KONFERENCJA NAUKOWA. Lista streszczeń

Transkrypt

1 KONFERENCJA NAUKOWA Interdyscyplinarny wymiar zdrowia publicznego Wydział Zdrowia Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach listopada 2013 r. Lista streszczeń

2 Spis streszczeń Sesja I Przewodniczący: prof. dr hab. n. med. Jerzy Jochem 1. Błażej Łyszczarz Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania trwania życia w Polsce Collegium Medicum, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Monika Rusin, Agata Piekut, Ewa Marchwińska-Wyrwał, Grzegorz Dziubanek, Ilona Hajok, Renata Baranowska Środowiskowe zagrożenia zdrowia dzieci w Polsce Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Joanna Gotlib, Elżbieta Skanderowicz, Grażyna Dykowska, Zofia Sienkiewicz Ocena wiedzy i postaw personelu medycznego Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. Prof. Orłowskiego w Warszawie wobec praw pacjenta Warszawski Uniwersytet Medyczny Patrycja Zając, Grażyna Dykowska, Zofia Sienkiewicz, Rafał Szpakowski Postawy migracyjne studentów pielęgniarstwa na WUM w dobie przemian społecznodemograficznych Warszawski Uniwersytet Medyczny 7 5. Zofia Sienkiewicz, Sylwia Motor, Joanna Gotlib, Józefa Czarnecka, Jacek Imiela Przejawy agresji werbalnej pacjentów wobec pracowników ochrony zdrowia Warszawski Uniwersytet Medyczny Grzegorz Dziubanek, Ewa Marchwińska-Wyrwał, Agata Piekut, Ilona Hajok, Monika Rusin, Renata Baranowska Narażenie mieszkańców Śląska na dioksyny i polichlorowane bifenyle w zależności od pory roku - Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Katarzyna Brukało Benchmarks nowa jakość w polityce zdrowotnej Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

3 Sesja II Przewodniczący: prof. dr hab. n. med. Barbara Zubelewicz-Szkodzińska 1. Ewa Kobos, Mariola Pietrzak, Zofia Sienkiewicz Edukacja terapeutyczna w cukrzycy typu 1 u dzieci Warszawski Uniwersytet Medyczny Agnieszka Bielaszka, Elżbieta Grochowska Niedworok, Agata Kiciak, Elżbieta Szczepańska, Marek Kardas, Beata Całyniuk, Aleksandra Zima-Dańczyk 2 Preferencje żywieniowe dzieci w wieku 7-10 lat Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Mariola Pietrzak, Ewa Kobos, Halina Cieślak, Barbara Knoff Zakres edukacji zdrowotnej w szkołach ponadgimnazjalnych a zapotrzebowanie na promocję zdrowia Warszawski Uniwersytet Medyczny Anna Hnatyszyn-Dzikowska, Michał Chojnacki, Agata Gastecka, Informatyzacja opieki zdrowotnej w Polsce jako kierunek poprawy efektywności kosztowej systemu Collegium Medicum, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Agnieszka Bielaszka, Agata Kiciak, Marek Kardas, Mateusz Grajek, Karolina Wałach Wiedza i świadomość pracowników wybranych zakładów żywienia zbiorowego w zakresie systemu HACCP, GHP, GMP Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Beata Całyniuk, Elżbieta Grochowska-Niedworok, Elżbieta Szczepańska, Dominika Maniowska Wartość energetyczna i odżywcza całodziennych racji pokarmowych kobiet pracujących w centrach handlowych Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Tadeusz Sadowski, Józef Lipa, Joanna Gadomska, Katarzyna Szubert, Leszek Drobek - "Zanieczyszczenia chemiczne produktów żywnościowych na terenie województwa śląskiego" - Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach 17 3

