Sygnalizacja międzykomórkowa i wewnątrzkomórkowa
|
|
- Paulina Mazurek
- 1 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Sygnalizacja międzykomórkowa i wewnątrzkomórkowa Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Informator (przekaźnik) pierwotny czynnik fizyczny lub chemiczny będący nośnikiem informacji odebranej przez komórkę. Receptor cząsteczka chemiczna ( peptyd lub glikoproteina) zlokalizowana na powierzchni lub wewnątrz komórki zdolna do rozpoznania, odebrania i przetwarzania informacji niesionej przez informator (przekaźnik) pierwotny Ligand - cząsteczka chemiczna zdolna do swoistego wiązania się z receptorem Agonista ligand zdolny do swoistego wiązania receptora i jego aktywacji Antagonista ligand zdolny do swoistego wiązania receptora pozbawiony jednak właściwości do jego aktywacji. (np. propranolol antagonista receptorów β2; stosowany w leczeniu nadciśnienie tętniczego i innych chorób układu krwionośnego) 1
2 Sygnalizacja komórkowa - odbieranie i przekształcanie sygnału Transdukcja proces przeniesienia i przekształcania sygnału Komórki w organizmach wielokomórkowych używają setek różnych cząsteczek do przesyłania sygnałów między sobą komórka sygnalizująca cząsteczka sygnałowa komórka docelowa (przekaźnik pierwotny) komórka docelowa dysponuje białkiem receptorowym dla cząsteczki sygnałowej sygnał zewnątrzkomórkowy zostaje przekształcony w sygnał wewnątrzkomórkowy skutek - zmiana zachowania komórki Sygnalizacja międzykomórkowa ENDOKRYNOWA hormonalna PARAKRYNOWA NEURONALNA AUTOKRYNOWA KONTAKT BEZPOŚREDNI 2
3 ENDOKRYNOWA Kom. endokrynowa hormon krew kom. docelowa rozesłanie sygnału po całym ciele cząsteczki sygnałowe: hormony komórki wytwarzające hormony komórki endokrynowe przykład: trzustka jest organem endokrynowym - produkcja insulinyinsulina reguluje pobieranie glukozy przez inne komórki PARAKRYNOWA Kom. sygnalizująca kom. docelowa Miejscowy mediator cząsteczki sygnałowe uwalniane do płynu międzykomórkowego działają miejscowo (mediatory lokalne) przykład: - regulacja stanu zapalnego w miejscu infekcji - stymulacja proliferacji komórek podczas gojenia się ran 3
4 NEURONALNA neuron Komórka sygnalizująca synapsa ciało komórki akson Komórka docelowa Neuroprzekaźnik neurony mogą przesyłać wiadomości na duże odległości (akson łączący rdzeń kręgowy i duży palec stopy -długość 1 metr ) bardzo szybki sygnał ( ~100 m/s) swoisty sygnał (akson neuronu łączy się z komórką docelową wyspecjalizowanym połączeniem (synapsą) sygnał elektryczny stymuluje uwolnienie cząsteczek sygnałowych neuroprzekaźników ( zamiana impulsu elektrycznego w sygnał chemiczny) KONTAKT BEZPOŚREDNI Komórka sygnalizująca Komórka docelowa Cząsteczka sygnałowa związana z błoną sygnalizacja pomiędzy komórkami sąsiadującymi inna nazwa: połączenia metaboliczne cząsteczki sygnałowe nie są uwalniane z komórki cząsteczki sygnałowe znajdują się w błonach komórkowych przykład: rozwój embrionalny 4
5 PRZETRWANIE PODZIAŁ RÓŻNICOWANIE ŚMIERĆ komórka eksponowana jest na setki różnych cząsteczek sygnałowych komórka odpowiada selektywnie na powierzchni komórki jest zbiór różnych receptorów sygnały działające równocześnie modulują odpowiedź na inny sygnał Klasy cząsteczek sygnałowych 1. Małe hydrofobowe, swobodnie dyfundują przez błonę komórki docelowej, i aktywują enzymy lub wiążą się z receptorem wewnątrzkomórkowym w cytozolu lub w jądrze. (gaz tlenek azotu NO; hormony steroidowe -kortyzol, estradiol, testosteron), hormony tarczycy ( tyroksyna) 1 hydrofobowa cząsteczka sygnałowa receptor wewnątrzkomórkowy 5
