UNIA EUROPEJSKA FUNDUSZ SPÓJNOŚCI EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Transkrypt

1 1

2 Podstawowe akty normatywne prawa polskiego dla PF ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej (projekt przyjęty przez KRM, skierowany do rozpatrzenia przez RM; dalej: ustawa wdrożeniowa ), ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska: w odniesieniu do zadań realizowanych przez NFOŚiGW i WFOŚiGW. 2

3 Ustawa wdrożeniowa Ustanowienie ram prawnych, które będą podstawą dla realizacji umowy partnerstwa, w tym wdrażania programów operacyjnych polityki spójności W zakresie zasad realizacji programów operacyjnych polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej ustawa będzie odpowiednikiem ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Ustawa określi zasady realizacji programów polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej , podmioty uczestniczące w realizacji tych programów i polityki spójności oraz tryb współpracy między nimi. 3

4 Ustawa wdrożeniowa, a akty prawa UE Ustawa służy stosowaniu: rozporządzenia ogólnego (ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące EFRR, EFS, FS, EFROW, EFMR objętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS i FS, oraz uchylającego rozporządzenie nr 1083/2006), rozporządzenia EFRR (rozporządzenia w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących EFRR i celu Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1080/2006), rozporządzenia EFS (rozporządzenia w sprawie EFS i uchylającego rozporządzenie (WE), rozporządzenia EWT (rozporządzenia sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z EFRR w ramach celu EWT). 4

5 Ustawa wdrożeniowa przedmiot: ustanowienie mechanizmów koordynacji realizacji programów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych (EFRR i EFS) i Funduszu Spójności (FS), określenie podmiotów zaangażowanych w proces wdrażania funduszy strukturalnych i FS, ich zadań i trybu współpracy między nimi, określenie zasad wdrażania funduszy strukturalnych i FS, zdefiniowanie podstawowych dokumentów służących wdrażaniu funduszy strukturalnych i FS. 5

6 Ustawa wdrożeniowa przedmiot: system instytucjonalny, proces desygnacji, zasady wyboru projektów i procedura odwoławcza, kwestie finansowe (w tym rozliczenia z Komisją Europejską), kontrola, nieprawidłowości, nakładanie korekt, obowiązki związane z unijną polityką e-cohesion (system teleinformatyczny), zasady monitorowania postępu i sprawozdawczości z realizacji programów oraz projektów, zmiana innych ustaw, w szczególności ufp, POŚ. 6

7 Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju ( ), a ustawa wdrożeniowa Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (w brzmieniu nadanym nowelizacją z dnia 24 stycznia 2014 r. i ustawą wdrożeniową): pozostanie regulacją kompleksowo ujmującą zagadnienie sposobu prowadzenia polityki rozwoju, pozostanie regulacją określającą zasady realizacji programów operacyjnych perspektywy finansowej aż do ich zamknięcia, ureguluje zagadnienia programowania perspektywy , w szczególności tryb prac i przyjmowania umowy partnerstwa i programów operacyjnych. 7

8 Koordynacja realizacji programów operacyjnych Koordynacja realizacji programów operacyjnych należy do ministra ds. rozwoju regionalnego wykonującego zadania państwa członkowskiego (jest to funkcja odmienna od funkcji instytucji zarządzającej: Koordynacja realizacji programów operacyjnych polega w szczególności na: reprezentowaniu Polski w kontaktach z KE w zakresie związanym z realizacją umowy partnerstwa, udzielaniu, zawieszaniu lub wycofywaniu desygnacji, wydawaniu wytycznych dotyczących wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności ( wytyczne horyzontalne ), monitorowaniu stanu realizacji programów operacyjnych, określaniu celów finansowych i rzeczowych wydatkowania środków w ramach programów operacyjnych na kolejne lata oraz monitorowaniu realizacji tych celów w perspektywie finansowej , zapewnieniu systemu informacji i promocji. 8

