Semantyczne podobieństwo stron internetowych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Semantyczne podobieństwo stron internetowych"

Transkrypt

1 Uniwersytet Mikołaja Kopernika Wydział Matematyki i Informatyki Marcin Lamparski Nr albumu: Praca magisterska na kierunku Informatyka Semantyczne podobieństwo stron internetowych Praca wykonana pod kierunkiem prof. dra hab. Włodzisława Ducha w Katedrze Informatyki Stosowanej TORUŃ 2008

2 Spis treści 1 Wprowadzenie Motywacja Cel i zakres pracy Struktura Konwencje typograficzne Znajdowanie informacji w sieci Wyszukiwarki internetowe Robot internetowy Indeksowanie Ranking Wizualizacja wyników Serwisy społecznościowe Grupy wspólnych zainteresowań Eksperymentalne rozwiazania Carrot Clusty Kartoo Mooter Klasteryzacja danych Klasteryzacja dokumentów tekstowych Model przestrzeni wektorowej Automatyczne przetwarzanie dokumentów Analiza leksykalna Stoplista Stemming Wykrywanie fraz Przegląd metod klasteryzacji Semantyczny internet 7 1

3 5 Implementacja 8

4 Rozdział 1 Wprowadzenie Tu będzie wstęp. Internet semantyczny jest martwy! 1.1 Motywacja 1.2 Cel i zakres pracy 1.3 Struktura 1.4 Konwencje typograficzne 3

5 Rozdział 2 Znajdowanie informacji w sieci 2.1 Wyszukiwarki internetowe Robot internetowy Indeksowanie Ranking Wizualizacja wyników 2.2 Serwisy społecznościowe Grupy wspólnych zainteresowań 2.3 Eksperymentalne rozwiazania Carrot Clusty Kartoo Mooter 4

6 Rozdział 3 Klasteryzacja danych Klasteryzacja danych (grupowanie, analiza skupień) jest to Klasteryzacja dokumentów tekstowych Model przestrzeni wektorowej 3.2 Automatyczne przetwarzanie dokumentów Wstępne przetwarzanie dokumentów jest bardzo ważnym etapem w procesie wydobywania informacji. Od jego przebiegu zależy nie tylko ilość zredukowanych cech (termów), ale również celność wybranych terminów. Niektóre z przedstawionych w tym rozdziale technik takich jak analiza leksykalna są koniecznością, natomiast inne, takie jak stemming, są opcjonalne i służą głównie poprawie jakości procesu wyszukiwania. Warto zwrócić uwagę, iż proces wstępnego przetwarzania jest jedyną częścią, w której znaczenie odgrywa język przetwarzanego dokumentu Analiza leksykalna Analiza leksykalna jest procesem polegającym na zamianie ciągu znaków na ciąg tokenów (bloków tekstu). Jakość dokonanej analizy znacząco wpływa na efektywność później zastosowanych algorytmów. Teoretycznie, zadanie sprowadza się głównie do rozdzielenia tekstu zgodnie z występującymi w nim znakami białymi i interpunkcyjnymi. Znaki takie jak liczby czy znaki specjalne (przykładowo \, * itp.) z reguły nie wnoszą żadnego znaczenia i mogą zostać usunięte, co więcej, mogą posłużyć jako dodatkowe separatory wyrazów. 5

7 ROZDZIAŁ 3. KLASTERYZACJA DANYCH 6 Niestety, w praktyce często potrzebujemy dużo bardziej wyrafinowanych metod, gdzie znaki interpunkcyjne pozwolą na rozróżnienie przynależności słów do konkretnych zdań, a liczby pozostaną ważnymi częściami akronimów (np. D2H2 1 ). Techniki używane podczas przetwarzania powinny zostać dobrane pod kontem rodzaju rozpatrywanego dokumentu. W przypadku analizy dokumentów sieci World Wide Web, wyrażanych najczęściej za pomocą języka HTML 2 należy zwrócić szczególną uwagę na konstrukcję dokumentu gdyż jego drzewiasta struktura pozwala na wyróżnienie bardziej reprezentatywnych słów. Wyrazy znajdujące się w tytule strony oraz tagach <META/> nierzadko są cenniejsze niż te występujące w głównej części dokumentu - tagu <BODY>[1, Riboni, 2002]. Znaki specjalne HTML takie jak &nbsp powinny zostać zamienione na ich słowne odpowiedniki i poddane kolejnym etapom przetwarzania. Ostatecznie wszystkie tagi HTML muszą zostać usunięte, gdyż nie niosą ze sobą żadnego znaczenia Stoplista Stemming Wykrywanie fraz 3.3 Przegląd metod klasteryzacji 1 Distributed Diagnosis and Home Healthcare 2 HyperText Markup Language

8 Rozdział 4 Semantyczny internet 7

9 Rozdział 5 Implementacja 8

10 Bibliografia [1] Daniele Riboni. Feature selection for web page classification,

Wykaz tematów prac magisterskich w roku akademickim 2018/2019 kierunek: informatyka

Wykaz tematów prac magisterskich w roku akademickim 2018/2019 kierunek: informatyka Wykaz tematów prac magisterskich w roku akademickim 2018/2019 kierunek: informatyka L.p. Nazwisko i imię studenta Promotor Temat pracy magisterskiej 1. Wojciech Kłopocki dr Bartosz Ziemkiewicz Automatyczne

Bardziej szczegółowo

AUTOMATYKA INFORMATYKA

AUTOMATYKA INFORMATYKA AUTOMATYKA INFORMATYKA Technologie Informacyjne Sieć Semantyczna Przetwarzanie Języka Naturalnego Internet Edytor Serii: Zdzisław Kowalczuk Inteligentne wydobywanie informacji z internetowych serwisów

Bardziej szczegółowo

Wyszukiwarki stosują różne metody oceny stron i algorytmy oceniające za indeksowane strony różnią się w poszczególnych wyszukiwarkach, ale można

