SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Działania profilaktyczne to te, które stwarzają człowiekowi okazję do aktywnego uczestnictwa w gromadzeniu doświadczeń powodujących wzrost jego zdolności, do radzenia sobie w potencjalnie trudnych sytuacjach życiowych. Gerard Edwards PUBLICZNE GIMNAZJUM IM. W. WITOSA W PŁAWIE

2 SPIS TREŚCI I Wstęp 3 II Charakterystyka okresu dojrzewania... 4 III Podstawa prawna 4 IV Diagnoza sytuacji szkolnej 6 V Cele szkolnej profilaktyki.. 8 VI Strategie profilaktyczne VII Realizatorzy szkolnych działań profilaktycznych 11 VIII Oczekiwane efekty IX Ewaluacja 13 X Plan działań profilaktycznych 2

3 I Wstęp W związku ze zwiększającą się potrzebą przeciwdziałania zjawiskom zagrażającym zdrowiu i bezpieczeństwu młodzieży, istnieje konieczność podjęcia kompleksowych działań profilaktycznych na terenie szkoły. Realizuje ona zadania dydaktyczne i wychowawcze wspierające wszechstronny rozwój ucznia: wyposaża młodego człowieka w wiedzę, budzi aktywność intelektualną oraz rozwija postawy i zachowania cenione i pożądane w społeczeństwie. Realizacja tych założeń wspierana jest poprzez działania zawarte w szkolnym programie profilaktyki. Pozwalają one na wyposażenie ucznia w wiedzę i umiejętności niezbędne w budowaniu dojrzałej osobowości, nauczenie postaw asertywnych w sytuacjach zagrożeń, rozumienie oraz umiejętne stosowanie norm społecznych i systemu wartości. PROFILAKTYKA to chronienie młodego człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Jej celem jest ochrona ucznia przed zakłóceniami rozwoju, czyli przed podejmowaniem zachowań hamujących lub niszczących rozwój, określanych jako zachowania ryzykowne. Profilaktyka to proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz w nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI został dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów i potrzeb środowiska lokalnego. W swoich oddziaływaniach jest skierowany na uczniów, nauczycieli i rodziców. Ma służyć ujednoliceniu działań wychowawczych i profilaktycznych oraz pozyskaniu rodziców do współpracy w dziedzinie profilaktyki domowej. Szkolny Program Profilaktyki jest skorelowany ze szkolnym zestawem programów nauczania i Szkolnym Programem Wychowawczym. Jest dostosowany do potrzeb 3

4 rozwojowych uczniów i potrzeb środowiska oraz zgodny z prawem oświatowym i prawem państwowym. II Charakterystyka okresu dojrzewania 1. Spośród wszystkich faz rozwojowych okres dojrzewania stanowi szczególną fazę w życiu człowieka. Z perspektywy społecznej dokonują się w nim zmiany w obrazie siebie, formują się nowe wzorce relacji interpersonalnych, wzrasta liczba i jakość nowych doświadczeń osobistych społecznych. Rozwijane są w tym czasie umiejętności pozwalające na kształtowanie poczucia własnej kompetencji. Młody człowiek osiąga nowy status społeczny, zwiększający jego możliwości osiągania celów, otrzymywania wzmocnień i kształtowania nowych zachowań. 2. Wiek lat określa się jako okres ryzyka ze względu na podejmowanie przez młodzież zachowań problemowych. Szkoła, ze względu na spędzanie w niej znacznej części aktywnego życia młodzieży, jest głównym terenem działań profilaktycznych. Tu spotykają się najważniejsze dla młodego człowieka osoby dorosłe, rodzice i nauczyciele. III Podstawa prawna do działań profilaktycznych w szkole 1. Rządowy Program Bezpieczna i przyjazna szkoła 2. Szkolny Program Wychowawczy 3. Statut Gimnazjum 4. Programy profilaktyczne realizowane przez szkołę: Trzymaj formę, Przemocy i używkom mówimy NIE! 4

5 5. Narodowy Plan Działań na Rzecz Dzieci Polska dla dzieci 6. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii 7. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii 8. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 9. Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce 10. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 11. Program Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości wśród Dzieci i Młodzieży 12. Rządowy Program ograniczenia przestępczości i aspołecznych zachowań Razem bezpieczniej 13. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U r. poz. 532) 14. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2012 r. Nr 0 poz. 981) 15. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228 poz. 1488) 16. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne 5

6 przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2010r. Nr 156 poz. 1047) 17. Rozporządzenie z dnia 17 kwietnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2012 r. poz. 426) 18. Ustawa o Systemie Oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 2004 r. nr 256 poz z późniejszymi zmianami) IV Diagnoza sytuacji szkolnej Diagnozy sytuacji szkolnej dokonuje się w oparciu o: Dotychczasowe działania profilaktyczne i wychowawcze podejmowane przez szkołę Analizę dokumentów szkolnych takich jak: - Ewaluację szkolnego programu profilaktyki - Ewaluację szkolnego programu wychowawczego - Analizę sytuacji wychowawczej szkoły - Wyniki przeprowadzonych ankiet dla uczniów, rodziców i nauczycieli Fachową literaturę Analizę dokumentów klasowych i szkolnych Analizę dokumentacji pedagoga Analizę dokumentacji pomocy psychologiczno pedagogicznej Analizę dokumentacji doradcy zawodowego Obserwację zachowań uczniów w różnych sytuacjach dokonywaną przez wychowawców klas, nauczycieli, pedagoga 6

