UCHWAŁA NR 1798/41/2010 KRAJOWEJ RADY BIEGŁYCH REWIDENTÓW. z dnia 30 marca 2010r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR 1798/41/2010 KRAJOWEJ RADY BIEGŁYCH REWIDENTÓW z dnia 30 marca 2010r. w sprawie szczegółowego zakresu tematycznego egzaminów w postępowaniu kwalifikacyjnym na biegłych rewidentów Na podstawie art. 9 ust. 9 pkt 2 oraz w związku z art. 5 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. Nr 77, poz. 649) uchwala się, co następuje:. 1. Ustala się szczegółowy zakres tematyczny egzaminów w postępowaniu kwalifikacyjnym na biegłych rewidentów, obejmujących dziedziny określone w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, zwanej dalej ustawą, ujętych w dziesięć egzaminów, określających zakres wiedzy teoretycznej oraz zakres umiejętności wymaganych od kandydatów na biegłych rewidentów, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Egzamin z prawa gospodarczego dla osób, o których mowa w art. 5 ust. 3 i 4 ustawy, obejmuje zakres tematyczny określony w punktach: 3, 4, 5.1, , 6 i 7 załącznika do uchwały. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem zatwierdzenia w trybie przepisów art. 72 ustawy.

2 Załącznik do uchwały Nr 1798/41/2010 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 30 marca 2010 r. SZCZEGÓŁOWY ZAKRES TEMATYCZNY EGZAMINÓW W POSTĘPOWANIU KWALIFIKACYJNYM NA BIEGŁYCH REWIDENTÓW 1. TEORIA I ZASADY RACHUNKOWOŚCI A. ZAKRES WIEDZY 1.1. Przedmiot, zakres i zasady rachunkowości Rachunkowość jako element systemu informacyjnego jednostki Podstawowe pojęcia i definicje oraz funkcje, zadania i części składowe rachunkowości Istota i znaczenie założeń koncepcyjnych i cech jakościowych sprawozdań finansowych: a) założenia koncepcyjne memoriału i kontynuacji działalności, b) główne cechy jakościowe sprawozdania finansowego, c) zasady rachunkowości, d) zasady wyceny składników bilansu Harmonizacja rachunkowości: a) organizacje międzynarodowe zajmujące się harmonizacją rachunkowości, b) rola, znaczenie i zastosowanie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej i dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących rachunkowości Bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych Bilans Równanie bilansowe jego znaczenie i wykorzystanie w rachunkowości Kryteria kwalifikacji składników aktywów i zobowiązań Struktura aktywów bilansu jednostek (przedsiębiorstw) 1

3 prowadzących działalność produkcyjną, usługową i handlową Struktura pasywów bilansu jednostek (przedsiębiorstw) prowadzących działalność produkcyjną, usługową i handlową Zasady sporządzania uproszczonego bilansu Rachunek zysków i strat Kryteria ujęcia przychodów i kosztów w rachunku zysków i strat Struktura rachunku zysków i strat Zasady sporządzania uproszczonego rachunku zysków i strat Rachunek przepływów pieniężnych Rachunek memoriałowy a rachunek kasowy Podstawowe kategorie przepływów pieniężnych Zdarzenia gospodarcze (w tym operacje gospodarcze), zasady ich dokumentowania oraz ewidencji Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans Dokumentowanie zdarzeń gospodarczych; treść dowodów, korekta błędnie wystawionych dowodów księgowych Kontrola i kwalifikowanie dowodów do ujęcia w księgach rachunkowych Zapisy księgowe, ich treść i struktura Konto jako podstawowe urządzenie służące do ewidencji operacji gospodarczych: a) cechy, rodzaje i klasyfikacja kont, b) podstawowe zasady funkcjonowania kont bilansowych, wynikowych i pozabilansowych Zasady ewidencji typowych operacji gospodarczych (bilansowych i wynikowych) Prowadzenie ksiąg rachunkowych, w tym z zastosowaniem technologii informacyjnych i systemów komputerowych Zakres podmiotowy obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych. 2

4 Obligatoryjne elementy ksiąg rachunkowych prowadzonych różnymi technikami, w tym z zastosowaniem technologii informacyjnych i systemów komputerowych: a) dziennik (funkcje i zasady prowadzenia różnymi technikami księgowości), b) konta księgi głównej (zasada podwójnego zapisu, funkcje kont księgi głównej, zasady i terminy otwierania, prowadzenia i zamykania kont księgi głównej w różnych technikach księgowości), c) konta ksiąg pomocniczych (cele, formy i zakres prowadzenia kont ksiąg pomocniczych, sposoby prowadzenia kont ksiąg pomocniczych, zasady otwierania, prowadzenia i zamykania kont ksiąg pomocniczych w różnych technikach księgowości), d) zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienie sald kont ksiąg pomocniczych, e) zasady uzgadniania ksiąg rachunkowych, f) poprawianie błędów księgowych Kryteria oceny systemów rachunkowości informatycznej: a) sposób realizacji podstawowych zasad księgowości podwójnej, b) zgodność z przepisami prawa, c) dostosowanie funkcji informacyjnych do potrzeb jednostki Kryteria uznawania ksiąg rachunkowych za prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco Miejsce prowadzenia i zasady przechowywania ksiąg rachunkowych Odpowiedzialność za prowadzenie ksiąg rachunkowych Inwentaryzacja Zasady, metody, techniki i terminy przeprowadzania inwentaryzacji aktywów i pasywów Ustalanie oraz rozliczanie różnic inwentaryzacyjnych i ich ujęcie w księgach rachunkowych Elementy organizacji rachunkowości (dokumentacja i stosowanie) Wymogi ustawowe odnośnie dokumentacji przyjętych przez jednostkę 3