Wyszukiwarki stosują różne metody oceny stron i algorytmy oceniające za indeksowane strony różnią się w poszczególnych wyszukiwarkach, ale można Wyszukiwarki stosują różne metody oceny stron i algorytmy oceniające za indeksowane strony różnią się w poszczególnych wyszukiwarkach, ale można jednak wyróżnić 3 główne elementy, które brane są pod uwagę:

Bardziej szczegółowo

Analiza danych tekstowych i języka naturalnego

Analiza danych tekstowych i języka naturalnego Kod szkolenia: Tytuł szkolenia: ANA/TXT Analiza danych tekstowych i języka naturalnego Dni: 3 Opis: Adresaci szkolenia Dane tekstowe stanowią co najmniej 70% wszystkich danych generowanych w systemach

Bardziej szczegółowo

Forma. Główny cel kursu. Umiejętności nabywane przez studentów. Wymagania wstępne:

Forma. Główny cel kursu. Umiejętności nabywane przez studentów. Wymagania wstępne: WYDOBYWANIE I WYSZUKIWANIE INFORMACJI Z INTERNETU Forma wykład: 30 godzin laboratorium: 30 godzin Główny cel kursu W ramach kursu studenci poznają podstawy stosowanych powszechnie metod wyszukiwania informacji

Bardziej szczegółowo

Wyszukiwanie informacji w internecie. Nguyen Hung Son

Wyszukiwanie informacji w internecie. Nguyen Hung Son Wyszukiwanie informacji w internecie Nguyen Hung Son Jak znaleźć informację w internecie? Wyszukiwarki internetowe: Potężne machiny wykorzystujące najnowsze metody z różnych dziedzin Architektura: trzy

Bardziej szczegółowo

Nadzorowanie stanu serwerów i ich wykorzystania przez użytkowników

Nadzorowanie stanu serwerów i ich wykorzystania przez użytkowników Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Tomasz Kapelak Nr albumu: 187404 Praca magisterska na kierunku Informatyka

Bardziej szczegółowo

Wydział Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji. Instytut Informatyki i Elektroniki. Instrukcja do zajęć laboratoryjnych

Wydział Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji. Instytut Informatyki i Elektroniki. Instrukcja do zajęć laboratoryjnych Wydział Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji Instytut Informatyki i Elektroniki Instrukcja do zajęć laboratoryjnych wersja: 1.0 Nr ćwiczenia: 12, 13 Temat: Cel ćwiczenia: Wymagane przygotowanie

Bardziej szczegółowo

#1 Wartościowa treść. #2 Słowa kluczowe. #3 Adresy URL

#1 Wartościowa treść. #2 Słowa kluczowe. #3 Adresy URL #1 Wartościowa treść Treść artykułu powinna być unikatowa (algorytm wyszukiwarki nisko ocenia skopiowaną zawartość, a na strony zawierające powtórzoną treść może zostać nałożony filtr, co skutkuje spadkiem

Bardziej szczegółowo

POZYCJONOWANIE I OPTYMALIZACJA STRON WWW PDF >>>WIĘCEJ<<<

POZYCJONOWANIE I OPTYMALIZACJA STRON WWW PDF >>>WIĘCEJ<<< POZYCJONOWANIE I OPTYMALIZACJA STRON WWW PDF. Wszystko O Pozycjonowaniu I Marketingu. >>>SEO STRONA Z SEO PORADAMI POZYCJONOWANIE I OPTYMALIZACJA STRON WWW PDF >>>WIĘCEJ

Bardziej szczegółowo

Text mining w programie RapidMiner Michał Bereta www.michalbereta.pl

Text mining w programie RapidMiner Michał Bereta www.michalbereta.pl Text mining w programie RapidMiner Michał Bereta www.michalbereta.pl 1. Wstęp Aby skorzystać z możliwości RapidMinera w zakresie analizy tekstu, należy zainstalować Text Mining Extension. Wybierz: 1 Po

Bardziej szczegółowo

Inteligentne wydobywanie informacji z internetowych serwisów społecznościowych

Inteligentne wydobywanie informacji z internetowych serwisów społecznościowych Inteligentne wydobywanie informacji z internetowych serwisów społecznościowych AUTOMATYKA INFORMATYKA Technologie Informacyjne Sieć Semantyczna Przetwarzanie Języka Naturalnego Internet Edytor Serii: Zdzisław

Bardziej szczegółowo

Tomasz Boiński: 1. Pozycjonowanie stron i zastosowanie mod_rewrite

Tomasz Boiński: 1. Pozycjonowanie stron i zastosowanie mod_rewrite Tomasz Boiński: 1 Pozycjonowanie stron i zastosowanie mod_rewrite Pozycjonowanie stron Promocja strony odbywa się poprzez umiejscowienie jej jak najwyżej w wynikach wyszukiwania Wyszukiwarki indeksują

Bardziej szczegółowo

Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa systemu Antyplagiat

Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa systemu Antyplagiat Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa systemu Antyplagiat Użytkownik Indywidualny Raport podobieństwa: ułatwia ocenę samodzielności badanego tekstu, wskazuje liczbę zapożyczonych fragmentów i podaje

Bardziej szczegółowo

SI w procesach przepływu i porządkowania informacji. Paweł Buchwald Wyższa Szkoła Biznesu

SI w procesach przepływu i porządkowania informacji. Paweł Buchwald Wyższa Szkoła Biznesu SI w procesach przepływu i porządkowania informacji Paweł Buchwald Wyższa Szkoła Biznesu Początki SI John MC Carthy prekursor SI Alan Thuring pomysłodawca testu na określenie inteligencji maszyn Powolny

Bardziej szczegółowo

Interaktywne wyszukiwanie informacji w repozytoriach danych tekstowych

Interaktywne wyszukiwanie informacji w repozytoriach danych tekstowych Interaktywne wyszukiwanie informacji w repozytoriach danych tekstowych Marcin Deptuła Julian Szymański, Henryk Krawczyk Politechnika Gdańska Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Katedra Architektury

