PIASKOWIEC W NOWOCZESNYCH FORMACH Nowy Dom Jabłkowskich w Warszawie. ŚWIECĄCY PUNKT W PRZESTRZENI Stadion Miejski we Wrocławiu KAMIEŃ W ARCHITEKTURZE

Transkrypt

1 10 (17) / 2011 ISSN: PIASKOWIEC W NOWOCZESNYCH FORMACH Nowy Dom Jabłkowskich w Warszawie ŚWIECĄCY PUNKT W PRZESTRZENI Stadion Miejski we Wrocławiu KAMIEŃ W ARCHITEKTURZE

2 Hala Stulecia, Wrocław Beton może być piękny Mineralne farby laserunkowe do scalania kolorystycznego powierzchni betonu architektonicznego Opera, Sydney Urząd Kanclerza, Berlin Pinakoteka Wspólczesna, Monachium CV hig# ). Vgin`j ei# Î7Zidc " hjgdldñ! hoxozgdñ! e^ `cd ci# gzcdlvx_^ edl^zgox]c^ WZidcdlnX] 90 ZaZlVX_^ ^ lc igo =Va^ HijaZX^V lz LgdX Vl^j# OVegVhoVbn Yd az`ijgn# info@keim.pl Doradcy ;6G7N B>C:G6AC: He# o d#d# ul. Fabryczna 20 c, Wrocław tel , fax KATOWICE KRAKÓW LUBLIN POZNAŃ TORUŃ tel tel tel tel tel WARSZAWA WROCŁAW tel tel tel tel

3 Wydaje się, że obecnie kamień w architekturze stracił na sile wyrazu. Jest on używany, często w sposób nieprzemyślany, na elewacjach i w detalu wnętrz, rzadko w większej skali. Być może poszerzanie wiedzy projektantów w zakresie możliwości związanych z jego zastosowaniem pozwoli na ocalenie choć części cech, które go definiują. Kamień jest materiałem o bardzo silnym wyrazie. Nieobrobiony, stanowił podstawowy surowiec, z którego w czasach prehistorycznych wznoszono struktury megalityczne. Poprzez zaklętą w nim magię ówczesny człowiek, niezależnie od szerokości geograficznej, w której się znajdował, tworzył miejsca niezwykłe, często o charakterze kultowym. W pierwotnej formie kamień wydaje się nierozłącznie związany z rytuałem, obrzędem przejścia między sferą sacrum a profanum. Użyty w niewielkiej, pojedynczej bryle stanowił symbol, szczególny znak w przestrzeni ziemskiej, pozwalający ludziom na kontakt z czasem religijnym, który według Mircea Eliade oznacza czas uobecniony praczas mityczny. Kamień zastosowany w ogromnej skali był wykorzystywany przy wznoszeniu struktur architektonicznych i założeń urbanistycznych, najczęściej również związanych z miejscem świętym i jego atrybutami. Wybudowane za pomocą kamiennych narzędzi, wzniesione z niewypalonej cegły oraz z kamienia Teotihuacan miasto, gdzie ludzie stali się bogami, konstytuowało podwaliny Mexico City jednej z największych metropolii współczesnego świata. Pierwotnie związane z prekolumbijskim centrum religijnym wpisującym się w kulturę ludów Mezoameryki, do dziś wzbudza silne emocje u osób przemierzających jego ulice. Ponadczasowość kamienia oddziałuje na człowieka, przywołując refleksję o ludzkiej kruchości. Kaya Brzezicka Jeżeli 12 kwadratowy EcoClean oczyszcza tyle powietrza, co jedno drzewo, to ile drzew można zastąpić, stosując ten system w fasadach? Budowanie na rzecz lepszego środowiska! Reynobond Reynolux with EcoClean to pierwsza na rynku lakierowana płyta fasadowa, która oczyszcza samą siebie i środowisko m 2 płyt Reynobond Reynolux with EcoClean niweluje tyle samo smogu, co około 80 drzew. Niezwykła ekonomiczność: dzięki EcoClean można zaoszczędzić ponad połowę typowych kosztów czyszczenia i konserwacji fasady. EcoClean dostępny jest na całym świecie wyłącznie z aluminiowymi płytami warstwowymi Reynobond i blachami aluminiowymi Reynolux. Bazuje na rewolucyjnej technologii HYDROTECT firmy TOTO. Słońce i deszcz tylko tego potrzebuje system EcoClean. EcoClean rozbija zanieczyszczenia na fasadzie i w jej bezpośrednim otoczeniu na nieszkodliwe cząstki. W ten sposób oczyszczana jest fasada i otaczające ją powietrze. Więcej informacji na: EcoClean sprawia, że powierzchnia fasady jest nieskazitelnie gładka i usuwa resztki zanieczyszczeń.

4 of stone. estetyka betonu i kamienia do nowoczesnych wnętrz of stone. mineralna warstwa 1.5 mm na różnych substratach (MDF, topan, aluminium, inne) of stone. produkt ekologicznie przyjazny of stone. unikalna powierzchnia mebli i elementów architektury wnętrz of stone. bogaty program odcieni i struktur powierzchni LAMINart sp. z o.o. ul. Laskowa 24, Stęszew tel. (61) , tel./fax (61) office@laminart.pl, Filie handlowe: ul. Piłsudskiego 2 ul. Sportowa 1 ul. Piekarnicza 12a ul. Gen. F. Kleeberga 14b ul. Św. Antoniego Padewskiego 5/ Kalwaria Zebrzydowska Brwinów Gdańsk Białystok Łódź tel./fax (33) tel./fax (22) tel. (58) tel./fax (85) tel. (42) GSM GSM fax (58) GSM tel./fax (42) kalwaria@laminart.pl brwinow@laminart.pl gdansk@laminart.pl bialystok@laminart.pl lodz@laminart.pl

5 30 Fot. Lech Kwartowicz Fot. Bartosz Makowski 66 W numerze: GALERIA ECHO 66 Przebudowa i rozbudowa zespołu handlowego w Kielcach WYDARZENIA 10 ELEGANCJA PROSTYCH FORM 77 Centrum nowoczesnych technologii Opteam w Tajęcinie NOWOŚCI PRODUKTOWE 14 MONUMENTALNE IDEE MAXA BERGA 80 Hala Stulecia we Wrocławiu SYLWETKI ARCHITOP 20 PROJEKT Z OKŁADKI 46 Fot. Lech Kwartowicz Fot. Lech Kwartowicz 80 SPECJALIZACJE BETON SUROWOŚĆ, SZCZEROŚĆ, PIĘKNO 90 Renowacja powierzchni betonowych elewacji i wnętrz Hali Stulecia we Wrocławiu PIASKOWIEC W NOWOCZESNYCH FORMACH 24 Nowy Dom Jabłkowskich w Warszawie TKANINY ARCHITEKTONICZNE 94 NIE TYLKO O PIASKOWCACH 98 REALIZACJE W POLSCE KAMIEŃ W RĘKACH ARCHITEKTA 107 ŚWIECĄCY PUNKT W PRZESTRZENI 30 Stadion Miejski we Wrocławiu HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ NOWE GLIWICE 46 Budynek biurowy firmy FIS-SST SZKŁO W CZYSTEJ FORMIE 52 Budynek Thespian we Wrocławiu INDUSTRIALNE INSPIRACJE 62 Park Biznesu Teofilów w Łodzi 52 Fot. Lech Kwartowicz Fot. Hertha Hurnas 110 DWÓR OLIWSKI 102 Pięciogwiazdkowy hotel w zabytkowym zespole z XVIII i XIX w. ABROAD OTWARTA SALA MIEJSKA 110 Rekonstrukcja ratusza w Ottensheim, Austria,

