I NARZÊDZI PORT EL METOD. Bo ena Jaskowska* Ukryty internet jakie korzyœci mog¹ mieæ z niego naukowcy i praktycy?

Transkrypt

1 PORT EL METOD I NARZÊDZI Bo ena Jaskowska* Ukryty internet jakie korzyœci mog¹ mieæ z niego naukowcy i praktycy? Bo ena Ukryty internet Jaskowska Przedstawiony jakie korzyœci... tekst to kompendium wiedzy na temat wyszukiwania w sieci wartoœciowej i bezp³atnej informacji naukowej. Scharakteryzowano w nim specyfikê zasobów ukrytego internetu oraz dokonano przegl¹du przyk³adowych (przede wszystkim angielskojêzycznych) narzêdzi wyszukiwawczych, umo liwiaj¹cych dostêp do pe³notekstowych dokumentów naukowych: artyku³ów z czasopism, referatów konferencyjnych, raportów z badañ, opracowañ roboczych, ksi¹ ek lub ich fragmentów. ród³a informacji ukrytego internetu przedstawiono w trzech grupach: bazy danych i repozytoria naukowe, katalogi stron WWW oraz specjalistyczne narzêdzia wyszukiwawcze. Artyku³ zakoñczono krótk¹ charakterystyk¹ polskojêzycznych Ÿróde³ elektronicznych przydatnych w poszukiwaniu ogólnodostêpnej informacji z zakresu nauk ekonomicznych. Termin ukryty internet (invisible web, deep web, hidden web) po raz pierwszy zosta³ u yty 12 lat temu przez Jill Ellsworth na okreœlenie tych zasobów sieciowych, których wyszukiwarki nie mog¹ lub nie chc¹ indeksowaæ i które ostatecznie staj¹ siê dla u ytkownika niewidzialne i niedostêpne [Bergman, 2001]. Wielki wk³ad w rozwój badañ nad ukrytym internetem wniós³ Gary Price bibliotekarz i obecny szef Online Information Resources w serwisie ask.com. Jego s³awn¹ bezp³atnie dostêpn¹ online listê list [ zawieraj¹c¹ wykaz rankingów firm, wybitnych ludzi i ich zawodowych osi¹gniêæ, prowadzon¹ od 1998 r., zna chyba ka dy u ytkownik informacji biznesowej, podobnie jak i jego pionierskie prace nad serwisem directsearch [ za poœrednictwem którego mo na dotrzeæ do wielu zasobów ukrytego internetu. * mgr Bo ena Jaskowska jest pracownikiem Oddzia³u Informacji Naukowej w Bibliotece Uniwersytetu Rzeszowskiego; obecnie przygotowuje pracê doktorsk¹ pod kierunkiem prof. UJ dr hab. Wandy Pindlowej

2 80 Bo ena Jaskowska Mimo i obserwujemy ogromny postêp technologiczny i zaawansowane techniki przeszukiwania i indeksowania zasobów internetu stosowane przez twórców wyszukiwarek (np. kompleksowe wyszukiwarki widz¹ce równie grafikê, dÿwiêki, wideo: [ [ [ [ lub tylko obrazy: [ [ com/]), w dalszym ci¹gu zdecydowania wiêkszoœæ zasobów sieciowych jest ukryta przed okiem internauty pos³uguj¹cym siê jedynie standardowymi narzêdziami WWW. A ukryty internet uwa any jest za najszybciej rozwijaj¹c¹ siê i powiêkszaj¹c¹ czêœæ wirtualnych zasobów sieciowych i tym bardziej nale y poœwiêciæ mu wiêcej uwagi. Badania dowodz¹, e zasoby ukrytego internetu znacznie przewy szaj¹ liczbê dokumentów indeksowanych przez tradycyjne wyszukiwarki WWW, mo e byæ ich nawet 500 razy wiêcej. Iloœæ informacji w ukrytym internecie w 2001 r. szacowano na ponad 550 miliardów dokumentów wobec biliona stron indeksowanych przez powszechne wyszukiwarki. W ukrytym internecie znajduj¹ siê ponadto dokumenty o wysokim stopniu relewancji z potrzebami u ytkowników, tj. zawieraj¹ cenn¹ i wartoœciow¹ informacjê naukow¹. I