Zalacznik do Uchwaly Nr XXXI/212/06 Rady Gminy Krzeszów z dnia 16 marca 2006 r. STRATEGIA ROZWIAZYWANIA PROBLEMÓW SPOLECZNYCH W GMINIE KRZESZÓW

Transkrypt

1 Zalacznik do Uchwaly Nr XXXI/212/06 Rady Gminy Krzeszów z dnia 16 marca 2006 r. STRATEGIA ROZWIAZYWANIA PROBLEMÓW SPOLECZNYCH W GMINIE KRZESZÓW KRZESZÓW

2 SPIS TRESCI WSTEP I. PROCEDURA TWORZENIA GMINNEJ STRATEGII ROZWIAZYWANIA PROBLEMÓW SPOLECZNYCH Podstawa opracowania i metodyka pracy nad strategia Podstawa prawna systemu pomocy spolecznej w Polsce Konstytucja Ustawa o pomocy spolecznej Ustawy regulujace system pomocy spolecznej Podstawy prawne w zakresie planowania polityki spolecznej w Unii Europejskiej Dokumenty programowe II. CHARAKTERYSTYKA GMINY KRZESZÓW Polozenie geograficzne i powierzchnia Ludnosc Srodowisko przyrodnicze Turystyka Infrastruktura techniczna Sytuacja gospodarcza Strefa spoleczna III. DIAGNOZA PROBLEMÓW POMOCY SPOLECZNEJ Ubóstwo Bezdomnosc Bezrobocie Niepelnosprawnosc Dlugotrwala choroba Przemoc w rodzinie Potrzeba ochrony macierzynstwa lub wielodzietnosci oraz bezradnosc w sprawach opiekunczo-wychowawczych Alkoholizm i narkomania Przestepczosc Osoby starsze

3 IV. IDENTYFIKACJA PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW SPOLECZNYCH NA TERENIE GMINY KRZESZÓW V. ANALIZA SWOT VI. ZASOBY UMOZLIWIAJACE ROZWIAZYWANIE PROBLEMÓW SPOLECZNYCH VII. MISJA I WIZJA VIII. CELE GLÓWNE I OPERACYJNE GMINNEJ STRATEGII ROZWIAZYWANIA PROBLEMÓW SPOLECZNYCH IX. CELE STRATEGICZNE, PRIORYTETY I DZIALANIA X. ZASADY REALIZACJI GMINNEJ STRATEGII ROZWIAZYWANIA PROBLEMÓW SPOLECZNYCH XI. MONITORING I WSKAZNIKI EFEKTYWNOSCI XII. UWAGI KONCOWE

4 SPIS TABEL Tabela 1 Struktura ludnosci na terenie Gminy Krzeszów Tabela 2 Ludnosc Gminy Krzeszów w podziale na solectwa Tabela 3 Gestosc zaludnienia terenu powiatu i Gminy w latach Tabela 4 Typy rodzin na terenie Gminy Krzeszów Tabela 5 Struktura wyksztalcenia ludnosci w wieku 13 lat i wiecej wedlug poziomu wyksztalcenia, plci i grup wieku Tabela 6 Podstawowe wskazniki rynku pracy w zaleznosci od wyksztalcenia Tabela 7 Liczba przedsiebiorstw w Gminie Krzeszów w latach Tabela Zestawienia ludnosci w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym z terenu województwa, powiatu i gminy Tabela 9 Ruch naturalny ludnosci w gminie Krzeszów w latach Tabela 10 Powierzchnia Gminy i udzial glównych uzytków Tabela 11 Struktura uzytków rolnych w gminie Krzeszów Tabela 12 Niektóre mierniki w zakresie warunków mieszkaniowych ludnosci rok Tabela 13 Liczba uczniów w poszczególnych szkolach podstawowych i gimnazjum na terenie Gminy Krzeszów Tabela 14 Srodki wydatkowane na pomoc spoleczna w latach Tabela 15 Liczba rodzin i osób objetych pomoca spoleczna w stosunku do ogólu rodzin i mieszkanców gminy w latach Tabela 16 Typy rodzin objete pomoca w latach Tabela 17 Powody przyznania pomocy w latach Tabela 18 Formy udzielonej przez OPS pomocy w latach Tabela 19 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy OPS z powodu ubóstwa w latach Tabela 20 Warunki mieszkaniowe w rodzinach osób, którym przyznano decyzja swiadczenia z pomocy spolecznej Tabela 21 Wyposazenie mieszkan Tabela 22 Ilosc pomieszczen Tabela 23 Stopa bezrobocia rejestrowanego Polski, Województwa Podkarpackiego, Powiatu Nizanskiego Tabela 24 Zestawienie liczby bezrobotnych z terenu Gminy Krzeszów zarejestrowanych w PUP w Nisku w latach Tabela 25 Bezrobotni wg miejscowosci z terenu gminy Krzeszów

