Sprawność ogólna młodych piłkarzy nożnych na tle reprezentacji Województwa Mazowieckiego U-16

Transkrypt

1 Artykuł ryginalny Original Paper Zeszyty Naukwe WSKFiT 9:57-62, Sprawnść gólna młdych piłkarzy nżnych na tle reprezentacji Wjewództwa Mazwieckieg U-16 General fitness f yung ftball players vs. the U-16 Mazvian regin team Streszczenie Łukasz Kchański Wyższa Szkła Kultury Fizycznej i Turystyki, Pruszków Cel pracy: Celem badań był kreślenie pzimu rzwju fizyczneg raz pzimu gólnej sprawnści fizycznej 16-letnich chłpców trenujących piłkę nżną w klubach sprtwych i zawdników reprezentacji wjewództwa Mazwieckieg U-16. Materiał i metdy: Badan p 11 piłkarzy w wieku 16 lat z 6 klubów mazwieckich raz 20 piłkarzy reprezentacji Mazwsza. Badanych pddan testm INKF (bieg 60 m i 300 m, bieg zwinnściwy, wyskk dsiężny, siła bręczy barkwej) raz testwi Cpera. Prównanie przeprwadzn za pmcą zmiennych unrmwanych na wartści reprezentacji Mazwsza. Wyniki: Zawdnicy większści klubów nie dbiegają znacznie d reprezentacji Mazwsza, ale w biegu zwinnściwym, biegu na 300 m i w teście Cpera niektóre kluby różniły się znamiennie d reprezentacji. Wniski: Prces selekcji realizwany w grupach młdzieżwych piłkarzy nżnych na Mazwszu wymaga znacznych zmian, głównie w kierunku rzwiązań typwych dla tzw. selekcji kierwanej. Krekta taka pzwli prces selekcji znacznie zbiektywizwać. Summary Słwa kluczwe: sprawnść gólna, młdzieżwa piłka nżna Study aim: T assess the degree f physical develpment and fitness f bys aged 16 years, members f varius junir ftball clubs, and f the members f the U-16 Mazvian Regin team. Methdlgy: Ftball players aged 16 years frm 6 Mazvian clubs (n = 11 each) and 20 players frm the U-16 team were studied. All f them were subjected t the fllwing tests: 60 and 300 m runs, agility running, Sargent s test, shulder girth strength, Cper s test. Standardised values (vs. U-16) were used t cmpare clubs with the U-16 team. Results: Mst clubs did nt markedly deviate frm the U-16 team, but sme f them significantly differed in the 300 m run, agility run and in Cper s test. Cnclusins: The selectin prcess under peratin in junir ftball Mazvian clubs calls fr mdificatins aiming at applying prcedures typical f the s-called cntrlled selectin, in rder t make that prcess mre bjective Key wrds: General fitness; Junir ftball Wprwadzenie Gra w piłkę nżną stawia przed zawdnikami wyskie wymagania sprawnściwe. Piłkarz pwinien być szybki, zwrtny, wytrzymały, skczny, pwinien umieć wykrzystać swją sprawnść fizyczną w rzmaitych sytuacjach gry. Ptrzeby w zakresie przygtwania sprawnściweg są zróżnicwane w zależnści d pzycji zajmwanej przez zawdnika w drużynie. Mżna przyjąć, że na każdej pzycji niezbędny jest taki jej pzim, który umżliwi prezentwanie w grze swich umiejętnści technicznych i taktycznych, niezależnie d zmęczenia narastająceg w czasie gry.

