DWUMIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA ARCHITEKTÓW POLSKICH / PAŹDZIERNIK GRUDZIEŃ 2012 #14. issn

Transkrypt

1 DWUMIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA ARCHITEKTÓW POLSKICH / PAŹDZIERNIK GRUDZIEŃ 2012 #14 issn

2 2 3 W numerze 5 / kalendarium wydawca / publisher stowarzyszenie architektów polskich sarp association of polish architects sarp warszawa ul. foksal 2 tel. (22) , faks (22) / wydarzenia m.in. Nagroda im. Stanisława Witkiewicza redakcja / editorial office foksal 2, warszawa, tel. (22) redakcja@sarp.org.pl biennale architektury w wenecji '12 15 / wstęp Biennale Architektury w Wenecji '12 16 / esej Wystawa jak atmosfera 20 / krytyka Star-architekci tracą (wspólny) grunt pod nogami 30 / wywiad Biennale banał, X Factor czy platforma dyskusji? 33 / opinie 18 razy Biennale o wystawie mówią architekci, kuratorzy, krytycy 42 / prezentacje Złoty Lew dla Álvaro Siza 48 / konkurs galeria Arsenał w Białymstoku 60 / wystawy V4 Family Houses redaktor naczelna / editor-in-chief agnieszka bulanda agnieszkabulanda@sarp.org.pl redaktor prowadzący / managing editor tomasz malkowski redakcja@sarp.org.pl stali współpracownicy / ongoing contributors irma kozina, filip springer, marcin szczelina, łukasz wojciechowski dział marketingu / marketing sebastian dorosiński marketing@sarp.org.pl tel. (22) koordynator ze strony prezydium sarp / sarp board coordinator in charge tomasz studniarek 68 / prezentacje Młodzi architekci: Jacek Krych Group_A Architects rada programowa / editorial board krzysztof bojanowski przewodniczący / board head michał baryżewski, bolesław stelmach, tomasz studniarek, mariusz ścisło, jerzy uścinowicz 74 / prezentacje Japoński minimal pod Krakowem 82 / esej Niepokoje w architekturze, część iii projekt graficzny pisma / layout designer roman kaczmarczyk nieśmiertelni i skazani na śmierć 86 / esej Notatki z przestrzeni: za Hansenem na północ rysunki / drawings magdalena sikora tłumaczenie / translation aleksandra piekoszewska 90 / ikony designu Gerrit Rietveld stolarz, który druk / print drukarnia c.u.d druk w rudzie śląskiej zrewolucjonizował architekturę 94 / nowości wydawnicze m.in. W stronę architektury nakład / circulation 6000 egz. / 6000 copies (Vers une architecture) Le Corbusier okładka: budynek yeti agencja reklamy, foto: krzysztof zgoła Redakcja zastrzega sobie prawo do wprowadzania skrótów w nadsyłanych materiałach oraz do niepublikowania tych materiałów bez podania przyczyn. Redakcja zastrzega sobie prawo adiustacji nadesłanych tekstów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Wszystkie materiały publikowane w Arch są objętę ochroną prawa autorskiego.

3 4 kalendarium kalendarium 5 Edytorial Architektura zarówno w wymiarze budowlanym, jak i popularyzatorskim, edukacyjnym staje się coraz bardziej obecna w życiu naszego społeczeństwa. W dużej mierze przyczyniają się do tego młodzi, pełni entuzjazmu ludzie, nie tylko architekci, ale i historycy sztuki, artyści, absolwenci różnych kierunków studiów humanistycznych, którym na sercu leży jakość przestrzeni, dziedzictwo, architektura i sztuka w jednym. To np. prężnie działające Centrum Architektury, które w pierwszą sobotę października zorganizowało znakomity, prawdziwy maraton wykładów o Le Corbusierze i współpracująca z nim Fundacja Bęc Zmiana. To fantastyczna załoga Muzeum Sztuki Nowoczesnej, która wciąż nie traci nadziei na powstanie właściwej siedziby i mimo wielu przeciwności doprowadziła do rozpoczęcia kolejnej edycji festiwalu Warszawa w budowie, otwierając świetną wystawę w swojej tymczasowej lokalizacji. Wspomniane wyżej wydarzenia sądząc po tłumach, jakie przybyły na urodziny Le Corbusiera czy otwarcie wystawy w warszawskiej Emilii to znak, że architektura jest ważna, że młodzi garną się do wiedzy w tej sferze, a starsi chętnie się nią podzielą. sarp przyklaskuje takim działaniom, oferując swoją pomoc i współpracę, ciesząc się rzecz jasna z różnych sposobów edukacji architektonicznej. W oddziałach sarp w całej Polsce odbywają się ostatnie zebrania sprawozdawczo- -wyborcze, niebawem bo już 7 grudnia czeka nas Walny Zjazd Delegatów, wybory nowych władz Stowarzyszenia. Z kraju docierają do nas informacje o nowo nominowanych prezesach, o zmianach, jakie planują, by odświeżyć wizerunek sarp, by iść z duchem czasu, by praca w Stowarzyszeniu Architektów Polskich była, jak kiedyś pięknie napisał prof. Gurawski: absolutnym wyróżnieniem i poczuciem więzi oraz aprobaty kolegów, gdzie sędzia konkursowy sarp to odpowiedzialność do bólu, poczucie konieczności pełnej uczciwości [ ], gdzie czasem trzeba odrzucić własne przekonania, zrozumieć inne spojrzenie [ ] a wszystko to wspólna świadomość działania, by jak najlepiej, jak najkorzystniej wygrać sprawy sarp, przestrzeń, architekturę, promocję talentu bez względu na wiek, płeć i przynależność [ ]. To od nas, członków Stowarzyszenia zależy jego przyszłość, rozwój architektury w najszerszym tego słowa znaczeniu. To my projektujemy tę przyszłość! Z nadzieją na Państwa liczną obecność i mądre wybory pozdrawiam jesiennie Agnieszka Bulanda redaktor naczelna kalen darium / wystawa profesor kazimierz wejchert. w stulecie urodzin termin: miejsce: muzeum miejskie w tychach, sala ekspozycyjna, ul. katowicka 9, tychy Wystawa wpisuje się w przypadające w 2012 roku obchody setnej rocznicy urodzin Kazimierza Wejcherta. Ekspozycja przypomni sylwetkę tego uznanego architekta, urbanisty, profesora Politechniki Warszawskiej, generalnego projektanta miasta Nowe Tychy, który od 1951 roku, wraz z żoną prof. Hanną Adamczewską- -Wejchert tworzył plan budowy Nowych Tychów. Na wystawie pokazane zostaną dokumenty, fotografie, rysunki, projekty związane z działalnością Wejcherta w Miastoprojekcie Tychy. Ukazana zostanie także mniej znana sfera życia Profesora człowieka, który miał rozliczne pasje podróżował, pływał kajakiem, wędkował, w czasach młodości był mistrzem Polski w siatkówce (zawodnik azs Warszawa), malował akwarele, pisał wiersze, w ogrodzie domu przy ulicy Norwida w Tychach hodował ulubione irysy. Autorką scenariusza wystawy jest dr Maria Lipok-Bierwiaczonek, dyrektor Muzeum Miejskiego w Tychach. Wystawie towarzyszy książka, wydana przez tyskie muzeum, będąca zapisem wspomnień o Kazimierzu Wejchercie autorstwa Marii Lipok-Bierwiaczonek oraz architekta Andrzeja Czyżewskiego wieloletniego współpracownika, a zarazem przyjaciela Kazimierza i Hanny Wejchertów. Muzeum organizuje ponadto konkurs fotograficzny, adresowany do pasjonatów fotografii amatorów, którego tematem jest architektura miasta. Konkurs ogłoszony zostanie w październiku 2012 roku, jego rozstrzygnięcie nastąpi na początku 2013 roku. więcej: targi kamień stone termin: miejsce: międzynarodowe targi poznańskie Targi Kamień-Stone to jedyne tak wielkie wydarzenie dla branży kamieniarskiej w Polsce. Od wielu lat stanowią okazję do zaprezentowania swoich produktów oraz do zapoznania się z kierunkami i trendami rozwoju tego sektora. W listopadzie już po raz czwarty spotkają się w Poznaniu przedstawiciele branży kamieniarskiej z całego świata, dla których Polska to okno na rosnące rynki zbytu w Europie Środkowo-Wschodniej. Tematyka targów obejmować będzie kamień naturalny, maszyny, urządzenia i narzędzia do wydobycia i obróbki kamienia, chemię kamieniarską, półprodukty i produkty kamienne oraz akcesoria nagrobne. Tegoroczne targi Kamień-Stone będą obfitować w atrakcje, które mają przyciągnąć na targi jeszcze większą liczbę profesjonalistów z branży, w tym architektów, inwestorów, projektantów, architektów krajobrazu oraz klientów indywidualnych. Do projektowania w kamieniu będą inspirować znani architekci, prezentowane będą również polskie doświadczenia w zakresie wykorzystania kamienia naturalnego w obiektach architektonicznych. W ramach targów na przestrzeniach specjalnych odbywać się będą specjalistyczne wystawy, pokazy oraz prelekcje. Targi odbędą się w tym roku w zmodyfikowanej lokalizacji. Miejscem prezentacji kamieniarskiej oferty będzie rząd pawilonów 5, 5g i 9 Międzynarodowych Targów Poznańskich oraz przestrzeń otwarta. Patronat nad Targami Kamień-Stone objął Poznański Oddział sarp. więcej: http: // kamien-stone.mtp.pl / pl / seminarium iv seminarium kurii metropolitalnej warszawskiej małe formy sakralne termin: , godz miejsce: dom arcybiskupów warszawskich, ul. miodowa 17 / 18, warszawa Tematem seminarium będą współczesne małe formy architektury i sztuki sakralnej: kaplice i elementy wnętrza kościoła, samodzielne kaplice, krzyże przykościelne i kapliczki w krajobrazie, architektura cmentarzy, rzeźba religijna i monumentalna w krajobrazie naturalnym i miejskim. Celem seminarium jest analiza aktualnej realizacji tego typu obiektów sakralnych w Polsce, przede wszystkim w diecezji warszawskiej, a w jej następstwie próba pokazania możliwości odnowy jakości małych form sakralnych. Jest to celowe w sytuacji widocznego braku zainteresowania społecznego tego typu obiektami i słabej ich promocji przez inwestorów kościelnych. Małe sacrum pozostaje przecież ważnym elementem sakralnego krajobrazu Polski warto to przypomnieć i ożywić nie tylko piękną tradycję, ale jego aktualną wartość, szczególnie w Roku Wiary. Inspiracją będzie tradycja polskich kapliczek oraz małych form sakralnych realizowanych współcześnie w Europie, w tym samodzielnych kaplic coraz częściej fundowanych jak przed wiekami również przez prywatnego inwestora. Seminarium poprowadzi Arcybiskup Metropolita Warszawski Kazimierz Kardynał Nycz. Wykłady wy-