6 Wydarzenia Wydarzenia Drewno w architekturze Tytułowy cykl składa się z czterech konkursów. Zadaniem uczestników pierwszego z nich było wykonanie zdjęcia (oraz jego projektu) obszaru miejskiego, bulwaru, portu lub mola i zaprojektowanie efektownej zmiany przestrzeni z wykorzystaniem desek tarasowych ideck firmy DLH Poland. Jury za najtrafniejszą interpretację zadanego tematu uznało projekt Kacpra Krywulta, absolwenta Wydziału Architektury i Urbanistyki Politechniki Warszawskiej. Oprócz świetnie wybranego kadru nadrzecznego bulwaru, jury doceniło dopracowaną koncepcję zagospodarowania przestrzeni. W drugiej kategorii konkursu zadanie polegało na wykonaniu zdjęcia budynku typu kostka w stanie rzeczywistym i zaprojektowanie jego przebudowy z wykorzystaniem desek elewacyjnych Evero. Zwycięzcą okazał się Mateusz Hanula z Nysy, który zaprezentował oryginalny pomysł, nowatorstwo w użyciu drewna oraz dokładność wykonania. Flügger wspiera walkę z rakiem W październiku do akcji podnoszenia świadomości w walce z nowotworem piersi włączył się Flügger. Firma zaprojektowała limitowaną edycję tapet Fiona. Ich kolorystyka nawiązuje do symbolu walki z chorobą, czyli Różowej Wstążki. Motywem przewodnim kolekcji jest kwiat piwonii. 30 złotych ze sprzedaży każdej rolki tapety zostanie przekazane na budowę Domu chorych na raka w Warszawie, realizowaną przez Stowarzyszenie Amazonki Centrum. Na potrzeby akcji Flügger uruchomił także specjalny serwis internetowy w którym można znaleźć informacje o akcji i nowym produkcie. Została tam również uruchomiona aplikacja umożliwiająca tworzenie wirtualnych piwonii. Za każde 500 sztuk, będących dziełem internautów, producent przekaże kolejne 30 złotych na konto Stowarzyszenia Amazonki. Szczegóły znajdują się na stronie internetowej producenta. We Wrocławiu o polityce krajobrazowej Polska Polityka Krajobrazowa. Skala regionu, powiatu i gminy to warsztaty projektowe i konferencja (Wrocław, 5-7 grudnia 2011 r.) nawiązujące do treści zawartych w Polskiej Polityce Architektonicznej z 2009 r. Dokument ten, zredagowany z inicjatywy Polskiej Rady Architektury, SARP oraz Narodowego Centrum Kultury, określa stan polskiej przestrzeni jako krytyczny i wskazuje szereg rozwiązań, które mogą wpłynąć na poprawę sytuacji. Celem warsztatów będzie próba odpowiedzi na pytanie, jaką rolę w rozwoju Wrocławia i Dolnego Śląska może odgrywać strategia krajobrazowa, rozumiana jako sposób implementacji zaleceń Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Punktem wyjścia jest tu krajobraz traktowany jako dziedzictwo kultury oraz dynamicznie zmieniający się zasób środowiska. Dom Modelowy pod Warszawą W ramach ogólnopolskiej akcji o charakterze edukacyjnym w podwarszawskich Jankach powstał Dom Modelowy. Jej organizatorem jest pracownia architektoniczna Studio Atrium, we współpracy z Grupą 7point oraz firmą wykonawczą Arkada Budownictwo i studiem aranżacji wnętrz Excellent Design. Zgodnie z założeniem projekt ma przybliżyć inwestorom indywidualnym problematykę związaną z budową pierwszego domu. Przedsięwzięcie daje możliwość poznania nowych technologii i rozwiązań w budownictwie oraz bezpośrednich konsultacji z producentami materiałów budowlanych. Budynek można odwiedzić osobiście (od poniedziałku do soboty w godzinach od do oraz w niedzielę od do 18.00, przez najbliższe osiem miesięcy, na terenie Parku Handlowego Janki) lub wirtualnie na portalach: dommodelowy.pl, mybudujemy.pl oraz budownictwo.7point.pl, a także na kanale Domu Modelowego na youtube.com. O systemach oddymiania Po przerwie wakacyjnej firma D+H Polska wznowiła cykl seminariów poświęconych projektowaniu systemów oddymiania. We wrześniu z wiedzy ekspertów skorzystali architekci ze Szczecina, a 24 listopada br. spotkanie odbędzie się w Białymstoku. Dobór tematów i ciekawa forma wykładów pozwalają poszerzyć wiedzę nie tylko w kwestii konkretnych rozwiązań i produktów, ale również aktualnie obowiązujących regulacji prawnych i ogólnych zasad projektowania. Architekci będą mogli porozmawiać ze specjalistami i uzyskać odpowiedzi na wiele pytań z zakresu stosowania systemów oddymiania. D+H Polska przewiduje również zorganizowanie kolejnych spotkań w Warszawie i Katowicach. Osoby zainteresowane proszone są o kontakt pod numerem telefonu lub drogą ową: marketing. polska@dh-partner.com. Z kolei celem konferencji będzie znalezienie formuły dla praktycznego zastosowania postulatów w oparciu o konkretne propozycje planistyczne i projektowe wypracowane w trakcie warsztatów. Zapraszając do udziału w kształtowaniu Polskiej Polityki Krajobrazowej, organizatorzy liczą na twórczy wkład środowiska projektantów w tej istotnej dla nas wszystkich debacie. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie Tworzysz oryginalne i odkrywcze projekty wielorodzinnych budynków mieszkaniowych? Wykorzystujesz w projektach p yt g-k? Lafarge organizuje konkurs specjalnie dla Ciebie! Pochwal si wykonanym projektem budowlanym, w którym u yto p yt gipsowo-kartonow marki NIDA i zdob d nagrod. Na zwyci zców czekaj dwie nagrody o warto ci z za najlepszy projekt oraz dwie nagrody o warto ci z za najlepszy projekt zrealizowany! Wejd na stron i zg o swój projekt. Na zg oszenia projektów realizowanych czekamy do 31 grudnia 2011 r. Projekty, których realizacja dobieg a ko ca mo na zg asza do 31 grudnia 2012 r. Szczegó owe zasady konkursu znajdziesz na stronie oraz uzyskasz pod numerem telefonu wew.15 KONKURS 10

7 W lipcu 2011 r. oficjalne otwarto kompleks basenowy Trzebnicki Park Wodny Zdrój. Położony przy lesie bukowym obiekt składa się z części zadaszonej i otwartej. Cechą charakterystyczną jednobryłowego trzykondygnacyjnego budynku jest duże eliptyczne przeszklenie, doskonale doświetlające wnętrze. Ciekawie prezentują się również drewniane żaluzje, które wkomponowują obiekt w otoczenie, nawiązując jednocześnie do pobliskiego drzewostanu. Ponadto zakrywają one układ tradycyjnych okien, tworząc ze zróżnicowanego układu brył monolit. We wnętrzach kompleksu, oprócz wielofunkcyjnej pływalni ze zjeżdżalnią, zaprojektowano strefę saun oraz sporą część biurową. Każda z tych przestrzeni wymagała od architektów umiejętnego doboru materiałów, wynikającego z funkcji i panujących w tych miejscach warunków środowiskowych. W części basenowej, w której panuje duża wilgotność powietrza oraz działanie środków agresywnych chemicznie, architekci skorzystali z stolarki drzwiowej Aqua firmy Porta KMI Poland w kolorze popielaty euroinvest. Skrzydło drzwiowe pokryto laminatem HPL o najwyższej odporności na uszkodzenia mechaniczne oraz bezpośrednie działanie wody. Elementy skrzydła zostały dodatkowo połączone specjalnym klejem, który zapobiega przedostaniu się niepożądanych substancji do konstrukcji drzwi. Ponadto ramę wykonano z odpornego chemicznie i trudno zapalnego tworzywa. W strefie sanitariatów użyto natomiast drzwi z kolekcji okleinowane CPL w kolorze orzech, z ościeżnicą Porta System. Rozwiązanie to sprawdza się w miejscach intensywnie użytkowanych. Krawędzie skrzydeł drzwiowych pokryte są taśmą brzegową ABS, zapewniającą maksymalną odporność na uszkodzenia mechaniczne. Natomiast płaszczyznę skrzydła pokrywa okleina CPL HQ (Continuous Pressure Laminate High Quality), zapewniająca jakość oraz gwarancję wieloletniego użytkowania drzwi (Long Life Product). Produkty z tej kolekcji dostępne są w wersji jedno- i dwuskrzydłowej. Drzwi techniczne EI60 w kolorze orzech zastosowano w części biurowej. Produkty tej kolekcji dedykowane są główne do stref, w których niezmiernie istotnym czynnikiem jest zapewnienie jak najlepszych parametrów ochrony ogniowej (EI 60 odporność przez 60 minut) oraz akustycznej 32 db. Ramę skrzydła wykonano z klejonki drewna iglastego, a wypełniono ognioodpornymi płytami wiórowymi ułożonymi warstwowo. W ofercie znajdują się wzory jednoskrzydłowe pełne płaskie (pełne lub przeszklone), frezowane z ramkami oraz dwuskrzydłowe. W tym roku kolorystyka poszerzyła się o sześć nowych oklein. BASEN HYBRYDA Wszystkie pytania dotyczące oferty niestandardowej prosimy kierować do Działu Kontraktów: tel. (+48) , kontrakt@porta.com.pl