2 58 Ł. Kchański Pd pjęciem sprawnści fizycznej rzumie się wyski stan narządów, układów i funkcji rganizmu człwieka, wyrażający się efektywnym rzwiązywaniem wszechstrnnych zadań ruchwych, a uwarunkwany stpniem ukształtwania cech mtrycznych [6]. Trzy pdstawwe cechy t siła, szybkść i wytrzymałść; nazywa się je częst zdlnściami ilściwymi [1]. Oprócz wymieninych cech mtrycznych dużą rlę dgrywa krdynacja ruchwa, którą uznaje się za cechę jakściwą [1]. Jest t zdlnść d wyknywania ruchów złżnych przestrzennie i czasw, przestawiania się z jednych zadań ruchwych na inne, jak również rzwiązywania nwych, nieznanych i nieczekiwanie pjawiających się sytuacji ruchwych. W pewnym uprszczeniu mżna uznać, że krdynacja ruchwa mieści w sbie szereg specyficznych właściwści takich jak zwinnść, zręcznść, czucie czasu, rientacja przestrzenna, pamięć ruchwa itp. W zależnści d dyscypliny sprtu rzwijane są kreślne cechy, takie jak pstrzeganie (szybkść i adekwatnść reagwania) raz zręcznść i zwinnść, równwaga i rientacja przestrzenna raz rytm (jeg właściwy dbór i utrzymanie). Krdynacja warunkuje prawidłwe nauczanie i rzwój umiejętnści techniczn-taktycznych. Jest t czynnik integrujący wykrzystanie pdstawwych cech mtrycznych (siły i szybkści) w panwaniu techniki. Obejmuje także różnrdne techniki pruszania się (praca nóg). Na pzim zdlnści krdynacyjnych mają wpływ uzdlnienia, dtychczaswe umiejętnści i dświadczenia ruchwe, pamięć ruchwa itp., a każde nwe ćwiczenie jest frmwane z elementów pprzedni już pznanych. Im większym ich zasbem zawdnik dyspnuje, tym mniej ma trudnści przy panwaniu nwych zadań. Zasadniczą metdą dsknalenia krdynacji jest ciągłe pznawanie nwych, różnrdnych ćwiczeń, a także trening znanych ćwiczeń w zmiennych warunkach. Isttną sprawą jest zachwanie ciągłści, gdyż w przypadku dłuższych przerw, pdczas których nie wprwadza się nwych ćwiczeń, bniża się zdlnść ich przyswajania [1,4,6,7]. W działalnści sprtwej sprawnść fizyczna przejawia się w trzech frmach: sprawnści gólnej, ukierunkwanej i specjalnej. W tej pracy pświęcn więcej uwagi frmie sprawnści gólnej. Sprawnść fizyczna gólna t swisty ptencjał mtryczny zawdnika, pzwalający na wyknywanie wszechstrnnych, różnrdnych, częst niezwiązanych z uprawianą dyscypliną ćwiczeń fizycznych. Ćwiczenia sprawnści gólnej angażują zazwyczaj cały układ mięśniwy zawdnika, stanwiąc tym samym dsknałą pdstawę dla wysiłków bardziej specjalistycznych. W praktyce gólną sprawnść fizyczną dść częst kreśla się terminem kndycja [5]. Kwalifikacja d działalnści sprtwej dbywa się przy wykrzystaniu dpwiednich narzędzi pmiaru ceniających cechy szczególnie przydatne w uprawianiu danej dyscypliny sprtu raz prgnzujących uzyskanie wyskich wyników sprtwych [4]. Stswane są w tym celu różneg rdzaju testy i próby sprawnści fizycznej, które kreślają ptencjał ruchwy badaneg [5]. Ujednlicne testy wykrzystywane są w nauczaniu wychwania fizyczneg w szkle, w prgramach usprawniania fizyczneg spłeczeństwa, a także w sprcie wyczynwym [3,9]. Bez względu na t, czy zespół zwycięża, czy nie, każdeg dnia trwa selekcja zawdników, aby w mmencie walki zwycięstw przeć się na aktualnie najlepszych [2]. Celem badań był kreślenie pzimu rzwju fizyczneg i gólnej sprawnści fizycznej 16-letnich chłpców trenujących piłkę nżną w klubach sprtwych i prównanie ich z zawdnikami reprezentacji wjewództwa Mazwieckieg U-16. Materiał i metdy Badane sby Badaniami bjęt grupę 20 zawdników reprezentacji kręgu mazwieckieg w piłce nżnej raz p 11 zawdników z 6 człwych zespłów klubwych z teg kręgu (Plnia Warszawa, KS Piaseczn,