7 Rozmowy podczas spotkań z rodzicami, nauczycielami i uczniami Comiesięczną analizę frekwencji uczniów Analizę uwag w zeszytach wychowawczych Diagnoza obejmuje m.in.: Problemy młodzieży widoczne na terenie szkoły (przejawiane w zachowaniach uczniów) Problemy edukacyjne i wychowawcze rejestrowane przez wychowawców i pedagoga Problemy zgłaszane przez rodziców Problemy zdrowotne dostrzegane przez higienistkę szkolną Problemy sygnalizowane przez kuratorów sądowych, pracowników socjalnych oraz współpracujących ze szkołą policjantów Zakres zainteresowań uczniów oraz zaangażowanie rodziców w działalność opiekuńczo- wychowawczą W wyniku analiz uzyskanych danych wyodrębniono obszary, które wymagają interwencji. Są to: - zjawisko agresji wśród uczniów, używanie wulgaryzmów, nieprzestrzeganie zasad dobrego wychowania - niepowodzenia edukacyjne jako przyczyna zaburzeń zachowania i konfliktów rówieśniczych - spadek frekwencji uczniów na zajęciach - naruszanie dyscypliny przez uczniów na lekcjach - stosowanie używek przez uczniów - nieprzestrzeganie Regulaminu Wyglądu Ucznia 7

8 V Cele szkolnej profilaktyki 1. Cele główne szkolnego programu profilaktyki: I Przeciwdziałanie agresji słownej i fizycznej II Przeciwdziałanie uzależnieniom: alkohol, nikotyna III Promocja zdrowia IV Przeciwdziałanie naruszaniu dyscypliny przez uczniów na lekcjach V Budowanie pozytywnego klimatu społecznego w szkole, przeciwdziałanie przemocy i odrzuceniu VI Wzmocnienie wychowawczo opiekuńczej funkcji szkoły V Stworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego dzieciom niepełnosprawnym, z deficytami rozwojowymi 2. Cele szczegółowe szkolnego programu profilaktyki: I Zapobieganie zachowaniom agresywnym II Wdrażanie do życia w szkole i klasie na nowym etapie edukacyjnym III Zaznajomienie z zagrożeniami zdrowia człowieka i kształcenie prawidłowych reakcji na te zagrożenia IV Pomoc uczniom mającym trudności w nauce, włączenie uczniów do pomocy koleżeńskiej V Przeciwdziałanie nieuzasadnionej absencji na zajęciach szkolnych VI Motywowanie do prowadzenia zdrowego stylu życia, zdrowego odżywiania się, walki z otyłością Szkolny Program Profilaktyki w korelacji z Szkolnym Programem Wychowawczym nastawiony jest na kształtowanie umiejętności życiowych takich jak: 1. podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów, 2. twórcze i krytyczne myślenie, 8

9 3. porozumiewanie się i utrzymywanie dobrych relacji interpersonalnych, 4. poszanowanie innych, tolerancja dla odmienności i empatia, 5. radzenie sobie z emocjami i stresem, 6. kształtowanie właściwej postawy ucznia (kultura osobista), 7. poznawanie i przestrzeganie norm społecznych, 8. rozwiązywanie konfliktów 9. przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w szkole i poza nią. Celem działań profilaktycznych jest wzmocnienie czynników chroniących przy jednoczesnej redukcji czynników ryzyka Zachowania jednostki są wypadkową oddziaływania wielu czynników tkwiących w samym człowieku wywodzących się z jego otoczenia. Możemy je podzielić na czynniki chroniące przed zachowaniami niepożądanymi oraz na czynniki zwiększające ryzyko ich podejmowania. Do najważniejszych czynników chroniących zalicza się: silną więź emocjonalną z rodzicami zainteresowanie nauką szkolną regularne praktyki religijne poszanowanie praw, norm, wartości i autorytetów społecznych tolerancja wobec odmienności przynależność do pozytywnej grupy. Do najważniejszych czynników ryzyka zalicza się: niedojrzałość emocjonalną niskie poczucie własnej wartości niewłaściwe relacje rodzinne 9

10 poczucie odrzucenia brak wyraźnego i konsekwentnego systemu wychowawczego tolerancja dla zachowań negatywnych wysoki poziom konfliktów w rodzinie zachowania destrukcyjne. VI Strategie profilaktyczne - metody działań 1. Strategie informacyjne rzetelne i rzeczowe przekazywanie informacji na temat konsekwencji zachowań ryzykownych, dostosowanie przekazywanych informacji do poziomu rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego oraz możliwości percepcyjnych adresata 2. Strategie edukacyjne pomoc w rozwoju ważnych umiejętności życiowych, np. chronienia się przed presją otoczenia, skupienie się na kształtowaniu i rozwijaniu umiejętności społecznych uczniów, uczenie tzw. sztuki życia, umiejętności radzenia sobie ze stresem, odmawiania, nieulegania manipulacjom. 3. Strategie alternatyw stwarzanie możliwości realizowania ważnych potrzeb społecznych poprzez pozytywną działalność, np. sport, działalność artystyczną czy społeczną, umożliwianie uczniom zaspokajanie potrzeb aktywności, osiągania uznania, przynależności do grupy rówieśniczej. 4. Strategie interwencyjne pomoc w identyfikacji i rozwiązywaniu problemów, 10