4 Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania trwania życia w Polsce Błażej Łyszczarz Zakład Ekonomiki Zdrowia, Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK Adres do korespondencji: ul. Sandomierska 16, Bydgoszcz, tel blazej@cm.umk Wstęp: Identyfikacja i kwantyfikacja czynników wpływających na stan zdrowia pozostaje jednym z kluczowych zagadnień zdrowia publicznego. Zmienność i dynamika czynników społecznych, środowiskowych oraz ekonomicznych z którą mamy do czynienia obecnie sprawia, że pytanie o rzeczywisty ich wpływ na stan zdrowia populacji pozostaje wciąż bez satysfakcjonującej odpowiedzi. Cel pracy: Celem badania jest identyfikacja i kwantyfikacja wpływu czynników społecznych i ekonomicznych oraz środowiskowych na stan zdrowia populacji mierzony trwaniem życia. Materiał i metody: W badaniu zastosowano dane zagregowane na poziomie 66 podregionów Polski (2010 r.). Zastosowano mierniki trwania życia, osobno dla populacji kobiet i mężczyzn w wieku 0, 15, 30, 45, 60 i 65 lat. Zbadano wpływ następujących czynników na trwanie życia: opieka zdrowotna, wynagrodzenia, wykształcenie, bezrobocie, powierzchnia mieszkania, dostępność oczyszczalni ścieków, stopa rozwodów, zanieczyszczenie powietrza. Podstawę analityczną badania stanowi funkcja produkcji zdrowia, w szacowaniu której zastosowano analizę regresji; oszacowano 12 modeli. Wyniki: (1) znaczenie opieki zdrowotnej w kształtowaniu trwania życia jest czynnikiem istotnym w przypadku kobiet niemal w każdym wieku, natomiast w przypadku mężczyzn istotność tego czynnika dotyczy tylko mężczyzn starszych; (2) wpływ opieki zdrowotnej na trwanie życia jest znacznie silniejszy w przypadku mężczyzn niż kobiet (dotyczy tych sytuacji kiedy jest istotny); (3) trwanie życia kobiet nie jest uwarunkowane sytuacją ekonomiczną, natomiast mężczyzn jest. Wnioski: (1) czynniki determinujące trwanie życia zależą od wieku i płci; (2) działania mające na celu wydłużanie trwania życia powinny opierać się - obok opieki zdrowotnej - na narzędziach z zakresu różnych polityk, w tym: dochodowej, ochrony środowiska czy oświatowej. Słowa kluczowe: funkcja produkcji zdrowia, determinanty trwania życia, podregiony 4

5 Środowiskowe zagrożenia zdrowia dzieci w Polsce Monika Rusin, Agata Piekut, Ewa Marchwińska-Wyrwał, Grzegorz Dziubanek, Ilona Hajok, Renata Baranowska Zakład Zdrowia Środowiskowego Wydział Zdrowia Publicznego Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Adres do korespondencji: ul. Piekarska 18, Bytom, sekretariat.zzs@sum.edu.pl Wstęp. W ciągu ostatnich lat zwiększyła się liczba badań dotyczących wpływu zanieczyszczeń powietrza na występowanie negatywnych skutków zdrowotnych związanych z urodzeniami i opóźnionym rozwojem dzieci. Do skutków tych zalicza się między innymi niską masę urodzeniową (poniżej 2500 g; ang. Low birth weight LBW) oraz dysfunkcje układu nerwowego objawiające się zaburzeniami rozwoju. Cel pracy. Celem pracy jest wykazanie nierówności w zdrowiu dzieci w oparciu o wskaźniki niskiej masy urodzeniowej i zaburzeń rozwojowych w układzie województw. Ponadto praca ma na celu identyfikację tych czynników ryzyka w powietrzu atmosferycznym, które mogą być przyczyną wystąpienia wymienionych skutków zdrowotnych Materiał i metody. Na podstawie surowych danych dotyczących częstości występowania zaburzeń rozwoju, w tym zaburzeń rozwoju psychomotorycznego u dzieci do ukończenia 18 roku życia, w podziale na województwa, w latach dokonano standaryzacji, przeliczając dane na dzieci. Surowe dane roczne, za lata , dotyczące liczby urodzeń noworodków z LBW w województwach i wybranych jego miastach województwa śląskiego, przeliczono na wskaźnik liczba urodzeń noworodków z LBW na 1000 żywych urodzeń. Dokonano analizy zależności pomiędzy stężeniami w powietrzu: benzo(a)pirenu i pyłu zawieszonego PM10 na rok przed urodzeniem dziecka a częstością występowania urodzeń noworodków z LBW w czterech miastach województwa śląskiego charakteryzujących się najwyższymi wartościami stężeń wymienionych zanieczyszczeń powietrza. Zależności te zostały zbadane przy użyciu funkcji regresji liniowej w programie Statistica 9.0. Wyniki. W poszczególnych województwach Polski, różniących się poziomem zanieczyszczenia środowiska, obserwowane jest znaczne zróżnicowanie wskaźnika urodzeń noworodków z niską urodzeniową masą ciała, a także współczynników zaburzeń rozwoju oraz zaburzeń rozwoju psychomotorycznego u dzieci. Analiza regresji liniowej wykazała istnienie zależności pomiędzy częstością urodzeń noworodków z LBW a narażeniem kobiet na benzo(a)piren i pył zawieszony PM10 w okresie roku przed urodzeniem dziecka. Wnioski. Stwierdzono wyraźne zróżnicowanie wskaźnika urodzeń noworodków z niską urodzeniową masą ciała oraz kilkukrotne różnice w występowaniu zaburzeń rozwoju i zaburzeń rozwoju psychomotorycznego u dzieci pomiędzy poszczególnymi regionami Polski, co wskazywać może na środowiskowe uwarunkowania tych chorób. Słowa kluczowe: niska masa urodzeniowa, benzo(a)piren, pył zawieszony, zaburzenia rozwoju, zaburzenia rozwoju psychomotorycznego 5

6 Ocena wiedzy i postaw personelu medycznego Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. Prof. Orłowskiego w Warszawie wobec praw pacjenta Joanna Gotlib 1, Elżbieta Skanderowicz 2, Grażyna Dykowska 3, Zofia Sienkiewicz 4 1 Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2 Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Prof. Orłowskiego w Warszawie 3 Zakład Zdrowia Publicznego Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 4 Zakład Pielęgniarstwa Społecznego Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Adres do korespondencji: Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Żwirki i Wigury 61, Warszawa, tel. (22) , fax. (22) , joanna.gotlib@wum.edu.pl Wstęp i cel pracy. Respektowanie praw pacjenta przez personel medyczny jest podstawą prawidłowo funkcjonującej służby zdrowia. Celem pracy była analiza wiedzy i postaw personelu medycznego wobec praw przysługujących pacjentom. Materiał i metody. 100 lekarzy i 100 pielęgniarek. Lekarze specjaliści: 40%, pielęgniarki z wykształceniem średnim: 30%, z wykształceniem licencjackim: 25%. Średnia wieku: 40 lat (min. 24, maks. 64, SD: 9,390), średni staż pracy ankietowanych: 15 lat (min. 1, max. 44, SD: 10,569, mediana: 13). Sondaż diagnostyczny, dobrowolne, anonimowe badania ankietowe, samodzielnie skonstruowany kwestionariusz, 46 pytań, prowadzono od listopada 2012 do stycznia 2013 roku. Analiza ilościowa i jakościowa, Statsoft STATISTICA 10.0, test U Manna-Whitney, p<0,05 Wyniki. 34% lekarzy i pielęgniarek oceniło poziom swojej wiedzy na temat praw pacjenta jako dobry (p<0,011). 19% lekarzy i 7% pielęgniarek oceniło swoją wiedzę bardzo dobrze. 85% badanych zna prawo do informacji, prawo do wglądu w dokumentację medyczną oraz prawo do świadczeń zdrowotnych (p=ns). 78% zapoznało się z Ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. 64% badanych potwierdziło, że było świadkiem łamania praw pacjenta w miejscu pracy. Wnioski. Wiedza badanych na temat praw pacjenta była niewystarczająca, dlatego też należy opracować i wdrożyć system szkoleń dla personelu medycznego w tym zakresie. Rola personelu medycznego w przekazywaniu informacji o przysługujących pacjentom prawach jest znikoma, dlatego należy umożliwić personelowi nabywanie wiedzy, umiejętności i kompetencji w tym zakresie. Większość badanych była świadkami łamania praw pacjenta, dlatego należy monitorować respektowanie praw pacjenta przez personel medyczny i pociągać do odpowiedzialności zawodowej tych, którzy nie przestrzegają praw pacjenta. Słowa kluczowe: prawa pacjenta, wiedza, postawy, lekarze, pielęgniarki 6

7 Postawy migracyjne studentów pielęgniarstwa na WUM w dobie przemian społecznodemograficznych Patrycja Zając 1, Grażyna Dykowska 2, Zofia Sienkiewicz 3, Rafał Szpakowski 4 1 Warszawski Uniwersytet Medyczny, Wydział Nauki o Zdrowiu, kierunek Pielęgniarstwo, studia stacjonarne II stopnia, absolwentka 2 Warszawski Uniwersytet Medyczny, Wydział Nauki o Zdrowiu, Zakład Zdrowia Publicznego 3 Warszawski Uniwersytet Medyczny, Wydział Nauki o Zdrowiu, Zakład Pielęgniarstwa Społecznego 4 Warszawski Uniwersytet Medyczny, Wydział Nauki o Zdrowiu, kierunek Zdrowie Publiczne, studia stacjonarne II stopnia, student Adres do korespondencji: Zakład Zdrowia Publicznego. Adres: Szpital Banacha (Kampus Banacha), blok F, Banacha 1a, Warszawa, Telefon: (0-22) , erer_erer@wp.pl Wstęp: W ostatnim czasie migracje personelu medycznego nabierają coraz większego znaczenia. W dobie gdzie z jednej strony rośnie udział osób starszych, wymagających zwiększonego zapotrzebowania na usługi zdrowotne, pielęgnacyjne czy opiekuńcze. Z drugiej zaś strony starzenie kompetencji zawodowych na rynku medycznym stale wzrasta, zarówno w Polsce jak i całej Europie. A tymczasem liczba absolwentów pielęgniarstwa stanowi jedynie 58-65% osób które zostały przyjęte na studia. Cel pracy: Celem pracy było określenie stopnia zainteresowania emigracją zawodową oraz trendów migracyjnych studentów pielęgniarstwa pierwszego stopnia studiów stacjonarnych na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Materiał i metody: Badanie przekrojowe w 2012 roku. Dobór próby oparty na dostępności badanych. Wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Do zebrania materiału badawczego zastosowano technikę PAPI (Paper and Pencil Interview). Narzędziem badawczym był anonimowy, autorski kwestionariusz ankiety składający się łącznie z 28 pytań. W badaniu wzięło udział 150 studentów pierwszego stopnia, studiów stacjonarnych kierunku pielęgniarstwo. Wyniki: Po ukończeniu studiów planuje wyjechać do innego kraju w charakterze pielęgniarki ponad jedna trzecia badanej populacji (36,7%). Dominującymi kierunkami emigracji są Niemcy oraz Anglia. Głównym powodem decyzji o emigracji jest niskie wynagrodzenie w kraju (59,4%). Natomiast najbardziej oczekiwanym wynagrodzeniem miesięcznym netto za wykonywanie pracy pielęgniarki za granicą jest kwota zł (21,6%) oraz zł (21,6%). Wnioski: 1. Zróżnicowanie wynagrodzenia, jest najważniejszym czynnikiem skłaniającym do migracji. Jak również jest jednym z decydujących elementów determinujących wybór kraju. 2. Kierunek emigracji bezwzględnie zdominowany jest przez dwa państwa. A mianowicie Niemcy oraz Wielką Brytanię. 3. Wynagrodzenie w innym kraju na poziomie od 5 do 10 tys. złotych byłoby zadowalające dla większości respondentów deklarujących migrację. Słowa kluczowe: migracja, migracje studentów, emigracja pielęgniarek 7

8 Przejawy agresji werbalnej pacjentów wobec pracowników ochrony zdrowia Zofia Sienkiewicz 1, Sylwia Motor 1,Joanna Gotlib 2, Józefa Czarnecka 3, Jacek Imiela 1 Warszawski Uniwersytet Medyczny, Wydział Nauki o Zdrowiu 1 Zakład Pielęgniarstwa Społecznego 2 Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia 3 Zakład Podstaw Pielęgniarstwa Wstęp: Bodźcami wyzwalającymi agresję są ból oraz uczucie dyskomfortu. Zachowania te zaburzają proces leczenia i upośledzają relację między pacjentem, a osobami pracującymi w oddziale. Cel pracy: analiza częstotliwości występowania agresji słownej pacjentów wobec personelu medycznego. Realizując cel pracy szukano odpowiedzi na pytanie: z jakimi formami agresji słownej przejawianej ze strony pacjentów najczęściej spotykają się pracownicy ochrony zdrowia, a z którymi najrzadziej? oraz która grupa zawodowa jest najbardziej narażona na określone rodzaje agresji słownej przejawiane przez pacjentów? Materiał i metody: W badaniu zastosowano ankietę, opracowaną na podstawie Kwestionariuszem Agresji autorstwa Arnolda H. Bussa i Marka Perry ego (1992), które udostępnił w Polsce Instytut Amity (2005). Kwestionariusz BPAQ mierzy nasilenie behawioralnych, emocjonalnych oraz poznawczych składników agresji, które wyodrębniono na 4 skalach: agresja fizyczna, agresja słowna, gniew, wrogość. W grupie agresji słownej znalazły się następujące zachowania: wyzywanie i używanie obelg, grożenie i stosowanie gróźb karalnych, przeklinanie, angażowanie się w kłótnie, mówienie podniesionym głosem, wyrażanie niezadowolenia oraz niedopuszczanie do słowa. Wyniki: W badaniu wzięło udział 275 osób, po 55 przedstawicieli pięciu grup zawodowych: ratownicy medyczni, fizjoterapeuci/rehabilitanci, położne, lekarze i pielęgniarki. Kryterium doboru do grupy stanowiło wykonywanie zawodu medycznego na terenie województwa mazowieckiego. W grupie 61% badanych (N=167) to kobiety, 39% (N=108) mężczyźni. Najliczniejsza liczba badanych (N=121) była w wieku pomiędzy 23 a 30 rokiem życia. Staż pracy w zawodzie większości ankietowanych (53%) nie przekroczył 10 lat. Zdecydowana większość respondentów (47%) pracuje w oddziałach szpitalnych. W badanej grupie 67% pracowników medycznych doświadcza obelg ze strony pacjenta; 61%gróźb; 40% gróźb karalnych; 85% z przekleństwami ze strony pacjenta; 79% pracowników medycznych angażowało się w kłótnię z pacjentem. W grupie 25% pracowników medycznych nie doświadczało rozmowy z pacjentem podniesionym głosem, 17% nigdy nie odczuwało niezadowolenia ze strony pacjenta. Agresji słownych najczęściej doświadczają ratownicy medyczni. Wnioski: Pracownicy medyczni najczęściej spotykają się z następującymi przejawami agresji słownej: obelgi, groźby i przekleństwa. Grupą najczęściej narażoną na agresję słowną są: ratownicy medyczni, fizjoterapeuci i lekarze Słowa kluczowe: pacjent, agresja, pracownicy ochrony zdrowia 8

9 Narażenie mieszkańców Śląska na dioksyny i polichlorowane bifenyle w zależności od pory roku Grzegorz Dziubanek, Ewa Marchwińska-Wyrwał, Agata Piekut, Ilona Hajok, Monika Rusin, Renata Baranowska Zakład Zdrowia Środowiskowego Wydział Zdrowia Publicznego Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Adres do korespondencji: ul. Piekarska 18, Bytom, sekretariat.zzs@sum.edu.pl Wstęp. Dioksyny, furany oraz polichlorowane bifenyle są uważane za bardzo niebezpieczne dla naszego zdrowia, ze względu na ich wysoką toksyczność, trwałość i zdolność do kumulacji w organizmie człowieka. Głównym źródłem emisji tych związków do środowiska są procesy spalania w sektorze komunalnym. Cel pracy. Celem pracy była ocena narażenia mieszkańców Śląska na dioksyny i polichlorowane bifenyle pobrane wraz z powietrzem w procesie oddychania, w zależności od pory roku. Materiał i metody. Poboru prób pyłu atmosferycznego dokonano za pomocą wysokoprzepływowego aspiratora firmy Staplex Model TFIA 2 w kilku śląskich miastach, w okresie letnim i grzewczym. W zebranym materiale oznaczono stężenie dioksyn, furanów i polichlorowanych bifenyli (dl PCB, ndl PCB) metodą kapilarnej chromatografii gazowej i wysokorozdzielczej spektrometrii masowej. Wyniki. Przeprowadzone badania prób powietrza w wybranych miejscowościach województwa śląskiego wykazały znacznie wyższe, bo sięgające kilkuset procent stężenia dioksyn i polichlorowanych bifenyli w sezonie grzewczym niż w sezonie letnim. Oznaczone, bardzo wysokie stężenia zarówno TCDD, PCB 126 jak i ndl PCB wskazują na duże ryzyko zdrowotne. Wnioski. Narażenie drogą oddechową na PCB i PCDD/F pobrane wraz z pyłem zawieszonym w okresie grzewczym jest wysokie i stanowi zagrożenie zdrowia ludności. Można je zmniejszyć poprzez zmianę systemu ogrzewania mieszkań i rygorystyczne zakazy spalania odpadów w gospodarstwach domowych. Słowa kluczowe: dioksyny, furany, polichlorowane bifenyle, zanieczyszczenie powietrza, narażenie 9

10 Benchmarks - nowa jakość w polityce zdrowotnej Katarzyna Brukało Zakład Polityki Zdrowotnej, Wydział Zdrowia Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ul. Piekarska 18, Bytom Adres do korespondencji: ul. Piekarska 18, Bytom, kbrukalo@sum.edu.pl Wstęp: Benchmarking to obserwowanie najlepszych w danej branży i uczenie się od nich sprawdzonych metod działania i organizacji, a następnie dostosowywanie ich do realiów własnych i wprowadzanie ich w życie. Wydaje się, iż optymalizacja podejmowanych działań pożądana jest także w polityce zdrowotnej, przed którą stają wyzwania związane z rosnącymi oczekiwaniami pacjentów i pracowników systemu. Cel pracy: Porównanie wskaźników dotyczących jakości życia oraz udowodnienie ich użyteczności jako benchmarków (punktów odniesienia) w analizach nie tylko ekonomicznych, ale także polityce społecznej i zdrowotnej. Materiał i metody: W pracy dokonano zestawienia wskaźników jakości, długości i poziomu życia, wskazując na ich dotychczasową funkcję oraz na możliwości ich wykorzystania w analizach i procesie decyzyjnym dokonywanym w obszarze polityki zdrowotnej. Wyniki: Analizowane wskaźniki wykorzystywane są w wąskich, specjalistycznych analizach zaś potencjał ich użyteczności jest zdecydowanie większy i służyć może nie tylko wąskiemu gronu ekspertów, ale całemu społeczeństwu. Np. wskaźnik długości życia w zdrowiu (HLY) obrazuje nie tylko stan zdrowia populacji, ale niesie informację także o granicy wieku produkcyjnego społeczeństwa, która to jest istotna dla rozwiązań z obszaru polityki emerytalnej. Wnioski: Koniecznym wydaje się opracowanie i wyselekcjonowanie wskaźników, które stanowić będą benchmarki w polityce zdrowotnej. Wskaźniki takie powinny dotyczyć nie tylko doskonalenia zarządzania placówką ochrony zdrowia czy podnoszenia jakości usług, ale także służyć polityce zdrowotnej w ogóle od momentu jej tworzenia aż po realizację. Bowiem benchmarki polityki zdrowotnej winny stanowić punktu odniesienia także dla innych polityk- np. socjalnej (jakość życia), emerytalnej (produktywność), farmaceutycznej (farmakoekonomika). Słowa kluczowe: wskaźniki jakości i poziomu życia, polityka zdrowotna, zarządzanie ochroną zdrowia 10

11 Edukacja terapeutyczna w cukrzycy typu 1 u dzieci Ewa Kobos, Mariola Pietrzak, Zofia Sienkiewicz Zakład Pielęgniarstwa Społecznego WNoZ, Warszawski Uniwersytet Medyczny Adres do korespondencji: Ewa Kobos, ul. Ciołka 27, Warszawa, tel , kobewa@interia.pl Wzrost wskaźnika zapadalności na cukrzycę w grupie dorosłych i dzieci w Polsce oraz na świecie, przyczynił się do zmiany strategii leczenia cukrzycy z modelu chorobowego na model terapii własnej - samokontroli, a edukacja pacjenta stała się czynnikiem terapeutycznym równie ważnym co farmakoterapia. Według WHO edukacja terapeutyczna jest procesem ciągłym, stanowiącym integralną część leczenia, której podmiotem jest chory. Jej podstawą jest aktywne uczestnictwo pacjenta w procesie leczenia oraz konieczność planowania i wdrażania programów edukacyjnych, w których specyficzne cele kształcenia i zadania edukacyjne będą kierowane do: chorego dziecka, rodziców i opiekunów, pozostałych członków rodziny. W zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego podkreśla się, że edukacja jest stałym, integralnym i niezbędnym składnikiem postępowania terapeutycznego w cukrzycy w trakcie każdej wizyty lekarskiej, w momencie postawienia diagnozy oraz w oparciu o coroczną ocenę potrzeb szkoleniowych pacjenta, bądź na jego prośbę. Dzieci są grupą wymagającą specyficznego podejścia dydaktyczno-wychowawczego. Planując programy edukacji, należy odpowiednio dobrać metody, techniki i formy nauczania. Realizowane treści powinny uwzględniać indywidulane potrzeby i możliwości zależne od: płci, wieku, poziomu wykształcenia, problemów medycznych, rodzaju stosowanej insulinoterapii, obecności powikłań. Programem powinno się objąć również rodzinę i opiekunów dziecka. Podstawą wdrażanej edukacji powinny być międzynarodowe rekomendacje wzbogacone o aspekty specyficzne dla danego kraju. Zaleca się wprowadzanie programów edukacyjnych o udokumentowanej skuteczności, potwierdzonej wynikami badań. W pracy dokonano przeglądu w zakresie zorganizowanej edukacji cukrzycy u dzieci. Omówiono zalety edukacji zorganizowanej oraz zwrócono uwagę na bariery jakie dostrzega się w rozwoju tego typu edukacji. Skupiono sią na międzynarodowych i polskich wytycznych dotyczących funkcjonowania zespołów interdyscyplinarnych, organizacji środowiska nauczania, struktury programów edukacyjnych, doborze treści nauczania, metod i technik nauczania oraz problemach oceny skuteczności realizowanych programów. 11

12 Preferencje żywieniowe dzieci w wieku 7-10 lat Agnieszka Bielaszka 1, Elżbieta Grochowska Niedworok 2, Agata Kiciak 1, Elżbieta Szczepańska 2, Marek Kardas 1, Beata Całyniuk 2, Aleksandra Zima-Dańczyk 2 1 Zakład Technologii i Oceny Jakości Żywności Katedry Dietetyki, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach 2 Zakład Żywienia Człowieka Katedry Dietetyki, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Adres do korespondencji: Zakład Technologii i Oceny Jakości Żywności, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zabrze, ul. Jordana19, e- mail:abielaszka@wp.pl Wstęp. Na prawidłowe żywienie wpływają nawyki i upodobania żywieniowe, które kształtują się od najmłodszych lat życia. Ważną rolę w tym procesie odgrywają rodzice, od których dziecko uczy się tego, co jest zdrowe, a co nie. Cel pracy. Celem pracy jest analiza upodobań żywieniowych dzieci w wieku 7-10 lat w opinii dzieci i ich rodziców, jak również stwierdzenie czy występują zależności między częstością spożycia wybranych produktów, a upodobaniami żywieniowymi uczniów w opinii ich opiekunów. Materiał i Metody. Badaniem objęto grupę 220 osób, w tym 110 uczniów w wieku 7-10 lat mieszkających w Zabrzu i Rudzie Śląskiej i grupę 110 rodziców tych dzieci, wykorzystując dwa autorskie kwestionariusze ankiety. Dokonano analizy statystycznej używając miedzy innymi testu χ 2 Pearsona, przyjmując poziom istotności α = 0,05. Wyniki. Większość produktów spożywczych z analizowanych grup żywności była lubiana przez dzieci. W badaniach wykazano że preferowanymi owocami były jabłka, które 92% dzieci bardzo lubiło. Spośród warzyw, najchętniej uczniowie spożywali ogórki (67%), a z grupy produktów mlecznych, uczniowie wskazali na mleko (62%) i jogurt owocowy (56%). Do szczególnie nielubianych produktów zaliczano kwaśne fermentowane przetwory mleczne, takie jak maślanka, której nie lubiło 55% dzieci, ryby (22%) i ciemne pieczywo (21%). Wnioski. Zdecydowana większość badanych rodziców dobrze zna upodobania żywieniowe swoich dzieci., nie wykazano jednak w badaniach zależności między preferowaniem danych produktów przez dzieci, a odpowiednim poziomem ich spożycia. Wyniki badań wskazują na potrzebę edukacji żywieniowej zarówno dzieci, jak i ich rodziców z zakresu zasad prawidłowego żywienia i jego wpływu na rozwój dorastających dzieci. Słowa kluczowe: upodobania, preferencje żywieniowe, dzieci 12

13 Zakres edukacji zdrowotnej w szkołach ponadgimnazjalnych a zapotrzebowanie na promocję zdrowia Mariola Pietrzak, Ewa Kobos, Halina Cieślak, Barbara Knoff Warszawski Uniwersytet Medyczny, Zakład Pielęgniarstwa Społecznego Adres do korespondencji: Mariola Pietrzak, Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27, tel Wstęp. Szkoła jest miejscem, w którym tworzone są wzorce przenoszone do życia zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli. Skuteczność edukacji zdrowotnej w istotnej mierze uzależnione jest od środowiska szkolnego. Cel pracy. Ukazanie zapotrzebowania na promocję zdrowia realizowaną w szkołach ponadgimnazjalnych. Materiał i metody. Analiza literatury. Wyniki. Edukacja zdrowotna w szkole jest realizowana zarówno przez nauczycieli, jaki i pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania. Badania epidemiologicznie jednoznacznie wskazują na podejmowanie przez młodzież negatywnych zachowań zdrowotnych. Wnioski. Szkoła obok rodziny jest głównym edukatorem zdrowia i odgrywa fundamentalne znaczenia w umacnianiu prawidłowych zachowań zdrowotnych uczniów. Zarówno pracownicy oświaty i służby zdrowia są odpowiedzialni za proces edukacji zdrowotnej realizowanej w szkole. Niedostatki w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki negatywnie rzutują na stan zdrowia uczniów i przyczyniają się do negatywnie do stanu zdrowia w późniejszym wieku. Istotne wydaje się wyrównanie dostępności do promocji i profilaktyki w szkołach. Słowa kluczowe: edukacja zdrowotna, promocja zdrowia, szkoła, zachowania zdrowotne. 13

14 Informatyzacja opieki zdrowotnej w Polsce jako kierunek poprawy efektywności kosztowej systemu Anna Hnatyszyn-Dzikowska, Michał Chojnacki, Agata Gastecka Zakład Ekonomiki Zdrowia, Katedra Zdrowia Publicznego, Colegium Medicum UMK ul. Sandomierska 16, Bydgoszcz Adres do korespondencji: a.hnatyszyn@cm.umk.pl, tel Mimo wszechobecności nowych technologii i towarzyszących im usług elektronicznych w życiu codziennym, analiza dowolnego systemu opieki zdrowotnej wskazuje na wciąż niski stopień implementacji rozwiązań IT w opiece zdrowotnej. Celem pracy jest wskazanie, na podstawie przeglądu literatury, iż informatyzacja prowadzi do większej efektywności kosztowej. Na tym tle została dokonana ocena stopnia informatyzacji systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Poruszone zostały również aspekty nieefektywnych działań, bariery utrudniające informatyzację systemu oraz kierunki optymalnych rozwiązań, które mogą pozytywnie wpłynąć na efektywność systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Wskazano, iż za niski stopień informatyzacji odpowiada funkcjonujący model polityczny. Z jednej strony jest to obszar na który przeznaczane są coraz większe fundusze publiczne, z drugiej obserwuje się niski stopień dojrzałości relacji między interesariuszami modelu opieki zdrowotnej. Zmiana orientacji modelu z producenta na konsumenta może przyczynić się do szybszej i bardziej efektywnej dyfuzji innowacji, co poskutkuje racjonalizacją kosztów w systemie. Słowa kluczowe: system opieki zdrowotnej, efektywność kosztowa, informatyzacja 14

15 Wiedza i świadomość pracowników wybranych zakładów żywienia zbiorowego w zakresie systemu HACCP, GHP, GMP Agnieszka Bielaszka, Agata Kiciak, Marek Kardas, Mateusz Grajek, Karolina Wałach Zakład Technologii i Oceny Jakości Żywności, Katedra Dietetyki, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Adres do korespondencji: ul. Jordana 19, Zabrze-Rokitnica Wstęp. Wdrożenie systemów HACCP, GHP oraz GMP stanowi gwarancję bezpieczeństwa i wysokiej jakości zdrowotnej żywności. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, na wszystkie zakłady żywienia zbiorowego został nałożony obowiązek wdrożenia systemu HACCP. Częste szkolenia i podnoszenie świadomości personelu powinno stanowić klucz do pełnej realizacji zadań systemowych. Cel pracy. Celem pracy jest analiza i ocena rzeczywistego stanu wiedzy i świadomości pracowników wybranych zakładów żywienia zbiorowego w kontekście praktycznej realizacji wdrożonego systemu HACCP, GHP i GMP. Materiał i metody. Badania przeprowadzone zostały w 28 zakładach żywienia zbiorowego typu otwartego i zamkniętego na terenie Śląska, wśród 150 pracowników powyżej 18 roku życia. Badani zatrudnieni byli na stanowiskach: kucharz, kelner, kierownik zakładu żywienia oraz intendent. Badanie oparto o autorski kwestionariusz ankiety, badający rzeczywisty poziom wiedzy świadomość badanych pracowników. Wyniki. W pracy przedstawiono aktualny poziom wiedzy i świadomości pracowników wybranych zakładów żywienia zbiorowego na terenie śląska. Wyniki badań przeprowadzonych wśród pracowników przemysłu gastronomicznego potwierdziły niski poziom wiedzy i świadomości w kontekście praktycznej realizacji zadań wśród osób zatrudnionych. Jedynie 11,0% ankietowanych odpowiedziało poprawnie na ponad 70,0% procent stawianych pytań testowych badających wiedzę. Żaden pracownik nie przekroczył progu 90,0% poprawnych odpowiedzi, a 47,0% znało odpowiedź na zaledwie jedną trzecią pytań testowych. Wyniki wykazały także niską świadomość higieniczną badanych pracowników zakładów żywienia zbiorowego. Wnioski. Tylko ciągła edukacja i weryfikacja działań personelu w kontekście zadań HACCP, GHP i GMP przyczyni się do pełnej i praktycznej realizacji wdrożonych systemów. Słowa kluczowe: HACCP, pracownicy, zakłady żywienia zbiorowego 15