3 Sprawnść młdych piłkarzy 59 Ksa Knstancin, Radmiak Radm, Wisła Płck, Unia Warszawa). Wszyscy badani mieli 16 lat (rk urdzenia 1998). Badania przeprwadzn w miesiącach wrzesień październik 2013 r. Badani chłpcy uczęszczają d szkół średnich Piaseczna, Płcka, Knstancina, Radmia i Warszawy, w których dbywają bwiązkwe zajęcia z wychwania fizyczneg (3 gdziny tygdniw). W swich klubach trenują 3 4 razy w tygdniu p 1½ gdziny dziennie. Zawdnicy ci uczestniczą w rzgrywkach ligi kręgwej junirów prwadznych przez Mazwiecki Okręgwy Związek Piłki Nżnej w Warszawie i zajmują miejsca w człówce tej klasy rzrywkwej. Metdy badań Przeprwadzn pmiary pdstawwych cech smatycznych tj. wyskści i masy ciała. Badanych pddan testm INKF, które mierzą pzim badanych cech sprawnści gólnej. Ddatkw przeprwadzn test Cpera dla ceny wytrzymałści gólnej. Pdczas pmiarów zachwan mżliwie identyczne warunki badań: naturalne świetlenie, sucha nawierzchnia biska. Próba szybkści: Szybkść mierzn czasem biegu na dystansie 60 m. Badani wyknywali próbę dwukrtnie, biegali pjedyncz, start z pzycji wyskiej. Mierzn czas z dkładnścią 0, l s. Próba skcznści: Skcznść mierzn wyskścią skku dsiężneg (test Sargenta). Badany wyknywał dwa skki próbne i trzy mierzne. Ntwan średnią różnicę między najwyższym dsięgiem palcami w wyskku a dsięgiem w pzycji wyjściwej. Próba siły: Próba składała się z pdciągania na drążku raz uginania i prstwania ramin w pdprze na pręczach. Pdciąganie pwtarzane był d dmwy. Ntwan liczbę wyknanych pełnych pdciągnięć raz liczbę wyknanych wyprstów (bez pierwszeg w pdprze). P wyknaniu bu ćwiczeń sumwan ba wyniki. Próba zwinnści krdynacja ruchwa: Zwinnść mierzn czasem trzykrtneg wyknywania na bisku biegu zygzakiem ( kperta ) w czwrbku wymiarach 3 5 m (6 dcinków p 3 m). Próba wytrzymałści szybkściwej: Mierzn czas biegu (z dkładnścią 0,1 s) na dystansie 300 m na bieżni lekkatletycznej, pjedyncz, z wyskieg startu. Próba wytrzymałści gólnej: Dystans pknany w czasie 12-minutweg biegu (test Cpera) zakrąglny d l0 m. Wszystkie próby zstały przeprwadzne w ciągu dwóch dni. Pierwszeg dnia badani wyknywali 5 prób w następującej klejnści: bieg 30 m, bieg zygzakiem, wyskk dsiężny, rzut piłką lekarską, bieg 300 m. Drugieg dnia przeprwadzn test Cpera. Wszystkie pmiary czasu biegów przeliczn na prędkści. Dla bezpśrednieg prównania średnich wartści wszystkich prób, wyniki przeliczn na wartści unrmwane wg wzru: z i = (x i M) / SD, gdzie x i wartść zmiennej danej sby (np. wyskku dsiężneg), M średnia wartść tej zmiennej w grupie dniesienia (reprezentacja Mazwsza), SD dchylenie standardwe w grupie dniesienia. D ceny różnic między pszczególnymi klubami a reprezentacją Mazwsza użyt testu t dla danych niezależnych. Przyjęt pzim isttnści p 0,05, a dla tendencji p 0,10 [8]. Wyniki Szczegółwe wyniki badań w pstaci średnich SD i zakresów przedstawin w tabeli 1 dla reprezentacji Mazwsza, natmiast wyniki dla pszczególnych klubów przedstawin w dniesieniu d reprezentacji Mazwsza w tabeli 2 i na wykresie (ryc. 1).