8 Realizacje Nowości produktowe w Polsce AUSTRALIJSKA INSPIRACJA W ofercie firmy Röben cegłę niebiesko-brązową zastąpił produkt cieniowany czerwono-żółty o nazwie Darling. Każda cegła w rodzinie nowego klinkieru jest niepowtarzalna. Efekt ten osiągnięto dzięki nadaniu im niejednorodnej barwy oraz nieregularnej powierzchni. Zróżnicowana struktura lica, na którą składają się wypukłości, wgłębienia, ryflowanie oraz piaskowanie, sprawia, że Darling to jeden z oryginalniejszych produktów w ofercie tego producenta. Cegły te sprawdzą się tam, gdzie inwestorzy chcą uzyskać wygląd nawiązujący do starego muru zarówno we wnętrzu, jak i na elewacji. Inspiracją dla ciepłej barwy nowego klinkieru była kolorystyka krajobrazu najdłuższej australijskiej rzeki Darling. STACJE ŁADUJĄCE Korzystanie z pojazdu elektrycznego wymaga obecności bezpiecznych i łatwych w użyciu stacji ładujących. Potrzebna jest infrastruktura, która umożliwi ładowanie akumulatorów podczas każdego postoju. Do pełna można to zrobić za pomocą domowej lub specjalistycznej instalacji elektrycznej, a w przypadku krótszych przerw w jeździe z użyciem specjalnego terminalu. Pojemność baterii pojazdu napędzanego wyłącznie energią elektryczną wynosi około 20 kwh, co zapewnia swobodę jazdy na dystansie około 150 kilometrów. Środki transportu o napędzie hybrydowym, o pojemności od 3 do 5 kwh, oferują autonomię na dystansie kilometrów. Jej poziom jest ograniczony, dlatego akumulator należy ładować co dwa lub trzy dni. W PEŁNYM STYLU SŁOŃCE POD KONTROLĄ fot. Röben Volo ST jest czujnikiem słońca i wiatru. Produkt firmy Nice został stworzony z myślą o automatycznym zarządzaniu roletami i markizami, w zależności od zmieniających się warunków klimatycznych. Nie ma z góry ustalonych progów, przy których następuje aktywacja. Użytkownik może wybrać dowolną wartość siły wiatru (od 5 do 80 km/h) i nasłonecznienia (od 0 do 64 klux) uruchamiającą system. Czujnik synchronizuje otwieranie i zamykanie nie tylko pojedynczej rolety lub markizy, lecz pozwala na sprawne zarządzanie całą domową automatyką. Drzwi Lido z oferty Invado wyróżnia okleina dekoracyjna o fakturze odwzorowującej klasyczne usłojenie drzewa. Ich Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat wprowadziły na rynek dwie nowe kolekcje wykładzinowe. Gamma to wielowarstwowa wykładzina na spienionym spodzie, jako pierwsza dostępna w rulonach o szerokości 4 m. Z kolei Omega to pierwsza lita wykładzina heterogeniczna. Oba produkty mają własności rozpraszania ładunków elektrostatycznych i sprawdzają się w budownictwie mieszkaniowym, w obiektach użyteczności publicznej o dużym natężeniu ruchu oraz w pomieszczeniach wymagających ochrony przed elektrycznością statyczną. Dostępne są w sześciu popularnych kolorach. WYTRZYMAŁE WYKŁADZINY prostą formę łagodzą delikatne, aluminiowe intarsje. Ciepłe brązy orzecha i wiśni Santiago, jasne tonacje dębu perłowego i akacji, a także heban dopełnią wnętrze w stylu eko. Z kolei gładka faktura i śnieżna biel lakierowanych drzwi Plano są cechami utożsamianymi ze stylistyką glamour. Zamiast czystego pragmatyzmu proponuje ona zabawę złotem, pluszowe kapy i komfortowe umeblowanie. Chętnie też wykorzystuje metal i kryształy, które odbijając światło, optycznie powiększają pomieszczenie. Model Plano ze swą lśniącą powierzchnią i elegancką formą z powodzeniem wpisuje się w ten przytulny trend. 14

9 Realizacje Nowości produktowe w Polsce BATERIE OD HANSGROHE Kolekcje Metris Puro i Talis Puro made by Hansgrohe powstały z myślą o funkcjonalnej armaturze, którą charakteryzuje prosta forma i zdecydowane detale. Baterie łazienkowe wykonano ze szlachetnego mosiądzu. Niezawodna blokada uchwytu Boltic pozwoli dowolnie regulować strumieniem wody, a ogranicznik wody gorącej ochroni przed ewentualnym poparzeniem. Funkcja Air Power zmiękcza i zwiększa optycznie strumień wody poprzez dodatkowe jej napowietrzenie. Poszczególne elementy armatury poddano procesom powlekania, co sprawia, że powierzchnia baterii jest odporna na korozję. Obie serie dostępne są wyłącznie w salonach łazienkowych Cortina. WENTYLACJA NOWEJ GENERACJI System Oxygen oferuje zrównoważony bilans pomiędzy jakością powietrza w pomieszczeniu a zużyciem energii potrzebnej do jego ogrzania. Sercem rozwiązania jest jednostka (montowana pod obudową grzejnika), w której znajduje się urządzenie do pobierania powietrza. Jej montaż wymaga wykonania w ścianie budynku otworu o średnicy ok. 10 cm, przez który doprowadzane jest do pomieszczenia świeże powietrze. Oxygen wyposażony jest w czujnik CO 2, moduł sterowania (programator) i urządzenie wydmuchowe. Elementy systemu komunikują się ze sobą drogą radiową. Rozwiązanie działa tylko w momencie, gdy czujnik CO 2 wykryje, że stężenie gazu w pomieszczeniu przekracza komfortowy poziom 1200 ppm. IZOLACJA REFLEKSYJNA DOM W PILOCIE We wrześniu firma Nexwell Engineering wprowadziła na rynek wielofunkcyjny zintegrowany nadajnik i odbiornik podczerwieni. Pierwszy z nich jest montowany w suficie, zaś drugi udaje pilota od telewizora. Mechanizm uczy się poszczególnych klawiszy, a następnie nadaje zapamiętany kod. Odbiornik może odbierać sygnały od tradycyjnych pilotów i przekazywać je do jednostki centralnej systemu zarządzania domem. Przy użyciu pilota od telewizora możemy sterować roletami, domofonem, alarmem czy systemem nawadniania ogrodu. Z pozycji systemu automatyki mamy możliwość zarządzania muzyką, radiem oraz szeroko pojętymi multimediami. Najcięższe skrzydła, największe gabaryty, bezpieczna mikrowentylacja i zabezpieczenie do klasy WK2 tak przedstawiają się drzwi tarasowe przesuwne Roto Patio Life w nowym wydaniu. Cechuje je dobra izolacyjność termiczna oraz niski próg. Z nowym okuciem można wykonać drzwi o maksymalnej masie skrzydła 400 kg. Przesuwanie nie sprawia problemów, ponieważ skrzydło nie jest podnoszone przesuwa się zawsze na tej samej wysokości, a klamką sterowane są uszczelki: przywodzone do skrzydła i odwodzone od niego. Produkt wpisuje się w trendy i wymogi nowoczesnej architektury daje poczucie przestrzeni i zapewnia dostęp dużej ilości Folie termoizolacyjne z rodziny Onduterm pozwalają na kompleksowe ocieplenie budynku od podłogi po dach. Rozwiązanie występuje w kilku rodzajach różniących się od siebie wymiarami rolki, powierzchnią i grubością maty. Folia Onduterm XL.TOP5+ przeznaczona jest do zastosowania pod zewnętrzne pokrycia dachowe, Onduterm 1SP dobrze sprawdza się jako ocieplenie ścian i sufitów. Onduterm XXL i Onduterm 15SP zapewniają ochronę termiczną powierzchni ściennych i poddaszy. Natomiast do izolacji podłóg i ścian przeznaczony jest Onduterm 7XL. Ocieplenie, wykonane z izolacji refleksyjnej, w połączeniu z matą izolacyjną pozwala na uzyskanie wodoszczelnej i dopasowanej do powierzchni izolacji termicznej. PRZESTRZEŃ I ŚWIATŁO światła. Pełne drzwi tarasowe mogą osiągać maksymalną szerokość 6 metrów. Otwarcie konkursu Terminy > > > cembrit.com/bullhorn