4 6 kalendarium kalendarium 7 głoszą: ks. prof. Józef Górzyński, prof. arch. Konrad Kucza-Kuczyński, dr arch. Anna M. Wierzbicka, arch. Stanisław Niemczyk, arch. Stanisław Stefanowicz, arch. Jeremi Królikowski, arch. Stanisław Sołtyk, art. rzeźbiarz Maksymilian Biskupski. Seminarium towarzyszyć będzie wystawa fotografii arch. Stanisława Stefanowicza: Kapliczki i krzyże Warszawy i Mazowsza. Seminarium organizowane jest przy współpracy Wydziału Architektury pw Pracownia Architektury Sakralnej i Monumentalnej, z cyklu: Architektura i sztuka kościołów w świetle liturgii. wykład spotkania z architekturą między budynkami, czyli mapa architektury tokio maciej skaza termin: , godz miejsce: galeria architektury sarp, plac szczepański 6, kraków Między słowami oraz Mapa dźwięków Tokio dwa filmy o stolicy Japonii. Dwa różne spojrzenia na to samo miasto. Parafraza tych tytułów filmów stała się inspiracją do kolejnej opowieści i dyskusji, którą wieść będziemy w Galerii Architektury sarp w Krakowie. Niezwykła architektura, ta historyczna i ta współczesna, ukazana na wybranych kadrach, inny język, inna kultura, inne zwyczaje to podstawa kolejnego spotkania z cyklu Spotkania z Architekturą. Tym razem poprowadzi je Maciej Skaza. wystawa śladami architektury wenecja wystawa fotografii termin: miejsce: galeria architektury sarp, plac szczepański 6, kraków Biennale Architektury w Wenecji to znakomita okazja, by kolejny wyjazd studialno-badawczy z cyklu Śladami architektury zaprowadził tam właśnie. W bogatym programie 3-dniowego pobytu uczestnicy mogli podziwiać znakomitą współczesną, ale i historyczną architekturę tego miasta, a zwieńczeniem wyjazdu była biennalowska wystawa. Zapis fotograficzny kolejnej wyprawy organizowanej z niemałym sukcesem przez krakowski oddział sarp, zaprezentowany zostanie w Galerii Architektury sarp a zakończy się finisażem, który zaplanowano na 30 listopada. festiwal warszawa w budowie 4: miasto na sprzedaż termin: miejsce: emilia, muzeum sztuki nowoczesnej, ul. emilii plater 51, warszawa Warszawa w Budowie to festiwal projektowania miasta organizowany od 2009 roku przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Tematem tegorocznej imprezy jest reklama zewnętrzna w mieście. Tak jak w poprzednich latach, festiwal stara się zwrócić uwagę mieszkańców stolicy na kluczowe aspekty życia w mieście: dziedzictwo architektoniczne, mieszkalnictwo czy użytkowanie przestrzeni publicznej. Reklama zewnętrzna z pewnością stała się ostatnio dominującym elementem w krajobrazie Warszawy. Historię reklamy, jej wpływ na przestrzeń publiczną i codzienne życie mieszkańców prezentuje festiwalowa wystawa Miasto na sprzedaż pokazywana w dawnym Domu Meblowym Emilia. Jest to nowa, tymczasowa siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Architektura wystawy, zaprojektowana przez studio wwaa, umożliwi podróż po historii reklamy widzianej z perspektywy przemian ulicy, handlu i konsumpcji. Po zmierzchu cały budynek Emilii zmieni się w architektoniczną reklamę festiwalu. Wystawie towarzyszyć będzie ponad 50 wydarzeń: pokazy filmów, wykłady, warsztaty i działania artystyczne w przestrzeni miasta. więcej na: nagroda nagroda roku sarp termin: miejsce: pawilon wystawowy sarp, ul. foksal 2, warszawa Podczas pierwszego dnia obrad Walnego Zjazdu Delegatów sarp odbędzie się uroczystość wręczenia Nagrody Roku sarp za najlepszy obiekt architektoniczny w Polsce oddany do użytku w 2011 roku oraz Nagrody Stowarzyszenia Architektów Polskich za najlepszy obiekt architektoniczny wzniesiony ze środków publicznych. Uroczystości będzie towarzyszyć wystawa obiektów, które zostały nominowane do Nagrody. seminarium modernizm w architekturze warszawy lat 60. perspektywy ochrony konserwatorskiej termin: miejsce: audytorium emilia, muzeum sztuki nowoczesnej, ul. emilii plater 51, warszawa tej modernizacji. Seminarium towarzyszy wystawa plenerowa na dziedzińcu Pałacu Branickich (prezentowana będzie w dniach ) oraz spacer architektoniczny w sobotę 24 listopada (start spod Emilii ) oba wydarzenia poświęcone dziedzictwu modernizmu warszawskiego lat 60. zapisy na spacer: pswiatek@um.warszawa.pl konkurs finał xvi edycji konkursu polski cement w architekturze termin: miejsce: pawilon wystawowy sarp, ul. foksal 2, warszawa Po raz 16. już Stowarzyszenie Architektów Polskich oraz Stowarzyszenie Producentów Cementu zorganizowały konkurs na najlepszą realizację z użyciem technologii żelbetowej. Uroczystość ogłoszenia wyników konkursu na najlepsze obiekty z istotnym i znaczącym zastosowaniem technologii betonowej przekazanej do użytku do końca 2011 roku, odbędzie się pod koniec pierwszego dnia obrad Walnego Zjazdu Delegatów sarp. prezentacje spotkania polskie wnętrze xxl termin: miejsce: klub sztuka architektury, ul. andersa 13 (skwer tekli bądarzewskiej), warszawa W warszawskim klubie Sztuka Architektury z początkiem października ruszył cykl spotkań z architektami, którzy opowiedzą o swoich najciekawszych aranżacjach ubiegłego roku wyłonionych w plebiscycie Polskie Wnętrze 2011 organizowanym przez wortal Sztuka-wnętrza.pl poświęconych najciekawszym wnętrzom roku. W październiku odbyły się już prezentacje takich pracowni jak Ultra Architects, Robert Majkut Design, 137kilo Architekci i Marcina Kwietowicza. W listopadzie i grudniu będzie można zobaczyć: Projekt: Aranżacja przestrzeni ekspozycyjnej Festival'2011 na Łódź Design : xm3 projekt: Restauracja Zmianatematu : Trabendo projekt: Rozbudowa Malarni (Poznań) : Przemek Kaczkowski projekt: Projekt domu szeregowego dla rodziny : Inside Outside / Super Super projekt: zuo-corp : 81.waw.pl projekt: Pokój Mai : Vostok Design projekt: Siedziba Stowarzyszenia Siemacha (Kraków) Plebiscyt Polskie Wnętrze xxl jest dorocznym podsumowaniem największych osiągnięć polskiej archi tektury wnętrz. Zgłaszane przez projektantów i publiczność architektoniczną projekty są oceniane przez internautów oraz profesjonalne jury. Organizatorem plebiscytu i cyklu spotkań Polskie Wnętrze xxl jest wortal Sztuka Wnętrza, który jest medium cyfrowym skierowanym do profesjonalnych projektantów i miłośników designu. więcej: sztuka-architektury.pl, sztuka-wnetrza.pl, sztuka-krajobrazu.pl, ksa24.pl krytyka-architektury.info, Seminarium organizowane przez Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków we współpracy z Muzeum Sztuki Nowoczesnej poświęcone będzie ochronie konserwatorskiej powojennej architekturze modernistycznej Warszawy. Wykłady pogrupowane są w trzy panele. Pierwszy poświęcony będzie problemom badawczym i konserwatorskim, a w nim wystąpienie m.in. prof. dr hab. Jakuba Lewickiego (uksw, docomomo Polska), który opowie o badaniach nad architekturą warszawskiego modernizmu w kontekście Polski, Europy i świata. Dylematy praktyka, czy architekturę lat. 60 konserwować czy modernizować będę tematem referatu Krzysztofa Charewicza z Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków. W drugim panelu przedstawione zostaną przykładowe realizacje m.in. Judyta Jerzyk (ihs uw) przedstawi ewolucję modernizmu w twórczości Wojciecha Zabłockiego na przykładzie obiektów kompleksu awf. O ceramice lat 60. w architekturze Warszawy opowie z kolei Katarzyna Liwak-Rybak z Muzeum Pałac w Wilanowie. Trzeci panel o temacie Architektura domu handlowego lat 60. ma być przyczynkiem do szerszej dyskusji o tym, jak obiekty handlowe obrastają zewnętrzną reklamą, jak ulegają współcześnie degradacji bądź daleko posunięimpresje wykład ziemia obiecana [usa] mariusz twardowski termin: , godz miejsce: galeria architektury sarp, plac szczepański 6, kraków Relację z kolejnej już swojej podróży, jaką przebył, tym razem od Nowego Jorku po Los Angeles, przedstawi w multimedialnej formule Mariusz Twardowski. Będzie to