Bardziej szczegółowo

extensible Markup Language, cz. 1 Marcin Gryszkalis, mg@fork.pl

extensible Markup Language, cz. 1 Marcin Gryszkalis, mg@fork.pl extensible Markup Language, cz. 1 Marcin Gryszkalis, mg@fork.pl Plan wykładu Wprowadzenie: historia rozwoju technik znakowania tekstu Motywacje dla prac nad XML-em Podstawowe koncepcje XML-a XML jako metajęzyk

Bardziej szczegółowo

Ekstrakcja informacji oraz stylometria na usługach psychologii Część 2

Ekstrakcja informacji oraz stylometria na usługach psychologii Część 2 Ekstrakcja informacji oraz stylometria na usługach psychologii Część 2 ws.clarin-pl.eu/websty.shtml Tomasz Walkowiak, Maciej Piasecki Politechnika Wrocławska Grupa Naukowa G4.19 Katedra Inteligencji Obliczeniowej

Bardziej szczegółowo

2

2 1 2 3 4 5 Dużo pisze się i słyszy o projektach wdrożeń systemów zarządzania wiedzą, które nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, bo mało kto korzystał z tych systemów. Technologia nie jest bowiem lekarstwem

Bardziej szczegółowo

ZNACZNIKI META. Znacznik META

ZNACZNIKI META. Znacznik META ZNACZNIKI META Znacznik META element dokumentu HTML dostarczający informacji niewidocznych dla użytkowników, lecz istotnych z punktu widzenia odbiorców dokumentu przeglądarek i serwisów wyszukiwawczych

Bardziej szczegółowo

Przetwarzanie Języka Naturalnego dr inż. Krzysztof Rzecki. Przetwarzanie Języka Naturalnego konspekt (30 godzin) Dr inż.

Przetwarzanie Języka Naturalnego dr inż. Krzysztof Rzecki. Przetwarzanie Języka Naturalnego konspekt (30 godzin) Dr inż. Przetwarzanie Języka Naturalnego konspekt (30 godzin) Dr inż. Krzysztof Rzecki Literatura: W. Lubaszewski, Słowniki komputerowe i automatyczna ekstrakcja informacji z tekstu, AGH Kraków 2009. Kłopotek

Bardziej szczegółowo

POZYCJONOWANIE STRONY SKLEPU

POZYCJONOWANIE STRONY SKLEPU . Wszystko O Pozycjonowaniu I Marketingu. >>>POZYCJONOWANIE STRON LEGNICA POZYCJONOWANIE STRONY SKLEPU >>>WIĘCEJ

Bardziej szczegółowo

O stronach www, html itp..

O stronach www, html itp.. O stronach www, html itp.. Prosty wstęp do podstawowych technik spotykanych w internecie 09.01.2015 M. Rad Plan wykładu Html Przykład Strona www Xhtml Css Php Js HTML HTML - (ang. HyperText Markup Language)

Bardziej szczegółowo

Metody indeksowania dokumentów tekstowych

Metody indeksowania dokumentów tekstowych Metody indeksowania dokumentów tekstowych Paweł Szołtysek 21maja2009 Metody indeksowania dokumentów tekstowych 1/ 19 Metody indeksowania dokumentów tekstowych 2/ 19 Czym jest wyszukiwanie informacji? Wyszukiwanie

Bardziej szczegółowo

OPTYMALIZACJA SERWISÓW INTERNETOWYCH >>>WIĘCEJ<<<

OPTYMALIZACJA SERWISÓW INTERNETOWYCH >>>WIĘCEJ<<< INTERNETOWYCH. Wszystko O Pozycjonowaniu I Marketingu. >>>POZYCJONOWANIE STRON BYDGOSZCZ OPTYMALIZACJA SERWISÓW INTERNETOWYCH >>>WIĘCEJ

Bardziej szczegółowo

Metody tworzenia efektywnych komitetów klasyfikatorów jednoklasowych Bartosz Krawczyk Katedra Systemów i Sieci Komputerowych Politechnika Wrocławska

Metody tworzenia efektywnych komitetów klasyfikatorów jednoklasowych Bartosz Krawczyk Katedra Systemów i Sieci Komputerowych Politechnika Wrocławska Metody tworzenia efektywnych komitetów klasyfikatorów jednoklasowych Bartosz Krawczyk Katedra Systemów i Sieci Komputerowych Politechnika Wrocławska e-mail: bartosz.krawczyk@pwr.wroc.pl Czym jest klasyfikacja

Bardziej szczegółowo

Pobieranie i przetwarzanie treści stron WWW

Pobieranie i przetwarzanie treści stron WWW Eksploracja zasobów internetowych Wykład 2 Pobieranie i przetwarzanie treści stron WWW mgr inż. Maciej Kopczyński Białystok 2014 Wstęp Jedną z funkcji silników wyszukiwania danych, a właściwie ich modułów

Bardziej szczegółowo

Instrukcja Użytkownika

Instrukcja Użytkownika Instrukcja Użytkownika Systemu Antyplagiatowego Plagiat.pl System Plagiat.pl jest narzędziem informatycznym służącym do porównywania dokumentów tekstowych. Wytypowani przez władze uczelni Użytkownicy,

Bardziej szczegółowo

Katedra Języków Specjalistycznych Wydział Lingwistyki Stosowanej U n i w e r s y t e t W a r s z a w s k i. Debiuty Naukowe. Leksykon tekst wyraz

Katedra Języków Specjalistycznych Wydział Lingwistyki Stosowanej U n i w e r s y t e t W a r s z a w s k i. Debiuty Naukowe. Leksykon tekst wyraz Katedra Języków Specjalistycznych Wydział Lingwistyki Stosowanej U n i w e r s y t e t W a r s z a w s k i Debiuty Naukowe III Leksykon tekst wyraz WARSZAWA 2009-1 - Seria Debiuty Naukowe Redaktor tomu

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej

Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytet Mikołaja Kopernika Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Marcin HENRYKOWSKI Nr albumu: 158069 Praca magisterska na kierunku Informatyka Archiwizacja