5 Tabela 26 Struktura wiekowa bezrobotnych na terenie gminy Krzeszów w roku Tabela 27 Liczba osób bezrobotnych niepelnosprawnych na terenie Gminy Krzeszów w latach zarejestrowanych w PUP Tabela 28 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy spolecznej na tle wszystkich rodzin objetych pomoca w latach Tabela 29 Zjawisko bezrobocia w rodzinach osób bezrobotnych korzystajacych z pomocy spolecznej Tabela 30 Okresy pozostawania osób bezrobotnych bez prawa do zasilku dla bezrobotnych Tabela 31 Osoby niepelnosprawne wedlug ekonomicznych grup wieku, poziomu wyksztalcenia oraz aktywnosci ekonomicznej w Gminie Krzeszów Tabela 32 Liczba rodzin objetych pomoca z powodu niepelnosprawnosci na tle wszystkich rodzin korzystajacych z pomocy w latach Tabela 33 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy OPS z powodu dlugotrwalej choroby w latach Tabela 34 Liczba osób korzystajacych z pomocy w formie uslug opiekunczych w latach Tabela 35 Rodziny objete pomoca z powodu wielodzietnosci i ochrona macierzynstwa na tle wszystkich rodzin korzystajacych z pomocy w latach Tabela 36 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy OPS Krzeszów z powodu bezradnosci w sprawach opiekunczo wychowawczych Tabela 37 Rodziny objete pomoca z powodu naduzywania alkoholu na tle wszystkich rodzin korzystajacych z pomocy spolecznej w latach Tabela 38 Wielkosc srodków przeznaczonych na profilaktyke i rozwiazywanie problemów alkoholowych w gminie w latach Tabela 39 Przestepczosc na terenie gminy w latach

6 SPIS WYKRESÓW Wykres 1 Rodziny z dziecmi na utrzymaniu do lat 24 w Gminie Krzeszów Wykres 2 Struktura i liczebnosc poszczególnych grup wiekowych w Gminie Krzeszów Wykres 3 Udzial kazdego z sektorów w gospodarce Gminy Wykres 4 Wysokosc wydatków na swiadczenia z pomocy spolecznej w zlotych w latach Wykres 5 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy spolecznej w stosunku do ogólnej liczby rodzin na terenie gminy w latach Wykres 6 Osoby w rodzinach korzystajacych z pomocy spolecznej w 2004 r. na tle spolecznosci Gminy Krzeszów Wykres 7 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy OPS w latach wedlug najczestszej przyczyny przyznania pomocy Wykres 8 Formy udzielonej przez OPS pomocy w l Wykres 9 Liczba rodzin objetych pomoca w latach z powodu ubóstwa Wykres 10 Stopa bezrobocia- kraj, województwo, powiat Wykres 11 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych z prawem i bez prawa do zasilku w latach na terenie Gminy Krzeszów Wykres 12 Bezrobotni wedlug wieku Wykres 13 Bezdomni niepelnosprawni Wykres 14 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy spolecznej z powodu bezrobocia na tle wszystkich rodzin korzystajacych z pomocy spolecznej w latach Wykres 15 Struktura rodzin objetych pomoca finansowa z powodu bezrobocia na tle wszystkich rodzin objetych pomoca w 2005 roku Wykres 16 Osoby niepelnosprawne w gminie Krzeszów rok Wykres 17 Liczba rodzina objetych pomoca z tytulu niepelnosprawnosci na tle ogólnej liczby rodzin korzystajacych z pomocy spolecznej w latach Wykres 18 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy OPS z powodu dlugotrwalej choroby na tle wszystkich rodzin objetych pomoca w latach Wykres 19 Liczba osób korzystajacych z pomocy w latach w formie uslug opiekunczych Wykres 20 Rodziny objete pomoca z tytulu ochrony macierzynstwa i 6

7 wielodzietnosci na tle wszystkich rodzin korzystajacych z pomocy spolecznej w latach Wykres 21 Liczba rodzin korzystajacych z pomocy spolecznej z powodu bezradnosci w sprawach opiekunczo-wychowawczych Wykres 22 Rodziny objete pomoca z powodu naduzywania alkoholu na tle wszystkich rodzin korzystajacych z pomocy w latach Wykres 23 Przestepczosc na terenie gminy rok Wykres 24 Osoby starsze na tle populacji Krzeszowa