co wa ne, ok. 95% ukrytego internetu stanowi¹ zasoby, do których dostêp jest bezp³atny, a blisko po³owa to specjalistyczne, dziedzinowe bazy danych niezwykle cenne w poszukiwaniach bibliograficznych [Bergman, 2001]. Na zasoby ukrytego internetu sk³adaj¹ siê przede wszystkim ró norodne specjalistyczne bazy danych (bibliograficzne, np. katalogi bibliotek, bazy dziedzinowe: faktograficzne, abstraktowe i pe³notekstowe), serwisy tematyczne zarówno o dostêpie bezp³atnym, jak i subskrybowanym oraz dokumenty w formacie innym ni popularny HTML (np. postscript, flash, shockwaves, plików skompresowanych:.zip.,.tar) [Sherman, Price, 2003]. Tradycyjne wyszukiwarki nie potrafi¹ jeszcze myœleæ ani dokonywaæ logicznych i faktycznie relewantnych wyborów oraz nie docieraj¹ do ogromnej iloœci wartoœciowych naukowo i ukrytych zasobów sieciowych. Bazy danych nie s¹ indeksowane przez szperacze wyszukiwarek (crawlers) ze wzglêdu na swoj¹ budowê: przegl¹daæ tego typu Ÿród³a mo- na jedynie poprzez wyszukiwanie bezpoœrednie (direct search), roboty wyszukiwarek nie s¹ bowiem w stanie zaindeksowaæ, a potem przekazaæ do poprawnego wyœwietlenia informacji zorganizowanej w postaci pól i rekordów powi¹zanych ze sob¹ relacjami. Roboty te nie widz¹ dynamicznie generowanych stron w odpowiedzi na konkretne pytanie u ytkownika, podobnie jak w przypadku sprzê eñ zwrotnych w pytaniach o informacjê szybko dezaktualizuj¹c¹ siê (np. rozk³ad lotów, prognoza pogody itp.). Pliki p³atnej rejestracji zazwyczaj s¹ specjalnie chronione przez swych twórców przed szperaczami internetowymi i te wzglêdy komercyjne i finansowe decyduj¹ ostatecznie o ich niewidocznoœci. W przypadku serwisów bezp³atnej rejestracji indeksowanie utrudnia du a liczba formularzy subskrypcyjnych i rejestracyjnych wymagaj¹cych reakcji u ytkownika na poszczególne elementy strony WWW [Sherman, Price, 2003].

3 Ukryty internet jakie korzyœci Do ukrytych zasobów sieciowych mo na dotrzeæ na kilka sposobów: wykorzystaæ standardowe wyszukiwarki do znalezienia okreœlonych baz danych, archiwów i repozytoriów tekstów naukowych; skorzystaæ z dostêpnych na stronach portali katalogów oraz pos³u yæ siê specjalnymi programami przeszukuj¹cymi zasoby ukrytego internetu [Pamu³a, 2004]. Bazy danych, archiwa i repozytoria jako zasoby ukrytego internetu Najprostszym sposobem dotarcia do zasobów ukrytego internetu w postaci baz danych jest wpisanie w okno tradycyjnej wyszukiwarki poszukiwanego has³a wraz z okreœleniami: database [Invisible Web, 2006], repository, archive lub w przypadku poszukiwañ polskojêzycznych s³owa: baza danych, repozytorium, archiwum (np. languages database, toxic chemicals database, information science archive, sport baza danych). Wówczas na stronie g³ównej bazy nale y za pomoc¹ oferowanych narzêdzi bezpoœrednio przeszukaæ jej zawartoœæ. Obok typowych bibliograficznych baz danych coraz liczniejsze s¹ cyfrowe zbiory tekstów naukowych, tzw. repozytoria, archiwa tworzone w ramach inicjatywy Open Access. Open Access to inicjatywa darmowego dostêpu do literatury poprzez internet, pozwalaj¹ca ka demu u ytkownikowi na czytanie, œci¹ganie z serwerów, kopiowanie, dystrybucjê, drukowanie, przeszukiwanie