Bardziej szczegółowo

Steganografia w HTML. Łukasz Polak

Steganografia w HTML. Łukasz Polak Steganografia w HTML Łukasz Polak Plan prezentacji Co to jest steganografia? Historia i współczesność Rodzaje steganografii HTML język znaczników Możliwości zastosowania steganografii w HTML Steganografia

Bardziej szczegółowo

Lokalizacja Oprogramowania

Lokalizacja Oprogramowania mgr inż. Anton Smoliński anton.smolinski@zut.edu.pl Lokalizacja Oprogramowania 16/12/2016 Wykład 6 Internacjonalizacja, Testowanie, Tłumaczenie Maszynowe Agenda Internacjonalizacja Testowanie lokalizacji

Bardziej szczegółowo

Korpusomat narzędzie do tworzenia przeszukiwalnych korpusów języka polskiego

Korpusomat narzędzie do tworzenia przeszukiwalnych korpusów języka polskiego Korpusomat narzędzie do tworzenia przeszukiwalnych korpusów języka polskiego Witold Kieraś Łukasz Kobyliński Maciej Ogrodniczuk Instytut Podstaw Informatyki PAN III Konferencja DARIAH-PL Poznań 9.11.2016

Bardziej szczegółowo

OSA OTWARTY SYSTEM ANTYPLAGIATOWY

OSA OTWARTY SYSTEM ANTYPLAGIATOWY OSA OTWARTY SYSTEM ANTYPLAGIATOWY Kontrola antyplagiatowa pisemnych prac na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu Mariusz Czerniak Plan prezentacji Informacje o systemie OSA Kontrola wstępnych wersji

Bardziej szczegółowo

Lingwistyczny system definicyjny wykorzystujący korpusy tekstów oraz zasoby internetowe.

Lingwistyczny system definicyjny wykorzystujący korpusy tekstów oraz zasoby internetowe. Lingwistyczny system definicyjny wykorzystujący korpusy tekstów oraz zasoby internetowe. Autor: Mariusz Sasko Promotor: dr Adrian Horzyk Plan prezentacji 1. Wstęp 2. Cele pracy 3. Rozwiązanie 3.1. Robot

Bardziej szczegółowo

Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa serwisu Plagiat.pl

Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa serwisu Plagiat.pl Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa serwisu Plagiat.pl Raport podobieństwa: ułatwia ocenę badanego tekstu, określa w jakim stopniu badany dokument został napisany niesamodzielnie, wskazuje liczbę

Bardziej szczegółowo

Międzyplatformowy interfejs systemu FOLANessus wykonany przy użyciu biblioteki Qt4

Międzyplatformowy interfejs systemu FOLANessus wykonany przy użyciu biblioteki Qt4 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Agnieszka Holka Nr albumu: 187396 Praca magisterska na kierunku Informatyka

Bardziej szczegółowo

WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW Optymalizacja publikacji naukowych dla wyników wyszukiwarek ASEO 1

WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW Optymalizacja publikacji naukowych dla wyników wyszukiwarek ASEO 1 WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW Optymalizacja publikacji naukowych dla wyników wyszukiwarek ASEO 1 W celu zwiększenia indeksowania i przeszukiwania publikacji autorskich przez naukowe wyszukiwarki internetowe, należy

Bardziej szczegółowo

System SINUS otwarte narzędzie do budowy bibliograficznych baz danych

System SINUS otwarte narzędzie do budowy bibliograficznych baz danych System SINUS otwarte narzędzie do budowy bibliograficznych baz danych Marzena Błaszczyńska, Michał Kozak, Cezary Mazurek, Marcin Szymczak, Marcin Werla Wyzwania dla Instytucji Naukowej Parametryzacja i

Bardziej szczegółowo

POZYCJONOWANIE STRON PORADY

POZYCJONOWANIE STRON PORADY . Wszystko O Pozycjonowaniu I Marketingu. >>>OPTYMALIZACJA STRONY POD SEO POZYCJONOWANIE STRON PORADY >>>WIĘCEJ

Bardziej szczegółowo

Hosting WWW Bezpieczeństwo hostingu WWW. Dr Michał Tanaś (http://www.amu.edu.pl/~mtanas)

Hosting WWW Bezpieczeństwo hostingu WWW. Dr Michał Tanaś (http://www.amu.edu.pl/~mtanas) Hosting WWW Bezpieczeństwo hostingu WWW Dr Michał Tanaś (http://www.amu.edu.pl/~mtanas) Zakres tematyczny 1. Wstęp 2. Protokoły komunikacji 3. Serwer WWW Apache 4. Aplikacje server-side PHP 5. Firewall

Bardziej szczegółowo

POZYCJONOWANIE CHORZÓW >>>WIĘCEJ<<<

POZYCJONOWANIE CHORZÓW >>>WIĘCEJ<<< POZYCJONOWANIE CHORZÓW. Wszystko O Pozycjonowaniu I Marketingu. >>>POZYCJONOWANIE STRON W WYSZUKIWARCE POZYCJONOWANIE CHORZÓW >>>WIĘCEJ

Bardziej szczegółowo

Wyszukiwanie informacji

Wyszukiwanie informacji Wyszukiwanie informacji jak dobrze pytad Google? - podstawowe zasady formułowania dobrych zapytao - narzędzia Google dla ukrytego internetu - przygotował Marek Skibicki Podstawowe zapytanie Możemy poszukiwad

Bardziej szczegółowo

CLARIN infrastruktura naukowa technologii językowych i jej potencjał jako narzędzia badawczego

CLARIN infrastruktura naukowa technologii językowych i jej potencjał jako narzędzia badawczego CLARIN infrastruktura naukowa technologii językowych i jej potencjał jako narzędzia badawczego Maciej Piasecki Politechnika Wrocławska Instytut Informatyki Grupa Naukowa G4.19 maciej.piasecki@pwr.wroc.pl