opowieść o budynkach, kraju, ludziach. O tym, jak i gdzie mieszkają na zatłoczonym i ciasnym Manhattanie i na jak odmienny sposób zamieszkiwania muszą nastawić się będąc w rozległych Beverly Hills czy Santa Monica. Jak kolorowy świat czeka (lub raczej czyha) na nich w Las Vegas i czego spodziewać się mogą w małych miasteczkach powstałych niegdyś wzdłuż kultowej drogi Route 66 przecinającej kraj od Chicago do la. konkurs vii edycja konkursu o nagrodę im. macieja nowickiego termin: miejsce: międzynarodowe targi budownictwa budma 2013, poznań Zapraszamy do udziału w vii edycji konkursu o Nagrodę im. Macieja Nowickiego pt. Architektura innowacyjna. Ten ogólnopolski konkurs organizowany jest już od siedmiu lat przez wydawcę miesięcznika Architektura & Biznes, we współpracy z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi. Założeniem konkursu jest promocja innowacyjnej architektury polskiej i zwrócenie uwagi na prekursorów najlepszych rozwiązań architektów, dzięki którym wzrasta jakość życia. Co roku w jury konkursu zasiadają wybitni architekci z kraju i ze świata, a także osoby zasłużone dla rozwoju branży budowlanej w Polsce: m.in.: Jan Gehl, Zvi Hecker, Rainer Mahlamäki, Dietmar Eberle, Romuald Loegler, Jerzy Grochulski, Wojciech Bonenberg oraz Przemysław Trawa. W sześciu poprzednich edycjach konkursu udział wzięli czołowi polscy architekci i ich pracownie. Laureatami do tej pory zostali m.in.: Ingarden & Evy Architekci, Kuryłowicz & Associates Architecture Studio, Beata i Witold Goczołowie, Biuro Projektów Lewicki Łatak, Biuro Architektoniczne Makowski & Sołdek, Arcada sp. z o.o. i inni. Konkurs o Nagrodę im. Macieja Nowickiego to rywalizacja pomiędzy najbardziej nowatorskimi rozwiązaniami architektonicznymi w Polsce. Udział w konkursie jest wyzwaniem dla tych, którzy podążają śladem jego patrona Macieja Nowickiego, wybitnego architekta, autora m.in. nowatorskiej hali wystawowej Paraboleum w Raleigh w usa, twórcy pierwszej koncepcji miasta Czandigarh w Indiach. W tej edycji prace przyjmowane są do 17 grudnia 2012 roku. Ogłoszenie wyników nastąpi w czasie Międzynarodowych Targów Budownictwa budma 2013 w Poznaniu. Nagroda główna wynosi zł. więcej:

5 8 9 wydarzenia wyda rzenia / foto: redakcja Architektury-murator nominacja ewa p. porębska pierwszym polskim jurorem nagrody miesa van der rohe jury nagrody im. Miesa van der Rohe, od 2007 roku była jej ekspertem. Jest członkiem Rady Ekspertów Nagrody European Price for Urban Public Space, w latach uczestniczyła w pracach jury World Architecture Festiwal w Barcelonie. Jest też członkiem Rady Muzeum Architektury we Wrocławiu. Napisała wiele publikacji na tematy związane z architekturą i jest współtwórcą kilkunastu wystaw, w tym koncepcji wystawy Warszawa. Na dzień przed (Zachęta, 1998). Była polskim kuratorem międzynarodowej wystawy fotografii architektonicznej Form and non-form (Luksemburg, 2005). Stworzyła koncepcję i była kuratorem wystawy Polska. Ikony architektury (csw Warszawa 2006, następnie kilka miast europejskich) zrealizowanej przez czasopismo Architektura-Murator we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych w Warszawie. Jest też autorką koncepcji i organizatorką konkursu Życie w Architekturze. W latach dziewięćdziesiątych była współautorką cyklu programów dla telewizji publicznej na temat współczesnej architektury (film Czerwony Pałac prezentowany był w 2004 roku ramach Sezonu Polskiego we Francji w Audytorium du Louvre w Paryżu). Za zasługi dla rozwoju i promocji architektury polskiej otrzymała medal Stowarzyszenia Architektów Polskich sarp Bene Merentibus oraz medal Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Z wykształcenia jest architektem, ukończyła Wydział Architektury na Politechnice Warszawskiej. Serdecznie gratulujemy tego ważnego wyróżnienia! ab przegrody, a także jest dużo bardziej komfortowy dla mieszkańców. Jednak konstrukcja dachu płaskiego, wbrew pozorom nie jest prosta i wymaga dużej wiedzy zarówno od projektanta, jak i wykonawcy. W trakcie konferencji Selena przedstawiła też światowe trendy w budownictwie zero-energetycznym i pasywnym, rozwiązania wspierające zrównoważony rozwój a także spostrzeżenia dotyczące tego, jak wyglądać będzie budownictwo przyszłości. Zaprezentowany został projekt pierwszego modelowego domu Zeroenergetycznego+, który zostanie zbudowany pod Warszawą przez Przewodnik Budowlany z zastosowaniem technologii Firmy Selena. Decyzja o współpracy z Firmą Selena, w ramach projektu Green Power Dom Zero-energetyczny Plus, została podjęta z uwagi na działalność Firmy, która obejmuje wszystkie etapy tworzenia produktu: począwszy od zaawansowanych badań, przez produkcję, dystrybucję, marketing, aż po sprzedaż na całym świecie. Na każdym etapie kreowania produktów Selena gwarantuje innowacyjne rozwiązania, które zapewniają utrzymanie najwyższej jakości. mówił prelegent Ryszard Piotrowski. W domu Zeroenergetycznym+, bardzo ważnym aspektem jest ograniczenie strat ciepła. Stąd konieczność zastosowania systemu ociepleń, który przyczyni się do zmniejszenia zużycia energii oraz redukcji co ². Zostaną użyte najnowocześniejsze systemy Tytan eo na bazie tynków zolokrzemowych z nanotechnologią. W Kącikach eksperckich uczestnicy Konferencji mogli zasięgnąć szczegółowych informacji na temat interesujących ich rozwiązań technologicznych. Dużym zainteresowaniem cieszyły się systemy zamocowań Tytan Fixing z pokazem mocowania za pomocą kotwy chemicznej. Każdy uczestnik mógł też wypróbować autorskie oprogramowanie wspomagające projektowanie w Strefie Architekta, które dostępne jest na stronie więcej: w Strefie Architekta, wyrobów wyposażenia łazienek. Tematem konkursu był projekt koncepcyjny toalety publicznej przy Rondzie Mogilskim ważnym punkcie przesiadkowym komunikacji miejskiej. Uczestnicy konkursu nadesłali 326 projektów. Wśród nich były koncepcje reprezentujące wiele nurtów architektonicznych od formy mebli miejskich, poprzez nowoczesne ze szkła i stali, czy tradycyjne, wykonane z czerwonej cegły nawiązujące do pobliskich fundamentów zabytkowej kaponiery fortu mogilskiego. Projektanci zgodnie z wymaganiami organizatorów przewidzieli również pomieszczenie na usługi tzw. komplementarne. Dodatkowa funkcja obiektu, w którym zlokalizowany jest salonik prasowy lub informacja turystyczna, przyczyni się do poprawy warunków życia mieszkańców i turystów odwiedzających Kraków. W toaletach jest także część przystosowana dla osób niepełnosprawnych oraz osób z niemowlętami wymagającymi opieki. Najwyższą ocenę jury i Grand Prix konkursu zdobyła praca zespołu młodych architektów z Rzeszowa. Urszula Gacek, Katarzyna Pszeniczna i Jakub Pszeniczny zaproponowali pokryty aluminiowymi płytami elewacyjnymi obiekt, którego forma i kształt zapewnia również przestrzeń dla oczekujących na przystanku tramwajowym. Pozwala to m.in. na uporządkowanie tego fragmentu węzła komunikacyjnego i eliminację wiaty. Jak uzasadnili swój wybór jurorzy Architektura budynku jest elegancka, utrzymana w dobrych proporcjach, wyrastając niejako z chodnika, pozostaje w dialogu z otoczeniem. W projekcie zastosowano ekologiczne rozwiązanie wykorzystujące zasoby przyrody (woda szara ) oraz energooszczędne oświetlenie led. Zaprojektowany z taką starannością obiekt ma szansę na realizację w tym miejscu. Zdobycie Grand Prix koło jest dla nas ważnym osiągnięciem, gdyż prace oceniane są przez wielu wybitnych architektów, co świadczy o jakości konkursu. Zwycięstwo daje szanse na zaprezentowanie naszego projektu szerokiej publiczności mówi architekt Jakub Pszeniczny, który reprezentuje zespół projektantów. Z przyjemnością informujemy, że w połowie września br. Ewa P. Porębska redaktor naczelna miesięcznika Architektura-Murator i wiceprezes wydawnictwa Murator s.a. została powołana do jury najbardziej prestiżowej europejskiej nagrody w dziedzinie architektury Nagrody im. Miesa van der Rohe. Tym samym została pierwszym polskim jurorem w historii tego konkursu! Nagroda im. Miesa van der Rohe jest najpoważniejszym wyróżnieniem przyznawanym za współczesne realizacje architektoniczne w Europie. W gronie jurorów znalazły się dotąd m.in. takie sławy architektury, jak Zaha Hadid, Norman Foster, Toyo Ito, David Chipperfield, Kazuyo Sejima, Dominique Perrault. Konkurs organizowany jest co dwa lata. Laureat Grand Prix otrzymuje 60 tys. euro oraz rzeźbę przedstawiającą Pawilon Niemiecki w Barcelonie projektu Ludwiga Miesa van der Rohe, w którym obecnie mieści się siedziba fundacji jego imienia. Wręczenie Grand Prix 2013 Nagrody im. Miesa van der Rohe odbędzie się w przyszłym roku w Barcelonie. Do tej pory żaden