lub linkowanie do pe³nych tekstów artyku³ów, indeksowanie w wyszukiwarkach, w³¹czanie jako danych albo wykorzystanie w jakikolwiek zgodny z prawem sposób, jedynym ograniczeniem jest przestrzeganie prawa autora do zachowania integralnoœci jego pracy [Deklaracja Open Acces, 2002]. W tym celu uczelnie wy sze, ich biblioteki oraz inne instytucje naukowo-badawcze tworz¹ elektroniczne repozytoria, w których zamieszczaj¹ za zgod¹ autorów elektroniczne wersje pe³nych tekstów ich artyku³ów, referatów, ksi¹ ek oraz ich fragmentów, raportów z badañ, a tak e preprintów. Do najpopularniejszych bezp³atnych Ÿróde³ tego typu z zakresu ekonomii zaliczyæ mo na: EconPapers [ bibliograficzna i pe³notekstowa baza danych z zakresu ekonomii tworzona w ramach RePeC (Research Papers on Economics) [ miêdzynarodowego przedsiêwziêcia, którego celem jest dzielenie siê wiedz¹ i wynikami badañ pomiêdzy instytucjami naukowymi i ich pracownikami; rejestruje artyku³y z czasopism, ksi¹ ki i rozdzia³y z ksi¹ ek oraz tzw. working papers, z czego ponad po³owa znajduje siê w pe³nej i bezp³atnej wersji tekstowej; baza ma postaæ otwartego repozytorium, do którego ka dy z teoretyków, praktyków i badaczy nauk ekonomicznych mo e dodaæ swoje publikacje; IDEAS [ serwis zawieraj¹cy bezp³atne, pe³ne wersje tekstów naukowych z nauk ekonomicznych stworzony na podstawie licznych naukowych repozytoriów i archiwów akademickich instytucji, oœrodków badawczych oraz uczelni wy -

4 82 Bo ena Jaskowska szych z ca³ego œwiata (równie polskich); obok dokumentów pe³notekstowych w serwisie znajduje siê ogromna iloœæ dokumentów zawieraj¹cych abstrakty, cytowania oraz literaturê przedmiotu; dostêpna jest równie podbaza NEP [ (New Economics Papers), zawieraj¹ca same najnowsze publikacje dodane do serwisu Ideas. Katalogi tematyczne i specjalistyczne portale jako zasoby ukrytego internetu Katalogi (directories) zbudowane w postaci rozga³êziaj¹cego siê drzewa, umieszczane na tematycznych portalach lub tworzone specjalnie jako brama wprowadzaj¹ca do cyfrowych ukrytych zasobów sieciowych, wydaj¹ siê byæ najlepszym narzêdziem u³atwiaj¹cym orientacjê i poruszanie siê po ukrytym internecie. Katalogi mog¹ byæ albo ogólne, albo specjalistyczne, poœwiêcone jednej dziedzinie wiedzy. Autorami takich kolekcji s¹ zazwyczaj pracownicy informacji i bibliotekarze, którzy dokonuj¹ weryfikacji tematyki Ÿróde³, czuwaj¹ nad aktualnoœci¹ linków oraz oceniaj¹ ich zawartoœæ pod k¹tem przydatnoœci dla potencjalnego u ytkownika. Najbardziej cenione w œrodowisku brokerów informacji (nie tylko ekonomicznej) s¹ nastêpuj¹ce katalogi i serwisy: CompletePlanet [ katalog zasobów ukrytego internetu, zawiera linki do ponad 70 tys. baz danych i specjalistycznych narzêdzi wyszukiwawczych z wielu dziedzin wiedzy, w tym bogate Ÿród³a z zakresu biznesu, ekonomii, finansów, logistyki itp.; serwis tworzony jest przez korporacjê Bright Planet, która zajmuje siê profesjonalnymi us³ugami informacyjno-informatycznymi; Librarian s Internet Index [ informacje dotycz¹ce zasobów ukrytego internetu z wielu dziedzin wiedzy uaktualniane co tydzieñ, strony, którym mo na ufaæ jak napisano na stronie g³ównej, tworzony przez pracowników