10 SZKLANA PERSPEKTYWA Nowa siedziba firmy Strabag w Pruszkowie to jeden z najnowszych obiektów referencyjnych firmy Saint-Gobain Glass. Integralną część bryły budynku zajmuje szkło SGG COOL LITE SKN 165 II, którego neutralny wygląd dobrze komponuje się z kliniczną bielą elewacji. Inwestycja główna siedziba firmy Strabag sp. z o.o. w Pruszkowie realizowana dwuetapowo, składa się z sześciu trzykondygnacyjnych budynków z garażem podziemnym. Charakterystyczna duża ilość przeszkleń w elewacji nadaje bryle budynku nowoczesny charakter. Formę obiektu dynamizują także charakterystyczne okna, nietradycyjnie zaprojektowane w formie poziomych pasów, przecinające budynek w nieregularnym rytmie. Uwagę zwraca nietypowe zagospodarowanie szklanego łącznika, który na pierwszym i drugim piętrze wykorzystany został częściowo na sale konferencyjne. Ciekawie zaprojektowano również wewnętrzny dziedziniec budynku, któremu oryginalnego klimatu dodają białe solarne lampy o kształcie kul oraz drewniano-kamienna okładzina chodnika. Szklane płaszczyzny obiektu zrealizowane w etapie II inwestycji, wykonane zostały z nowoczesnego szkła fasadowego SGG COOL-LITE SKN 165 II produkcji Saint-Gobain Glass. Jest to selektywne szkło z ochroną przeciwsłoneczną o neutralnym wyglądzie zewnętrznym, charakteryzujące się wysoką przepuszczalnością światła(tl=60%) i niskim poziomem Solar Factor (g =0,33). Te właściwości sprawiają, że przeszklenia przepuszczają maksimum światła i minimum ciepła. Pozwala to na odpowiednie doświetlenie pomieszczeń naturalnym światłem i jednoczesne zmniejszenie kosztów klimatyzacji latem. Zimą, dzięki wysokim właściwościom termicznym, szyby nie są zimne w dotyku, a podczas przebywania w pobliżu okien nie odczuwa się ruchu powietrza. Zastosowane szkło jest hartowane specjalnie przygotowane tak, by było odporne na uderzenia, obciążenia mechaniczne oraz pęknięcia spowodowane naprężeniami termicznymi. Jego użycie w miejscu przebywania ludzi korzystnie wpływa na bezpieczeństwo, ponieważ w przypadku pęknięcia szyba rozpada się na drobne kawałki o tępych krawędziach, co zmniejsza ryzyko zranień. Duże przeszklenia w siedzibie firmy Strabag sp. z o.o. są wiec nie tylko piękne, ale i bezpieczne. Szczegółowe informacje na temat gamy szkieł przeciwsłonecznych Saint-Gobain Glass można uzyskać pod adresem: ilona.miszczak@saint-gobain.com

11 Sylwetki ARCHITOP Credo pracowni to prostota i czytelność formy i funkcji. Punktami odniesienia są otoczenie, przyszły użytkownik i jego potrzeby. Takie jest założenie wyjściowe, które staramy się realizować najlepiej, jak się da, w przypadku każdego opracowania. Tak o swojej pracy opowiadają właściciele opolskiej pracowni Architop Małgorzata i Andrzej Zatwarniccy w rozmowie z Szymonem Ciachem. Małgorzata i Andrzej Zatwarniccy Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu, ujęcie nocne Szymon Ciach: Czy uważają Państwo, że jeden udany projekt może stanowić dla pracowni przepustkę do współpracy z największymi inwestorami? Czy wygrana w konkursie architektonicznym jest dla młodych projektantów najbardziej skuteczną formą zaistnienia w świecie zawodowym? Architop: Na pewno. Uczestnictwo w konkursie otwiera możliwość zdobycia interesującego zlecenia, a jego właściwa realizacja uznanie w środowisku. Może to też być oczywiście przepustka do współpracy z inwestorami, którzy docenią naszą pracę. Ale nie jest to obowiązująca reguła. Uważam, że jest jeszcze parę czynników, decydujących o sukcesie. Poszukujemy ich. Trochę szczęścia też się pewnie przyda. SC: Państwa ulubiony projekt autorski to? A: Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu. To był projekt konkursowy. Umożliwił nam realizację naszego sposobu myślenia. Dyskusja o słuszności rozwiązań i podjętych decyzji projektowych odbyła się na etapie konkursu, co umożliwiło nam pełną i konsekwentną realizację założeń projektowych naszych pomysłów. Praca nad tym budynkiem kosztowała nas dużo wysiłku, zaangażowania i przełamywania różnych stereotypów, ale przyniosła też dużo satysfakcji. SC: Czy praca w Opolu ułatwia, czy może utrudnia współpracę z klientami? A: Wydaje nam się, że praca z naszymi inwestorami przebiega w sposób prawidłowy. To, gdzie się znajdujemy podczas procesu projektowania oraz jak daleko od tej lokalizacji znajduje się teren inwestycji, nie ma znaczenia. Inną sprawą jest fakt, że Opole nie jest miejscem ściągającym wielu inwestorów to jest, niestety, cecha tego miasta. SC: Skąd wynika pomysł na tak topową nazwę pracowni? A: To jest efekt czytelnego i prostego określenia, wskazującego na sposób naszej pracy. Takie budynki chcielibyśmy stawiać. SC: Są Państwo obecnie, oprócz pracowni państwa Domiczów, jedną z najbardziej rozpoznawalnych marek architektonicznych Opolszczyzny. Czy to ułatwia pracę? A: Dobre notowania na pewno wzbudzają zaufanie wobec nas i efektów naszej pracy. Oczywiście ułatwia to forsowanie nieoczekiwanych pomysłów i współpracę z inwestorami. Trudno zdobyć dobrą markę, ale jeszcze trudniej ją utrzymać. To proces ciągłej pracy, poznawania nowych technologii i zdobywania nowych doświadczeń. SC: Czy mają Państwo swoje architektoniczne marzenie na stworzenie czegoś wyjątkowego w Opolu? A: Marzeń nie zdradzamy, aby nie zapeszyć SC: Największą bolączką polskiej architektury jest? A: fundusze, które ograniczają możliwości albo wręcz uniemożliwiają wykorzystanie nowych materiałów i technologii. A te niewątpliwie podnoszą jakość architektury i zwiększają możliwość kreacji. To, co dla naszych kolegów poza granicami Polski stanowi standardową cenę produktu, u nas jest często tylko strefą życzeń. I nie mówię tu o kosmicznych technologiach, tylko o dość prozaicznych elementach wykończeniowych. Często trudno nam obronić pomysł użycia interesujących okładzin elewacyjnych, fajnych rozwiązań witrynowych, dobrej jakości wykładzin podłogowych czy designerskiego wyposażenia meblowego. SC: Czy któraś z gwiazd światowej architektury stanowi dla Państwa wzorzec, rodzaj inspiracji? A: Podziw wzbudza wielu projektantów i ich realizacje. Z przyjemnością oglądamy wspaniałe dokonania naszych kolegów. Jednak te, które budzą najwięcej emocji, to oszczędne w formie budynki pisane niesamowitą prostotą środków. Istotny jest szlachetny materiał i bardzo precyzyjne projektowanie detalu. Budynki Tadao Ando, komponowane z prostych brył geometrycznych, są jak obrazy. Ich rzuty można eksponować na ścianach. Szczególnie długo zostają w pamięci Świątynia na Wodzie, znajdująca się na wyspie Hokkaido, oraz Kościół Światła w Osace niesamowite. U Ricarda Legorreta urzeka połączenie prostoty i intensywności koloru. Jego domy budowane są planami. Obaj panowie to mistrzowie klimatu. To są realizacje z przełomu lat 80. i 90. XX w., ale wywarły duży wpływ na naszą świadomość i wracamy do nich. SC: Państwa pracownia jest bardzo dobrze przygotowana do współpracy z mediami. Architop dysponuje autorską dokumentacją zdjęciową i wręcz wzorowymi materiałami tekstowymi. Przypomina nam to trochę zachodnie pracownie, które działają w podobny sposób. Czy współpraca z mediami jest dla Państwa ważna i czy nadal możemy liczyć na zachowanie tak wysokich, rzadko spotykanych w naszym kraju standardów autoprezentacji? A: Traktujemy naszą pracę niezwykle poważnie. Dokumentacja, o której mowa, nie stanowi tylko materiału reklamowego, to po prostu część naszej pracy, sposób jej zapisu. Cieszy nas, gdy nasze budynki są dobrze postrzegane. Chcemy robić dobrą architekturę i mamy nadzieję, że zostanie ona zauważona. SC: W jaki sposób budujecie swój zespół projektowy i jak wiele osób obecnie w nim pracuje? Czy stawiają Państwo na jakość pracy dobrze zgranego, stałego zespołu projektantów, czy też część pracy projektowej zlecają wykonawcom zewnętrznym? A: Jesteśmy pracownią architektoniczną. Trzon projektowy i organizacyjny stanowimy my Małgorzata i Andrzej Zatwarniccy. W biurze mamy też dwóch asystentów. Do kompleksowej realizacji dokumentacji technicznej poszczególnych tematów, nad którymi pracujemy, konieczna jest współpraca z zaprzyjaźnionymi biurami konstrukcyjnymi, instalacyjnymi i innymi branżami. Przy niektórych projektach może pracować ponad 20 osób. Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu, iluminacja fasady Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu, detal elewacji 20 21