9 Koordynacja realizacji programów operacyjnych Wytyczne horyzontalne wydawane przez ministra ds. rozwoju regionalnego mogą dotyczyć m.in. ewaluacji programów operacyjnych, trybu i zakresu sprawozdawczości oraz monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych, kontroli realizacji programów operacyjnych, trybu dokonywania wyboru projektów, kwalifikowalności wydatków w ramach programów operacyjnych, korekt finansowych w ramach programów operacyjnych, warunków gromadzenia i przekazywania danych w postaci elektronicznej, informacji i promocji, wykorzystania środków pomocy technicznej. Wytyczne horyzontalne mogą dotyczyć wszystkich programów operacyjnych lub wybranych programów operacyjnych i są skierowane do instytucji zaangażowanych w ich realizację. 9

10 System realizacji programu operacyjnego System realizacji programu operacyjnego zawiera warunki i procedury obowiązujące instytucje uczestniczące w realizacji programów operacyjnych, obejmujące w szczególności zarządzanie, monitorowanie, sprawozdawczość, kontrolę i ewaluację oraz sposób koordynacji działań podejmowanych przez instytucje. Podstawę systemu realizacji programu operacyjnego mogą stanowić w szczególności przepisy prawa powszechnie obowiązującego, wytyczne, szczegółowy opis osi priorytetowych programu operacyjnego, opis systemu zarządzania i kontroli oraz instrukcje wykonawcze zawierające procedury działania właściwych instytucji. 10

11 Instytucje w ramach programów operacyjnych Instytucja zarządzająca (odpowiedzialna za realizację programu operacyjnego): - minister ds. rozwoju regionalnego w przypadku krajowego programu operacyjnego, - zarząd województwa w przypadku regionalnego programu operacyjnego. Do zadań IZ należy m.in: przygotowanie propozycji kryteriów wyboru projektów i wybór projektów do dofinansowania, zawieranie z umowy o dofinansowanie projektu lub podejmowanie decyzji o dofinansowaniu projektu, zlecanie płatności na rzecz beneficjentów, pełnienie funkcji instytucji certyfikującej, prowadzenie kontroli realizacji programu operacyjnego, w tym weryfikacja prawidłowości wydatków ponoszonych przez beneficjentów, 11

12 Instytucje w ramach programów operacyjnych Zadania IZ c.d.: nakładanie korekt finansowych, odzyskiwanie kwot podlegających zwrotowi, w szczególności kwot związanych z nałożeniem korekt finansowych, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych albo w umowie o dofinansowanie projektu albo decyzji o dofinansowaniu projektu, w tym: wydawanie decyzji o zwrocie środków przeznaczonych na realizację programów, projektów lub zadań oraz decyzji o zapłacie odsetek, o których mowa odpowiednio w art. 207 ust. 9 i art. 189 ust. 3b ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach wydawanych w pierwszej instancji przez inną instytucję; wydawanie decyzji o umorzeniu w całości albo w części oraz o odroczeniu albo rozłożeniu na raty spłaty należności wynikających z obowiązku zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów, projektów lub zadań, o których mowa wart. 61 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, rozpatrywanie odwołań od decyzji, o których mowa w lit. a i b, wydawanych w pierwszej instancji przez instytucję pośredniczącą albo instytucję wdrażającą ewaluacja programu operacyjnego, monitorowanie postępów realizacji programu operacyjnego, zapewnienie informacji i promocji programu. 12

13 Instytucje w ramach programów operacyjnych Instytucja pośrednicząca instytucja zarządzająca może powierzyć instytucji pośredniczącej (podmiot publiczny lub prywatny), w drodze porozumienia albo umowy, zadania związane z realizacją krajowego lub regionalnego programu operacyjnego, w tym wydawanie decyzji o zwrocie środków lub udzieleniu ulgi w zwrocie środków, o których mowa w ufp, rozpatrywania odwołań od tych decyzji wydawanych w pierwszej instancji przez instytucję wdrażającą, Instytucja wdrażająca - instytucja pośrednicząca, za zgodą instytucji zarządzającej, może powierzyć instytucji wdrażającej (podmiot publiczny lub prywatny), w drodze porozumienia albo umowy, zadania związane z realizacją krajowego lub regionalnego programu operacyjnego, w tym wydawanie decyzji o zwrocie środków lub udzieleniu ulgi w zwrocie środków, o których mowa w ufp. Instytucja zarządzająca, lub, za jej zgodą, instytucja pośrednicząca lub instytucja wdrażająca może zlecać usługi związane z realizacją swoich zadań innym podmiotom, z wyłączeniem usług polegających na prowadzeniu kontroli systemowych. 13

