Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych PRACE NAUKOWE SERIA KONFERENCJE WROCŁAW, 2007

Transkrypt

1

2 Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych PRACE NAUKOWE SERIA KONFERENCJE WROCŁAW, 2007

3 Organizator konferencji Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych Redaktor wydania Marta Zalewska Printed in Poland Copyright by Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych Wydawca: Oficyna Wydawniczo Reklamowa Hanna Wolska na zlecenie Dolnośląskiego Centrum Studiów Regionalnych Politechnika Wrocławska Wrocław, ul. Smoluchowskiego 25 ISBN

4 SPIS TREŚCI DOLNOŚLĄSKIE CENTRUM STUDIÓW REGIONALNYCH (DCSR) - OD PROJEKTU DO NOWEGOPODMIOTU NAUKOWO-BADAWCZEGO...7 JERZY KALETA DOLNOŚLĄSKIE CENTRUM STUDIÓW REGIONALNYCH(DCSR)EFEKTY REALIZACJI PROJEKTU...15 MARTA ZALEWSKA MIEJSCE DCSR JAKO NOWEGO PODMIOTU NAUKOWO-BADAWCZEGO W KRAJOBRAZIE INSTYTUCJI INNOWACYJNYCH NA DOLNYM ŚLĄSKU...29 MIROSŁAW MILLER REGIONALNE STRATEGIE INNOWACJI PODSUMOWANIE ZADAŃ WYKONANYCH W RAMACH PROJEKTU DOLNOŚLĄSKIE CENTRUM STUDIÓW REGIONALNYCH STANISŁAW KORENIK, NIKI DERLUKIEWICZ INNOWACYJNE STRATEGIE UŻYTKOWANIA TERENÓW ZIELENI NOWE SPOJRZENIE NA TERENY WYSTAWOWEPRZY HALI LUDOWEJ HALI STULECIAWE WROCŁAWIU...43 ALINA DRAPELLA-HERMANSDORFER, ELŻBIETA SZOPIŃSKA, MONIKA BRODZKA, ŁUKASZ DWORNICZAK PROCESY PRZEMIAN W GOSPODARCE ŻYWNOŚCIOWEJ DOLNEGO ŚLĄSKA PO ROKU KRYSTYNA SZYBIGA, TADEUSZ TRZISZKA, ANDRZEJ JARMOLUK DIAGNOZA STANU I KIERUNKI ROZWOJU ROLNICTWANA DOLNYM ŚLĄSKU...55 BARBARA KUTKOWSKA, DANUTA PARYLAK, BOŻENA PATKOWSKA-SOKOŁA, LESZEK KORDAS DORADZTWO W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ DLA PRZEDSIĘBIORSTW I JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO REGIONU DOLNOŚLĄSKIEGO WNIOSKI Z BADAŃ...61 AGNIESZKA BIEŃKOWSKA, AGNIESZKA BOJNOWSKA, KATARZYNA WALECKA, ANNA ZABŁOCKA-KLUCZKA METODY ELEKTRONICZNEJ IDENTYFIKACJI.WPŁYW NA OBRÓT GOSPODARCZY I ROZWÓJ E-SPOŁECZEŃSTWANA DOLNYM ŚLĄSKU...69 JĘDRZEJ KABAROWSKI, MAREK KLONOWSKI,MIROSŁAW KUTYŁOWSKI, ŁUKASZ KRZYWIECKI, ANNA LAUKS INFORMATYKA+.REGIONALNY MODEL KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII INFORMATYCZNYCH ADAM GRZECH, MIROSŁAW KUTYŁOWSKI,KRZYSZTOF LORYŚ, FILIP ZAGÓRSKI STRATEGIE ROZWOJU DLA JEDNOSTEKSAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I PRZEDSIĘBIORSTW METODOLOGIA FORMUŁOWANIA I IMPLEMENTACJI PIOTR KUBIŃSKI, JAN SKONIECZNY OCENA WDRAŻANIA DOLNOŚLĄSKIEJ STRATEGII INNOWACJI WYNIKI BADAŃ I REKOMENDACJE...87 JACEK SROKA, LESZEK KWIECIŃSKI DZIAŁANIA KOMPLEMENTARNE W STOSUNKU DO PROJEKTU DOLNOŚLĄSKIE CENTRUM STUDIÓW REGIONALNYCH...95 WERONIKA KIERZKOWSKA-MAKAR PROGRAM KONFERENCJI...102

5

6 Realizacja, w latach , projektu o nazwie Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR), pozwoliła na wypracowanie przez środowisko akademickie i władze samorządowe Dolnego Śląska koncepcji przekształcenia Centrum z jednostki wirtualnej w pełnoprawną jednostkę naukową o wiodących funkcjach stosowanych. Głównym celem jest utworzenie regionalnego ośrodka studiów strategicznych. DCSR, lokalny think-tank, jako jednostka naukowo-doradcza będzie wspierać jednostki samorządu terytorialnego, instytucje gospodarcze, edukacyjne i badawczo-rozwojowe w budowaniu optymalnych strategii rozwojowych, z wykorzystaniem regionalnego potencjału naukowego. Centrum wspierać będzie innowacyjny rozwój Dolnego Śląska, zgodnie z założeniami Gospodarki Opartej na Wiedzy (GOW). DCSR będzie badać efekty regionalnych strategii innowacyjnych krajów UE i zajmować się ich transferem na Dolny Śląsk, aktualizować wdrażanie własnej Regionalnej Strategii Innowacji (RSI), analizować edukacyjną politykę regionalną, prognozować skutki dużych przedsięwzięć gospodarczych i społecznych na Dolnym Śląsku, tworzyć regionalne, subregionalne i makroregionalne prognozy branżowe. Zespół DCSR wraz z Beneficjentami projektu

