Wpływ leczenia uzdrowiskowego w Wysowej- -Zdroju na stopień wyrównania cukrzycy typu 2
|
|
- Alojzy Markowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Mariusz Paszkot 1, Władysław Grzeszczak 2, Janina Kokoszka-Paszkot 1 PRACA ORYGINALNA 1 Uzdrowisko Wysowa SA w Wysowej-Zdroju, 2 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu Wpływ leczenia uzdrowiskowego w Wysowej- -Zdroju na stopień wyrównania cukrzycy typu 2 The influence of Wysowa spa treatment on metabolic control in type 2 diabetes Abstract Background. The aim of the study was to evaluate the effect of spa treatment in Wysowa Health Resort on metabolic control in type 2 diabetes. Materials and methods. Our study included 453 patients during spa treatment in Wysowa Health Resort. We measured body weight, height and calculated body mass index. The following parameters were determined: urine, blood glucose, fructosamine, albuminuria and creatinuria. Blood pressure was measured twice a week. Results. We observed significantly lowering of body weight, body mass index, fructosamine and mean blood glucose levels. Conclusions. We observed that education, diet and physical activity during spa treatment improve metabolic control of type 2 diabetes. There was no increase of blood pressure during spa treatment of type 2 diabetes patients in Wysowa Health Resort. key words: type 2 diabetes, metabolic control, spa treatment Wstęp Wysowa-Zdrój leży na wysokości 520 m n.p.m. w południowo-wschodniej części województwa małopolskiego przy granicy ze Słowacją u źródeł rzeki Ropy. Cały obszar uzdrowiska Wysowa (poniżej 750 m n.p.m.) jest objęty bioklimatem umiarkowanie bodźcowym. Bioklimat silnie bodźcowy dotyczy jedynie wysokich partii gór otaczających Wysową (powyżej 750 m n.p.m.). Na terenie uzdrowiska w sanatorium Biawena od października 1993 roku istnieje Ośrodek Naukowo-Badawczy Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śląskiej Akademii Medycznej. W ośrodku oprócz leczenia uzdrowiskowego prowadzi się również intensywne szkolenia chorych na cukrzycę w ramach 24-dniowych turnusów. Leczeniem i edukacją zajmuje się zespół składający się z lekarza, pielęgniarki, dietetyczki i laborantki. Zajęcia teoretyczne oraz praktyczne Adres do korespondencji: Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śl. AM ul. 3 Maja 13/15, Zabrze tel. +48 (0 prefiks 32) , faks +48 (0 prefiks 32) Copyright 2002 Via Medica, ISSN odbywają się w kilkunastoosobowych grupach chorych leczonych hipoglikemizująco w ten sam sposób. Tematyka szkoleń obejmuje wiadomości ogólne o cukrzycy, samokontrolę, zasady insulinoterapii, pielęgnację stopy, problemy życia codziennego chorych na cukrzycę. Szczególną uwagę przywiązuje się do szkolenia praktycznego z zakresu diety i rehabilitacji ruchowej. W ramach leczenia uzdrowiskowego dla każdego chorego ustala się dietę zgodnie z wyliczonym zapotrzebowaniem kalorycznym, a także poddaje się go rehabilitacji ruchowej według stopnia wydolności fizycznej. Dwa filary niefarmakologicznego leczenia cukrzycy typu 2, to znaczy dieta i wysiłek fizyczny, stanowią podstawę leczenia uzdrowiskowego. Ponadto chorzy w ramach leczenia uzdrowiskowego korzystają z zabiegów balneologicznych i fizykalnych, na które składają się kuracja pitną wodą mineralną ze źródeł Józef lub Henryk (krenoterapia), kąpiele mineralne, kinezyterapia obejmująca oprócz zajęć na sali gimnastycznej codzienne spacery po parku zdrojowym, elektroterapia, masaże i hydroterapia. Prowadzone szkolenia mają na celu nie tylko racjonalne wykorzystanie czasu, ale przede wszystkim wprowadzenie do codziennego życia chorych na cukrzycę dobrych nawyków zarówno żywieniowych, jak i rehabilitacyjnych. Umożliwia to lepsze wyrównanie cukrzycy, a tym samym dłuższe życie bez powikłań tej choroby. 111
2 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr 1 Cel pracy Celem pracy było znalezienie odpowiedzi na pytania: 1. Czy edukacja, leczenie dietetyczne i rehabilitacja ruchowa prowadzona u chorych na cukrzycę typu 2 w ramach leczenia uzdrowiskowego wpływają na poprawę wyrównania cukrzycy, zmianę masy ciała i wskaźnika masy ciała? 