Założenia do Systemu Zarządzania Projektem Budowania Strategii Rozwoju na podstawie doświadczeń realizowanych projektów EURONANTES, ORES, SCOT, BILAN

Transkrypt

1 Założenia do Systemu Zarządzania Projektem Budowania Strategii Rozwoju na podstawie doświadczeń realizowanych projektów EURONANTES, ORES, SCOT, BILAN GLOBAL, TRISELEC I SEMARDEL Ostrów Wielkopolski,

2 Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Nr umowy: POKL /08-00 W przypadku cytowania fragmentów należy umieścić przypis: Założenia do Systemu Zarządzania Projektem Budowania Strategii Rozwoju na podstawie doświadczeń realizowanych projektów EURONANTES, ORES, SCOT, BILAN GLOBAL, TRISELEC i SEMARDEL Publikacja wykonana w ramach projektu Aglomeracja Kalisko Ostrowska na rzecz zmian gospodarczych. Strategia. Partnerstwo. Współpraca, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, nr umowy: POKL / Wszelkie uwagi i zapytania dotyczące niniejszej publikacji należy kierować pod adres wydawcy: HOLDIKOM S.A. ul. Partyzancka 27, Ostrów Wielkopolski tel.: (62) , faks: (62) sekretariat@holdikom.com.pl Opracowanie: Zenon Kiczka Współpraca - Zespół Projektowy: Marta Wawrzyniak Dorota Hurna Współpraca z partnerami francuskimi i tłumaczenie materiałów źródłowych: Maria Grzywna Redakcja: Paweł Lizurek Skład i druk: Zakład Poligraficzny Super Print S.C. Ostrów Wielkopolski, 2010 Elektroniczna wersja publikacji dostępna na stronach: Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie. Copyright by: HOLDIKOM S.A. 2

3 Zespół Projektowy i Beneficjenci Projektu składają podziękowania osobom i instytucjom, które swoja wiedzą i doświadczeniem przyczyniły się do osiągnięcia celów oraz sukcesu realizowanego projektu Aglomeracja Kalisko - Ostrowska na rzecz zmian gospodarczych. Strategia. Partnerstwo. Współpraca. Dziękujemy Federacji Lokalnych Przedsiębiorstw Publicznych w Paryżu oraz Gabinetowi Second Axe w Paryżu za pomoc w pracy nad metodą Bilan Global, władzom Aglomeracji Val d Orge za otwartośd w dzieleniu się doświadczeniami wykorzystanymi podczas opracowania Schematu Spójności Terytorialnej SCoT, agencji Nantes Métropole Développement za udostępnienie informacji o projekcie Euronantes, Grupie SEMARDEL za to, że była naszym przewodnikiem w odkrywaniu innowacyjnych rozwiązao stosowanych w kompleksowej gospodarce odpadami, spółce TRISELEC Lille za zachęcenie nas do promowania mechanizmu społeczno - gospodarczego oraz spółce SPLA Régionale des Pays de la Loire za przekazywanie nam wiedzy na temat funkcjonowania Regionalnego Monitoringu Społeczno - Gospodarczego. Zespół Projektowy i Beneficjenci Projektu Équipe et Bénéficiaires du Projet souhaitent adresser leurs remerciements les plus sincères aux personnes et aux institutions qui, par l échange de connaissances et d expériences, ont contribué à atteindre les objectifs et le succès du projet «Agglomération Kalisz-Ostrow pour le dvéloppement économique. Stratégie. Partenariat. Coopération». Nous exprimons notre profonde gratitude à la Fédération des Entreprises Publiques Locales à Paris et au Cabinet Second Axe à Paris pour l aide dans le travail sur la démarche Bilan Global, aux autorités de la Communauté d Agglomération du Val d Orge pour avoir partagé leurs expériences acquises dans l élaboration du Schéma de Conérence Territoriale ScoT, à l agence Nantes Métropole Développement pour avoir autorisé l exploitation des information sur le projet Euronantes, au Groupe SEMARDEL pour avoir guidé nos pas dans la decouverte de la gestion intégrée et innovante des déchets, à la société TRISELEC Lille pour nous avoir encouragés à promouvoir son mécanisme économique et social et à la SPLA Régionale des Pays de la Loire pour avoir partagé son savoir sur le fonctionnement de l Observatoire Régional économique et social ORES. Équipe et Bénéficiaires du Projet 3

4 4

5 W zmiennym środowisku społeczno gospodarczym i wobec uwarunkowao, jakie mają wpływ na kształtowanie się czynników rozwoju regionów, miast i lokalnych społeczności istnieje duże zapotrzebowanie na opracowanie systemu zarządzania projektem, którego celem jest powstanie strategii rozwoju lokalnego lub regionalnego. Przez system zarządzania projektem rozumie się najczęściej takie czynności jak: tworzenie zespołu projektowego, struktura podziału zadao, planowanie zasobów, metody szacowania czasu trwania i kosztów, procedury rozliczeo i inne czynności typowo operacyjne. Na rzecz tego opracowania przez system zarządzania projektem w odniesieniu do budowania strategii rozwoju rozumie się uwarunkowania i narzędzia konieczne do prawidłowego wypracowania merytorycznych założeo i celów projektu. Inaczej mówiąc, chodzi o to, czym powinniśmy dysponowad, jakie zasoby merytoryczne posiadad i do jakich zasobów mied dostęp, aby realizacja projektu była możliwa. Doświadczenia międzynarodowe wskazują, że powodzenie projektu budowania strategii rozwoju w dużej mierze zależy nie tylko od inwencji jej twórców, ale przede wszystkim od dostępności materiałów i baz danych na podstawie których powstaje strategia. Decydujące znaczenie ma tutaj np. system obserwatoriów, które wyspecjalizowały się w analizowaniu określonych dziedzin gospodarki albo zmian społecznych czy wzajemnych relacji między nimi. Polska rzeczywistośd w tym zakresie jest ułomna. Przyjąd należy, że obowiązująca w budowaniu strategii jest zasada zrównoważonego rozwoju. Należałoby zatem doprowadzid do sytuacji, w której wszyscy jednoznacznie definiują ta zasadę i mierzą ją tymi samymi wskaźnikami. Zrównoważony rozwój jako kanon planowania strategicznego stał się podstawą krajowych strategii w ponad 130 paostwach. Przykładowo w dokumencie: Strategia zrównoważonego rozwoju Polski do 2025 roku niepokoi brak propozycji wskaźników, służących monitorowaniu realizowanych zadao. Podobnymi wadami obarczony jest 5

6 dokument Polska Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju. Równolegle do regionalnego i lokalnego planowania strategicznego zaczęły powstawad instrumenty monitorowania procesów rozwoju i zarządzania nimi. Zarządzanie realizacją strategii (ZR) powinno byd zorientowane na cele i wyposażone w nowoczesne instrumenty. Dlatego Komisja Narodów Zjednoczonych ds. Zrównoważonego Rozwoju (UNCSD) zatwierdziła w 1995 roku program roboczy, którego przedmiotem było opracowanie i zastosowanie wskaźników ZR. Wybrane i wyselekcjonowane wskaźniki są najlepszym narzędziem oceny postępów w poszczególnych dziedzinach (sektorach) na rzecz ZR. Podstawą do podjęcia prac nad systemem były zalecenia zawarte w rozdziale 40. Agendy 21, noszącym tytuł Informacja w procesie podejmowania decyzji. Podstawową obowiązującą zasadą planowania i monitorowania zrównoważonego rozwoju jest używanie aktualnych, rzetelnych danych. W programie wzięły udział wszystkie agendy ONZ. Powstał w ten sposób zestaw 130 wskaźników uporządkowanych według modelu: presja stan - reakcja. Wskaźniki presji (przyczyny) odnoszą się do sfer działalności ludzkiej, procesów i wzorców mających wpływ na kształtowanie się ZR. Wskaźniki stanu opisują stan rozwoju, a wskaźniki reakcji opisują możliwości działao w zakresie polityki oraz inne reakcje na niekorzystne zmiany w sferze zrównoważonego rozwoju. Wskaźniki te są przeznaczone do stosowania w procesie podejmowania decyzji na poziomie krajowym. Z grupy 130 wskaźników poszczególne paostwa wybierają te, które najlepiej charakteryzują cele i priorytety określone w strategiach narodowych, a monitorowanie rozwoju w poszczególnych paostwach koordynuje Departament Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Polityki i Zrównoważonego Rozwoju. (DPCSD). W odpowiedzi na decyzję Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Siedzib Ludzkich (UNCHS - Habitat) o podjęciu prac nad mechanizmami monitorowania postępów we wdrażaniu Agendy 21 oraz oceny globalnych warunków i trendów urbanistycznych powstało Światowe Obserwatorium Urbanistyczne (GUO). Obserwatorium działa w ramach Agendy Habitat globalnego planu działao na rzecz zrównoważonego rozwoju urbanistycznego. 6

7 Wskaźniki są miernikami, które podsumowują informacje na określony temat i wskazują konkretne problemy, służą do oceny warunków i trendów w relacji do celów i zadao. Odpowiadają na zestaw założeo i celów nadrzędnych. Pokazują czy cele są osiągane, pozwalają przewidzied przyszłe trendy, identyfikują zagadnienia priorytetowe i problemy, co umożliwia dokonywanie porównao różnych miejsc i sytuacji w danym okresie lub w różnych okresach czasu. Podstawowe wskaźniki mierzą wyniki i trendy w 20 wybranych obszarach Agendy Habitat, dając kompleksowy obraz dużych miast oraz ilościową i porównywalną bazę do oceny warunków i postępów zrównoważonego rozwoju miast. Wyniki analiz zostały zaprezentowane w 2001 roku w Raporcie Miast Świata dostępnym na stronie internetowej UNCHS-Habitat. Komisja Europejskiej razem z Europejską Agencją Ochrony Środowiska (EEA) oraz Zespołem Ekspertów ds. Środowiska Miejskiego zarekomendowała w 1999 roku zestaw 10 uniwersalnych wskaźników europejskich stosowany do tzw. audytu miast. Metodę ich opracowania oraz same wskaźniki zaprezentowano podczas III Europejskiej Konferencji Miast Zrównoważonych, która odbyła się w Hanowerze w lutym 2000 roku. Przedstawiony zestaw prostych wskaźników adresowany był do społeczności i władz lokalnych w całej Europie, zwłaszcza w miastach. Jednak bez odniesienia do struktury celów, określonych w strategii lub innych dokumentach strategicznych, wskaźniki pozostają dla decydentów i ich partnerów społecznych powierzchownymi i mało przydatnymi liczbami. Konieczne staje się więc zastosowanie wskaźników ZR również w procesie doskonalenia zarządzania, którego nowatorskim narzędziem jest audyt zrównoważonego rozwoju. Od wielu lat w krajach Unii Europejskiej trwają prace nad wzorcowym audytem zrównoważonego rozwoju, który wykorzystywałby wskaźniki do monitorowania rozwoju na poziomie lokalnym (gminy, powiatu, miasta). Doniosłą rolę w tych poszukiwaniach odegrał Audyt Miejski (Urban Audit) przeprowadzony w formie pilotażu w 58 miastach Unii Europejskiej. Audyt Miejski wykonany został w 1998 roku w oparciu o 21 grup wskaźników przedstawiających różne aspekty jakości życia mieszkaoców. Efektem tego projektu jest opracowana 7

