Teriofauna Zakopanego stan poznania i zagrożenia

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Teriofauna Zakopanego stan poznania i zagrożenia"

Transkrypt

1 FAUNA MIAST Ochronić różnorodność biotyczną w miastach P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.) SAR Pomorze, Bydgoszcz 2008 s.: Agnieszka Ważna 1, Jan Cichocki 1 Włodzimierz Cichocki 2, Włodzimierz Chętnicki 3 1 Katedra Biologii, Uniwersytet Zielonogórski ul. prof. Z. Szafrana 1, Zielona Góra A.Wazna@wnb.uz.zgora.pl 2 Muzeum Tatrzańskie im. dr. Tytusa Chałubińskiego ul. Krupówki 10, Zakopane 3 Instytut Biologii, Uniwersytet w Białymstoku ul. Świerkowa 20 b, Białystok Teriofauna Zakopanego stan poznania i zagrożenia Mammals fauna of Zakopane state of knowledge and threats Abstract: Composition of mammal s fauna of Zakopane is determinate by town localization in the direct vicinity of the Tatra National Park. In the years in the area of Zakopane were noted 40 mammals species. Zakopane is the only urban area in Poland, in which were noted big predators: brown bear Ursus arctos, lynx Lynx lynx and wolf Canis lupus. Red foxes Vulpes vulpes and stoates Mustela erminea are observed regularly in the town. In winter red deers Cervus elaphus are noted in urban woods. Water shrew Neomys fodiens and Miller s water shrew Neomys anomalus are noted close to streams. The striped field mouse Apodemus agrarius dominates in the thickets located of the town centre. Main threats to fauna of Zakopane are: fast development and growth of the city area and especially of it is parts neighboring to the national park. Keywords: Mammals, Mammalia, Zakopane, threats Wstęp Zakopane uległo w ostatnich latach poważnym przemianom związanym z rozwojem urbanizacji i zabudową terenów otwartych. Jest to zarazem jedyne tak zurbanizowane polskie miasto, w którego granicach administracyjnych znajduje się znaczny obszar parku narodowego. Ekspansja miasta w kierunku Tatr powoduje, że coraz częściej w Zakopanem obserwowane są zwierzęta leśne, w tym również duże ssaki. Zakopane jest jedynym polskim miastem, w którego granicach spotkać można np. wilka Canis lupus i niedźwiedzia Ursus arctos. Pierwsze informacje o zakopiańskich ssakach pochodzą z obserwacji prowadzonych w drugiej połowie 19. wieku przez Kocyana (1867). Kocyan wymienia z terenu miasta gronostaja Mustela erminea i koszatkę Dryomys nitedula. W odniesieniu do koszatki są to jedyne do tej pory informacje o tym gatunku z rejonu Zakopanego. Pierwsze podsumowanie publikowanych danych oraz własnych obserwacji zakopiańskich ssaków ukazało się na początku lat 90. (Cichocki 1993). Wynikiem monografii było przedstawienie informacji o 37 gatunkach występujących na terenie miasta w okresie ponad stu lat.

2 Teriofauna Zakopanego stan poznania i zagrożenia 179 Celem prowadzonych badań było uzyskanie aktualnych danych o ssakach Zakopanego i odniesienie ich do danych literaturowych. Szybki rozwój miasta powoduje wiele zagrożeń dla fauny. W powyższym opracowaniu podjęliśmy próbę określenie wpływu zmian w środowisku przyrodniczym miasta na faunę ssaków. Teren badań Zakopane jest położone w Kotlinie Zakopiańskiej, będącej częścią Rowu Podtatrzańskiego. Od południa kotlinę ograniczają Tatry, a od północy stoki Pogórza Gubałowskiego. Zakopane jest obecnie największym ośrodkiem miejskim (liczącym ok. 30 tys. mieszkańców) położonym w bezpośrednim sąsiedztwie Tatr. Cała powierzchnia Zakopanego (8426 ha) posiada status obszaru prawnie chronionego jako park narodowy lub obszar chronionego krajobrazu. Teren badań obejmował obszar zurbanizowany o powierzchni 3560 ha, obejmujący Zakopane wraz z Kuźnicami. Zakopane charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem biotopów na niewielkiej powierzchni. Występują tu siedliska od terenów silnie uwilgotnionych źródlisk, przez lasy do terenów wypasowych i typowo urbanistycznych, jak blokowiska i zabudowane centrum. Najdogodniejsze warunki przyrodnicze znajdują się nad niezabudowanymi brzegami rzek. Metody badań Drobne ssaki odławiane były z wykorzystaniem metody pułapkolinii na trzech powierzchniach badawczych w okresie letnim w latach Na powierzchni przy Białym Potoku prowadzone były odłowy w pułapki żywołowne typu Sherman (8) i stożki (10). Odłowy prowadzone były przez 10 kolejnych dni. Na powierzchniach: leśnej oraz pomiędzy zabudowaniami (obie na terenie TPN) wykorzystano pułapki żywołowne typu białowieskiego. Na każdej z powierzchni rozstawionych było 20 pułapek. Odłowy prowadzono przez pięć kolejnych dni. Pułapki sprawdzano cztery razy na dobę. Odłowione zwierzęta wypuszczano po oznaczeniu. Żerowiska oraz trasy przelotów nietoperzy wyszukiwano, wykorzystując detektor ultrasoniczny: Pettersson D-100 (Pettersson Elektronik AB; Uppsala, Szwecja). Dane dotyczące średnich i dużych ssaków zbierano na podstawie wywiadów wśród mieszkańców Zakopanego, odnotowywania ofiar kolizji z pojazdami oraz obserwacji zwierząt, ich tropów i śladów. Liczebność populacji jeża wschodniego Erinaceus concolor, szacowana była w latach , wiewiórki Sciurus vulgaris w latach , kuny domowej Martes foina w latach Powierzchnię badań stanowił obszar około 1000 ha centralnej części miasta. Liczenia prowadzono w okresie wiosennym i jesiennym, raz na dwa tygodnie. Wyniki badań i dyskusja W latach stwierdzono na terenie Zakopanego występowanie 40 gatunków ssaków (tab. 1). W prowadzonych badaniach oprócz zebrania nowych danych o gatunkach znanych z Zakopanego udało się stwierdzić dwa gatunki nieopisane wcze-

3 180 Agnieszka Ważna i in. śniej w Kotlinie Zakopiańskiej. Zlokalizowno stanowiska rzęsorka mniejszego Neomys anomalus i zębiełka karliczka Crocidura suaveolens. Tabela 1. Gatunki ssaków stwierdzonych na terenie Zakopanego w latach Rząd Gatunek Źródło informacji Współczesny status populacji Erinaceus concolor Bartkowska 1973, Ruprecht Talpa europaea Jońca 1975, Świecimski Sorex alpinus Mojsisovics von Mojsvàr 1897 H Insectivora Sorex araneus Cichocki Sorex minutus Cichocki Neomys fodiens Cichocki Neomys anomalus dane tej pracy + Crocidura suaveolens dane tej pracy + Myotis myotis Kowalski i inni 1957 H Plecotus auritus Bartkowska 1973 H Chiroptera Vespertilio murinus Krzanowski 1963 H Barbastella barbastellus Cichocki Eptesicus nilssoni Cichocki Nyctalus noctula Cichocki, Łupicki Lagomorpha Lepus europaeus Cichocki Sciurus vulgaris Udziela 1924, Cichocki Myodes glareolus Cichocki Microtus subterraneus Cichocki Microtus arvalis Cichocki Microtus agrestis Cichocki Rodentia Mus musculus Raczyński Rattus norvegicus Cichocki Apodemus agrarius Cichocki Apodemus flavicollis Cichocki Apodemus sylvaticus Cichocki Dryomys nitedula Kocyan 1867 H Ursus arctos Cichocki 1993 Z Lynx lynx Domaniewski 1930, Marchlewski Z 1949, Podobiński 1976 Canis lupus Podobiński 1975, Cichocki 1993 Z Vulpes vulpes Podobiński 1965, Carnivora Lutra lutra Podobiński Martes foina Podobiński Martes martes Podobiński Mustela putorius Podobiński Mustela nivalis Podobiński Mustela erminea Buchalczyk 1983, Cichocki Sus scrofa Podobiński 1975, Alces alces Zembrzuski 1967 H Artiodactyla Capreolus capreolus Cichocki Cervus elaphus Cichocki H tylko dane historyczne, Z osobniki zachodzące, + spotykane sporadycznie, ++ spotykane rzadko, +++ spotykane regularnie

