzonych działań Ale: odpowiadając na pytanie jak?nie unikniemy pytania o wartości, z których wynikać będzie to, co robimy

5 Przyjrzyjmy się temu Jaka często jest EM 2.0? Jaka powinna być? Czy edukacja medialna wystarczy? Skąd odpowiedzi na te pytania? Czy to pewne odpowiedzi? szczególnie jeśli idzie o pytanie dotyczące stanu pożądanego? Ograniczymy się do edukacji medialnej w szkole

6 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Opiera się nauproszczonych założeniach dorosłych, co do zaangażowania młodych ludzi w wykorzystanie mediów a nie rzeczywistych danych Powinna wynikać z rzeczywistego obrazu sytuacji uwzględniającego ilościowy i jakościowy charakter zjawisk

7 Inne spostrzeganie skali Nauczyciele % Gimnazjaliści % Zauważam, że spędzam coraz więcej czasu przed komputerem ,7 Nudzę się, gdy przez jeden dzień nie mam dostępu do Internetu. 8 37,8 Lepiej żeby nikt nie wiedział, co robię w Internecie. 5,1 32,7 Potrafię samodzielnie stworzyć stronę internetową. 26,5 46,9 Prowadzę swoją stronę internetową lub blog. 5,8 25,9 Czuję się lepiej w świecie wirtualnym niż w realnym. 1,9 15,6 Wśród moich zainteresowań Internet jest na pierwszym miejscu. 5,6 10,3 Źródło: Pyżalski (2012) Polscy gimnazjaliści N=2143)

8 Nierówności cyfrowe (Hacker, VanDijk, 2003; Hacker, Mason, 2003) 1. Brak doświadczeń z nowymi technologiami Bariera ta ma głównie charakter emocjonalny i wiąże się albo z niechęcią stosowania nowych technologii, albo z obawami, że wykonując określone czynności przy korzystaniu z nowych technologii komunikacyjnych można popełnić błąd 2. Brak sprzętu komputerowego i dostępu do internetu Jest to bariera typowo "fizyczna" -wiąże się ona z brakiem dostępu do odpowiednich możliwości technicznych (np. łącza internetowego) 3. Brak kompetencji cyfrowych 4. Brak mozliwości wykorzystania nowych technologii komunikacyjnych Bariera ta rozumiana jest jako nieumiejętność obsługi urządzeń technicznych związana, np. z brakiem dostosowania ich interfejsu do możliwości użytkownika lub brakiem w otoczeniu użytkownika wsparcia ze strony innych osób, które są bardziej kompetentne. Ta bariera odnosi się głównie do kapitału kulturowego oraz treści tego jak internet jest wykorzystywany przez poszczególne osoby.

9 Specjalne potrzeby edukacyjne a nowe media (Plichta, 2012, 2013)

10 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Koncentruje się na technicznej stronie korzystania z technologii (hasła, zabezpieczenia, itd.) Powinna silniej uwzględniać społeczne znaczenie wykorzystania technologii (relacje online, rolę jaką pełnią określone działania młodych ludzi)

11 Dorośli koncentrują się na technologii i łączą jej zastosowanie z pojawianiem się niewłaściwych zjawisk. Zamiast koncentrować się na zastosowaniu technologii, jak robią to sami młodzi ludzie, dorośli oskarżają technologię i szukają technicznych rozwiązań problemów, które się pojawiają (Dunkels i in., 2011, s.3).

12 Efekt Próba skanalizowania edukacji medialnej i ograniczenie jej do lekcji informatyki Przecenianie technologicznego charakteru działań związanych z edukacją medialną co czasami prowadzi do jej niepodejmowania

13 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Jest odpowiedzią na sytuacje(szczególnie kryzysowe), które pojawiły się przy okazji wykorzystania mediów przez młodych ludzi Powinna być ciągłym działaniem, które prowadzone jest bez inspiracji wynikających z wydarzeń specjalnych

14 Przykład Przypadek cyberbullyingu jako inspiracja do rozpoczęcia zajęć dotyczących edukacji medialnej Jedna z pań pedagog, pracująca w szkole podstawowej opisuje sytuacje wysyłania do jednego z uczniów esemesów z pogróżkami. Dopiero ta sytuacja stała się przyczynkiem do warsztatów z klasą (a potem także innymi) (N, K, nr 261). Sytuacja agresji elektronicznej w jednym z gimnazjów zainspirowałyz kolei do przeprowadzenia zajęć dotyczących przemocy, agresji, internetu i możliwości jego złego wpływu (N, K, nr 232). W innej szkole, gdzie przesyłano obraźliwe esemesy i zdjęcia na temat otyłej dziewczynki przeprowadzono później szkolenia i warsztaty dla młodzieży na temat dyskryminacji (N, K, nr 76).