8 metodyka, zdefiniowane wskaźniki oraz opisy sposobów uzyskiwania i weryfikacji danych. W grudniu 2005 r. Komisarz Danuta Hübner przedstawiła wyniki Audytu Miejskiego za rok Audyt Miejski to porównanie przeszło 300 wskaźników dla 258 miast rozszerzonej UE. Obejmuje on kluczowe wskaźniki dotyczące demografii, rozwoju społecznego i gospodarczego, transportu, społeczeostwa informacyjnego i sposobów spędzania czasu wolnego. Audyt przedstawia po raz pierwszy całościowy obraz jakości życia w miastach Europy. Audyt Miejski wykazuje, iż miasta są motorem tworzenia nowych miejsc pracy. Z drugiej strony, audyt odsłania również słabe strony miast: w przypadku ponad połowy badanych miast stopa bezrobocia przekracza 20%, a w niektórych dzielnicach wynosi wręcz 50 do 60 procent. Audyt Miejski przeprowadzany cyklicznie pozwolił na dokonanie porównania miast w pięciu dziedzinach: socjoekonomicznej, aktywności mieszkaoców w życiu miasta, edukacji i podnoszenia kwalifikacji, środowiska i jego jakości, kultury i wypoczynku. W tle inicjatyw ogólnoeuropejskich pozostaje wiele prac nad oceną ZR, które prowadzą miasta w wielu krajach. Należy do nich Gandawa (Belgia), gdzie prowadzi się specyficzną formę audytu, nazwaną barometrem zrównoważonego rozwoju. Jego głównym celem jest dostarczenie sprawnego instrumentu zarządzania i kontrolowania polityki władz miasta oraz podejmowania decyzji. 1 System wsparcia dla budowania strategii rozwoju kraju i regionów we Francji. Opracowanie tego rozdziału zostało oparte na francuskim systemie gromadzenia danych i systemie prawno decyzyjnym, który ułatwia lub wręcz umożliwia tworzenie baz danych i różnego rodzaju opracowao. 1 Wykorzystano fragmenty artykułu: Wskaźniki czyli rozwój pod kontrolą. Źródło: tart=7 8

9 Gromadzeniem wiedzy i danych dla strategii rozwoju we Francji zajmuje się m.in. DATAR - Delegatura ds. Zagospodarowania Przestrzennego i Rozwoju Regionalnego. Jej zadaniem jest prowadzenie polityki regionalnej i koordynowanie jej celów z celami planu narodowego, zapewnienie spójności polityki regionalnej z innymi działaniami podejmowanymi przez rząd (np. z polityką sektorową). DATAR posiada status administracji celowej (administration de mission), na jej czele stoi pełnomocnik, podlegający bezpośrednio premierowi. Najbardziej kompetentnym źródłem informacji jest portal DATAR zawierający zestawy kluczowych wskaźników dotyczących dynamiki rozwoju i spójności terytorialnej. Ocenia również pozycję francuskich regionów w UE, a także odpowiada na pytanie gdzie można znaleźd bardziej szczegółowe informacje na temat regionu. Dostęp do wskaźników został zdefiniowany na trzy sposoby: w zakresie dynamicznego rozwoju, spójności terytorialnej, porządku publicznego, w kontekście europejskim, krajowym lub regionalnym z podziałem na tematy takie jak: infrastruktura, ludnośd, zatrudnienie, warunki życia, środowisko, etc. 9

10 Przykładem mogą byd wskaźniki dynamiki terytorialnej, które mają wesprzed system zarządzania projektami rozwojowymi w udzielaniu odpowiedzi na pytania o wpływ mobilności osób, towarów, transportu i komunikacji w kontekście międzynarodowego handlu i otwartości na międzynarodową konkurencję. Tabela wskaźników głównych przedstawia się następująco: Wybierając główny wskaźnik aktywności otwierana jest strona zawierająca zestaw wskaźników składających się na ten obszar. Kolejne wejście otwiera zarówno definicję wskaźnika jak i dostęp do dodatkowych źródeł informacji, w tym tabelę z danymi na temat odpowiednich regionów. 10

11 Możliwe jest także zobrazowanie danych za pomocą map, na których prezentuje się wskaźniki interaktywnie, a użytkownicy mogą dostosowad ich wyświetlanie według własnych potrzeb. Mapy można wydrukowad, powiększyd lub zobrazowad z dwóch pozycji. Można je również pobrad i wykorzystad według uznania. System wsparcia oferuje także dostęp do danych porównawczych w stosunku do innych krajów UE lub innych regionów 11

12 DATAR wspiera działanie zwane Relais des Services Publics, które ma na celu udostępnianie użytkownikom jednego okienka do załatwiania wielu spraw związanych z szeroko pojętymi usługami publicznymi, również przy wykorzystaniu TIC, przy czym są to przede wszystkim usługi administracyjne (prowadzenie swojego dossier w Urzędzie Pracy, Zakładzie Ubezpieczeo Społecznych, Energetyce, dostęp do formularzy). W rubryce Relais des Services Publics można się zapoznad z praktycznymi, często innowacyjnymi rozwiązaniami, które zostały już wdrożone w praktyce. DATAR koordynuje politykę zagospodarowania i rozwoju na poziomie międzyministerialnym i jest odpowiedzialny za obserwację (monitoring), badania, planowanie, nadzór i ocenę oraz śledzi zmiany gospodarcze, wspiera innowacje. DATAR uczestniczy także w opracowywaniu krajowej strategii łączącej konkurencyjnośd gospodarczą, spójnośd społeczną i zrównoważony rozwój. Wspiera wdrażanie inicjatyw poprawiających dostęp do usług publicznych oraz do infrastruktury zaopatrzonej w szybkie łącza internetowe zarówno stacjonarne jak i mobilne, na całym terytorium. Działa na rzecz definiowania, realizacji oraz nadzoru krajowej i europejskiej polityki w zakresie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Opracowuje perspektywiczny i strategiczny zarys francuskich metropolii, uczestniczy w ich restrukturyzacji i rewitalizacji. 12

13 EURONANTES. Jednym z projektów, które z powodzeniem realizują założenia strategii rozwoju jest projekt Euronantes. Odpowiednie, przemyślane zarządzanie projektem umożliwia osiąganie wytyczonych przez Metropolię Nantes długoterminowych celów strategicznych. W dzisiejszych czasach, gdzie zmiany gospodarcze zachodzą niezależnie od granic administracyjnych, Nantes wymaga wdrażania projektów, które biorąc pod uwagę potencjał gospodarczy, społeczny i środowiskowy metropolii, prowadzą do wzmacniania jej atrakcyjności i konkurencyjności, nie tylko na tle regionu czy paostwa, ale również na tle Europy. Nantes to szósta pod względem wielkości aglomeracja Francji, którą zamieszkuje osób, a przez którą przewija się aż 8 milionów mieszkaoców m.inn. z Bretagne, Pays de la Loire, czy Poitou-Charentes. Przewiduje się, że w roku 2010 liczba mieszkaoców w strefie zurbanizowanej osiągnie osób (wzrost o 19 % w ciągu 20 lat. 2 ) W Metropolii Nantes przecinają się główne trakty komunikacji (bogata oferta TGV, dobrze rozbudowana sied dróg, ciągle rozwijająca się oferta lotnicza, możliwośd dotarcia do głównych stolic Europy w ciągu zaledwie trzech godzin). Nie bez znaczenia jest fakt, że do Nantes przyciąga wysoka jakośd życia (35 minut od wybrzeża, zadbane, duże powierzchnie zieleni, sied rzek). Nantes jest metropolią, której kolory to zieleo i błękit. Zajmuje ona regularnie najwyższe miejsca w rankingu miast «w których żyje się dobrze», czego efektem jest napływ nowych mieszkaoców, których wabi m.in. kreatywnośd i bogata oferta kulturalna. Obecnośd najważniejszych operatorów telekomunikacyjnych pozwala aglomeracji Nantes zaoferowad mieszkaocom najnowocześniejsze technologie. (światłowody, połączenia satelitarne, WI-FI) oraz całą gamę usług związanych z szybkim Internetem. Tak też 100 % stref przemysłowo biznesowych jest połączonych do szybkiego Internetu a 75 % pozostałych stref do bardzo szybkiego internetu (100 mbits/s.) 2 Źródło : Auran - Insee. 13

14 Euronantes jest przykładem umiejętności strategicznego zarządzania rozwojem metropolii i skondensowanym działaniem na rzecz innowacji. Zgodnie z nową polityką UE miasta i regiony, w obecnym okresie transformacji gospodarczej, stanowią olbrzymie wyzwanie. Ich rozwój, uczynienie z miast motorów rozwoju i zagłębia miejsc pracy wymaga opierania tego procesu nie tylko na rozwoju gospodarczym, ale przede wszystkim na gospodarce opartej na wiedzy. U podłoża decyzji o realizacji projektu Euronantes legły założenia o misji Metropolii Nantes jako ośrodka wiedzy i biznesu, który będzie nie tylko oddziaływał na metropolię, ale praktycznie dominował rozmachem nad całym regionem i wybrzeżem Atlantyku. Nantes czeka głęboka rewolucja. Metamorfoza silnie zlokalizowanego ciężkiego przemysłu stoczniowego w miejsca pracy oparte przede wszystkim na wiedzy i nowych technologiach. Dlatego zainwestowano tak silnie w źródła wiedzy. Na ponad m2 powierzchni, w ścisłym centrum Nantes, powstanie ośrodek biznesowy, który będzie miejscem rozwoju nauki, badao i działao łączących gospodarkę z wiedzą. Właśnie Euronantes jest przykładem 14