2. Jak wpływa tak prowadzone kompleksowe leczenie u chorych na cukrzycę typu 2 na wysokość ciśnienia tętniczego krwi? Materiał i metody Autorzy na podstawie przeprowadzonych badań u chorych na cukrzycę typu 2 wykazali, że kompleksowo prowadzone leczenie uzdrowiskowe prowadzi do: znamiennego spadku masy ciała, znamiennego spadku wskaźnika masy ciała, znamiennego spadku średniej glikemii, znamiennego spadku stężenia fruktozaminy. Spadki te obserwuje się u kobiet i mężczyzn zarówno bez współistniejącej nefropatii cukrzycowej, jak i z tym schorzeniem. W grupach tych nie obserwowano wzro- Badaniami objęto kolejnych 453 chorych na cukrzycę typu 2 przebywających na leczeniu uzdrowiskowym w Wysowej-Zdroju od maja 1997 do lipca 1998 roku. Wśród badanych było 220 kobiet w wieku lat (średnia wieku 62 ± 8 lat) oraz 233 mężczyzn w wieku lat (średnia wieku 62 ± 8 lat). U każdego chorego na początku i na końcu pobytu w Wysowej-Zdroju określono: masę ciała, wzrost oraz stężenie fruktozaminy we krwi. Ze wzoru BMI = masa wzrost 2 obliczono wskaźnik masy ciała. Stężenie fruktozaminy w surowicy krwi określono metodą kolorymetryczną testem Unimate FRA firmy Roche, zaś stężenie glukozy oznaczono glukometrem typ 890 firmy Remed. U każdego chorego w czasie 24-dniowego pobytu wykonano co najmniej 3 razy dobowy profil glikemii (na początku, w trakcie i na zakończenie pobytu w uzdrowisku). Wartość glikemii określono jako średnią z profilu dobowego. Ponadto u każdego chorego wykonano ogólne badanie moczu, w przypadku braku białkomoczu oznaczono w moczu porannym stężenie albumin oraz kreatyniny, wyznaczając stosunek stężenia albuminy do kreatyniny. Za znamienną albuminurię przyjęto stosunek albumin do kreatyniny powyżej 3,5 u kobiet oraz powyżej 2,5 u mężczyzn. Każdemu choremu 2 razy w tygodniu mierzono ciśnienie tętnicze krwi przy użyciu manometru rtęciowego. Wartość ciśnienia tętniczego wyznaczono jako średnią z następujących pomiarów: u chorego znajdującego się w pozycji stojącej, po 10 minutach siedzenia i po kolejnych 10 minutach przebywania w pozycji leżącej. Analizę statystyczną uzyskanych danych przeprowadzono, wyliczając średnią (x) i odchylenie standardowe (SD, standard deviation). Po wykazaniu, że rozkład badanych zmiennych jest normalny, porównano uzyskane wartości przed leczeniem uzdrowiskowym i po nim, za pomocą testu t-studenta dla zmiennych zależnych. Za statystycznie znamienne przyjęto p < 0,05. Wyniki Wyniki przedstawiono w załączonych tabelach oraz na rycinach. 1. Zmiana masy ciała. U chorych na cukrzycę typu 2 zarówno w grupie kobiet, jak i w grupie mężczyzn pod wpływem leczenia uzdrowiskowego uzyskano znamienny spadek masy ciała. Spadek ten obserwowano zarówno w podgrupach osób bez współistniejącej nefropatii cukrzycowej, jak i z tym powikłaniem (tab. 1). 2. Zmiana wskaźnika masy ciała. U chorych na cukrzycę typu 2 zarówno w grupie kobiet, jak i w grupie mężczyzn pod wpływem leczenia uzdrowiskowego uzyskano znamienny spadek wskaźnika masy ciała. Spadek ten obserwowano zarówno w podgrupach osób bez nefropatii cukrzycowej, jak i z tym powikłaniem (tab. 2). 3. Zmiana stężenia fruktozaminy we krwi. U chorych na cukrzycę typu 2 zarówno w grupie kobiet, jak i w grupie mężczyzn pod wpływem leczenia uzdrowiskowego uzyskano znamienny spadek stężenia fruktozaminy. Spadek ten obserwowano zarówno w podgrupach osób bez współistniejącej nefropatii cukrzycowej, jak i z tym powikłaniem (tab. 3). 4. Zmiana glikemii pod wpływem leczenia uzdrowiskowego. U chorych na cukrzycę typu 2 zarówno w grupie kobiet, jak i w grupie mężczyzn pod wpływem leczenia uzdrowiskowego uzyskano znamienny spadek średniej glikemii. Spadek ten obserwowano w podgrupach osób bez nefropatii, natomiast ze współistniejącą nefropatią cukrzycową tylko u mężczyzn (tab. 4, ryc. 1). 5. Zmiana ciśnienia tętniczego krwi pod wpływem leczenia uzdrowiskowego. Pod wpływem leczenia uzdrowiskowego u chorych na cukrzycę typu 2 nie obserwowano wzrostu ciśnienia skurczowego, rozkurczowego ani średniego ciśnienia tętniczego krwi (MAP, mean arterial pressure) (tab. 5, ryc. 2). Dyskusja 112
3 Mariusz Paszkot i wsp. Uzdrowisko a leczenie cukrzycy Tabela 1. Zmiana masy ciała pod wpływem leczenia uzdrowiskowego Table 1. Changes of body mass during the health resort treatment Zmiana masy ciała [kg] Przed leczeniem Po leczeniu p Kobiety 79,6 ± 14,6 78,0 ± 14,0 < 0,05 Mężczyźni 86,8 ± 12,8 84,9 ± 12,4 < 0,05 Kobiety z nefropatią 79,4 ± 17,6 78,0 ± 17,2 < 0,05 Kobiety bez nefropatii 79,6 ± 14,2 78,0 ± 13,6 < 0,05 Mężczyźni z nefropatią 88,4 ± 14,5 86,9 ± 14,1 < 0,05 Mężczyźni bez nefropatii 86,3 ± 12,3 84,4 ± 11,8 < 0,05 Tabela 2. Zmiana wskaźnika masy ciała pod wpływem leczenia uzdrowiskowego Table 2. Changes of body mass index during the health resort treatment Zmiana wskaźnika masy ciała [kg/m 2 ] Przed leczeniem Po leczeniu p Kobiety 32,1 ± 5,2 31,4 ± 5,0 < 0,05 Mężczyźni 30,0 ± 4,0 29,3 ± 3,9 < 0,05 Kobiety z nefropatią 