polski projekt nie zdobył głównej nagrody ani wyróżnienia, choć 55 obiektów z naszego kraju otrzymało w ciągu kilkunastu lat nominacje. Największym osiągnięciem Polaków było wejście w 2011 roku na tzw. krótką listę (projekt kościółka w Tarnowie nad Wisłą pracowni Beton). Ewa P. Porębska od wielu lat działa na rzecz popularyzacji najlepszych wzorców architektury, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Przed powołaniem w skład konferencja konferencja dla architektów na zamku książ 70. architektów z południowo-zachodniej Polski uczestniczyło w konferencji Selena jedna firma wiele rozwiązań, która odbyła się w Zamku Książ koło Wałbrzycha na Dolnym Śląsku. Honorowym patronem Konferencji był wrocławski sarp Wrocław, a patronami medialnymi miesięcznik Architektura-Murator i dwumiesięcznik Arch. Podczas konferencji architekci mieli okazję zapoznać się z dekoracyjnymi technikami malarskimi i tynkarskimi Tytan eos oraz najnowszymi trendami w zakresie designu i kształtowania kolorystyki elewacji. Ponadto zaprezentowane zostały rozwiązania pap matizol na fundamenty i dachy. Dach płaski pokryty papami matizol pozwala na uzyskanie wysokich parametrów termicznych, szczelności konkurs xiv edycja konkursu sanitec koło na projekt łazienki w krakowie zakończony Urszula Gacek, Katarzyna Pszeniczna i Jakub Pszeniczny wygrali konkurs na Projekt Łazienki 2012, organizowany wspólnie przez Miasto Kraków Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu oraz Sanitec koło, producenta i dystrybutora prace oceniało ośmioosobowe jury w składzie: dr arch. Krzysztof Ingarden (Ingarden & Ewy Architekci), Magdalena Kozub (Wydział Architektury i Urbanistyki um Krakowa), prof. Ewa Kuryłowicz (Wydz. Arch. pw, apa Kuryłowicz & Associates) przewodnicząca jury, dr arch. Romuald Loegler (Atelier Loegler), Piotr Pakaszewski (Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie), Jacek Maria Stokłosa (Główny Plastyk Miasta Krakowa), Jerzy Zbiegień (Miejski Konserwator Zabytków), Przemysław Powalacz (Prezes Zarządu Sanitec koło). Oprócz nagrody głównej, ośmioosobowe jury przyznało pięć wyróżnień w wysokości od 2 do 8 tysięcy złotych. laureaci konkursu: Grand Prix ( zł) Jakub Pszeniczny, Katarzyna Pszeniczna, Urszula Gacek (Rzeszów), Wyróżnienie I stopnia (8 000 zł) Bartosz Malinowski, Iwona Egner (Łódź), Wyróżnienie II stopnia (4 000 zł) Paweł Józefowski, Elżbieta Pietraszko, Mariusz Pawlus, Tomasz Janus (Kraków),

6 10 wydarzenia wydarzenia 11 Wyróżnienie równorzędne iii stopnia (2 000 zł) Dominik Chojnacki, Krzysztof Barysz (Zielonki), Wyróżnienie równorzędne iii stopnia (2 000 zł) Piotr Gnacek, Damian Langer (Zabrze), Wyróżnienie równorzędne iii stopnia (2 000 zł) Paulina Boruch, Agnieszka Konopka (Tarnów). więcej: Podczas każdej z edycji, międzynarodowe jury nominuje projekty architektoniczne ukończone w ciągu ubiegłych dwóch lat. W skład grona jury wchodzą niezależni eksperci z całej Europy, członkowie Europejskiej Rady Architektów (ace) oraz innych europejskich stowarzyszeń i instytucji architektonicznych. Po rozpoznaniu wszystkich nominowanych projektów, jury wybiera dwa z nich laureata Grand Prix oraz laureata Wyróżnienia dla Młodych Architektów (Emerging Architect Special Mention). Obie nagrody to wyraz uznania dla nowatorstwa, wartości estetycznych oraz jakości rozwiązań technologicznych i ekologicznych wyróżnionych projektów. Grand Prix konkursu to 60 tys. euro, a Wyróżnienie to 20 tysięcy euro. Zwycięzcy są również nagradzani statuetką autorstwa katalońskiego rzeźbiarza Xaviera Corberó, inspirowaną kolumnami do barcelońskiego Pawilonu im. Miesa van der Rohe symbolu Konkursu oraz jednej z najświetniejszych europejskich budowli xx w. Na specjalnej wystawie pokonkursowej oraz w katalogu wystawy pokazywanych jest również kilkadziesiąt innych projektów, wybranych przez jury spomiędzy prac nominowanych do konkursu. Wystawa Mies van der Rohe Award została zaprezentowana w Polsce po raz drugi. źródło: muzeum architektury Muzeum ak w Krakowie, proj. air Jurkowscy Na uroczystości obecni byli przedstawiciele licznych ministerstw i organów administracji państwowej a nagrody w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej p. Bronisława Komorowskiego wręczał m.in. p. Olgierd Dziekoński Sekretarz Stanu w kprp, który odczytał list Prezydenta rp skierowany do uczestników konkursu Modernizacja Roku jury w składzie: prof. dr hab. inż. Adam Podhorecki przewodniczący, prof. dr hab. Lech Zimowski honorowy przewodniczący, mgr inż. arch. Krzysztof Chwalibóg, mgr Danuta Kossobudzka, Zbigniew Maj, mgr inż. Andrzej Miłoszewski, mgr inż. arch. Anna Pikuła, dr hab. Andrzej Zieliński. przyznało tytuł Modernizacja Roku 2011 w 13 kategoriach. Wśród nagrodzonych znaleźli się przedstawiciele środowiska architektonicznego, wyróżniono również wielu inwestorów i wykonawców. tytuł modernizacja roku 2011 w kategorii obiekty zabytkowe : za modernizację Dworca Kolejowego Malbork otrzymała arch. Anna Kasprzycka Centralne Biuro Projektowo-Badawcze Budownictwa Kolejowego Kolprojekt sp. z o.o., Warszawa; nagrodę im. prof. wiktora zina stowarzyszenia ochrony narodowego dziedzictwa materialnego: za restaurację górnej części hełmu Ratusza Głównego Miasta otrzymał Inwestor Muzeum Historyczne Miasta Gdańska; Patronat merytoryczny nad konkursem objęły: Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Generalny Konserwator Zabytków, Pełnomocnik- Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, Instytut Badawczy Dróg i Mostów. ab wystawa najlepsze budynki europy tytuł modernizacja roku 2011 w kategorii obiekty kultury : za rewaloryzację i adaptację budynku na Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa Nila w Krakowie otrzymał autor projektu arch. Ryszard Jurkowski Air Jurkowscy Architekci z Katowic. We wrocławskim Muzeum Architektury miała miejsce znakomita pokonkursowa wystawa jednego z najbardziej prestiżowych wydarzeń w dziedzinie architektury współczesnej na świecie Europejskiej Nagrody Architektonicznej Mies van der Rohe Award W 12. edycji nagrody spośród 343 nominowanych projektów, powstałych w latach , międzynarodowe jury wybrało sześciu finalistów. Zdobywcą Grand Prix konkursu został budynek Nowego Muzeum w Berlinie, projektu pracowni Dawid Chipperfield Architects we współpracy z Julian Harrap. Wyróżnienie dla Młodych Architektów przyznano w 2011 roku projektowi Collage Mouse w hiszpańskiej Gironie autorstwa Ramona Boscha i Beta Capdeferro. Na pokonkursowej wystawie w Muzeum Architektury we Wrocławiu przedstawiono 45 projektów, łącznie z wyróżnionymi i nagrodzonymi. Europejska Nagroda Architektoniczna im. Miesa van der Rohe to wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Fundacji Miesa van der Rohe w Barcelonie. Nagroda przyznawana jest w systemie biennale, a jej podstawowym zadaniem jest wyróżnienie najlepszych projektów architektonicznych, jakie zostały zrealizowane w ciągu ostatnich dwóch lat w Europie. Głównym celem konkursu jest natomiast zwrócenie uwagi na ogromną rolę budynków prywatnych i publicznych w kształtowaniu krajobrazu współczesnych miast oraz na istotny wkład europejskich specjalistów w rozwój najnowszych rozwiązań architektonicznych i technologii, a także wspieranie najmłodszych twórców, którzy dopiero rozpoczynają swoją karierę zawodową. nagroda wręczono nagrody modernizacja roku sierpnia 2012 roku w Sali Lustrzanej Zamku Królewskiego w Warszawie odbyła się uroczystość ogłoszenia wyników i wręczenia nagród w xvi edycji ogólnopolskiego konkursu Modernizacja Roku 2011, którego celem jest wyłonienie i nagrodzenie realizacji przedsięwzięć budowlanych ukończonych w danym roku wyróżniających się szczególnymi walorami. W konkursie nie mogą brać udziału nowo wybudowane obiekty. Ideą tego konkursu jest propagowanie i wspieranie działań dla ratowania obiektów i budowli dziedzictwa narodowego oraz promocja modernizacji, przebudowy i rozbudowy obiektów i urządzeń dla uzyskania efektów użytkowych i estetycznych bez realizacji nowych inwestycji. tytuł modernizacja roku 2011 w kategorii obiekty hotelarskie : za modernizację i adaptację dawnej Wili Schoellera na cele hotelowo-usługowe Hotel Platinum Palace we Wrocławiu otrzymał autor projektu arch. Jacek Bal bc comm sp. z o.o. z Wrocławia. tytuł modernizacja roku 2011 w kategorii obiekty mieszkalne : za modernizację budynku mieszkalnego Willa Grażyna w Świnoujściu otrzymał autor projektu arch. Bartosz Fąfara fa7 Pracownia Architektoniczna ze Świnoujścia. tytuł modernizacja roku 2011 w kategorii rewitalizacja obszarów i zespołów urbanistycznych : za rewitalizację wschodniej części Starego Miasta Plac