15 elementu systemu zarządzania projektem rozwoju. Kompleksowośd przedsięwzięcia, przemyślane decyzje strategiczne uwzględniające perspektywę kilkunastoletnią stawiają tą inwestycje na piedestale. Euronantes ma łączyd wszystkie funkcje urbanistyczne : działalnośd gospodarczą, mieszkania (oprócz biur budowane są mieszkania własnościowe, lokatorskie oraz 25% mieszkao socjalnych), handel, transport, kulturę, usługi, wysoką jakośd środowiskowa i wysoką jakośd życia. Nie chodzi tutaj o stworzenie kolejnej dzielnicy, która żyje za dnia a nocą i w weekendy umiera. Euronantes pozwoli na ciągłą aktywnośd i na ciągły rozwój, w duchu zrównoważonego rozwoju. Projekt opiera sie w dużej mierze na wymaganiach wydajności energetycznej, wysokiej jakości środowiskowej i architektonicznej budynków a bliska odległośd Loary i terenów zielonych zapewnia przyjemne warunki do życia, dostęp do środków transportu publicznego oraz doskonałe warunki do pracy. Ciekawym uzupełnieniem działao na rzecz przekształceo regionalnych i monitorowania tych działao we Francji są agencje urbanistyczne. Prowadzone projekty, takie jak Euronantes, wymagają metodologii i szczególnych kompetencji, które w ciągu trzydziestu lat istnienia nabywała francuska sied agencji urbanistycznych. Agencje te są źródłem wiedzy, kompleksowym doradcą, który umożliwia budowę skutecznego systemu zarządzania projektem, będącego gwarantem powodzenia. Francuskie agencje urbanistyczne zostały ustawowo utworzone już w 1967 roku, natomiast przyjęta w 1999 roku ustawa dotycząca wytycznych co do zagospodarowania i zrównoważonego rozwoju terytoriów oraz ustawa Solidarnośd i odnowa miast z 13 grudnia 2000 roku zdefiniowały na nowo pojęcie agencji urbanistycznych w następujący sposób: Gminy, instytucje publiczne współpracy międzygminnej i lokalne samorządy mogą wraz z przedstawicielami instytucji paostwowych, publicznych czy też z innymi partnerami, którzy przyczyniają się do zagospodarowania i rozwoju ich terytoriów, tworzyd organizmy badawcze nazywane agencjami urbanistycznymi. Agencje te mają za zadanie śledzid rozwój urbanistyki, uczestniczyd w określaniu polityki zagospodarowania i rozwoju, w opracowywaniu dokumentów 15

16 urbanistycznych (np. SCOT) oraz w przygotowywaniu projektów aglomeracyjnych w trosce o spójnośd polityki publicznej. Agencje Urbanistyczne są zatem miejscem, gdzie partnerzy lokalnego rozwoju wymieniają się informacjami, by jak najlepiej skoordynowad ich politykę publiczną i tak zarządzad realizowanymi projektami by budowa strategii rozwoju była procesem przemyślanym i opartym na solidnych fundamentach. Agencje urbanistyczne stanowią skuteczne narzędzie lokalnego rozwoju m.in. poprzez prowadzenie ekspertyz i badao planistycznych na wielu poziomach od dzielnic, poprzez gminy, aż po aglomeracje. Pozwalają one na wypracowanie strategicznej wizji na przyszłośd, która znajduje odzwierciedlenie w doskonałym zarządzaniu prowadzonych projektów. Agencje urbanistyczne w większości przypadków mają formę stowarzyszeo, które wokół danego samorządu lokalnego skupiają przedstawicieli paostwa i innych publicznych partnerów rozwoju urbanistycznego. Ich utworzenie wynika z woli lokalnych samorządów. Dofinansowanie związane z utworzeniem agencji urbanistycznej jest jednorazowe i pochodzi z Krajowego Funduszu na rzecz zagospodarowania i rozwoju terytoriów (FNADT). Bieżąca działalnośd jest natomiast finansowana przez należące do nich instytucje (przy czym składki zależą od sytuacji finansowej instytucji i korzyści jakie czerpie ona z działalności agencji), oraz przez paostwo francuskie. Agencje urbanistyczne należą do Krajowej Federacji Agencji Urbanistycznych FNAU ( ) W systemie zarządzania projektem budowania rozwoju jest to element niezwykle istotny. Krajowa Federacja Agencji Urbanistycznych FNAU (istniejąca od 1980 roku) skupia bowiem 52 wyżej opisane agencje urbanistyczne, które zajmują się badaniami nad zagospodarowaniem i rozwojem dużych aglomeracji francuskich. FNAU to miejsce wymiany wiedzy, dobrych praktyk i innowacyjnych rozwiązao już nie tylko na poziomie regionu, lecz na poziomie całego kraju. FNAU uczestniczy również w prowadzonych na szczeblu krajowym lub europejskim debatach dotyczących polityki urbanistycznej i przyszłości miast. 16

17 Sied techniczna FNAU to 1500 specjalistów z dziedziny urbanistyki. Federacja jest dla nich miejscem wymiany wiedzy i doświadczeo oraz inkubatorem wspólnych projektów budowanych od podstaw tak, by ilustrowały spójną strategię rozwoju.fnau stymuluje również z pomocą agencji urbanistycznych specjalistyczne kluby techniczne (transport, gospodarka, mieszkalnictwo, ochrona środowiska), które umożliwiają rozwój poszczególnych branży gospodarki. FNAU przyczynia się więc do rozwoju pewnego rodzaju wspólnej kultury specjalistycznej, która wyraża się w wypracowaniu globalnego podejścia w planowaniu polityki urbanistycznej, między innymi poprzez systematyczne szukanie partnerstw. Agencja Urbanistyczna AURAN została utworzona w roku Jest to pewnego rodzaju laboratorium rozwoju międzygminnego w Aglomeracji Nantes. AURAN przeprowadza w sposób ciągły studia (badania, opracowania) niezbędne dla samorządowców do podejmowania decyzji, również w zakresie podejmowanych projektów strategicznych. Zatrudnia wielodyscyplinarną ekipę : urbaniści, architekci, inżynierowie, geodeci, socjologowie, ekonomiści, graficy komputerowi. 17

18 Główne zadania AURAN: 1. Monitoring (obserwacja) i ocena w takich dziedzinach jak urbanistyka, mieszkalnictwo, populacja i warunki życia, dochody, środowisko naturalne, jakośd wody, powietrza, odpady, zanieczyszczenia, produkcja i zużycie energii elektrycznej. 2. Opracowanie dokumentów strategicznych i projektów urbanistycznych. Auran realizuje lub przyczynia się do realizacji planistycznych dokumentów, schematów i wytycznych na których opierają się lokalne społeczności prowadząc ich politykę publiczną; szczególnie w dziedzinie zagospodarowania i transportu, środowiska naturalnego i rozwoju gospodarczego. Pomaga w definiowaniu projektów urbanistycznych, takich jak budowa dużych obiektów (dworce, obiekty sportowe). 3. Narzędzie zarządzania i spójności terytorialnej. Agencja jest miejscem dialogu należących do niej instytucji, gdzie mogą się one wzajemnie dzielid doświadczeniami i podejmowad decyzje prowadzące do spójnej polityki publicznej, z wykorzystaniem ich wzajemnych zależności. Agencja współpracuje ze środowiskiem uniwersyteckim, ze stowarzyszeniami, z aktorami życia społecznogospodarczego którzy stanowią źródło wiedzy w rozpoznaniu terenu, w zakresie np. wyzwao jakie stoją przed danym terytorium czy w zakresie analizy potrzeb mieszkaoców. Agencja współpracuje głównie z radami rozwoju. 4. Miejsce planowania i innowacji. Zmiany gospodarcze i społeczne zachodzą bardzo szybko. Agencja pomaga je zdefiniowad (zarówno na poziomie międzynarodowym, krajowym, jak i regionalnym), oraz wychwycid te, które mogą w istotny sposób wpłynąd w przyszłości na rozwój terytorium i życie mieszkaoców. Ponieważ agencja działa w sieci na poziomie lokalnym czy krajowym, jest cennym źródłem wiedzy o innowacjach w zakresie prowadzonych projektów. 18

19 Auran działa w sieci, którą tworzą: Instytucje lokalne np. związki międzygminne, miasta, SCOT, Rada Rozwoju Aglomeracji Nantes Instytucje paostwowe i międzynarodowe np. Sejm, Senat, UE, Stowarzyszenie Merów Dużych Miast (AMGVF), UNESCO Zagospodarowanie Terytorium np.agencje Urbanistyki i rozwoju różnych miast, aglomeracji i metropolii Francji, Izba Przemysłowo handlowa, Izba Rzemieślnicza, Krajowy Instytut Statystyki INSEE Transport np. SNCF (Francuskie Koleje Paostwowe), SEMITAN, Regionalne Obserwatorium Transportu, Francuska Federacja Użytkowników Rowera, Port Lotniczy Nantes Atlantique Środowisko naturalne np. Agencja ds. wody Loire Atlantique, ADEME (Agencja ds. Środowiska i Energii), Paostwowy Urząd Leśny Mieszkalnictwo np. Krajowa Agencja ds. Informacji o mieszkalnictwie, Departamentalna Izba Notariuszy, Związek Gmin Miejskich Nantes Handel i Rzemiosło Izba Rzemieślnicza, Izba Przemysłowo- Handlowa Nantes, Nantes Metropole Developpement, Generalna Dyrekcja ds. konkurencji, konsumenta i walki z nadużyciami Szkolnictwo i nauka np. Uniwersytet Nantes, Atlanpole (park technologiczny Nantes) Auran dostarcza swoim członkom i partnerom aktualnych informacji w oparciu o obserwatoria, prowadzi analizy dotyczące zarysowania przeszłości, zrozumienia teraźniejszości i przewidywania przyszłości, a także wspiera poprzez ekspertyzy prowadzone i zarządzane przez nich projekty. Regionalny Monitoring Społeczno Gospodarczy w Krainie Loary ORES - Observatoire Régional Économique et Social des Pays de la Loire We Francji, w regionie Pays de la Loire utworzono Regionalny Monitoring Społeczno-Gospodarczy, ORES (Observatoire Régional économique et social), który jest praktyczną, wdrażaną na konkretnym obszarze administracyjnym, realizacją założeo DATAR i odzwierciedleniem zaangażowania władz w działania prowadzące do skoordynowanego, 19