4 Teriofauna Zakopanego stan poznania i zagrożenia 181 W centrum miasta dominują przede wszystkim myszy polne Apodemus agrarius, co w pewien sposób odzwierciedla tendencje obserwowane w innych terenach zurbanizowanych (Andrzejewski i in. 1978). Obecność licznych stanowisk myszy polnej jest ciekawa ze względu na to, że na terenie TPN niezależnie od wysokości n.p.m. nie jest ona stwierdzana. Zaskakuje bardzo nieliczne występowanie ryjówki aksamitnej Sorex araneus i brak ryjówki malutkiej Sorex minutus. Na terenie miasta stwierdzano natomiast rzęsorki, co wiąże się najprawdopodobniej z bogatą siecią rzeczną. W pobliżu budynków przy ul. Chałubińskiego stwierdzono rzęsorka rzeczka Neomys fodiens na powierzchni znacznie oddalonej od potoku (ok. 100 m). Przy nieprzekształconych antropogenicznie fragmentach potoków występuje rzęsorek mniejszy Neomys anomalus. W Zakopanem udało się ustalić jedno stanowisko, w centrum miasta, na skarpie brzegowej Białego Potoku. Na powierzchniach leśnych natomiast dominuje mysz leśna Apodemus flavicollis (tab. 2). Martwy zębiełek karliczek znaleziony został na Kozińcu. Kolejny osobnik obserwowany był w zabudowaniach przy Równi Krupowej (T. Zwijacz-Kozica inf. ustna). Tabela 2. Drobne ssaki z odłowów w Zakopanem w 2007 r. Stara zabudowa Biały Potok Las miejski Gatunek ogród N N N Sorex araneus Neomys fodiens 2-1 Neomys anomalus Apodemus agrarius 17-1 Apodemus flavicollis Ogółem Stałym elementem fauny owadożernych jest również kret Talpa europaea, którego kopce spotykane są na wszystkich zakopiańskich łąkach, a czasami i na przydomowych trawnikach. Bardzo licznie występują krety na Dolnej Równi Krupowej koło domów osiedla Słoneczna. W Zakopanem do 2005 r. licznie spotykany był jeż wschodni. W latach na powierzchni badawczej w centrum miasta stwierdzono co najmniej 32 osobniki tego gatunku. Znane były również miejsca zimowania i wychowywania młodych. Przejawem sporej liczebności jego populacji w mieście były często spotykane rozjechane jeże na ulicach Zakopanego. Od dwóch lat brak takich obserwacji, a żywe osobniki spotykane są sporadycznie. Obecnie najczęściej obserwuje się jeże na obu zakopiańskich cmentarzach i na terenie osiedla przy ul. Słonecznej na Dolnej Równi Krupowej. Na obszarze Zakopanego stwierdzono dotychczas występowanie sześciu gatunków nietoperzy Chiroptera. Większość danych o nietoperzach zawarta została w pracy Cichockiego (1993). Wiosną 2002 r. w trakcie remontu w Muzeum Tatrzańskim stwierdzono dziewięć mroczków posrebrzanych Vespertilio murinus. Nietoperze hibernowały pod deskami odnawianego balkonu (W. Cichocki inf. ustna). Wynikiem badań prowadzonych w lasach reglowych jest stwierdzenie borowców wielkich Nyctalus noctula w rejonie stadionu COS i ronda Kuźnickiego (Cichocki i Łupicki 2007). Liczebność populacji wiewiórki w mieście była wysoka w latach Na powierzchni badawczej stwierdzono co najmniej 176 osobników w 1997 r. i znaleziono 36 nadrzewnych gniazd tego gatunku. Z nieznanych przyczyn nastąpił gwałtowny spadek liczebności, sięgający do około 30% stanu początkowego. W 2004 r. na tym terenie

5 182 Agnieszka Ważna i in. obserwowano 38 osobników. Od 2005 r. nastąpiła szybka odbudowa populacji. W 2007 r. populacja osiągnęła ok. 75% liczebności stanu początkowego. W okresie najbardziej licznego występowania powszechnie obserwowano wiewiórki wspinające się po ścianach budynków. Zdarzały się również przypadki penetracji mieszkań przez te gryzonie. W latach wiewiórka regularnie odwiedzała mieszkanie na trzecim piętrze domu na osiedlu na Lipkach, skąd wyniosła schowane orzechy (T. Jabłońska inf. ustna). Obserwowano osobnika wynoszącego z Domu Wypoczynkowego Kolejarz przy ul. Kościuszki tabliczkę czekolady. Na poddaszu bloku na osiedlu na Lipkach wiewiórki wyprowadzały młode (T. Jabłońska inf. ustna). W Zakopanem i okolicy przeważają osobniki o ciemnym futrze, od ciemnobrązowego, aż po czarne. Typowe, rude osobniki stanowiły w latach 90. ok. 5% populacji (n = 130 osobników). Ostatnio coraz częściej w mieście spotykane są wiewiórki jasnorude typowe dla okolic nizinnych (do 30%, n = 21). W samym mieście spotyka się również zające Lepus europaeus, które są w zimie dokarmiane przez mieszkańców osiedli, na przykład na ul. Piaseckiego. Drewniana zabudowa Zakopanego ze starymi domami i ogrodami stwarza dobre warunki bytowania dla ssaków łasicowatych Mustelidae. Na całym obszarze Zakopanego obserwowana jest kuna domowa Martes foina. W latach stwierdzono w centrum miasta co najmniej 51 osobników kuny domowej. Populacja osiągnęła zagęszczenie minimum 1,15 os./100 ha. Znaleziono również 12 miejsc, gdzie kuny domowe wyprowadzały swe młode (tab. 3). Tabela 3. Miejsca rozrodu kuny domowej Martes foina w Zakopanem w latach Lokalizacja stanowiska Liczba stwierdzeń szczeliny pod budynkami 3 strychy budynków 6 nieużytkowana szopa 1 porąbane drewno ułożone przy murze 1 nieużytkowany ul 1 Ogółem 12 Status kuny leśnej Martes martes jest słabiej poznany, ale również jest w mieście widywana. W wielu rejonach miasta obserwowana była łasica Mustela nivalis, podobnie jak gronostaj Mustela erminea, którego w ostatnich latach obserwowano między innymi dwukrotnie na stadionie Centralnego Ośrodka Sportu (COS). Pod koniec lat 90. gronostaj był często widywany w okolicach poczty na Krupówkach (W. Cichocki inf. ustna). Tchórz Mustela putorius obserwowany był w 1997 r. (J. Chmiel inf. ustna). Lis Vulpes vulpes jest gatunkiem regularnie spotykanym w wielu europejskich miastach (Goszczyński 1995). Od kilku lat widywany jest regularnie na całym obszarze Zakopanego, również w centrum. Przez cały rok lisy penetrują okolice ronda Kuźnickiego. Nora lisia zlokalizowana jest pod budynkiem urzędu miasta na Równi Krupowej. Lisy spotykane są także na Nowym Cmentarzu w Zakopanem (M. Brzeczka inf. ustna). Często zapuszczają się nawet do zakopiańskich przydomowych ogródków i na podwórka np. jesienią 2006 r. na Kozińcu (D. Janusz inf. ustna). Na Pardałówce w 2006 r. widziano w ogrodzie bawiące się młode liski i lisicę na leżaku. Na początku sierpnia 2007 r. w sobotni poranek obserwowano lisa na samych Krupówkach (M. Gaj inf. ustna). Najokazalszym zwierzęciem odwiedzającym Zakopane jest niedźwiedź brunatny Ursus arctos. Niedźwiedzie regularnie penetrują niższe partie lasów reglowych. Zakła-