Ratuszowy w Barczewie otrzymało biuro Arkon Atelier sp. z o.o. z Gdańska; tytuł modernizacja roku 2011 w kategorii obiekty sakralne : za restaurację Bazyliki Katedralnej w Łowiczu otrzymali Anna i Bartosz Michalscy s.c. abm Wycena Nieruchomości Projektowanie Architektoniczne, Gliwice; tytuł modernizacja roku 2011 w kategorii obiekty użyteczności publicznej : za modernizację i adaptację budynku na siedzibę Zarządu Jastrzębskiej Spółki Węglowej s.a. Jastrzębie Zdrój otrzymał arch. J. Dąbrowski Przedsiębiorstwo Projektowo Budowlane Strukton z Katowic; nagroda nagroda im.stanisława witkiewicza Do konkursu o Nagrodę Województwa Małopolskiego im. Stanisława Witkiewicza za najlepsze współczesne realizacje architektoniczne, sprzyjające ochronie i kształtowaniu krajobrazu kulturowego Małopolski w 2012 roku, zgłoszono łącznie 24 realizacje architektoniczne. W kategorii architektury użyteczności publicznej, w tym małej architektury i zagospodarowania przestrzeni zgłoszono 17 obiektów, a w kategorii architektury mieszkaniowej 7 obiektów. Sąd Konkursowy po dokonaniu oceny merytorycznej przedstawionych zgłoszeń nominował do Nagrody im. Stanisława Witkiewicza w 2012 roku jeden obiekt w kategorii Architektury użyteczności publicznej oraz dwa obiekty w kategorii Architektury mieszkaniowej. W kategorii Architektury sakralnej nie nominowano obiektów do nagrody, z uwagi na brak zgłoszeń w tej kategorii. Po uwzględnieniu nominacji Sądu Konkursowego, Zarząd Województwa Małopolskiego na podstawie uchwały nr 716 / 12 z dnia 26 czerwca 2012 postanowił 1

7 12 wydarzenia 13 2 Uroczystość wręczenia Nagrody odbyła się 15 października 2012 roku w Sali Kameralnej Akademii Muzycznej przy ul. św. Tomasza 43 w Krakowie. Wystawa pokonkursowa prezentowana będzie od 16 do 29 października 2012 roku, w Galerii sarp przy Pl. Szczepańskim 6 w Krakowie. mistrzostwa xvi mistrzostwa śląska architektów w tenisie i akademia tenisa dla architektów uhonorować Nagrodą im. Stanisława Witkiewicza za najlepsze, współczesne realizacje architektoniczne sprzyjające ochronie i kształtowaniu krajobrazu kulturowego Małopolski w kategorii Architektury użyteczności publicznej : 1. budynek yeti agencji reklamy w kryspinowie (szersza prezentacja na str. 74 ) projektant: Group_A Architects Krych + Gajewski architekci: Jacek Krych i Dariusz Gajewski; współpraca autorska: Klaudia Fiedler, Michał Krawczyk; współpraca Paweł Dadok Inwestor: yeti Agencja Reklamy Aneta Nytko-Święcicka Obiekt nagrodzono za oryginalną propozycję kształtowania budynku biurowo produkcyjnego przez stworzenie autonomicznej przestrzeni wewnętrznej, zamkniętej w formie prowadzącej dialog z otoczeniem. Zarząd Województwa Małopolskiego w kategorii Architektura mieszkaniowa nagrodził dwa obiekty: 1. willę z betonu architektonicznego i dranicy cedrowej w libertowie (fot. 1) projektant: Biuro Architektoniczne Barycz i Saramowicz architekci: Rafał Barycz, Paweł Saramowicz inwestor: Krzysztof Kwaśny Obiekt nagrodzono za twórcze poszukiwanie współczesnej formy architektury domu mieszkalnego z próbą nawiązania do reprezentatywnych cech zabudowy regionalnej. 2. zespół budynków mieszkalnych w krakowie przy ul. pod strzechą (fot. 2) projektant: Architekci Mikołajski & Wiese sp. z o.o. architekci: Marian Mikołajski i Maciej Kozub inwestor: Park Lane sp. z o.o. Zespół ten nagrodzono za wykreowanie interesującego wnętrza siedliskowego, utrzymanego w tradycji i klimacie właściwym dla małego zespołu mieszkaniowego. 1 września bytomski obiekt Silesia Club gościł u siebie śląskich architektów, z których większość przybyła, aby zawalczyć o zwycięstwo w Mistrzostwach, pozostali stawiali pierwsze kroki na korcie pod czujnym okiem trenera. Architekci konkurowali między sobą na doskonale przygotowanych kortach w kategoriach: mężczyźni open, mężczyźni 50+ oraz kobiety open. W sobotni poranek rozpoczęły się gry turniejowe, a uczestnicy Akademii Tenisa rozpoczęli swoje zajęcia z trenerem. Rozgrywki przebiegały sprawnie na dostępnych sześciu kortach, natomiast uczestnicy oczekujący na kolejne etapy gier mogli zrelaksować się grając w wirtualnego tenisa na dostępnych konsolach. Dużą atrakcją były również konkursy najszybszy serwis turnieju Efaflex, konkurs Z Guardianem do celu oraz konkurs celności Rockwool. Pierwsze wrześniowe popołudnie upłynęło przede wszystkim pod znakiem emocji związanych z półfinałami i finałami. Na początkujących czekały również ostatnie lekcji w ramach Akademii Tenisa. Ten wyjątkowy dzień zwieńczyło oficjalne zakończenie turnieju z ceremonią wręczenia trofeów i nagród, ufundowanych przez sponsorów. Impreza nie odbyłaby się bez silnego i aktywnego zaangażowania sponsorów sponsorami głównymi były firmy Guardian, Efaflex i Rockwool, partnerami wspierającymi firmy Forbo, Baumit i Sigma Coatings. Patronat medialny objęły wydawnictwa Zawód: Architekt i Arch, natomiast patronat honorowy sprawowali Klub Architektów Narciarzy i Tenisistów Klan przy Zarządzie Głównym sarp, Zarząd Główny Stowarzyszenia Architektów Polskich i Śląska Okręgowa Izba Architektów rp. wyniki: kobiety open: i miejsce Małgorzata Schmidt ii miejsce Ewa Sakwerda iii miejsce Magdalena Adamczak mężczyźni 50+: i miejsce Bartłomiej Brzózka ii miejsce Piotr Fischer iii miejsce Adam Kochański i Michał Ankiersztajn mężczyźni open: i miejsce Janusz Łukasik ii miejsce Karol Fiedor iii miejsce Grzegorz Czaus i Piotr Olszewski mężczyźni turniej pocieszenia: i miejsce Sławomir Leś ii miejsce Krzysztof Zienć

8 20 biennale architektury w wenecji 2012 krytyka biennale architektury w wenecji 2012 krytyka 21 STAR-ARCHITEKCI TRACĄ (WSPÓLNY) GRUNT POD NOGAMI tekst: marcin szczelina foto: la biennale di venezia Wpoprzednich latach dyrektorami weneckiego Biennale Architektury byli krytycy i teoretycy architektury, ich szerokie spojrzenie nadawało głębsze znaczenie wystawie. Choć ekspozycje wzbudzały nierzadko kontrowersje, to jednak były wielowątkowe, poszukujące, dotykające szeregu problemów wokół architektury. Ostatnie lata to odwrót od tych tendencji w 2010 roku oraz w tegorocznej 13. już edycji Biennale na głównych kuratorów wybrano czynnych zawodowo architektów, którzy patrzą na przedmiot wystawy przez pryzmat uprawianej profesji. Ich spojrzenie wydaje się banalne, co obrazują już do bólu dosłowne i oczywiste tematy przewodnie. W 2010 roku Kazuyo Sejima, żeńska połowa japońskiego duetu sanaa, ze swoim People meet in Architecture (Ludzie spotykają się w architekturze), a w tym roku brytyjski architekt David Chipperfield z hasłem Common Ground (Wspólny grunt) raczej wyrażają fakty, niż próbują kreować rzeczywistość. Biennale pod ich kierunkiem to impreza nastawiona na prezentację dokonań twórców bez poszukiwań, zrozumienia architektury i jej zdefiniowania na nowo. Architekci, co nie powinno może dziwić, skupiają się bowiem przede wszystkim na samej architekturze lub na sobie samych. Chipperfield, autor m.in. przebudowy Neues Museum w Berlinie pisze w swoim tekście kuratorskim: Nie chciałbym zagubić tematu architektury w gąszczu socjologicznych, psychologicznych czy artystycznych rozważań, pragnę raczej spróbować doprowadzić do zrozumienia szczególnego wkładu, jaki architektura może mieć w definiowaniu tego, czym jest wspólny grunt we współczesnym mieście. Czym ma być owa Tegoroczne Biennale w Wenecji było jak kiepski, acz kasowy film. Słaby scenariusz i reżyseria za które odpowiedzialny był główny kurator David Chipperfield z hasłem Common Ground a przy tym sukces frekwencyjny. Nie zawiodło za to kilku aktorów wystawy Urban-Think Tank, Fat oraz instalacja dźwiękowa w Pawilonie Polskim wystawa museum of copying kuratorowana przez brytyjską pracownię fat wspólna płaszczyzna? Dla Chipperfielda to w zasadzie szeroko pojęta współpraca i to ona stała się przewodnią myślą Biennale. Niestety moja refleksja po Biennale jest dość smutna była to jak dotąd najgorsza edycja weneckiej imprezy, odkąd jestem jej bywalcem. Podczas otwarcia wyjątkowo często można było usłyszeć, że wystawa jest źle skonstruowana, a zaproszeni architekci w większości nie udźwignęli tematu Chipperfielda. Jeszcze częściej dyskutowano o sensie i przyszłości architektonicznej części La Biennale di Venezia. Na wystawie głównej, jak mantra powracało pytanie o sens realizacji tak kosztownego przedsięwzięcia mającego określać kierunki rozwoju architektury na świecie w dobie globalnego kryzysu, jakby nie było wywołanego po części przez spekulacje na rynku nieruchomości. wenecki supermarket Dużo wrzawy wywoływały kolejne bardzo krytyczne wypowiedzi znanych architektów kwestionujących zasadność doboru na głównych dyrektorów czynnych zawodowo