sieci bibliotecznej w Pensylwanii (Kalifornia). Zawiera obszerny wykaz Ÿróde³ ekonomicznych (finanse, marketing, prawo, ekonomika, przestêpstwa i korupcja, przemys³ itp.); Academic Info [ edukacyjny katalog zasobów sieciowych przeznaczony dla szkolnictwa wy szego, zawiera programy nauczania, materia³y metodyczne i dydaktyczne, w tym rozbudowany dzia³ Business; Infomine [ wirtualna biblioteka zasobów internetowych adresowana do pracowników nauki i studentów, oferuje informacje na poziomie akademickim oraz dostêp do m.in. baz danych, czasopism elektronicznych, e-ksi¹ ek, list dyskusyjnych, katalogów stron WWW oraz bibliotecznych itp.; serwis tworzony przez Bibliotekê Uniwersytetu w Kalifornii; WWW Virtual Library [ wirtualna biblioteka WWW uwa ana jest za najstarszy katalog sieci (stworzona jeszcze w 1991 r. przez Tima Berners-Lee); w jej sk³ad wchodzi wiele specjalistycznych kolekcji; z nauk ekonomicznych nale y wymieniæ:

5 Ukryty internet jakie korzyœci WebEc WWW Resources in Economics [ R E Resources for Economists on the Internet [ WWW Virtual Library of Economic and Business History [ WWW Virtual Library Latour History [ Virtual inance Library [ Know.This.com Marketing Virtual Library [ Digital Librarian [ katalog zasobów ukrytego internetu tworzony od 10 lat przez bibliotekarkê Margaret Mail Anderson; zawiera wykaz cennych Ÿróde³ internetowych z nauk humanistycznych, matematyczno-przyrodniczych, spo³ecznych i ekonomicznych; aktualizowany na bie ¹co; Bubl Link Information Science [ katalog usystematyzowanych wed³ug dziewiêciu g³ównych dzia³ów wiedzy linków do ciekawych zasobów sieciowych, równie z zakresu nauk spo³ecznych i ekonomicznych; Open Directory Project [ specyficzny katalog wartoœciowych zasobów sieciowych tworzony przez internautów redaktorów-ochotników na ca³ym œwiecie. Oprócz podstawowej angielskojêzycznej wersji posiada tak e 16 mutacji jêzykowych, w tym wersjê polsk¹ [ bogaty dzia³ dotycz¹cy biznesu i ekonomii liczy ponad 250 tys. dokumentów; DOAJ Directory of Open Acces Journal [ katalog elektronicznych czasopism naukowych i popularno-naukowych, których wydawcy popieraj¹ inicjatywê wolnego dostêpu do wiedzy i udostêpniaj¹ ich zawartoœæ bezp³atnie w internecie; z zakresu nauk ekonomicznych dostêpnych jest ponad 70 tytu³ów czasopism z ca³ego œwiata. Oprócz wymienionych katalogów ogólnych warto zwróciæ uwagê na katalogi specjalistyczne poœwiêcone wy³¹cznie naukom ekonomicznym, np.: EconDirectory [ specjalistyczny katalog u ytecznych linków z zakresu ekonomii; dwie wersje jêzykowe, angielska i niemiecka; katalog tworzony w ramach portalu Inomics adresowanego bezpoœrednio do ekonomistów; WebEc [ katalog zasobów ukrytego internetu z zakresu ekonomii tworzony w ramach wspomnianej inicjatywy WWW Virtual Library; Economic Journals on the Web [ na bie ¹co aktualizowany wykaz setek czasopism ekonomicznych, których pe³na zawartoœæ dostêpna jest bezp³atnie drog¹ online; Alta Plana International Economics Gataway [ brama do miêdzynarodowych zasobów z zakresu: Ÿróde³ informacji ekonomicznej, organizacji i instytutów naukowych, a tak e organizacji rz¹dowych i komercyjnych zwi¹zanych z ekonomi¹ i naukami pokrewnymi.