32,6 ± 6,1 32,0 ± 6,6 < 0,05 Kobiety bez nefropatii 32,0 ± 5,0 31,3 ± 4,8 < 0,05 Mężczyźni z nefropatią 30,7 ± 4,6 30,2 ± 4,5 < 0,05 Mężczyźni bez nefropatii 29,8 ± 3,8 29,1 ± 3,7 < 0,05 Tabela 3. Zmiana stężenia fruktozaminy pod wpływem leczenia uzdrowiskowego Table 3. Changes of fructosamine during the health resort treatment Zmiana stężenia fruktozaminy [µmol/l] Przed leczeniem Po leczeniu p Kobiety 321,8 ± 33,2 307,9 ± 29,2 < 0,05 Mężczyźni 315,4 ± 40,4 305,6 ± 37,0 < 0,05 Kobiety z nefropatią 320,5 ± 37,5 305,2 ± 40,5 < 0,05 Kobiety bez nefropatii 322,1 ± 32,4 308,5 ± 26,4 < 0,05 Mężczyźni z nefropatią 330,4 ± 42,7 320,9 ± 36,6 < 0,05 Mężczyźni bez nefropatii 310,0 ± 38,3 300,0 ± 35,8 < 0,05 Tabela 4. Zmiana średniej glikemii pod wpływem leczenia uzdrowiskowego Table 4. Changes of mean glycaemia during the health resort treatment Zmiana średniej glikemii [mg/dl] I tydzień II tydzień III tydzień p I II p II III p I III Wszyscy 133,1 ± 37,7 124,9 ± 30,2 124,6 ± 32,3 5,34E 12 0, ,94E 09 Kobiety 137,5 ± 37,6 127,9 ± 31,3 126,7 ± 30,1 1,07E 07 0, ,95E 07 Mężczyźni 126,6 ± 35,3 119,6 ± 28,8 120,7 ± 30,3 0, , , Kobiety z nefropatią 150,0 ± 48,5 142,4 ± 46,5 138,6 ± 40,0 0, , , Kobiety bez nefropatii 135,5 ± 35,4 125,7 ± 27,7 124,9 ± 28,0 2,36E 07 0, ,41E 06 Mężczyźni z nefropatią 146,0 ± 43,6 134,7 ± 33,5 135,9 ± 36,3 0, , , Mężczyźni bez nefropatii 121,0 ± 30,4 115,2 ± 25,8 116,3 ± 26,9 0, , ,
4 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr 1 Rycina 1. Zmiana wartości średniej glikemii pod wpływem leczenia uzdrowiskowego Figure 1. Changes of mean glycaemia during the health resort treatment stu ciśnienia skurczowego, rozkurczowego ani średniego ciśnienia tętniczego krwi. Po przeprowadzeniu badań w tak dużej grupie chorych (453 chorych na cukrzycę typu 2) nasuwają się następujące pytania: 1. Jakie czynniki wpływają na zmianę masy ciała oraz wskaźnika masy ciała? 2. Czym uzasadnić poprawę glikemii oraz zmniejszenie stężenia fruktozaminy? 3. Dlaczego nie obserwowano wzrostu ciśnienia tętniczego krwi? W patogenezie cukrzycy typu 2 ogromną rolę oprócz czynnika genetycznego odgrywają czynniki środowiskowe, do których należą: otyłość androidalna, złe nawyki żywieniowe, mała aktywność fizyczna, a także długotrwały stres [1, 2]. Leczenie uzdrowiskowe umożliwia bezpośredni wpływ na te wszystkie czynniki [3 6]. W ramach istniejącego na terenie sanatorium Ośrodka Naukowo-Badawczego Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Nefrologii i Diabetologii opracowano model leczenia uzdrowiskowego chorych na cukrzycę. Model ten łączy elementy edukacji z niefarmakologicznym leczeniem chorych na cukrzycę. Zajęcia edukacyjne prowadzi zespół złożony z lekarza, dietetyczki, laborantki i pielęgniarki. Ich celem jest wyjaśnienie chorym, w jaki sposób mogą sami wpływać na poprawę wyrównania cukrzycy. Zajęcia praktyczne, szczególnie z zakresu żywienia, pozwalają uświadomić chorym, jakie błędy najczęściej popełniają. Obserwacje przeprowadzone przez autorów wskazują, że do takich błędów należy stosowanie diety wysokoenergetycznej z dużą zawartością tłuszczów i węglowodanów prostych przekraczającej faktyczne zapotrzebowanie organizmu. Celem edukacji jest zmiana tych nawyków [5, 7, 8]. Aby praktycznie uświadomić chorym, na czym polegają ich błędy żywieniowe oraz jak należy je eliminować, w ośrodku, w warunkach żywienia zbiorowego, wyodrębniono grupy chorych o podobnym zapotrzebowaniu kalorycznym. Każdej grupie chorych przydzielono stolik, na którym znajdowały się posiłki o kaloryczności 1200, 1600, 2000 i powyżej 2500 kcal/d. Dzięki takiej organizacji wydawania posiłków chorzy mogli zrozumieć, co to znaczy 1200 czy 2000 kcal/d i przekonać się, na czym polegały ich błędy. W czasie posiłków pacjentów informowano, o ile wzrośnie kaloryczność diety, jeżeli zjedzą na przykład 2 ziemniaki, 1 kromkę chleba czy pół talerza zupy więcej. Trudno przecenić rolę aktywności fizycznej. U więk- Tabela 5. Zmiana ciśnienia tętniczego krwi pod wpływem leczenia uzdrowiskowego Table 5. Changes of blood pressure during the health resort treatment Ciśnienie tętnicze [mm Hg] I tydzień II tydzień III tydzień Skurczowe 129 ± ± ± ± ± ± 13 Rozkurczowe 81 ± ± 7 79 ± 7 79 ± 7 80 ± 6 77 ± 6 Średnie 97 ± ± 8 96 ± 8 95 ± 8 95 ± 8 93 ± 8 114