12 Nie jesteśmy dużą pracownią, ale podejmujemy duże wyzwania. SC: Cechą charakterystyczną naszych projektów jest... A: Credo pracowni to prostota i czytelność formy i funkcji. Punktami odniesienia są: otoczenie, przyszły użytkownik i jego potrzeby. Takie jest założenie wyjściowe, które staramy się realizować najlepiej, jak się da, w przypadku każdego opracowania. SC: Oprócz działań stricte architektonicznych Architop świadczy również usługi w zakresie projektowania specjalistycznego. Na czym polegają prace związane z tymi tematami? A: Oprócz zwykłego projektowania architektonicznego zajmujemy się projektowaniem form użytkowych i modeli przedprodukcyjnych dla masowej produkcji. Otaczające nas produkty, oprócz tego, że są użytkowe, muszą być piękne, a to w połączeniu z wiedzą inżynierską jest obszarem pracy architekta. Podczas wykonywania działań z nią związanych często zachodzi potrzeba zmierzenia się z różnymi problemami technicznymi, co skutkuje koniecznością poszukiwania nowych rozwiązań. Te z kolei często mają zdolność patentową, co w przypadku produktów o zastosowaniu masowym pozwala je lepiej chronić na rynku. SC: Jak zdobywali Państwo pierwsze doświadczenia w tym zakresie? Jakie realizacje są dla Was szczególnie istotne? A: Pierwsze doświadczenia to rozwiązania, które powstały podczas zabawy z własnymi dziećmi. Przerodziły się one w poważne projekty, które dzisiaj są tematem rozważań międzynarodowych urzędów patentowych. SC: Czy poszczególne osoby w Waszym zespole specjalizują się w projektowaniu konkretnych tematów, np. znaków graficznych albo architektury wnętrz? A: Nie mamy takiego podziału. Natomiast często rozdzielamy pewne główne czynności, którymi się zajmujemy. Małgosia specjalizuje się w projektowaniu na wirtualnym modelu i we wnętrzach. Ja odpowiadam za większość strony technicznej projektów oraz za wzornictwo przemysłowe. Nie są to jednak sztywne podziały i często ulegają zmianom. SC: Czy od osób zgłaszających chęć pracy w Architopie oczekują Państwo dobrych umiejętności posługiwania się rysunkiem odręcznym czy też raczej komputerowymi technikami wizualizacji? Z czego to wynika? A: Oczekujemy od takich ludzi kreatywności i przyjaznego sposobu patrzenia na świat. Posługiwanie się narzędziami komputerowymi to już konieczność. SC: Czego należy życzyć Państwu na przyszłość? A: Możliwości realizacji fajnych obiektów. SC: Tego właśnie życzę i dziękuję za rozmowę. Wizualizacja szkoły podstawowej we Wrocławiu Ośrodek sportu w Opolu Wizualizacja wnętrza salonu lokal prywatny Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu, wnętrze kawiarni Aranżacja wnętrza łazienki Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu, detal posadzki Detal wykończeniowy łazienki Fot. archiwum Architop 22 23

13 Projekt z okładki Fasada w ujęciu nocnym PIASKOWIEC W NOWOCZESNYCH FORMACH Nowy Dom Jabłkowskich w Warszawie Bezpretensjonalne nawiązania do modernizmu oraz elegancja elewacji, wpisują się harmonijnie w zastane otoczenie. Fasada budowana z rytmów kontynuuje jego melodykę. Fot. archiwum LHI 24 25

14 Makieta obiektu archiwum: Atelier 3 Girtler & Girtler archiwum: Atelier 3 Girtler & Girtler Szkic autorski strefy wejściowej Historia Przed II wojną światową przy ulicy Chmielnej 19 w Warszawie znajdował się parterowy pawilon o wątpliwej jakości architektonicznej. W latach 30. działkę kupiła firma Domy Towarowe Bracia Jabłkowscy, z myślą o wyburzeniu istniejącego obiektu i rozbudowie domu towarowego przy ul. Brackiej 25. Jego współautor Franciszek Lilop zaprojektował nowe skrzydło, mające być przedłużeniem budynku, zarówno pod względem funkcji, jak i architektury. Realizację tych planów przekreślił jednak wybuch wojny, a następnie epoka PRL-u. Założenia Początkowo marzeniem inwestora było stworzenie w Nowym Domu Jabłkowskich domu towarowego, w myśl kontynuacji tradycji firmy. Taką funkcję przewidywały pierwsze koncepcje opracowane w naszym biurze. Niemal wszystkie kondygnacje miały być przeznaczone pod przestrzeń handlową, z centralnie umieszczonymi efektownymi schodami ruchomymi. Plany zweryfikowała rzetelna analiza rynkowa, w wyniku której na cele handlowe oddano jedynie parter budynku, a całą resztę obiektu wypełniono pomieszczeniami biurowymi. Mniej burzliwe były dzieje pomysłów na samą architekturę budynku, gdzie niemal od początku zdecydowano się na nowoczesną w detalu, ale klasyczną w formie elewację oraz łukowaty kształt narożnika. Elewacje Obłożona polskim piaskowcem Długosz elewacja z poziomymi pasami z modrzewia syberyjskiego wprowadza nową jakość w tym obszarze miasta i zamyka wizualnie oś ulicy Chmielnej od strony Nowego Światu. Odmiennie niż projekt przedwojenny, nowy budynek nie jest już rozbudową historycznego Domu Braci Jabłkowskich przy ul. Brackiej 25. Nawiązuje do niego wysokością, ilością kondygnacji i gzymsami dzielącymi elewację na trzy części wysoki parter, pierwsze piętro i resztę. Forma i materiały Nowy Dom Jabłkowskich, zgodnie z duchem modernizmu, jest niemal pozbawiony dekoracji, a jego estetykę tworzą proporcje budynku oraz rytm i forma otworów okiennych. Elewacja z jednej strony podąża wyraźnie za funkcją widać podział na część biurową i handlowy parter z dużymi przeszkleniami z drugiej strony wpisuje się w otaczającą, zastaną architekturę. Główną zasadą kształtowania obiektu było osiągnięcie harmonii i równowagi z sąsiednią zabudową i zachowanie historycznej ciągłości charakteru miejsca. Zaproponowane w projekcie rozwiązania wynikają ze szczegółowych studiów widokowych i kompozycyjnych nad bryłą budynku. Realizacja ma prostą zasadę kompozycyjną o atrakcyjnych otwarciach na główne kierunki komunikacji pieszej. Pamiętając o historycznej ciągłości miejsca i przestrzeni, zachowano trójpodział elewacji. Detal obiektu potraktowano bardzo współcześnie zastosowano wielkie przeszklenia i niewidoczne ramy okienne. By wydobyć przystępny dla użytkowników charakter obiektu, zastosowano jasne, naturalne barwy elewacyjnych materiałów wykończeniowych, które skontrastowano z ciemnymi elementami ślusarki okiennej, obróbek blacharskich i osłon ażurowych. Przyjęta zasada dwóch wątków elewacji wyznacza kluczowe elementy poszczególnych stref budynku. Główna część kamienna to strefa funkcjonalna biur, rytm drewnianych słupów określa strefę usług w parterze, a pionowy, cofnięty fragment elewacji od strony ul. Chmielnej podkreśla główne wejście do budynku. Do nocnego podświetlenia obiektu wykorzystano nowoczesne oświetlenia liniowe, wykorzystujące diody LED, które podkreślają poziome linie gzymsów. Sposób pracy nad bryłą Podczas pracy nad projektem powstało kilkanaście różnych modeli bryły budynku. To, w jaki sposób projektowana forma działa w przestrzeni, dużo lepiej oddaje makieta niż nawet najlepsze płaskie rysunki. Praca na modelu przestrzennym pozwoliła nam i inwestorowi podjąć w pełni świadomą decyzję co do bryły i architektury budynku w tak charakterystycznym punkcie Warszawy. Układ elewacji oraz sposób kształtowania bryły były konsultowane z konserwatorem miejskim już na etapie koncepcji. Wnętrza i wpisana w nie funkcja Materiały użyte we wnętrzu nawiązują do tego, co widać na elewacji. Postawiono na eleganckie zestawienie kamienia, drewna i szkła. Funkcje obiektu i sposób ich realizacji są w bliskiej relacji z przestrzenią publiczną ścisłego centrum miasta. Wewnętrzny układ realizacji podlegał długotrwałym analizom i jest wynikiem rozważań nad kilkoma wariantami koncepcji funkcjonalno-przestrzennej. Ostatecznie układ podporządkowany jest zasadzie elastycznego podziału funkcjonalnego na strefę biur, usług i parkowania. Możliwe jest powiększenie strefy usługowo-handlowej o poziom piwnicy i pierwszego piętra. Zgodnie z zamierzeniem państwa Jabłkowskich, obiekt Poziome rytmy elewacji Strefa wejściowa 26 27

