OPINIA PRAWNA. Warszawa, dnia 21 lipca 2016 r.

Transkrypt

1 OPINIA PRAWNA W PRZEDMIOCIE ZGODNOŚCI REGULACJI ZAWARTYCH W PROJEKCIE USTAWY O OGRANICZENIU HANDLU W NIEDZIELE DOTYCZĄCYCH PRZEDSIĘBIORCÓW PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ W OPARCIU O UMOWĘ AGENCJI LUB UMOWĘ FRANCZYZY Z KONSTYTUCJĄ RP Warszawa, dnia 21 lipca 2016 r.

2 I. ŹRÓDŁA PRAWA (1). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483); II. DEFINICJE I SKRÓTY (1). Opiniujący Prof. dr hab. Marek Chmaj z Chmaj i Wspólnicy Sp. k. w Warszawie; (2). Konstytucja Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.); (3). Projekt, Ustawa Obywatelski projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele (4). Uzasadnienie Uzasadnienie do obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele III. WYKAZ DOKUMENTÓW (1). Obywatelski projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele (2). Uzasadnienie do obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele IV. PRZEDMIOT OPINII Przedmiotem niniejszej opinii jest dokonanie analizy zgodności z Konstytucją RP przepisów obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, wpływających na sytuację prawną przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w oparciu o umowę franczyzy lub umowę agencji.

3 V. STAN FAKTYCZNY Projektowane przepisy ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę zostały opracowane przez NZZS Solidarność. W dniu 28 kwietnia 2016 r., w związku z posiedzeniem dotyczącym utworzenia Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Ograniczającej Handel w Niedziele, na stronie internetowej została upubliczniona pierwsza wersja projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, zakładająca wprowadzenie regulacji zakazujących handlu oraz wykonywania innych czynności sprzedażowych w placówkach handlowych w niedziele. Pierwszy upubliczniony projekt Ustawy przewidywał liczne wyjątki. Podkreślenia wymaga fakt, że pierwsza, projektowana wersja Ustawy nie różnicowała przedsiębiorców z uwagi na podstawę prawną prowadzenia działalności, w zakresie w jakim przyznawano im możliwość wykonywania czynności handlowych w niedziele i święta. Pełnomocnik Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Alfred Bujara w dniu 23 maja 2016 r. złożył do Marszałka Sejmu RP wniosek o rejestrację Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, do którego został załączony tekst projektowanej Ustawy oraz jej uzasadnienie. Postanowieniem nr 14 z dnia 2 czerwca 2016 r. o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu Marszałek Sejmu RP nadał Komitetowi osobowość prawną, w związku z czym rozpoczęto zbieranie podpisów na liście poparcia dla projektu Ustawy. Projekt nie wpłynął jeszcze do Sejmu i nie rozpoczęto procesu legislacyjnego. Obecnie [status na dzień opracowania niniejszej opinii] zbierane są podpisy pod Projektem w celu uzyskania wymaganej liczby podpisów obywateli mających prawo wybierania do Sejmu, umożliwiających wniesienie Projektu do Sejmu i wszczęcie procedury ustawodawczej. Istotnym jest, że wraz z zarejestrowaniem Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele przedstawiono nowy, -zasadniczo zmodyfikowany projekt Ustawy, pod kątem uzależniania możliwości wykonywania czynności handlowych w niedziele i święta przez przedsiębiorców, ze względu na podstawę prawną prowadzenia działalności.