4 60 Ł. Kchański Tabela 1. Średnie wartści (±SD i zakresy) badanych zmiennych w reprezentacji Mazwsza (n = 20) Zmienna Średnie SD (d d) Wyskść ciała (cm) 176,1 6.4 ( ) Masa ciała (kg) 63,5 5,7 (53 74) BMI 20,4 1,1 (22,8 18,6) Bieg na 60 m (m/s) 7,96 0,27 (7,69 8,57) Próba zwinnści (m/s) 2,21 0,07 (2,09 2,34) Bieg na 300 m (m/s) 6,25 0,31 (5,70 6,92) Test Cpera (m/s) 3,73 0,18 (3,40 4,07) Wyskk dsiężny (cm) 52,2 ± 5,2 (40 61) Test siły (n) 26,5 ± 4,3 (20 36) Tabela 2. Średnie wartści ( SD) zmiennych smatycznych zawdników badanych klubów unrmwane na średnie i dchylenia standardwe reprezentacji Mazwsza pdane w tabeli 1 Klub Wys. ciała Masa ciała BMI Repr. Mazwsza 0,00 1,00 0,00 1,00 0,00 1,00 Płck -0,16 0,99 0,18 1,23 0,47 0,99 Radmiak -0,49 0,84-0,63 0,92-0,40 1,11 Ksa -0,28 0,88 0,54 0,83 1,27 0,88 Unia -0,21 0,95 0,16 1,09 0,53 1,21 Piaseczn 0,18 0,95 0,35 1,18 0,34 1,60 Plnia 0,03 0,93 0,30 1,07 0,44 1,12 Znamiennie (p<0,05) różne d reprezentacji Mazwsza 1.00 z 0.50 Reprezent PŁOCK RADOMIAK v 60 m v zwinnść v 300 m v Cper wyskk siła KOSA UNIA PIASECZNO POLONIA Ryc. 1. Unrmwane wartści zmiennych sprawnściwych zawdników badanych klubów na tle reprezentacji Mazwsza v prędkść; Znamiennie (p<0,05) różne d reprezentacji Mazwsza; Tendencja d różnicy (p<0,10)

5 Sprawnść młdych piłkarzy 61 Z przedstawinych danych wynika, że w większści prób zawdnicy klubów nie dbiegają znacznie d reprezentacji Mazwsza. Pd względem wszystkich badanych cech smatycznych łącznie zespół Radmiaka był znamiennie (p<0,05) niższy d reprezentacji Mazwsza, czeg nie zaznaczn w tabeli 2, natmiast w zesple KOSA średnia wartść wskaźnika BMI była znamiennie (p<0,05) wyższa niż w reprezentacji Mazwsza. Najgrsze przeciętne wyniki pmiarów zmiennych sprawnściwych zabserwwan w zespłach Płcka i Piaseczna średnia unrmwana wartść wszystkich testów łącznie była znamiennie (p<0,05) niższa d reprezentacji Mazwsza. Średnia unrmwana wartść 6 badanych klubów łącznie była znamiennie (p<0,05) niższa niż reprezentacji Mazwsza dla biegu na 300 m i dla testu Cpera, natmiast dla testu siły była znamiennie (p<0,05) wyższa niż reprezentacji Mazwsza. Z klei, kluby Radmiak i Plnia wykazały największe zróżnicwanie między testami (ryc. 1) przejawiające się dużymi dchyleniami d reprezentacji Mazwsza w bu kierunkach ddatnim i ujemnym. Dyskusja Celem pracy był kreślenie pzimu gólnej sprawnści fizycznej piłkarzy nżnych kręgu mazwieckieg. Pdejrzewan bwiem, że w prcesie selekcji d reprezentacji Mazwsza nie był brany pd uwagę pzim badanych zmiennych sprawnściwych. Jak wykazała analiza wyników smatycznych (wyskść i masa ciała raz wskaźnik BMI), piłkarze z 6 badanych klubów nie wykazali większych różnic w stsunku d reprezentacji Mazwsza, wyjąwszy znamiennie drbniejszą budwę zawdników Radmiaka i większą krępść (cenianą wskaźnikiem BMI) zawdników KOSY. Stąd przypuszczenie, że w selekcji d kadry Mazwsza U-16 nie kierwan się wskaźnikami budwy smatycznej. Panuje zaś pinia, że d różnych reprezentacji piłki młdzieżwej pwłuje się częst nie tych, którzy umieją grać w piłkę nżną, ale tych, którzy mają przewagę fizyczną nad rówieśnikami, czyli są wyżsi i mcniej umięśnieni. Inna sytuacja wystąpiła w pzimie cech sprawnści gólnej. W próbie zwinnści piłkarze z klubu Radmiak uzyskali wynik znamiennie lepszy, a w teście Cpera znamiennie grszy niż reprezentacja Mazwsza. Również zawdnicy klubu