Bardziej szczegółowo

Informatyka kl. 1. Semestr I

Informatyka kl. 1. Semestr I Informatyka kl. 1 Znajomość roli informatyki we współczesnym świecie. Rozróżnianie zestawu urządzeń w komputerze, rodzajów pamięci komputera, urządzeń wejścia i wyjścia. Umiejętność tworzenia dokumentu

Bardziej szczegółowo

Po zakończeniu rozważań na temat World Wide Web, poznaniu zasad organizacji witryn WWW, przeczytaniu kilkudziesięciu stron i poznaniu wielu nowych

Po zakończeniu rozważań na temat World Wide Web, poznaniu zasad organizacji witryn WWW, przeczytaniu kilkudziesięciu stron i poznaniu wielu nowych rk Po zakończeniu rozważań na temat World Wide Web, poznaniu zasad organizacji witryn WWW, przeczytaniu kilkudziesięciu stron i poznaniu wielu nowych pojęć, prawdopodobnie zastanawiasz się, kiedy zaczniesz

Bardziej szczegółowo

2 Podstawy tworzenia stron internetowych

2 Podstawy tworzenia stron internetowych 2 Podstawy tworzenia stron internetowych 2.1. HTML5 i struktura dokumentu Podstawą działania wszystkich stron internetowych jest język HTML (Hypertext Markup Language) hipertekstowy język znaczników. Dokument

Bardziej szczegółowo

Tematy magisterskie: Lp. Sugerowany stopień, kierunek studiów oraz specjalność Elektrotechnika Magisterska Dr hab. inż.

Tematy magisterskie: Lp. Sugerowany stopień, kierunek studiów oraz specjalność Elektrotechnika Magisterska Dr hab. inż. Katedra Automatyki i Elektroniki Wydział Elektryczny Zgodnie z procedurą dyplomowania na Wydziale, poniżej przedstawiono tematy prac dyplomowych dla studentów Elektrotechnika oraz Telekomunikacja kończących

Bardziej szczegółowo

Systemy pojedynczego logowania (Single Sign-On)

Systemy pojedynczego logowania (Single Sign-On) Systemy pojedynczego logowania (Single Sign-On) Opiekun pracy: prof. dr hab. inż. Zbiegniew Kotulski 24 stycznia 2011 Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Motywacja 3. Zagrożenia 4. Prywatność 5. Przykładowe

Bardziej szczegółowo

Proporcje podziału godzin na poszczególne bloki. Tematyka lekcji. Rok I. Liczba godzin. Blok

Proporcje podziału godzin na poszczególne bloki. Tematyka lekcji. Rok I. Liczba godzin. Blok Proporcje podziału godzin na poszczególne bloki Blok Liczba godzin I rok II rok Na dobry początek 7 Internet i gromadzenie danych 6 2 Multimedia 5 3 Edytory tekstu i grafiki 6 4 Arkusz kalkulacyjny 7 4

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA DLA I I II KLASY GIMNAZJUM

PROGRAM NAUCZANIA DLA I I II KLASY GIMNAZJUM PROGRAM NAUCZANIA DLA I I II KLASY GIMNAZJUM Proporcje podziału godzin na poszczególne bloki Blok Liczba godzin I rok II rok Na dobry początek 7 Internet i gromadzenie danych 6 2 Multimedia 5 3 Edytory

Bardziej szczegółowo

POZYCJONOWANIE W WYSZUKIWARKACH APTEK INTERNETOWYCH

POZYCJONOWANIE W WYSZUKIWARKACH APTEK INTERNETOWYCH ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 605 STUDIA INFORMATICA NR 25 2010 PIOTR JÓZWIAK GRZEGORZ SZYMAŃSKI Politechnika Łódzka POZYCJONOWANIE W WYSZUKIWARKACH APTEK INTERNETOWYCH Pozycjonowanie

Bardziej szczegółowo

Program warsztatów CLARIN-PL

Program warsztatów CLARIN-PL W ramach Letniej Szkoły Humanistyki Cyfrowej odbędzie się III cykl wykładów i warsztatów CLARIN-PL w praktyce badawczej. Narzędzia cyfrowe do analizy języka w naukach humanistycznych i społecznych 17-19

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja 2SMS

Dokumentacja  2SMS Dokumentacja Email2SMS 1 Wprowadzenie... 2 Tworzenie uprawnionego adresu email oraz klucza... 3 Bezpieczeństwo... 4 Wysyłanie wiadomości SMS... 5 Historia zmian... 8 2 Wprowadzenie SerwerSMS.pl umożliwia

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Profilowanie ruchu sieciowego w systemie GNU/Linux

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Profilowanie ruchu sieciowego w systemie GNU/Linux Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Michał Ferliński Nr albumu: 187386 Praca magisterska na kierunku Informatyka

Bardziej szczegółowo

Wykład V. Rzut okiem na języki programowania. Studia Podyplomowe INFORMATYKA Podstawy Informatyki

Wykład V. Rzut okiem na języki programowania. Studia Podyplomowe INFORMATYKA Podstawy Informatyki Studia Podyplomowe INFORMATYKA Podstawy Informatyki Wykład V Rzut okiem na języki programowania 1 Kompilacja vs. interpretacja KOMPILACJA Proces, który przetwarza program zapisany w języku programowania,

Bardziej szczegółowo

Tajemnice skutecznego wyszukiwania na przykładzie

Tajemnice skutecznego wyszukiwania na przykładzie Tajemnice skutecznego wyszukiwania na przykładzie Przeglądarka program otwierający wrota Internetu Wyszukiwarka a przeglądarka Wyszukiwarka program pozwalający wyszukiwać linki do stron WWW Kilka podstawowych

Bardziej szczegółowo

Monitorowanie i zarządzanie urządzeniami sieciowymi przy pomocy narzędzi Net-SNMP

Monitorowanie i zarządzanie urządzeniami sieciowymi przy pomocy narzędzi Net-SNMP Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Szymon Klimuk Nr albumu: 187408 Praca magisterska na kierunku Informatyka Monitorowanie

Bardziej szczegółowo

SPOTKANIE 2: Wprowadzenie cz. I

SPOTKANIE 2: Wprowadzenie cz. I Wrocław University of Technology SPOTKANIE 2: Wprowadzenie cz. I Piotr Klukowski Studenckie Koło Naukowe Estymator piotr.klukowski@pwr.edu.pl 17.10.2016 UCZENIE MASZYNOWE 2/27 UCZENIE MASZYNOWE = Konstruowanie

Bardziej szczegółowo

Grupowanie opisowe dużych repozytoriów danych tekstowych. Grupowanie opisowe

Grupowanie opisowe dużych repozytoriów danych tekstowych. Grupowanie opisowe Grupowanie opisowe dużych repozytoriów danych tekstowych Stanisław Osiński, Dawid Weiss, Carrot Search info@carrotsearch.com https://carrotsearch.com Stanisław Osiński, Dawid Weiss Grupowanie opisowe to

Bardziej szczegółowo

W poszukiwaniu sensu w świecie widzialnym

W poszukiwaniu sensu w świecie widzialnym W poszukiwaniu sensu w świecie widzialnym Andrzej Śluzek Nanyang Technological University Singapore Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń AGH, Kraków, 28 maja 2010 1 Podziękowania Przedstawione wyniki powstały

Bardziej szczegółowo

Przetwarzanie języka naturalnego (NLP)

Przetwarzanie języka naturalnego (NLP) Przetwarzanie języka naturalnego (NLP) NLP jest dziedziną informatyki łączącą zagadnienia sztucznej inteligencji i lingwistyki zajmującą się automatyzacją analizy, rozumienia, tłumaczenia i generowania

Bardziej szczegółowo

O szukaniu sensu w stogu siana

O szukaniu sensu w stogu siana O szukaniu sensu w stogu siana Algorytmy grupowania wyników z wyszukiwarek internetowych i propozycje ich ulepszenia przy wykorzystaniu wiedzy lingwistycznej. Dawid Weiss Instytut Informatyki Politechnika

Bardziej szczegółowo

Współczesna problematyka klasyfikacji Informatyki

Współczesna problematyka klasyfikacji Informatyki Współczesna problematyka klasyfikacji Informatyki Nazwa pojawiła się na przełomie lat 50-60-tych i przyjęła się na dobre w Europie Jedna z definicji (z Wikipedii): Informatyka dziedzina nauki i techniki

Bardziej szczegółowo

Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa systemu Antyplagiat

Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa systemu Antyplagiat Instrukcja interpretacji Raportu podobieństwa systemu Antyplagiat Raport podobieństwa: ułatwia ocenę samodzielności badanego tekstu, wskazuje liczbę zapożyczonych fragmentów i podaje ich źródła. I. Współczynniki

Bardziej szczegółowo

Internetowa strategia marketingowa

Internetowa strategia marketingowa Strategie Marketingowe Marketing Internetowy dr Grzegorz Szymański Internetowa strategia marketingowa Pozycjonowanie Jest to jedna z najskuteczniejszych i najtańszych metod reklamy w Internecie. Skuteczne

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do XML. Joanna Jędrzejowicz. Instytut Informatyki

Wprowadzenie do XML. Joanna Jędrzejowicz. Instytut Informatyki Instytut Informatyki Literatura http://www.w3c.org/tr/ - Technical Reports K. B. Stall - XML Family of Specifications, Addison-Wesley 2003 P. Kazienko, K. Gwiazda - XML na poważnie, Helion 2002 XML Rozszerzalny

Bardziej szczegółowo

PageRank i HITS. Mikołajczyk Grzegorz

PageRank i HITS. Mikołajczyk Grzegorz PageRank i HITS Mikołajczyk Grzegorz PageRank Metoda nadawania indeksowanym stronom internetowym określonej wartości liczbowej, oznaczającej jej jakość. Algorytm PageRank jest wykorzystywany przez popularną

Bardziej szczegółowo

Jednolity System Antyplagiatowy. Jak interpretować wynik?

Jednolity System Antyplagiatowy. Jak interpretować wynik? Jednolity System Antyplagiatowy Jak interpretować wynik? 2018 Czym jest JSA? JSA Praca Raport PROMOTOR decyzja TAK/NIE Praca STUDENT Podstawy prawne Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce z dnia 20 lipca

Bardziej szczegółowo

Analiza leksykalna 1. Teoria kompilacji. Dr inż. Janusz Majewski Katedra Informatyki

Analiza leksykalna 1. Teoria kompilacji. Dr inż. Janusz Majewski Katedra Informatyki Analiza leksykalna 1 Teoria kompilacji Dr inż. Janusz Majewski Katedra Informatyki Zadanie analizy leksykalnej Kod źródłowy (ciąg znaków) Analizator leksykalny SKANER Ciąg symboli leksykalnych (tokenów)

Bardziej szczegółowo

Plan dzisiejszego wykładu. Narzędzia informatyczne w językoznawstwie. XML - Definicja. Zalety XML

Plan dzisiejszego wykładu. Narzędzia informatyczne w językoznawstwie. XML - Definicja. Zalety XML Plan dzisiejszego wykładu Narzędzia informatyczne w językoznawstwie Perl - Wprowadzenie do XML Marcin Junczys-Dowmunt junczys@amu.edu.pl Zakład Logiki Stosowanej http://www.logic.amu.edu.pl 16. kwietnia

Bardziej szczegółowo

Program nauczania przedmiotu uzupełniającego Praktyczne zastosowania informatyki

Program nauczania przedmiotu uzupełniającego Praktyczne zastosowania informatyki II Liceum ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej Curie w Piotrkowie Trybunalskim Praktyczne zastosowanie informatyki program nauczania Agnieszka Pluczak, Paweł Bąkiewicz 205/206 Program nauczania przedmiotu

Bardziej szczegółowo

Strategia SEO. www.html-css-ajax.com. Załącznik B

Strategia SEO. www.html-css-ajax.com. Załącznik B Załącznik B Strategia SEO www.html-css-ajax.com Internetowy serwis poświęcony tworzeniu stron WWW z wykorzystaniem języka XHTML i technologii CSS oraz AJAX. Jakub Ciesielski http://www.html-css-ajax.com

Bardziej szczegółowo

Tytuł rozprawy: Metody semantycznej kategoryzacji w zadaniach analizy dokumentów tekstowych.