4 Nowa wersja Projektu zmieniła układ Ustawy, a także wprowadziła nowe wyjątki od proponowanego zakazu handlu, rozszerzając zakaz handlu w niedziele i wybrane święta na przedsiębiorców prowadzących we własnym imieniu działalność gospodarczą w oparciu o umowę franczyzy lub umowę agencji. Obecnie Projekt przewiduje, że w placówkach handlowych, gdzie handel prowadzony jest wyłącznie przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą, zakaz handlu w niedziele nie obowiązuje. Powyższy wyjątek nie dotyczy jednak przedsiębiorców wykonujących we własnym imieniu działalność gospodarczą w oparciu o umowę franczyzy lub umowę agencji (art. 4 ust. 1 pkt 7 i 8 Projektu). Projektodawcy w Ustawie zawarli dodatkowo regulacje, zgodnie z którą przepisy Ustawy mają objąć franczyzobiorców oraz przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w oparciu o umowę agencji (art. 3 ust. 7 Projektu). W uzasadnieniu do Projektu podniesiono, że obecnie dużym problemem są umowy zawierane przez przedsiębiorców z właścicielami galerii handlowych, które przewidują kary za zamykanie prowadzonych przez nich sklepów w niedziele, co stanowi naruszenie swobody prowadzenia działalności gospodarczej, a ponadto ogranicza warstwę ideologiczną tych przedsiębiorców, którzy niedziele chcieliby potraktować jako dzień wolny od pracy i handlu (zob. str uzasadnienia). Projektodawcy wskazali, że analogiczne praktyki odnoszą się do przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w oparciu o umowę franczyzy oraz umowę agencji, wobec czego uznano, że przedsiębiorców tych również powinien dotyczyć zakaz handlu. Należy podkreślić, że wyżej wskazany argument jest jedynym wymienionym przez Projektodawców, uzasadniającym potrzebę objęcia franczyzobiorców oraz przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na podstawie umowy agencyjnej zakazem prowadzenia handlu w niedziele i święta, bez przewidywanych w stosunku do innych podmiotów wyjątków dotyczących możliwości świadczenia usług handlowych w wybrane niedziele i w święta.

5 VI. STAN PRAWNY Kontrolą konstytucyjności został objęty obywatelski projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele w zakresie przepisów wpływających na sytuację prawną przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w oparciu o umowę franczyzy lub umowę agencji. Kontrola merytoryczna zgodności z Konstytucją RP opiera się na wskazaniu adekwatnych wzorców kontroli konstytucyjności. Podstawą kontroli w niniejszej opinii powinny być następujące wzorce: Art. 2. Konstytucji Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Art. 22 Konstytucji Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Art. 31 ust. 3 Konstytucji Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Art. 32 Konstytucji 1. Wszyscy wobec prawa są równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. 2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Przepisy dotyczące przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na podstawie umowy franczyzy lub umowy agencji, które należy poddać kontroli zgodności z Konstytucją to art. 3 ust. 7 oraz art. 4 ust. 1 pkt 7 i 8 Projektu.

6 ANALIZA ZGODNOŚCI ART. 3 UST. 7 ORAZ ART. 4 UST. 1 PKT 7 I 8 Z KONSTYTUCJĄ RP Przepis art. 3 ust. 1-3 Projektu przewiduje ustanowienie zakazu handlu i wykonywania innych czynności sprzedażowych w niedziele w placówkach handlowych oraz podmiotach świadczących usługi na rzecz handlu, a także ograniczenie handlu w wigilię Bożego Narodzenia i Wielką Sobotę poprzez dopuszczenie świadczenia usług handlowych w te dni do godziny 14:00. Jednakże jeżeli wigilia Bożego Narodzenia albo Wielka Sobota wypada w niedziele, przepis art. 3 ust. 3 nie znajduje zastosowania i obowiązuje całkowity zakaz handlu. Projekt stanowi, że zakaz handlu obejmować ma również franczyzobiorców oraz przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w oparciu o umowę agencji z wyłączeniem stacji paliw płynnych (art. 3 ust. 7 Projektu). Wydaje się, że wyłączenie spod przedmiotowej regulacji stacji paliw związane jest z włączeniem stacji paliw w katalog zamknięty wyjątków od zakazu handlu określonych w art. 4 Projektu. Powyższe nie zostało jednak wyjaśnione w treści uzasadnienia Projektu. W związku z powyższym projektowana regulacja budzi poważne wątpliwości pod kątem zgodności z przepisami Konstytucji, a zwłaszcza z art. 2, art. 22, art. 31 ust. 3 oraz art. 32. Projekt dopuszcza wyjątki co do możliwości świadczenia usług handlowych w niedziele i święta jedynie w stosunku do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi wykonującymi we własnym imieniu działalność gospodarczą, wyłączając spod regulacji franczyzobiorców i przedsiębiorców działających na podstawie umowy agencji (art. 4 ust. 1 pkt 7 i 8 Projektu). Należy zaznaczyć, że Ustawa milczy na temat przedsiębiorców prowadzących przedsiębiorstwa w oparciu o inne podstawy prawne. Wyróżnienie jedynie określonego kręgu przedsiębiorców, bez wskazania przyczyny takiego ukształtowania prawnego w uzasadnieniu do Projektu, budzi kontrowersje i jest niezrozumiałe dla adresatów projektowanej Ustawy. Ponadto intencje, jakie przyświecały