5 Mariusz Paszkot i wsp. Uzdrowisko a leczenie cukrzycy Rycina 2. Zmiana ciśnienia tętniczego krwi pod wpływem leczenia uzdrowiskowego Figure 2. Changes of blood pressure during the health resort treatment szości chorych na cukrzycę typu 2 z towarzyszącą otyłością charakterystyczna jest mała aktywność ruchowa [1, 9]. Leczenie uzdrowiskowe umożliwiało nauczenie chorych kontrolowanego wysiłku fizycznego. Zajęcia odbywały się w grupach chorych o podobnej wydolności fizycznej i obejmowały ćwiczenia ogólnousprawniające oraz wysiłek na ergometrze rowerowym z ciągłym pomiarem tętna. Ponadto chorzy korzystali z codziennych spacerów po parku zdrojowym. Pokonywali co najmniej 2 5 km dziennie. Powszechnie znany jest pogląd o niekorzystnym wpływie leczenia uzdrowiskowego w warunkach klimatu górskiego na wartości ciśnienia tętniczego krwi. Analiza klimatu regionu Wysowej wykazała, że jest on bardzo zbliżony do klimatu górskiego w uzdrowiskach takich, jak Rabka czy Krynica [10]. U chorych na cukrzycę typu 2 istnieje skłonność do współwystępowania nadciśnienia tętniczego. Podobnie jak w leczeniu cukrzycy nie docenia się znaczenia niefarmakologicznych metod leczenia nadciśnienia tętniczego. W warunkach leczenia uzdrowiskowego istnieje większa możliwość zwrócenia uwagi na: normalizację masy ciała, zwiększoną aktywność fizyczną, ograniczenie spożycia soli, relaksację psychiczną [5]. Jak wykazali autorzy, leczenie uzdrowiskowe sprzyja realizacji tych celów. Być może właśnie dlatego zaobserwowano u chorych objętych badaniem tendencję do spadku ciśnienia tętniczego krwi w trakcie leczenia uzdrowiskowego [3, 4]. Z obserwacji autorów wynika, że często przyczyną braku wyrównania metabolicznego cukrzycy są złe nawyki żywieniowe, brak aktywności fizycznej i przewlekły stres. Wyrównaniu metabolicznemu sprzyja usunięcie lub zapobieganie tym czynnikom. Redukcja otyłości osiągana przez zmniejszenie ilości tłuszczów w diecie, spożywanie potraw zawierających węglowodany złożone oraz błonnik, a także zwiększenie aktywności fizycznej to elementy realizowane podczas leczenia uzdrowiskowego. Relaksacji psychicznej sprzyjały zabiegi z zakresu balneoterapii, hydroterapii i fizykoterapii. Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano korzystny wpływ edukacji, diety niskoenergetycznej oraz wzmożonej aktywności fizycznej na wyrównanie metaboliczne cukrzycy. Wydaje się, że relaksacja psychiczna w procesie leczenia uzdrowiskowego odgrywa rolę wspomagającą. Decyzja Ministerstwa Zdrowia zatwierdzająca poszerzenie profilu leczniczego Wysowej-Zdroju o diabetologię wydaje się w pełni uzasadniona. Chorzy na cukrzycę typu 2 uzyskali nie tylko lepsze wyrównanie metaboliczne, ale także zostali teoretycznie i praktycznie przeszkoleni w zakresie życia z chorobą. Takie postępowanie budzi nadzieję na efekty, szczególnie odległe wolniejszy rozwój późnych powikłań, a tym samym realną szansę na wydłużenie i poprawę jakości życia chorych. Kontrolowana terapia wydaje się zatem niezwykle korzystna ze względów indywidualnych, społecznych i ekonomicznych. 115
6 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr 1 Wnioski 1. Edukacja, leczenie dietetyczne oraz rehabilitacja ruchowa prowadzone u chorych na cukrzycę typu 2 w ramach leczenia uzdrowiskowego w Wysowej- Zdroju poprawiły wyrównanie cukrzycy wyrażające się spadkiem średniej wartości glikemii, spadkiem stężenia fruktozaminy oraz spadkiem masy ciała i wskaźnika masy ciała. 2. Podczas leczenia uzdrowiskowego chorych na cukrzycę typu 2 w Wysowej-Zdroju nie obserwowano wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Streszczenie Wstęp. Celem pracy była ocena wpływu leczenia uzdrowiskowego w Wysowej-Zdroju na wyrównanie metaboliczne chorych na cukrzycę typu 2. Materiał i metody. Badaniami objęto 453 chorych na cukrzycę typu 2 przebywających na 24-dniowym leczeniu uzdrowiskowym w Wysowej-Zdroju. U każdego chorego na początku i na końcu pobytu w uzdrowisku określono masę ciała, wzrost oraz obliczono wskaźnik masy ciała. Wykonano badanie ogólne moczu, oznaczono stężenie glukozy, fruktozaminy, wydalanie albuminy i kreatyniny z moczem. Każdemu choremu 2 razy w tygodniu badano ciśnienie tętnicze krwi. Wyniki. U chorych na cukrzycę typu 2 pod wpływem leczenia uzdrowiskowego uzyskano znamienny spadek masy ciała, wskaźnika masy ciała, stężenia fruktozaminy oraz średniej glikemii. Wnioski. Edukacja, leczenie dietetyczne oraz rehabilitacja ruchowa prowadzone wśród chorych na cukrzycę typu 2 w ramach leczenia uzdrowiskowego wpływają na poprawę wyrównania cukrzycy. Podczas leczenia uzdrowiskowego w Wysowej-Zdroju u chorych na cukrzycę typu 2 nie obserwowano wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. słowa kluczowe: cukrzyca typu 2, wyrównanie metaboliczne, leczenie uzdrowiskowe Piśmiennictwo 1. Bernas M. Uproszczone zalecenia dietetyczne w cukrzycy. Nowa Medycyna 1996; 3: Czech A. Patogeneza cukrzycy niezależnej od insuliny (typ II) a zapobieganie tej chorobie. Nowa Medycyna 1996; 22: Kokoszka-Paszkot J. Wpływ leczenia uzdrowiskowego w Wysowej Zdroju na profil dobowy ciśnienia tętniczego krwi. Rozprawa doktorska, Śląska Akademia Medyczna, Zabrze Kokot F., Kalus-Witkowicz H., Muciek E., Krok J. Wpływ leczenia sanatoryjnego w Wysowej na zachowanie się ciśnienia tętniczego oraz morfologiczny krwi. Balneol. Pol. 1976; 21: Niedźwiedź T. Warunki klimatyczne rejonu Wysowej. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Oddział w Krakowie, Zakład Meteorologii Regionalnej Kraków Ponikowska I. Diabetologia uzdrowiskowa. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń Ponikowska I., Graczykowska-Koczorowska A. Leczenie cukrzycy skojarzonej z otyłością w warunkach uzdrowiskowych. Balneol. Pol. 1980/1981; 26: Rudzki H., Strojek K., Grzeszczak W, Pokrzywnicki W., Górska J. Hiperinsulinemia, otyłość i nadciśnienie tętnicze u chorych z cukrzycą typu II insulinoniezależną. Klinika 1994; 3: Szczeklik-Kumala Z., Kowrach M. Kliniczne ograniczenia zastosowania wysiłków fizycznych w leczeniu cukrzycy. Nowa Medycyna 1996; 3: Tatoń J. Edukacyjne podejście do samokontroli i samoopieki w chorobach przewlekłych. Nowa Medycyna 1996; 3:
DiabControl RAPORT KOŃCOWY
DiabControl OCENA WSPÓŁPRACY PACJENTA CHOREGO NA CUKRZYCĘ TYPU 2 Z LEKARZEM PROWADZĄCYM W ZAKRESIE COMPLIANCE, OBSERWACJA ZJAWISKA DYSFAGII (TRUDNOŚCI W POŁYKANIU) RAPORT KOŃCOWY Październik 214 Autor
Bardziej szczegółowoZnaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoCUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
Bardziej szczegółowoediab - Bezprzewodowa platforma ezdrowie wspomagająca terapię osób chorych na cukrzycę Krzysztof Brzostowski, Jarosław Drapała, Jerzy Świątek
ediab - Bezprzewodowa platforma ezdrowie wspomagająca terapię osób chorych na cukrzycę Krzysztof Brzostowski, Jarosław Drapała, Jerzy Świątek II Konferencja i3: internet infrastruktury innowacje enauka
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoRaport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce
Raport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce Badanie nr: GLIME_L_00670 przeprowadzenie i opracowanie wyników
Bardziej szczegółowoŚląskie Centrum Chorób Serca. Cukrzyca. Krzysztof Strojek Konsultant Krajowy w dziedzinie diabetologii
Śląskie Centrum Chorób Serca Cukrzyca Krzysztof Strojek Konsultant Krajowy w dziedzinie diabetologii Warszawa 26.11.2014 Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia Neuropatia
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Aktywność fizyczna glukometr glukometr glukometr glukometr glukometr skrocona 8 str broszura aktywnosc fizyczna.indd 1 2013-05-09 14:12:46 AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
Bardziej szczegółowoOrganizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW
POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoOstre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoWpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy.
Marek Ciecierski, Zygmunt Mackiewicz, Arkadiusz Jawień Wpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy. Z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej AM w Bydgoszczy Kierownik
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I. Istota choroby... 23. Do Czytelników Pacjentów i Innych Użytkowników Poradnika... 17
Spis treści Do Czytelników Pacjentów i Innych Użytkowników Poradnika... 17 Część I Istota choroby... 23 Spotkanie 1. Przemiana materii i rola insuliny w jej regulacji... 25 Składniki organizmu i pożywienia...
Bardziej szczegółowoOCENA SPOŻYCIA WITAMIN ORAZ WSKAŹNIK DIETY ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ W DIETACH OSÓB ZE STWARDNIENIEM ROZSIANYM
OCENA SPOŻYCIA WITAMIN ORAZ WSKAŹNIK DIETY ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ W DIETACH OSÓB ZE STWARDNIENIEM ROZSIANYM Elżbieta Karpińska*, Katarzyna Socha, Maria H. Borawska Zakład Bromatologii Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii UM w Poznaniu 1. Adres jednostki: Adres: Szpital im. Fr. Raszei, ul. Mickiewicza
Bardziej szczegółowoMateriał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:
2 Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: Prof. dr hab. med. Katarzyna Cypryk Klinika Diabetologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
Bardziej szczegółowoDieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością.
Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością. Jadłospis 14-dniowy Anna Piekarczyk Dieta nie jest dietą indywidualną
Bardziej szczegółowoSTANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE W REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ
K.OLESZCZYK J.RYBICKI A.ZIELINSKA-MEUS I.MATYSIAKIEWICZ A.KUŚMIERCZYK-PIELOK K.BUGAJSKA-SYSIAK E.GROCHULSKA STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE W REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ XVI Konferencja Jakość w Opiece
Bardziej szczegółowoCUKRZYCA TYPU 2 MOŻLIWOŚCI JEJ ZAPOBIEGANIA
Zbigniew Szybiński 30-126 Kraków ul. Stańczyka 16/76 e-mail :szybin@cm-uj.krakow.pl CUKRZYCA TYPU 2 MOŻLIWOŚCI JEJ ZAPOBIEGANIA Cukrzyca typu 2 i towarzyszące jej miażdżyca i nadciśnienie często określane
Bardziej szczegółowoBadanie DINAMIC 2: porównanie wyników w różnych regionach Polski (III)
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Władysław Grzeszczak 1, Jacek Sieradzki 2, Teresa Kasperska-Czyżyk 3, Marcin Szczepański 4 oraz Zespół Badaczy DINAMIC 5 1 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nefrologii
Bardziej szczegółowoCENNIK POBYTÓW LECZNICZYCH 2018
CENNIK POBYTÓW LECZNICZYCH 2018 POBYT LECZNICZY (3 ZABIEGI) DOM ZDROJOWY 09.01-30.04.2018 01.10-22.12.2018 01.05-30.09.2018 pok. 1-osobowy STREFA HOTELOWA 200 220 pok. 2-osobowy STREFA HOTELOWA (1 miejsce)
Bardziej szczegółowoW pracach egzaminacyjnych ocenie podlegały następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej. II. Założenia. III. Określenie rodzaju diety i celu
W pracach egzaminacyjnych ocenie podlegały następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej. II. Założenia. III. Określenie rodzaju diety i celu jej zastosowania. IV. Wykaz głównych zaleceń dotyczących
Bardziej szczegółowoRECENZJA. rozprawy doktorskiej lek. med. Anny Rybeczki-Gacek pt. Rehabilitacja uzdrowiskowa pacjentów w przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu C.
UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU KATEDRA REUMATOLOGII I REHABILITACJI ul. 28 Czerwca 1956 r. 135/147 tel. 061 8 310 244 61-545 Poznań fax 061 8 310 244 e-mail: samborskiw@tlen.pl
Bardziej szczegółowoPROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego
PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego ETAP I (wypełni pielęgniarka) Imię i nazwisko:... Adres:... PESEL Wzrost:...cm Wykształcenie:... Masa ciała:...kg Zawód wykonywany:... Obwód talii:...cm
Bardziej szczegółowoCukrzyca. epidemia XXI wieku
Cukrzyca epidemia XXI wieku Typy cukrzycy Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 1 (Insulinozależna, Młodzieńcza) Cukrzyca ciążowa i przedciążowa Cukrzyca noworodków (wrodzona i przejściowa) Cukrzyca typu LADA
Bardziej szczegółowoChory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania
21.05.2016 Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania Wstęp: hipoglikemia skala problemu Hipoglikemia: konsekwencje Błędy pacjenta jako przyczyna hipoglikemii
Bardziej szczegółowoZmiany endokrynne, cukrzyca i inne choroby metaboliczne w starszym wieku Pielęgniarstwo
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy
Bardziej szczegółowo... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010
... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoDostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy
Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy
Bardziej szczegółowoHipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko
Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA DLA ŚWIADCZENIODAWCÓW ORAZ WARUNKI I ZASADY REALIZACJI ŚWIADCZEŃ 1. UZDROWISKOWE LECZENIE SZPITALNE DOROSŁYCH
1. UZDROWISKOWE LECZENIE SZPITALNE DOROSŁYCH 1.1. Warunki lokalowe i organizacyjne 1. brak barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych w bazie lokalowej, żywieniowej i zabiegowej, 2. własny zakład
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoŚwiatowe dni walki z cukrzycą. Lidzbark Welski
Nowoczesne metody zapobiegania i leczenia cukrzycy Światowe dni walki z cukrzycą Lidzbark Welski 19.11.2016 dr hab n.med Ewa Pańkowska prof. nadzw. diabetolog,pediatra Instytut Diabetologii Warszawa www.instytutdiabetologii.pl
Bardziej szczegółowoRola położnej w opiece nad ciężarną, rodzącą, położnicą z cukrzycą Leokadia Jędrzejewska Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego Kraków 20 21 maja 2011r. Grażyna
Bardziej szczegółowoWizyty kontrolne. Pomiar poziomu glukozy we krwi. Uwagi lekarza prowadzącego
glikemi miar poziomu glukozy we krwi Wizyty kontrolne Samodzielne monitorowanie poziomu glukozy we krwi jest istotnym elementem samokontroli osób z zaburzeniami cukrzycowymi. Uzyskane dane są bardzo cenne
Bardziej szczegółowoI. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)
Spis treści 1. Wprowadzenie 13 Wstęp do wydania II 16 I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) 2. Podstawowa charakterystyka struktury i czynności nerek 21 3. Czynniki wpływające na rozwój uszkodzenia
Bardziej szczegółowoCzy mogą być niebezpieczne?
Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i
Bardziej szczegółowoSylabus modułu kształcenia na studiach wyższych. Nazwa Wydziału. Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia.
Załącznik nr 4 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Sylabus modułu kształcenia na studiach wyższych Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Wydział lekarski
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw 6 Poz. 2027
Dziennik Ustaw 6 Poz. 2027 Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 lipca 2013 r. Załącznik nr 1 8) WARUNKI SZCZEGÓŁOWE, JAKIE POWINNI SPEŁNIAĆ ŚWIADCZENIODAWCY PRZY UDZIELANIU ŚWIADCZEŃ
Bardziej szczegółowo10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości
Bardziej szczegółowoZbilansowana dieta DIY warsztaty z dietetykiem
Zbilansowana dieta DIY warsztaty z dietetykiem Cel diety? Redukcja masy ciała? Utrzymanie masy ciała? Przyrost masy ciała? Zwiększenie wydolności organizmu? Choroba? Ciąża? BMI BMI = waga [kg] / wzrost
Bardziej szczegółowoKomentarz Dietetyk 322[20] Czerwiec 2012. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży KOMENTARZ DO PRAC EGZAMINACYJNYCH. w zawodzie: Dietetyk 322[20]
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży KOMENTARZ DO PRAC EGZAMINACYJNYCH w zawodzie: Dietetyk 322[20] ETAP PRAKTYCZNY SESJA LETNIA 2012 Łomża, lipiec 2012 r. Strona 1 z 35 1. Treść zadania z załącznikami:
Bardziej szczegółowoTERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające dr hab. inż. Monika Bronkowska, prof. nadzw. UP Konferencja firm cateringowych - CATERING SZPITALNY
Bardziej szczegółowoOcena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007
W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów
Bardziej szczegółowoOsoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie
3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Jak cukrzyca może wpłynąć na Twoje życie Hipoglikemia. Hiperglikemia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Jak cukrzyca może wpłynąć na Twoje życie Hipoglikemia. Hiperglikemia CUKRZYCA ZAGROŻENIA W CHOROBIE Cukrzyca to poważna choroba. Ponieważ występuje dość często,
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Medycyna fizykalna i balneoklimatologia
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2017 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Medycyna fizykalna i balneoklimatologia Kod przedmiotu/ modułu* Wydział
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - diabetologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-D Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek
Bardziej szczegółowoOCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA
Katedra i Zakład Promocji Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum UMK OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA I. WYWIAD WIEK.. PŁEĆ WYKSZTAŁCENIE. MIEJSCE ZAMIESZKANIA
Bardziej szczegółowoMateriał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:
2 Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: Prof. dr hab. med. Katarzyna Cypryk Klinika Diabetologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
Bardziej szczegółowoCukrzyca a kamica żółciowa
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Paweł Kotarski, Agnieszka B. Niebisz, Janusz Krzymień Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytetu Medycznego w Warszawie Cukrzyca a kamica
Bardziej szczegółowo50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 20-50% sięga
Bardziej szczegółowoCENNIK POBYTÓW LECZNICZYCH 2019
CENNIK POBYTÓW LECZNICZYCH 2019 POBYT LECZNICZY (3 ZABIEGI) DOM ZDROJOWY 08.01-30.04.2019 01.10-22.12.2019 01.05-30.09.2019 pok. 1-osobowy STREFA HOTELOWA 200 225 pok. 2-osobowy STREFA HOTELOWA (1 miejsce)
Bardziej szczegółowoNajwiêksza sieć uzdrowisk w Polsce
Najwiêksza sieć uzdrowisk w Polsce www.uzdrowiska-pgu.pl UZDROWISKOWE LECZENIE SCHORZEŃ METABOLICZNYCH I OTYŁOŚCI Program realizowany we współpracy z Dla kogo przeznaczony jest program schorzeń metabolicznych
Bardziej szczegółowoKształcenie Podyplomowe Specjalizacja Program Specjalizacji w Dziedzinie Pielęgniarstwa Diabetologicznego dla Pielęgniarek
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 października 2003 r. W SPRAWIE WYKAZU DZIEDZIN PIELĘGNIARSTWA ORAZ DZIEDZIN MAJĄCYCH ZASTOSOWANIE W OCHRONIE ZDROWIA, W KTÓRYCH MOŻE BYĆ PROWADZONA SPECJALIZACJA
Bardziej szczegółowoRehabilitacja/fizjoterapia pacjentów ze schorzeniami przewlekłymi. Mgr Zbigniew Kur
Rehabilitacja/fizjoterapia pacjentów ze schorzeniami przewlekłymi Mgr Zbigniew Kur Choroby przewlekłe: - najczęstsza przyczyną zgonów na całym świecie - jak podaje WHO, co roku przyczyniają się do śmierci
Bardziej szczegółowoCukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce
Bardziej szczegółowoAktywność fizyczna na receptę. Anna Plucik Mrożek Małgorzata Perl
Aktywność fizyczna na receptę Anna Plucik Mrożek Małgorzata Perl Cel prezentacji Podzielenie się zdobytą wiedzą i doświadczeniem Przedstawienie programów treningowych dla poszczególnych grup docelowych
Bardziej szczegółowoPułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze
Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze Leczenie nadciśnienia tętniczego versus leczenie chorego
Bardziej szczegółowoBROSZURA ZDROWIA PACJENTA
BROSZURA ZDROWIA PACJENTA SPIS TREŚCI INFORMACJE DLA LEKARZA Program GACA SYSTEM został stworzony w celu prowadzenia terapii otyłości. Oparty jest na rzetelnej wiedzy na temat otyłości, mechanizmów patofizjologicznych,
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoOtyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku
Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga
Bardziej szczegółowoCzy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?
Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)
Bardziej szczegółowoMiara Praca Moc Ciśnienie Temperatura. Wyjaśnij pojęcia: Tętno: . ( ) Bradykardia: Tachykardia:
Imię i nazwisko. Sprawozdanie 1 Ocena:. Podpis.. Data oddania Data i podpis Przyporządkuj podane symbole jednostek do odpowiednich zmiennych. Miara Praca Moc Ciśnienie Temperatura Jednostka stopień Celcjusza
Bardziej szczegółowoWaldemar Żyngiel, Magdalena Trzuskowska
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 285 290 Waldemar Żyngiel, Magdalena Trzuskowska OCENA WARTOŚCI ODŻYWCZEJ I KALORYCZNEJ JADŁOSPISU DLA DOROSŁYCH Z CUKRZYCĄ TYPU II PROPONOWANEGO W JEDNEJ Z PORADNI
Bardziej szczegółowoPoprawa jakości życia w wyniku edukacji niewidomych chorych na cukrzycę
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Zofia Ruprecht, Izabela Czaplicka, Małgorzata Żmudzińska, Agata Bronisz, Joanna Kłubo-Gwieździńska, Roman Junik Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIESKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 200 Katedra i Klinika Endokrynologii Akademii Medycznej im. prof. F. Skubiszewskiego w Lublinie Kierownik Kliniki:
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy
Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi
Bardziej szczegółowoAktywność fizyczna. Schemat postępowania w cukrzycy
Aktywność fizyczna Schemat postępowania w cukrzycy Aktywność fizyczna Ćwiczenia i gimnastyka są korzystne dla każdego, a w szczególności dla chorych na cukrzycę. W przypadku tej choroby wysiłek fizyczny
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI,58 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI,58 SECTIO D 2005 Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Podstawowej Opieki Zdrowotnej i Katedrze Medycyny Rodzinnej Akademii
Bardziej szczegółowoinwalidztwo rodzaj pracy
Zdrowie jest najważniejsze Wykłady wraz z konsultacjami medycznymi realizowane przez Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Bogufałów Źródło Baryczy w ramach wspierania realizacji zadania publicznego przez
Bardziej szczegółowoZmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoOcena jakości życia pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze według ankiety SF-36
PRACE STUDENCKICH KÓŁ NAUKOWYCH PRACA ORYGINALNA Ocena jakości życia pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze według ankiety SF-36 The assessment of hypertesive patients life quality according to
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2
Załącznik Nr 1 do Umowy Nr z dnia PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2 Łódź, listopad 2009 rok Podstawa prawna: Art. 55 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek
Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek Business Development Manager Konferencja naukowo-szkoleniowa Ryn Badania laboratoryjne w chorobach nerek Wyzwaniem dla współczesnej medycyny jest badanie
Bardziej szczegółowoDavid Levy. P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA
David Levy P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA David Levy m d P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA Redakcja naukowa tłumaczenia prof. dr hab. n. med. W ALDEM AR KARNAFEL Z języka angielskiego tłumaczyła dr
Bardziej szczegółowoAlicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla osób chorych na cukrzycę proponowanych przez firmę Bayer w Polsce
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla osób chorych na cukrzycę proponowanych przez firmę Bayer w Polsce Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 2, 40-47 2009
Bardziej szczegółowoUwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Bardziej szczegółowoAlicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Novo Nordisk w Polsce
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Novo Nordisk w Polsce Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 2, 48-53 2009
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoProgram kardiologiczny RABKA ZDRÓJ
Program kardiologiczny RABKA ZDRÓJ Pakiet KARDIOLOGICZNY w Szpitalu Kardiologicznym w Rabce Zdroju Specjalna oferta pobytu zawierająca badania kardiologiczne, zabiegi lecznicze oraz menu oparte na zdrowej
Bardziej szczegółowoCo to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii
Bardziej szczegółowoCo to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Praktyczny przewodnik WSTĘP Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii dla
Bardziej szczegółowoNFZ. 30 czerwca 2017 r. Warsztaty Efektywna współpraca zawodów medycznych jako klucz do sukcesu w profilaktyce otyłości
NFZ 30 czerwca 2017 r. Warsztaty Efektywna współpraca zawodów medycznych jako klucz do sukcesu w profilaktyce otyłości Weryfikacja założeń modelu opieki koordynowanej POZ. Skoncentrowanie działań zespołu
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 9/2013/DSOZ PREZESA NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA. z dnia 12 marca 2013 r.
ZARZĄDZENIE NR 9/2013/DSOZ PREZESA NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA z dnia 12 marca 2013 r. zmieniające zarządzenie w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju rehabilitacja lecznicza
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze CZYM JEST NADCIŚNIENIE TĘTNICZE Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo
Bardziej szczegółowoDla emeryta, rencisty Wysowa Zdrój
Dla emeryta, rencisty Wysowa Zdrój Uzdrowisko Wysowa Zdrój zaprasza na wczasy lecznicze dla emerytów i rencistów W cenie: noclegi ( każdym pokoju m.in. łazienka, balkon, TV) wyżywienie (3 posiłki dziennie
Bardziej szczegółowo