projektantów, którzy prawdopodobnie po raz pierwszy w swojej karierze konstruują wystawę i to od razu na ponad 10 tysiącach metrów kwadratowych! Najwięcej kontrowersji wywołało oświadczenie Wolfa Prixa, który nawet nie pofatygował się, by przybyć i zobaczyć wenecką wystawę. Opublikował w internecie swój manifest, w którym nazywa Biennale banałem mówiąc, że przestało podejmować żywą dyskusję i krytykę kwestii związanych z architekturą współczesną i zamiast tego, skupia się jedynie na gwiazdach. Aaron Betsky, dyrektor Biennale 2008 roku, opowiadał, że gdy przeczytał oświadczenie Prixa, wysłał mu smsa zapewniając, że pomimo tego impreza zachowa swój status i popularność, a to dzięki znajomości poruszanych kwestii i wysokiej jakości całości, bowiem Biennale to nie tylko wystawa głównego kuratora, ale szereg innych wydarzeń. Zgodnie z przypuszczeniami, Biennale przyciągnęło wielotysięczną publiczność i zyskało również pochlebne recenzje. Prix odpisał jednak Betsky'emu: Wal-Mart też jest popularny Jakie więc było Biennale? Czy był to banał czy supermarket? Dobrze, że jak w każdym dużym Wal-Marcie można było znaleźć sporą ilość spritzu, a do tego ciekawych interlokutorów. Niekończące się rozmowy przy tym trunku sprawiały, że temat przewodni Biennale Wspólny grunt nabierał wręcz metafizycznego doświadczenia. Bo w tej jednej materii niepowtarzalnej atmosfery spotkania z ludźmi z całego świata, którym bliska jest architektura Biennale nigdy nie zawodzi. Gorzej jednak z częścią merytoryczną imprezy, tutaj nie jedyny czułem się z lekka nabity w butelkę. Dla dyrektora tegorocznej edycji poszukiwanie wspólnego gruntu oznaczało poszukiwanie wspólnej spuścizny,

9 22 biennale architektury w wenecji 2012 krytyka biennale architektury w wenecji 2012 krytyka 23 wspólnego dziedzictwa form i konstrukcji, a następnie przywrócenia ich w możliwie neutralny i pełny sposób. Dla jasności, nie ma w tym nic złego. Ale osobiście wierzę, że taka afirmacja istniejącego od lat gospodarczego, społecznego czy fizycznego stanu rzeczy jest z góry skazana na porażkę. Prawdę mówiąc, pozytywnym aspektem każdego Biennale w Wenecji jest to, że wzbudza emocje, a to dlatego, że każde z nich jest pełną i ciągłą deklaracją wizji architektonicznych i artystycznych. Dyrektor tegorocznej edycji, David Chipperfield zarzucił niejako przynętę na krytyków, którzy obwołali jego Biennale atakiem na system star-architektów, mimo, że zaprosił całkiem sporo rozpoznawalnych nazwisk. zmierzch star-architektów Co pokazali wielcy świata architektury? Norman Foster zaprezentował swoje projekty publiczne, jednak bez jakiejkolwiek analizy, bez przedstawienia szerszego punktu widzenia. Usiłując tylko wynieść swoje hiper-drogie konstrukcje do poziomu wspólnego gruntu jedynie dosłownie jako wzniesione na potrzeby publiczne i / lub za publiczne środki. Podobnie Jean Nouvel w banalny sposób poruszył kwestie społeczne, które stanowiły przykrywkę do prezentacji własnych projektów. Herzog & de Meuron stworzyli z kolei wystawę opowiadającą pełną wzlotów i upadków historię Elbe Philharmonic Hall w Hamburgu projektu, którego znacznie opóźniona budowa już teraz przekroczyła zakładany budżet. Pokazali z jednej strony dystans do siebie samych, bo na ekspozycję składają się dziesiątki wycinków prasowych, wiele bardzo niepochlebnych dla architektów. Ale z drugiej strony słynni Szwajcarzy zaprzeczyli tematowi wystawy zaprezentowali bowiem postawę demiurga, który realizuje swoją wielką wizję za wszelką cenę, spychając w kąt społeczną (wyrażaną także przez prasę) niechęć. Gdzie ów wspólny grunt, kiedy architekci skupiają się jedynie na bryle, wychwalaniu technologicznych nowinek, a równocześnie nie potrafią dogadać się z władzami Hamburga, dostroić swojej wizji do możliwości finansowych inwestora? W samym centrum wystawy Herzog & de Meuron ustawili piękne makiety badawcze z pianki ukazujące rozwój koncepcji filharmonii. Jakby zapomnieli, że architektura to także cała wokół niej polityka, krytyka, ekonomia, kontekst społeczny. A może wielkiemu duetowi od Ptasiego Gniazda w Pekinie chodzi właśnie tylko o formę? Na wystawie głównej widziałem również pokój zawierający makiety w stylu neo-piranesi, które sprawiły, że zacząłem się zastanawiać, czy powraca postmodernistyczna idea, że historia to coś, co należy cytować i wciąż przerabiać w nieskończoność przy pomocy nadgorliwych naśladowców. Większość projektów przygotowanych na Biennale przez star-architektów nasuwa smutną refleksję. Najlepszym komentarzem do tego (którego wydźwięk jest w niezamierzony sposób ironiczny) mogą być słowa samego Chipperfielda: Poprzez metodę doboru uczestników będziemy zachęcać do współpracy i dialogu, który, jak wierzę, jest istotą architektury, tytuł zaś stanie się metaforą jej pola działania. Chyba widziałem inną ekspozycję! Zaś w niedawno opublikowanym wywiadzie dla Dezeen główny kurator Biennale, wezwał do tego, aby architektura zajęła się 99,99% resztą świata, którą architekci się nie zajmują, inaczej architektom grozi marginalizacja do roli miejskich dekoratorów. Szkoda, że nie zastosował tych słów do kierowanej przez siebie wystawy. blask zwykłej architektury Co jeszcze oferowało tegoroczne Biennale? Generalnie zaserwowano widzom drobne modele, makiety części budynków, niekończącą się ilość dokumentacji zdjęciowej budynków, rozważania historyczne i wiele, wiele zdjęć. Takie fotografie, jak te Thomasa Strutha, przedstawiające anonimowe budynki stojące na cichych i pustych ulicach o poranku od Peru, Chiny, Niemcy zaprzeczały dynamice, jaką próbowali wprowadzać niektórzy architekci usiłujący ożywić swoje części wystaw. Chipperfield zdecydował się rozsiać zdjęcia Strutha po całym Arsenale, co zajęło niemal połowę jego wystawy (druga znajdowała się w Pawilonie Centralnym w ogrodach Giardini enklawie pawilonów narodowych). Oglądając fotografie Strutha, które były często w opozycji do wystaw pokazujących niezwykłe, ikoniczne budynki, zrozumiałem zamiar kuratora. Nie chodziło mu o to, co wyjątkowe, niezwykłe, innowacyjne, czy eksperymentalne, ale o istotę architektury, która w swej przeważającej części jest nie żurnalowa, codzienna, zwykła, praktyczna, pospolita, a czasem nawet banalna. Powtarzalne konstrukcje i budynki, bez większych ambicji, stanowią główną siłę wyrazu środowiska miejskiego. Może to rzecz oczywista, ale po dekadach hurraoptymizmu i zachłystywania się kolejnymi spektakularnymi budowlami jest to cenne oprzytomnienie, przystopowanie w tym zbyt kosztownym dla nadwyrężonych gospodarek architektoni cznym wyścigu zbrojeń. Tym tropem poszli też architekci z pracowni Grafton, którzy otrzymali Srebrnego Lwa dla obiecującej, młodej firmy (choć są aktywni na rynku od kilku dekad), podjęli próbę wysubtelnienia piękna, jakie leży w rzeczach banalnych stworzyli zniekształconą chatę, przez którą odwiedzający wystawę musieli przejść. Podobnie było z instalacją Arum, czyli konstrukcją przypominającą metalowy kwiat od Zahy Hadid i Patrika Schumachera wykonaną z karbowanego metalu i otoczoną dokumentacją szeregu badań oraz projektów: Freia Otta, Felixa Candeli, Heinza Islera oraz Philippa Blocka. Indyjska architekt Anupama Kandoo przy współpracy z grupą rzemieślników wybudowała z kolei częściowy model jednego ze swoich domów. Przypomina on makietę przekrojową dającą natychmiastową i trójwymiarową lekcję konstrukcji i budowy, chociaż nie do końca wiem, w jaki sposób porusza temat wspólnego gruntu. samotni aktorzy Oczywiście byłbym bardzo nieobiektywny gdybym napisał, że wszystko było rozczarowujące, kilka prac szczególnie zwróciło moją uwagę Z tematem wspólnego gruntu poradziła sobie pracownia Rema Koolhaasa, tworząc jedną z najbardziej interesujących wystaw. Intryguje już tytuł: Architecture by Civil Servants (Architektura projektowana przez Urzędników Państwowych), kieruje bowiem myśli (zwłaszcza nas w Polsce skażonych myśleniem, że urzędnik to samo zło) w stronę biurokratycznego, bezosobowego planowania. Jednak pracownia oma zaprezentowała dokumentację dokonań utalentowanych urzędników państwowych przedstawiając projekty kilku budynków powstałych po ii wojnie światowej. Te bardzo dobre, solidne rzemieślniczo obiekty, tworzone przez bezimiennych architektów z urzędu niejako odczarowują mit pracy w publicznej służbie. Pokazują, że projekty de facto podlegające kontroli społecznej nie są w żaden sposób gorsze od współczesnych projektów, tworzonych przez prywatne pracownie architektoniczne startujące w wolnorynkowych konkursach architektonicznych. Następnym interesującym punktem programu była instalacja grupy Urban-Think Tank (Alfredo Brillembourg, Hubert