5 zasad (polityki) rachunkowości Dokumentacja zasad emisji, obiegu i kontroli dowodów księgowych Dokumentacja zasad, terminów i metod przeprowadzania inwentaryzacji Dokumentacja zasad sprawowania kontroli wewnętrznej wspierającej system rachunkowości jednostki. B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI Kandydat na biegłego rewidenta powinien umieć w szczególności: 1) wyjaśnić potrzebę i cel sporządzania sprawozdań finansowych przez jednostki prowadzące działalność w różnych formach prawnych, a w szczególności przez spółki handlowe oraz wskazać użytkowników tych sprawozdań i uzasadnić ich zainteresowanie informacjami prezentowanymi w sprawozdaniach finansowych; 2) wyjaśnić cele i sposoby stosowania nadrzędnych zasad rachunkowości oraz definiować pojęcia, na które powołują się te zasady; 3) określać skutki zastosowania i niezastosowania nadrzędnych zasad rachunkowości oraz nie spełnienia założenia kontynuacji działalności; 4) na podstawie przykładowych danych liczbowych inwentarza sporządzić uproszczony bilans otwarcia w związku z rozpoczęciem prowadzenia ksiąg rachunkowych; 5) księgować na kontach księgi głównej i kontach ksiąg pomocniczych operacje gospodarcze związane z: a) przychodami, rozchodami i zużyciem (odpisy amortyzacyjne) środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, b) rozliczaniem zakupu materiałów i towarów przy stosowaniu rzeczywistych cen zakupu oraz stałych cen ewidencyjnych, c) należnościami i zobowiązaniami, d) obrotem aktywami pieniężnymi, e) krótkoterminowymi rozliczeniami międzyokresowymi, f) kapitałem podstawowym, g) ujęciem kosztów produkcji w układzie rodzajowym i funkcjonalnym oraz ich rozliczeniem na koszt wytworzenia wyrobów gotowych i nie-gotowych (w toku), h) ujęciem kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu, i) procesem sprzedaży wyrobów, towarów i usług, j) pozostałymi przychodami i kosztami operacyjnymi, 4

6 k) operacjami finansowymi, l) operacjami nadzwyczajnymi, m) obliczeniem wyniku finansowego metodą statystyczną oraz ustaleniem wyniku finansowego metodą księgową, n) poprawianiem błędów księgowych; 6) sporządzać: a) zestawienia sald kont ksiąg pomocniczych, b) zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej, c) uproszczony bilans, d) uproszczony rachunek zysków i strat, e) uproszczony rachunek przepływów pieniężnych; 7) oceniać prawidłowość: a) dowodów księgowych, b) poszczególnych elementów ksiąg rachunkowych; 8) stosować zasady, metody i techniki inwentaryzacji, kwalifikować i rozliczać różnice inwentaryzacyjne oraz księgować operacje gospodarcze w tym zakresie; 9) oceniać prawidłowość i kompletność: a) dokumentacji przyjętych przez jednostkę zasad rachunkowości, b) unormowań w zakresie inwentaryzacji, zasad emisji i obiegu dokumentów oraz funkcjonowania kontroli wewnętrznej wspierającej system rachunkowości, dokumentacji stosowanych systemów rachunkowości informatycznej. 2. EKONOMIA I KONTROLA WEWNĘTRZNA A. ZAKRES WIEDZY 2.1. Makroekonomia Podstawowe pojęcia: a) makroekonomia i mikroekonomia zakres pojęcia, b) dobra i kryteria ich podziału, c) zasoby gospodarcze (naturalne, ludzkie, kapitałowe), d) systemy analizy makroekonomicznej, e) produkcja, produkt, koszt, cena, f) konsumpcja, inwestycje, oszczędności Funkcjonowanie rynku: 5

7 a) rynek i konkurencja na nim (formy konkurencji), b) problematyka ingerencji państwa w funkcjonowanie rynku (interwencjonizm państwowy), c) systemy gospodarcze, d) równowaga na rynku, e) efektywność gospodarowania w różnych strukturach rynkowych Produkt i dochód narodowy: a) rachunek dochodu narodowego (ujęcie realne i nominalne), b) PKB i PNB, c) dyspozycyjny dochód ludności, d) tempo wzrostu dochodu narodowego, e) czynniki utrudniające porównywalność w czasie dochodu narodowego, f) zachwianie równowagi w gospodarce a kwestie rachunku dochodu narodowego Polityka monetarna i fiskalna: a) bank centralny jego rola i funkcje, b) polityka monetarna i jej instrumenty, c) polityka podatkowa państwa, d) funkcje podatków i kryteria ich klasyfikacji, e) źródła dochodu państwa o charakterze pozapodatkowym Handel zagraniczny i bilans płatniczy: a) bilans płatniczy państwa, b) rachunek obrotów bieżących i kapitałowych, c) wpływ eksportu netto na PNB, d) stopa procentowa i kurs walutowy, e) stopień wymienialności pieniądza, f) kwota importowa Problematyka popytu i podaży: a) popyt i podaż oraz ich wzajemne oddziaływanie, b) czynniki kształtujące popyt i podaż, c) koszt stały, zmienny i krańcowy, użyteczność krańcowa, d) elastyczność popytu i podaży, 6

8 e) warunki zachowania ceny równowagi w powiązaniu ze zmianami popytu i podaży, f) decyzje konsumenta Mikroekonomia Funkcjonowanie podmiotów gospodarczych: a) cechy przedsiębiorstwa, b) formy prawne działalności podmiotów gospodarczych, c) cele przedsiębiorstwa, d) procesy koncentracji kapitału i działalności a formy organizacyjne działalności gospodarczej, e) racjonalność i efektywność jako przesłanki funkcjonowania przedsiębiorstwa, f) czynnik czasu i ryzyka w funkcjonowaniu firmy Narzędzia analizy ekonomicznej: a) dane ekonomiczne, szeregi czasowe danych, dane przekrojowe, b) wskaźniki i ich wykorzystanie (cen i inne), c) wskaźniki nominalne i realne, d) sposoby mierzenia zmian wielkości ekonomicznych, e) modele ekonomiczne a dane ekonomiczne, f) wykresy, linie i równania (ich wykreślanie i czytanie), g) teorie ekonomiczne a rzeczywistość Konkurencja doskonała i monopol: a) decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa (podmiotu gospodarczego) w warunkach konkurencji doskonałej (krzywe podaży), b) konkurencja na rynkach światowych, c) czysty monopol, d) konkurencja monopolistyczna Ekonomia dobrobytu: a) efektywna alokacja zasobów, b) konkurencja doskonała a efektywność w sensie Pareto, c) zakłócenia i rozwiązanie drugie po najlepszym, d) zawodność rynku, e) efekty zewnętrzne, 7

9 f) problemy środowiska naturalnego Przedsiębiorstwo i jego otoczenie: a) elementy podsystemów realizacji celów przedsiębiorstwa, b) istota procesów gospodarczych realizowanych przez przedsiębiorstwo (podmiot gospodarczy), c) zasady organizowania procesów gospodarczych, d) otoczenie przedsiębiorstwa elementy, kryteria podziału, e) podejście systemowe i sytuacyjne w analizie wpływu otoczenia na podmiot gospodarczy Kierowanie, zarządzanie, kontrolowanie: a) zarządzanie, kierowanie, kontrolowanie zdefiniowanie pojęć, b) władza organizacyjna i czynniki ją kreujące, c) role kierownicze w procesie zarządzania, d) zależność między kwalifikacjami kierowników a ich usytuowaniem w hierarchii organizacji Podejmowanie decyzji gospodarczych: a) ujęcie przedmiotowe i podmiotowe problemu decyzyjnego, b) kryteria podziału problemów decyzyjnych, c) decydowanie teorie podejmowania decyzji, d) techniki podejmowania decyzji, e) niepewność (ryzyko) jako nieodłączny element decydowania, f) etapy procesu podejmowania decyzji, g) planowanie decyzji gospodarczych i kryteria klasyfikacji planów Kontrola wewnętrzna Ryzyko w działalności gospodarczej: a) pojęcie ryzyka, b) czynniki i źródła ryzyka, c) rodzaje ryzyka, d) indywidualna postawa wobec ryzyka, e) ubezpieczenie a ryzyko, f) niepewność a korzyści (przychody) z posiadanych aktywów, g) wybór portfela inwestycyjnego a ryzyko, h) efektywny rynek aktywów. 8