7 Projektodawcom przy tworzeniu aktu prawnego również są niemożliwe do odczytania. Różnicowanie sytuacji prawnej podmiotów równych sobie bez względu na wyraźne kryterium niewątpliwie stanowi naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej, a także zasady równości. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie definiował wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadę sprawiedliwości społecznej. W wyroku z dnia 12 grudnia 2001 r. Trybunał wskazał, że ( ) zasada sprawiedliwości społecznej nie stanowi jedynie ogólnej zasady ustrojowej Rzeczypospolitej Polskiej czy też swoistej "dyrektywy programowej". W uznaniu Trybunału na gruncie tego przepisu można wskazać szczególne prawo podlegające ochronie, jakim jest prawo do sprawiedliwego traktowania, jeśli zarazem jest ono odnoszone do sfery stosunków objętych gwarancjami konstytucyjnymi, choćby ogólnie ujętymi. Jest ono sprzężone z obowiązkiem państwa stania na straży sprawiedliwości społecznej poprzez zaniechanie aktów (działań) mogących stać z nią w sprzeczności oraz eliminowanie takich aktów, które uznano za godzące w tę zasadę. Dotyczy to zarówno etapu stanowienia, jak i stosowania prawa. Należy zauważyć, że ukształtowane już od dawna orzecznictwo Trybunału odnajdywało w zasadzie wyrażonej obecnie w art. 2 Konstytucji podstawę dla ochrony dostatecznie skonkretyzowanych praw podmiotowych (zob. wyrok TK z dnia 12 grudnia 2001 r., sygn. akt: SK 26/01, OTK 2001 Nr 8, poz. 258). Skoro istotą zasady sprawiedliwości społecznej jest prawo do sprawiedliwego traktowania odnoszącego się przede wszystkim do sfery stosunków objętych gwarancjami konstytucyjnymi, a niewątpliwie wolność prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców, jest gwarancją konstytucyjną, to nie można stanowić prawa, które w jakikolwiek sposób ograniczałoby konstytucyjne gwarancje, naruszając ponadto zasadę sprawiedliwości społecznej. Projektodawcy dopuszczając jednych przedsiębiorców do możliwości świadczenia usług handlowych w niedziele i święta, a innym bezwzględnie zakazując tego prawa z powodu podstawy prowadzenia

8 działalności gospodarczej, bez należytego uargumentowania takiej regulacji, naruszają zasadę sprawiedliwego traktowania. B. Banaszak wskazuje, że ( ) ustawodawca powinien zapewnić przestrzeganie sprawiedliwości społecznej w trakcie rozwoju gospodarczego i powinien odpowiednio sterować procesami gospodarczymi, biorąc pod uwagę różne czynniki (zob. B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009, s. 35). Nie można stwierdzić, że różnicowanie sytuacji równych sobie przedsiębiorców w procesie gospodarczym jest zgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej, w szczególności przyznawanie większych uprawnień jednym, a drugim ich odbieranie bez wyraźnej i spójnej z przepisami prawa przyczyny, jest niedopuszczalne i rażąco narusza art. 2 Konstytucji. Przyznanie przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi wykonującymi we własnym imieniu działalność gospodarczą możliwości świadczenia usług handlowych i innych czynności wykonywanych na rzecz handlu w niedziele i święta, a odebranie tej możliwości przedsiębiorcom funkcjonującym w oparciu o umowę franczyzy i umowę agencji, stanowi rażące uprzywilejowanie tych pierwszych. Takie ukształtowanie stanu prawnego nie znajduje swojego uzasadnienia w stanie prawnym ani faktycznym. Projektodawca winien wskazać obiektywne przyczyny konieczności rozróżnienia tych podmiotów, a w niniejszym stanie faktycznym omawiana regulacja w żaden sposób nie została uargumentowana. W orzecznictwie Trybunału panuje pogląd, zgodnie z którym państwu odbiera się przymiot demokratycznego państwa prawa, jeżeli nie realizuje ono zasady sprawiedliwości społecznej, pojmowanej jako dążenie do zachowania równowagi i powstrzymywania się od kreowania nieusprawiedliwionych, niepopartych obiektywnymi wymogami i kryteriami przywilejów dla wybranych grup obywateli (zob. wyrok TK z dnia 12 kwietnia 2000 r., sygn. akt: K 8/98, OTK 2000 Nr 3, poz. 87, s. 411). Komentując projektowane regulacje odnoszące się do przedsiębiorców działających na podstawie umowy franczyzy lub umowy agencji, należy również