Klumpner) to właśnie ona spośród ponad stu projektów wystawy Common Ground zdobyła Złotego Lwa. Projekt Torre David / Gran Horizonte, przygotowawystawa torre david / gran horizonte, kuratorzy: urban-think tank i justin mcguirk, zdjęcia: iwan baan i próbowało odpowiedzieć na zapytanie Chipperfielda. Jednak tak, jak w filmie, gdy nie ma dobrego reżysera i ciekawego scenariusza, to pomimo kilku dobrych aktorów całość daje w rezultacie kiepski film. Kiepski, wcale nie znaczy, że i nie kasowy hit bo Biennale jest już ofiarą własnej popularności i niezależnie od poziomu merytorycznego przyciąga tysiące zwiedzających. Kim są ci samotni aktorzy? Na pewno należy wspomnieć o instalacji Museum of copyright architektów z pracowni fat (Fashion Architecture Taste) z Londynu. Ta wystawa odnosi się do kopiowania motywów architektonicznych, jako zjawiska ważnego, pozytywnego, a nierzadko także fenomenu wręcz surrealistycznego mówią architekci z grupy fat. Główną częścią ekspozycji jest model ikonicznej palladiańskiej Villi Rotundy uważanej za najczęściej kopiowany budynek na świecie. Dopełnieniem instalacji jest dokumentacja kilkudziesięciu współczesnych przykładów architektury ctrl+c & ctrl+v balansujących na granicy plagiatu oraz dokumentacja batalii, jaka miała miejsce przy okazji walki o prawa do spuścizny po Adolfie Loosie. Ten austriacki architekt i krytyk przez całe swoje zawodowe życie dążył do unifikacji architektury, tworząc projekty tak perfekcyjne w swej prostocie i uniwersalności, że wręcz idealne do powszechnego kopiowania, zwalczał dążenie do oryginalności. Historia przedstawiona przez fat ukazuje walkę pomiędzy spadkobiercami schedy po Adolfie Loosie, w efekcie której przez ponad dwie dekady jego szkice oraz oryginalne rzuty nie były dostępne dla badaczy architektury. Brytyjscy architekci w błyskotliwy sposób poruszają kwestie tzw. własności intelektualnej, powszechnego dążenia do oryginalności i indywidualności w architekturze, pytając się o jej granice. bezimienni projektanci

10 24 biennale architektury w wenecji 2012 krytyka biennale architektury w wenecji 2012 krytyka 25 kawiarnia wenezuelska element wystawy torre david / gran horizonte ny przez zespół Urban-Think Tank i Justina McGuirka oraz Iwana Baana (zdjęcia) jest dokumentacją, a właściwie historią o niedokończonym 45-piętrowym wieżowcu w centrum Caracas, zasiedlonym przez kilkaset biednych rodzin. Ekspozycja składa się z dokumentacji zdjęciowej pokazującej codzienne życie dzikich lokatorów tego wertykalnego, wysokościowego slumsu oraz przeniesionej w skali 1:1 restauracji tam funkcjonującej, która na Biennale serwowała proste wenezuelskie posiłki. Taki sposób ekspozycji, bardzo sensualny, jak powiedziałby Henry Urbach wystawy z atmosferą, szczególnie w specyficznym otoczeniu Wenecji wydaje mi się najtrafniejszą formą. Organizowanie przestrzeni, gdzie ludzie mogą się wzajemnie integrować, poznawać i rozmawiać o tak istotnych zagadnieniach dotyczących miast jak rozwój slumsów, jest niezwykle cenne. Przy okazji tej ekspozycji wybuchł kolejny skandal. Wenezuela, która ma również w Wenecji pawilon narodowy i w każdej edycji Biennale przedstawia swoją własną wizję rzeczywistości, jakże odległą od tej realnej, wystosowała pismo donosząc o swoim oburzeniu instalacją projektu Urban-Think Tank. Torre David / Gran Horizonte przypomina mi pokłosie wystawy w Pawilonie Francji w 2006 roku, gdzie odwiedzający mieli okazję spróbować specjałów kuchni francuskiej przy okazji oglądając ekspozycję. Wystawa Urban-Think Tank w ciekawy sposób omawiała kulturę miasta i wpływ, jaką mają na nią oddolne inicjatywy typu Do It Yourself, które na nowo definiują i zmieniają współczesne społeczeństwo. pawilony bez architektów W tym roku wyjątkowo można było odczuć, że Biennale jest zdecydowanie skromniejsze niż w poprzednich edycjach. Szczególnie widoczne było to w prezentacjach pawilonów narodowych. Rzucała się w oczy oszczędność zamiast kosztownych instalacji, jakie serwowano nam w poprzednich latach, dominowały proste ekspozycje z rzutnikami, zdjęciami, rzetelnymi dokumentacjami. Kryzys, który kładł się również cieniem na Biennale, wymusił oszczędności na wystawach, ale paradoksalnie wyszło pawilon polski, kurator: michał libera, artystka: katarzyna krakowiak im to na dobre! Zamiast pustego efekciarstwa mieliśmy wiele pomysłowych bądź krytyczno-analitycznych wystaw, sporo z nich przerastało swoim poziomem nierówną wystawę główną. Najlepszymi pawilonami były te, które mówiły o architekturze pośrednio. Pawilony bez architektów miały największą siłę oddziaływania. Nagrodę dla pawilonu narodowego zdobyła Japonia. Projekt autorstwa Toyo Ito i trzech architektów, zatytułowany Home-for-All przedstawił próbę stworzenia alternatywnych form tymczasowego zamieszkania dla ofiar tsunami z 2011 roku. Znalazły się na niej propozycje rozwiązań i pomysły, które mogą być wykorzystywane przez ofiary klęsk żywiołowych. Łatwe do zbudowania konstrukcje z zastępczych, łatwo dostępnych materiałów mają dać osobom, które nagle straciły dach nad głową, namiastkę domu. Ito przedstawił wiele zaimprowizowanych projektów i inicjatyw odbudowy, realizowanych po konsultacjach i we współpracy z ofiarami katastrofy. Japońska wystawa pokazuje silny międzyludzki charakter działania architekta jako terapeuty zarówno dla mieszkańców, jak i przestrzeni. Poszukiwania architektury bez architektów stało się także głównym wątkiem Pawilonu Amerykańskiego wystawa Spontaneous Interventions: Design Actions for the Common Good była przeglądem ponad stu dwudziestu oddolnych, społecznych interwencji, mówiących o transformacji miasta. Ekspozycja pokazywała różne sposoby uzdrawiania miasta, łączyła takie inicjatywy jak Occupy Wall Street z projektami mapowania miasta realizowanymi przez mit senseable City Lab. Głównym założeniem kuratorów była próba pokazania różnych mniej lub bardziej formalnych działań, jako chęci spontanicznej poprawy miejsca zamieszkania w reakcji na niemoc lub bierność polityków czy urzędników miejskich. Choć wystawa była ciekawa i stanowiła prezentację najciekawszych społecznych inicjatyw, to jednak banalny i dość zawiły sposób prezentacji, pełen opisów, statystyk, zdjęć i dokumentów, raczej utrudniał ogarnięcie tematu. Niestety bogactwo programu Biennale powoduje, że na jeden pawilon ma się kilkadziesiąt minut, a Pawilon Amerykański wymagałby kilku dni eksploracji, co dodatkowo utrudniał nieznośny zapach plastiku nośników ekspozycji usa. W podobnej konwencji była utrzymana wystawa Venice Takeway w Pawilonie Brytyjskim. Opierała się na prostym, ale interesującym koncepcie w wyniku otwartego konkursu wybrano kilkanaście zespołów, które zaprezentowały ciekawe strategie projektowe z takich krajów jak Argentyna, Brazylia czy Nigeria każda z nich mogłaby być wprowadzona w życie w Wielkiej Brytanii i przyczynić się bezpośrednio do poprawy standardów miejskich. Szczególnie warto zapoznać się ze strategiami przedstawionymi przez Aberrant Architecture, Geoffa Manaugha czy Forum for Alternative Belfast. Podobnym tropem poszli kuratorzy Pawilonu Niemieckiego ich wystawa Reduce / Reuse / Recycle prezentuje szereg rozwiązań dla architektów. Zupełnie inny punkt widzenia na wspólny grunt bardzo krytyczny, przedstawia Pawilon Izraela, który podejmuje temat wpływu Stanów Zjednoczonych w latach 70. na współczesny Izrael. Całość zaaranżowana jest jak sklep, w którym w słodko-gorzki sposób pokazano wzajemne relacje. Można w nim kupić, na przykład publikacje Miltona Friedmana. Wymowny był również Pawilon Egiptu, który już tradycyjnie zaprezentował kadzidła i mirry, jakby niedawne wydarzenia na placu Tahrir w ogóle nie miały miejsca. drżące ściany polonii Na tym tle świetnie prezentował się Polski Pawilon artystki Katarzyny Krakowiak (brawa!), który podobnie jak Pawilon Serbski (z bardzo ciekawą instalacją duży stół umożliwiający generowanie odgłosów) dotykał zagadnienia dźwięku w architekturze. Krakowiak w swojej twórczości eksploruje akustycznie przestrzeń, interesuje ją w szczególności zjawisko echa, hałasy miasta. W ramach cyklu Ekspektatywa opracowała i opublikowała instrukcję, jak zbudować własne Słuchawy. Z kolei kurator projektu Michał Libera to uznany krytyk muzyczny, organizator koncertów muzyki eksperymentalnej oraz badacz niekonwencjonalnych maszyn do