10 2.3.2 System kontroli wewnętrznej: a) kontrola jako funkcja zarządzania, b) etapy procesu kontroli, c) kryteria klasyfikacji rodzajów kontroli w przedsiębiorstwie i ich charakterystyka, d) modele kontroli w zależności od typu przedsiębiorstwa, e) zakres kontroli Funkcjonowanie kontroli wewnętrznej a jakość ksiąg rachunkowych i sprawozdań finansowych: a) związek kontroli wewnętrznej z rachunkowością, b) kontrolne funkcje rachunkowości i sprawozdawczości finansowej, c) elementy i instrumenty kontroli wewnętrznej dla zapewnienia rzetelności ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości finansowej, d) kontrola wewnętrzna w środowisku informatycznym Audyt wewnętrzny istota, funkcje, obszar działań Ład korporacyjny. B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI Kandydat na biegłego rewidenta oprócz wiedzy teoretycznej dotyczącej podstawowych zagadnień z ekonomii i kontroli wewnętrznej powinien w szczególności: 1) rozumieć różnice między mikroekonomią i makroekonomią; 2) rozumieć dlaczego teoria jest widomym uproszczeniem rzeczywistości; 3) rozumieć proces budowy prostego modelu teoretycznego; 4) znać zastosowanie w praktyce podstawowych praw makro i mikroekonomii; 5) umieć wykorzystać w praktyce inne podstawowe zagadnienia mikroekonomii (np. inwestycje, polityka kształtowania cen, itp.); 6) znać zasady gospodarowania będącymi w dyspozycji przedsiębiorstwa zasobami materialnymi, kapitałowymi i ludzkimi oraz umieć ocenić racjonalność ich wykorzystania; 7) znać zastosowanie w praktyce funkcjonowania podmiotu gospodarczego podstawowych praw ekonomii i zarządzania; 8) znać organizację procesów gospodarczych w różnych rodzajach realizowanej działalności gospodarczej; 9

11 9) umieć zdefiniować ryzyko oraz określić źródła i rodzaje ryzyka; 10) umieć ocenić zakres wykorzystania kontroli wewnętrznej w procesie zarządzania; 11) umieć zaprojektować (a także ocenić) strukturę i zasady funkcjonowania kontroli wewnętrznej, zapewniającej rzetelność i prawidłowość ksiąg rachunkowych oraz właściwą jakość informacji wykazywanych w sprawozdaniach; 12) znać zasady ładu korporacyjnego. 3. PRAWO PRAWO CYWILNE, PRAWO PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH, PRAWO SPÓŁEK, PRAWO O POSTĘPOWANIU UPADŁOŚCIOWYM I NAPRAWCZYM, PRAWO REGULUJĄCE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ A. ZAKRES WIEDZY 3.1. Podstawy prawa Źródła prawa powszechnie obowiązującego Pierwotne i wtórne prawo wspólnotowe Norma prawna a przepis prawa Obowiązywanie prawa Prawo cywilne Podmioty prawa cywilnego, przedstawicielstwo, mienie, czynności prawne, terminy, przedawnienie roszczeń Własność i inne prawa rzeczowe (własność, użytkowanie wieczyste, prawa rzeczowe ograniczone, posiadanie) Zobowiązania: a) zagadnienia ogólne powstawania i wykonywania zobowiązań, b) wielość dłużników i wielość wierzycieli, c) ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych, treść i forma umów, d) bezpodstawne wzbogacenie, e) czyny niedozwolone, f) wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania, potrącenie, odnowienie, zwolnienie z długu, zmiana wierzyciela lub dłużnika, g) ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, h) umowy: sprzedaży, zamiany, dostawy, kontraktacji, o dzieło, o roboty budowlane, najmu i dzierżawy, leasingu, użyczenia, 10

12 pożyczki, rachunku bankowego, zlecenia, agencyjna, komisu, przewozu, spedycji, ubezpieczenia, przechowania, składu, spółki, poręczenia, darowizny, przekazu Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych Stosunek pracy i związane z nim obowiązki zakładu pracy i pracownika: a) stosunek pracy, b) wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia pracodawcy na rzecz pracownika, c) obowiązki i uprawnienia zakładu pracy i pracownika, d) odpowiedzialność materialna pracowników Czas pracy: a) wymiar i rozkład czasu pracy, b) czas pracy w ruchu ciągłym, c) praca w godzinach nadliczbowych w nocy oraz w niedziele i święta Urlopy pracownicze Prawo ubezpieczeń społecznych Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne Obowiązki ubezpieczonych Zwrot nienależnie pobranych świadczeń oraz odsetki za opóźnienie w wypłacie świadczeń Prawo spółek Przepisy ogólne, spółki osobowe i kapitałowe Powstawanie spółek Organy spółek. Prawa i obowiązki wspólników, akcjonariuszy Rozwiązanie i likwidacja spółek. Łączenie, podział i przekształcanie spółek Prawo o postępowaniu upadłościowym i naprawczym Przepisy ogólne o postępowaniu upadłościowym Ogłoszenie upadłości Skutki ogłoszenia upadłości Zgłoszenie i ustalenie wierzytelności Postępowanie naprawcze w razie zagrożenia niewypłacalnością. 11