7

8 Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR) - od projektu do nowego Podmiotu Naukowo-Badawczego JERZY KALETA 1,2 Koordynator projektu Streszczenie: W pracy przedstawiono cele, zadania oraz rezultaty projektu o nazwie Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR). Omówiono ponadto projekty komplementarne. Rozważono szczegółowo zasadność przekształcenia DCSR w nowy podmiot naukowo-badawczy o funkcjach regionalnego ośrodka studiów strategicznych. W zamierzeniu byłoby to centrum naukowo-badawcze i doradcze, inicjujące i integrujące badania w zakresie szeroko rozumianego rozwoju regionalnego oraz dążące do wykreowania tych badań jako kolejnej, tzw. rdzennej, wrocławskiej specjalności naukowej. Zagadnienie to przedstawiono w ostatnim okresie również w pracach [1-6]. Słowa kluczowe: innowacyjny rozwój regionu, studia w zakresie rozwoju regionalnego, regionalny thinktank, Gospodarka Oparta na Wiedzy. The Lower Silesia Centre for Regional Studies (LSCRS) - from the Project towards the new Scientific-Research Institution Abstract: In this paper, goals, tasks and effects of the project named the Lower Silesia Centre for Regional Studies have been presented. Moreover, complementary projects were discussed. The idea of transformation of new Research and Development Institution (i.e. the Lower Silesia Centre for Regional Studies) into the regional think-tank has been discussed in detail. It is planned that this new Institution will be a Research, Development and Advisory Centre, which integrates and initiates research in the field of regional development. Furthermore, its goal will be making this research an indigenous, Lower Silesian scientific specialty. Recently, this task has been also presented in papers [1-6]. Key words: innovation based regional development, studies on the field of regional development, regional think-tank, Knowledge-Based Economy. 1. Tematyka i zakres zadań badawczych realizowanych w ramach projektu DCSR Kluczowy obecnie problem - nie tylko dolnośląski - to odpowiedź na pytanie jak w najbliższych latach stworzyć warunki do podejmowania optymalnych decyzji strategicznych w Re- 1 Instytut Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej, Politechnika Wrocławska, 2 Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR) - koordynator Projektu, ul. Smoluchowskiego 25, Wrocław,

9 8 gionie. Jak również przygotować lokalne elity i społeczeństwo do przewidywanych zmian. Jak doprowadzić w rezultacie do poprawy całego systemu planowania i wdrażania przedsięwzięć innowacyjnych i dostosowawczych w Regionie. Konieczność naukowego zmierzenia się z niektórymi z tych zagadnień j, była powodem podjęcia przez środowisko akademickie i Urząd Marszałkowski kilku inicjatyw, które przyjęły postać projektów badawczych finansowanych ze Środków Strukturalnych. Pierwszym z nich jest Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR) 3, projekt finansowany ze środków ZPORR (Działanie 2.6). Zamierzenie jest przykładem włączania potencjału naukowego do rozwiązywania istotnych problemów Regionu, a jednocześnie komercjalizacji wiedzy w obszarach miękkich. Rezultaty projektu wspierać mają innowacyjność Dolnego Śląska i wpływać na jego rozwój zgodnie z założeniami Gospodarki Opartej na Wiedzy (GOW). W ramach DCSR realizowane są następujące działania pilotażowe, które stanowią podstawę do dalszych długofalowych programów działań w rozpoczętym właśnie okresie budżetowym ( ): zebranie i przeanalizowanie 40 strategii regionalnych wdrożonych w UE wraz z możliwością wykorzystania tej wiedzy dla rozwoju Dolnego Śląska, działania na rzecz strategii innowacyjnych na Dolnym Śląsku, w tym: ocena wdrażania, modyfikacja i aktualizacja przyjętej Strategii Innowacji Dolnego Śląska, opracowanie strategii subregionalnych (dla związków gmin), opracowanie strategii celowanych (dla podmiotów gospodarczych), analiza zasobów intelektualnych (w tym w zakresie dostępności kształcenia na poziomie wyższym w Regionie), prognozowanie skutków dużych przedsięwzięć gospodarczych i społecznych w Regionie (opracowanie metodologii tworzenia tego typu prognoz na podstawie wybranego przedsięwzięcia o dużym znaczeniu dla Regionu), studium na temat wdrażania przedsięwzięć budujących e-region na Dolnym Śląsku (analiza stanu obecnego i plan zamierzeń na rzecz budowy Społeczeństwa Informacyjnego), doradztwo innowacyjne dla JST i przedsiębiorstw Regionu, akcesja DCSR i Dolnego Śląska do programów UE na rzecz budowy GOW w regionach i ich proinnowacyjnego rozwoju. Kolejnym, silnie komplementarnym przedsięwzięciem jest projekt Makroregion innowacyjny. Foresight technologiczny dla Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku 4, projekt finansowany ze środków SPO WKP (Działanie 1.4.5). Prace w ramach Projektu obejmują takie zagadnienia jak: analizę renomowanych prognoz (japońskiej, amerykańskiej i europejskiej) w zakresie rozwoju nauki i technologii, pod kątem ich przydatności dla rozwoju Dolnego Śląska, analizę potencjału naukowego, analizę dorobku innowacyjnego, typowanie specjalizacji