6 Teriofauna Zakopanego stan poznania i zagrożenia 183 dają również gawry w okolicach Krokwi. W czasie wędrówek niedźwiedzie przechodzą przez drogę z Zakopanego do Kuźnic. W 1991 r. w trakcie takiej wędrówki niedźwiedź zderzył się z jadącym samochodem (Zięba i Zwijacz-Kozica 2005). W latach 90. niedźwiedzie pojawiały na terenach zurbanizowanych, głównie w Kuźnicach. W 1992 r. niedźwiedzie regularnie pojawiały się na Kozińcu. W maju 1992 r. jeden osobnik dotarł do położonego w centrum miasta kina przy ul. Orkana (Cichocki 1993). Niedźwiedzie przemieszczają się również trasami chętnie wykorzystywanymi rekreacyjnie przez mieszkańców Zakopanego. W kwietniu 2006 r. obserwowaliśmy tropy niedźwiedzicy z młodym tuż za płotem stadionu COS. Z lat 80. znane są coroczne przypadki odwiedzania podtatrzańskich okolic przez rysie Lynx lynx. Z tego okresu pochodzą doniesienia o zabitych przez te drapieżniki owcach wypasanych pod Krokwią czy w okolicy Doliny Ku Dziurze. Znana jest obserwacja z 1995 r., kiedy obserwowano rysia w okolicach Walczackiego Wierchu (M. Wesołowska inf. ustna). Ostatnio tropione są rysie głównie w okolicy Drogi pod Reglami u podnóży Krokwi i Łysanek. W 2005 r. odnaleziono sarnę rozszarpaną przez rysia w pobliżu Drogi pod Reglami koło Spadowca, w pobliżu zabudowań (T. Zwijacz-Kozica inf. ustna). Na teren miasta wchodzą również wilki Canis lupus. Informacje o atakach wilków na zwierzęta gospodarskie pochodzą z Olczy, gdzie w 2007 r. wilki zagryzły owcę oraz z Księżego Lasu, gdzie latem tego samego roku zagryzły kilkanaście kóz. W okresie zimowym wilki penetrują rejon Krokwi. W marcu 2008 r. obserwowaliśmy tropy wilków w rejonie kamieniołomów. Układ tropów wskazywał, że wilki miały tu punkt obserwacyjny, z którego obserwowały teren w pobliżu skoczni. Prawdopodobnie penetrowanie przez wilki lasów reglowych spowodowało, że w mieście pojawiły się jelenie Cervus elaphus. Chmara jeleni (12 samic) obserwowana była przez całą dobę na przedwiośniu 2008 r. w lasku w okolicach ronda Kuźnickiego. Z czasem jelenie przemieściły się w głąb miasta do lasku na Antałówce. W tym rejonie jelenie pojawiały się na początku lat 90. (Cichocki 1993). Jesienią 2006 r. zdziczałe psy pogoniły sarnę z Nosala na Koziniec, gdzie oszalała ze strachu wpadła do przydomowego ogródka. Udało się odgonić psy i po schwytaniu sarny wywieziono ją do lasu na Brzezinach (D. Janusz inf. ustna). Informacja ta pokazuje, że nie wszystkie wiadomości o wilkach w mieście dotyczą w rzeczywistości tych zwierząt. W ciągu roku wyłapuje się w Zakopanem około 100 bezpańskich psów (Zalot 2006). Część z nich nauczyła się wspólnie polować, stanowiąc wielkie zagrożenie dla innych zwierząt, a nawet dla ludzi. Nielicznie w Zakopanem pojawiają się dziki Sus scrofa. W marcu 2006 r. obserwowano trzy młode dziki wędrujące po w pełni zabudowanym terenie Pardałówki. Nie bały się ludzi i podchodziły bezpośrednio do furtek i zabudowań. Podsumowanie Zagrożeniem dla fauny Zakopanego jest szybki rozwój miasta związany z jego rozbudową. W ostatnich latach zabudowywane są również obszary przy granicach parku narodowego. Łąki podreglowe są przez właścicieli grodzone i powstają na nich nowe budynki mieszkalne. Tereny te, stanowiące naturalną otulinę TPN, znikają w zastraszającym tempie. Sytuacji sprzyja moda na posiadanie domu pod Tatrami oraz opłacalność inwestycji wśród deweloperów. Zapewne jednym ze skutków zbliżania się zabudowy do lasów reglowych jest pojawianie się coraz bliżej zabudowań dużych ssaków, w tym

7 184 Agnieszka Ważna i in. drapieżników. Rozbudowa Zakopanego, płynnie łączącego się z sąsiednimi miejscowościami (np. Kościeliskiem) powoduje, że znikają naturalne szlaki migracyjne zwierząt. Problem spotęguje rozbudowa drogi dojazdowej, tzw. Zakopianki. W Zakopanem zachowały się nieliczne naturalne fragmenty potoków. Ekosystemy te jednak w dużym tempie znikają w skutek zabudowy wszelkich enklaw w centrum miasta. Znika w ten sposób środowisko życia rzadkich owadożernych: rzęsorka rzeczka i rzęsorka mniejszego. Rzęsorek mniejszy stwierdzony w 2007 r. w Zakopanem po raz pierwszy, jest nielicznym ssakiem, żyjącym w izolowanych populacjach o zasięgu reliktowym i wpisany jest do Polskiej czerwonej księgi zwierząt (Pucek 2001). Ze względu na swoje walory turystyczno-krajoznawcze miasto odwiedza co roku wielu turystów. W ciągu roku z miejsc noclegowych korzysta ponad 3,5 miliona osób, a ponad 2,5 miliona wchodzi w Tatry (Informator statystyczny 2006). Tak duża liczba turystów nie pozostaje bez wpływu na tatrzańskie ssaki. Obserwowane są głównie przypadki synantropizacji lisów. Inwestycje związane z turystyką są obecnie realizowane również tuż przy granicy TPN (np. w rejonie skoczni). Problemem w zasadzie niespotykanym w innych rejonach kraju jest lokalna moda na eksponowanie w zakopiańskich karczmach wypchanych zwierząt. Ten swoiście rozumiany folklor jest niebezpieczny, ponieważ wśród okazów bardzo często zdarzają się świstaki Marmota marmota, rysie, wilki, głuszce Tetrao urogallus, cietrzewie Tetrao tetrix, sowy Strigiformes, a przede wszystkim ptaki szponiaste Falconiformes. Trudno uwierzyć, że wszystkie te zwierzęta pochodzą z legalnego przywozu spoza granic naszego kraju. Tym bardziej, że np. największa krajowa populacja cietrzewia znajduje się na pobliskich Torfowiskach Orawsko-Nowotarskich. Ochrona bioróżnorodności Zakopanego, przy olbrzymiej presji ze strony człowieka na wszelkie tereny niezagospodarowane, jest bardzo trudna i wymagałaby przede wszystkim dobrych chęci i pewnych samoograniczeń ze strony władz miasta i mieszkańców. W chwili obecnej jest to chyba niemożliwe. Brak planów zagospodarowania miasta to główna przyczyna niszczenia jego walorów przyrodniczych. Presja Zakopanego w kierunku Tatr, oprócz ewidentnych strat przyrodniczych, z pewnością zaowocuje również częstszym pojawianiem się w mieście dzikich zwierząt. Podziękowania Pragniemy wyrazić wdzięczność wszystkim osobom, które udzieliły nam informacji wykorzystanych w niniejszym opracowaniu. Za pomoc w badaniach dziękujemy Panom prof. dr. hab. S. Fedykowi (Białystok), A. Antołowi (Bańska Niżna) i T. Złotkowskiemu (Białystok). Dziękujemy również dr. inż. T. Zwijaczowi-Kozicy (Zakopane) za krytyczną analizę tekstu. Bibliografia Andrzejewski R., Babińska-Werka J., Gliwicz J., Goszczyński J., 1978: Synurbization processes in populations of Apodemus agrarius. I. Characteristic of populations in an urbanization gradient. Acta Theriologica, 23: Bartkowska K., 1973: Siphonoptera Tatr Polskich. Fragmenta Faunistica, 19 (10): Buchalczyk T., 1983: Mustela erminea Linnaeus, [w:] Z. Pucek, J. Raczyński (red.) Atlas rozmieszczenia ssaków w Polsce: PWN, Warszawa:

8 Teriofauna Zakopanego stan poznania i zagrożenia 185 Cichocki J., Łupicki D., 2007: Występowanie borowca wielkiego Nyctalus noctula (Schreber, 1774) w polskich Tatrach. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 63 (3): Cichocki W., 1993: Ssaki [w:] Z. Mirek, H. Piękoś-Mirkowa (red.) Przyroda Kotliny Zakopiańskiej. Poznanie, przemiany zagrożenia i ochrona. Tatry i Podtatrze, 2. Tatrzański Park Narodowy. Kraków-Zakopane: Domaniewski J., 1930: Sprawozdanie z prac nad ochroną przyrody w Tatrach za czas od 1.IV X Ochr. Przyr., 10: Informator statystyczny. Miasto Zakopane. 2006: Urząd Statystyczny w Krakowie. Urząd Miasta Zakopane. Goszczyński J., 1995: Lis. Monografia przyrodniczo-łowiecka. Oikos, Warszawa. Jońca E., 1975: Wpływ zwierząt na rzeźbę powierzchni ziemi. Univ. Wratisl. 263, Geogr., 23: Kocyan A., 1867: Zapiski o ssakach tatrzańskich. Sprawozdania Komisji Fizjograficznej 1: Kowalski K., Krzanowski A., Wojtusiak R., 1957: Sprawozdanie z akcji obrączkowania nietoperzy w Polsce w latach Acta Theriologica, 1: Krzanowski A., 1963: Kompletna lista nietoperzy Puław: Prz. Zool., 7: Marchlewski M., 1949: Rysie w Tatrach. Łowiec Polski, 8 (969): 24. Mojsisovics, von Mojsvàr., 1897: Das Tierleben der Österreichisch ungarischen Tiefebene. Wien. Podobiński L., 1963: Zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego w 1961 roku i wiosną Wierchy, 31: Podobiński L., 1965: Zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego w 1963 roku i wiosną Wierchy, 33: Podobiński L., 1967: Zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego w 1965 roku i wiosną Wierchy, 35: Podobiński L., 1975: Zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego w 1973 roku. Wierchy, 43: Podobiński L., 1976: Zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego w roku Wierchy, 44: Podobiński L., 1978: Zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego w roku Wierchy, 46: Pucek Z., 2001: Rzęsorek mniejszy Neomys anomalus (Cabrera, 1907). [w:] Z. Głowaciński (red.) Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa: Raczyński J, 1983: Mus musculus Linnaeus, [w:] Z. Pucek, J. Raczyński (red.) Atlas rozmieszczenia ssaków w Polsce. PWN, Warszawa: Ruprecht A.L., 1973: O rozmieszczeniu przedstawicieli rodzaju Erinaceus Linnaeus, 1758 w Polsce. Prze. Zool., 17: Świecimski J., 1960: Studies on the mole, Talpa europaea L. (Insectivora) in the Polish Tatra Mts. Acta zool. cracov., 5: Udziela W., 1924: Odmiany geograficzne wiewiórki w Polsce, jej rozsiedlenie oraz znaczenie gospodarcze. Roczniki Nauk Rolniczych i Leśnych, Poznań, 12: Zalot B., 2006: Psi los. Tygodnik Podhalański, 3 (836): 26. Zembrzuski J., 1967: Łoś w Tatrach. Parki Narodowe. Biuletyn Informacyjny 4, 1 (6): Zięba F., Zwijacz-Kozica T., 2005: On czyli prawie wszystko o tatrzańskim niedźwiedziu. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane.

Jeż wschodni. (Erinaceus roumanicus) 1 1 x 1. Jeż zachodni. (Erinaceus europaeus) 2 1 x 2. Kret europejski. (Talpa europaea) 3 1 x 3

Jeż wschodni. (Erinaceus roumanicus) 1 1 x 1. Jeż zachodni. (Erinaceus europaeus) 2 1 x 2. Kret europejski. (Talpa europaea) 3 1 x 3 Jeż wschodni (Erinaceus roumanicus) 1 1 x 1 Jeż zachodni (Erinaceus europaeus) 2 1 x 2 Kret europejski (Talpa europaea) 3 1 x 3 Zębiełek białawy (Crocidura leucodon) 4 1 x 4 Zębiełek karliczek (Crocidura

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe zestawienie gatunków ssaków występujących na terenie PKPK umieszczono w tabeli.

Szczegółowe zestawienie gatunków ssaków występujących na terenie PKPK umieszczono w tabeli. Badania przeprowadzone w Puszczy Knyszyńskiej pod koniec lat osiemdziesiątych oraz w latach dziewięćdziesiątych wykazały występowanie 18 gatunków drobnych ssaków m.in. Puszcza Knyszyńska razem z sąsiadującymi

Bardziej szczegółowo

OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO M. ST. WARSZAWY

OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO M. ST. WARSZAWY SSAKI (Mammalia) ZAŁĄCZNIK NR II.6. Lp. Nazwa łacińska 1. Erinaceus concolor 2. Talpa europaea 3. Sorex araneus 4. Sorex minutus 5. Myotis nattereri 6. Myotis myotis 7. Myotis daubentoni Nazwa polska Jeż

Bardziej szczegółowo

Small mammals in pellets of the tawny owl Strix aluco from the village of Paszkówka near Cracow

Small mammals in pellets of the tawny owl Strix aluco from the village of Paszkówka near Cracow ARTYKUŁY Drobne ssaki w Paszkówce koło Krakowa na podstawie analizy zrzutek puszczyka Strix aluco Small mammals in pellets of the tawny owl Strix aluco from the village of Paszkówka near Cracow GRZEGORZ

Bardziej szczegółowo

Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody (Parki nar. Rez. przyr.)

Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody (Parki nar. Rez. przyr.) Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody (Parki nar. Rez. przyr.) 22 3 473 477 2003 MATEUSZ CIECHANOWSKI, ADRIAN ZWOLICKI, MICHAŁ WOJCIECHOWSKI, ALEKSANDRA BENEDYCKA, ANNA BIAŁA Ssaki (Mammalia) projektowanego

Bardziej szczegółowo

Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników

Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża Duże ssaki drapieżne występujące w Polsce Fot. H. Schmidt Fot.

Bardziej szczegółowo

Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1:

Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1: Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1: Jest to punkt nasłuchowy zlokalizowany przy moście drogowym, nad kanałem łączącym Jezioro

Bardziej szczegółowo

Jan Cichocki 1, Grzegorz Gabryś 1,2

Jan Cichocki 1, Grzegorz Gabryś 1,2 Drobne ssaki... 17 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU 2008 BIOLOGIA I HODOWLA ZWIERZĄT LVI Nr 566 Jan Cichocki 1, Grzegorz Gabryś 1,2 Drobne ssaki (Mammalia: Insectivora et Rodentia)

Bardziej szczegółowo

OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW

OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW 36 Załącznik nr 3 OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW I. Sposoby czynnej ochrony roślin, zwierząt i grzybów na obszarach ochrony ścisłej A. Ochrona roślin Wybrane gatunki

Bardziej szczegółowo

4003 Świstak Marmota marmota latirostris

4003 Świstak Marmota marmota latirostris 4003 Świstak Marmota marmota latirostris Liczba i lokalizacja obszarów i stanowisk monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Monitoring obejmuje cały teren występowania świstaka

Bardziej szczegółowo

8. Ssaki. Wstęp Gatunki specyficzne i wyróżniające ssaki województwa lubuskiego

8. Ssaki. Wstęp Gatunki specyficzne i wyróżniające ssaki województwa lubuskiego Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Grzegorz Gabryś 8. Ssaki Wstęp W województwie lubuskim stwierdzono dotychczas występowanie 70. gatunków ssaków, łącznie z gatunkami wymarłymi, introdukowanymi oraz migrującymi

Bardziej szczegółowo

OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW

OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW 37 Załącznik nr 3 OPIS SPOSOBÓW CZYNNEJ OCHRONY GATUNKÓW ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW I. Sposoby czynnej ochrony gatunków roślin, zwierząt i grzybów na obszarach ochrony ścisłej A. Ochrona gatunków roślin

Bardziej szczegółowo

Ssaki (Mammalia) Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt, Polska Akademia Nauk, ul. Sławkowska 17, 30 016 Kraków

Ssaki (Mammalia) Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt, Polska Akademia Nauk, ul. Sławkowska 17, 30 016 Kraków Flora i Fauna Pienin Monografie Pienińskie 1: 255 264, 2000 Ssaki (Mammalia) BRONISŁAW W. WOŁOSZYN, WOJCIECH GAŁOSZ Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt, Polska Akademia Nauk, ul. Sławkowska 17, 30

Bardziej szczegółowo

Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Wydra - opis

Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Wydra - opis Wydra - opis oczy chronione są trzecią powieką, która podczas nurkowania chroni je nie ograniczając jednocześnie widzenia długie smukłe ciało umożliwia wysoką zwinność i zwrotność w wodzie mała spłaszczona