14 Instytucje w ramach programów operacyjnych Powierzenie zadań lub zlecenie usług związanych z realizacją programu operacyjnego nie wyłącza odpowiedzialności instytucji zarządzającej za ich realizację. Powierzenie instytucji wdrażającej zadań, o których mowa w ust. 2, nie wyłącza odpowiedzialności instytucji pośredniczącej za ich realizację. 14

15 Wybrane regulacje w ustawie wdrożeniowej Desygnacja Desygnacja - potwierdzenie przez ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego wykonującego zadania państwa członkowskiego spełniania przez instytucję zarządzającą, instytucję pośredniczącą i instytucję wdrażającą ( ), warunków zapewniających prawidłową realizację programu operacyjnego. Uzyskanie desygnacji jest warunkiem rozpoczęcia procesu finansowej realizacji programu operacyjnego, rozumianego jako wystąpienie z pierwszą deklaracją wydatków oraz wnioskiem o płatność do Komisji Europejskiej. Desygnacja w perspektywie ma spełniać funkcję zbliżoną do tej, jaką w perspektywie spełnia audyt zgodności. 15

16 Wybrane regulacje w ustawie wdrożeniowej Desygnacja Desygnacji podlegają instytucje wskazane w opisie funkcji i procedur danego programu operacyjnego tj.: instytucja zarządzająca pełniąca jednocześnie funkcję instytucji certyfikującej, instytucja pośrednicząca, instytucja wdrażająca Warunkiem uzyskania desygnacji przez podmioty jest spełnienie kryteriów desygnacji określonych w załączniku XIII do rozporządzenia ogólnego, odpowiednich do zakresu realizowanych zadań, potwierdzone pozytywną opinią i sprawozdaniem instytucji audytowej (GIKS), po uzyskaniu rekomendacji komitetu ds. desygnacji oraz zawarcie właściwych porozumień albo umów dotyczących realizacji programu operacyjnego. 16

17 Wybrane regulacje w ustawie wdrożeniowej Desygnacja Przedmiot kryteriów określonych w załączniku XIII do rozporządzenia nr 1303/2013: wewnętrzne środowisko kontroli, zarządzanie ryzykiem, działania związane z zarządzaniem i kontrolą, monitorowanie. 17

18 Wybrane regulacje w ustawie wdrożeniowej Desygnacja Właściwym w sprawach desygnacji jest minister ds. rozwoju regionalnego, który m.in.: udziela desygnacji podmiotom po sprawdzeniu spełnienia warunków jej przyznania, prowadzi kontrole służące potwierdzeniu utrzymania kryteriów desygnacji przez podmioty, których jej udzielono, w tym kontrole doraźne kontroli w przypadku uzasadnionego podejrzenia, iż podmiot przestał spełniać którekolwiek z kryteriów desygnacji; zawiesza desygnację, w przypadku zaprzestania spełniania przez podmiot warunków utrzymania desygnacji, do czasu zrealizowania przez niego właściwych działań naprawczych; wycofuje desygnację, w przypadku niezrealizowania przez podmiot właściwych działań naprawczych. 18