13 3.6. Prawo regulujące działalność gospodarczą Powszechnie obowiązujące warunki prowadzenia działalności gospodarczej (m.in. zasada równości przedsiębiorców wobec prawa, zasada rozliczeń bezgotówkowych, koncesjonowanie niektórych rodzajów działalności gospodarczej lub wydawanie zezwoleń) Powstawanie, funkcjonowanie, łączenie, przekształcanie, przejęcie i likwidacja przedsiębiorstw osób fizycznych, przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni, banków i innych instytucji finansowych, zakładów ubezpieczeń Ochrona środowiska w działalności gospodarczej Podstawy prawne działalności gospodarczej organizacji społecznych, fundacji i stowarzyszeń oraz przedstawicielstw osób zagranicznych Prawo dewizowe Odpowiedzialność za naruszenie przepisów prawa dotyczących punktów , 3.4., 3.5. i 3.6. B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI Kandydat na biegłego rewidenta powinien wykazać, oprócz wiedzy teoretycznej w zakresie ustalonym w punkcie A, także umiejętność praktycznego wskazywania i przestrzegania przepisów właściwych ustaw a szczególnie umiejętność: 1) wskazywania naruszeń warunków prowadzenia działalności wynikających z przepisów ustawy prawo o działalności gospodarczej; 2) stosowania zasad wykonywania zobowiązań; 3) określania obowiązków i uprawnień stron umów cywilnoprawnych, a przede wszystkim umów: a) sprzedaży, dostawy, o roboty budowlane, komisu, przewozu, spedycji, składu, b) o dzieło, zlecenia, agencyjnej, c) najmu, dzierżawy i innych podobnych (leasingu), d) rachunku bankowego, pożyczki, poręczenia, przekazu, darowizny i ubezpieczenia; 4) określania obowiązków i uprawnień stron umowy o pracę; 5) wywiązywania się z obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych; 12

14 6) stosowania zasad dotyczących powstawania, funkcjonowania i likwidacji podmiotów gospodarczych, działających w szczególności w formie osób prawnych, w zakresie: a) dopełniania obowiązków rejestrowych, b) gromadzenia kapitałów własnych i ich przeznaczenia w ujęciu formalno-prawnym, c) obowiązków i uprawnień walnego zgromadzenia, rady nadzorczej (komisji rewizyjnej) i zarządu w spółkach kapitałowych i spółdzielniach; 7) stosowania zasad prawa upadłościowego i naprawczego; 8) wskazywania naruszeń przepisów prawa regulującego działalność gospodarczą. 4. PRAWO PODATKOWE (część I) A. ZAKRES WIEDZY 4.1. Zagadnienia ogólne Istota podatku Źródła prawa podatkowego Organy podatkowe i administracja podatkowa Urzędowe interpretacje prawa podatkowego Materialne prawo podatkowe Obowiązek podatkowy a zobowiązania podatkowe Powstawanie i wygasanie zobowiązań podatkowych Zaległość podatkowa Nadpłata podatku Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe Formalne prawo podatkowe Postępowanie podatkowe Dowody w postępowaniu podatkowym Szacowanie podstawy opodatkowania Decyzje i postanowienia jako formy rozstrzygnięć w postępowaniu podatkowym Odwołania i zażalenia w postępowaniu podatkowym Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej Czynności sprawdzające i kontrola podatkowa. 13

15 Szczególny nadzór podatkowy Tajemnica skarbowa Ewidencja oraz identyfikacja podatników i płatników Szczegółowe prawo podatkowe Podatek od towarów i usług (zakres opodatkowania, podatnicy i ich rejestracja, obowiązek podatkowy, zwolnienia przedmiotowe, zwolnienia podmiotowe, miejsce świadczenia, podstawa opodatkowania, stawki podatku, sprzedaż zwolniona i opodatkowana, podatek należny, dokumentowanie sprzedaży i jej ewidencja; podatek naliczony, dokumentacja zakupów i ich ewidencja, obliczenie i zwrot podatku, deklaracje podatkowe i informacje podsumowujące, dokumentacja i terminy rozliczeń, procedury szczególne) Podatek akcyzowy (przedmiot opodatkowania, podatnicy, obowiązek podatkowy, podstawa opodatkowania, stawki podatku, podatek akcyzowy w imporcie i w eksporcie, w dostawach i nabyciach wewnątrz wspólnotowych, terminy i tryb regulowania zobowiązań z tytułu podatku akcyzowego) Opłata skarbowa, podatek od czynności cywilnoprawnych (przedmiot opłaty i podatku, obowiązek uiszczania, podstawa obliczania, płatnicy, pobór) Podatek od gier (przedmiot opodatkowania, podatnicy, stawki podatku, terminy i tryb płatności, udział płatników w poborze podatku od gier) Prawo celne Podstawowe pojęcia Wspólnotowego Kodeksu Celnego (np. dozór celny, dług celny, kontrola celna, obszar celny, zgłoszenie celne) Wartość celna towarów Składy celne, wolne obszary celne, składy wolnocłowe Procedury celne Przedstawicielstwa celne, agencje celne, organy celne. 4.6 Prawo karne skarbowe Przestępstwa i wykroczenia skarbowe Kary za przestępstwa skarbowe. 14

16 B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI Oprócz posiadania wiedzy teoretycznej o wyżej ustalonym zakresie, kandydat na biegłego rewidenta powinien w hipotetycznych sytuacjach, dysponując przykładowymi danymi liczbowymi, umieć zastosować przepisy właściwych ustaw i wydanych na ich podstawie aktów prawnych, uwzględniających również dyrektywy Rady Unii Europejskiej, a w szczególności umieć: 1) stosować zasady ustalania podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług (VAT) i stawki tego podatku; 2) oceniać prawidłowość faktur VAT dokumentujących zakupy i sprzedaż; 3) przewidzieć konsekwencje nieprawidłowości w dokumentowaniu zakupów i sprzedaży oraz w ewidencji prowadzonej dla potrzeb VAT; 4) stosować zasady i terminy odliczania podatku VAT; 5) wykonywać obowiązki podatnika związane z dokumentacją i z ewidencją dla celów VAT, sporządzaniem deklaracji i informacji podsumowujących, uiszczaniem podatku należnego do zapłaty; 6) ustalać podstawy i kwoty podatku akcyzowego i podatku od gier oraz wykonywać inne obowiązki podatników tych podatków; 7) ustalać wartość celną towarów; 8) stosować zasady postępowania podatkowego w przykładowych sytuacjach dotyczących zobowiązań podatkowych. 5. FINANSE A. ZAKRES WIEDZY 5.1. Rynek finansowy Elementy rynku finansowego i jego instrumenty: a) rynek pieniężny: międzybankowy rynek pieniężny, rynek krótkoterminowych bonów pieniężnych, krótkoterminowy lokacyjno-kredytowy rynek bankowy, rynek walutowy, weksel jako element rynku pieniężnego (rodzaje weksli, ich elementy i funkcje oraz nadużycia wekslowe), czek jako element rynku pieniężnego (rodzaje czeków, ich 15