9 odnieść się do zasady równości, która pozostaje w związku z omawianą konstytucyjną zasadą (por. B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009, s. 35). Należy zaznaczyć, że w uzasadnieniu do Projektu wskazano, lecz bez przedstawienia jakichkolwiek badań na poparcie swojej argumentacji, że w wielkopowierzchniowych obiektach handlowych istnieje praktyka zawierania z przedsiębiorcami umów najmu lokali zawierających postanowienia o możliwości nałożeniu kary za zamykanie sklepów w niedziele. Projektodawcy wskazali, że powyższe znacznie ogranicza wolność gospodarczą oraz warstwę ideologiczną przedsiębiorców pragnących potraktować niedziele jako dzień wolny (zob. str uzasadnienia). Podkreślono, że praktyki te dotyczą również franczyzobiorców i przedsiębiorców działających na podstawie umowy agencji, wobec czego należy ustanowić wobec tych podmiotów zakaz handlu w niedziele. Przedmiotowa argumentacja jest całkowicie nielogiczna. Projektodawcy pragną objąć ochroną franczyzobiorców i przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na podstawie umowy agencji poprzez wprowadzenie wobec tych podmiotów zakazu handlu w niedziele. Jest to pewnego rodzaju niekonsekwencja, bowiem reszta przedsiębiorców ochroną tą ma nie być objęta i warstwa ideologiczna tych podmiotów w dalszym ciągu będzie mogła być naruszana. Podkreślenia wymaga fakt, że powyższe rozwiązanie jest zupełnie nieefektywne i w wyniku jego wprowadzenia zostanie ograniczona wolność działalności gospodarczej, bowiem przedsiębiorcy objęci zakazem nie będą posiadali wyboru co do otwarcia bądź zamknięcia swoich przedsiębiorstw w niedziele i święta. Istotnym jest, że występowanie w umowach najmu z galeriami takich postanowień nie może być podstawą do wprowadzenia projektowanych regulacji. W takim przypadku istnieją inne metody prawne, na podstawie których można by było zapobiec wprowadzeniu takich klauzul do umów. Przede wszystkim adekwatną drogą w takim przypadku jest wszczęcie stosownego postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu uznania takich postanowień za klauzule zakazane, a nie próba rozwiązania