10 9 regionu, ocenę ekspansywności innowacyjnej środowisk społeczno-gospodarczych w regionie, a także opracowanie scenariusza zagrożeń społecznych Dolnego Śląska. W ostatnich dwóch latach, rozpoczęto w środowisku Wrocławia realizację kolejnych projektów, jak np.: Foresight technologiczny w zakresie materiałów polimerowych (koordynator: Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, żródło finansowania - SPO WKP) oraz Biuro Koordynacji Wdrażania Dolnośląskiej Strategii Innowacji (koordynator: UMWD, źródło finansowania ZPORR). Kilka innych projektów realizowano też bądź są kontynuowane we współpracy z parterami z Unii Europejskiej. 2. Wnioski z przeprowadzonych badań i rekomendacje dla Zarządu Województwa Dolnośląskiego Wnioski i rekomendacje związane są przede wszystkim z dorobkiem programowym Projektu (DCSR), zgromadzonym w formie raportów, publikacji, prezentacji konferencyjnych, wystąpień - przekazanym Urzędowi Marszałkowskiemu. Znaczna część opracowań zaadresowana została też do wybranych JST (np. strategie), przedsiębiorstw (np. porady prognostyczne, strategie), partnerów akademickich oraz konsorcjantów Dolnego Śląska w projektach UE. Można wykazać, iż dotychczasowy dorobek wrocławskiego środowiska akademickiego w zakresie studiów regionalnych oraz foresight u technologicznego jest znaczący. Podkreślenia wymaga fakt, iż działalność w obu projektach (DCSR i Foresight.) oraz programach wymienionych powyżej, skupiła 50 naukowców, przy realizacji zadań o łącznym budżecie 3.5 mln złotych. Liczne opracowania (raporty), materiały konferencyjne i prezentacje dokumentują dorobek dwuletniej fazy aktywności. Przedłożone raporty mogą być wykorzystane w procesie wyboru wniosków projektowych w ramach RPO i innych programów operacyjnych przez Zarząd Województwa. Ponieważ dorobek programowy Projektu i wynikające z niego rekomendacje przedstawione są szerzej w innych pracach tej publikacji, to dlatego nie będą one tutaj rozwijane. W załączniku publikacji zawarto ponadto zestawienie zespołów badawczych i ich aktywności oraz osiągniętych rezultatów w ramach DCSR i wymienionych wcześniej projektów. Szerzej zostanie natomiast omówiona sugestia przekształcenia Projektu w nową jednostkę naukowo-badawczą i doradczą. Propozycja dotyczy powołania nowego podmiotu pod nazwą identyczną jak projekt główny, czyli Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych DCSR, który zapewniłby trwałą kontynuację działań zaczętych w formie projektów i stanowił modelowe rozwiązanie w zakresie współpracy środowiska naukowego i Władz Samorządowych na rzecz rozwoju Dolnego Śląska. Zamysł prezentowany i dyskutowany był w ostatnich dwóch latach wielokrotnie 5. Był ponadto przedmiotem recenzji zleconej przez Urząd Marszałkowski 6. Główne sugestie programowe i organizacyjne sformułowano poniżej. 5 Ideę DCSR jako nowego podmiotu naukowego - prezentowano i dyskutowano miedzy innymi podczas: konferencji organizowanych w ramach projektów DCRS, DCZT, Foresight Technologiczny dla Dolnego Ślaska.., Reg- Strat, UPRIS, BWDSI, a także konferencji organizowanych przez UKIE, PARP, DARR, Politechnikę Koszalińską. Zagadnienie było też przedmiotem obrad: Senatu Politechniki Wrocławskiej, Komisji Polityki Rozwoju Regionalnego i Gospodarki Sejmiku Województwa Dolnośląskiego, Dolnośląskiego Forum Politycznego i Gospodarczego - Krzyżowa (dwukrotnie), Kolegium Prorektorów ds. Nauki Uczelni Wrocławia i Opola. 6 Szlachta J., Założenia Dolnośląskiego Centrum Studiów Regionalnych