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Kozyra, Magdalena Moska

Katarzyna Kozyra, Magdalena Moska ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU 2015 BIOLOGIA I HODOWLA ZWIERZĄT LXXVII NR 609 Katarzyna Kozyra, Magdalena Moska CHRONIONE SSAKI (OPRÓCZ NIETOPERZY) KAMIEŃCA ZĄBKOWICKIEGO I OKOLIC

Bardziej szczegółowo

Drobne ssaki Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Dolina Mrogi na podstawie analizy wypluwek puszczyka Strix aluco

Drobne ssaki Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Dolina Mrogi na podstawie analizy wypluwek puszczyka Strix aluco 88 Notatki florystyczne, faunistyczne i mykobiotyczne GRZEGORZ LESIŃSKI, JAKUB GRYZ, DAGNY KRAUZE-GRYZ Drobne ssaki Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Dolina Mrogi na podstawie analizy wypluwek puszczyka

Bardziej szczegółowo

DROBNE SSAKI W POKARMIE TRZECH GATUNKÓW SÓW W DOLINIE DOLNEJ ODRY Small mammals in the diet of three owl species in Lower Odra region (NW Poland)

DROBNE SSAKI W POKARMIE TRZECH GATUNKÓW SÓW W DOLINIE DOLNEJ ODRY Small mammals in the diet of three owl species in Lower Odra region (NW Poland) Przegląd Przyrodniczy XXIII, 2 (2012): 77 85 Michał Żmihorski, Jerzy Romanowski, Mateusz Borowiecki DROBNE SSAKI W POKARMIE TRZECH GATUNKÓW SÓW W DOLINIE DOLNEJ ODRY Small mammals in the diet of three

Bardziej szczegółowo

Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu

Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach

Bardziej szczegółowo

"Stopień wykorzystania przez nietoperze drzew rosnących wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 650 na odcinku Srokowo - Węgorzewo."

Stopień wykorzystania przez nietoperze drzew rosnących wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 650 na odcinku Srokowo - Węgorzewo. "Stopień wykorzystania przez nietoperze drzew rosnących wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 650 na odcinku Srokowo - Węgorzewo." Autor opracowania: dr Joanna Duriasz AD NATURA Joanna Duriasz Ul. Tęczowy Las 2A/34

Bardziej szczegółowo

Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce

Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce Piotr Wawrzyniak Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku RDLP Białystok w zasięgu terytorialnym ma 2 632 747ha, gdzie zarządza powierzchnią

Bardziej szczegółowo

Dom przyrody, park ludzi - przez edukację do zrównoważonego korzystania z ekosystemów Tatr

Dom przyrody, park ludzi - przez edukację do zrównoważonego korzystania z ekosystemów Tatr Dom przyrody, park ludzi - przez edukację do zrównoważonego korzystania z ekosystemów Tatr Międzynarodowa konferencja Razem ku zielonej przyszłości Fundusze Norweskie i EOG na rzecz edukacji ekologicznej

Bardziej szczegółowo

Drobne ssaki Chojnowskiego Parku Krajobrazowego w pokarmie puszczyka Strix aluco

Drobne ssaki Chojnowskiego Parku Krajobrazowego w pokarmie puszczyka Strix aluco ARTYKUŁY Drobne ssaki Chojnowskiego Parku Krajobrazowego w pokarmie puszczyka Strix aluco Chrońmy Przyr. Ojcz. 70 (1): 63 67, 2014 Small mammals of Chojnowski Landscape Park in the diet of the tawny owl

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S.

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Terytoria wilczych watah w Puszczy Białowieskiej (jesień-zima 1997/98) Rozmieszczenie

Bardziej szczegółowo

Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek.

Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek. Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek. Lasy te były bogate w zwierzynę. Żyły w nich tury, żubry, niedźwiedzie,

Bardziej szczegółowo

Grzegorz Lesiński DROBNE SSAKI REZERWATU DĘBINA I NA WSCHODNIM MAZOWSZU NA PODSTAWIE SKŁADU POKARMU PUSZCZYKÓW STRIX ALUCO

Grzegorz Lesiński DROBNE SSAKI REZERWATU DĘBINA I NA WSCHODNIM MAZOWSZU NA PODSTAWIE SKŁADU POKARMU PUSZCZYKÓW STRIX ALUCO Kulon 21 (2016) 41 Kulon 21 (2016), 41-47 PL ISSN 1427-3098 Grzegorz Lesiński DROBNE SSAKI REZERWATU DĘBINA I NA WSCHODNIM MAZOWSZU NA PODSTAWIE SKŁADU POKARMU PUSZCZYKÓW STRIX ALUCO Lesiński G. Small

Bardziej szczegółowo

Metoda pracy: Praca z mapą, praca z tekstem (analiza opisu wybranych parków narodowych), rozmowa dydaktyczna.

Metoda pracy: Praca z mapą, praca z tekstem (analiza opisu wybranych parków narodowych), rozmowa dydaktyczna. Scenariusz lekcji I. Cele lekcji 1) Wiadomości Uczeń: a) wymienia nazwy polskich parków narodowych; definiuje pojęcia: park narodowy, park krajobrazowy, rezerwat; b) zna symbole poszczególnych parków narodowych;

Bardziej szczegółowo

1354 Niedźwiedź Ursus arctos

1354 Niedźwiedź Ursus arctos 1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,

Bardziej szczegółowo

Bocian. Najlepsze praktyki w zakresie ochrony nietoperzy w MPK

Bocian. Najlepsze praktyki w zakresie ochrony nietoperzy w MPK Bocian Najlepsze praktyki w zakresie ochrony nietoperzy w MPK 2014-09-30 W dniach 4-5 września 2014 r. w Mazowieckim Parku Krajobrazowym i jego okolicach eksperci Towarzystwa Przyrodniczego Bocian przeprowadzili

Bardziej szczegółowo

Polskie niedźwiedzie są zagrożone!

Polskie niedźwiedzie są zagrożone! Polskie niedźwiedzie są zagrożone! WWF -Canon / SANCHEZ & LOPE WWF -Canon / Cat HOLLOWAY Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) to największy polski drapieżnik. W Polsce żyje ich około 90. Występują w Karpatach,

Bardziej szczegółowo

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Roman Gula Katarzyna Bojarska Jörn Theuerkauf Wiesław Król

Bardziej szczegółowo

Podstawowe czynniki decydujące o skuteczności przejść dla zwierząt i ogrodzeń ochronnych

Podstawowe czynniki decydujące o skuteczności przejść dla zwierząt i ogrodzeń ochronnych Podstawowe czynniki decydujące o skuteczności przejść dla zwierząt i ogrodzeń ochronnych Analiza błędów popełnianych na etapie projektowania i budowy Rafał T. Kurek fot. Krzysztof Czechowski 2 Lokalizacja

Bardziej szczegółowo

Jesienna aktywność nietoperzy W Jaskini Szachownica. Maurycy Ignaczak Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Zduńska Wola

Jesienna aktywność nietoperzy W Jaskini Szachownica. Maurycy Ignaczak Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Zduńska Wola Jesienna aktywność nietoperzy W Jaskini Szachownica Maurycy Ignaczak Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Zduńska Wola Jesienna aktywność nietoperzy w Jaskini Szachownica Zjawisko zwiększonej,

Bardziej szczegółowo

Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.

Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego. Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni

Bardziej szczegółowo

Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy

Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy gmina Siennica województwo mazowieckie Konkurs pn. Obszar Natura 2000 szansą dla rozwoju naszej gminy realizowany w ramach projektu "Natura 2000 naszą

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech

Bardziej szczegółowo

Park Narodowy Gór Stołowych

Park Narodowy Gór Stołowych Park Narodowy Gór Stołowych Od marca 2016r. Park Narodowy Gór Stołowych posługuje się nowym logotypem. Przedstawia on stylizowaną piaskowcową formę skalną oraz zarys Szczelińca Wielkiego - najwyższego

Bardziej szczegółowo

Pogórze Dynowsko-Przemyskie. Wpisany przez Administrator piątek, 09 grudnia :15 - Poprawiony piątek, 09 grudnia :23

Pogórze Dynowsko-Przemyskie. Wpisany przez Administrator piątek, 09 grudnia :15 - Poprawiony piątek, 09 grudnia :23 1/7 Na terenie Pogórza Przemysko-Dynowskiego znajdują się piękne tereny przyrodniczo-historyczne Są tam usytuowane rezerwaty, ścieżki krajoznawcze Ścieżka przyrodnicza "Winne - Podbukowina" - rezerwat

Bardziej szczegółowo

Agnieszka Ważna 1, Jan Cichocki 1, Dariusz Łupicki 2, Sławomir Rubacha 3, Andrzej Wąsicki 3, Grzegorz Gabryś 1,2

Agnieszka Ważna 1, Jan Cichocki 1, Dariusz Łupicki 2, Sławomir Rubacha 3, Andrzej Wąsicki 3, Grzegorz Gabryś 1,2 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU 2011 BIOLOGIA I HODOWLA ZWIERZĄT LXII NR 580 Agnieszka Ważna 1, Jan Cichocki 1, Dariusz Łupicki 2, Sławomir Rubacha 3, Andrzej Wąsicki 3, Grzegorz

Bardziej szczegółowo

U źródeł rzeki Jałówki

U źródeł rzeki Jałówki Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej ul. Konarskiego 14, 16-030 Supraśl tel./fax (0-85) 718 37 85 www.pkpk.pl e-mail:ksiegowosc@pkpk.pl, sekretariat@pkpk.pl, edukacja@pkpk.pl, ochrona@pkpk.pl, turystyka@pkpk.pl

Bardziej szczegółowo

KOSACIEC SYBERYJSKI OBUWIK ARNIKA GÓRSKA

KOSACIEC SYBERYJSKI OBUWIK ARNIKA GÓRSKA Białowieski Park Narodowy położony jest w województwie podlaskim, a jego wschodnia granica jest naszą granicą państwową z Białorusią. Park obejmuje 10,5 tys.ha Puszczy Białowieskiej z tego 9,6 tys.ha zajmują

Bardziej szczegółowo

Tatry. 3. Przyrodnicze atrakcje jaskiń tatrzańskich. Słów kilka o tatrzańskich ptakach:

Tatry. 3. Przyrodnicze atrakcje jaskiń tatrzańskich. Słów kilka o tatrzańskich ptakach: Egzamin dla kandydatów na przewodników górskich klasa III Tatry 25.04.2008 r. część ustna Zestaw I 1. Dolinki reglowe Tatr. Szlaki dol. Rohackiej. 2. Trasa wycieczki po kościołach artykularnych. 3. Przyrodnicze

Bardziej szczegółowo

Wilk - opis. rolę w komunikacji i utrzymaniu. 1/3 długości ciała (pełni istotną. puszysty ogon stanowi prawie

Wilk - opis. rolę w komunikacji i utrzymaniu. 1/3 długości ciała (pełni istotną. puszysty ogon stanowi prawie ubarwienie bardzo zróżnicowane od białego, przez żółto-pomarańczowe, brązowe, szare do czarnego puszysty ogon stanowi prawie 1/3 długości ciała (pełni istotną rolę w komunikacji i utrzymaniu równowagi)

Bardziej szczegółowo

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

Bardziej szczegółowo

TATRZAŃSKIE MALUCHY. { Kalendarz 2018 }

TATRZAŃSKIE MALUCHY. { Kalendarz 2018 } TATRZAŃSKIE MALUCHY { Kalendarz } TATRZAŃSKIE MALUCHY { Młodość w życiu zwierząt kojarzy się z beztroską zabawą pod czujnym okiem rodziców. Tymczasem jest to okres, kiedy zwierzęta, zdobywające bezcenne

Bardziej szczegółowo

Konkurs wiedzy DUŻE DRAPIEŻNIKI W POLSCE

Konkurs wiedzy DUŻE DRAPIEŻNIKI W POLSCE Konkurs wiedzy DUŻE DRAPIEŻNIKI W POLSCE Organizator: Bytomskie Koło Terenowe Katowickiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Geograficznego Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5 im. J.F. Kennedy ego, ul. Nickla

Bardziej szczegółowo

Stan Ochrony Nietoperzy w obszarach Natura Andrzej Langowski Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Wydział Planowania Ochrony

Stan Ochrony Nietoperzy w obszarach Natura Andrzej Langowski Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Wydział Planowania Ochrony Stan Ochrony Nietoperzy w obszarach Natura 2000 Andrzej Langowski Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Wydział Planowania Ochrony Co wiemy a co chcielibyśmy wiedzieć? Źródła danych Dane z raportu

Bardziej szczegółowo

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA

Bardziej szczegółowo

Tatry. 1. Topografia i zagospodarowanie turystyczne grupy Łomnicy (grań od Baraniej Przełęczy na południe) i przyległych dolin.

Tatry. 1. Topografia i zagospodarowanie turystyczne grupy Łomnicy (grań od Baraniej Przełęczy na południe) i przyległych dolin. Egzamin dla kandydatów na przewodników górskich klasa III Tatry 21.07.2011 r. część ustna Zestaw I 1. Topografia i zagospodarowanie turystyczne grupy Łomnicy (grań od Baraniej Przełęczy na południe) i

Bardziej szczegółowo

DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory

DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory NATURA 2000 ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim, a współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania

Bardziej szczegółowo

Działania NFOŚiGW dla ochrony bioróżnorodności na przykładzie wybranych projektów z zakresu ochrony przyrody

Działania NFOŚiGW dla ochrony bioróżnorodności na przykładzie wybranych projektów z zakresu ochrony przyrody Działania NFOŚiGW dla ochrony bioróżnorodności na przykładzie wybranych projektów z zakresu ochrony przyrody Leszek Jóskowiak p.o. dyrektora Departamentu Ochrony Przyrody Poznań, 25 listopada 2010 r. Różnorodność

Bardziej szczegółowo

W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej.

W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej. Zakopane miasto i gmina w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. Według danych z 31 grudnia 2009 r. miasto miało 26 737 mieszkańców i było drugim co do wielkości po Nowym Targu miastem

Bardziej szczegółowo

Ekspertyza chiropterologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001).

Ekspertyza chiropterologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001). Ekspertyza chiropterologiczna dla budynków Szkoły Muzycznej w Solcu Kujawskim (ul. Kościuszki 12, działka ewidencyjna 498, obręb 0001). Wykonawca: Ekostudium Leszek Koziróg Ul. Smętka 15/29, 10-077 Olsztyn

Bardziej szczegółowo

Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej

Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej Janusz Maliczak 27.10.2012 r. Aktywna ochrona płomykówki na Ziemi Leszczyńskiej: 1. Charakterystyka gatunku: A. Wygląd zewnętrzny B. Środowisko

Bardziej szczegółowo

Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie

Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie Ustrzyki Górne, 23.01.2015 Przedmioty monitoringu Kopytne baza żerowa drapieżników: Drapieżniki: - żubr - jeleń

Bardziej szczegółowo

Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM

Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,

Bardziej szczegółowo

Operat kształtowania funkcji turystycznych, rekreacyjnych i edukacyjnych. Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu

Operat kształtowania funkcji turystycznych, rekreacyjnych i edukacyjnych. Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu Operat kształtowania funkcji turystycznych, rekreacyjnych i edukacyjnych Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu Zespół autorski mgr Mariusz Gunia - tekst oraz opracowanie

Bardziej szczegółowo

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW

Bardziej szczegółowo

Nasze audycje w radiu Alex

Nasze audycje w radiu Alex Nasze audycje w radiu Alex Jodła - dr Tomasz Skrzydłowski XIX-wieczna fotografia tatrzańska - Wiesław Siarzewski. O wiośnie w świecie zwierząt opowiada Filip Zięba z Sekcji Ochrony Fauny TPN. Pan dr Marek

Bardziej szczegółowo

intensyfikacja w pliocenie kontynuacja w plejstocenie

intensyfikacja w pliocenie kontynuacja w plejstocenie Epoki lodowe w dziejach Świata 5. Ostatnia Epoka Lodowa początek w eocenie 40-35 mln lat temu powstanie czapy lodowej w Antarktyce intensyfikacja w pliocenie 3-2,5 mln lat temu powstanie czapy lodowej

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 1 kwietnia 2003 r. (Dz. U. z dnia 16 kwietnia 2003 r.)