6 84 Bo ena Jaskowska Narzêdzia przeszukuj¹ce zasoby ukrytego internetu Nie ma narzêdzia, za pomoc¹ którego mo na by by³o przejrzeæ wszystkie lub przynajmniej wiêkszoœæ zasobów ukrytego internetu. Prowadz¹c poszukiwania cennych elektronicznych Ÿróde³, nale y wykorzystywaæ wiele ró norodnych narzêdzi i sposobów, np.: Opendoar [ wyszukiwarka repozytoriów ze wszystkich dziedzin wiedzy; w zakresie biznesu i ekonomii Opendoar podaje a 53 repozytoria tekstów naukowych (zarówno amerykañskich, jak i europejskich: angielskich, niemieckich, szwedzkich, francuskich, hiszpañskich, holenderskich); niezwykle cenne Ÿród³o informacji; Oaister [ multiwyszukiwarka przeszukuj¹ca zasoby kilkuset archiwów instytucjonalnych; obecnie rejestruje ponad milion publikacji z ponad 680 repozytoriów z ca³ego œwiata; dostêpnych jest wiele mo liwoœci przegl¹dania zasobów Oaister: poprzez autora, s³owa kluczowe, temat, jêzyk dokumentu, typ dokumentu; autorzy serwisu promuj¹ go has³em: Oaister znajdÿ pere³kê. Bardzo u yteczne zarówno w poszukiwaniach bibliograficznych, jak i pe³notekstowych s¹ wyszukiwarki naukowe, spoœród których nale y wymieniæ: Scirus [ wyszukiwarka tekstów naukowych zarówno w otwartym, jak i ukrytym internecie, rejestruje ponad 250 milionów stron o charakterze naukowym: artyku³ów z czasopism, preprintów, referatów, raportów z badañ, patentów; bardzo cenne narzêdzie wyszukiwawcze, za poœrednictwem którego mo na uzyskaæ wysoce relewantne odpowiedzi na pytanie; indarticles [ wyszukiwarka tekstów naukowych zarówno tych bezp³atnych, jak i wymagaj¹cych p³atnej subskrypcji; rejestruje ponad 10 milionów artyku³ów z ponad 1000 wydawnictw; u yteczne narzêdzie wyszukiwawcze doskonale uzupe³niaj¹ce wyszukiwarkê Scirus; Google.scholar [ wersja beta kolejnej inicjatywy twórców najpopularniejszej wyszukiwarki; narzêdzie przydatne przede wszystkich w poszukiwaniach bibliograficznych, gdy linki otrzymywane w wynikach wyszukiwania prowadz¹ g³ównie do dokumentów p³atnych. Do narzêdzi u³atwiaj¹cych orientacjê w zasobach ukrytego internetu wielu pracowników informacji zalicza równie multiwyszukiwarki, których dzia³anie opiera siê na równoczesnym przeszukiwaniu indeksów kilku b¹dÿ nawet kilkunastu wyszukiwarek i na wyœwietlaniu wyników po uprzednim usuniêciu adresów dubluj¹cych siê. Do przeszukiwania ukrytego internetu polecane jest np. multinarzêdzie Surfwax [ com/]. A jeœli mimo wypróbowania wszystkich sugerowanych w niniejszym artykule mo liwoœci wyszukiwawczych, nadal mamy problemy ze znalezieniem jakiejkolwiek cennej informacji czy wiarygodnego Ÿród³a, zawsze mo na zadaæ konkretne pytanie ekspertowi.

7 Ukryty internet jakie korzyœci A serwisów informacyjnych, gdzie po drugiej stronie zamiast automatycznych robotów i szperaczy wyszukiwarek czekaj¹ ludzie specjaliœci z okreœlonej dziedziny, jest w internecie sporo [np. Eksperci (wolontariusze) poza dobr¹ znajomoœci¹ okreœlonych i specjalistycznych zagadnieñ posiadaj¹ tak e wszechstronn¹ wiedzê z zakresu wyszukiwania informacji naukowej w sieci i chêtnie oraz, co wa ne, bezp³atnie dziel¹ siê ni¹ z innymi pasjonatami. Dotychczasowe rozwa ania dowodz¹ o wielkim zró nicowaniu i liczebnoœci angielskojêzycznych internetowych Ÿróde³ informacji z zakresu nauk ekonomicznych. Nieco inaczej wygl¹da sytuacja w odniesieniu do narzêdzi polskojêzycznych, chocia i tutaj pojawiaj¹ siê ciekawe inicjatywy: Ekonomia online [ przewodnik po wirtualnych zasobach polskich i zagranicznych z zakresu ekonomii opracowywany (od 2000 r.) przez zespó³ redaktorów z Biblioteki G³ównej Akademii Ekonomicznej w Krakowie; mo liwoœæ przeszukiwania za pomoc¹ miniwyszukiwarki lub wed³ug tematycznych dzia³ów; aktualizacja kwartalna; obecnie zawiera ponad 1800 