17 elementy i funkcje, czeki w obrocie zagranicznym, nadużycia w obrocie czekowym), b) rynek kapitałowy (rynek długoterminowego kredytu bankowego, rynek długoterminowych papierów wartościowych, obligacje i akcje jako elementy tego rynku, ich znaczenie, klasyfikacja, zasady emisji i obrotu oraz ceny), c) system zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi (charakterystyka i zasady funkcjonowania giełd papierów wartościowych, transakcje giełdowe, systemy i syntetyczne wskaźniki notowań giełdowych, równoległe i pozagiełdowe rynki papierów wartościowych, wskaźniki rynku kapitałowego), d) fundusze inwestycyjne zasady funkcjonowania, e) fundusze emerytalne funkcje, zasady działania Rodzaje instytucji finansowych, ich funkcje i zasady działania System nadzoru nad rynkiem finansowym Zarządzanie finansami jednostek gospodarczych Kapitały (fundusze) własne jednostek gospodarczych Rozliczenia pieniężne gotówkowe i bezgotówkowe, w tym w walutach obcych Zasilanie finansowe, analiza i prognozowanie przepływów pieniężnych Wycena przepływów pieniężnych: a) wartość przyszła i procent złożony, b) wartość bieżąca i dyskonto, c) annuity i perpetuity Planowanie nakładów kapitałowych wartość bieżąca netto (NPV) i wewnętrzna stopa zwrotu (IRR), analiza i ocena projektu inwestycyjnego, decyzje inwestycyjne w warunkach ryzyka i niepewności Długoterminowe decyzje finansowe: a) źródła finansowania długoterminowego: kredyty i pożyczki długoterminowe, obligacje, zamienne papiery wartościowe i prawa 16

18 pierwokupu, inne, alternatywne źródła finansowania (leasing, factoring, private equity), b) zasady emisji i plasowania emisji na rynku, c) koszt kapitału: koszt kapitału własnego, koszt kapitału obcego, średni ważony koszt kapitału, d) struktura finansowania, zasady działania dźwigni finansowej, e) restrukturyzacja długu, f) polityka dywidend Krótkoterminowe decyzje finansowe: a) zarządzanie środkami pieniężnymi i płynnością, b) zarządzanie zapasami, należnościami i zobowiązaniami krótkoterminowymi: polityka kredytu kupieckiego, koszt kredytów i pożyczek krótkoterminowych, pożyczki zabezpieczone i obrót wierzytelnościami, bony komercyjne, c) zarządzanie kapitałem obrotowym netto Planowanie finansowe: prognozy, zakres, modele Zarządzanie ryzykiem w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa: a) pojęcie zarządzania ryzykiem, b) proces zarządzania ryzykiem, c) metodyka pomiaru ryzyka, d) pomiar ryzyka rynkowego i płynności, e) strategia sterowania ryzykiem rynkowym, f) strategia sterowania ryzykiem płynności, g) zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie Postępowanie naprawcze oraz upadłościowe aspekty finansowe Wycena przedsiębiorstw Wycena przedsiębiorstw metodami majątkowymi: a) metodą księgową, 17

19 b) metodą ogólnej siły nabywczej pieniądza, c) metodą wartości odtworzenia, d) metodą likwidacyjną Wycena przedsiębiorstw metodą dochodową (zdyskontowanych przepływów pieniężnych) Wycena przedsiębiorstw metodami mieszanymi: a) metodą stopy pomnażania wartości, b) metodą średniej wartości, c) metodą z zyskiem dodatkowym Wycena przedsiębiorstw innymi metodami: a) rynkową metodą wyceny mnożnikowej, b) uproszczoną metodą drogą porównań, c) metody wyceny przedsiębiorstw nierentownych Finanse banków i instytucji finansowych System bankowy bank centralny i jego funkcje, banki komercyjne, w tym państwowe i spółdzielcze oraz w formie spółek akcyjnych, oddziały i przedstawicielstwa banków zagranicznych Operacje bankowe i operacje w innych instytucjach finansowych Finansowe aspekty struktury aktywów i pasywów banku komercyjnego, funduszu inwestycyjnego i innych instytucji finansowych Ryzyko w działalności bankowej i zarządzanie nim (ogólne zasady i warunki udzielania kredytów zabezpieczenia, przestrzeganie granic koncentracji, ograniczenie dopuszczalnej wartości udziałów wnoszonych przez bank do innych osób prawnych, normy pozycji walutowej, rezerwa na ryzyko ogólne, rezerwy celowe i odpisy z tytułu utraty wartości, fundusz ryzyka ogólnego) Ocena wypłacalności banku i instytucji finansowej Gwarantowanie depozytów w bankach i gwarantowanie lokat w innych instytucjach finansowych Finanse zakładów ubezpieczeń System ubezpieczeń majątkowych i osobowych (formy organizacyjnoprawne prowadzenia działalności ubezpieczeniowej, istota i rodzaje ubezpieczeń). 18

20 Operacje w działalności ubezpieczeniowej Finansowe aspekty struktury aktywów i pasywów zakładu ubezpieczeń Działalność lokacyjna Ryzyko ubezpieczeniowe, zarządzanie nim i jego równoważenie (m.in. rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe) Ocena wypłacalności zakładu ubezpieczeń Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny funkcje, zasady działania Inne instytucje rynku ubezpieczeniowego aspekty finansowe Finanse publiczne Jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych Ogólne zasady gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych (źródła finansowania zadań publicznych, plany finansowe, dyscyplina finansów publicznych) System finansowy jednostek budżetowych, zakładów budżetowych oraz fundusze celowe agencji wykonawczych i instytucji gospodarki budżetowej Wykonywanie budżetu: a) budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego (definicja, dochody i wydatki, zasady uchwalania), b) dysponenci środków budżetowych, c) klasyfikacja środków publicznych, d) dotacje budżetowe, ich rodzaje, przeznaczenie, zasady rozliczania, podmioty, które mogą je otrzymać System finansowego wspomagania gospodarki funduszami Unii Europejskiej. B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI Oprócz wiedzy teoretycznej określonej tezami wymienionymi w części A kandydat na biegłego rewidenta powinien w szczególności umieć: 1) wyceniać przepływy pieniężne; 2) na podstawie danych finansowych oraz przeprowadzonych obliczeń i analiz (m.in. przy zastosowaniu metod matematyki finansowej i statystyki) formułować wnioski i oceniać decyzje w sprawie zarządzania finansowego w jednostkach gospodarczych; 19