6 Klasy cząsteczek sygnałowych receptor zewnątrzkomórkowy hydrofilowa cząsteczka sygnałowa 2 2. Duże hydrofilowe, nie mogą przekroczyć błony wiążą się na powierzchni komórki z receptorami, które generują sygnał wewnątrz komórki Ta sama cząsteczka sygnałowa może stymulować różną odpowiedź w różnych komórkach docelowych ( a ) kom. mięśnia sercowego ( b ) kom. gruczołów ślinowych ( c ) kom. Mięśnia szkieletowego acetylocholina białko receptorowe Wydzielanie Obniżona częstość skurczów Skurcz 6
7 CZĄSTECZA SYGNAŁOWA MIEJSCE POWSTANIA EFEKT Hormony Adrenalina nadnercza podwyższa ciśnienie, przyśpiesza akcję serca Glukagon trzustka stymuluje syntezę glukozy, oraz rozpad glikogenu Tyroksyna tarczyca stymuluje metabolizm kom. Mediatory lokalne Histamina kom. tuczne rozszerza naczynia krwionośne, zwiększa przepuszczalność Tlenek azotu kom. nerwowe rozkurcz kom. mięśni gładkich Naskórkowy czynnik różne kom stymuluje proliferacje wzrostu (EGF) Neuroprzekażniki Acetylocholina nerw pobudza przewodzenie w wielu synapsach Kwas γ aminomasłowy nerw neuroprzekaźnik hamujący ukł. nerwowy Sygnalizacja wewnątrzkomórkowa 7
8 Wiele białek sygnalizacyjnych pełni funkcję przełączników molekularnych wyłączenie wyłączenie kinaza fosfataza wiązanie GTP aktywuje hydroliza GTP dezaktywuje włączenie włączenie (A) Sygnalizacja przez fosforylację Białka aktywowane przez dodanie grupy fosforanowej (B) Sygnalizacja przez białko wiążące GTP Białka sygnalizacyjne wymieniają związane z nim GDP na GTP - aktywacja białka. Aktywność wyłączona przez hydrolizę GTP do GDP Wiele białek sygnalizacyjnych pełni funkcję przełączników molekularnych (1) Wzrost poziomu określonego przekaźnika wtórnego w cytoplazmie powoduje aktywację zależnej od niego kinazy (lub kilku kinaz) (2) Aktywowane kinazy katalizują reakcję fosforylacji, tj. przyłączania grup PO 4 do różnych białek. (3) Proces fosforylacji powoduje zmianę właściwości białek i związane z tym przestrojenie procesów komórkowych np. - białka enzymatyczne podlegają aktywacji lub dezaktywacji - białka chromatyny zmieniają swoje powinowactwo do DNA - tubulina zmniejsza swą zdolność do polimeryzacji 8
9 Sygnalizacja wewnątrzkomórkowa 3 klasy receptorów Receptory to białka transbłonowe Wykrywają sygnał na zewnątrz komórki i przekazują informacje do jej wnętrza Klasy: 1. Receptory jonotropowe ( będące kanałami jonowymi) 2. Receptory metabotropowe ( współpracujące z białkami G) 3. Receptory katalityczne (wykazujące aktywność enzymatyczną) 1. Receptory jonotropowe RECEPTOR JONOTROPOWY najprostszy model układu sygnalizacyjnego zarówno receptor jak i efektor są zintegrowane w jednym kompleksie białkowym kanały otwierane ligandem zewnątrzkomórkowy fragment kanału posiada zdolność rozpoznawania i wiązania ligandu, a związanie ligandu powoduje otwarcie całego kanału (odpowiedź komórki przejście jonów Na +, K +, Ca 2+, Cl - ) większość receptorów dla neuroprzekaźników ( szybka reakcja ) 9
10 2. Receptory metabotropowe aktywacja receptora białko G efektor wtórny przekaźnik Efektor tłumaczy informację o przyłączeniu się hormonu do receptora na jeden z sygnałów zrozumiałych dla komórki, który stanowi tzw. wtórny przekaźnik. 2. Receptory metabotropowe RECEPTOR SPRZĘŻONE Z BIAŁKIEM G funkcja wiązania ligandu i stymulacja odpowiedzi komórki realizowane są przez oddzielne jednostki białkowe 2. przekazanie sygnału wymaga udziału dodatkowego czynnika sprzęgającego, którym jest jedno z białek G. 3. receptory należące do tej grupy są białkami wielokrotnie przebijającymi błonę, 4. obszar cytoplazmatyczny receptora w wyniku związania ligandu po stronie przeciwnej, nabiera zdolności do reagowania z podjednostką α białka G. 10