20 świadomego i opartego na rzeczywistych danych zarządzania terytorium, gdzie każdy sektor i każda dziedzina jest elementem spójnego rozwoju. Bogata, lecz nie skoordynowana sied obserwatoriów w Krainie Loary była impulsem dla władz regionu do stworzenia narzędzia służącego do ich syntezy a jednocześnie doskonałym podłożem dla powstania ORES. Przykład ORES może byd punktem odniesienia dla regionów Polski, które bądź to nie posiadają niezbędnych do monitoringu danych, bądź też nie posiadają systemu do ich syntezy. Warte podkreślenia jest, że to właśnie kompleksowe dane o obszarze, danym sektorze czy też danej dziedzinie stanowią punkt wyjścia do budowania systemu zarządzania projektami, które ich dotyczą. Polska przygotowuje się do budowania wielotematycznych obserwatoriów rozwoju. Na spotkaniu w Warszawie w marcu 2010 roku: Obserwatoria regionalne. Stan i potrzeby prof. Zbigniew Strzelecki sformułował następujące bardzo istotne pytania: 1. Czy obserwatorium regionalne powinno byd jedno, czy też powinna to byd sied obserwatoriów w regionie? Jeśli ma to byd sied, to, jaką ma ona przyjąd postad, a co więcej, jaki powinien byd system koordynacji takiej sieci? 2. Czy obserwatorium regionalne powinno się skupid wyłącznie na monitorowaniu strategii rozwoju województwa, czy też raczej wszystkich sfer rozwoju województwa? 3. Jakie powinny byd funkcje obserwatorium/ obserwatoriów? Jakie odniesienie będzie miała funkcja regionalna do sumy funkcji na poziomie kraju? Czy z szesnastu funkcji regionalnych można stworzyd spójną całośd, oddającą stan rzeczywisty? Jeśli tak, to, co powinno byd przedmiotem badao w obserwatoriach regionalnych, aby miało to przełożenie na poziom kraju? 4. Do jakiego stopnia należy myśled o elastyczności zarządzania obserwatoriami w kontekście relacji poziom krajowy poziom regionalny? 20

21 5. Na ile zasoby statystyki paostwowej odpowiadają na potrzeby obserwatorium i jego funkcji? Co powinno wejśd do praktyki badao regionalnych GUS, a co powinno zostad domeną badao prowadzonych przez samorząd województwa? 6. Jeśli badania zewnętrzne mają byd elementem zasilającym działalnośd obserwatorium regionalnego, to należy się zastanowid nad tym, jakie uregulowania prawne wymagają doprecyzowania i zmian? 7. Można zaobserwowad wielośd badao i baz informacyjnych, mających za zadanie pozyskiwanie i gromadzenie informacji na temat sytuacji społeczno-gospodarczej regionu. Na przykład, zidentyfikowano ponad 200 baz danych (ilościowych), dotyczących Mazowsza, które zlokalizowane są w różnych instytucjach. Zatem, powstaje pytanie, jak te bazy danych i badania powinny byd powiązane z obserwatorium regionalnym i jak to powinno funkcjonowad w sieci obserwatoriów regionalnych? Byd może rozwiązaniem tej kwestii byłoby stworzenie platformy informacyjnej, kierującej zainteresowanych do konkretnych baz danych. Takie rozwiązanie jednak wymaga określenia, gdzie taka platforma powinna powstad i kto powinien nią zarządzad oraz jakie miałyby byd obowiązki wszystkich podmiotów zasilających ją w dane? Obserwatoria istnieją i znakomicie funkcjonują w wielu krajach UE. Przykładem może byd Wielka Brytania. Agencja Yorkshire Futures jest regionalnym obserwatorium gospodarczym i społecznym, zajmującym się badaniami naukowymi, ewaluacją i zbieraniem danych, w tym również na temat regionalnej polityki innowacyjności. Yorkshire Futures jest jednym z wielu obserwatoriów regionalnych, ponieważ w każdym regionie Wielkiej Brytanii funkcjonuje minimum jedno. Co istotne - każde z tych obserwatoriów działa w sposób indywidualny i autonomiczny, chociaż funkcjonują w ramach Stowarzyszenia Obserwatoriów Regionalnych, będącego swoistą organizacją parasolową, która umożliwia wymianę danych i unifikację metodologii. Wszystkie obserwatoria finansowane są ze źródeł Regionalnych Agencji Rozwoju - 21

22 w tym przypadku Yorkshire Forward. Agencja jest jednocześnie kluczowym partnerem obserwatorium. Obserwatoria regionalne odgrywają kluczową rolę w polityce i strategii informacyjnej, gdyż dostarczają wszystkich niezbędnych danych na temat regionu od danych demograficznych, danych dotyczących środowiska, poprzez dane ekonomiczne i społeczne. Główne funkcje obserwatorium to: tworzenie i rozwijanie bazy danych mającej na celu wspieranie strategii regionalnej szczegółowośd danych sięga do 22 powiatów w regionie współpraca z regionalnymi partnerami w celu wykorzystania zebranych danych do lepszego programowania rozwoju regionu Zespół obserwatorium Yorkshire Futures składa się z 8 osób. Prowadzona działalnośd przy tak niewielkich zasobach pracy opiera się w głównej mierze na współpracy z partnerami, w tym: władzami lokalnymi na różnych poziomach, tj.: 22 władze lokalne, regiony miejskie, podregiony i poziom regionalny. agencje rozwoju regionalnego oraz agencje zajmujące się poszczególnymi sektorami, np. agencja ds. środowiska organizacje zajmujące się rozwojem umiejętności, innowacyjnością i transferem wiedzy jednostki B+R, uniwersytety (łącznie 11 uczelni), parki naukowo-technologiczne itp. organizacje i obserwatoria specjalistyczne, w tym np. obserwatorium obszarów wiejskich, obserwatorium zdrowia publicznego, partnerstwo na rzecz zapobiegania zmianom klimatycznym. Różnorodnośd partnerów ma dla funkcjonowania obserwatorium znaczenie kluczowe, ponieważ umożliwia określenie wspólnych punktów problematycznych np. starzejące się społeczeostwo, zmiany klimatyczne, a także określenie wpływów poszczególnych zmian zarówno na cały region jak i na poszczególne grupy osób bądź sektory gospodarki. Współpraca 22

23 umożliwia ponadto wymianę danych zebranych przez poszczególnych partnerów eliminując tym samym efekt podwójnego wysiłku dla jednego rezultatu Co roku przy współudziale obserwatorium wydawany jest raport Postęp w Regionie, który śledzi dane dotyczące 35 kluczowych obszarów z dziedziny gospodarki, polityki społecznej i środowiskowej. Raport zawiera również m.in. analizę porównawczą regionu Yorkshire i Humber. Oprócz stałego monitorowania zmian zachodzących w regionie obserwatorium prowadzi także programy badawcze i zleca badania mające na celu bądź uzupełnienie braków w bazie danych, bądź zobrazowanie nowo określonego problemu obejmującego swoim zakresem więcej niż jeden obszar badawczy. Jednym z elementów programu badawczego jest tzw. panel obywateli. Panel ten utworzony został za pośrednictwem Internetu i aktywnie uczestniczy w nim ok osób. Dzięki ich udziałowi zbierane są np. dane dotyczące finansów osobistych, poziomu życia mieszkaoców, stanu zdrowia obywateli itp. Agencja prowadzi również program mający na celu identyfikowanie i badanie długoterminowych problemów stojących przed regionem. Opracowywane są możliwe scenariusze rozwoju regionu w różnych aspektach, np.: scenariusz nowa epoka rozwagi finansowej, który skupia się na sposobie, w jaki obecne problemy gospodarcze mogą wpłynąd na sposób działania obywateli i ich podejście do posiadanych zasobów. Głównym źródłem komunikacji jest Internet, a w tym strona internetowa agencji. Ponadto prowadzone są również: comiesięczne briefingi polityczne briefingi gospodarcze i monitorowanie gospodarcze przegląd regionalny coroczna konferencja prezentująca raport Posęp w Regionie. Jest to prawdopodobnie największe regionalne zgromadzenie twórców polityk i strategii z praktykami. 23

24 Acxiom Lifestyle data - krajowa ankieta danych o stylu życia (Acxiom) obejmuje szeroki zakres informacji, włączając dane finansowe, demograficzne, preferencje zakupowe, wybory dot. spędzania czasu wolnego, przychodu, technologii, umiejętności, środowiska i usług publicznych. Doskonałym przykładem ujednoliconego podejścia jest, wspomniany wyżej, francuski system ORES wdrażany w Regionie Pays de la Loire we Francji. Realizacja wytycznych zdefiniowanych w Regionalnym Schemacie Zagospodarowania i Zrównoważonego Rozwoju Terytorium (SRADDT) oraz w Manifeście Regionalnym wymagała stworzenia narzędzia do monitorowania sytuacji, które stałoby się zarazem swoistym przewodnikiem planowania działao na rzecz rozwoju regionu. W SRADDT przewidziano zatem utworzenie Regionalnego Monitoringu Gospodarczo Społecznego (ORES) który miałby tą funkcję spełniad. Zapis o utworzeniu Monitoringu zapisany jest również w Agenda 21 dla Regionu Pays de la Loire w punkcie ORES miał byd nie tylko narzędziem do zebrania danych socjo - gospodarczych z piętnastu Obserwatoriów w Krainie Loary i kilkunastu zewnętrznych instytucji. Miał on je rozpowszechniad (poprzez stronę internetową, publikację List ORES, comiesięczną publikację Ocena Koniunktury Gospodarczej i Społecznej ), oraz prowadzid opracowania tematyczne, by zapewnid kompleksowe spojrzenie i pomóc obrad optymalny kierunek na przyszłośd dla całego terytorium Krainy Loary. Misją ORES jest : zbieranie danych rozproszonych dotąd w różnych bazach, w dziedzinach zatrudnienia i szkolnictwa, transportu, środowiska naturalnego, służby zdrowia, TIC, turystyki, budownictwa, robót publicznych itd. generowanie wskaźników koniunktury i monitorowanie działalności Regionu Krainy Loary w kluczowych kwestiach wpływających na jego rozwój. Na podstawie tych danych i wynikających z nich 24