11 Misją DCSR powinno być dostarczanie władzom oraz innym aktorom regionalnym wiedzy i informacji o zjawiskach i procesach gospodarczych i społecznych na Dolnym Śląsku oraz w innych regionach w Europie i świecie, w celu wykorzystania tej wiedzy i informacji w efektywnym zarządzaniu regionem. Celem działalności DCSR byłoby utworzenie we Wrocławiu regionalnego ośrodka studiów strategicznych centrum naukowo-badawczego i doradczego, inicjującegoi integrującego badania w zakresie szeroko rozumianego rozwoju regionalnego oraz dążącego do wykreowania tych badań jako kolejnej, tzw. rdzennej, wrocławskiej specjalności naukowej. Zgodnie z tym celem Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR), jako lokalny think-tank powinien wspierać jednostki samorządu terytorialnego, instytucje gospodarcze, edukacyjne i badawczo-rozwojowe w budowaniu optymalnych strategii rozwojowych, z wykorzystaniem regionalnego potencjału naukowego oraz dorobku renomowanych centrów badawczych, krajowych i zagranicznych. DCSR powinien dążyć do uzyskania ponadregionalnego znaczeniai odgrywania znaczącej roli w Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Założono, iż nowy podmiot (DCSR) zapewniłby: wywiązanie się Władz Regionu i partnerów akademickich z wymogu zapewnienia tzw. ciągłości projektów takich jak: Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR), Makroregion innowacyjny. Foresight technologiczny dla województwa dolnośląskiego do 2020 roku, Foresight technologiczny w zakresie materiałów polimerowych, RegStrat - Strategic Policy Intelligence Tools for Better Science and Technology Invest ment Strategies in Europe's Regions, inne, np. UPRIS, ImpactScan, itp. (po uzyskaniu akceptacji dotychczasowych głównych realizatorów), systematyczne przygotowywanie analiz sytuacji ekonomiczno-społecznej Regionu oraz monitoringu i ewaluacji Strategii Rozwoju Województwa, stworzenie na Dolnym Śląsku możliwości badawczych podobnych do tych, jakimi dysponuje kilka najbardziej rozwiniętych regionów UE (np. IReR- Istituto Regionale di Ricerca della Lombardia w Mediolanie, URENIO - The Urban and Regional Innovation Research Unit w Salonikach, SEZ - Steinbeis-Europa-Zentrum w Stuttgarcie i kilka innych), skupienie kadry naukowej uczelni i instytutów badawczych (bez odrywania ich od macierzystych jednostek) wokół tematyki kluczowej dla proinnowacyjnego rozwoju Dolnego Śląska oraz projektów międzynarodowych z zakresu polityki regionalnej UE. Aspekt międzynarodowy wzmacniał będzie udział środowiska akademickiego Wrocławia w Europejskiej Przestrzeni Badawczej, wykreowanie szeroko rozumianych badań regionalnych jako kolejnej, tzw. rdzennej, wrocławskiej specjalności naukowej (obok biotechnologii, IT, energii alternatywnych i inżynierii materiałowej),

12 stworzenie komplementarnego układu nowych jednostek naukowych na Dolnym Śląsku, w którym DolBioMat/EIT+ zajmować się będzie twardymi technologiami, a DCSR miękkimi aspektami proinnowacyjnego rozwoju Regionu. 4. Generalne wytyczne w zakresie przekształcenia Centrum z jednostki wirtualnej w pełnoprawną jednostkę naukową o wiodących funkcjach stosowanych. Wydaje się niezbędne stworzenie w tym celu infrastruktury, która zapewni trwałość inicjatywie i umożliwi jej rozwój jako placówki naukowej, a jednocześnie zapewni długofalowe wsparcie intelektualne dla władz regionalnych w zakresie GOW. Przewiduje się znaczący dalszy rozwój programowy obu dotychczasowych głównych projektów i przekształcenie ich do postaci dwóch podstawowych jednostek przyszłego Centrum, tj.: Sekcji Studiów Regionalnych oraz Sekcji Badań Prognostycznych. Za uzasadnione programowo należy uznać rozważenie utworzenia kolejnych elementów struktury, o roboczych nazwach: dział opracowań statystycznych multimedialne centrum kształcenia i szkoleń, regionalny ośrodek informacji patentowej i normalizacyjnej, redakcja wydawnictwa, cyfrowy bank danych na temat polityki regionalnej UE, dział współpracy międzynarodowej (projekty badawcze UE, staże naukowe, doktoranckie, dyplomowe). Realizatorzy DCSR zgłosili wstępnie, jeszcze w 2006 r., w ramach dyskusji na temat RPO, potrzeby inwestycyjne w zakresie infrastruktury. 5. Proponowany charakter prawno-finansowy DCSR. Zakłada się, iż jednostka powinna mieć docelowo status oddzielnego, samofinansującego się podmiotu typu non-for-profit, o ponadregionalnym znaczeniu, trwale wspierającego wzrost konkurencyjności Dolnego Śląska, a jednocześnie odgrywającego znaczącą rolę w Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Głównym źródłem finansowania działalności Spółki będą Środki Strukturalne, krajowe i europejskie źródła finansowania badań naukowych, dotacje oraz dochody z prowadzenia działalności komercyjnej. W relacjach ze wszystkimi podmiotami zewnętrznymi eksponowany powinien być ich charakter rynkowy. Grupa ok. 50 naukowców, sprawdzona w dotychczasowej fazie działań DCSR, gwarantuje efektywność starań o środki zewnętrzne. Niewielka liczba stabilnych etatów (większość pracowników powinna być opłacana z projektów) daje z kolei szansę minimalizowania stałych obciążeń. Sposób finansowania takiego podmiotu jak DCSR nie będzie zagadnieniem wyjątkowym w skali kraju. Równocześnie powstanie w Polsce co najmniej kilka podmiotów podobnych (dotyczących głównie "twardych" technologii, jak np. DolBioMat/EIT+ i jemu podobne). Można podać też przykłady podmiotów już istniejących w Polsce i we Wrocławiu (np. WCTT), które muszą się same utrzymać. Kluczową kwestią jest sprawa możliwie jednorazowego sfinansowania infrastruktury, ale temu mogą służyć - po wcześniejszym utworzeniu podmiotu - Środki Strukturalne