10 problemu drogą ustawodawczą implikującą znacznie większe konsekwencje wprowadzenia projektowanych rozwiązań. Analizowane przepisy mają charakter partykularny, wymierzony konkretnie w podmioty prowadzące działalność gospodarczą na podstawie umowy franczyzy lub umowy agencji. Jeszcze raz należy zaznaczyć, że proponowane rozwiązanie prawne nie zostało w żaden sposób uargumentowane w uzasadnieniu do Projektu, wobec czego trudną jest do odczytania intencja, jaka przyświecała Projektodawcom przy konstruowaniu przedmiotowej regulacji. Takie rozwiązanie niestety poddaje w wątpliwość czystość intencji projektodawcy. Co istotne, brak uzasadnienia projektowanych przepisów oraz chęć ich wprowadzenia w życie bez istnienia jakichkolwiek cech relewantnych ku dokonaniu różnicowania równych sobie przedsiębiorców, będzie stanowiło przejaw arbitralnego działania ustawodawcy, przez co zostanie również naruszona zasada państwa prawnego (zob. L. Garlicki, Komentarz do art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Warszawa 2003, s. 8). Takie rozwiązanie prawne budzi duże wątpliwości pod kątem zgodności z art. 32 Konstytucji. Równość wyrażona w art. 32 ust. 1 Konstytucji rozumiana jest jako zagwarantowanie równego traktowania podmiotów charakteryzujących się podobnym kryterium (zob. wyrok TK z dnia 29 maja 2001 r., sygn. akt: K 5/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 87; wyrok TK z dnia 24 października 2001 r., sygn. akt: SK 22/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 216; wyrok TK z dnia 28 października 2003 r., sygn. akt: P 3/03, OTK ZU nr 8/AQ/2003, poz. 82). Niewątpliwie podmiotami równoważnymi sobie są przedsiębiorcy bez względu na charakter prawny działalności, którą prowadzą, a także na podstawę prowadzenia działalności. Trybunał Konstytucyjny uważa zasadę równości pomiędzy przedsiębiorcami za jeden z elementów demokratycznego państwa prawnego (zob. orzeczenie TK z dnia 27 czerwca 1995 r., sygn. akt. K 4/94, OTK 1995, cz. I, s. 181), wskazując również, że w prawodawstwie istnieje Zakaz arbitralnego różnicowania (dyskryminacji) pozycji prawnej przedsiębiorców (zob. wyrok TK z dnia 10 lipca 2006 r., sygn. akt: K 37/04,

11 OTK- A 2006/7/79). W wyniku różnicowania sytuacji prawnej podmiotów będących sobie równymi dochodzi do dyskryminacji, o której mowa w art. 32 ust. 2 Konstytucji. Zakaz dyskryminacji jest podstawową konsekwencją zasady równości, bowiem oznacza zakaz wprowadzania zróżnicowań o nieuzasadnionym, więc arbitralnym charakterze. Dyskryminacja, o której mowa ma charakter uniwersalny i odnosi się do każdego, na co wskazuje wykładnia literalna art. 32 ust. 2 Konstytucji (zob. L. Garlicki, Komentarz do art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2003, str. 17). Ustawa w sposób bezpośredni różnicuje sytuację równych sobie przedsiębiorców, uprawniając jednych do prowadzenia działalności gospodarczej we własnym imieniu w niedziele i święta, a innym ze względu na podstawę prowadzenia działalności gospodarczej, odmawiając przedmiotowego prawa, bez wskazania przyczyny takiej regulacji. W świetle powyższego należy stwierdzić, że przepis art. 4 ust. 1 pkt 7 i 8 Projektu stoi w antagonizmie z art. 32 ust. 2 Konstytucji. Dyspozycja art. 3 ust. 7 oraz art. 4 ust. 1 pkt 7 i 8 Projektu narusza również wolność działalności gospodarczej przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na podstawie umowy franczyzy i umowy agencji. Zgodnie z art. 22 Konstytucji ograniczenie wolności działalności gospodarczej możliwe jest jedynie ze względu na istnienie ważnego interesu publicznego. Pojęcie interesu publicznego nie zostało zdefiniowane, jednakże zarówno judykatura, jak i doktryna przyjmują, że pojęcie to obejmuje bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochronę środowiska, zdrowia publicznego oraz moralności publicznej (por. L. Garlicki, Przesłanki ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, PIP 2001, z. 10, s. 5 i n.). Bez wątpienia umożliwienie przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą na podstawie umowy franczyzy lub umowy agencji świadczenia usług handlowych w niedziele i święta nie stanowiłoby naruszenie ważnego interesu publicznego. Przede wszystkim nie istnieją dowody na to, aby