cennych linków do specjalistycznych serwisów, portali, baz danych i stron instytucji naukowo-badawczych; naprawdê warte polecenia zarówno dla pracowników nauki, jak i studentów (BG AE w Krakowie opracowuje równie u yteczne bazy bibliograficzno-abstraktowe indeksuj¹ce zawartoœæ polskich ekonomicznych czasopism naukowych: Nauki Spo³eczne oraz Gospodarka ; dostêp do nich nie jest jednak powszechny, ale w wiêkszoœci dobrych bibliotek uczelni ekonomicznych jest on mo liwy w uniwersyteckiej sieci komputerowej); Zasoby Ekonomiczne online [ zasobyonline/] wykaz u ytecznych dla studentów, pracowników nauki oraz teoretyków linków do zasobów sieciowych z zakresu ekonomii, opracowywany przez Bibliotekê G³ówn¹ Szko³y G³ównej Handlowej w Warszawie; Wirtualne Zasoby Biznesowe [ wszechstronny katalog Ÿróde³ sieciowych z zakresu biznesu i ekonomii adresowany do studentów oraz pracowników nauki, zarówno praktyków, jak i teoretyków; uk³ad tematyczny wed³ug oœmiu dzia³ów g³ównych; zawiera równie wykaz ekonomicznych czasopism online oraz s³ownik podstawowych definicji; katalog opracowywany przez Bibliotekê Wy szej Szko³y Biznesu National Louis University w Nowym S¹czu. Z polskich Ÿróde³ informacji biznesowej nale y jeszcze wspomnieæ o powszechnie dostêpnych katalogach, w których znajduj¹ siê dzia³y poœwiêcone biznesowi i ekonomii (np. [ katalogi na popularnych portalach internetowych). Niniejszy przegl¹d nie ukazuje pe³nego obrazu wszystkich mo liwoœci, które stoj¹ przed badaczami i biznesmenami w pozyskiwaniu wartoœciowej i bezp³atnej informacji naukowej z zakresu ekonomii. Warunkiem jest jedynie umiejêtnoœæ wykorzystania odpo-

8 86 Bo ena Jaskowska wiednich narzêdzi przeszukiwania zbiorów. Z du ¹ doz¹ pewnoœci mo na ufaæ tekstom umieszczonym na serwerach instytucji naukowych i placówek badawczych (w adresie URL wystêpuje z regu³y jeden z cz³onów:.edu.,.gov.,.univ.) oraz uzyskanych z instytucjonalnych archiwów i repozytoriów elektronicznych wersji publikacji naukowych. Argumentem utwierdzaj¹cym w pewnoœci mo e byæ niew¹tpliwie opatrzenie dokumentu, strony WWW, bazy danych czy wyszukiwarki imieniem i nazwiskiem autora/autorów oraz ew. afiliacj¹, nazw¹ instytucji sprawczej, a tak e kontaktowym adresem . Warto równie zwróciæ uwagê na datê ostatniej aktualizacji na ogólny poziom funkcjonalnoœci i u ytecznoœci, a tak e estetyki i wygl¹du witryny internetowej. Zdaj¹c sobie sprawê z ulotnoœci i hybrydowoœci internetowych zasobów informacyjnych i maj¹c œwiadomoœæ, e prawdopodobnie za dwa lata czêœæ z proponowanych narzêdzi bêdzie ju nieaktualna, autorka niniejszego artyku³u wyra a nadziejê, i tekst ten pomo e w pracy naukowej wszystkim zainteresowanym, a tak e zaprasza do dzielenia siê uwagami oraz w³asnymi doœwiadczeniami z zakresu poszukiwañ informacji biznesowej w ukrytym i otwartym internecie: bjasko@univ.rzeszow.pl. Literatura Bergman M. (2001), The deep surface: surfacing hidden value, The Journal of Electronic Publishing, No. 7, Issue 1 [ odczyt: Invisible or Deep Web: what it is, why it is exists, how to find it and its inherent ambiguity [dok. elektr.] (2006) [ odczyt: Pamu³a N. (2004), Efektywne wyszukiwanie w Internecie: przegl¹d problemów i rozwi¹zañ [w:] Biblioteki wobec nowych wyzwañ pod red. Ewy G³owackiej, Toruñ: UMK, s. 67. Sherman Ch., Price G. (2001), The invisible web: uncovering sources search engines can t see, Medford: CyberAge Books, 439 p. Sherman Ch., Price G. (2003), The invisible web: uncovering sources search engines can t see, Library Trends, Vol. 52, No. 2, p Wykaz Ÿróde³ elektronicznych odczyt [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [

9 Ukryty internet jakie korzyœci [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [