Majowy numer Kujona to wydanie specjalne, poświęcone. poecie, Czesławowi Miłoszowi.

Transkrypt

1 I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sokołowie Podlaskim 5/2011/87 Majowy numer Kujona to wydanie specjalne, poświęcone wyjątkowemu poecie, Czesławowi Miłoszowi. W ten sposób włączamy się w obchody roku noblisty. Przypominamy jego sylwetkę twórczą oraz niektóre fakty z poruszającej biografii. Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż, moja rodzina, już od XVI wieku posługiwała się językiem polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim, nie litewskim, poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy nigdy mnie nie opuściły. (fragment wykładu z 1980 roku) W numerze ponadto wywiad z Beatą Kołek - tegoroczną maturzystką, absolwentką naszego liceum z klasy humanistycznej - poetką - oraz kolejne dwa jej wiersze (s. 6-7).

2 BIOGRAFIA CZESŁAWA MIŁOSZA Szetejnie DZIECIŃSTWO I MŁODOŚĆ Czesław Miłosz urodził się w Szetejniach na Litwie 30 czerwca 1911 r. Do miejsc dzieciństwa poeta często odwołuje się w swojej twórczości. Specyficzny, polsko-litewski tygiel narodowy prowokuje do poszukiwań własnej tożsamości i korzeni.. Lata szkolne W 1918 r. Miłosz stał się uczniem wileńskiego gimnazjum, a w 1929 r. studentem Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Wileńskiego. W czasie studiów debiutował jako poeta w grupie literackiej Żagary. Lata studenckie WIEK MĘSKI W 1935 r. Czesław Miłosz rozpoczął pracę w Polskim Radiu w Wilnie. Po roku został zwolniony za liberalizm i ocenianie rzeczywistości z perspektywy estetycznej. W 1937 r. podjął pracę także w Polskim Radiu, ale w Warszawie. Po wybuchu wojny uczestniczył w podziemnym życiu literackim okupowanej stolicy jako Jan Syruć. W 1945 r. znalazł się w Krakowie, skąd obserwował narodziny kolejnego totalitaryzmu. W latach był urzędnikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz attache kulturalnym PRL w Nowym Jorku i Paryżu. Ostatecznie wybrał los politycznego emigranta. Paryż W Paryżu n a w i ą z a ł współpracę z Instytutem Literackim Jerzego Giedroycia. Swoją twórczość podporządkował wnikliwej analizie procesów historycznopolitycznych, zachodzących w Europie oraz ocenie ludzi tworzących kulturę w systemie totalitarnym. W 1960 r. Czesław Miłosz wyjechał do USA. Przyjął propozycję objęcia posady profesora na Wydziale Języków i Literatur Słowiań- skich na Uniwersytecie w Berkeley. Od tej pory popularyzował polską literaturę, a szczególnie poezję w USA i na świecie. Berkeley W latach siedemdziesiątych zyskał uznanie światowe, otrzymał wiele nagród za twórczość, m.in.. przekładową. W Polsce natomiast był praktycznie nieznany. W 1980 r. Miłosz za całokształt twórczości otrzymał Nagrodę Nobla. Medal Nagrody Nobla Solidarność i stan wojenny w Polsce przywróciły poecie należną mu sławę. OSTATNIA DEKADA W 1992 r. po 52 latach odwiedził Litwę, a w 1993 r.. powrócił na stałe do Polski, do Krakowa.. Do końca był aktywny, twórczy, doceniany i nagradzany. Zostawił polskiej kulturze imponującą spuściznę: poezję, eseistykę, powieści, prace naukowe. Zmarł 14 sierpnia 2004 r. w Krakowie. Oprac. na podst. - M

3 Poemat o czasie zastygłym Trzy zimy Pieśń niepodległa Ocalenie Traktat moralny Zniewolony umysł Zdobycie władzy Dolina Issy Traktat poetycki Rodzinna Europa Człowiek wśród skorpionów Gucio zaczarowany Miasto bez imienia Ziemia Urlo Ogród nauk Hymn o perle Nieobjęta ziemia Kroniki Metafizyczna pauza Poszukiwanie ojczyzny Rok myśliwego Szukanie ojczyzny Na brzegu rzeki Legendy nowoczesności Życie na wyspach Piesek przydrożny Abecadło Miłosza Wyprawa w dwudziestolecie To Orfeusz i Eurydyka O podróżach w czasie (wykaz obejmuje wybrane dzieła) M. TWÓRCZOŚĆ CZESŁAWA MIŁOSZA przekład Biblii (wybrane księgi) 1993 Historia literatury polskiej autor przekładów na język polski: Szekspira Miltona Eliota Yeatsa 1994 odznaczony Orderem Orła Białego On w dwóch, trzech wierszach z jakimś rytmem zamyka całą filozofię bytu. To jest chyba jakiś wielki talent. Filozofowie piszą traktaty na sześciuset stronach. A on w kilku zdaniach (Marek Edelman)...Zdumiewa zakres tematyczny i problemowy tej eseistyki, zdumiewa umiejętność łączenia wątków autobiograficznych z refleksjami dotyczącymi kwestii najrozmaitszych filozoficznych, literackich, historycznych, społecznych (Michał Głowiński) Nagroda Literacka Neustadt (tzw. Mały Nobel)) Nagroda Nobla Wykładowca Harvard University Doktorat honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego Doktorat honoris causa Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie Odznaczony Orderem Wielkiego Księcia Giedymina Członek Polskiej Akademii Umiejętności Posiadacz legitymacji nr 1 Stowarzyszenia Pisarzy Polskich Diamentowy Mikrofon Polskiego Radia Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa Pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce w Krakowie Oprac. na podst. Wikipedii-M. -3-

4 WRAŻENIA I REFLEKSJE UCZNIÓW KL. I A PO PRZECZYTANIU WIERSZY CZESŁAWA Z jednej strony utwór Wiara jest trudny do zrozumienia, z drugiej odczytujemy wyraźną życiową wskazówkę: nie warto ślepo wierzyć (Paweł, Patryk); W wierszu Sens zawarta jest refleksja o tym, jak człowiek od początku swego istnienia stara się poznać sens życia. I ciągle ma na ten temat wątpliwości. (Jola, Damian) Utwór Zaklęcia ojca to poetyckie wspomnienie osoby wielkiej, docenionej dopiero po śmierci. Przykuwa w nim uwagę fragment mający charakter sentencji: Mali są ludzie, wielkie są ich dzieła. (Magda, Monika) Piosenka o końcu świata zaskoczyła nas pomysłowością ujęcia tematu. Jest ono zupełnie inne niż ogólne wyobrażenia. (Robert, Tomek) W wierszu Zapomnij podjęty został temat przemijania oraz tego, co warto zachować w pamięci; nie trzeba pamiętać, zdaniem poety, o cierpieniach - doznanych i zadanych ( Michał, Adam) Utwór Tak mało jest smutny, uświadamia to, jak szybko przemija życie. Osoba mówiąca to człowiek doświadczony, stary. (Paulina, Paulina) Wiersz Miłość wywiera na nas duże wrażenie. Podmiot liryczny bardzo wiarygodnie formułuje definicję miłości. Można wywnioskować z niego, że tylko ci, co doświadczają miłości, żyją w pełni (Milena, Dominika) Traktat poetycki jest bardzo aktualny dzisiaj. Ludzie nie chcą szukać tego, co ukryte, wolą gotowe rzeczy (Tomek, Maciek) Utwór Który skrzywdziłeś wyznacza ważną rolę poecie. Ma on krytykować i oskarżać, tych, co znęcają się nad ludźmi. Jest zrozumiały, dobitny (Martyna, Patrycja) Dar podnosi człowieka na duchu, przywraca świadomość sensu życia, pozwala zapomnieć o problemach (Daria, Asia) Czesław Miłosz o poezji w Ars poetica? Podmiot liryczny z wiersza Ars poetica? możemy utożsamić z samym Miłoszem. Opowiada on o istocie poezji i jej wpływie na twórcę. Jego zdaniem utwór pozwala poecie na wniknięcie w głąb siebie. Jest odbiciem osobowości piszącego. Często poeta z własnych dzieł może dowiedzieć się o sobie czegoś zaskakującego. Według osoby mówiącej w wierszu, poezję dyktuje wewnętrzny głos sumienia, dlatego z dzieła można niejednokrotnie odczytać słabość artysty. Miłosz nie łudzi się, iż poeta przekazuje jedynie pozytywną energię odbiorcy czasami to jego żale, troski, a nawet chorobliwe myśli emanują z utworu. Pisanie może być rodzajem psychoterapii, ujściem dla emocji, literackim przetworzeniem własnych odczuć. Podmiot liryczny nazywa zaletą poezji -4-.cd.s.5

5 KTÓRY SKRZYWDZIŁEŚ Który skrzywdziłeś człowieka prostego Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając, Gromadę błaznów koło siebie mając Na pomieszanie dobrego i złego, Choćby przed tobą wszyscy się skłonili Cnotę i mądrość tobie przypisując, Złote medale na twoją cześć kując, Radzi że jeszcze jeden dzień przeżyli, Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta Możesz go zabić - narodzi się nowy. Spisane będą czyny i rozmowy. Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy I sznur i gałąź pod ciężarem zgięta. Washington D.C., 1950 MIŁOŚĆ Miłość to znaczy popatrzeć na siebie, Tak jak się patrzy na obce nam rzeczy, Bo jesteś tylko jedną z rzeczy wielu. A kto tak patrzy, choć sam o tym nie wie, Ze zmartwień różnych swoje serce leczy, Ptak mu i drzewo mówią: przyjacielu. Wtedy i siebie, i rzeczy chce użyć, Żeby stanęły w wypełnienia łunie. To nic, że czasem nie wie, czemu służyć: Nie ten najlepiej służy, kto rozumie. cd. ze s. 4 to, że pokazuje twórcy jego prawdziwe oblicze, ego, które w mniemaniu artysty mogło wyglądać zupełnie inaczej. Nazwanie tej cechy poezji pożyteczną ja poddałabym polemice, gdyż poznanie siebie może być na tyle bolesne, że wpłynie negatywnie na całe życie (zaprzestanie pisania, wrażenie nihilizmu, uczucie braku tożsamości). Jednak realny wpływ poezji na psychikę człowieka zależy od osobistej recepcji i możliwości. Za każdym razem, gdy czytam Ars poetica?, moja uwagę przykuwa mały, ale ważny szczegół wyraz sztuka zapisany wielką literą. Interpretację tego faktu jako ironii lub umiłowania sztuki pozostawiam jednak czytelnikom. Beata Kołek -5-

6 Szczególnie lubię Piosenkę o końcu świata z tegoroczną maturzystką, poetką z naszego liceum - Beatą Kołek - rozmawia Aneta Tomkiel A.T. Na swoim koncie masz już sporo sukcesów. Możesz je przypomnieć? B.K. Są to: I miejsce w Turnieju Jednego Wiersza VII Spotkaniuez Poezją i Prozą Podlasia); I miejsce w wewnątrzszkolnym konkursie,,przyroda Nie Obroni Się Sama" w Ceranowie 207; wyróżnienie w Podlaskim Konkursie Poetyckim Twórczość Dzieci i Młodzieży w Repkach; są to publikacje: współpraca z,,kujonem",,,siedleckim Nieregularnikiem Literackim"; mam również 8 utworów w antologii,,nadbużańskie krajobrazy". A.T. Jak zaczęła się Twoja przygoda z poezją? B.K. Moja przygoda z poezją zaczęła się wtedy, gdy miałam 14 lat. Pewnego razu usiadłam za biurkiem i tak po prostu zaczęłam pisać o tym, co czuję. Tak powstał mój pierwszy wiersz, a ponieważ początki są trudne, był nieco nieudolny... Jednak dziś patrzę na niego z sentymentem. A.T. O czym są Twoje wiersze? B.K. W tych wierszach jest chyba wszystko:) od optymizmu po pesymizm. W moim biurku są wiersze o miłości, przyrodzie, Bogu, przemyślenia na temat istnienia człowieka i sensu życia. Są też takie, w których bawię się znaczeniami poszczególnych słów, czy formą. A.T. Skąd czerpiesz inspiracje? B.K. Inspiracje nasuwa mi codzienność. Inspiruje mnie ciągle coś innego. Czasem mam wrażenie, że dzięki poezji odkrywam świat wciąż na nowo i nieustannie dowiaduję się o nim czegoś, o czym nie wiedziałam. Chociaż znam go od osiemnastu lat, potrafi mnie zaskoczyć. Staram się ukazać to w mojej poezji. A.T. Do kogo adresujesz swoje wiersze? B.K. Nigdy się nad tym nie zastanawiałam. Myślę, że to są osoby wrażliwe. Może trochę podobne do mnie? A.T. Czy swoją przyszłość wiążesz z poezją? B.K. Zawodowej przyszłości nie wiążę z poezją, ale oczywiście zamierzam cały czas tworzyć dla przyjemności. Jestem Parodia wahania. Wysłanniczka niepewności. Jestem. Być może tylko dlatego, Że Bogu zbywał jeden tyczkowaty cień. Jestem. Być... Może - tylko dlatego, Żeby sobie być. Po prostu. Beata Kołek maja DNI MIŁOSZA W I LO W programie: konkurs plastyczny konkurs wiedzy o poecie Śpiewanie Miłosza konkurs na prezentację Zapraszamy! -6-

7 Życzymy Ci, Beato, spełniania marzeń, realizacji planów, wielu sukcesów, w tym poetyckich, samych dobrych ludzi na życiowej drodze oraz dziękujemy raz jeszcze za współpracę z Kujonem Redakcja Szczególnie lubię Piosenkę o końcu świata A.T. Czy planujesz wydać tomik wierszy? B.K. Na razie nie planuję takiego przedsięwzięcia. Moje wiersze są publikowane w niektórych literackich magazynach lokalnych, w Kujonie czy na portalach internetowych, co jest dla mnie równie satysfakcjonujące jak wydanie własnego tomiku. A.T. Czym oprócz pisania lubisz zajmować się w wolnych chwilach? B.K. Przede wszystkim spaniem (jestem strasznym śpiochem). A poza tym czytam książki, spędzam czas w ogrodzie. A.T. Co jest Twoim życiowym marzeniem? B.K. Chciałabym być w pełni dobrym człowiekiem. Na razie trochę mi do tego brakuje, ale cały czas się staram. A.T. Rok 2011 został ogłoszony rokiem Czesława Miłosza. Czy lubisz jego poezję? B.K. Tak, chociaż nie każdy utwór jest łatwy w odbiorze. Szczególnie lubię Piosenkę o końcu świata. A.T. Kto jest Twoim ulubionym poetą? B.K. Nie mam jednego faworyta. Lubię Mickiewicza. Jest już trochę niedzisiejszy, ale może właśnie za to go lubię? Cenię sobie także Słowackiego, utkwił mi mocno w pamięci fragment wiersza Z pamiętnika Zofii Bobrówny:,,Nim kwiat przekwitnie, nim gwiazdka zleci, słuchaj- bo to są najlepsi poeci. Natomiast Kazimierza Wierzyńskiego cenię za nieograniczony optymizm i umiejętność przelania go na papier. A.T. Dziękuję za rozmowę. Gołębie na peronie Mój pociąg uciekł, a ludzie tłoczyli się wszędzie. I od tej pory pamiętam tylko, że Ty karmiłeś gołębie. Sam sobie, nie patrząc, czy ktoś kroczy nuciłeś ulotną piosenkę zwróciłeś nagle na mnie swe oczy i mocno chwyciłeś za rękę. Od tamtej pory razem karmiliśmy gołębie zawsze na tym samym peronie. Mając tylko siebie, nie bacząc co będzie, czas posrebrzył nam skronie. Dziś na peronie skrzydlate tłumy świat nadal biegnie, lecz już beze mnie. Ja żyję ciągle chwilami zadumy wspominając, jak Ty tu karmiłeś gołębie. Beata Kołek

8 Krasnogruda - wieś nad jeziorem Hołny w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie sejneńskim, w gminie Sejny. W latach miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. We wsi znajduje się dworek z końca XVII wieku - dawna siedziba Macieja Eysmonta - fundatora kościoła w Żegarach. We dworze często przebywał Czesław Miłosz, którego matka była córką właściciela. To, co się teraz w Krasnogrudzie dzieje, jest bardzo ważne. Grupka zapaleńców z sejneńskiego Ośrodka i Fundacji "Pogranicze" wymyśliła, że pod litewską granicą, w miejscu bliskim Miłoszowi, powstanie Międzynarodowe Centrum Dialogu. 30 czerwca 2011 centrum zostanie w Krasnogrudzie otwarte! Redakcja w składzie: Michalina Bartnik, Grzegorz Czesławiak, Beata Kołek, Daria Prętczyńska, Olga Szczepańska, Aneta Tomkiel. opiekunowie redakcji: Dorota Bartnik, Krystyna Jasińska; adres redakcji: I LO im. M. Skłodowskiej - Curie w Sokołowie Podlaskim ul. Sadowa 11; redkujon@vp.pl