WYROBY BRUKARSKIE. nie tylko z betonu

Transkrypt

1 WYROBY BRUKARSKIE nie tylko z betonu Niniejszy artykuł otwiera cykl, który ma za zadanie przedstawić różnorodność nawierzchni brukowych. Pierwsza część serii poświęcona jest wyrobom brukarskim z kamienia 28 BRUKBIZNES nr

2 dr inż. Jan Antoni Rubin, Politechnika Śląska Opawa (Czechy) N awierzchnie z elementów brukowych już na trwałe wpisały się w krajobraz współczesnych miast i miasteczek oraz osiedli mieszkaniowych. Dominują oczywiście wyroby z wibroprasowanego betonu żwirowego. Profesjonalnie ułożona nawierzchnia z betonowych elementów brukowych jest kuszącą alternatywą dla innych rodzajów nawierzchni, np. asfaltowych. Z kolei elementy betonowe to nie jedyna oferta szlachetnej sztuki brukarskiej. Spektrum możliwości jest bowiem szerokie poczynając od wyrobów kamiennych, poprzez ceramiczne i nieco już zapomniane bruki drewniane, aż po egzotyczne wyroby z leizny kamiennej oraz żużlowej. HISTORIA BRUKU Z ELEMENTÓW KAMIENNYCH Już od najdawniejszych czasów kamień naturalny był używany do budowy nawierzchni dróg i ulic, jak również placów i chodników w eksponowanych miejscach. Najbardziej znaną starożytną drogą o nawierzchni wykonanej z płyt bazaltowych jest Via Appia Antica, czyli najstarsza droga rzymska, (tzw. Droga Apijska), zwana przez Rzymian królową dróg Regina Viarum. Zbudowana została w roku 312 p.n.e. Via Appia Antica rozpoczyna się w Rzymie i prowadzi na południe Półwyspu Apenińskiego w okolice Kapui pod Neapolem, gdzie następnie skręca na wschód i ciągnie się aż do miasta Brindisi na wybrzeżu Adriatyku. Ze względów strategicznych oraz handlowych Via Appia Antica była przez cały okres starożytności starannie konserwowana. Niektóre fragmenty tegoż wiekowego traktu zachowały się do naszych czasów. Jednak drogi o nawierzchni kamiennej, to nie tylko starożytny Rzym. W innym miejscu i w innym czasie w imperium Inków w Ameryce Południowej także powstawały gościńce o nawierzchni utwardzanej brukiem kamiennym. Stolicą wspomnianego imperium było Cusco. Ze Świętego BRUKBIZNES nr

3 Brzeg nad Odrą Kraków (Rynek Główny, okolice kościoła Mariackiego) Placu potężnego Cusco prowadziły ku czterem prowincjom imperium, poprzez górskie przepaście i przełęcze oraz lotne piaski pustyni, cztery szerokie brukowane trakty. Służyły one do sprawnego zarządzania imperium Inków oraz do trans- 30 BRUKBIZNES nr portu wszelkich dóbr materialnych do i ze stolicy. Znane są również przykłady dróg i ulic wykonanych z naturalnego kamienia w starożytnym Babilonie, Grecji, Persji oraz Chinach, które niewątpliwie dowodzą świetnej

4 Okolice Opawy Kraków, ul. Karmelicka BRUKBIZNES nr

5 Kraków, pl. Szczepański Nawierzchnia spod kościoła Mariackiego PRZYKŁADY DRÓG I ULIC WYKONANYCH Z NATURALNEGO KAMIENIA W STAROŻYTNYM BABILONIE, GRECJI, PERSJI ORAZ CHINACH, NIEWĄTPLIWIE DOWODZĄ ŚWIETNEJ WIEDZY TECHNOLOGICZNO-KONSTRUKCYJNEJ BUDOWNICZYCH NAWIERZCHNI KOMUNIKACYJNYCH TAMTYCH CZASÓW wiedzy technologiczno-konstrukcyjnej budowniczych nawierzchni komunikacyjnych tamtych czasów. BRUK KAMIENNY DZISIAJ Obecnie najpopularniejszym rodzajem kamienia naturalnego, stosowanego podczas kształtowania nawierzchni ciągów komunikacyjnych, jest granit. Oprócz tego, że jest odporny na ścieranie i oddziaływanie agresywnych związków chemicznych, charakteryzuje się również niską nasiąkliwością masową oraz odpornością mrozową. Ze względów estetycznych istotną sprawą są dostępne kolory bruków granitowych od różnych odcieni koloru szarego, poprzez żółte i zielone, aż po brązowe oraz czerwone. Najczęściej używanymi skałami w budownictwie komunikacyjnym oprócz granitów są: bazalty, diabazy, porfiry, melafiry, a także piaskowce kwarcytowe oraz zbity wapień. Łącząc różnorodne rodzaje kamienia, można uzyskać bardzo ciekawe efekty wizualne w postaci mozaiki. Spośród kamiennych wyrobów brukarskich można wyróżnić: I. Otoczaki kamienne, będące pozostałością po erze polodowcowej. Znajduje się je jeszcze dość często na polach uprawnych i w górskich rzekach. Do wykonania z nich nawierzchni optymalne są te, których przynajmniej jedna płaszczyzna jest płaska i w miarę gładka. Bardzo często przed ich ułożeniem na ścieżce ogrodowej lub podjeździe, wymagają dodatkowego ociosania. II. Kamienie łupane warstwowo, które są odspajane od złoża zgodnie z ułożeniem warstw. Dwie ich powierzchnie są w przybliżeniu płaskie oraz równoległe, zaś krawędzie licowe w miarę prostoliniowe, jakkolwiek nie muszą być do siebie równoległe i prostopadłe. Nawierzchnie z takich kamieni nazywa się dość często dzikim brukiem. Różny kształt kamieni powoduje, iż spoiny między nimi przebiegają w sposób nieregularny. III. Kamienie łamane, występujące w trzech odmianach: niesortowane stosowane w postaci odłamów skalnych o różnych kształtach 32 BRUKBIZNES nr

6 oraz wymiarach od 10 do 40 cm; sortowane powinny mieć dwie powierzchnie równoległe i trzecią (tzw. licową) prostopadłą, a dwa wymiary powinny wahać się w granicach od 15 do 35 cm, trzeci zaś od 20 do 30 cm; sortowane oraz przycinane do wymiarów boków od 20 do 60 cm, z powierzchnią licową zgrubnie wyrównaną. Kraków, Rynek Główny V. Bruk kamienny, czyli elementy większe od kostki min. 15/17 cm. Bruk optymalnie spełnia swoją rolę na drogach dojazdowych dla samochodów oraz w tzw. zatoczkach autobusowych. IV. Kostki kamienne, o kształcie zbliżonym do sześcianu lub prostopadłościanu o grubości od 6 do 10 cm. Ich wymiary podawane są w przedziałach wielkościowych, np. 8/10 oznacza, że boki kostki mają długość od 8 do 10 cm. Z kostki 4/6 układa się chodniki i alejki np. parkowe. Na podjazd dla samochodu osobowego można z kolei użyć kostki 7/9 i 8/10. Opawa, Czechy BRUKBIZNES nr