19 Wybrane regulacje w ustawie wdrożeniowej Desygnacja Udzielenie, zawieszenie lub wycofanie desygnacji może obejmować jeden lub więcej podmiotów. W uzasadnionych przypadkach zawieszenie lub wycofanie desygnacji może nastąpić w zakresie określonych osi priorytetowych programu operacyjnego. Skutkiem zawieszenia lub wycofania desygnacji jest częściowe albo całkowite wstrzymanie certyfikacji wydatków do Komisji Europejskiej w ramach programu operacyjnego. Komitet do spraw desygnacji - organ doradczy ministra ds. rozwoju regionalnego w sprawach związanych z desygnacją złożony z przedstawicieli ministra ds. finansów publicznych, ministra ds. rozwoju regionalnego, przedstawicieli Prezesa NIK, Szefa CBA, Szefa ABW (rekomendacje, opinie). Do udzielenia, zawieszenia lub wycofania desygnacji nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (wyjątek: przepisy dotyczące wyłączenia pracownika organu w odniesieniu do członków komitetu ds. desygnacji). 19

20 Wybrane regulacje ustawy wdrożeniowej Odpowiedzialność finansowa instytucji systemu realizacji wobec beneficjenta: w przypadku nałożenia korekty finansowej wynikającej z nieprawidłowości, za którą beneficjent nie ponosi odpowiedzialności, beneficjent ma prawo do otrzymania całości dofinansowania, w przypadku nałożenia na beneficjenta korekty finansowej wynikającej z nieprawidłowości indywidualnej, za którą beneficjent nie ponosi odpowiedzialności, instytucja która dopuściła się uchybień, zobowiązana jest do zapewnienia środków na wypłatę równowartości dofinansowania należnego beneficjentowi lub zwrotu dofinansowania już wypłaconego beneficjentowi, zasady odpowiedzialności finansowej instytucji pośredniczącej lub wdrażającej określają porozumienia/umowy powierzające pełnienie funkcji IP/IW (IZ-IP, IP-IW). 20

21 Wybrane regulacje ustawy wdrożeniowej W związku z zapadającymi na gruncie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju orzeczeniami sądów administracyjnych, zgodnie z którymi w sprawie ustalenia i nałożenia na beneficjenta korekty finansowej powinna być wydana decyzja administracyjna, przyjęto, iż do stwierdzenia wystąpienia nieprawidłowości, pomniejszenia wartości wydatków kwalifikowalnych ujętych we wniosku o płatność złożonym przez beneficjenta, nałożenia korekty finansowej nie stosuje się przepisów Kpa. 21

22 Wybrane regulacje ustawy wdrożeniowej Procedura odwoławcza od oceny wniosków o dofinansowanie, oparta na regulacjach wprowadzonych w 2013 r. do ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju: prawo wniesienia protestu do IZ/IP, generalne wyłączenie stosowania Kpa w procedurze odwoławczej (wyjątki), prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego na rozstrzygnięcie IZ/IP w sprawie złożonego protestu, wyczerpanie środków jako przesłanka nieudzielenia dofinansowania pomimo uznania skargi wnioskodawcy za zasadną; kwestia ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej 22

23 Wybrane regulacje ustawy wdrożeniowej Wytyczne - umocowanie wytycznych jako źródła praw i obowiązków beneficjentów: definicja w ustawie wdrożeniowej: wytyczne instrument prawny określający ujednolicone warunki i procedury wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności skierowane do instytucji uczestniczących w realizacji programów operacyjnych oraz stosowane przez te instytucje na podstawie właściwego porozumienia, kontraktu terytorialnego albo umowy i przez beneficjentów na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji o dofinansowaniu projektu. przeformułowanie zakresu umowy o dofinansowanie projektu w ustawie o finansach publicznych poprzez dodanie ust. 4a w art. 206 ust. 2, z którego wynika, że, umowa o dofinansowanie powinna również określać zobowiązanie do stosowania wytycznych, o których mowa w ustawie wdrożeniowej. 23