11 2. Receptory metabotropowe RECEPTOR SPRZĘŻONE Z BIAŁKIEM G Białka G reprezentują grupę trójczłonowych (trimerycznych) białek wiążących GTP, zbudowane są z podjednostek alfa, beta oraz gamma. pod wpływem reakcji z receptorem podjednostka alfa białka G przyłącza GTP, co jest równoznaczne z jej aktywacją umożliwia jej odłączenie się od pozostałych dwóch podjednostek oraz reakcję z efektorem. 2. Receptory metabotropowe RECEPTOR SPRZĘŻONE Z BIAŁKIEM G 11
12 2. Receptory metabotropowe RECEPTOR SPRZĘŻONE Z BIAŁKIEM G Receptory metabotropowe Efektorem receptorów sprzężonych z białkami G jest na przykład : (a) enzym cyklaza adenylowa (b) enzym fosfolipaza C (c) transbłonowy kanał dla jonów (np. Na + lub Ca 2+ ). Wynikiem aktywacji efektora jest zmiana poziomu wtórnych przekaźników, do których należą: (a) cykliczny AMP (camp) wytwarzany z ATP przy udziale cyklazy adenylowej; (który następnie aktywuje kinazę białkową PKA) (b) trójfosforan inozytolu (IP3) oraz dwuacyloglicerol (DG), powstające równocześnie w wyniku działania fosfolipazy C na błonowy fosfatydyloinozytol; (c) jony Ca2+, uwalniane z kalciosomów działaniem IP 3 ; ( funkcja receptorów zależnych od IP 3 jest silnie hamowana przez alkohol etylowy - efekt : zaburzenie koordynacji) (w wyniku powstania tych dwóch wtórnych przekaźników dochodzi do aktyacji kinazy białkowej C PKC) 12
13 1. W mięśniu szkieletowym adrenalina uruchamia wzrost stężenia camp, które aktywuje kinazę A. Następnie aktywna kinaza A katalizuje fosforylację enzymu odpowiedzialnego za rozpad glikogenu (spolimeryzowana, zapasowa forma glukozy). 2. W komórkach tłuszczowych przyśpiesza rozpad triacylogliceroli (trójglicerydy, TG, zapasowa forma tłuszczu) do kwasów tłuszczowych. Cykliczny AMP (camp) jest wewnątrzkomórkowym wtórnym przekaźnikiem działania wielu hormonów poprzez receptory metabotrowe w błonie komórkowej. Hormon obecny w przestrzeni pozakomórkowej (np. adrenalina), oddziaływując ze specyficznym receptorem błonowym stymuluje w komórce syntezę camp, dzięki aktywacji błonowej cyklazy adenylanowej. camp aktywuje wielofunkcyjną kinazę białkową A (PKA), co powoduje zmiany w metabolizmie komórki. 13
14 Ligandy dla receptorów metabotropowych: - fotony - cząsteczki biorące udział w rozpoznawaniu zapachu i smaku - hormony (glikokortykoidy, kortyzol) - neurotransmitery (histamina, adenozyna, dopamina, serotonina) - białka, peptydy Rola receptorów metabotropowych - zmysły człowieka ( wzrok, zapach, smak) - regulacja zachowania i nastroju - regulacja układu odpornościowego - regulacja funkcjonowania układu nerwowego Połowa stosowanych leków działa w sposób bezpośredni lub pośredni przez receptory metabotropowe 14
15 Przykłady receptorów metabotropowych MECHANIZM DZIAŁANIA KOFEINY 1. Kofeina jako antagonista receptorów adenozynowych - kofeina pełni rolę inhibitora kompetencyjnego w stosunku do receptorów adenozynowych. - receptory adenozynowe obecne są w całym układzie nerwowym - adenozyna - sygnał zmęczenia jej stężenie zwiększa się w synapsach w odpowiedzi na stres metaboliczny niedotlenienie i niedokrwienie, po wzmożonym wysiłku psychicznym - kofeina, działając przeciwstawnie do adenozyny, posiada właściwości pobudzające układ nerwowy, niweluje uczucie zmęczenia i senność. 2. Kofeina jako inhibitor kompetencyjny camp-fosfodiesterazy - cykliczna AMP-fosfodiesterazy indukuje przemianę camp do formy niecyklicznej - kontrolę jego stężenia oraz jego działania. - kofeina blokując działanie tego enzymu niejako zwielokrotnia działanie samej camp. Inhibicja fosfodiesterazy prowadzi do zwiększenia stężenia wielu neuroprzekaźników (np. dopamina, noradrenalina, adrenalina, acetylocholina) - camp w komórkach okładzinowych kofeina pobudza wytwarzanie kwasu żołądkowego. 15