8 WSTEP W pracach nad Gminna Strategia Rozwiazywania Problemów Spolecznych zalozono, ze powinna ona okreslac zadania gminy w zakresie rozwiazywania problemów spolecznych i byc kompatybilna ze Strategia Rozwoju Gminy Krzeszów, jak równiez uwzgledniac nowe zadania z zakresu polityki spolecznej, wynikajace z polityki regionalnej Unii Europejskiej. Ma ona stanowic podstawe do realizacji wzglednie trwalych wzorców interwencji spolecznych podejmowanych w celu zmiany (poprawy) tych stanów rzeczy (zjawisk wystepujacych w obrebie danej spolecznosci), które oceniane sa negatywnie. Dokument charakteryzuje w szczególnosci dzialania publicznych i prywatnych instytucji rozwiazujacych kwestie spoleczne podejmowane dla poprawy warunków zaspokojenia potrzeb przez poszczególne kategorie osób i rodzin. W strategii rozwiazywania problemów spolecznych chodzi przede wszystkim o stworzenie takiego kompleksowego systemu dzialan instytucji pomocowych i spolecznosci lokalnej, aby doprowadzic do porozumienia i wspóldzialania w rozwiazywaniu trudnych problemów i powstrzymac pojawianie sie nowych obszarów problemowych oraz by kazdy mieszkaniec, który znajdzie sie w trudnej sytuacji zyciowej mial szanse trafic w takie miejsce, gdzie udzielona zostanie mu wszechstronna pomoc, a systemowe podejscie da mu szanse na reintegracje spoleczna czy zawodowa. Zintegrowane podejscie do problemów spolecznych zaprezentowane w przedmiotowej Strategii, pozwala na przyjecie nowych rozwiazan w celu ograniczenia niekorzystnych zjawisk. Realizacja zadan postawionych przed pomoca spoleczna (zarówno na poziomie spolecznosci lokalnej,jak i na poziomie rodziny i jednostki) a takze koniecznosc wypracowania niekonwencjonalnych form pomocy, wymaga profesjonalnego i systemowego diagnozowania problemów spolecznych w skali gminy. Rozwiazania przyjete w strategii wymagaja przede wszystkim wspólpracy z róznymi instytucjami i organizacjami pozarzadowymi zajmujacymi sie pomoca spoleczna oraz instytucjami dzialajacymi w szerszym obszarze polityki spolecznej takimi jak: oswiata sluzba zdrowia, sadownictwo, rozbudowy infrastruktury w zakresie likwidacji barier architektonicznych oraz zwiekszenia kadry specjalistów i doskonalenia pracy socjalnej, gdyz sukces dzialan pomocy spolecznej zalezy glównie od profesjonalizmu osób realizujacych te zadania. W ujeciu strategicznym pomoc spoleczna,nie koncentruje sie wylacznie na udzielaniu wsparcia materialnego potrzebujacym. W ramach wypracowanej 8

9 strategii przyjeto nowoczesne podejscie do tak waznej sfery jaka jest problematyka spoleczna nastawiona na: wzmocnienie postaw aktywnych, wdrozenie modelu pomocy zintegrowanej, scisle powiazanie instytucji i organizacji spolecznych W modelu strategicznym pomocy spolecznej istotna role odgrywa system wsparcia psychologicznego, umocnienie postaw aktywnych w kazdej sferze obszaru spolecznego i problemów indywidualnych, poradnictwo prawne, pedagogiczne i wyspecjalizowanej pracy socjalnej polaczonej ze stymulowaniem postaw progospodarczych wsród spolecznosci lokalnej. Problemy spoleczne nie sa cecha pojedynczych osób, ale calych srodowisk, grup spolecznych i takie postrzeganie zjawisk, pozwala na strategiczne rozwiazania spoleczne na poziomie lokalnym. Systemowe podejscie daje szanse na rozwiazania strukturalne i skuteczne wylaczenie osób z systemu pomocy spolecznej w wyniku ich reintegracji spolecznej i zawodowej. Strategia jest dokumentem otwartym, podlegajacym ewaluacji i monitoringowi. Dokument ten stanowi informacje dla decydentów naszej gminy o wystepujacych problemach spolecznych oraz deficytach w tym zakresie. Winien umozliwic wybór priorytetów i wlasciwy podzial srodków budzetowych na realizacje zadan z zakresu polityki spolecznej. Integralna czesc strategii stanowi program profilaktyki i rozwiazywania problemów alkoholowych oraz przeciwdzialaniu narkomani na rok 2006 w gminie Krzeszów, który corocznie bedzie opracowywany a nastepnie uchwalany przez Rade Gminy. 9