24 Wybrane regulacje ustawy wdrożeniowej Zmiany w ustawie Prawo ochrony środowiska W projekcie uwzględniono propozycje resortu środowiska dotyczące zmian w ustawie Prawo ochrony środowiska, w szczególności w zakresie: udziału NFOŚiGW i WFOŚiGW we wdrażaniu instrumentów finansowych, możliwości włączenia WFOŚiGW w system realizacji POIiŚ , w sytuacji, gdyby nie powierzono im funkcji IW. W związku z powyższym w projekcie znalazły się przepisy zmieniające w art. 400b POŚ w następujący sposób: 1) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu: 2a. Celem działania Narodowego Funduszu oraz wojewódzkich funduszy jest również tworzenie warunków do wdrażania finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w szczególności poprzez zapewnienie wsparcia działaniom służącym temu wdrażaniu oraz jego promocję, a także poprzez współpracę z innymi podmiotami, w tym z jednostkami samorządu terytorialnego, przedsiębiorcami oraz podmiotami mającymi siedzibę poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej.. 24

25 Wybrane regulacje ustawy wdrożeniowej Zmiany w POŚ 2) dodaje się ust. 6-9 w brzmieniu: 6. Narodowy Fundusz jest instytucją finansową, o której mowa w art. 38 ust. 4 lit. b (ii) rozporządzenia [ogólnego] ( ) oraz może być podmiotem wdrażającym: 1) fundusz funduszy lub 2) instrument finansowy - w rozumieniu ustawy z dnia o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej ( ). 7. Wojewódzkie fundusze mogą pełnić rolę pośredników finansowych, o których mowa w art. 38 ust. 5 rozporządzenia [ogólnego] ( ). 25

26 Wybrane regulacje ustawy wdrożeniowej Zmiany w POŚ 8. Za zgodą instytucji zarządzającej lub instytucji pośredniczącej, w rozumieniu ustawy z dnia o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej , Narodowy Fundusz może powierzać wojewódzkim funduszom, na podstawie porozumień, zadania związane z realizacją krajowego programu operacyjnego w rozumieniu tej ustawy. 9. Powierzenie wojewódzkim funduszom zadań, o których mowa w ust. 8, nie wyłącza odpowiedzialności Narodowego Funduszu za ich realizację.. 26

27 Wybrane regulacje w ustawie wdrożeniowej Instrumenty finansowe Art Instytucja zarządzająca może zapewnić wkład finansowy ze środków programu operacyjnego na rzecz instrumentów finansowych na zasadach określonych w części II w tytule IV rozporządzenia ogólnego. 2. Podmiotem wdrażającym instrument finansowy lub fundusz funduszy, o którym mowa w art. 2 pkt 27 rozporządzenia ogólnego, może być podmiot wskazany w art. 38 ust. 4 lit. a i b rozporządzenia ogólnego, w tym w szczególności Bank Gospodarstwa Krajowego, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. 3. Tryb wyboru pośredników finansowych przez podmiot wdrażający fundusz funduszy określa się w umowie o finansowanie, o której mowa w art. 38 ust. 7 lit a rozporządzenia ogólnego. 27

28 Najistotniejsze rozbieżności zidentyfikowane w toku dotychczasowych prac nad projektem źródła praw i obowiązków wnioskodawców dofinansowania: źródła prawa powszechnie obowiązującego, a wytyczne, odpowiedzialność finansowa z tytułu korekt nałożonych w związku z nieprawidłowościami, za które odpowiedzialności nie ponosi beneficjent, zawieszenie/wycofanie desygnacji i ich konsekwencje, powierzanie podmiotom zewnętrznym wykonywania niektórych czynności związanych z pełnieniem funkcji IZ, IP, IW. 28

29 Wyzwania związane ze stosowaniem ustawy wdrożeniowej i ustaw nią zmienianych porozumienia IZ-IP-IW, w szczególności uregulowanie zasad odpowiedzialności finansowej instytucji pośredniczącej/wdrażającej z tytułu korekt finansowych, ewentualne porozumienia NFOŚiGW -WFOŚiGW w sprawie powierzenia zadań związanych z realizacją POIiŚ , ewentualna umowa finansowania NFOŚiGW IZ dot. instrumentów finansowych i przeprowadzenie wyboru pośredników finansowych na zasadach w niej określonych, umowy o dofinansowanie zapewnienie stosowania wytycznych, procedury odwoławcze od oceny wniosków o dofinansowanie. 29

30 Dziękuję za uwagę 30