21 3) kalkulować koszt kapitału własnego i obcego, w tym kredytów i pożyczek; 4) stosować elementy polityki kredytu kupieckiego; 5) sporządzać plany i prognozy finansowe; 6) oceniać sytuację finansową jednostki gospodarczej, zwłaszcza płatniczą; 7) dobierać i stosować metody wyceny przedsiębiorstw; 8) stosować podstawowe instrumenty zarządzania ryzykiem bankowym; 9) obliczać i oceniać wskaźnik wypłacalności banku; 10) stosować zasady tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (z wyłączeniem metod aktuarialnych); 11) stosować podstawowe instrumenty zarządzania ryzykiem ubezpieczeniowym; 12) ustalać i oceniać mierniki wypłacalności zakładu ubezpieczeń; 13) stosować zasady gospodarki finansowej jednostek finansów publicznych; 14) oceniać gospodarowanie środkami publicznymi; 15) oceniać prawidłowość wykorzystania środków z funduszy Unii Europejskiej. 6. RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA A. ZAKRES WIEDZY 6.1. Rachunkowość finansowa jednostek, w tym spółek publicznych według ustawy o rachunkowości i MSSF (z wyłączeniem jednostek prowadzących działalność na podstawie prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz przepisów o działalności ubezpieczeniowej, przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych i ustawy o finansach publicznych) Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów: a) przy założeniu kontynuacji działania, b) w warunkach utraty kontynuacji działania, c) wyrażonych w walutach obcych Ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu finansowym zdarzeń związanych z działalnością operacyjną, inwestycyjną i finansową dotyczących: 20

22 a) aktywów trwałych (wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, należności długoterminowe, inwestycje długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe), b) aktywów obrotowych (zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe), c) kapitałów (funduszy) własnych (podstawowy, należne wpłaty na kapitał podstawowy, udziały (akcje) własne, zapasowy, z aktualizacji wyceny, pozostałe rezerwowe, zysk, strata, odpisy z zysku), d) zobowiązań i rezerw na zobowiązania (rezerwy na zobowiązania, zobowiązania długoterminowe, zobowiązania krótkoterminowe, rozliczenia międzyokresowe) Ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu finansowym różnic pomiędzy wyceną bieżącą i wyceną bilansową aktywów i pasywów (w tym) z tytułu: a) różnic kursowych, b) przeszacowania wartości, c) wyceny w wartości godziwej, d) utraty wartości aktywów, e) zastosowania zasady ostrożnej wyceny i zasady współmierności Księgowe ujęcie i prezentacja w sprawozdaniu finansowym procesu sprzedaży produktów i towarów: a) identyfikacja transakcji i ustalanie przychodów przy sprzedaży dóbr i świadczeniu usług, b) identyfikacja transakcji i ustalanie przychodów przy sprzedaży towarów, c) sprzedaż towarów hurtowa, detaliczna, wysyłkowa, elektroniczna, komisowa, obrót tranzytowy, d) reklamacje dotyczące sprzedanych produktów i towarów Wycena, ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu finansowym pozostałej działalności operacyjnej: a) pozostałe przychody operacyjne (w tym m.in. dotacje, subwencje, 21

23 opłaty, darowizny, sprzedaż rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, rozwiązane rezerwy), b) pozostałe koszty operacyjne (w tym m.in. aktualizacja aktywów niefinansowych, odszkodowania, kary, grzywny, koszty utrzymania obiektów socjalnych) Wycena, księgowe ujęcie i prezentacja w sprawozdaniu finansowym operacji finansowych i nadzwyczajnych: a) przychody finansowe (w tym m.in. dywidendy i udziały w zyskach, odsetki, aktualizacja aktywów finansowych, dodatnie różnice kursowe), b) koszty finansowe (w tym m.in. odsetki, aktualizacja aktywów finansowych, ujemne różnice kursowe), c) straty i zyski nadzwyczajne Ustalanie wyniku finansowego i jego rozliczanie a w tym: a) ustalanie wyniku finansowego w wariancie porównawczym, b) ustalanie wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym, c) podział wyniku finansowego Zasady wyceny, ujmowania i prezentacji w sprawozdaniu finansowym wybranych zagadnień, w szczególności takich jak: a) umowy długoterminowe, b) leasing, c) utrata wartości aktywów, d) podatek odroczony, e) dotacje rządowe, f) udziały we wspólnych przedsięwzięciach, g) instrumenty finansowe, w tym także wbudowane instrumenty pochodne, h) obrót wierzytelnościami, i) zmiany zasad rachunkowości i odstępstwa od nich, j) zdarzenia po dacie bilansu, k) błąd lat ubiegłych Szczególne wymagania wobec rachunkowości spółek publicznych. 22

24 6.2. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych i ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych według ustawy o rachunkowości i MSSF Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością operacyjną oraz inwestycyjną i finansową scharakteryzowanych w punkcie a ponadto operacji specyficznych dla działalności bankowej, maklerskiej, inwestycyjnej, związanych w szczególności z: a) rozliczeniami pieniężnymi krajowymi i transgranicznymi oraz innymi operacjami bankowymi, b) rozrachunkami z bankiem centralnym, z podmiotami rynku finansowego i z pozostałymi jednostkami, c) instrumentami finansowymi, w tym: należnościami z tytułu kredytów, pożyczek, skupionych wierzytelności i innych, papierami wartościowymi i udziałami, d) aktywami przejętymi za długi, e) zobowiązaniami finansowymi, w tym z tytułu depozytów, f) zobowiązaniami warunkowymi, w tym z tytułu udzielonych zabezpieczeń (poręczeń, zastawów i innych) oraz wynikającymi z tytułu operacji kupna-sprzedaży z klauzulą odkupu, g) przychodami i kosztami z tytułu odsetek, prowizji oraz innymi operacjami wpływającymi na wynik na działalności bankowej, maklerskiej, h) kosztami działania banku, funduszu, firmy inwestycyjnej (w tym domu maklerskiego, banku prowadzącego działalność maklerską), spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, i) dokonywaniem odpisów z tytułu utraty wartości należności i ich aktualizacją oraz tworzeniem i rozwiązywaniem rezerw m.in. na zobowiązania warunkowe, 23

25 j) operacjami maklerskimi i dokonywanymi w funduszach inwestycyjnych oraz w spółdzielczych kasach oszczędnościowokredytowych Specyfika inwentaryzacji należności (w tym z tytułu kredytów) i zobowiązań w bankach Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną bieżącą i wyceną bilansową Wycena i księgowe ujęcie operacji pochodnymi instrumentami finansowymi oraz stosowanie rachunkowości zabezpieczeń Ustalanie wyniku finansowego i jego rozliczanie Szczegółowe zasady rachunkowości dla firm inwestycyjnych Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej oraz przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych według ustawy o rachunkowości i MSSF Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością operacyjną i finansową scharakteryzowanych w punkcie , a ponadto operacji specyficznych dla działalności ubezpieczeniowej, związanych w szczególności z: a) działalnością lokacyjną, b) należnościami od ubezpieczających, od pośredników ubezpieczeniowych oraz z tytułu reasekuracji, c) rezerwami techniczno-ubezpieczeniowymi, d) zobowiązaniami depozytowymi wobec reasekuratorów, e) zobowiązaniami z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich i z tytułu reasekuracji, f) przychodami ze składek i z lokat, g) wypłatami odszkodowań i świadczeń z uwzględnieniem udziału reasekuratorów, h) kosztami akwizycji, i) kosztami działalności ubezpieczeniowej (administracyjnymi), 24