25 wskaźników istnieje możliwośd budowania ekspertyz i badao dla uwydatniania a także wdrażania poszczególnych zagadnieo polityki regionu. ORES prowadzi również działalnośd polegającą na ożywianiu sieci Obserwatoriów Regionalnych. Architektura stworzenia ORES została zdefiniowana w zamówieniu publicznym. Region Krainy Loary. Inwestor powierzył spółce SEM Régionale des Pays de la Loire wykonawstwo Monitoringu. Spółka ta miała za zadanie opracowad stronę internetową, zbierad i dostarczad danych do systemu operacyjnego, dostarczad opracowao, ożywiad sied lokalnych obserwatoriów, generowad złożone wskaźniki dla SRADDT (Regionalny Schemat Zagospodarowania i Zrównoważonego Rozwoju Terytorium). W lutym 2010 roku misja prowadzenia Monitoringu została przekazana SPLA Régionale des Pays de la Loire i odtąd to właśnie ta, w 100% publiczna spółka, realizuje na rzecz regionu fascynującą misję monitoringu terytorium. Dane, które zasilają system ORES pochodzą z 15 partnerskich Obserwatoriów Regionalnych oraz, na mocy porozumieo o wzajemnej wymianie, z innych źródeł zewnętrznych i są na bieżąco uaktualniane; partnerzy to np. Bank Francji, Narodowy Instytut Statystyki i Badao Ekonomicznych (INSEE), Energetyka Francji (EDF) itd. Regionalna Dyrekcja Usług Informatycznych i Innowacji Cyfrowych zarządza całą otoczką informatyczną to jest bazą danych i portalem internetowym. Każda z poszczególnych dyrekcji Rady Regionu zasila, w obrębie swojego sektora, bazę danych Obserwatorium. Tak więc SPLA Régionale des Pays de la Loire działa w ścisłej współpracy z władzami Regionu. Podstawowym narzędziem jest baza danych, oraz oprogramowanie do przetwarzania danych statystycznych i geograficznych, a portal internetowy to narzędzie dla ich rozpowszechniania. Region zarządza całością danych przy pomocy odpowiednich narzędzi informatycznych oraz zatwierdza przygotowywane analizy. Region jest też właścicielem wszystkich danych. 25

26 Monitoring jest oparty na bazie danych nazywanej Danaé która mieści się w Regionie. Dane te przetwarzane są przez SPLA w celu wygenerowania wskaźników (tabele i grafika) analiz i raportów, oraz mapek (za pomocą specjalnego programu Geoclip). Całośd dostępna jest na stronie ORES jest strukturą doskonale zorganizowaną. Komitet Koordynacyjny ORES nadzorowany jest przez Przewodniczącego Rady Regionu, towarzyszy mu Wiceprzewodniczący oraz inni przedstawiciele Rady Regionu, w tym przewodniczący poszczególnych komisji sektorowych odpowiedzialnych za realizację Regionalnego Schematu Zagospodarowania i Zrównoważonego Rozwoju Terytorium, a także przedstawiciele Regionalnej Rady Gospodarczej i Społecznej. Komitet ten zbiera się raz do roku. Jego zadaniem jest nadzorowanie rzetelności wykonania zlecenia, ukierunkowywanie podejmowanych działao, analiz i opracowao. Komitet Koordynacyjny jest wspomagany pracami Komitetu Technicznego składającego się z ekspertów wewnętrznych wywodzących się z Rady Regionu i zewnętrznych (m.inn. Obserwatorium Transportu, Obserwatorium Zdrowia, Cerif-Oref, Obserwatorium gospodarki społecznej i solidarnej, Bank Francji, INSEE). Zbiera się on średnio trzy razy do roku. Rada Naukowa to kolejny element struktury ORES - składa się ona z uznanych ekspertów (np. eksperci uniwersyteccy) i jest zwoływana w miarę potrzeb, wydaje opinie dla różnych analiz i opracowao naukowych inicjowanych przez ORES. Dane gromadzone i wprowadzane do systemu dostarczają, poprzez stronę internetową, około 300 różnych wskaźników dotyczących Regionalnego Schematu Zagospodarowania i Zrównoważonego Rozwoju Terytorium. Te podstawowe wskaźniki pozwalają wygenerowad 4 wskaźniki syntetyczne (wskaźnik ekologiczny, wskaźnik rozwoju człowieka, wskaźnik ubóstwa i wskaźnik udziału kobiet w życiu gospodarczym i politycznym), przewidziane w SRADDT. Te cztery wskaźniki w sposób kompleksowy wzbogacają informację o regionie. 26

27 ORES pozwala więc ukierunkowad działania związane z rozwojem gospodarczym i promocją terytorium, jest odzwierciedlaniem tego czy słabe punkty ulegają poprawie, czy mocne strony utrzymują się na żądanym poziomie. ORES wpisuje się bez wątpienia w logikę demokratycznej debaty, gdzie każdy może monitorowad istotne dla niego sprawy i mied pogląd na ogół polityki regionu. Wskaźniki wypracowane w ORES przedstawione są tematycznie, wg schematu regionalnego lub w wersji tekstowej. Istnieje również dostęp do danych przedstawionych wyłącznie w formie kartograficznej (mapki) Wskaźniki dotyczą takich dziedzin jak: Gospodarka: przemysł, rzemiosło, sytuacja finansowa wg sektorów Rolnictwo: uprawy bio, wsparcie finansowe dla rolników, przekwalifikowywanie się rolników, uprawy z certyfikatem jakości, liczba gospodarstw rolniczych, dotacje dla rolników Zrównoważony rozwój: energie odnawialne, dostęp do usług Mieszkalnictwo: mieszkania socjalne, mieszkania dla uczniów i studentów, campus uniwersytecki, liczba mieszkao w podziale na kategorie, liczba mieszkao socjalnych w poszczególnych strefach Rzemiosło: przedsiębiorstwa rzemieślnicze, liczba uczniów w sektorze Obywatelskośd: frekwencja w wyborach, liczba popełnionych przestępstw, działalnośd bibliotek publicznych Handel-usługi: wskaźniki finansowe w handlu, wskaźniki finansowe usług Handel zagraniczny: eksport-import, stosunki handlowe z innymi krajami Kultura-sport: frekwencja w organizowanych spektaklach, zaopatrzenie w obiekty sportowe Gospodarka społeczna i solidarna: liczba stowarzyszeo, pracownicy sektora i rozmieszczenie instytucji gospodarki społecznej i solidarnej Edukacja: liczba osób niewykwalifikowanych, poziom wykształcenia populacji Zatrudnienie: liczba osób bezrobotnych, liczba osób pracujących w niepełnym wymiarze, w podziale na płed Energia: zużycie energii w sektorach, zużycie energii na mieszkaoca 27

28 Szkolnictwo wyższe: pochodzenie społeczne studentów, liczba doktorantów, liczba maturzystów kontynuujących naukę Kształcenie ustawiczne: frekwencja w Pays de la Loire, liczba osób które uczyły się poprzez Afpa Przemysł-budownictwo: wskaźniki finansowe w przemyśle i budownictwie Innowacje-badania naukowe: liczba osób zatrudnionych w sektorze, liczba wydanych patentów, publikacje naukowe wydawane w Regionie, bieguny wzrostu, TIC, innowacje w przemyśle Zdrowie: liczba lekarzy rodzinnych, specjalistów, spożycie alkoholu pomiędzy 15 a 25 rokiem życia, otyłośd Terytoria-bioróżnorodnośd: jakośd wody w kąpieliskach, poziom wody w Loarze Turystyka: charakterystyka miejsc noclegowych, przystanie, wskaźnik wyjeżdżania na wakacje, frekwencja w hotelach, żeglarstwo, jazda konna, wsparcie finansowe dla sektora turystyki Transporty publiczne: oferta transportu kolejowego i autobusowego, punktualnośd pociągów, odwiedzanie portalu Destineo (kompleksowa informacja na temat różnych środków transportu) Transport towarów: transport rzeczny, kolejowy, drogowy Wskaźniki finansowe: poziom inwestycji w podziale na sektory, eksport Emisja gazów cieplarnianych: emisja i natura gazów w podziale na sektory ORES jest doskonale skoordynowanym systemem, w którym widoczne są Założenia do Zarządzania Projektem Budowania Strategii Rozwoju. System ten bierze początek w politycznej woli władz regionu, dzięki której rozproszone dane trafiają do miejsca gdzie następuje ich synteza i przetworzenie, a następnie na ich podstawie budowane są w sposób profesjonalny wskaźniki. Te z kolei, przedstawione w kontekście i opatrzone komentarzem, są doskonałym narzędziem nie tylko dla decydentów strategii rozwoju regionu, ale też dla poszczególnych sektorów, branży, instytucji i przedsiębiorstw. Skuteczne i efektywne zarządzanie projektem musi opierad się na danych które w każdej jego fazie 28

29 pozwolą określid czy zakładane cele są osiągane, w jaki sposób dostosowad realizację projektu do zachodzących na bieżąco zmian w gospodarce itd. Nie bez znaczenia jest fakt, że Monitoring jest narzędziem umożliwiającym zarządzanie projektami różnego rodzaju, niezależnie od dziedziny, w sposób spójny ze strategią regionu i założeniami zrównoważonego rozwoju. SCoT Schemat Spójności Terytorialnej na przykładzie Aglomeracji Val d`orge SCoT jest bardzo dobrym przykładem wykorzystania systemu zarządzania projektem budowania strategii rozwoju Aglomeracji przez wykorzystanie szeregu opracowanych wskaźników oraz metod porównawczych. Pomysł opracowania Schematu Spójności Terytorialnej (SCoT) Aglomeracji Val d Orge powstał w 2002 roku, czyli krótko po powstaniu samej aglomeracji. SCoT jest dokumentem, obejmującym teren aglomeracji lub innego związku międzygminnego i ma za zadanie wyznaczyd ogólne kierunki zagospodarowania przestrzennego oraz zasady zrównoważonego rozwoju w dłuższej perspektywie czasowej (przeważnie 10 lat). Schemat określa cele polityki publicznej we wszystkich najważniejszych dziedzinach. Materiałem wyjściowym dla ustaleo zawartych w SCoT jest analiza stanu istniejącego oparta na lokalnych danych i wskaźnikach oraz wyniki debaty publicznej. Biorąc pod uwagę jego skalę i perspektywiczny charakter, jest on dokumentem, który określa główne kierunki strategiczne tak, by osiągnąd jak najlepszą równowagę i spójnośd terytorium. SCoT przedstawia ogólne wytyczne w zakresie planowania przestrzennego i zawiera sprawozdanie z istniejącego stanu rzeczy oraz dokumenty strategiczne na przyszłośd, opatrzone grafiką. Części składowe tego dokumentu to: 29