15 Fasada, detal stolarki okiennej Wnętrze łazienki Bryła budynku w kontekście urbanistycznym został stworzony w sposób umożliwiający jego łatwą adaptację do funkcji handlowej. Dzięki umieszczeniu w stropie belki obwodowej ze stali można w nim wyciąć dziurę, co pozwala na wstawienie schodów ruchomych i windy. W przyszłości obiekt może się przeobrazić w prawdziwy dom handlowy, w zgodzie z tradycją firmy i miejsca. We wnętrzach pojawiają się graficzne akcenty związane z historią inwestora. Na ścianach można zobaczyć przetworzone plakaty reklamujące Dom Towarowy Braci Jabłkowskich z lat 30. XX w. Najtrudniejsze zadania projektowe W tej realizacji szczególnie interesujące było zaprojektowanie połączenia nowego budynku z tym istniejącym przy ul. Chmielnej 2. Zaakcentowaliśmy je szklanym łącznikiem, nieprzekraczającym wysokości zastanego obiektu. W estetyczny sposób oddziela on od siebie dwie zabudowy, różne pod względem stylu, charakteru i wysokości. Kolejnym zadaniem, z jakim się zmierzyliśmy, było rozwiązanie problemu dostępności miejsc parkingowych. Pod ziemią znajdują się dwie kondygnacje parkingu. Ze względu na niewielką powierzchnię działki nie było możliwości budowy rampy zjazdowej, dlatego na poziom -1 i -2 zjeżdża się specjalną windą samochodową. Zmienność stawianych przed nami zadań również stanowiła wyzwanie. Prace projektowe ciągnęły się kilka lat, w tym czasie kilkakrotnie zmieniana była koncepcja funkcjonalna budynku. Zmianie ulegały proporcje między częścią handlową a biurową. W jednej z koncepcji handel stanowił funkcję wypełniającą aż trzy kondygnacje, które połączone były ruchomymi schodami. Te ostatnie jednak zajmowały prawie połowę powierzchni każdego poziomu i ostatecznie z tego rozwiązania zrezygnowano. Sama budowa była od początku sporym wyzwaniem dla wykonawcy, gdyż budynek zajmuje niemal 100% powierzchni działki. Brak możliwości zorganizowania tradycyjnego zaplecza wymusił bardzo dokładne planowanie i synchronizację dostaw materiałów i prowadzonych na budowie prac. Taka logistyka jest szczególnie trudna do zrealizowania w nieustannie zakorkowanym centrum Warszawy. Ze względu na realia prowadzenia budowy w obszarze śródmiejskim kondygnacje podziemne wykonano, używając ścian szczelinowych i tzw. metody podstropowej. Nasza praca związana z tą realizacją nie zakończyła się na etapie projektu wykonawczego. Podczas całego procesu budowlanego prowadziliśmy, jako główny projektant założenia, nadzór autorski nad inwestycją. Lokalizacja/adres Warszawa, Chmielna 19 Pracownia projektowa Architekt prowadzący Architekci Data opracowania 2010 r. Data realizacji 2011 r. Inwestor Powierzchnia całkowita m² Powierzchnia zabudowy 699 m² Kubatura brutto m³ Generalny wykonawca Podłogi podniesione 2700 m 2 Atelier 3 Girtler&Girtler Marta Girtler-Szymborska Ryszard Girtler, Darek Chychłowski, Agnieszka Borowska, Maciej Nowak LHI sp. z o. o., Chmielna Nowa sp. z o.o. HOCHTIEF Polska SA PPHU Wappex Detal zadaszenia strefy wejściowej PODŁOGI PODNIESIONE WAPPEX ZAMONTOWANO W NOWYM DOMU JABŁKOWSKICH W WARSZAWIE M 2 Atelier 3 Girtler & Girtler 28 29

16 Realizacje w Polsce Stadion nocą ŚWIECĄCY PUNKT W PRZESTRZENI Stadion Miejski we Wrocławiu Szukaliśmy leitmotivu dla tego projektu, prostej idei wiodącej, czegoś łatwego do skojarzenia. I znaleźliśmy ideę świecącego lampionu, który swoim światłem przyciąga... tłumaczy Mariusz Rutz z pracowni JSK Architekci w rozmowie z Kayą Brzezicką

17 Wnętrze stadionu Projekt jest realizowany na terenie oddalonym o 7 km od centrum. Działka od strony południowej sąsiaduje z drogą krajową, torami kolejowymi i linią tramwajową. Ten istniejący stan infrastruktury zostanie usprawniony i uzupełniony o obwodnicę autostradową, z możliwością zjazdu i wjazdu, oraz o dodatkową linię tramwajową od strony północnej. Budowa stadionu stała się impulsem do urbanistycznego i gospodarczego rozwoju także sąsiednich terenów, na których ma powstać kompleks biurowców oraz pierwsza w Polsce galeria handlowa tuż przy stadionie. Jej główny obszar działalności będzie związany ze sportem. Decyzja organizacji UEFA (Unii Europejskich Związków Piłkarskich) o wyborze Polski i Ukrainy na mistrzostwa Europy w piłce nożnej w 2012 r. zachęciła miasto Wrocław do przeprowadzenia konkursu architektonicznego na półfinałowy stadion o pojemności 40 tys. miejsc siedzących. Do uczestnictwa w nim zaproszono 21 renomowanych pracowni, również międzynarodowych. Polsko-niemieckie biuro architektoniczne JSK Architekci zdobyło pierwszą nagrodę i w październiku 2007 r. otrzymało zlecenie na wykonanie projektu. We wrześniu 2008 r. wydane zostało pozwolenie na budowę, a miesiąc później oferenci biorący udział w przetargu otrzymali kompletną dokumentację. W kwietniu 2009 r. ostatecznie rozstrzygnięto proces wyłaniania generalnego wykonawcy. Koncepcja Stadion i jego otoczenie zostały ukształtowane kompleksowo. Jego struktura formalna i funkcjonalna stały się ikoną organizacyjną masterplanu. Ruch pieszych przebiega w kierunku północ-południe, na delikatnie wschodzącej platformie, która zatrzymuje się przy fasadzie stadionu i przechodzi w promenadę okalającą boisko pod trybunami. Oddzielenie głównych kierunków napływu gości od pozostałej komunikacji stworzyło przyjazny podział budowli, a unosząca się platforma z wdziękiem zaprasza na stadion. Widownia stadionu skonstruowana została w postaci jednej trybuny, w którą wsunięto loże VIP oraz business club. Rozwiązanie to jest niespotykane na stadionach o takiej wielkości. Wyróżnikiem tego obiektu budowli stał się także sposób organizacji powierzchni użytkowych. Zazwyczaj są one kompaktowo schowane pod trybunami. Tutaj trybuny są od nich oddzielone, tworząc promenadę z ogromną pustką powietrzną, pozwalając na podziwianie ich konstrukcji od spodu. Pomagają w tym także otwarte klatki schodowe, prowadząc gości wzwyż i kierując odpowiednio ich wzrok na oświetlone żelbetowe prefabrykaty. Górne wejścia na trybuny zostały połączone z promenadą poprzez kładki. Wrocławski stadion wyróżnia się także siatką z włókien szklanych okalającą budowlę oraz charakterystycznym rzutem owalnym dachu, który dzięki niepowtarzalnej formie ma szansę stać się nowym symbolem miasta. Podstawą projektu były wcześniejsze wytyczne UEFA i FIFA, uzupełnione o doświadczenia z mistrzostw świata z 2006 r. Wszystkie miejsca siedzące musiały zostać zadaszone i oferować nieograniczoną widoczność boiska. Dla obydwu poziomów promenad zorganizowano odpowiedni system zaopatrzenia. Po stronie zachodniej znajduje się business club i obszerny hol dla VIP-ów. Ponadto zapewniono strefę piłkarzy i mediów. Na poziomie +3 znajduje się loża z salami konferencyjnymi, przed nimi zaprojektowano rzędy siedzeń z widokiem na boisko. Oferta funkcjonalna stadionu zostanie również uzupełniona poprzez realizację sport baru, strefy biurowej, centrum fizjoterapii i fitness, dyskoteki i kasyna. Konstrukcja Budynek stadionu tworzą zasadniczo trzy elementy: żelbetowa konstrukcja trybun, opisana na owalu stalowa konstrukcja zadaszenia nad trybunami, z której zewnętrzny obrys powtórzono, tworząc dodatkowe cztery okalające budynek, zewnętrzne pierścienie, które są zawieszone pod zmiennymi kątami do konstrukcji trybun, zewnętrzna siatka z włókna szklanego pokryta teflonem (PTFE) opinająca się na ww. stalowych pierścieniach. Konstrukcja żelbetowa składa się z elementów prefabrykowanych i wylewanych na budowie. Pierwsze obejmują trybuny, okrągłe i prostokątne słupy, podciągi i zamknięte klatki schodowe; natomiast rygle ze względu na swoją długość i ciężar wylewane były na budowie. Dotyczy to także stóp fundamentowych. W strefie przyziemia konieczne jest zastosowanie również płyty fundamentowej, która przenosi obciążenia z dachu. Stropy wraz z platformą zbudowane są z płyt filigranowych. Dach tworzy lekka stalowa konstrukcja wsporcza. W jej skład wchodzi 38 radialnie ułożonych dźwigarów kratownicowych, z których każdy jest oparty na parze słupów, obwodo