26 j) kosztami działalności lokacyjnej Specyfika inwentaryzacji rezerwy składek oraz szkód zgłoszonych a nie zlikwidowanych w zakładach ubezpieczeń Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną bieżącą i wyceną bilansową Księgowe ujęcie pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych Ustalanie wyniku technicznego i finansowego Specyficzne zagadnienia rachunkowości funduszy emerytalnych Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną Rachunkowość budżetowa, w tym jednostek samorządu terytorialnego Rachunkowość jednostek w szczególnych sytuacjach (według ustawy o rachunkowości i MSSF), a w tym: a) zakładanie i przekształcanie jednostek gospodarczych, b) łączenie, podział i przejęcia spółek, c) postępowanie naprawcze, likwidacja, upadłość jednostek gospodarczych Zmiana podstawy prawnej sporządzania sprawozdań finansowych a) ciągłość zapisów w księgach rachunkowych i zasada porównywalności sprawozdań finansowych, b) MSSF 1 Zastosowanie MSSF po raz pierwszy, c) uzgodnienia miedzy sprawozdaniem finansowym sporządzanym według ustawy o rachunkowości i MSSF. B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI Oprócz wiedzy teoretycznej i umiejętności przewidzianych w zakresie tematycznym egzaminu TEORIA I ZASADY RACHUNKOWOŚCI oraz wiedzy przedstawionej w części A, kandydat na biegłego rewidenta powinien posiadać w szczególności następujące umiejętności: 1) stosowania zasad wyceny bieżącej poszczególnych składników aktywów i pasywów wszystkich jednostek prowadzących księgi, rachunkowe w tym także banków i innych instytucji finansowych, zakładów ubezpieczeń oraz jednostek sektora finansów publicznych; 25

27 2) dokumentowania i dekretowania na konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych oraz prezentacji w sprawozdaniu finansowym zdarzeń w tym operacji dotyczących: a) wartości niematerialnych i prawnych, b) środków trwałych i leasingu, c) środków trwałych w budowie, d) inwestycji w nieruchomości i w wartości niematerialne i prawne, e) inwestycji długoterminowych i krótkoterminowych w aktywa finansowe, f) instrumentów finansowych, g) gotówki, środków na rachunkach bankowych, kredytów bankowych, weksli i czeków, h) środków pieniężnych w drodze i innych środków pieniężnych, i) rozrachunków z odbiorcami i dostawcami, j) rozrachunków publicznoprawnych, k) rozrachunków z pracownikami, l) pożyczek długo i krótkoterminowych, m) pozostałych rozrachunków, n) rozliczenia zakupu materiałów, towarów i dóbr inwestycyjnych, o) zakupu usług, p) zakupu i sprzedaży wierzytelności, q) materiałów i towarów, r) kosztów działalności (w tym według rodzajów, rozliczenia kosztów i kosztów rozliczonych), s) pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, t) przychodów i kosztów finansowych, u) rozliczeń międzyokresowych kosztów, w tym aktywów z tytułu podatku odroczonego v) wyrobów i półfabrykatów, w) obrotów wewnętrznych i kosztów własnych obrotów wewnętrznych, x) sprzedaży wyrobów, półfabrykatów i usług (produktów), towarów, materiałów, sprzedaży komisowej, y) zysków i strat nadzwyczajnych, z) kapitałów (funduszy) zasadniczych, aa) rezerw (w tym na odroczony podatek dochodowy, na ryzyko bankowe na przyszłe zobowiązania oraz rezerw techniczno-ubezpieczeniowych), bb) funduszy specjalnego przeznaczenia, 26

28 cc) operacji bankowych i innych operacji typowych dla działalności banku, domu maklerskiego, funduszy inwestycyjnych, dd) działalności ubezpieczeniowej, ee) ustalania wyniku finansowego, ff) podatku dochodowego i innych obowiązkowych obciążeń wyniku, gg) rozliczania wyniku finansowego; 3) stosowania zasady współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów, w tym kosztów i przychodów długoterminowych umów budowlanych; 4) stosowania zasad wyceny bilansowej poszczególnych składników aktywów i pasywów we wszystkich rodzajach jednostek (z uwzględnieniem zasad rachunkowości, w tym zasady ostrożności) i księgowania różnic powstałych w związku z wyceną bilansową; 5) stosowania zasad rachunkowości obowiązujących jednostki w stanie likwidacji i upadłości oraz związanych z połączeniem jednostek i postępowaniem naprawczym; 6) prezentowania w jednostkowym sprawozdaniu finansowym aktywów i pasywów, przychodów i kosztów oraz w szczególności związanych z nimi zdarzeń i transakcji; 7) zastosowania międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (szczególnie po raz pierwszy). 7. PRAWO PODATKOWE (część II) A. ZAKRES WIEDZY 7.1. Podatek dochodowy od dochodów z działalności gospodarczej Podatnicy Przedmiot opodatkowania Rok podatkowy Przychody Koszty uzyskania przychodów Opodatkowanie stron umowy leasingu Zwolnienia przedmiotowe Podstawa opodatkowania i wysokość podatku z działalności gospodarczej Obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych Podatek od dywidend Przedsiębiorstwa powiązane Ceny transferowe. 27

29 Pobór podatku (zaliczki i rozliczenie roczne) Deklaracje, zeznania, oświadczenia i informacje podatkowe Podatek od nieruchomości Podatnicy Przedmiot i podstawa opodatkowania Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego Ulgi i zwolnienia Wymiar i pobór podatku Podatek od środków transportowych Podatnicy Przedmiot i podstawa opodatkowania Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego Ulgi i zwolnienia Wymiar i pobór podatku Podatek rolny Podatnicy Przedmiot i podstawa opodatkowania Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego Ulgi i zwolnienia Wymiar i pobór podatku Podatek leśny Podatnicy Przedmiot i podstawa opodatkowania Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego Ulgi i zwolnienia Wymiar i pobór podatku Opodatkowanie w stosunkach z zagranicą Rezydencja podatkowa Podwójne opodatkowanie Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania Konwencja Modelowa OECD Zasady przeliczania przychodów, dochodów i podatków z walut obcych na walutę polską. 28