16 3. Receptory katalityczne RECEPTOR KATALITYCZNY pojedyncza cząsteczka nieaktywna katalityczna domena aktywna katalityczna domena w wyniku przyłączenia ligandu (np. tkankowy czynnik wzrostu lub insulina) dochodzi do uaktywnienia enzymu i autofosforylacji receptora w jego odcinku cytoplazmatycznym 3. Receptory katalityczne Ligand białka cytoplazmatyczne wiążą się z ufosforylowanymi resztami tyrozynowymi 16
17 3. Receptory katalityczne receptory katalityczne to białka błonowe, które zawierają zarówno obszar wiążący ligand, jak i obszar o charakterze enzymu. najczęściej enzymem tym jest kinaza tyrozynowa, która katalizuje fosforylację białek przy tyrozynie. ufosforylowane reszty tyrozynowe w receptorze rozpoznawane są przez specyficzne białka cytoplazmatyczne. Odpowiedź komórki stanowi zmiana własności biologicznych białek cytoplazmatycznych (aktywacja lub dezaktywacja) wpływająca na przebieg różnych procesów wewnątrzkomórkowych. receptory związane z kinazą tyrozynową uczestniczą głównie w reakcjach komórek na czynniki wzrostowe oraz cytokiny. Wewnątrzkomórkowe kaskady sygnalizacyjne mogą być złożonymi szlakami 17
18 Sieć kinaz białkowych integruje informacje, co umożliwia kompleksową kontrolę zachowania się komórek System rozmów krzyżowych ( ang. cross-talk) miedzy różnymi szlakami 18
Nukleotydy w układach biologicznych
Nukleotydy w układach biologicznych Schemat 1. Dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy Schemat 2. Dinukleotyd NADP + Dinukleotydy NAD +, NADP + i FAD uczestniczą w procesach biochemicznych, w trakcie których
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
UKŁAD DOKREWNY cz. 2. Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe
Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe UKŁAD DOKREWNY cz. 2 Elementy składowe: komórki dokrewne kapilary okienkowe włókna nerwowe Typy komórek dokrewnych
UKŁAD DOKREWNY cz. 2. beta. delta. alfa
Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe, zlokalizowane na terenie zrazików, otoczone przez struktury części zewnątrzwydzielniczej UKŁAD DOKREWNY cz. 2
ROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI
ROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI Michał M. Dyzma PLAN REFERATU Historia badań nad wapniem Domeny białek wiążące wapń Homeostaza wapniowa w komórce Komórkowe rezerwuary wapnia Białka buforujące Pompy wapniowe
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Autonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Właściwości błony komórkowej
Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność Transport przez błony Współczynnik przepuszczalności [cm/s] RóŜnice składu jonowego między wnętrzem komórki ssaka a otoczeniem
Część V: Przekazywanie sygnałów. DO WYKŁADÓW Z PODSTAW BIOFIZYKI IIIr. Biotechnologii prof. dr hab. inż. Jan Mazerski
MATERIAŁY PMCNICZE D WYKŁADÓW Z PDSTAW BIFIZYKI IIIr. Biotechnologii prof. dr hab. inż. Jan Mazerski PRZEKAZYWANIE SYGNAŁÓW Cechą charakterystyczną układów żywych jest zdolność do zachowywania wewnętrznej
(przekaźniki II-go rzędu)
(przekaźniki II-go rzędu) Gabriel Nowak, Małgorzata Dybała Receptory i mechanizmy przekazywania sygnału (J.Z. Nowak, J.B. Zawilska, red.) Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 2004 Zakład Cytobiologii i Histochemii,
Biologiczne mechanizmy zachowania
Biologiczne mechanizmy zachowania Przekaźnictwo chemiczne w mózgu mgr Monika Mazurek IPs UJ Odkrycie synaps Ramon y Cajal (koniec XIX wieku) neurony nie łączą się między sobą, między nimi jest drobna szczelina.
Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl
Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg
BIOENERGETYKA cz. I METABOLIZM WĘGLOWODANÓW I LIPIDÓW. dr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny
BIOENERGETYKA cz. I METABOLIZM WĘGLOWODANÓW I LIPIDÓW dr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny METABOLIZM/ENERGIA WĘGLOWODANY i LIPIDY WYKŁAD 6 Trawienie i wchłanianie WĘGLOWODANY TŁUSZCZE BIAŁKA Katabolizm
Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu
Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu Neuron jest podstawową jednostką przetwarzania informacji w mózgu. Sygnał biegnie w nim w kierunku od dendrytów, poprzez akson, do synaps. Neuron
Czynności komórek nerwowych. Adriana Schetz IF US
Czynności komórek nerwowych Adriana Schetz IF US Plan wykładu 1. Komunikacja mędzykomórkowa 2. Neurony i komórki glejowe jedność architektoniczna 3. Czynności komórek nerwowych Komunikacja międzykomórkowa
Krwiobieg duży. Krwiobieg mały
Mięsień sercowy Budowa serca Krązenie krwi Krwiobieg duży Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na mniejsze tętnice,
Budowa i funkcje komórek nerwowych
Budowa i funkcje komórek nerwowych Fizjologia Komórki nerwowe neurony w organizmie człowieka około 30 mld w większości skupione w ośrodkowym układzie nerwowym podstawowa funkcja przekazywanie informacji
Transport przez błony
Transport przez błony Transport bierny Nie wymaga nakładu energii Transport aktywny Wymaga nakładu energii Dyfuzja prosta Dyfuzja ułatwiona Przenośniki Kanały jonowe Transport przez pory w błonie jądrowej
Rok akad. 2015/2016 Semestr zimowy, czwartek,
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela - koordynator Dr Magdalena Markowska - koordynator Dr Paweł Majewski Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Rok akad. 2015/2016 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10 Receptory wolne
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Właściwości błony komórkowej
Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność Transport przez błony Cząsteczki < 150Da Błony - selektywnie przepuszczalne RóŜnice składu jonowego między wnętrzem komórki ssaka
Źródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska
Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł
Fizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Transmisja informacji (powtórzenie)
Transmisja informacji (powtórzenie) Gabriel Nowak Definicje Ŝycia śycie jako ciągły przepływ informacji Zakład Cytobiologii i Histochemii, Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński Przepływ informacji
HORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE
HORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE Są to związki należące do grupy steroidów, które charakteryzują się wykazywaniem istotnych aktywności biologicznych typu hormonalnego. Docierając do komórki docelowej,
Struktura i dynamika błon biologicznych Transport przez błony Receptory błonowe i wewnątrzkomórkowe Receptory hormonalne
Struktura i dynamika błon biologicznych Transport przez błony Receptory błonowe i wewnątrzkomórkowe Receptory hormonalne BŁONA KOMÓRKOWA - oddziela środowisko wewnętrzne komórki od otoczenia. Budowa: w
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI. Ćwiczenie 3 ANALIZA TRANSPORTU SUBSTANCJI NISKOCZĄSTECZKOWYCH PRZEZ
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 3 ANALIZA TRANSPORTU SUBSTANCJI NISKOCZĄSTECZKOWYCH PRZEZ BŁONĘ KOMÓRKOWĄ I. WSTĘP TEORETYCZNY Każda komórka, zarówno roślinna,
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
MECHANIZMY RUCHÓW KOMÓRKOWYCH - DZIAŁANIE ANESTETYKÓW NA KOMÓRKI
MECHANIZMY RUCHÓW KOMÓRKOWYCH - DZIAŁANIE ANESTETYKÓW NA KOMÓRKI Zakres materiału, który naleŝy przygotować do ćwiczeń: 1) Budowa błony komórkowej 2) Mechanizm działania anestetyków 3) Aktywność ruchowa
HORMONY REGULACJA METABOLIZMU
HORMONY REGULACJA METABOLIZMU Schematy w regulacji metabolizmu interakcje allosteryczne fosfofruktokinaza, karboksylaza acetylo-coa trwają krótko modyfikacje kowalencyjne fosforylaza glikogenowa i fosforylacja-
Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki
Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Metabolizm całokształt przemian biochemicznych i towarzyszących
VITA-MIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport.