18 Widok na boisko wa kratownica przestrzenna znajdująca się na zewnętrznych końcach wsporników oraz płatwie z systemem stężeń. Kratownica jest belką ciągłą, która nie tylko zapewnia stateczność konstrukcji dachu, ale także jest elementem nośnym konstrukcji fasady. Fasada opasująca cały stadion zaczyna się na wysokości 3 m powyżej poziomu esplanady. Konstrukcja zasadniczo składa się z pięciu stalowych belek pierścieni i jest pokryta częściowo transparentną membraną o splocie otwartym. Forma fasady wynika z kształtu i rozmieszczenia stalowych pierścieni, wykonanych z zakrzywionych rur stalowych. Dolny oraz górny pierścień ułożone są poziomo w odległości około 30 m. Odległość ta determinuje wysokość fasady membranowej. Inaczej niż pierścienie zewnętrzne (górny i dolny), pośrednie pierścienie zostały nieco cofnięte do wewnątrz. Dodatkowo górny, czwarty pierścień został przesunięty w kierunku północnym. W ten sposób uzyskano dynamiczną formę fasady. Podsumowanie Powstały w ten sposób budynek mimo swoich potężnych rozmiarów jest lekki i sprawia wrażenie transparentnego. Zewnętrzna napięta siatka chroni użytkowe, lecz otwarte przestrzenie promenad przed wiatrem oraz deszczem i jednocześnie umożliwia zmienność budynku w zależności od barwy zewnętrznej iluminacji. Obiekt może być w ten sposób dostosowany do różnego charakteru imprez. Jego prezencja kształtuje nastrój w zależności od bieżącej potrzeby. PROJEKTY ELEKTROAKUSTYCZNE PROFESJONALNE NAGŁOŚNIENIE OBIEKTÓW KONSULTING WYPOWIEDŹ EKSPERTA Witold Karałow prezes ESS-Audio Wysokie wymagania postawione przez inwestora sprawiły, że system audio na wrocławskim stadionie jest jedną z najnowocześniejszych instalacji tego typu w Europie. Rozproszony, pełnopasmowy system nagłośnienia trybun obejmuje 87 średnioi wysokotonowych zestawów głośnikowych oraz 56 subwooferów. Zostały one zainstalowane pod dachem stadionu po 5 sztuk w 28 gronach. Trzy pozostałe moduły głośnikowe utworzą pojedyncze grona skierowane na płytę boiska. System wyposażony jest w mikrofony pomiarowe, umożliwiające stałe monitorowanie poziomu hałasu na trybunach, co zapewnia automatyczną regulację głośności systemu. Grona głośnikowe zasilane są z czterech amplifikatorni, w których znajduje się łącznie 47 wzmacniaczy, wraz z systemem automatycznej wymiany na rezerwowe, oraz cztery procesory BSS Audio, sterowane przez sygnały przychodzące siecią światłowodową z reżyserki. Pomieszczenie realizatora umiejscowione jest w widocznym nad jedną z trybun skyboxie. Tutaj akustyk ma do dyspozycji konsoletę, odtwarzacze, rejestratory, systemy mikrofonów bezprzewodowych oraz komputer do sterowania procesorami, w tym poszczególnymi strefami nagłośnienia. Oprócz podzielonych na kilka stref trybun, nagłośnione zostały również wybrane pomieszczenia. VIP, Incentive oraz UEFA to osobne, zamknięte strefy z głośnikami zainstalowanymi w podwieszanych sufitach. Wykonany projekt oraz symulacje w EASE, dostosowane do potrzeb inwestora i użytkownika obiektu, doprecyzowany z przedstawicielami innych branż sprawił, że wrocławski obiekt na Euro 2012 jest z pewnością najsprawniej zainstalowanym systemem elektroakustycznym w Polsce. Widok na stadion i część parkingu fot.: Robert Jaźwiński PGE ARENA - GDAŃSK, STADION MIEJSKI - WROCŁAW, STADION NARODOWY - WARSZAWA, TEATR IM. LUDWIKA SOLSKIEGO - TARNÓW, KANCELARIA PREZESA RADY MINISTRÓW - WARSZAWA, GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH - WARSZAWA, REGIONALNE CENTRUM KULTURY - KOŁOBRZEG, HALA WIDOWISKOWO - SPORTOWA - OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI, SIEĆ SKLEPÓW H&M, FILHARMONIA BIAŁOSTOCKA - BIAŁYSTOK, FILHARMINIA SZCZECIŃSKA - SZCZECIN, ZAMEK KSIĄŻĄT POMORSKICH - SZCZECIN, KINOPLEX - GDAŃSK, KINO HELIOS - KATOWICE, KLUB PLATINIUM - WARSZAWA, RESTAURACJA SENSE - WARSZAWA Łomianki-Dąbrowa ul. Graniczna 17, tel.: , faks:

19 WYWIAD Z EKSPERTEM Krzysztof Majta dyrektor rynku inwestycji Legrand Polska sp. z o.o. Legrand Polska ma w swojej ofercie kilka marek. Jakie produkty zostały zastosowane na stadionie we Wrocławiu? W tym obiekcie zastosowano produkty trzech spośród sześciu marek Legrand, które oferowane są na polskim rynku. Są to: transformatory suche żywiczne i szynoprzewody Zucchini, aparatura niskiego napięcia o dużej mocy oraz aparaty modułowe marki Legrand. Ponadto użyto osprzętu elektroinstalacyjnego Niloe, elementów automatyki budynkowej z serii Sistena oraz baterii do kompensacji mocy biernej Alpes Technologies. Jakie produkty i systemy Legrand, użyte na stadionie we Wrocławiu, mają strategiczne znaczenie dla sposobu zasilania obiektu? Myślę, że wszystkie systemy i aparaty wpływają znacząco na jego funkcjonowanie. Jednak z całą pewnością trzonem energetycznym są transformatory i szynoprzewody Zucchini oraz aparaty mocy, zastosowane w rozdzielniach głównych stadionu. Suma mocy zainstalowanych w obiekcie transformatorów to ponad 12 MVA (megavoltoamperów). Czy mają Państwo w ofercie urządzenia, które służą do optymalizacji zużycia energii? Czy jakieś z nich zostały zainstalowane na stadionie? Oczywiście, należą do nich urządzenia i systemy Alpes Technologies, które służą do kompensacji mocy biernej, czego skutkiem jest obniżenie strat energii w instalacjach elektrycznych, a także obniżenie kosztów eksploatacji. Tego typu baterie stanowią część instalacji elektrycznej stadionu. Bardzo modny stał się ostatnio termin automatyka budynkowa. Firma Legrand oferuje tego typu systemy. Czy znajdują one zastosowanie w obiektach użyteczności publicznej? Wspomniana automatyka zyskuje na znaczeniu zwłaszcza w obiektach użyteczności publicznej. Przede wszystkim bezobsługowe działanie systemu sterowania oświetleniem, roletami i ogrzewaniem staje się priorytetem w zarządzaniu zużyciem energii. 36 arch. Mariusz Rutz pracownia projektowa JSK Kaya Brzezicka: Inwestorami stadionów w Warszawie i we Wrocławiu są instytucje publiczne. W jaki sposób wpływało to na przebieg procesu projektowego? Mariusz Rutz: Nie miało to większego znaczenia. Niezależnie od tego, czy projektuje się dla klienta publicznego czy prywatnego, zadanie architekta pozostaje takie samo. Sposób udzielenia zlecenia był dosyć interesujący, ponieważ we Wrocławiu wygraliśmy konkurs architektoniczny, a w przypadku Stadionu Narodowego braliśmy udział w procedurze negocjacyjnej, której celem było wyłonienie pracowni, która wykaże się największą wiarygodnością i będzie w stanie wykonać powierzone zadanie w krótkim czasie. Mamy duże doświadczenie zarówno na rynku międzynarodowym, jak i na polskim. Dwa lata wcześniej projektowaliśmy stadion Legii, dzięki temu wykazaliśmy naszą wiarygodność i w efekcie zawarliśmy umowę na projekt Stadionu Narodowego 17 grudnia 2007 r. KB: Gdy inwestorem jest instytucja publiczna, to zapewne zmienia się sposób formułowania oczekiwań jest bardziej precyzyjny niż w przypadku inwestorów prywatnych. Czy tak było w tych dwóch realizacjach? MR: Oczekiwania były bardzo ogólnie sformułowane. W przypadku Stadionu Narodowego program funkcjonalny rodził się w trakcie powstawania naszej koncepcji. Nie była znana nawet lokalizacja stadionu, gdy zawieraliśmy umowę. Jesienią 2007 r. istniały WYWIAD Z PROJEKTANTEM dwie koncepcje lokalizacji jedna w niecce Stadionu Dziesięciolecia, a druga obok niego. My rekomendowaliśmy miejsce w niecce starego obiektu. Z wielu względów, w szczególności chodzi o całe założenie urbanistyczne okolic i parku Skaryszewskiego, którego układ funkcjonalny był podporządkowany lokalizacji dotychczasowego stadionu. KB: Gdzie szukali Państwo inspiracji, projektując stadion wrocławski? Z czego wynika jego forma? MR: Stadion we Wrocławiu to była praca konkursowa. Szukaliśmy leitmotivu dla tego projektu, prostej idei wiodącej, czegoś łatwego do skojarzenia. I znaleźliśmy ideę świecącego lampionu, który swoim światłem przyciąga. Zresztą wielkie imprezy rozgrywają się zwykle wieczorem, gdy sam stadion jest źródłem światła. KB: Wracamy do idei Allianz Arena MR: Nie tylko. Każdy stadion świeci. Idea tamtego stadionu, tej poduszki, opony samochodowej, wywodzi się z kształtu bawarskiej flagi. Ona jest zrobiona w formie takich rombów. Tyle że w całości w białym kolorze. Stadion Allianz Arena podświetlany jest w zależności od tego, jaka drużyna akurat gra. W przypadku Wrocławia ideę stadionu jako źródła światła sprowadziliśmy do lampy. Lampa jest naturalnym źródłem światła. Chcieliśmy zrobić klosz lampy, który świeciłby w całości. KB: Czy stadion będzie podświetlony na całej długości elewacji? Przyjazna technologia dla biura, domu i przemysłu Legrand Polska Sp. z o.o. ul. Domaniewska Warszawa tel. (22)