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 1 kwietnia 2003 r. (Dz. U. z dnia 16 kwietnia 2003 r.) Dz.U.03.65.599 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 kwietnia 2003 r. w sprawie Tatrzańskiego Parku Narodowego (Dz. U. z dnia 16 kwietnia 2003 r.) Na podstawie art.14 ust. 7 ustawy z dnia 16 października

Bardziej szczegółowo

Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej

Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Rozmieszczenie, zagrożenia, perspektywy ochrony Grzegorz Górecki Stacja Terenowa Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Urwitałt 2013 Rozmieszczenie

Bardziej szczegółowo

Najlepsze praktyki w ochronie żółwia błotnego

Najlepsze praktyki w ochronie żółwia błotnego Okuninka, 11-12.09.2014 r. Najlepsze praktyki w ochronie żółwia błotnego Janusz Holuk Okres lęgowy trwa najczęściej od 20 maja do 20 czerwca Okres lęgowy Zabezpieczanie złoża jaj Czynna ochrona lęgów

Bardziej szczegółowo

Dobre praktyki w zakresie zagospodarowania przestrzennego wokół przejść dla zwierząt

Dobre praktyki w zakresie zagospodarowania przestrzennego wokół przejść dla zwierząt Dobre praktyki w zakresie zagospodarowania przestrzennego wokół przejść dla zwierząt BROSZURA PODSUMOWUJĄCA WYNIKI PROJEKTU Ochrona różnorodności biologicznej poprzez wdrożenie sieci lądowych korytarzy

Bardziej szczegółowo

Drobne ssaki Bolimowskiego Parku Krajobrazowego i okolic na podstawie analizy diety puszczyka Strix aluco

Drobne ssaki Bolimowskiego Parku Krajobrazowego i okolic na podstawie analizy diety puszczyka Strix aluco Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody National Parks and Nature Reserves (Parki nar. Rez. Przyr.) 35 4 57 69 2016 G L, K J, K N, A P Drobne ssaki Bolimowskiego Parku Krajobrazowego i okolic na podstawie

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z REALIZACJI PROJEKTU

RAPORT Z REALIZACJI PROJEKTU Sfinansowano ze środków funduszu leśnego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych RAPORT Z REALIZACJI PROJEKTU Ochrona ssaków pilchowatych Gliridae w Tatrzańskim Parku Narodowym dr inż. Agnieszka

Bardziej szczegółowo

Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji rysia eurazjatyckiego (Lynx lynx) w Polsce (opracowany

Bardziej szczegółowo

OFERTA NAJMU POWIERZCHNI GALERIA HANDLOWA STARA CEGIELNIA KNURÓW, ULICA 1 MAJA 74

OFERTA NAJMU POWIERZCHNI GALERIA HANDLOWA STARA CEGIELNIA KNURÓW, ULICA 1 MAJA 74 OFERTA NAJMU POWIERZCHNI GALERIA HANDLOWA STARA CEGIELNIA KNURÓW, ULICA 1 MAJA 74 DOŁĄCZ DO NASZYCH NAJEMCÓW! e-mail: biuro@dlinvest.pl tel.: +48 32 253 00 95 LOKALIZACJA Knurów wchodzi w skład Konurbacji

Bardziej szczegółowo

Seminarium Planowanie przestrzenne a ochrona ciągłości ekologicznej w północno-wschodniej Polsce" Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku

Seminarium Planowanie przestrzenne a ochrona ciągłości ekologicznej w północno-wschodniej Polsce Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku Seminarium Planowanie przestrzenne a ochrona ciągłości ekologicznej w północno-wschodniej Polsce" Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku wpływ inwestycji na duże ssaki drapieżne Robert Mysłajek Stowarzyszenie

Bardziej szczegółowo

Rozmieszczenie ryjówkowatych Soricidae w polskich Tatrach. Distribu on of the Soricidae in the Polish Tatra Mts

Rozmieszczenie ryjówkowatych Soricidae w polskich Tatrach. Distribu on of the Soricidae in the Polish Tatra Mts ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 70 (2): 107 116, 2014 Rozmieszczenie ryjówkowatych Soricidae w polskich Tatrach Distribu on of the Soricidae in the Polish Tatra Mts AGNIESZKA WAŻNA 1, JAN CICHOCKI 1, ZBIGNIEW

Bardziej szczegółowo

Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce

Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce Stefan Jakimiuk, WWF Polska Grudziądz, 9 maja 2014 r. Fot. Archiwum WWF 13 May 2014-1 Zaangażowanie WWF Polska w działania na rzecz ochrony rysia Głównie

Bardziej szczegółowo

Logo PNBT. Symbolem PNBT jest głuszec - ptak, który jeszcze niedawno licznie występował w Borach Tucholskich.

Logo PNBT. Symbolem PNBT jest głuszec - ptak, który jeszcze niedawno licznie występował w Borach Tucholskich. Powstanie Parku Park Narodowy "Bory Tucholskie" jest jednym z najmłodszych parków narodowych w Polsce. Utworzono go 1 lipca 1996 roku. Ochroną objęto powierzchnię 4 798 ha lasów, jezior, łąk i torfowisk.

Bardziej szczegółowo

Optymalny model postępowania przy ustalaniu lokalizacji przejść dla zwierząt

Optymalny model postępowania przy ustalaniu lokalizacji przejść dla zwierząt Rafał T. Kurek Optymalny model postępowania przy ustalaniu lokalizacji przejść dla zwierząt Uniwersytet im. A. Mickiewicza 1. Wstęp Budowa przejść dla zwierząt stanowi obecnie najwaŝniejszą i powszechnie

Bardziej szczegółowo

Międzywydziałowe Koło Naukowe Biologów SGGW

Międzywydziałowe Koło Naukowe Biologów SGGW Międzywydziałowe Koło Naukowe Biologów SGGW Wolontaryjnie organizujemy zajęcia dydaktyczna dla dzieci i młodzieŝy w wieku szkolnym. Zajęcia prowadzimy: W terenie, w ramach wyznaczonej ścieŝki dydaktycznej

Bardziej szczegółowo

INTERPELACJA NR 238. W wyniku działalno ci zwi zanej z wykonywaniem funkcji mandatu radnego, przedkładam wniosek w nast puj cej sprawie:

INTERPELACJA NR 238. W wyniku działalno ci zwi zanej z wykonywaniem funkcji mandatu radnego, przedkładam wniosek w nast puj cej sprawie: Rada Dzielnicy Białoł ka m. st. Warszawy ul. Modli ska 197, pok. 123, 03-122 Warszawa, tel. (22) 51 03 110, fax (22) 676 69 14, wor@bialoleka.waw.pl, www.bialoleka.waw.pl radny dzielnicy Białoł ka wojtum@gazeta.pl

Bardziej szczegółowo

Struktura i pozyskanie ważniejszych zwierząt łownych w Polsce

Struktura i pozyskanie ważniejszych zwierząt łownych w Polsce Struktura i pozyskanie ważniejszych zwierząt łownych w Polsce Zwierzęta łowne (zwierzyna) to gatunki ptaków oraz ssaków żyjące na wolności, uznawane przez prawo łowieckie za zwierzęta łowne, będące przedmiotem

Bardziej szczegółowo

Przykład wypełnionej ankiety! Ankieta uczestnika programu reintrodukcji kuropatwy i zająca na terenie ZO PZŁ Szczecin

Przykład wypełnionej ankiety! Ankieta uczestnika programu reintrodukcji kuropatwy i zająca na terenie ZO PZŁ Szczecin Przykład wypełnionej ankiety! Ankieta uczestnika programu reintrodukcji kuropatwy i zająca na terenie ZO PZŁ Szczecin Uwaga: wypełnić i przekazać drogą elektroniczną! Dane podstawowe: Nazwa koła: Koło

Bardziej szczegółowo

Wyniki monitoringu dużych drapieżników na obszarze otuliny BdPN w gminie Cisna realizowanego w okresie październik 2016 styczeń 2017.