Witaminy i minerały > Model : Producent : Olimp VITAMIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport. DZIAŁA PROZDROWOTNIE WZMACNIA SYSTEM ODPORNOŚCIOWY
Układ wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Przekazywanie sygnałów w komórce
Rozdział 6 Przekazywanie sygnałów w komórce 1 Jolanta Barańska, 2 Irena Nalepa 1 Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego, PAN, ul. Pasteura 3, 02-093 Warszawa, email: j.baranska@nencki.gov.pl
Fizjologia człowieka
Fizjologia człowieka Wykład 2, część A CZYNNIKI WZROSTU CYTOKINY 2 1 Przykłady czynników wzrostu pobudzających proliferację: PDGF - cz.wzrostu z płytek krwi działa na proliferację i migrację fibroblastów,
Best Body. W skład FitMax Easy GainMass wchodzą:
Gainery > Model : - Producent : Fitmax Easy GainMass - to produkt przeznaczony jest szczególnie dla sportowców trenujących dyscypliny siłowe, szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowe. Doskonale dopracowany
3. Farmakodynamika Interakcja lek-receptor Receptory zewnątrzi wewnątrzkomórkowe
3. Farmakodynamika Tłum. B. Malinowska rzez pojęcie farmakodynamiki rozumiemy wpływ oraz mechanizmy działania leku na organizm człowieka, a także na mikroorganizmy i pasożyty chorobotwórcze, które dostały
Receptory nukleotydowe budowa i funkcje, historia i perspektywy
Receptory nukleotydowe budowa i funkcje historia i perspektywy Jolanta Barańska * Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN Warszawa * Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego
DZIAŁ I. Zalecane źródła informacji Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek, Elservier Urban&Partner 2007
DZIAŁ I. PODSTAWY REGULACJI I KONTROLI CZYNNOŚCI ORGANIZMU. TKANKI POBUDLIWE. Ćw. 1. Fizjologia jako nauka o homeostazie. (1-2 X 2012) 1. Wprowadzenie do przedmiotu. 2. Fizjologia i jej znaczenie w naukach
System błon w komórkach eukariotycznych. Transport przez błony plazmatyczne. Błona komórkowa - model płynnej mozaiki
System błon w komórkach eukariotycznych. Transport przez błony plazmatyczne. Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Błona komórkowa - model płynnej mozaiki 1 Błona komórkowa
Droga impulsu nerwowego w organizmie człowieka
Droga impulsu nerwowego w organizmie człowieka Impuls nerwowy Impuls nerwowy jest zjawiskiem elektrycznym zachodzącym na powierzchni komórki nerwowej i pełni podstawową rolę w przekazywaniu informacji
TIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Tkanka nerwowa. Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie
Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie Tkanka nerwowa Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna (blaszki podstawne) pobudliwość przewodnictwo
THE UNFOLDED PROTEIN RESPONSE
THE UNFOLDED PROTEIN RESPONSE Anna Czarnecka Źródło: Intercellular signaling from the endoplasmatic reticulum to the nucleus: the unfolded protein response in yeast and mammals Ch. Patil & P. Walter The
Właściwości błony komórkowej
Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność szybka dyfuzja: O 2, CO 2, N 2, benzen Dwuwarstwa lipidowa - przepuszczalność Współczynnik przepuszczalności [cm/s] 1 Transport
grupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
Układ nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Autonomiczny układ nerwowy Autonomiczny układ nerwowy = = wegetatywny -jest częścią UN kontrolującą i wpływającą na czynności narządów wewnętrznych, w tym mięśni gładkich,
OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011
OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011 DLACZEGO DOROSŁY CZŁOWIEK (O STAŁEJ MASIE BIAŁKOWEJ CIAŁA) MUSI SPOŻYWAĆ BIAŁKO? NIEUSTAJĄCA WYMIANA BIAŁEK
CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :.
CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. Zadanie 1 Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia. a. Wymień cztery struktury występujące zarówno w komórce roślinnej,
Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne)
Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne) Aminokwasy, białka, cukry i ich metabolizm 1. Aminokwasy, wzór ogólny i charakterystyczne grupy. 2. Wiązanie peptydowe. 3. Białka, ich struktura.
Biochemia widzenia. Polega na zamianie energii świetlnej na ruch atomów a następnie na sygnał nerwowy
Biochemia widzenia Polega na zamianie energii świetlnej na ruch atomów a następnie na sygnał nerwowy W siatkówce oka kręgowców występują komórki fotoreceptorowe: czopki (silne światło, barwy) pręciki (słabe
Regulacja hormonalna
Regulacja hormonalna Rodzaje gruczołów wydzielania zewnętrznego egzokrynowe wydzielania wewnętrznego endokrynowe różnice üposiadają przewody wyprowadzające üz reguły nie są silnie ukrwione ünie posiadają
Komputerowe wspomaganie projektowanie leków
Komputerowe wspomaganie projektowanie leków wykład II Prof. dr hab. Sławomir Filipek Grupa BIOmodelowania Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii oraz Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Cent-III www.biomodellab.eu
Suplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin
Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce
Mechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek
Mechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek Model tworzenia mikrokapilar na podłożu fibrynogenowym eksponencjalny wzrost tempa proliferacji i syntezy DNA wraz ze wzrostem stężenia
FIZJOLOGIA NA PODSTAWIE WYKŁADÓW
Kacperek & Łysy ;-) 1 FIZJOLOGIA NA PODSTAWIE WYKŁADÓW Wskazówki: 1. Nowa edycja uzupełniona o informacje z roku 2004/2005. 2. Dodano nowe działy (termoregulacja i wysiłek fizyczny). 3. Zmieniony jest
Opracowała: Układ nerwowy somatyczny - reaguje na bodźce dochodzące ze środowiska zewnętrznego, reakcja zwykle jest skierowana na zewnątrz.