11 udzielanie wsparcia w sytuacjach kryzysowych, stosowanie procedur, konkretna pomoc specjalistyczna w indywidualnych przypadkach. VII Realizatorzy szkolnych działań profilaktycznych Realizatorami działań profilaktycznych na terenie szkoły są: dyrektor, pedagog szkolny, doradca zawodowy, nauczyciele, wychowawcy, przy współpracy z rodzicami/ prawnymi opiekunami dziecka. 1. Dyrektor szkoły, jako realizator działań profilaktycznych: dba o doskonalenie nauczycieli w zakresie działań profilaktycznych i wychowawczych, (finansuje, nadzoruje, wyznacza odpowiedzialnych za realizację). 2. Pedagog, jako realizator działań profilaktycznych: organizuje działania i poszczególne programy profilaktyczne wynikające ze Szkolnego Programu Profilaktyki koordynuje realizację tych działań 3. Doradca zawodowy, jako realizator działań profilaktycznych: diagnozuje zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe, pomaga w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej 4. Nauczyciel wychowawca jako realizator działań profilaktycznych: podejmuje systematyczne działania profilaktyczne w odniesieniu do uczniów i rodziców jest wzorem konstruktywnych zachowań itp. 5. Rodzice/ opiekunowie jako realizatorzy działań profilaktycznych: 11

12 aktywnie współpracują ze szkołą biorą udział w tworzeniu i ewaluacji szkolnego programu profilaktyki uczestniczą w psychoedukacyjnych spotkaniach przewidzianych w Szkolnym Programie Profilaktyki 6. Instytucje wspomagające szkołę w zakresie realizacji działań profilaktycznych Szkoła współpracuje w zakresie realizacji działań profilaktycznych z Policją, Kuratorem Sądowym, Prokuraturą, Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodkiem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej oraz pielęgniarką szkolną i innymi w zależności od potrzeb. VIII Oczekiwane efekty 1. Wysokie poczucie bezpieczeństwa u uczniów w szkole. 2. Zwiększenie osobistego zaangażowania i motywacji do abstynencji i powściągliwości. 3. Zwiększenie zrozumienia, że przyjmowanie środków psychoaktywnych nie jest w zgodzie z wartościowym stylem życia. 4. Zwiększenie świadomości osobistego i społecznego zagrożenia konsekwencjami picia i nadużywania środków psychoaktywnych. 5. Nabycie zdolności samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia własnego i innych. 6. Zwiększenie motywacji do systematycznego i punktualnego uczęszczania na zajęcia szkolne. 12

13 7. Nabycie umiejętności korzystania z zasad savoir vivre u i podniesienie poziomu kultury osobistej. 8. Nabycie umiejętności bezpiecznego radzenia sobie z agresją oraz rozwiązywania konfliktów i problemów. 9. Nabycie nawyku zdrowego odżywiania się, zapobieganie otyłości wśród młodzieży. 10. Zwiększenie zrozumienia, że aktywność fizyczna i uprawianie sportu ma pozytywny wpływ na prawidłowy rozwój i zdrowie człowieka. IX Ewaluacja Ocenie poddawane będą następujące elementy: - Realizacja programów profilaktycznych - Realizacja zaleceń zawartych w opiniach PPP - Realizacja tematów z profilaktyki zawartych w planach pracy wychowawców klas - Psychoedukacja rodziców uczniów na spotkaniach z pedagogiem i wychowawcami klas - Stopień poczucia bezpieczeństwa uczniów w szkole - Występowanie czynników, rodzajów i przyczyn zachowań ryzykownych - Występowanie czynników chroniących: więź z rodzicami, opieka dorosłych, zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawcza, praktyki religijne, zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm, konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety. Sposób ewaluacji: 1. Obserwacje dokonywane przez wychowawców klas, nauczycieli, pedagoga szkolnego, uczniów, rodziców. 2. Rozmowy z uczniami, rodzicami i nauczycielami. 3. Sondaże wśród uczniów, nauczycieli i rodziców. 13

14 4. Analiza wyników pracy zespołu wychowawczego. 5. Analiza dokumentów klasowych i szkolnych. 6. Analiza wytworów pracy uczniów. 7. Ankiety, testy projekcyjne, zdań niedokończonych, itp. 8. Sprawozdania z realizacji programów profilaktycznych. 9. Ankieta badająca zmianę postaw wśród młodzieży na koniec roku szkolnego. 10. Wyniki klasyfikacji i frekwencji w poszczególnych klasach. 14