10 I. PROCEDURA TWORZENIA GMINEJ STRATEGII ROZWIAZYWANIA PROBLEMÓW SPOLECZNYCH 1.1. Podstawa opracowania i metodyka pracy nad strategia Koniecznosc opracowania Gminnej Strategii Rozwiazywania Problemów Spolecznych wynika wprost z art.17 ust.1 pkt.1 ustawy z dnia 12 marca 2004r o pomocy spolecznej. Do zadan wlasnych gminy o charakterze obowiazkowym nalezy: 1. opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiazywania problemów spolecznych ze szczególnym uwzglednieniem programów pomocy spolecznej, profilaktyki i rozwiazywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin grup szczególnego ryzyka Prace nad Strategia prowadzone byly przez Zespól powolany do opracowania Gminnej Strategii Rozwiazywania Problemów Spolecznych Zarzadzeniem Nr 131/04 Wójta Gminy w Krzeszów z dnia 28 grudnia 2004r. W ramach zespolu dzialaly trzy grupy: 1/ do spraw osób starszych i niepelnosprawnych w skladzie: Przewodniczaca Kola Emerytów, Rencistów i Inwalidów Irena Gloc, Pielegniarka srodowiskowa GP ZOZ w Krzeszowie Barbara Harasiuk Pielegniarka srodowiskowa GP ZOZ Krzeszów - Iwona Ciryt Kierownik Osrodka Pomocy Spolecznej Maria Szewczyk 2/ do spraw osób i rodzin z problemem alkoholowym i innym oraz dzieci i mlodziezy w skladzie: Pracownik Urzedu Gminy Krzeszów Mieczyslawa Koszalka Pracownik Urzedu Gminy Krzeszów Tomasz Wróbel Higienistka Szkolna GP ZOZ Krzeszów Anna Fusiarz Pedagog Szkolny Agnieszka Fusiarz Dyrektor GOK Elzbieta Sawicka, Pracownik socjalny OPS Krzeszów Urszula Golec, 3/ do spraw osób i rodzin bezrobotnych Czlonek Komisji ZOsK i KF Rady Gminy Krzeszów Marian Grab Pracownik Urzedu Gminy Tomasz Wróbel Soltys Irena Serafin Pracownik socjalny OPS Krzeszów Halina Krupa. 10

11 Diagnoza problemów spolecznych wystepujacych na terenie Gminy Krzeszów zostala sporzadzona w oparciu o dane bedace w posiadaniu Osrodka Pomocy Spolecznej uzyskane w wyniku biezacej jego dzialalnosci, dane uzyskane z Wojewódzkiego Urzedu Statystycznego, Narodowego Spisu Powszechnego Ludnosci i Mieszkanców z 2002r, Powiatowego Urzedu Pracy, Komendy Policji w Krzeszowie, Urzedu Gminy i innych instytucji wspólpracujacych z OPS. W opracowaniu Strategii wykorzystano równiez informacje pochodzace z badan wlasnych, przeprowadzonych przez pracowników socjalnych w formie anonimowych indywidualnych ankiet Na podstawie diagnozy sytuacji spolecznej okreslona zostala lista problemów a nastepnie zespól programowy wylonil obszary problemowe. Do najistotniejszych zaliczono ubóstwo i bezrobocie W oparciu o diagnoze sytuacji spolecznej opracowana zostala wersja robocza Strategii. która nastepnie zostala poddana konsultacjom. Przygotowany dokument okresla racjonalizacje lokalnej polityki spolecznej oraz wskazuje obszary, które w najblizszym czasie powinny stac sie przedmiotem troski ze strony wladz lokalnych. 11

12 1.2. Podstawa prawna systemu pomocy spolecznej w Polsce Konstytucja- /Dz.U.Nr 78 poz.483 z 1997 r./ Art.67 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowi obywatel ma prawo do zabezpieczenia spolecznego w razie niezdolnosci do pracy ze wzgledu na chorobe lub inwalidztwo oraz po osiagnieciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia okresla ustawa. Obywatel pozostajacy bez pracy nie z wlasnej woli ma prawo do zabezpieczenia spolecznego,którego zakres i formy okresla ustawa. Konstytucja RP naklada równiez na wladze publiczne obowiazek szczególnej troski o rodzine i dziecko( art.18,71,72). Art.18 Konstytucji zawiera zasade ochrony rodziny, macierzynstwa i rodzicielstwa.art.71 ust.1 stanowi iz panstwo w swojej polityce spolecznej i gospodarczej uwzglednia dobro rodziny.rodziny znajdujace sie w trudnej sytuacji materialnej i spolecznej, zwlaszcza wielodzietne i niepelne, maja prawo do szczególnej pomocy wladz publicznych. Natomiast art.72 zawiera zasade ochrony praw dziecka, w tym prawo dziecka pozbawionego opieki rodzicielskiej do opieki i pomocy wladz publicznych Ustawa o pomocy spolecznej /Dz. U. Nr 64 poz.593 z 2004r/ Ustawa ta reguluje polski system pomocy spolecznej. Pomoc spoleczna jest instytucja polityki spolecznej panstwa i ingeruje wtedy, gdy rodzina lub osoba nie jest wstanie wlasnymi silami przezwyciezyc swoich trudnych sytuacji zyciowych. Misja pomocy spolecznej jest usamodzielnienie osób i rodzin, a w szczególnosci umozliwienie im przezwyciezenia trudnych sytuacji zyciowych, czego-wykorzystujac wlasne srodki mozliwosci i uprawnienia nie sa w stanie sami dokonac. Pomoc spoleczna organizuja organy administracji rzadowej i samorzadowej, wspólpracuja w tym zakresie organizacjami spolecznymi, kosciolami, fundacjami i stowarzyszeniami, pracodawcami oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Celem pomocy spolecznej jest: 1. Zaspokajanie niezbednych potrzeb zyciowych osób i rodzin tzn. umozliwienie im bytowania w warunkach odpowiadajacych godnosci czlowieka. 2. Integracja ze srodowiskiem. 3. Zapobieganie powstawaniu trudnych sytuacji zyciowych. 12

13 Cele te realizowane sa przez udzielania pomocy materialnej w róznej formie oraz swiadczenie pracy socjalnej. Z pomocy niematerialnej moze korzystac kazda osoba, która zglosi sie do OPS. Z pomocy materialnej moga skorzystac natomiast osoby, które posiadaja dochody nie przekraczajace okreslonego progu i jednoczesnie znajduja sie w trudnej sytuacjo zyciowej wymienionej w ustawie. Od 1 maja 2004 r weszla w zycie nowa ustawa o pomocy spolecznej zastepujac ustawe o pomocy spolecznej z dnia 29 listopada 1990 r. Czesc swiadczen,które do konca kwietnia 2004 r wyplacane byly na mocy starej ustawy, nie znalazlo sie juz w nowej regulacji. Nie oznacza to,ze te formy pomocy zostaly zlikwidowane. Od 1 maja 2004r sa one przyznawane na mocy ustawy o swiadczeniach rodzinnych. W wielu gminach w Polsce wyplata i przyznawaniem swiadczen rodzinnych zajmuja sie Osrodki Pomocy Spolecznej. Zmieniaja sie wiec zasady i kryteria udzielania wsparcia, ale czesc swiadczeniobiorców zwraca sie o pomoc w to samo miejsce co w poprzednim okresie Ustawy regulujace system zabezpieczenia spolecznego Ustawa o swiadczeniach rodzinnych /Dz. U. z 2003 r Nr 228 poz. 225 z pózn.zm. / Ustawa wprowadza nowy system poza ubezpieczeniowych swiadczen spolecznych, który oddziela swiadczenia dla rodziny od swiadczen z pomocy spolecznej. Wszystkie one finansowane sa z budzetu panstwa i maja charakter obligatoryjny. Zamiast dotychczasowego katalogu swiadczen dla rodziny ustanowiono jeden zasilek rodzinny wraz z dodatkami, które zastepuja dotychczasowe zasilki wychowawcze, rodzinne i pielegnacyjne oraz wyplacane ze srodków pomocy spolecznej jednorazowe zasilki macierzynskie, gwarantowane zasilki okresowe, zasilki stale. Adresatami tej ustawy sa rodziny, w których miesieczny dochód na osobe w rodzinie nie przekracza 504,00 zl i podobnie jak ustawa o pomocy spolecznej stanowi narzedzie przeciwdzialania ubóstwu. Ustawa o dzialalnosci pozytku publicznego i wolontariacie /Dz. U. z 2003 r. Nr 96 poz.873 / Ustawa wprowadza kompleksowe rozwiazania dotyczace podstawowych dziedzin dzialalnosci organizacji pozarzadowych w Polsce. Wprowadza nowy model wspólpracy organizacji pozarzadowych z organami administracji publicznej, który polega m. innymi na nalozeniu obowiazku na 13

14 jednostki samorzadu terytorialnego wspóldzialania z organizacjami pozarzadowymi. Okresla ona : - zasady prowadzenia dzialalnosci pozytku publicznego odplatnej i nieodplatnej - warunki uzyskania przez organizacje pozarzadowe statusu organizacji pozytku publicznego oraz skutki z tym zwiazane - nadzór nad prowadzeniem dzialalnosci pozytku publicznego - wolontariat Ustawa o zatrudnieniu socjalnym -/Dz. U. z 2003r Nr 122 poz z pózn.zm./ Ustawa o zatrudnieniu socjalnym ma zastosowanie przede wszystkim do osób zagrozonych wykluczeniem spolecznym,korzystajacych dlugotrwale ze swiadczen pomocy spolecznej, osób które mimo podejmowanych wysilków nie sa wstanie przezwyciezyc trudnych sytuacji zyciowych,znalezc zatrudnienia i usamodzielnic sie. Sa to grupy szczególnego ryzyka tj. uchodzcy z problemami z integracja,alkoholicy i narkomani poddajacy sie procesowi leczenia, osoby chore psychicznie, bezdomni byli wiezniowie, mlodziez wychowujaca sie w placówkach opiekunczo wychowawczych i rodzinach zastepczych, osoby dlugotrwale bezrobotne które utracily prawo do zasilku dla bezrobotnych. Ustawa stwarza szanse na powrót do spoleczenstwa w/w grupom osób, które z róznych przyczyn znalazly sie na marginesie zycia spolecznego. Wychodzi naprzeciw postulatom organizacji pozarzadowych, które oczekuja od panstwa wiekszego zaangazowania w aktywizacje i edukacje srodowisk dotknietych dlugotrwalym bezrobociem. Tworzy nowa jakosc organizacji spoleczenstwa obywatelskiego, poniewaz zrównuje instytucje publiczne i organizacje pozarzadowe w tworzeniu nowej formuly zatrudnienia. Ustawa kladzie nacisk na edukacje i aktywizacje srodowisk marginalnych zawodowo i spolecznie, a takze wspieranie zatrudnienia dla tych grup. Tym osobom ustawa oferuje zatrudnienie socjalne,rozumiane jako uczestnictwo w inkubatorach spolecznych - Centrach Integracji Spolecznej - lub jako wspierane zatrudnienie socjalne u przedsiebiorców, w Centrach Integracji Spolecznej, Klubach, badz w ramach wlasnej dzialalnosci gospodarczej w formie spóldzielni. Uczestnicy zajec w Centrum moga w nich przebywac do 1,5 roku i otrzymywac wynagrodzenie za wykonywana prace w wysokosci zasilku dla bezrobotnych z PUP. Zadaniem centrów i klubów jest równiez ksztalcenie umiejetnosci zawodowych, przyuczenie do pelnienia ról spolecznych, nauka 14

15 planowania zycia i samodzielnosci zyciowej, racjonalnego gospodarowania finansami. Ustawa przewiduje tez wsparcie zatrudniania osób które ulegly wykluczeniu spolecznemu poprzez kierowanie danej osoby przez Powiatowy Urzad Pracy do przedsiebiorców. Pracodawca ma obowiazek zatrudnienia danej osoby przez okres do 18 miesiecy, zas PUP do refundowania ze srodków Funduszu Pracy czesci wynagrodzenia przez pierwsze 12 miesiecy. Konsekwencja tych dzialan ma byc przygotowanie sie tych osób do wejscia na rynek pracy, pozyskiwania zatrudnienia, a w innych przypadkach powrót do czynnego zycia zawodowego i spolecznego. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy /Dz. U. z 2004 r Nr 99 poz.101 / Przyczyna powstanie i uchwalenia ustawy, która weszla w zycie od 1 czerwca 2004 r i zastapila ustawe o przeciwdzialaniu bezrobociu byla duza liczba bezrobotnych oraz pobierajacych zasilki i swiadczenia przedemerytalne, jak równiez duzy wysilek finansowy panstwa, przy niskiej efektywnosci wykorzystania srodków spowodowal sytuacje wymagajaca uelastycznienia wydatków budzetowych i zwiekszenia bezpieczenstwa socjalnego. Rola gmin ze wzgledu na bliskosc do obywatela oraz istniejacy i funkcjonujacy system pomocy spolecznej sa nastepujace zadania: - wzmocnienie uslug prozatrudnieniowych w ramach systemu pomocy spolecznej, - aktywizacja zawodowa osób zagrozonych wykluczeniem spolecznym - zapewnienie dostepu do informacji o mozliwosci podjecia zatrudnienia - zapewnienie informacji obywatelskiej o uslugach sluzb spolecznych. Aktywizacja zawodowa osób zagrozonych wykluczeniem spolecznym moze byc realizowana w ramach pracy socjalnej poprzez: - zatrudnienie socjalne- uregulowane ustawa o zatrudnieniu socjalnym - umozliwienie osrodkom pomocy spolecznej w wiekszym niz dotychczas stopniu wykorzystania instrumentu robót publicznych, jako elementu zatrudnienia socjalnego, które beda zapewniac krótkookresowe (do 3 miesiecy ) prace aktywizujace osoby w najtrudniejszej sytuacji. Istotnym problemem jest doprowadzenie do zintegrowania dzialan róznych sluzb spolecznych na tym samym szczeblu samorzadowym, jak równiez skoordynowanie dzialan pomiedzy poszczególnymi szczeblami samorzadu 15

16 Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego -/Dz. U. z 1994r Nr 111 poz.535 z pózn. zm./ Wedlug ustawy ochrone zdrowia psychicznego zapewniaja organy administracji rzadowej i samorzadowej oraz instytucje do tego powolane. Ustawa przewiduje, ze w dzialaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego moga uczestniczyc stowarzyszenia i inne organizacje spoleczne, fundacje, samorzady zawodowe, Koscioly i inne zwiazki wyznaniowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a takze osoby fizyczne i prawne. W swietle ustawy ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególnosci na: Promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym, Zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnej dostepnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbednych do zycia w srodowisku rodzinnym i spolecznym, Ksztaltowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, wlasciwych postaw spolecznych, a zwlaszcza zrozumienia, tolerancji zyczliwosci, a takze przeciwdzialaniu ich dyskryminacji. Ustawa o wychowaniu w trzezwosci i przeciwdzialaniu alkoholizmowi /Dz. U. z 1982 r Nr 35 poz.230 z pózn.zm./ Rozwiazywanie problemów alkoholowych zaklada iz wiekszosc kompetencji i srodków finansowych jest zlokalizowana na poziomie samorzadów gmin, które na mocy ustawy o wychowaniu w trzezwosci i przeciwdzialaniu alkoholizmowi uzyskaly kompetencje do rozwiazywania problemów alkoholowych w spolecznosciach lokalnych. Art.4 ust.1 ustawy stanowi: prowadzenie dzialan zwiazanych z profilaktyka i rozwiazywaniem problemów alkoholowych oraz integracja osób uzaleznionych od alkoholu nalezy do zadan gminy. Jak z tego wynika organy jednostek samorzadu gminnego sa obowiazane do podejmowania dzialan zmierzajacych do ograniczenia spozycia alkoholu, oraz zmiany struktury spozycia napojów alkoholowych, inicjowania i wspierania przedsiewziec majacych na celu zmiane obyczajów w zakresie sposobu spozywania tych napojów, dzialania na rzecz trzezwosci w miejscu pracy, przeciwdzialania powstawaniu i usuwaniu nastepstw naduzywania alkoholu, a takze wspierania dzialalnosci w tym zakresie organizacji spolecznych oraz zakladów pracy. 16

17 Ustawa o samorzadzie gminnym -/Dz. U. z 1990r. Nr 142 poz z pózn. zm./ Ustawa naklada na samorzady obowiazek zaspakajania zbiorowych potrzeb wspólnoty. 1. Zadania wlasne gminy w tym zakresie obejmuja sprawy: 1/ ladu przestrzennego, gospodarki nieruchomosciami, ochrony srodowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, 2/ gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 3/ wodociagów i zaopatrzenia w wode, kanalizacji, usuwania i oczyszczania scieków komunalnych,utrzymania czystosci i porzadku oraz urzadzen sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwienia odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energie elektryczna i cieplna oraz gaz, 4/ lokalnego transportu zbiorowego, 5/ ochrony zdrowia, 6/ pomocy spolecznej, w tym osrodków i zakladów opiekunczych, 7/ gminnego budownictwa mieszkaniowego, 8/ edukacji publicznej, 9/ kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, 10/ kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urzadzen sportowych, 11/ targowisk i hal targowych, 12/ zieleni gminnej i zadrzewien, 13/ cmentarzy gminnych, 14/ porzadku publicznego i bezpieczenstwa obywateli oraz ochrony przeciwpozarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposazenia 15/ utrzymania gminnych obiektów i urzadzen uzytecznosci publicznej oraz obiektów administracyjnych, 16/ polityki parorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciazy opieki socjalnej, medycznej i prawnej, 17/ wspierania i upowszechniania idei samorzadowej, 18/ promocji gminy, 19/ wspólpracy z organizacjami pozarzadowymi, 20/ wspólpracy ze spolecznosciami lokalnymi i regionalnymi innych panstw, 2. Ustawy okreslaja które zadania gminy maja charakter obowiazkowy. 3. Przekazanie gminie w drodze ustawy, nowych zadan wlasnych wymaga zapewnienia koniecznych srodków finansowych na ich realizacje w postaci zwiekszonych dochodów wlasnych gminy lub subwencji. Oprócz w/w aktów prawnych przy realizacji strategii moze zachodzic potrzeba odwolania sie równiez do ustaw i aktów wykonawczych z zakresu ochrony zdrowia,oswiaty i edukacji publicznej,budownictwa socjalnego.

18 1.3 Podstawy prawne w zakresie planowania polityki spolecznej w Unii Europejskiej W zakresie polityki strukturalnej i Europejskiego Funduszu Spolecznego istnieja regulacje podejmowane przez Rade, Parlament i Komisje Europejska oraz polityki spolecznej i wsparcia spolecznego. 1. Rozporzadzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r wprowadzajace ogólne przepisy dotyczace Funduszy Strukturalnych(1260/99 WE) 2. Rozporzadzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 czerwca 1999r w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (1783/99 WE) 3. Rozporzadzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 1999r w sprawie Europejskiego Funduszu Spolecznego (1784/99 WE) 4. Rozporzadzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r dotyczace koordynacji pomocy w ramach strategii przed akcesyjnej dla krajów ubiegajacych sie o czlonkostwo w Unii Europejskiej oraz zmieniajace rozporzadzenie 3906/89 EWG( 1266/99) 5. Rozporzadzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r ustanawiajace Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej (1267/1999 WE/ 18

19 1.4. Dokumenty programowe. Cele polityki integracji spolecznej w Polsce wynikaja przede wszystkim z priorytetów okreslonych w przyjetej w czerwcu 2004 r. Narodowej Strategii Integracji Spolecznej. Cele polityki integracji spolecznej w Polsce wynikaja równiez z celów w zakresie zwalczania ubóstwa i wykluczenia spolecznego przyjetych w grudniu 2000 r. przez Rade Europejska w Nicei. Polska w pelni zaakceptowala ich zasadnosc, co zostalo oficjalnie potwierdzone przez przyjecie w grudniu Wspólnego Memorandum Polski i Unii Europejskiej o Integracji Spolecznej. Zarówno Krajowy Plan Dzialania na rzecz Integracji Spolecznej, jak i Wspólne Memorandum sa elementami realizacji Strategii Lizbonskiej, która zostala przyjeta przez pietnascie krajów czlonkowskich w marcu 2000 roku. Polskie priorytety wpisuja sie takze w podstawowe zalozenia Zrewidowanej Strategii Spójnosci Rady Europy, której inauguracja odbyla sie w lipcu 2004 r. w Warszawie. Jednym z tych zalozen jest budowanie integracji i spójnosci spolecznej w oparciu o prawa czlowieka, a zwlaszcza te prawa, które zostaly zawarte w Zrewidowanej Europejskiej Karcie Spolecznej. Priorytety Narodowej Strategii Integracji Spolecznej stworzone zostaly z perspektywa ich realizacji do 2010 r. Priorytety zawarte w NSIS sa nastepujace: W zakresie prawa do edukacji : wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym, poprawa jakosci ksztalcenia na poziomie gimnazjalnym i srednim, upowszechnienie ksztalcenia na poziomie wyzszym i jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawnosciowego dzieci. W zakresie prawa do zabezpieczenia socjalnego: radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego,którego poziom jest obecnie nieakceptowany i wymaga podjecia zdecydowanych dzialan, ograniczenie tendencji wzrostowych rozwarstwienia dochodów aby róznice te nie odbiegaly od przecietego poziomu w krajach UE. 19

20 W zakresie rynku pracy: Jedna z przyczyn ubóstwa i wykluczenia spolecznego w Polsce jest bezrobocie. Dlatego w Narodowej Strategii Integracji Spolecznej cztery z dwudziestu priorytetów odnosza sie do tej sfery dzialan dotyczacych realizacji prawa do pracy: ograniczenie bezrobocia dlugookresowego, zmniejszenie bezrobocia mlodziezy, zwiekszenie poziomu zatrudnienia wsród niepelnosprawnych, zwiekszenie liczby uczestników aktywnej polityki rynku pracy, upowszechnienie ksztalcenia ustawicznego. W zakresie realizacji prawa do ochrony zdrowia: wydluzenie przecietego dalszego trwania zycia w sprawnosci, upowszechnienie dostepu do swiadczen opieki zdrowotnej finansowanych ze srodków publicznych, zwiekszenie zakresu objecia kobiet i dzieci programami zdrowia publicznego. W zakresie realizacji innych praw spolecznych: zwiekszenie dostepu do lokali (mieszkan) dla grup najbardziej zagrozonych bezdomnoscia, zapewnienie lepszego dostepu do pracowników socjalnych, rozwiniecie pomocy srodowiskowej w zakresie zwiekszenia liczby osób objetej jej uslugami, zwiekszenie zaangazowania obywateli w zakresie dzialalnosci spolecznej, realizacja Narodowej Strategii Integracji Spolecznej przez samorzady terytorialne, zwiekszenie dostepu do integracji obywatelskiej w zakresie poradnictwa. Krajowy Plan Dzialania na rzecz Integracji Spolecznej to dokument uwzgledniajacy najpilniejsze priorytety których realizacja ma nastapic w latach Glówne kierunki dzialania i priorytety okreslone w Krajowym Planie dzialania to: budowa sieci bezpieczenstwa socjalnego i przeciwdzialanie ubóstwu i wykluczeniu spolecznemu dzialania edukacyjne, socjalne i zdrowotne zapobiegajace wykluczeniu oraz wspierajace grupy zagrozone w dzialaniach umozliwiajacych równy strat dzieci i mlodziezy, realizacje prawa do pracy dla kazdego,w tym szczególnie dla grup podwyzszonego ryzyka na rynku pracy poprzez odpowiednia polityke makroekonomiczna i polityke zatrudnienia, rozwój systemu instytucjonalnego z jasnym podzialem odpowiedzialnosci instytucji rzadowych i samorzadowych,otwierajacego jednoczesnie 20