30 Raport Prezentacyjny (Rapport de presentation): ukazuje ogólną diagnostykę terytorium w zakresie planów i potrzeb, opisuje odniesienie SCOTa do innych dokumentów urbanistycznych, analizę stanu wyjściowego otoczenia i środowiska naturalnego (silne i słabe strony danego terytorium) oraz perspektywy rozwoju, analizę najważniejszych przewidywanych skutków realizacji SCOT na środowisko naturalne. Wyjaśnia również podjęte wybory w celu opracowania PADD (Projekt Zagospodarowania i Zrównoważonego Rozwoju (Projet d Aménagement et de Développement Durable) i Dokumentu Ogólnych Wytycznych (Document d Orientations Générales). Raport precyzuje niejednokrotnie etapy realizacji SCOT. Projekt Zagospodarowania i Zrównowazonego Rozwoju (Projet d Aménagement et de Développement Durable - PADD) jest dokumentem natury politycznej, który wyraża podjętą strategię dla wypracowania spójności terytorium. Dokument Ogólnych Wytycznych (Document d Orientations Générales) precyzuje ogólne wytyczne co do organizacji przestrzeni, restrukturyzacji obszarów zurbanizowanych, obszarów przyrodniczych lub miejskich które powinny byd szczególnie chronione, równowagi na poziomie różnego typu terenów. Ocena środowiskowa (Evaluation Environnementale) przedstawiająca wpływ realizacji założeo SCoT na środowisko naturalne oraz elementy zapobiegania ryzyku Inne (niższe rangą) sektorowe dokumenty planistyczne powinny byd zgodne ze SCoT (są to np. lokalne programy mieszkalnictwa, projekty dotyczące transportu, itd.) Zgodne, należy rozumied jako nie kolidujące z celami wytyczonymi przez SCoT. SCoT musi natomiast przestrzegad zapisów dokumentów wyższych rangą (np. dokumenty dotyczące rozwoju regionu) SCoT jest opracowywany z inicjatywy gmin lub związków międzygminnych. Jego przeprowadzeniem zajmuje się często syndykat mieszany (syndicat mixte) utworzony specjalnie w tym celu lub powołana kompetentna instytucja publiczna (etablissement public) w których skład wchodzą 30

31 przedstawiciele gmin lub związków międzygminnych objętych perymetrem SCoT. Aby SCoT mógł byd dokumentem aktualnym, również po jego zatwierdzeniu, ma on charakter ciągły, długotrwały, tak, by umożliwid jego bieżące monitorowanie oraz wprowadzanie odpowiednich modyfikacji czy korekt. Aktualizacja założeo SCoT oparta jest na rozporządzeniach prawnych które przewidują, że najpóźniej po upływie dziesięciu lat po opracowaniu SCoTa lub jego rewizji, przeprowadza się analizę rezultatów jego wdrażania, oraz uchwala się jego podtrzymanie, ewentualnie całkowitą lub częściową rewizję. W przypadku zaniechania tej procedury, SCoT traci ważnośd. SCoT nie zawiera map ogólnego przeznaczenia gruntów. Jednakże może on określad obszary objęte szczególną ochroną (np. lasy, parki przyrody), to jest definiowad ich położenie oraz granice. Może również definiowad duże projekty związane z budową obiektów czy rozmieszczeniem usług niezbędnych do realizacji zakładanych celów. Aby zachowad zgodnośd z warunkami Art.L Kodeksu Urbanistyki, w tym ograniczyd eksurbanizację, SCoT określa warunki pozwalające na priorytetowy rozwój urbanizacji w sektorach obsługiwanych przez transporty publiczne. Jeśli lokalne władze zdecydują, SCoT może poddad otworzenie urbanizacji obszarów przyrodniczych i rolniczych (czyli rozszerzyd strefę urbanizowaną) warunkowi rozbudowania linii transportów publicznych. W obszarach górskich, schemat spójności terytorialnej definiuje lokalizację, spójnośd i ogólną zdolnośd tworzenia i wyposażania nowych obiektów turystycznych (wymienionych w punkcie I artykułu L ) oraz główne zasady tworzenia i naturę jednostek turystycznych (wymienionych w punkcie II tego samego artykułu). W obszarach położonych na wybrzeżu, SCoT może zawierad osobny rozdział poświęcony eksploatacji morza, tak jak przyjęto w artykule 57 ustawy n 83-8 z 7 stycznia 1983 określającej rozłożenie kompetencji 31

32 i zadao pomiędzy gminami, departamentami, regionami i paostwem, pod warunkiem, że jest to zgodne z definicją zawartą w rozdziale II kodeksu urbanizacji na temat SCoT. SCoT musi byd zgodny z zasadami zawartymi w artykule L.110 i L Kodu Urbanistyki, Lokalnych Rozporządzeo i Schematów dotyczącymi zagospodarowania, a jeśli zachodzi taka okolicznośd z rozporządzeniami dotyczącymi obszarów górskich czy nadbrzeżnych. SCoT musi byd kompatybilny z Kartami Regionalnych Parków Przyrodniczych. SCoT musi również byd zgodny z podstawowymi założeniami zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi, założeniami dotyczącymi ilości i jakości wody określonymi przez Schematy Przewodnie Planowania i Gospodarki Wodnej (Schema d aménagement et de gestion des eaux - SDAGE) w ramach artykułu L Kodeksu Ochrony Środowiska oraz z założeniami dotyczącymi ochrony zasobów w ramach artykułu L tego samego kodeksu. Jeżeli jeden z tych dokumentów zostaje zatwierdzony po zatwierdzeniu SCOT, ten ostatni musi byd do niego dostosowany w przeciągu trzech lat. SCoT musi byd zgodny z rozporządzeniami dotyczącymi stref hałasu związanego z bliskim sąsiedztwem lotnisk. (art. L147-1 Kodu Urbanistyki). Żeby ułatwid wdrożenie SCoT może byd on uzupełniony w niektórych częściach schematami sektorowymi, których treśd jest bardziej szczegółowa. Natomiast do SCOTa oraz Schematów Sektorowych muszą się dostosowad : Lokalne programy dotyczące polityki mieszkaniowej, plany przemieszczania się i transportu oraz schematy rozwoju działalności komercyjnej. Lokalne plany urbanistyczne, urbanistyczne plany i mapy gminne Wytyczanie granic interwencji na rzecz ochrony i poprawy jakości obszarów rolniczych i przyrodniczych (tak jak przewidziano w artykule L ) Operacje dotyczące gruntów czy zagospodarowania określone dekretem Rady Stanu: ZAD (Zone d'aménagement Différé Strefa Odroczonego Zagospodarowania czyli obszar w którym lokalne samorządy, instytucje publiczne czy Sem, na podstawie 32

33 odpowiednich porozumieo o zagospodarowaniu dysponują prawem pierwokupu), oraz ZAC (Zone d'aménagement Concertée Strefa Skoncentrowanego Zagospodarowania czyli obszar administrowany przez podmiot publiczny przeznaczony do budowy obiektów służących użytkowi ogólnemu, np. duże skupiska centrów handlowych.) Pozwolenia przewidziane w artykule 29 i 36-1 ustawy n z 27 grudnia 1973 dotyczące handlu i rzemiosła. Polityka Wrażliwych Obszarów Przyrody (Espaces Naturels Sensibles) danego Departamentu musi współgrad z wytycznymi SCoT (art. L kodu urbanistyki). Jeżeli granice jakiegoś projektu na danym terenie zajmują w całości lub częściowo obszar objęty zatwierdzonym SCoTem, projekt taki podlega PADD - Projektowi Zagospodarowania i Zrównoważonego Rozwoju - Projet d Aménagement et de Développement Durable (artykuł 95 ustawy o Urbanistyce i Mieszkalnictwie z 2/7/2003). SCoT ma również skutki «domyślne» takie jak zasada «de constructibilité limitée» lub «règle des 15 km» (zasada ograniczonego zabudowania lub też zasada 15 km). Dotyczy to gmin znajdujących się w odległości poniżej 15 km od brzegu morza lub od peryferii aglomeracji liczącej powyżej mieszkaoców. Jeżeli takie gminy nie są objęte SCOTem, lokalny plan urbanistyczny nie może byd modyfikowany lub czy poddawany rewizji w celu otwarcia dla urbanizacji obszaru wyznaczonego do tego celu po dniu 1/7/2002. W dodatku, w gminach takich i wewnątrz obszarów przeznaczonych do urbanizacji, po wejściu w życie ustawy o urbanistyce i mieszkalnictwie z 2/7/2003, nie można wydad pozwolenia na eksploatację handlową zawierającą hipermarkety czy też multikina. (kompleksy zawierające co najmniej 8 sal kinowych). Aby ominąd ta zasadę, gminy musiałyby otrzymad zgodę prefekta lub zgodę instytucji opracowującej SCoT, jeśli granice SCoT są już zatwierdzone. Można odejśd od tej zasady (wg. ustawy o Urbanistyce i Mieszkalnictwie) chyba że potencjalne straty wynikające z proponowanej urbanizacji są dla sąsiednich gmin, środowiska naturalnego lub działalności rolniczej 33