20 Wizualizacja stadionu, przekrój przez trybuny MR: Tak. Oczywiście nie wszystko jest jeszcze gotowe, ale to jest kwestia kilku tygodni, a chiński lampion zabłyśnie w całości. Wyeksponowanie naszego lampionu podkreślone zostało dzięki umieszczeniu go na tzw. esplanadzie. To taka falująca płaszczyzna, na której ludzie mogą się poruszać, a pod nią schowane są miejsca parkingowe, aby można było podjechać jak najbliżej obiektu. Proszę pamiętać, że stadion jest położony na obrzeżach miasta przy obwodnicy autostradowej KB: i dzięki temu jest doskonale widoczny. MR: I definiuje to miejsce, które się zresztą zmienia. Wracając do architektury, ciekawostką jest fakt, że zaprojektowaliśmy stadion na ponad miejsc w oparciu o zastosowanie tylko jednej trybuny, co jest pewnym ewenementem. Właściwie nie ma takich stadionów, raczej robi się dwie trybuny. Postanowiliśmy to zmienić, żeby podkreślić siłę tego rozwiązania. Obiekt jest rozleglejszy niż w przypadku spiętrzania go na dwóch trybunach. Wnętrze jest dzięki temu przekonywające. Powstał znakomity efekt akustyczny. KB: Akustyka była głównym powodem wdrożenia tego pomysłu w życie? 38 MR: Było ich kilka. Akustyka była oczywiście jednym z nich. Ten obiekt oddziałuje swoją skalą. 40-tysięczny stadion zbudowany na dwóch trybunach był naszym zdaniem rozwiązaniem troszeczkę zbyt rozrzutnym, jeśli chodzi o zużycie materiału, a po drugie, zachwiane byłyby wówczas proporcje. Na dwóch trybunach stadion powinien mieć przynajmniej 50 tysięcy miejsc. Takie mieliśmy przekonanie. Oglądając teraz obiekt, mam pewność, że to był dobry pomysł. KB: Jakie powierzchnie dominują w koronie obiektu? MR: Mamy cztery satelity, tj. obiekty umieszczone poza trybunami, lecz w obrębie korpusu elewacji. Boisko i trybuny mają formę prostokątną, zaokrągloną, jakby formę mydelniczki. Jednak bryła obiektu jest okrągła. Jeżeli taką mydelniczkę wpiszemy w koło, to pojawią się na zewnątrz takie miejsca, gdzie można coś dodatkowego zmieścić. Tam są satelity powierzchnie biurowe, restauracyjne, komercyjne. Był plan kasyna, ale, ostateczne decyzje podejmie operator w uzgodnieniu z właścicielem. KB: Czy jakieś z elementów, o których mówimy, były konsultowane z władzami klubu? Czy oni mieli pomysł, wizję pewnych rozwiązań kolorystycznych i funkcjonalnych? Żelbetowa konstrukcja schodów Fot. Lech Kwartowicz archiwum JSK MR: Oczywiście, nie sposób robić stadionu dla Śląska Wrocław, nie uwzględniając barw tego klubu. Dlatego krzesełka są w kolorze zielonym. Był nawet plebiscyt wśród kibiców, nie było tu pola do wielkiej dyskusji KB: Jak, będąc we wnętrzu stadionu, odbieramy tkaninę budującą jego elewację? MR: Tkanina, którą pokryty jest korpus stadionu, to membrana teflonowa o konstrukcji z włókna szklanego. Jest ona ażurowa, przenika przez nią powietrze i można przez nią widzieć to, co jest na zewnątrz. Z zewnątrz daje to z kolei efekt zamkniętej bryły. Sama membrana jest ekranem, na którym można wyświetlać różnego rodzaju kolorowe efekty. Taka możliwość jest zapewniona przez system iluminacji; będzie tam można wyświetlać także napisy lub dowolne obrazy. Przewidujemy również wykorzystanie tych powierzchni do celów reklamowych. Główną ideą jest jednak podkreślenie rangi i specyfiki widowiska, które będzie się w danym momencie na stadionie odbywać. KB: Jak działa ten system? Tkanina jest naciągnięta na stalowe ożebrowanie MR: Tak. Opasuje cały stadion. Tkanina działa jak wielki ekran rozpięty na stalowym ruszcie. Od wewnątrz to będzie wyglądać jak podświetlony klosz, a z drugiej strony będzie można wyświetlać efekty z rzutników, rozstawionych na zewnątrz. KB: Czy zastosowana tkanina wymaga szczególnej konserwacji? W jaki sposób należy o nią dbać? MR: Z nią nie będzie problemu; ona w zasadzie nie wymaga konserwacji. Deszcz będzie po niej spływał i ją opłukiwał. Brud do niej nie przywiera, bo jest to teflon. Dobrej jakości materiały nie wymagają specjalnej pielęgnacji. Na przykład, jakość zwyczajnego betonu, z którego zbudowane są trybuny prefabrykowane, ma istotne znaczenie. Wybór materiałów wykończeniowych podyktowany jest jakością i łatwością czyszczenia, tak samo jest zresztą z zastosowanymi krzesełkami. KB: Układ żebrowania rozrzeźbia elewację, tworząc poziome fale. Na wizualizacjach fale wydawały się intensywnie wklęsłe. Bywa teraz tak, że odbiorcy, stojąc przed stadionem, nie dostrzegają tego rozrzeźbienia. Elewacja staje się więc bardziej monumentalna. Czy jest to zabieg celowy? MR: Pierwotne wizualizacje rzeczywiście zakładały większą wklęsłość. Jeżeli ona jest mniejsza, umożliwia to lepsze wykorzystanie multimedialne ekran nie jest mocno zdeformowany. Z tego względu zdecydowaliśmy się na takie krzywizny, jakie zostały zbudowane. KB: Jakie elementy iluminacji wewnętrznej zostały zaprojektowane w tym obiekcie? MR: Należy rozróżnić oświetlenie samego boiska, widowni oraz schodów na widowni. Ma to szczególne znaczenie dla teatralnych spektakli. Ważne, aby we wnętrzu mógł panować pewien półmrok, ale schody były widoczne. Mamy cały system oświetlenia promenad, business clubu, lóż, a więc systemy dedykowane poszczególnym strefom KB: W jaki sposób dostosowali Państwo obiekt do potrzeb telewizji? Czy przewidziano strefy mixed zone strefy spotkań umożliwiających kontakt kibiców ze sportowcami? MR: Kształt stref dla zawodników i mediów w dużej mierze determinuje sposób projektowania aren piłkarskich. UEFA kładzie na to duży nacisk. Sposób rozwiązania tych przestrzeni był szczegółowo uzgadniany z ekspertami pracującymi dla tej organizacji. Znamy ich zresztą od lat, bo współpracowaliśmy przy kilku obiektach i dzięki naszym doświadczeniom we współpracy z nimi proces projektowy mógł postępować sprawnie. UEFA, zawierając umowę z polskim rządem, zastrzegła sobie prawo do tego, aby ich konsultanci byli na bieżąco informowani o postępach prac i planowanych krokach. Oni kontrolują na każdym etapie przebieg wykonywanych robót. W trakcie wielokrotnych spotkań i prowadzonych przez nich nadzorów prezentowaliśmy nasze rozwiązania projektowe i postępy realizacji prac budowlanych.