13 12 Forma prawna podmiotu (spółka, fundacja) powinna w optymalnym stopniu zapewniać możliwość realizacji funkcji programowych i pozyskiwania środków finansowych. Rozważano wstępnie możliwość kapitałowego i programowego wejścia do nowego podmiotu, poza strona samorządową (głównie UMWD) i akademicką, takich podmiotów jak bank, znaczący partner zagraniczny z branży (np. jedno z wymienionych powyżej centrów, działających w rozwiniętym regionie UE), DolBioMat/EIT+, partner gospodarczy, itp. Forma prawna podmiotu jest aktualnie przedmiotem stosownej ekspertyzy. 3. Propozycje kierunków długofalowych prac badawczych w ramach DCSR jako podmiotu Dalsze badania, w ramach nowego podmiotu, powinny uwzględniać dotychczasowe kierunki programowe, wymienione powyżej, wykorzystując dotychczasowe raporty jako punkt startu. Wydaje się jednak zasadne rozważenie możliwości znacznego poszerzenia aktywności Centrum, np. w następujących obszarach tematycznych (kolejność przypadkowa): 1. zagospodarowanie przestrzenne Dolnego Śląska. Tworzenie prognoz rozwoju sieci osiedleńczej i komunikacyjnej oraz analiza wpływu tych sieci na sytuację społeczną i rynek pracy oraz podatność innowacyjną, 2. edukacja w Regionie, na wszystkich stopniach kształcenia, jako kluczowa możliwość uzyskania przewagi konkurencyjnej, 3. stworzenie możliwości programowych i organizacyjnych (wydzielony podmiot?) na rzecz udzielania pomocy JST i MŚP w tworzeniu i wdrażaniu strategii, 4. kontynuacja badań (realizowanych dotychczas głównie w ramach RegStrat) na rzecz rozwoju i wdrażania tzw. narzędzi SPI do zarządzania Regionem, 5. opracowania własnych metod ilościowych oceny rozwoju Regionu (np. tzw. współczynnik ekspansywności regionu) i wdrożenie wskaźników stosowanych w UE (tzw. Regional Innovation Scoreboards), 6. rozwój badań statystycznych (wspólnie z Urzędem Statystycznym we Wrocławiu) w zakresie oceny innowacyjności i wdrożenia metod przyjętych w tym zakresiew rozwiniętych krajach i regionach UE, 7. tworzenie konsorcjów z partnerami z silnych regionów UE (głównie z tymi, z którymi już mamy kontakty: Lombardia, Badenia-Wirtenbergia, Irlandia) w celu generowania projektów z zakresu naukowych podstaw zarządzania regionem i finansowania tych projektów ze źródeł europejskich, 8. stworzenia jednostki (wydzielonego podmiotu?) zajmującej się oceną dorobku intelektualnego Regionu i jego jednostek, z wykorzystaniem profesjonalnych narzędzi informatycznych (np. z użyciem pakietu Vantage Point, Georgia Institute of Technology), 9. społeczne i psychologiczne uwarunkowania regionalnej polityki innowacyjnej. Z pewnością lista możliwych zagadnień mogłaby być dłuższa. Wstępne szacunki rocznego budżetu DCSR, związane z realizacją projektów kontynuowanych i nowych (w zależności od ich liczby i skali), opiewają na kwoty rzędu mln pln.

14 13 Literatura [1 ] Kaleta J., Kucharska A., Studia regionalne oraz foresight na rzecz innowacyjnego rozwoju Dolnego Śląska, w:. Konferencja Gospodarka przestrzenna i administracja samorządowa, Wrocław, [2 ] Kaleta J., Miller M., Przedsiębiorczość akademicka w środowisku wrocławskim inicjatywy i bariery, w: Ogólnopolska Konferencja Przedsiębiorczość akademicka w Polsce perspektywy rozwoju, PARP, Warszawa, r. [3 ] Kaleta J., Miller M., Inicjatywy środowiskowe na rzecz rozwoju Dolnego Śląska. Rola szkół wyższych, w: Konferencja: Innowacyjny jednolity rynek wyzwania dla wymiaru gospodarczego Unii Europejskiej, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej oraz Uniwersytet Wrocławski, Wrocław r. [4 ] Kaleta J., Innowacyjność wyróżnikiem Dolnego Śląska? Konferencja DCSR, Wrocław, r. [5 ] Kaleta J., Foresight i studia regionalne na rzecz Dolnego Śląska. Rola szkół wyższych. Posiedzenie Senatu Politechniki Wrocławskiej. Wrocław, r. [6 ] Kaleta J., Foresight i studia regionalne na rzecz Dolnego Śląska, w: Międzynarodowa Konferencja Wzmacnianie gospodarczych osiągnięć regionów poprzez Foresight i Mentoring, DARR, Wrocław, r.