Opracowała: a: lek.med.. Agnieszka Adamczak-Ratajczak Układ nerwowy somatyczny - reaguje na bodźce dochodzące ze środowiska zewnętrznego, reakcja zwykle jest skierowana na zewnątrz. 2 1 Autonomiczny układ
Molekuły Miłości. Borys Palka Katarzyna Pyzik. www.agh.edu.pl
Molekuły Miłości Borys Palka Katarzyna Pyzik www.agh.edu.pl Zakochanie Przyczyną Hormonalnych Zmian Grupa zakochanych, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet ) Grupa kontrolna, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet)
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny
W odpowiedzi na bodźce (histamina, adrenalina, bradykinina, angitensyna II, trombina) w komórce uruchamiany jest system degradacji lipidów (lipazy).
Biosynteza i funkcja eikozanoidów Eikozanoidy (ikozanoidy) pochodzą od 20:4 kwasu tłuszczowego (kwasu arachidonowego) Związki te nie są przechowywane w komórce a są szybko syntetyzowane i uwalniane (5-60
Kompartmenty wodne ustroju
Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około
Biologiczne mechanizmy zachownia u zwierząt
Biologiczne mechanizmy zachownia u zwierząt Witam, nazywam się Katarzyna Burkiewicz. Jestem absolwentką Wydziału Biologii na Uniwersytecie Gdańskim, jak również treserem psów i zoopsychologiem. Dziś poprowadzę
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
SEMINARIUM 8:
SEMINARIUM 8: 24.11. 2016 Mikroelementy i pierwiastki śladowe, definicje, udział w metabolizmie ustroju reakcje biochemiczne zależne od aktywacji/inhibicji przy udziale mikroelementów i pierwiastków śladowych,
TARCZYCA. przed wydzieleniem tak duże ilości
GRUZOŁY WEWNĄTRZWYDZIELNIZE 473 TRZY Tarczyca (glandula thyroidea) jest gruczołem o masie około 40 g, składającym się z dwóch płatów, połączonych węziną. Leży na przedniej powierzchni tchawicy, na wysokości
Cytokiny jako nośniki informacji
Wykład 2 15.10.2014 Cytokiny jako nośniki informacji Termin cytokiny (z greckiego: cyto = komórka i kinos = ruch) określa dużą grupę związków o różnym pochodzeniu i budowie, będących peptydami, białkami
Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne
Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne napięcie elektryczne, zwane napięciem na błonie. Różnica potencjałów to ok.
Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej. dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska
Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska Rehabilitacja medyczna Rehabilitacja medyczna to dziedzina medycyny
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki
Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Metabolizm całokształt przemian biochemicznych i towarzyszących
Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet
KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm
Joanna Bereta, Aleksander Ko j Zarys biochemii. Seria Wydawnicza Wydziału Bio chemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego
Joanna Bereta, Aleksander Ko j Zarys biochemii Seria Wydawnicza Wydziału Bio chemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Copyright by Wydział Bio chemii, Biofizyki i Biotechnologii
Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji?
WYKŁAD: 4 Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Prof. dr hab. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej 1 Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr) 2 3 4 Zdjęcie 2. Stuletnia mieszkanka
Reakcje enzymatyczne. Co to jest enzym? Grupy katalityczne enzymu. Model Michaelisa-Mentena. Hamowanie reakcji enzymatycznych. Reakcje enzymatyczne
Reakcje enzymatyczne Enzym białko katalizujące reakcje chemiczne w układach biologicznych (przyśpieszają reakcje przynajmniej 0 6 raza) 878, Wilhelm uehne, użył po raz pierwszy określenia enzym (w zaczynie)
FIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO
FIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO Dr hab. Andrzej Klusiewicz Zakład Fizjologii Instytutu Sportu Tematyka wykładu obejmuje trzy systemy energetyczne generujące
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka
Homeostaza. Homeostaza - szum pojęciowy - przykład z EM PWN Kontrola stanu
Homeostaza Kontrola stanu Homeostaza - szum pojęciowy - przykład z EM PWN 2000 HOMEOSTAZA [gr. homoios ~ jednakowy, stasis - stałość]: 1) fizjol. Pojęcie (wprowadzone przez C. Bernarda i W.B. Cannona)
Cyklaza guanylanowa. Katarzyna Osytek. Warszawski Uniwersytet Medyczny
Cyklaza guanylanowa Katarzyna Osytek Warszawski Uniwersytet Medyczny Przekaźniki I-ego rzędu hormony czynniki wzrostu neurotransmitery NO Efektory enzymatyczne cyklazy nukleotydowe fosfodiesterazy fosfolipazy
Ekstrakt z Chińskich Daktyli
Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle Pomagają zachować sprawność Poprawiają odporność Wspomagają pracę żołądka
Mechanizmy działania i regulacji enzymów
Mechanizmy działania i regulacji enzymów Enzymy: są katalizatorami, które zmieniają szybkość reakcji, same nie ulegając zmianie są wysoce specyficzne ich aktywność może być regulowana m.in. przez modyfikacje
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU HALO, NEURON. ZGŁOŚ SIĘ.