15 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Koncentrujesię (a czasami ogranicza) do tematyki zagrożeń Powinna w większymstopniu uwzględniać konstruktywne wykorzystanie nowych mediów (zarówno związane z korzyściami jednostki, jak i społecznymi)

16 To problem, gdyż Większość młodych ludzi korzysta z nowych mediów w sposób funkcjonalny (Dunkels, 2011; Kirwil, 2011, Większość młodych ludzi doświadcza zagrożeń o mniej poważnym charakterze

17 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Wykorzystuje jako metodę szkolenia, warsztaty Powinna w większymstopniu przebiegać w działaniu, przy okazji

18 Przykład zawsze aktualny

19 Przykład Lip-dubi jego edukacyjne i wychowawcze korzyści (Kaczmarek-Śliwińska, 2013) współpraca, związana z realizacją dużego wymagającego koordynacji projektu. Dotyczy ona relacji pomiędzy uczniami na poziomie klasy, uczniami różnych klas a także uczniami a nauczycielami. Warto tu zaznaczyć, że tworzenie lipduba stanowi unikalną możliwość tworzenia tak wielokierunkowej sieci współpracy w szkole; twórczość lip-dub wymaga twórczego działania sama tematyka, jak i sposób jej zaprezentowania może być różnorodna. Wystarczy obejrzeć kilka lip-dubów przygotowanych w szkołach, żeby zobaczyć, iż wyobraźnia młodych ludzi w tym zakresie jest nieskończona;

20 możliwość konstruktywnego budowania swojej samooceny i wizerunku młodzi ludzie uczestniczący w produkcji lip-duba mogą w filmie zaprezentować swoje zainteresowania, czy umiejętności. W szczególności może to być ważne dla tych uczniów, którzy nie potrafią osiągnąć w szkole sukcesów rozumianych w sposób tradycyjny; identyfikacja ze szkołą. Lip-dub jest osadzony w realiach konkretnej placówki. Zatem osoby tworzące go w naturalny sposób identyfikują się z miejscem, w którym ten rodzaj twórczości powstaje.

21 Pomocy! Rodzaj pomocy % Pytali o poradę dorosłe osoby z rodziny(np. mamę, wujka, dziadka) Pytali o poradę przyjaciół/kolegów, których znają ze szkoły, osiedla itp. 58,8 41,7 Poszukiwali w internecie (np. na forach internetowych) wypowiedzi innych osób dyskutujących o podobnym problemie 39,2 Poszukiwali odpowiedzi na swój problem w poradnikach, książkach, czasopismach Odwiedzili specjalistę w jego gabinecie(np. psychologa, pedagoga, dietetyka) Odwiedzali strony internetowe, na których piszą specjaliści np. lekarze, psychologowie, dietetycy 17 Pytali o poradę przyjaciół/kolegów, których znają tylko z internetu Zwrócili się o pomoc do specjalisty(np. psychologa, pedagoga, dietetyka) w internecie Zadzwonili do telefonu zaufania ,4 5,4 2, 1

22 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Opiera się o eksperckie spojrzenie osób dorosłych Pownna względniać interpretacje i spostrzeganie samych młodych ludzi

23 Różnica w spostrzeganiu powagi zagrożeń online Czym różni się agresja elektroniczna od tradycyjnej? Gimnazjaliści Nauczyciele a/ Jej konsekwencje są takie % % same 29 32,4 b/ Jej konsekwencje są bardziej poważne 12,9 47,8 c/ Jej konsekwencje są mniej poważne 39,5 2,8 d/ Nie potrafię tego określić 18,6 17

24 Czy każdy cyberbullying jest cyberbullyingiem? Zjawisko Drama (boyd, Marvick, 2011) Inna rola Inne społeczne znaczenie Pozytywne spostrzeganie Także zachowania w grach

25 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Koncentruje się na nauczycielu w roli edukatora Uwzględnia edukację realizowaną przez inne źródła rówieśniczą, inne osoby dostępne online, edukację dorosłych przez młodych ludzi

26 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Koncentruje się na nowych mediach bagatelizując tradycyjne Uwzględnia konwergencję,a więc rolę zmienionych, przeplecionych z nowymi mediami mediów tradycyjnych

27 Pełen kalejdoskop mediów Wykorzystanie tradycyjnej edukacji medialnej

28 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Traktuje młodych ludzi w nowychmediach jako nowe plemię o innych potrzebach rozwojowych Powinna rozumieć i uwzględniaćpotrzeby rozwojowe, które są zamaskowane przez ich przejawy realizowane za pomocą nowych mediów

29 Potwierdza to szereg badań etnograficznych, jakościowych Living and Learning with New Media (2008)

30 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Koncentruje się na życiumłodych ludzi online jako jakościowo różnym od funkcjonowania offline Traktuje oba światy (online i offline) równorzędnie, komplementarnie

31 Przykłady badań Wiele badań wskazuje na korelację funkcjonowania online i offline Kreacja treści (content creating) (Lenhart) Zjawiska dysfunkcjonalne, np. cyberbullying (Pyżalski, 2012; Zweig i in.,2013), także inne jakościowo zachowania ryzykowne

32 Edukacja medialna Jaka często jest? Jaka powinna być? Skoncentrowanana funkcjonowaniu w świecie mediów Powinna potrafić znaleźćmiejsce dla mediów, czasami wiąże się to ze świadomą rezygnacją z nich w różnych obszarach

33 Więc jaka powinna być edukacja medialna? -podsumowanie

34 Edukacja medialna to za mało Edukacja medialna Kontekst offline Wychowanie w erze cyfrowej

35 Co jest warunkiem tego aby ktoś był przygotowany do życia w świecie nowych mediów?

36 Zmiana filozofii Edukacja medialna w szkole Szkoła funkcjonująca i wychowująca w erze nowych mediów

37