15

16 Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR) efekty realizacji projektu MARTA ZALEWSKA Kierownik naukowy projektu Streszczenie: Konieczność naukowego zmierzenia się z niektórymi zagadnieniami, przed którymi stoi każdy region, była powodem podjęcia przez środowisko akademickie i Urząd Marszałkowski szeregu inicjatyw, które przyjęły postać projektów badawczych finansowanych ze Środków Strukturalnych dostępnych w okresie budżetowym Jednym z najważniejszych jest Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych (DCSR) 1, jako projekt pilotażowy z łącznym budżetem ponad 1 mln PLN ( ,00 PLN). Zamierzenie jest przykładem włączania potencjału naukowego do rozwiązywania istotnych problemów Regionu, a jednocześnie komercjalizacji wiedzy w obszarach miękkich. DCSR, lokalny Think-tank, jako jednostka doradcza ma wspierać jednostki samorządu terytorialnego, instytucje gospodarcze, edukacyjne i badawczorozwojowe w budowaniu optymalnych strategii rozwojowych. Wspierać ma innowacyjność Dolnego Śląska i wpływać na jego rozwój zgodnie z założeniami Gospodarki Opartej na Wiedzy (GOW). Słowa kluczowe: Dolnośląski System Innowacji, regionalny think-tank The Lower Silesia Centre for Regional Studies (LSCRS). The outcomes of the Project Abstract: During programming period , in the Lower Silesian Region numerous initiatives have been undertaken. In this paper effects of the project named the Lower Silesia Centre for Regional Studies have been presented. This indicative is good example of linking representatives of economy sector with representatives of Development & Research Sector. The Lower Silesia Centre for Regional Studies as new Research, Development and Advisory Centre will support business organization as well as education institution in making right development strategies. Key words: Lower Silesian Innovation System regional think-tank 1. Cel projektu W Polsce brak jest procedur i ośrodków, zajmujących się programowaniem i zarządzaniem rozwojem regionalnym. Powstające dokumenty i strategie nt. rozwoju regionów charakteryzuje duży stopień ogólności. Nieumiejętność definiowania potencjału endogenicznego regionu 1 Projekt o numerze Z/2.02/II/2.6/16/05, wyłoniony w drodze konkursu zamkniętego (nr konkursu K/2.02/ Z/2.6/01/05). Projekt finansowany ze środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), Działanie 2.6 Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy ),

17 16 i jego wykorzystania do pokonywania trudności wynikających z transformacji gospodarczej jest podstawową przeszkodą uniemożliwiającą długofalowy rozwój. DCSR miał wypełnić ten brak. Idea powołania Centrum było odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie ze strony różnych podmiotów regionalnych na tworzenie i opracowywanie strategii i planów rozwojowych. Obecnie nie są one wspierane w tych działaniach przez żadne opracowania studialne i żaden ośrodek regionalny nie prowadzi profesjonalnych badań w tym zakresie. Na Dolnym Śląsku występuje relatywnie wysoka liczba firm, w których występują trudności gospodarcze. Powszechny jest też brak umiejętności budowy przewagi konkurencyjnej w oparciu o innowacje technologiczne. Firmy (głownie MŚP) mają zbyt małe doświadczenie w działaniu na rynku UE i niskie zasoby kapitału intelektualnego. Szeroki, szybki dostęp do informacji prognostycznej podnosi szanse władz, firm i organizacji na podjęcie właściwej strategicznie decyzji. Celem projektu było więc właściwe wykorzystanie potencjału naukowego Dolnego Śląska do rozwiązywania istotnych problemów Regionu, a jednocześnie do komercjalizacji wiedzy w obszarach miękkich. Okres realizacji projektu wykorzystano na wypracowanie przez środowisko koncepcji przekształcenia DCSR z jednostki wirtualnej w pełnoprawną jednostkę naukową o wiodących funkcjach stosowanych. Zadania pilotażowe W ramach DCSR zrealizowane zostały następujące działania pilotażowe, które stanowią podstawę do dalszych długofalowych programów działań w kolejnym unijnym okresie programowania : Zad.1. Zebranie i przeanalizowanie 40 strategii regionalnych wdrożonych w UE wraz z możliwością wykorzystania tej wiedzy dla rozwoju Dolnego Śląska, Zad. 2. Działania na rzecz strategii innowacyjnych na Dolnym Śląsku, w tym: analiza porównawcza Strategii Innowacyjnej Dolnego Śląska z Regionalnymi Strategiami Innowacji wybranych regionów UE, Zad. 3. Ocena wdrażania, modyfikacja i aktualizacja przyjętej Strategii Innowacyjnej Dolnego Śląska, Zad. 4. Doradztwo innowacyjne dla JST i przedsiębiorstw Regionu, Zad. 5. Opracowanie regionalnych strategii branżowych Zad. 6. Opracowanie strategii subregionalnych (dla związków gmin), Zad. 7. Opracowanie strategii celowanych (dla podmiotów gospodarczych), Zad. 8. Analiza zasobów intelektualnych (w zakresie dostępności kształcenia na poziomie wyższym w Regionie),