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU HALO, NEURON. ZGŁOŚ SIĘ. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy.
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 1 :
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 1 : 8.10.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ II gr 08:00 10:0 III gr 10:15 11:45 IV gr 12:00 13:30
Sen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8
Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE
Leczenie biologiczne co to znaczy?
Leczenie biologiczne co to znaczy? lek med. Anna Bochenek Centrum Badawcze Współczesnej Terapii C B W T 26 Październik 2006 W oparciu o materiały źródłowe edukacyjnego Grantu, prezentowanego na DDW 2006
Homeostaza glukozy. Tematy HOMEOSTAZA GLUKOZY. Stan pomiędzy posiłkami. Stan sytości. Stan głodzenia
7 Tematy Porównanie ustrojowych stanów głodu i sytości. Efekty działania insuliny i glukagonu w zakresie metabolizmu węglowodanów, białek i tłuszczów. Porównanie cukrzycy typu I i II. Omówienie zmian patologicznych
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE.
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE www.ams.wroclaw.pl Trening personalny Trener personalny Kulturystyka Sporty siłowe Trening motoryczny Zajęcia funkcjonalne Wysiłek fizyczny Zmęczenie Zakwasy; glikogen TRENING PERSONALNY
Enzymy katalizatory biologiczne
Enzymy katalizatory biologiczne Kataliza zjawisko polegające na obniżeniu energii aktywacji reakcji i zwiększeniu szybkości reakcji chemicznej i/lub skierowaniu reakcji na jedną z termodynamicznie możliwych
(węglowodanów i tłuszczów) Podstawowym produktem (nośnikiem energii) - ATP
śycie - wymaga nakładu energii źródłem - promienie świetlne - wykorzystywane do fotosyntezy - magazynowanie energii w wiązaniach chemicznych Wszystkie organizmy (a zwierzęce wyłącznie) pozyskują energię
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Dr hab. med. Aleksandra Szlachcic Kraków, Katedra Fizjologii UJ CM Kraków, ul. Grzegórzecka 16 Tel.
Dr hab. med. Aleksandra Szlachcic Kraków, 10.08.2015 Katedra Fizjologii UJ CM 31-531 Kraków, ul. Grzegórzecka 16 Tel.: 601 94 75 82 RECENZJA PRACY DOKTORSKIEJ Recenzja pracy doktorskiej mgr Michała Stanisława
Wysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych:
Zmęczenie Zmęczenie jako jednorodne zjawisko biologiczne o jednym podłożu i jednym mechanizmie rozwoju nie istnieje. Zmęczeniem nie jest! Zmęczenie po dniu ciężkiej pracy Zmęczenie wielogodzinną rozmową
Trzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska. Leczenie cukrzycy metodą transplantacji komórek.
Nowe techniki i technologie dla medycyny Trzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska 1 Budowa trzustki Położenie trzustki i dwunastnicy 2 Budowa trzustki
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA DEPRESJA CHARAKTERYSTYKA ZABURZENIA Epizod depresyjny rozpoznaje się gdy pacjent jest w stanie obniżonego nastroju, anhedonii oraz występują
Tkanka mięśniowa. Bogdan Walkowiak. Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka. 7 listopada 2014 Biofizyka 1
Wykład 5 Tkanka mięśniowa Bogdan Walkowiak Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka 7 listopada 2014 Biofizyka 1 Trzy typy mięśni Mięśnie szkieletowe (Poprzecznie prążkowane)
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek
Ćwiczenie XIII Autonomiczny układ nerwowy
Ćwiczenie XIII Autonomiczny układ nerwowy Organizacja układu autonomicznego Niezależny od naszej woli Sympatyczny i parasympatyczny - układ limbiczny - wyjście poprzez podwzgórze - komponenta w wyrażaniu