Tytuł rozprawy: Metody semantycznej kategoryzacji w zadaniach analizy dokumentów tekstowych. dr hab. inż. Piotr Gawrysiak, prof. PW Instytut Informatyki Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechnika Warszawska Warszawa, 29 marca 2019 RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ MGR. PIOTRA BORKOWSKIEGO

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do technologii XML

Wprowadzenie do technologii XML Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Łódź, 6 października 2005 roku 1 Informacje organizacyjne Omówienie przedmiotu 2 vs HTML Struktura 3 Struktura Informacje o przedmiocie Informacje organizacyjne

Bardziej szczegółowo

Semantyczna analiza języka naturalnego

Semantyczna analiza języka naturalnego Semantyczna analiza języka naturalnego Rozwiązanie Applica oparte o IBM SPSS Modeler Piotr Surma Applica 2 Agenda O Applica Analiza tekstu w języku polskim - wyzwania Rozwiązanie Applica Analiza Tekstu

Bardziej szczegółowo

Sposoby wyszukiwania multimedialnych zasobów w Internecie

Sposoby wyszukiwania multimedialnych zasobów w Internecie Sposoby wyszukiwania multimedialnych zasobów w Internecie Lidia Derfert-Wolf Biblioteka Główna Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy e-mail: lidka@utp.edu.pl III seminarium z cyklu INFOBROKER:

Bardziej szczegółowo

METODY INDEKSOWANIA DOKUMENTÓW TEKSTOWYCH W SYSTEMACH WEBOWYCH

METODY INDEKSOWANIA DOKUMENTÓW TEKSTOWYCH W SYSTEMACH WEBOWYCH Indeksowanie, Indeks Inwersyjny Grupowanie, Pliki Podpisu Daniel Halikowski METODY INDEKSOWANIA DOKUMENTÓW TEKSTOWYCH W SYSTEMACH WEBOWYCH Zasoby sieci Internet to miliardy plików zlokalizowanych na całym

Bardziej szczegółowo

Biblioteka Wirtualnej Nauki

Biblioteka Wirtualnej Nauki Biblioteka Wirtualnej Nauki BAZA SCOPUS Scopus jest największą na świecie bibliograficzną bazą abstraktów i cytowań recenzowanej literatury naukowej, wyposażoną w narzędzia bibliometryczne do śledzenia,

Bardziej szczegółowo

Jak podnieść pozycje w Google?

Jak podnieść pozycje w Google? Jak podnieść pozycje w Google? STRONNET 2015 Zawartość Jak podnieść pozycje w Google?... 1 1. Tytuł strony... 3 2. Adres strony... 3 3. Opis strony... 4 4. Znaczniki h1 h2... 4 5. Słowa kluczowe w treści

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Łódzki Wydział Matematyki i Informatyki, Katedra Analizy Nieliniowej. Wstęp. Programowanie w Javie 2. mgr inż.

Uniwersytet Łódzki Wydział Matematyki i Informatyki, Katedra Analizy Nieliniowej. Wstęp. Programowanie w Javie 2. mgr inż. Uniwersytet Łódzki Wydział Matematyki i Informatyki, Katedra Analizy Nieliniowej Wstęp Programowanie w Javie 2 mgr inż. Michał Misiak Agenda Założenia do wykładu Zasady zaliczeń Ramowy program wykładu

Bardziej szczegółowo

IMIĘ I NAZWISKO... Wykorzystując wyszukiwarkę Google wykonaj poniższe polecenia:

IMIĘ I NAZWISKO... Wykorzystując wyszukiwarkę Google wykonaj poniższe polecenia: Załączniki nr 1 KARTA PRACY GRUPA.. Klasa.. IMIĘ I NAZWISKO... Wykorzystując wyszukiwarkę Google wykonaj poniższe polecenia: CZĘŚĆ I 1. Podaj, od czego pochodzi nazwa miasta Piotrkowa Trybunalskiego. 2.

Bardziej szczegółowo

Polszczyzna i inżynieria lingwistyczna. Autor: Marcin Miłkowski (IFiS PAN)

Polszczyzna i inżynieria lingwistyczna. Autor: Marcin Miłkowski (IFiS PAN) Polszczyzna i inżynieria lingwistyczna Autor: Marcin Miłkowski (IFiS PAN) 1 Polszczyzna i jej cechy szczególne Polszczyzną posługuje się od 40 do 48 milionów osób: najczęściej używany język zachodniosłowiański

Bardziej szczegółowo

Matematyczne Podstawy Informatyki

Matematyczne Podstawy Informatyki Matematyczne Podstawy Informatyki dr inż. Andrzej Grosser Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej Politechnika Częstochowska Rok akademicki 2013/2014 Stany równoważne Stany p i q są równoważne,

Bardziej szczegółowo

Semantyczny Monitoring Cyberprzestrzeni

Semantyczny Monitoring Cyberprzestrzeni Semantyczny Monitoring Cyberprzestrzeni Partnerzy projektu: Katedra Informatyki Ekonomicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Partnerzy projektu: Zarys problemu Źródło internetowe jako zasób użytecznych

Bardziej szczegółowo

XHTML - Extensible Hypertext Markup Language, czyli Rozszerzalny Hipertekstowy Język Oznaczania.

XHTML - Extensible Hypertext Markup Language, czyli Rozszerzalny Hipertekstowy Język Oznaczania. XHTML - Extensible Hypertext Markup Language, czyli Rozszerzalny Hipertekstowy Język Oznaczania. Reformuje on znane zasady języka HTML 4 w taki sposób, aby były zgodne z XML (HTML przetłumaczony na XML).