18 17 Zad. 9. Prognozowanie skutków dużych przedsięwzięć gospodarczych i społecznych w Regionie (opracowanie metodologii tworzenia tego typu prognoz na podstawie wybranego przedsięwzięcia o dużym znaczeniu dla Regionu), Zad. 10. Studium na temat wdrażania przedsięwzięć budujących e-region na Dolnym Śląsku (analiza stanu obecnego i plan zamierzeń na rzecz budowy Społeczeństwa Informacyjnego), Zad. 11. Organizacja 8 seminariów branżowych (dot. działań pilotażowych). Do realizacji poszczególnych zadań w projekcie powołano Zespoły Robocze. W skład Zespołów wchodzili przedstawiciele instytucji naukowo-badawczych z całego Regionu, m.in. Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Przyrodniczego oraz Akademii Ekonomicznej. Priorytetem Zespołu realizującego projekt było tworzenie interdyscyplinarnych zespołów (międzyuczelnianych) tak aby zapewnić jak najlepszą jakość tworzonych analiz, ekspertyz oraz raportów będących wynikiem prac zespołów. Zamierzenia w tym zakresie powiodły się co ma odzwierciedlenie w zespole realizującym zadanie 5., zadanie 6. zadanie 9. oraz zadanie 10. (patrz powyżej). Odbiorcy projektu Beneficjentami projektu były wszystkie Instytucje zainteresowane rozwojem Dolnego Śląska, tj. Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST), przedsiębiorcy, uczelnie wyższe, jednostki naukowe i inne instytucje wspierające rozwój innowacji regionu (np. inkubatory technologiczne i przedsiębiorczości, agencje rozwoju regionalnego i lokalnego). Realizacja projektu w szczególny sposób wspierała JST jak i przedsiębiorstwa o dużym potencjale innowacyjnym, wykorzystujące zaawansowane technologie lub prowadzące badania w dziedzinach wymienianych jako innowacyjne w Dolnośląskiej Strategii Innowacji, a także zdefiniowane jako wiodące dla regionu przy tworzeniu Wrocławskiego Centrum Transferu Technologii, tj.: wrocławskie i dolnośląskie jednostki samorządu terytorialnego, dolnośląskie uczelnie wyższe, regionalne przedsiębiorstwa i jednostki gospodarcze, w tym również mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, organizacje, jednostki badawczo-rozwojowe i edukacyjne Wrocławia i Dolnego Śląska. Zespół realizujący projekt Do prowadzenia projektu powołany został Zespół Zarządzający, w skład którego weszli: przewodniczący (koordynator), kierownik naukowy projektu, menadżer projektu, asystent finansowy, informatyk. Przewodniczącym Zespołu a zarazem koordynatorem projektu został dr hab. inż. Jerzy Kaleta. Od początku projektu do stycznia 2007r. projektem kierowała Pani Anita Kucharska. Po tym czasie do końca projektu funkcje tę pełniła Pani Marta Zalewska. Bieżącą realizacją projektu zajmowała się Pani Weronika Kierzkowska, która pełniła funkcje Menadżera projektu. Informacyjną/Informatyczną stroną projektu do stycznia 2007r. zajmował się Pan Piotr Szwajkowski. Po tym okresie rolę tę pełnił Pan Krzysztof Junik. Kwestiami finansowymi