34 niewspółmierne do interesu, jaki reprezentuje dla tych gmin modyfikacja lub rewizja planu. Ponadto, w przypadku gmin położonych w obrębie do 15 km od aglomeracji liczącej ponad mieszkaoców, prefekt może wyłączyd zastosowanie zasady ograniczonego zabudowania w stosunku do jednej lub kilku gmin, jeśli stwierdzi przeszkodę geograficzną wykluczającą logicznie jej zastosowanie. Paostwo gwarantuje pomoc finansową dla związków międzygminnych w celu opracowania SCoTu. Ta subwencja (od 1 euro na mieszkaoca), przyznawana na okres 4 lat dotyczy tych związków międzygminnych które nie dysponują wystarczającymi środkami do przeprowadzenia SCoTu. Pomoc przeznaczona jest na pokrycie np. kosztów badao i prowadzania operacji związanych z opracowaniem SCoT i kosztów sprzętu. Granice SCoT proponowane są przez gminy według zasady większości, to jest dwie trzecie gmin członkowskich danego związku międzygminnego musi się opowiedzied «za» proponowaną granicą, musi to stanowid równocześnie co najmniej połowę całej populacji danego terenu. Jednakże, jeśli gminy nie są członkami jakiegoś związku międzygminnego, większośd ta musi reprezentowad co najmniej jedną trzecią. Projekt granicy SCoT jest przekazany prefektowi który konsultuje go z Conseillers généraux radnymi głównymi (departamentu w którym mieszczą się granice SCoT), a ich opinia uznawana jest za pozytywną jeśli nie sformułują innej w przeciągu trzech miesięcy. Prefekt publikuje granicę SCoT w odpowiednim dokumencie, po wcześniejszym zweryfikowaniu (lokalnej sytuacji i ewentualnie innych granic istniejących lub proponowanych), że granica ta umożliwi budowę spójności w kwestiach urbanistyki, mieszkalnictwa, rozwoju gospodarczego, transportu i ochrony środowiska. Granice SCoT muszą brad pod uwagę granice związków międzygminnych, nowych aglomeracji, parków przyrody, lub innych, opracowanych już wcześniej SCoTów. Zadanie wypracowania spójności polityki sektorów podległych SCoTowi prowadzi również do uwzględniania granic PLH (Lokalny Plan 34

35 Mieszkalnictwa), PDU (Plan Transportów Miejskich), SDC (Schemat Rozwoju Handlu) oraz dokumentów międzygminnych dotyczących rozwoju i zagospodarowania. Przy określaniu granic SCoT bierze się również pod uwagę wzajemne zależności danych obszarów w zakresie np. istnienia transportów publicznych pomiędzy miejscem zamieszkania a różnego rodzaju obiektami, usługowymi lub handlowymi czy atrakcjami. Precyzuje on również cele odpowiadające równowadze społecznej w zakresie mieszkalnictwa, budowania mieszkao socjalnych, spójności urbanistyczno-transportowej, dostępu do obiektów handlowych czy rzemieślniczych, ochrony pejzażu, poprawy jakości stref wjazdowych do miast, zapobiegania ryzyku. Może omawiad duże projekty związane budową obiektów czy udostępnianiem usług niezbędnych we wdrażaniu SCoT. PADD jest fundamentem dla Dokumentu Ogólnych Wytycznych, ale nie ma charakteru przepisu prawnego. Jedynie Dokument Ogólnych Wytycznych i jego dokumenty graficzne mają moc prawną. Wiarygodnośd opracowania SCoT wzmocniona jest prowadzonymi równolegle (na wszystkich jego etapach) szerokimi badaniami opinii publicznej. Opracowanie czy rewizja SCoT oraz tworzenie projektu PADD również charakteryzuje się prowadzeniem debaty politycznej i demokratycznej. Tak jak w wypadku propozycji określenia granic SCoT, zasada większości kwalifikowanej dotyczy tutaj procedur na poziomie instytucji publicznej, która za nie odpowiada. Po ustaleniu granic SCoT, powołaniu instytucji odpowiedzialnej za jego opracowanie, uchwała która ustanawia jego przeprowadzenie precyzuje warunki debaty publicznej, która powinna mied miejsce podczas całego okresu prac nad SCoTem, zgodnie z artykułem L (Kod Urbanistyki). W opracowaniu SCoT mogą brad udział przedstawiciele władz paostwowych, Przewodniczący Departamentu i Regionu, Rada Regionu, Rada Główna, zainteresowane instytucje publiczne i przedstawiciele sektorów, parków przyrody, izb handlowych, rolniczych, sąsiednich związków międzygminnych, merowie gmin. Prezes (przewodniczący) instytucji odpowiedzialnej za opracowanie SCoT może zasięgad porady każdej organizacji związanej z urbanistyką, mieszkalnictwem, transportami, 35

36 środowiskiem naturalnym itd. która mogłaby dostarczyd potrzebnych mu informacji. Debata instytucji odpowiedzialnej za legislację SCoT dotycząca zapisów Projektu Zagospodarowania i Zrównoważonego Rozwoju powinna obyd się co najmniej cztery miesiące przed weryfikacją proponowanego projektu. Odpowiednia uchwała uwzględnia bilans debaty publicznej i zatwierdza projekt. Po zatwierdzeniu, projekt jest przekazany w celu zaopiniowania radzie związku międzygminnego, oraz radom należących gmin, osobom publicznym, prefektowi. Jeśli w przeciągu trzech miesięcy nie dojdzie do zakwestionowania projektu, uważa się go za zaakceptowany. Dokumenty SCoT wraz z aneksami i opiniami, poddane są następnie kolejnej debacie publicznej. SCoT, po modyfikacjach wynikających z debaty publicznej i z wydanych opinii jest uchwalony odpowiednim rozporządzeniem instytucji odpowiedzialnej za jego opracowanie. Po przekazaniu na ręce prefekta, poddany jest on egzekucji (prefekt może w tym momencie zażądad kontroli zgodności SCoT z prawem, co może trwad najwyżej dwa miesiące) Jeśli, po oddaniu projektu SCoT do zaopiniowania, jakaś gmina lub grupa gmin uznają, że któryś z jej głównych interesów jest zagrożony w projekcie SCoT, istnieje możliwośd skierowania do prefekta odpowiedniego wniosku o ponowne rozpatrzenie. W ciągu trzech miesięcy, po konsultacji z Komitetem ds. postępowania pojednawczego, prefekt musi w tej sprawie wydad zasadną opinię. Jeśli mimo przychylnej decyzji prefekta, gmina lub grupa gmin nie uzyska żądanych zmian, rada może uchwalid ich wycofanie się ze SCoT. Nie jest natomiast możliwe wycofanie się gmin należących do związku gmin, związku gmin miejskich czy aglomeracji. Modyfikacja SCoT jest możliwa pod warunkiem, że nie zagraża ona ogólnej ekonomii PADD. Projekt modyfikacji jest przedkładany odpowiednim instytucjom publicznym, poddany debacie publicznej, a następnie przyjęty przez instytucję odpowiedzialną za SCoT. Wielkośd terytoriów objętych SCoTem jest bardzo zróżnicowana ; od Sud Meurthe i Moselle, z 468 gminami i mieszkaoców, do Pays des Écrins gdzie projektem objętych zostało zaledwie 10 gmin. Różna jest również rozpiętośd i natura zadao z jakimi boryka się dane terytorium. Czynniki te wymagają 36

37 przeprowadzenia większej lub mniejszej liczby ekspertyz, co z kolei nie pozostaje bez wpływu na czas i koszty opracowania SCoT. Niezależnie od terminów wymaganych proceduralnie, realny czas opracowania SCoTu zależy zarówno od w/w czynników jak i od kontekstu politycznego. Potrzeba było prawie 4 lat żeby przyjąd SCoT Strasbourga. Nie bez znaczenia jest też zaangażowanie i determinacja instytucji odpowiedzialnej za SCoT, jej skład który może hamowad lub przyspieszad procedurę. Ogólnie rzecz biorąc, doświadczenie pokazuje że poszczególne SCoTy doczekały się opracowania na przestrzeni od 30 do 64 miesięcy. Etapy które poprzedzają opracowanie SCoTu mogą zamykad się w czasie od 6 miesięcy do aż 3 lat. Najdłuższym okresem jest faza opracowania diagnostyki i stanu wyjściowego otoczenia i środowiska naturalnego (od 10 do 24 miesięcy) Jeśli chodzi o koszty, według założeo ustawy budżetowej z 2005 roku, szacuje się dla grupy gmin wiejskich gdzie liczba ludności wynosi około mieszkaoców, przez dla aglomeracji liczącej od 80 do 100 gmin ( mieszkaoców) aż po 3 miliony dla metropolii lub dużej aglomeracji. Na dzieo 1 stycznia 2009, 56 schematów przewodnich jest w trakcie rewizji, 56 innych nie było przedmiotem rewizji. 82 SCoTy zostały zatwierdzone, obejmując obszar 3563 gmin ( Km2), co stanowi 10,5 miliona mieszkaoców. Trzeba zaznaczyd, że 23 SCoTy oczekują na zatwierdzenie (projekty SCoT zakooczone), 167 jest w toku (dyskusja nad celami i sposobami przeprowadzania debat) 61 jest w fazie projektu (zatwierdzona granica SCoT i/lub Powołana odpowiednia instytucja do przeprowadzenia SCoT). W ten sposób gmin, co stanowi 43,6 miliona mieszkaoców jest objętych tym ponadgminnym dokumentem urbanistycznym bądź to w trakcie opracowania bądź to już przyjętym. SCOT jest projektem, którego przeprowadzenie wymaga niezwykle spójnej wizji rozwoju, możliwej do osiągnięcia jedynie w oparciu o rzeczywiste dane i szczegółową analizę objętego nim terytorium, zarówno pod 37

38 względem społecznym jak i gospodarczym czy środowiskowym. Jest to projekt, którego właściwe zarządzanie i przeprowadzanie zależy od współpracy wielopoziomowej, obejmującej przedstawicieli znaczących lokalnych instytucji, aktorów rozwoju gospodarczego i samych mieszkaoców. System taki umożliwia przeprowadzanie gruntownych i długofalowych zmian i posiada niezwykle cenne poparcie zainteresowanych spójnością terytorium stron. Wypadkową tych wzajemnych zależności oraz wspólnych celów jest budowa dobrze rokującej strategii rozwoju. Bilan Global system zarządzania projektem budowania strategii rozwoju we francuskich spółkach świadczących usługi publiczne Francuska Federacja Lokalnych Przedsiębiorstw Publicznych wypracowała system uaktualniania strategii rozwoju przedsiębiorstw świadczących usługi publiczne. W przeciwieostwie do firm prywatnych, których miarą są przede wszystkim wyniki finansowe, przedsiębiorstwa komunalne nie mogą ograniczad się do sporządzania jedynie bilansu księgowego. Interes publiczny, jakim powinny się kierowad, ich bezpośredni i pośredni wpływ na życie społeczności, umocowanie lokalne, udział w inicjatywach miasta lub aglomeracji, które tak naprawdę stanowią podstawę prawną i uzasadnienie istnienia tego rodzaju przedsiębiorstw, nie wynikają bowiem z bilansu ściśle rachunkowego. Często zdarza się że wpływ spółek publiczno-prywatnych na dane terytorium nie jest znany lub jest pomijany a ich strategia odbiega od strategii lokalnego rozwoju. Bilan Global jest właśnie wypełnieniem luki w bilansie spółek publiczno prywatnych i ma on na celu naświetlenie rzeczywistego wpływu spółki na dane terytorium. Jest jednak przede wszystkim narzędziem które pomóc ma w ukierunkowaniu lub zaktualizowaniu strategii rozwoju, w podejmowaniu decyzji, w rozpoznaniu zapotrzebowania na jej usługi, we wzmocnieniu komunikacji. 38