12 zróżnicowanie sytuacji równych sobie podmiotów, o których mowa, miało jakikolwiek pozytywny wpływ na jakiekolwiek aspekty. Wartym podkreślenia jest fakt, że nawet Projektodawcy w uzasadnieniu do Ustawy nie wskazali jakichkolwiek negatywnych konsekwencji nie wprowadzania takiego różnicowania lub konsekwencji pozytywnych wprowadzenia takiej regulacji. Powyższe sugeruje, że regulacja ta ma charakter partykularny i nie jest poparta żadnymi racjonalnymi i obiektywnymi argumentami. Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, że wprowadzenie art. 3 ust. 7 oraz art. 4 ust. 1 pkt 7 i 8 Projektu spowoduje bezzasadne ograniczenie wolności działalności gospodarczej, sprzeczne z możliwościami przyznanymi ustawodawcy na podstawie art. 22 Konstytucji. W literaturze przedmiotu istnieją wątpliwości co do możliwości stosowania granic ograniczeń wynikających z art. 31 ust. 3 Konstytucji do unormowań reglamentujących wolność gospodarczą, jednakże przeważa stanowisko pozytywne, skłaniające się ku akceptacji stosowania przesłanek z art. 31 ust. 3 Konstytucji do ograniczeń wolności gospodarczej (zob. L. Garlicki, Komentarz do art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Warszawa 2005, s. 15). Z uwagi na powyższe, warto również dokonać analizy zgodności projektowanych rozwiązań z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Konstytucja formułuje przesłanki materialnoprawne dopuszczające ograniczenie praw i wolności, wymieniając bezpieczeństwo lub porządek publiczny, ochronę środowiska, zdrowia i moralności publicznej oraz ochronę wolności i praw innych osób. Bez dokonywania analizy powyższych przesłanek należy stwierdzić, że żadna z nich nie mogłaby stanowić uzasadnienia wprowadzenia przepisów ograniczających swobodę działalności gospodarczej przedsiębiorców działających na podstawie umowy franczyzy lub umowy agencji. Wprowadzenie zakazu świadczenia usług handlowych w niedziele i święta przez franczyzobiorców i przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na podstawie umowy agencji z całą pewnością nie ma na celu zapewnienie porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrony środowiska,

13 zdrowia i moralności, bowiem przyznanie im możliwości świadczenia usług handlowych w niedziele i święta w żaden sposób ww. wartości nie naruszyłoby. Co więcej prowadzenie działalności gospodarczej handlowej przez przedmiotowych przedsiębiorców nie narusza również w żaden sposób praw i wolności innych osób. W świetle powyższego regulacja art. 3 ust. 7 oraz art. 4 ust. 1 pkt 7 i 8 jest w całości niezgodna z art. 31 ust. 3 Konstytucji, w zakresie w jakim nie odpowiada możliwości ograniczenia praw i wolności podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Ograniczenia wolności i praw przedsiębiorców nie spełniają przesłanek możliwości ograniczenia konstytucyjnych gwarancji z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Projektodawca nie uzasadnił, że takie ograniczenie jest niezbędne ze względu na przesłankę ochrony bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego, moralności publicznej, a także ochrony wolności i praw osób zatrudnionych w sektorze handlowym. VII. KONKLUZJE 1. Niezrozumiałe i dyskryminujące jest dopuszczenie możliwości handlu w niedziele i święta przez przedsiębiorców będących osobami fizycznymi wykonującymi we własnym imieniu działalność gospodarczą, z wyłączeniem przedsiębiorców wykonujących we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie umowy franczyzy lub umowy agencji. 2. Wyłączenie możliwości świadczenia usług handlowych przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na podstawie umowy franczyzy i umowy agencji w niedziele i święta jest niezgodne z zasadą równości podmiotów posiadających wspólną, wyróżniającą ich cechę.

14 3. W przypadku wprowadzenia projektowanych przepisów odnoszących się do franczyzobiorców i przedsiębiorców prowadzących działalność na podstawie umowy agencji dojdzie do różnicowania opartego na cechach nierelewantnych, a więc dojdzie do arbitralnego działania ustawodawcy. 4. Różnicowanie sytuacji równych sobie przedsiębiorców w procesie gospodarczym jest niezgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej. Przyznawanie większych uprawnień jednym podmiotom bez wyraźnej i spójnej z przepisami prawa przyczyny jest niedopuszczalne i rażąco narusza art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji. 5. Wprowadzenie art. 3 ust. 7 oraz art. 4 ust. 1 pkt 7 i 8 Projektu spowoduje bezzasadne ograniczenie wolności działalności gospodarczej, sprzeczne z możliwościami reglamentacji wolności gospodarczej przyznanymi ustawodawcy na podstawie art. 22 Konstytucji. Prof. dr hab. Marek Chmaj radca prawny