Bardziej szczegółowo

Kurs języka Python Wykład 8. Przetwarzanie tekstu Wyrażenia regularne Biblioteka urllib Parsowanie html'a XML

Kurs języka Python Wykład 8. Przetwarzanie tekstu Wyrażenia regularne Biblioteka urllib Parsowanie html'a XML Kurs języka Python Wykład 8. Przetwarzanie tekstu Wyrażenia regularne Biblioteka urllib Parsowanie html'a XML Wyrażenia regularne c:\> dir *.exe $ rm *.tmp Wyrażenia regularne 'alamakota' '(hop!)*' { '',

Bardziej szczegółowo

<html> </html> <body> </body> <p> [</p>] <br> <html> <head> </head> <body> </body> </html> Materiały dydaktyczne 1/5

<html> </html> <body> </body> <p> [</p>] <br> <html> <head> </head> <body> </body> </html> Materiały dydaktyczne 1/5 PODSTAWOWE INFORMACJE HTML (HyperText Mark-up Language) język programowanie, który pozwala na publikowanie treści w sieci WWW. Nie jest to klasyczny język liniowy (w HTML mamy dostęp w każdym miejscu do

Bardziej szczegółowo

Narzędzia do automatycznego wydobywania słowników kolokacji i do oceny leksykalności połączeń wyrazowych

Narzędzia do automatycznego wydobywania słowników kolokacji i do oceny leksykalności połączeń wyrazowych Narzędzia do automatycznego wydobywania słowników kolokacji i do oceny leksykalności połączeń wyrazowych Agnieszka Dziob, Marek Maziarz, Maciej Piasecki, Michał Wendelberger Politechnika Wrocławska Katedra

Bardziej szczegółowo

Jednolity System Antyplagiatowy. Jak interpretować wynik?

Jednolity System Antyplagiatowy. Jak interpretować wynik? Jednolity System Antyplagiatowy Jak interpretować wynik? 2018 Czym jest JSA? JSA Praca Raport PROMOTOR decyzja TAK/NIE Praca STUDENT Podstawy prawne Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce z dnia 20 lipca

Bardziej szczegółowo

Historia kodowania i format plików XML. Jolanta Bachan

Historia kodowania i format plików XML. Jolanta Bachan Historia kodowania i format plików XML Jolanta Bachan Co to jest format? Format to, w ogólnym znaczeniu, reguły określające strukturę fizyczną, sposób rozmieszczenia, zapisu informacji danego typu. Inaczej:

Bardziej szczegółowo

STRONY INTERNETOWE mgr inż. Adrian Zapała

STRONY INTERNETOWE mgr inż. Adrian Zapała 1 STRONY INTERNETOWE mgr inż. Adrian Zapała STRONY INTERNETOWE Rodzaje stron internetowych statyczne (statyczny HTML + CSS) dynamiczne (PHP, ASP, technologie Flash) 2 JĘZYKI STRON WWW HTML (ang. HyperText

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo systemów i lokalnej sieci komputerowej

Bezpieczeństwo systemów i lokalnej sieci komputerowej Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wydział Matematyki i Informatyki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Jan Werner Bezpieczeństwo systemów i lokalnej sieci komputerowej Praca magisterska

Bardziej szczegółowo

Biblioteka Wirtualnej Nauki

Biblioteka Wirtualnej Nauki Biblioteka Wirtualnej Nauki BAZA EBSCO EBSCO Publishing oferuje użytkownikom w Polsce dostęp online do pakietu podstawowego baz danych w ramach projektu Electronic Information for Libraries Direct eifl

Bardziej szczegółowo

Jak przygotować pliki gotowe do publikacji w sieci za pomocą DigitLabu?

Jak przygotować pliki gotowe do publikacji w sieci za pomocą DigitLabu? Jak przygotować pliki gotowe do publikacji w sieci za pomocą DigitLabu? Po zainstalowaniu DigitLabu na komputerze otrzymujemy pakiet programów niezbędnych do przygotowania cyfrowych wersji obiektów tekstowych.

Bardziej szczegółowo

Wykrywanie agresywności z polskojęzycznych postów użytkowników sieci socjalnych

Wykrywanie agresywności z polskojęzycznych postów użytkowników sieci socjalnych Wykrywanie agresywności z polskojęzycznych postów użytkowników sieci socjalnych dr German Budnik (german.budnik@uwb.edu.pl) Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie Uniwersytet w Białymstoku 1 Motywacja

Bardziej szczegółowo

Ontologie, czyli o inteligentnych danych

Ontologie, czyli o inteligentnych danych 1 Ontologie, czyli o inteligentnych danych Bożena Deka Andrzej Tolarczyk PLAN 2 1. Korzenie filozoficzne 2. Ontologia w informatyce Ontologie a bazy danych Sieć Semantyczna Inteligentne dane 3. Zastosowania

Bardziej szczegółowo

Tematy prac dyplomowych inżynierskich

Tematy prac dyplomowych inżynierskich inżynierskich Oferujemy możliwość realizowania poniższych tematów w ramach projektu realizowanego ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Najlepszym umożliwimy realizację pracy dyplomowej w połączeniu

Bardziej szczegółowo

Ocena nadzoru nad samodzielnością tworzenia prac dyplomowych

Ocena nadzoru nad samodzielnością tworzenia prac dyplomowych Ocena nadzoru nad samodzielnością tworzenia prac dyplomowych XIX Zgromadzenie Plenarne Konferencji Rektorów Publicznych Szkół Zawodowych w Polsce Sulechów, 24 stycznia 2013. Marek Rocki, 24 stycznia 2013

Bardziej szczegółowo

Zadania. Przygotowanie zbiorów danych. 1. Sposób 1: 2. Sposób 2:

Zadania. Przygotowanie zbiorów danych. 1. Sposób 1: 2. Sposób 2: Wstęp Jednym z typowych zastosowań metod sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego jest przetwarzanie języka naturalnego (ang. Natural Language Processing, NLP), której typowych przykładem jest analiza

Bardziej szczegółowo