30 Harmonizacja podatkowa Zakaz dyskryminacji i protekcjonizmu podatkowego Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami Obciążenia jednostek z tytułu wniesienia kapitału przez Skarb Państwa B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI Oprócz wiedzy teoretycznej w toku egzaminów od kandydatów na biegłych rewidentów będą egzekwowane w szczególności umiejętności, na podstawie hipotetycznych sytuacji i danych liczbowych: 1) ustalania przychodów podlegających opodatkowaniu, kosztów uzyskania przychodów i podstaw opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych i fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz kwot podatku; 2) wykonywania obowiązków płatnika podatku dochodowego, ustalanie zaliczek na podatek dochodowy od dochodów osób fizycznych i dywidend; 3) określania przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości, podatkiem od środków transportu, podatkiem rolnym, podatkiem leśnym oraz obciążeniami z tytułu wniesienia do przedsiębiorstw kapitału przez Skarb Państwa; 4) wskazywania podatników podatków wymienionych w p. 3 i umiejętność obliczania tych podatków; 5) określania miejsca rezydencji; 6) określania możliwości i skutków zastosowania postanowień umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania; 7) wskazania i zastosowania sposobów eliminowania podwójnego opodatkowania; 8) wskazania i zastosowania trybu postępowania przy korekcie zysków przedsiębiorstw powiązanych; 9) przeliczania przychodów, dochodów i podatków z walut obcych na walutę polską; 10) ustalanie różnic kursowych na podstawie przepisów podatkowych; 11) stosowania przepisów właściwych ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie delegacji ustawowych. 29

31 8. RACHUNEK KOSZTÓW I RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA A. ZAKRES WIEDZY 8.1. Rachunek kosztów Koszty i pojęcia bliskoznaczne Miejsce rachunku kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa, przedmiot, cele i zadania rachunku kosztów, ewolucja rachunku kosztów Klasyfikacja kosztów dla potrzeb rachunkowości finansowej Koszty a struktura organizacyjna przedsiębiorstwa Przekroje ewidencyjne kosztów a układ rachunku zysków i strat, dostosowanie ewidencji kosztów do potrzeb jednostki, uproszczenia w ewidencji kosztów Istota, przedmiot, rodzaje i metody kalkulacji kosztów Koszty działalności pomocniczej i ich rozliczenie Sprawozdawczy rachunek kosztów Rachunek kosztów normalnych, uzasadniona część pośrednich kosztów produkcyjnych Rachunek kosztów standardowych (normatywnych, postulowanych): a) kalkulacja i analiza odchyleń kosztów rzeczywistych od standardowych, b) odchylenia kosztów faktycznych od kosztów standardowych wytworzenia w zakresie kosztów materiałów bezpośrednich, płac bezpośrednich i kosztów pośrednich, c) przyczyny odchyleń kosztów bezpośrednich oraz pośrednich kosztów stałych i zmiennych, d) struktura odchyleń cząstkowych składających się na odchylenie zysku operacyjnego Klasyfikacja kosztów dla celów zarządzania Rachunek kosztów zmiennych, metody wyodrębniania kosztów stałych i zmiennych, rachunek kosztów zmiennych a krótkookresowy wynik finansowy. Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych przy podejmowaniu decyzji i ocenie efektywności Koszty jako efekt celowego wykorzystania zasobów, obiekty kosztów. Controlling kosztów. 30

32 Rachunek kosztów działań oraz jego wykorzystanie w zarządzaniu przedsiębiorstwem Zarządzanie kosztami nowych produktów i technologii. Rachunek kosztów cyklu zużycia produktu, rachunek kosztów docelowych (target costing). Kaizen costing Rachunkowość zarządcza Rola rachunkowości zarządczej w podejmowaniu decyzji Pomiar kosztów i korzyści w rachunkowości zarządczej Decyzje krótkookresowe w oparciu o analizę relacji koszty rozmiary produkcji zysk oraz koncepcję marży na pokrycie, kalkulacja progu rentowności, analiza wrażliwości na zmiany przychodów i kosztów, marża bezpieczeństwa, koncepcja rachunku wielostopniowego i marży segmentowej, decyzje przy istnieniu czynników ograniczających, decyzje cenowe dla zamówień specjalnych Decentralizacja zarządzania, ośrodki odpowiedzialności, mierniki oceny efektywności działania ośrodków odpowiedzialności Planowanie i budżetowanie oraz ocena wykonania budżetów: a) planowanie i kontrola w zarządzaniu; znaczenie wewnętrznych sprawozdań informujących o wykonaniu zamierzeń i odchyleniach pomiędzy wielkościami planowanymi a rzeczywistymi, b) budżet główny (wiodący), jego elementy i sposób przygotowania, budżet operacyjny i budżet finansowy; budżety elastyczne, c) sprawozdania z wykonania budżetów, d) budżetowanie z wykorzystaniem rachunku kosztów działań Rachunek efektywności decyzji długookresowych: a) rodzaje inwestycji, b) budżetowanie kapitałowe, c) metody oceny efektywności decyzji inwestycyjnych, d) ryzyko związane z podejmowaniem decyzji długookresowych Nowoczesne systemy pomiaru i oceny dokonań w przedsiębiorstwie, stosowanie systemów zarządzania wykorzystujących niefinansowe mierniki pomiaru osiągnięć, zrównoważona karta osiągnięć (Balanced Scorecard). 31

33 B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI Od kandydatów na biegłych rewidentów będą wymagane w szczególności następujące umiejętności: 1) odróżniania kosztów od wydatków i strat; 2) kwalifikowania poszczególnych składników kosztów do: a) kosztów bezpośrednich i pośrednich, b) kosztów produktu i okresu, c) kosztów stałych i kosztów zmiennych, d) kosztów zapadłych, kosztów znaczących i utraconych korzyści, e) kosztów kontrolowanych i niekontrolowanych; 3) przeprowadzania analizy wpływu zmian w otoczeniu rynkowym i produkcyjnym na poziom i strukturę kosztów; 4) ustalania wyniku finansowego przy zastosowaniu rachunku kosztów pełnych oraz rachunku kosztów zmiennych; 5) ustalania wpływu metody wyceny zużycia materiałów na koszt wytworzenia (cen przeciętnych, metody FIFO, metody LIFO); 6) rozliczania kosztów wydziałów pomocniczych; 7) kalkulacji kosztów produktów w rachunku kosztów działań; 8) obliczania progu rentowności dla produktu jednorodnego i niejednorodnego; 9) obliczania marży na pokrycie, marży bezpieczeństwa i dźwigni operacyjnej; 10) przeprowadzania analizy problemów typu: a) wytworzyć czy kupić, b) jednorazowe zamówienie w ramach wolnych mocy produkcyjnych, c) optymalizacja struktury asortymentowej, d) regulacja zapasów; 11) ustalania dolnych granic cen rynkowych na wytwarzane produkty oraz wielkości zamówienia (ceny wewnętrzne transferowe i zewnętrzne); 12) sporządzania wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów i wyników okresu; 13) odróżniania planowania strategicznego i operacyjnego; 14) opracowania elementów budżetu głównego (wiodącego); 15) ustalania standardowego kosztu wytworzenia produktu oraz sporządzania elastycznych budżetów kosztów; 32