Plnia uzyskali znacznie grsze wyniki w biegu na 300 m i w teście Cpera. Pzstałe zespły kręgu mazwieckieg w prównaniu z reprezentantami Mazwsza uzyskały w badaniach bardz zbliżne wyniki, a zatem pzim gólnej sprawnści fizycznej nie różnicuje wyraźnie tych zespłów, pdbnie jak t miał miejsce w przypadku budwy smatycznej piłkarzy. Trenerzy reprezentacji Mazwsza U-16 nie kierwali się zapewne w swich wybrach pzimem sprawnści gólnej, a wyżej cenili umiejętnści techniczn-taktyczne i predyspzycje wlicjnalne i intelektualne. T tylk przypuszczenie, ale także dść ptymistyczne. Uzyskane wyniki ptwierdzają dniesienia Fajfera [3], że testy sprawnści fizycznej gólnej młdych piłkarzy nżnych nie pzwalają na pełną cenę ich piłkarskieg ptencjału. Na pdstawie pwyższych rzważań, a także z własneg dświadczenia i bserwacji praktycznych mżna stwierdzić, że selekcja d reprezentacji U-16 na szczeblu Mazwsza nie była realizwana zgdnie z wiedzą teretyczną i właściwą metdyką szklenia. Wykazan bwiem, że bie badane grupy (reprezentanci U-16 Mazwsza i zawdnicy sześciu klubów z Mazwsza) były d siebie pdbne pd względem budwy smatycznej i pzimu sprawnści gólnej. Stał się tak jednak nie dlateg, że wzięt pd uwagę inne kryteria selekcyjne (w dmyśle umiejętnści techniczne, taktyczne, cechy wli, intelekt czym wspminan pwyżej), ale dlateg, że selekcja d drużyny U-16 Mazwsza nie była prawdpdbnie pprzedzna żadnymi próbami i testami mgącymi sprawdzić gólną sprawnść fizyczną zawdników i ich budwę smatyczną. Przypuszczenie t pparte jest rzmwami z wielma szkleniwcami prwadzącymi zajęcia w klubach młdzieżwych Mazwsza; żaden z nich nie pamiętał, by w spsób systemwy

6 62 Ł. Kchański realizwan na Mazwszu tzw. selekcję kierwaną, czyli partą na pmiarach, testach i sprawdzianach. Dminwała wyraźnie tzw. selekcja intuicyjna, parta na subiektywnej cenie mżliwści sprtwych piłkarzy dstrzeżnych pdczas gier twarzyskich i mistrzwskich. Intuicja i dświadczenie trenerskie t kategrie bardz ważne w prcesie szkleniwym, także w dniesieniu d wybru reprezentantów. Ale nie pwinny być t jedyne elementy ceny i w knsekwencji, decyzji selekcyjnej. Mżna zatem zasugerwać, że prces selekcji realizwany w grupach młdzieżwych piłkarzy nżnych na Mazwszu wymaga znacznych zmian, głównie w kierunku rzwiązań typwych dla tzw. selekcji kierwanej. Krekta taka pzwli prces selekcji znacznie zbiektywizwać. Piśmiennictw 1. Bangsbø I. (1999) Sprawnść fizyczna piłkarza. Naukwe pdstawy treningu. Warszawa COS. 2. Engel J. (2013) Filzfia zwyciężania. Trener 3(114): Fajfer Z.(2001) Jak zwiększyć efektywnść selekcji w piłce nżnej? Sprt Wyczynwy (5-6): Przybylski W.(1997) Prblemy unwcześnienia nabru i selekcji młdzieży w piłce nżnej. Trening 35(3). 5. Raczek J. (1991) Pdstawy szklenia sprtweg dzieci i młdzieży. COS, Warszawa. 6. Szański H., Śledziewski D. (1995) Obciążenia treningwe - dkumentwanie i pracwanie danych. COS, Warszawa. 7. Szański H. [red.] (2000) Pdstawy terii treningu sprtweg. COS, Warszawa. 8. Stupnicki R. (2005) Bimetria. Krótki zarys. Margs, Warszawa. 9. Śledziewski D. (1998) Struktura i efektywnść gry fensywnej w piłkę nżną. Rzprawa dktrska. AWF Warszawa. Otrzyman: Przyjęt: Wyższa Szkła Kultury Fizycznej i Turystyki im. Haliny Knpackiej, Pruszków Dane zawarte w niniejszym artykule pchdzą z pracy magisterskiej autra wyknanej pd kierunkiem prf. R. Stupnickieg Adres autra: lukasz.kchanski@wp.pl