19 18 oraz bieżącym rozliczaniem projektu do sierpnia 2007r. zajmowała się Pani Anna Król. Po tym okresie do końca projektu rolę tę pełnił Pan Paweł Biernacki. Narzędzia realizacji Dziedziną realizowanego wsparcia były analizy, badania, działania pilotażowe związane z łączeniem potencjału naukowego Dolnego Śląska z potencjałem rozwojowo-innowacyjnym przedsiębiorstw, ocena wdrażania Dolnośląskiej Strategii Innowacji oraz jej analiza porównawcza z RIS-ami wybranych regionów UE. Efekty prac Zespołów zaprezentowane zostały na szeregu seminariach podczas których dyskutowane były wyniki analiz i badań. Obecni goście, jako przedstawiciele grona aktorów zainteresowanych rozwojem innowacyjności mieli szansę podzielić się swoimi spostrzeżeniami i przemyśleniami dotyczących poruszanych tematów. Promocja i rozpowszechnianie informacji Rezultaty prac Zespołów Roboczych były szeroko rozpowszechniane w postaci publikacji naukowych, a także przez inne środki przekazu m.in. podczas zorganizowanej konferencji otwierającej projekt oraz konferencji podsumowującej efektu realizacji uzyskane podczas trwania projektu, szeregu seminariów gospodarczych, naukowych i politycznych oraz na spotkaniach społeczności lokalnych, a efekty prac w postaci gotowych raportów, analiz, opracowań itp. umieszczane były na bieżąco na stronie internetowej projektu DCSR. Na organizowane konferencje/seminaria zapraszane były różnorodne grona potencjalnych beneficjentów ostatecznych. Wyniki realizacji projektu były jawne i ogólnodostępne a informacje na temat projektu sporadycznie ukazywały się w prasie regionalnej. Zadania pilotażowe W ramach DCSR zrealizowane zostało 11 zadań pilotażowych stanowiących podstawę dalszych długofalowych programów zaplanowanych do realizacji w kolejnym okresie budżetowym ( ) przez jednostkę pod tą samą nazwą co dotychczas realizowany projekt, tj. Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych. Wszystkie zaplanowane zadania zostały w pełni zrealizowane a zaplanowane wartości wskaźników osiągnięte (niektóre przewyższyły zaplanowaną wartość). Wszystkie raporty powstałe w ramach realizacji projektu i zaprezentowane poniżej zamieszczone są na stronie internetowej projektu pod adresem ZADANIE 1 Zebranie i przeanalizowanie 40 strategii regionalnych wdrożonych w UE wraz z możliwością wykorzystania tej wiedzy dla rozwoju Dolnego Śląska. Ważnym wyzwaniem jest stworzenie spójnego systemu innowacyjnego w regionach. Istotnymi elementami tworzącymi taki spójny klaster innowacyjny są: uczelnie, instytuty badawcze, kluczowe przedsiębiorstwa przemysłowe wysokich technologii, przemysłowe centra badawcze, parki technologiczne, inkubatory, centra zaawansowanych technologii, centra transferu technologii, instytucje finansowe, biura prawne i patentowe, firmy konsultingowe i inne. Taki szkielet systemu innowacji powinien z kolei generować powstawanie nowych, w naszej rze-

20 19 czywistości, elementów systemu innowacji: klastrów i spółek technologicznych. Dobrym przykładem w tym zakresie może być tworzony we Wrocławiu ogólnopolski klaster e-zdrowie, zrzeszający firmy informatyczne, elektroniczne, ośrodki zdrowia, prywatne firmy świadczące usługi medyczne, akademie medyczne, politechniki, jednostki samorządu terytorialnego itp. W świetle powyższego aż trzy z dziecięciu zadań pilotażowych zostały poświęcone temu zagadnieniu. Poniżej opisy podjętych działań w ramach tychże zadań oraz opisy osiągniętych efektów. 1. Efekty realizacji zadania Efektem realizacji zadania było 5 raportów przedłożonych przez Zespół. Zadanie realizowano przez większą część czasu trwania projektu. Zespół składał się z ekspertów Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu pracujących na co dzień w Katedrze Gospodarki Przestrzennej i Administracji Samorządowej, Wydział Nauk Ekonomicznych. Zespół prowadzony był przez dr hab. Stanisława Korenika, prof. AE, prof. WSZiF, a w skład zespołu weszli: Dr Krzysztof Szołek, Dr Katarzyna Miszczak, Dr Alicja Zakrzewska-Półtorak oraz mgr Niki Derlukiewicz. Przedłożone raporty (patrz poniżej) zawierały metodologię przeprowadzonych badań oraz wnioski wynikające z analizy porównawczej wybranych 40 Regionalnych Strategii Innowacji: 1.1. Analiza 40 strategii regionalnych wdrożonych w UE. Metodologia analizy wdrożonych regionalnych strategii innowacji, Raporty DCSR, Wrocław Analiza 10 regionalnych strategii innowacji (RIS) dla regionów: RAHM (Altmark Harz Magdeburg), North West England, West Midlands, Yorkshire & The Humber, Northern Ireland, Sterea Hellada (Ellada), Epir, Lower Austria, Salzburg i Shannon, Raporty DCSR, Wrocław Analiza 10 regionalnych strategii innowacji (RIS) dla regionów: Tirol, Oxfordshire, North Aegean, Murcia, London, Lombardy, Berlin, East Of England, Eastern Macedonia And Thrace, Ireland, Raporty DCSR, Wrocław Analiza 10 regionalnych strategii innowacji (RIS) dla regionów: Castilla y Leon, Aragon, Balearic Islands, Helsinki, Milano, Valencia, East Sweden, Oslo, Rhineland-Palantinate, Rotterdam, Raporty DCSR, Wrocław Analiza 10 regionalnych strategii innowacji (RIS) dla regionów: Praga, Pilsen, Karlovy Vary, South Transdanubian, South Great Nitra, Central Sweden, Luneburg, Cypr, Słowenia. Raporty DCSR, Wrocław Efekty prac Zespołu zaprezentowane zostały na następujących seminariach branżowych zorganizowanych przez Dolnośląskie Centrum Studiów Regionalnych: 1. Innowacyjność wyróżnikiem Dolnego Śląska ( r.), 2. Szkolnictwo wyższe na Dolnym Śląsku źródłem przewagi konkurencyjnej regionu? ( ), 3. Wybrane strategie branżowe i subregionalne dla Dolnego Śląska ( ).