39 Bilan Global jako narzędzie komunikacji ma za zadanie: Uwydatnid realny wpływ spółki w szerokim tego słowa znaczeniu: wpływ społeczny, terytorialny, wpływ na zrównoważony rozwój terytorium, na obraz miasta, na jakośd życia itd. a nie tylko jej rachunkowy rezultat Pogodzid sporne cele pomiędzy interesem ogólnym a kwestią rentowności, oraz poszukiwaniem zdrowego modelu zarządzania gwarantującego wydajnośd i zdolnośd do inwestycji Uzasadnid formułę istnienia spółek o kapitale mieszanym w sektorze Usług Użyteczności Publicznej - Services d Intérêt Général (SIG) nie tylko na tle Francji ale i na tle Europy w sektorze Usług Interesu Ogólnego - Services d Intérêt Général (SIG) Bilan Global jako narzędzie samooceny i samokontroli ma za zadanie: Ocenid i porównad, na podstawie zdefiniowanych realnych wpływów, podejmowane w polityce spółki wybory Analizując bilans z poprzedniego roku zdefiniowad zaistniałe zmiany i wpływy. Naświetlid zgodnośd i przestrzeganie terminów ze zleceniami świadczenia usług publicznych (DSP - Délégation de service public) Ukierunkowad strategie na przyszłośd i określid działania będące kreatorem wartości Plan analityczny Bilan Global i kilka ogólnych wytycznych co do jego opracowania: 1. Misja spółki zakładana i misja spółki realna w momencie jej założenia na dzieo dzisiejszy Przypomnienie misji spółki zdefiniowanych w momencie jej założenia - ewolucja tych misji na przestrzeni czasu momenty zwrotne w działalności spółki ( najważniejsze dzieła, wydarzenia, daty z jej historii) Główne punkty bilansu globalnego w roku jego pierwszego opracowania 39

40 2. Hierarchizacja celów (ewolucja) cele główne cele drugorzędne cele afiszowane, znane wszystkim realne wpływy cele wewnętrzne i zewnętrzne cele przewidywane i cele wzbogacone (wykraczające poza cele zakładane) Określenie celów jest tematem do którego w spółkach rzadko podchodzi się metodycznie, wynikiem tego jest często angażowanie i mobilizacja zbyt dużych wysiłków prowadzących do osiągnięcia celów które mają niewielkie znaczenie, lub przeciwnie, mobilizowanie niewielkich wysiłków dla realizacji naprawdę ważnych celów dysproporcja i błędy strategiczne Spółki lekceważą często cele które będą miały kluczowe znaczenie w przyszłości i zajmą główne miejsce w ocenie realizacji ich misji Duża liczba celów, a więc i wpływów na otoczenie produkowanych przez spółkę nigdy nie doczekuje się uznania (nie jest wydobywana) 3. Aktorzy spółki postrzeganie przez lokalne władze przez kadrę zarządczą spółki przez wyborców przez klientów, użytkowników itd. przez aktorów zewnętrznych i innych Niezbędna jest analiza : różni aktorzy związani w taki czy inny sposób za spółką mają, co zrozumiałe, różne spojrzenie lub nawet spojrzenie sprzeczne na te same sprawy jest to właściwa kolej rzeczy: na przykład interesy klientów supermarketu nie zbiegają się z interesami ich dyrekcji, jednakże właściwą rzeczą jest je znad i zgłębiad poziom wiedzy i podejmowad działania prowadzące do osiągnięcia satysfakcji wszystkich aktorów. 4. Mocne i słabe cechy terytorium działania spółki geograficzne ekonomiczne społeczne 40

41 inne Spółka posiada różne, bardziej lub mniej jasne misje powierzone jej przez jedną lub kilka lokalnych społeczności. Zasadnicze znaczenie ma otoczenie, środowisko, terytorium, na jakim działa spółka warunki mogą byd tu korzystne, niekorzystne lub specyficzne, niezaprzeczalne jest to, że zależy od nich jakośd usług i skutecznośd działalności spółki. 5. Korzyści ekonomiczne i inne zdefiniowane wpływy wpływ na gospodarkę (bezpośredni - pośredni- wzbudzony) wpływ społeczny (bezpośredni - pośredni- wzbudzony) wpływ na wizerunek (bezpośredni - pośredni- wzbudzony) - rozpoznawalnośd, wiedza - renoma - atrakcyjnośd - spójnośd inne wpływy (bezpośrednie - pośrednie- wzbudzone) Wydobycie wpływów gospodarczych, społecznych czy też dotyczących zrównoważonego rozwoju jest repertuarem znaczących zagadnieo, zebranych przez różne przedsiębiorstwa i powinien byd przedmiotem aneksu który ułatwi wykonanie tego, trudniejszego niż się wydaje, zadania. Nie trzeba opierad się wyłącznie na zdefiniowaniu wskaźników jedynie na podstawie istniejących w firmie, «statycznych», księgowych danych wynikających z jej zwykłej działalności. Priorytetem jest, nie zapominajmy, by ta praca wykonana została pod kątem Bilan Global i nie ograniczała się do opracowania kolejnego dokumentu, lecz by wprawił on w ruch firmę (studium klienteli, marketingu, komunikacji, poszukiwanie wpływów, skutków działao) Bilan Global posiada doskonale wypracowaną metodologię, która krok po kroku prowadzi przedsiębiorstwa korzystające z tego narzędzia, do odnowienia strategii. Z założenia jest to system opierający się, tak jak ORES i SCoT, na zebraniu i analizie danych, umożliwiających świadome zarządzanie prowadzonych przez przedsiębiorstwo projektów i pozwala ustalid zgodnośd tych projektów ze strategią rozwoju terytorium, 41

42 co paradoksalnie, zbyt często jest elementem pomijanym. Przeprowadzenie Bilan Global jest przedsięwzięciem prowadzącym do wypracowania spójności strategii, jest również mocną kartą w ręku przedsiębiorstw publicznych lub przedsiębiorstw o kapitale mieszanym, które w momencie ogłaszanych przetargów stawiane są w obliczu konkurencji z podmiotami prywatnymi. Uzyskanie Certyfikatu Bilan Global świadczy o tym, że dane przedsiębiorstwo opiera swoje działania na przemyślanej strategii, że projekty, które realizuje, są zarządzane w taki sposób, że odzwierciedlają treści zawarte w strategiach rozwoju miasta, aglomeracji czy regionu. Jest to bez wątpienia aspekt, który powinien doczekad się przeniesienia na warunki polskie. Polskie przedsiębiorstwa świadczące usługi użyteczności publicznej potrzebują narzędzia umożliwiającego im realną aktualizację strategii, również w kontekście jej zgodności z wytycznymi rozwoju regionu. Przykład realizacji innowacyjnych przedsięwzięd, jako ilustracja strategii rozwoju regionu Regiony we Francji wdrożyły wiele interesujących inicjatyw. Wydaje się niezbędne opracowanie katalogu dobrych praktyk, których wdrożenia w Polsce byłoby celowe i pożyteczne. Dla zilustrowania tendencji podejmowania działao szerszych niż statutowe obowiązki można przytoczyd dwa przykłady: spółki TRISELLEC Lille i Grupy SEMARDEL. Podwójne powołanie Triselec Lille: powrót do zatrudnienia poprzez Triselec - Lille. Na wniosek gmin oraz w odpowiedzi na problem długotrwałego bezrobocia i wykluczenia społecznego, Triselec Lille podejmuje działania w kierunku integracji społecznej i zawodowej mieszkaoców aglomeracji. Partnerstwo z lokalną siecią społeczną i gospodarczą zapewnia sukces przedsięwzięcia: proces jest przeprowadzany we współpracy z aktorami lokalnego rynku pracy, instytucjami prowadzącymi szkolenia i podmiotami gospodarczymi. Techniczny profil centrum sortowania w Triselec: Zdolnośd do przetwarzania odpadów przemysłowych i odpadów z gospodarstw domowych: ton rocznie (ilośd ta dochodzi 42

43 nawet do ton rocznie), stąd poszerzenie Triselec o dwa nowe obiekty jeden w Lille a drugi w Roubaix. Sortowanie "bi-flux * (dwie duże rodziny odpadów trafiają do zakładu, szesnaście rodzajów materiałów nadających się do recyklingu opuszcza zakład). Wprowadzenie nowych technologii mechanizacji niektórych linii sortowania Na obszarze m² Spółka przerabia rocznie ton odpadów. Działając na dużą skalę (Aglomeracja Lille to 87 gmin i ponad 1,1 miliona mieszkaoców) Triselec ma w ten sposób gwarancję na stały rozwój i posiada ogromny potencjał. TRISELEC LILLE jest prekursorem w łączeniu działalności społecznej i gospodarczej. Strategia działania TRISELLEC Lille Sortowanie ręczne to zajęcie dla ludzi nisko wykwalifikowanych. Przyjmując ich do pracy, Triselec przywraca im status osób czynnych zawodowo. Triselec pozwala im powrócid na rynek pracy by towarzyszyd im następnie w sposób indywidualny w poszukiwaniu stałej pracy lub podnoszeniu kwalifikacji. Partnerstwo z lokalną siecią społeczną i gospodarczą zapewnia sukces przedsięwzięcia: proces jest przeprowadzany we współpracy z aktorami lokalnego rynku pracy, instytucjami prowadzącymi szkolenia i podmiotami gospodarczymi. 43