Wyniki monitoringu dużych drapieżników na obszarze otuliny BdPN w gminie Cisna realizowanego w okresie październik 2016 styczeń 2017. Lutowiska 2017-02-10 Opracowanie i analizy: Bartosz Pirga Prace terenowe: Robert Gatzka, Paulina Kopacz, Bartosz Pirga Wyniki monitoringu dużych drapieżników na obszarze otuliny BdPN w gminie Cisna realizowanego

Bardziej szczegółowo

sławomir wąsik ssaki mazowieckiego zespołu parków krajobrazowych

sławomir wąsik ssaki mazowieckiego zespołu parków krajobrazowych sławomir wąsik ssaki mazowieckiego zespołu parków krajobrazowych Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne, Pionki 2017 Wydawnictwo Epograf, Blizne Łaszczyńskiego 2017 Od autora Każde zwierzę

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU 2008 BIOLOGIA I HODOWLA ZWIERZĄT LVII Nr 567

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU 2008 BIOLOGIA I HODOWLA ZWIERZĄT LVII Nr 567 Pokarm zimowy płomykówki... 19 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU 2008 BIOLOGIA I HODOWLA ZWIERZĄT LVII Nr 567 Jan Cichocki 1, Grzegorz Gabryś 1,2, Agnieszka Ważna 1 POKARM ZIMOWY

Bardziej szczegółowo

ochrona przyrody 80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU

ochrona przyrody 80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU 80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU 6 ochrona przyrody Na tle ukształtowania powierzchni kraju małopolskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym wysokościowo, mając

Bardziej szczegółowo

Miasto położone jest przy granicy z Niemcami, nad rzeką Odrą, niedaleko Puszczy Rzepińskiej. Na południe od Słubic przechodzi droga krajowa nr 2.

Miasto położone jest przy granicy z Niemcami, nad rzeką Odrą, niedaleko Puszczy Rzepińskiej. Na południe od Słubic przechodzi droga krajowa nr 2. Miasto położone jest przy granicy z Niemcami, nad rzeką Odrą, niedaleko Puszczy Rzepińskiej. Na południe od Słubic przechodzi droga krajowa nr 2. Słubice (niem. Frankfurt (Oder)-Dammvorstadt) miasto w

Bardziej szczegółowo

Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (

Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa ( Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa (www.nfos.org.pl) Zespół autorski: Krzysztof Zając dr Adrian Smolis Katarzyna Kozyra Tomasz Zając Zgodnie z danymi zawartymi w

Bardziej szczegółowo

Fauna ssakom luschodniej części Pojezierza W ielkopoisko-ku jaujskiego

Fauna ssakom luschodniej części Pojezierza W ielkopoisko-ku jaujskiego ANDRZEJ L. RUPRECHT Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża Fauna ssakom luschodniej części Pojezierza W ielkopoisko-ku jaujskiego WSTĘP Idea utworzenia Parku Krajobrazowego Poje? erze Gostynińskie pociągnęła

Bardziej szczegółowo

OCHRONA DZIKO śyjących ZWIERZĄT W PROJEKTACH MODERNIZACJI LINII KOLEJOWECH. Urszula Michajłow

OCHRONA DZIKO śyjących ZWIERZĄT W PROJEKTACH MODERNIZACJI LINII KOLEJOWECH. Urszula Michajłow OCHRONA DZIKO śyjących ZWIERZĄT W PROJEKTACH MODERNIZACJI LINII KOLEJOWECH Urszula Michajłow Łagów, 24-26 września 2007 1 Podstawowe przyczyny istotnie wpływające na zagroŝenie dla świata zwierząt to:

Bardziej szczegółowo

ANALIZA WYPLUWEK SÓW JAKO BEZINWAZYJNA METODA WYKRYWANIA RZADKICH GATUNKÓW SSAKÓW

ANALIZA WYPLUWEK SÓW JAKO BEZINWAZYJNA METODA WYKRYWANIA RZADKICH GATUNKÓW SSAKÓW ANALIZA WYPLUWEK SÓW JAKO BEZINWAZYJNA METODA WYKRYWANIA RZADKICH GATUNKÓW SSAKÓW Jakub Gryz, Dagny Krauze Abstrakt Zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym powodują zanikanie wielu populacji rodzimych

Bardziej szczegółowo

Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać?

Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać? Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać? Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać? Konspekt opracowano z wykorzystaniem materiałów National Wildlife Federation (www.nwf.org) Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie:

Bardziej szczegółowo

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w dniu na rok gospodarczy.../... Dane ogólne 1. Obwód łowiecki nr... powierzchnia... ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych... ha, powierzchnia po wyłączeniach,

Bardziej szczegółowo

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r. Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby termomodernizacji budynku przy ul. Leśnej 12 w Złocieńcu Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Złocieniec,

Bardziej szczegółowo

Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000

Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2009 r. w sprawie stosowania pułapek żywołownych

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2009 r. w sprawie stosowania pułapek żywołownych ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2009 r. w sprawie stosowania pułapek żywołownych Projekt z dnia 15 maja 2009 r. Na podstawie art. 44a ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo

Bardziej szczegółowo

PROJEKT PLANU OCHRONY OBSZARU NATURA 2000

PROJEKT PLANU OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 PROJEKT PLANU OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 TORFOWISKA ORAWSKO-NOWOTARSKIE Grzegorz Cierlik, Joanna Perzanowska Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków Obowiązek sporządzenia planu ochrony: Ustawa o ochronie

Bardziej szczegółowo

Ścieżka dydaktyczna Łąki Nowohuckie i Lasek Mogilski w Krakowie.

Ścieżka dydaktyczna Łąki Nowohuckie i Lasek Mogilski w Krakowie. Ścieżka dydaktyczna Łąki Nowohuckie i Lasek Mogilski w Krakowie. Łąki Nowohuckie Mapa Łąk Nowohuckich, na której niebieską linią zaznaczona jest trasa ścieżki dydaktycznej. Łąki Nowohuckie Łąki Nowohuckie

Bardziej szczegółowo

Kolizje z dzikimi zwierzętami na drogach w Polsce

Kolizje z dzikimi zwierzętami na drogach w Polsce Kolizje z dzikimi zwierzętami na drogach Autor: Sylwia Borowska Międzywydziałowe Studium Ochrony Środowiska Specjalizacja: Ochrona Przyrody Praca magisterska wykonana pod opieką prof. Michała Wasilewskiego

Bardziej szczegółowo

Obszary N2000 w Gorcach. Jan Loch Pracownia Naukowo-Edukacyjna GPN

Obszary N2000 w Gorcach. Jan Loch Pracownia Naukowo-Edukacyjna GPN Obszary N2000 w Gorcach Jan Loch Pracownia Naukowo-Edukacyjna GPN Natura 2000 w Małopolsce Płożenie obszarów Natura 2000 w Gorcach (PLB 120001, PLH 20018) na tle obszarów leśnych. OSO Gorce PLB 120001

Bardziej szczegółowo

Small mammals of Kampinos National Park and its protection zone, as revealed by analyses of the diet of tawny owls Strix aluco Linnaeus, 1758(ł)

Small mammals of Kampinos National Park and its protection zone, as revealed by analyses of the diet of tawny owls Strix aluco Linnaeus, 1758(ł) F r a g m e n t a F a u n is ti c a 56 (1): 65-81, 2013 PL ISSN 0015-9301 O M useum a n d I n s t i t u t e o f Z o o lo g y PAS Small mammals of Kampinos National Park and its protection zone, as revealed

Bardziej szczegółowo

Załącznik D do Programu Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego w Polsce. Mateczniki w polskich Karpatach

Załącznik D do Programu Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego w Polsce. Mateczniki w polskich Karpatach Załącznik D do Programu Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego w Polsce Mateczniki w polskich Karpatach Marzec 2012 Znaczenie utrzymania i tworzenia obszarów wolnych od zakłóceń dla niedźwiedzi w okresie gawrowania.

Bardziej szczegółowo

Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych

Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.

Bardziej szczegółowo

SSAKI. projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006. FPP Consulting

SSAKI. projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006. FPP Consulting SSAKI projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006 dr Karol Zub Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży FPP Consulting Przedmioty ochrony Mopek zachodni Barbastella

Bardziej szczegółowo

Wycena zmian w zarządzaniu lasami

Wycena zmian w zarządzaniu lasami Wycena zmian w zarządzaniu lasami Mikołaj Czajkowski miq@wne.uw.edu.pl Pozaprodukcyjne funkcje lasów Pozaprodukcyjne funkcje lasów: Różnorodność biologiczna Rekreacja Retencja wody Funkcje glebotwórcze

Bardziej szczegółowo

NADLEŚNICTWO STRZYŻÓW

NADLEŚNICTWO STRZYŻÓW NADLEŚNICTWO STRZYŻÓW Słów kilka o naszym nadleśnictwie Lasy stanowią znakomitą wizytówkę Podkarpacia jak powiedział Edward Balwierczak. Jednak najczęściej oglądamy je z okna samochodu lub podczas sporadycznych

Bardziej szczegółowo