11 26 27 biennale architektury w wenecji 2012 krytyka wystawa architecture. possible here? home-for-all w pawilonie japońskim, kurator: toyo ito pawilon rosyjski, kurator: sergei tchoban produkcji dźwięku. Dla Pawilonu Polskiego przygotowali projekt o nazwie Iżby ściany drżały, pęczniejąc skrywaną wiedzą o wielkiej mocy. Cały budynek z założenia miał być praktycznie pusty, po to, aby stać się jednym wielkim wzmacniaczem dźwięków powstających w sąsiednich pawilonach narodowych i na terenie Giardini. W tekście kuratorskim Libera pisze, że projekt jest zaproszeniem do doświadczenia architektury jako gigantycznego i złożonego procesu dźwiękowego wyznaczającego zakres tego, co wspólne. Krakowiak i Libera odkrywają przed nami aspekt architektury, o którym na co dzień zapominamy każda część budynku produkuje dźwięki, bądź je przenosi, w funkcjonującym obiekcie cisza nie istnieje. Te wywalenie na wierzch trzewi architektury poprzez manifestację i transformację ich dźwięków, to także uzmysłowienie nam wymykającej się spod kontroli projektantów roli budynków drżenie murów, wibracje instalacji to zazwyczaj efekt uboczny, nieprzewidziany w planie, niezaprojektowany. Zarazem budynek będący podsłuchem innych narodowych pawilonów przewrotnie odnosi się do tytułu Biennale. Wspólna płaszczyzna jest tutaj przeniesiona do uniwersalnego i abstrakcyjnego wymiaru akustyki i ogólnoludzkiej słabości czyli podsłuchiwania innych. Krakowiak i Libera wpisują się w najlepsze tradycje weneckiego # 14 październik grudzień 2012 Biennale przedstawiają problematykę architektoniczną bez banalnego wystawiania zdjęć czy planów budynków. Mówią o architekturze niearchitektonicznie. Koncepcja mocno wyróżniała się na tle innych propozycji narodowych, co zostało dostrzeżone przez weneckie jury, przyznaniem wyróżnienia. Jury doceniło również wyróżnieniem dwa inne pawilony, wspomniany Amerykański oraz Rosyjski. kod rosyjski Pawilon rosyjski miał jedną z najbardziej efektownych wystawy, jakie można było zobaczyć wśród ekspozycji narodowych. Całe wnętrze wypełniała bogata ornamentyka, niczym w arabskich budowlach, jednak tajemnicze, czarno-białe wzory mozaiki były niczym innym, jak tylko dziesiątkami kodów qr. Zwiedzanie pawilonu wymagało użycia tabletu. Dzięki niemu ściany i sufit rosyjskiej kopuły przemawiały setkami multimedialnych prezentacji projektów i animacji mega-inwestycji Skolkovo Innovation Center, która ma być rosyjską doliną krzemową. Nie wiem, czy kuratorzy pawilonu chcieli nas tylko oczarować technologicznymi możliwościami, zasypać mnogością projektów (głównie # 14 październik grudzień 2012

12 28 biennale architektury w wenecji 2012 krytyka biennale architektury w wenecji 2012 krytyka 29 wystawa venice takeaway w pawilonie brytyjskim, kuratorzy: vanessa norwood, vicky richardson wystawa w pawilonie usa, kurator: cathy lang ho, współpraca: david van der leer, ned cramer w stylu, jak u nas światowo, na poziomie i absolutnie daleko od kryzysu), ale dla mnie wystawa niosła zgoła pozamerytoryczny sens. To jakby metafora dzisiejszego stanu postrzegania architektury. Bo stała się ona właśnie efektownym ornamentem, tapetą. Wielkie koncerny (a tutaj państwo kreujące się na mocarstwo) budują sobie kolejne pomniki chwały i disneylandy, gazety kreują wirtualną rzeczywistość publikując wizualizacje, portale pokazują głównie projekty niezabudowane, nowe pracownie budują swój wizerunek na bajecznych projektach, które nigdy nie powstaną itd. Architektura funkcjonuje głównie na obrazach renderach, zdjęciach, makietach, mało kto jeszcze ogląda ją na własne oczy, przemierza jej przestrzenie na swoich nogach. Architektura jest coraz bardziej medialna, ale w tym sensie, że odchodzi od swojej fizycznej konkretności przenosi się do sfery wirtualnej, widzianej na ekranie tabletu, stronie internetowej, aplikacji na komórkę. Także wrzucenie projektów w pawilonie na ścianę, jak leci jest kwintesencją naszych czasów przecież dla wielu z nas życie toczy się na facebooku i jego niekończącym się wallu. Pod tym względem kuratorzy rosyjskiej wystawy wyszli naprzeciw dzisiejszej globalnej percepcji, jesteśmy przyzwyczajeni do szybkiego przeglądania obrazków, skakania po kanałach, przewijania w dół stron internetowych, ale gdzie w tym wszystkim większy porządek, sens, refleksja, myśl? Zamiast tego mamy chmurę (także w apple'owskim ujęciu zintegrowania danych poza twardymi dyskami naszych archaicznych pecetów) chaotyczną, bezkształtną, nieskończoną, gdzie nieskończoność dają wciąż rozbudowywane serwery takich gigantów jak Google. Może to jest ten wspólny grunt czy też raczej wspólna chmura. Internet, facebook, google+, twitter, pinterest, myspace tam możemy się spotkać, pod warunkiem, że klikamy lajki pod tymi samymi rzeczami, że mamy wspólnych znajomych, że korzystamy z tej samej platformy należącej do jakiejś gargantuicznej korporacji. Mimo pierwszego oczarowania, mam wątpliwość, czy po głębszym zastanowieniu kliknąłbym rosyjskiej wystawie Like it. utopia chipperfielda? Rosyjski Pawilon niósł więc bardzo wyrazistą wizję współczesnego ujęcia wspólnego gruntu to globalna solidarność, która nie może już obejść się bez technologii, krańcowo stechnicyzowana, nieludzka. Wiele osób wychodząc z tego miejsca czuła dreszcz na plecach dreszcz nowej totalitarności, już nie ideologicznej, ale właśnie technologicznej, ponadnarodowej, ponadkulturowej. Czy nie wypuściliśmy kolejnego dżinna z butelki? W zasadzie całe Biennale jest taką chmurą danych zawieszoną na wystawach, która potem jest multiplikowana przez kolejne media (nawet teraz sam popełniam kolejne przetworzenie). To też znak naszych czasów dużo wszystkiego, jeszcze więcej jest kopiowane, omawiane, recenzowane, powielane... i aż nasuwa się pytanie co z tego? Trudno podsumować takie wydarzenie, jaką jest ta olbrzymia międzynarodowa wystawa o architekturze, ale w tej trudności, w tym pluralizmie posuniętym do granic wytrzymałości jednostkowej percepcji wyłonił mi się ukryty sens hasła przewodniego Chipperfielda nazwałbym go ukrytym pragnieniem. Wspólny grunt to utopia! To coś, do czego możemy dążyć, ale co jest coraz bardziej nieosiągalne. Globalizacja dała nam ten sam smak Big Mac'a niezależnie od szerokości geograficznej, ten sam wystrój hoteli sieciowych na wszystkich kontynentach, ten sam layout facebooka na monitorach miliarda użytkowników na całym świecie (nawet ta ilość obcych nazw w tym akapicie pokazuje kolejną globalizację języka). Choć noszę to samo ubranie, co ktoś chodzący teraz po ulicach Montrealu czy Tokio, to jednak, czy mogę odnaleźć wspólny grunt z tymi ludźmi? Atomizacja jest jeszcze potężniejszą siłą, niż powszechna integracja i unifikacja. Chipperfield nakreślił zatem piękne hasło kolejnej utopii, jeszcze jednego wielkiego marzenia ludzkości znalezienia wspólnego gruntu. Rozedrgane intelektualnie i niespójne wystawy Biennale pokazują, że w większości przypadków nawet nie wiemy, czym miałby być ten wspólny grunt, tym bardziej nie mamy pojęcia jak go osiągnąć. Może wspólnym gruntem mogą być rzeczy najbardziej uniwersalne jak uczucia, emocje? Na tym bazował świetny Polski Pawilon dźwięki, muzyka, odgłosy to coś, co porusza ludzi niezależnie od kręgu kulturowego. Inną odpowiedzią na to zagadnienie może wciąż jeszcze nieśmiałą jest partycypacja, oddolne inicjatywy wszystkie je można ująć we wspólną klamrę człowieka jednostkowego. Chyba jesteśmy już zmęczeni globalnością (bo globalność zaczęła się kojarzyć jeszcze gorzej przez globalny kryzys). Chcemy lokalności, tego tu i teraz, chcemy odnaleźć siebie. Co dało mi Biennale? Może właśnie prostą refleksję, że czasem warto wyłączyć komputer, wylogować się z facebooka i wyjść przed dom. Tam w pierwszej kolejności mogę odnaleźć wspólny grunt, spotkać sąsiada, prawdziwego znajomego albo spróbować poznać kogoś obcego. Mogę z kimś porozmawiać twarzą w twarz, powiedzieć komuś w oczy, że go lubię, wymienić z nim myśli. Mogę pójść ulicą i oglądać realne ściany. Mogę eksplorować rzeczywistą architekturę bio marcin szczelina krytyk i kurator architektury. Asystent dyrektora Aarona Betsky'ego na xi Biennale Architektury w Wenecji. Współkurator Biennale evento w Bordeaux (2009), kurator projektów dedykowanych architekturze m.in.: Isla Polonia Grupo Aranea, Ex-Architekci czy Polskie Karaoke. Felietonista magazynu Sukces i korespondent magazynu Domus. Zajmuje się brandingiem i pr-em w kwk Promes Robert Konieczny.

13 42 biennale architektury w wenecji 2012 prezentacje biennale architektury w wenecji 2012 prezentacje 43 ZŁOTY LEW DLA ÁLVARO SIZA tekst: redakcja foto: bartosz haduch, michał haduch Álvaro Siza, laureat Pritzkera z 1992 roku, jeden z najwybitniejszych architektów europejskich otrzymał podczas tegorocznego Biennale Architektury w Wenecji Złotego Lwa za całokształt twórczości. Decyzję o przyznaniu Portugalczykowi nagrody podjęła rada Biennale pod przewodnictwem Paola Baratty, przychylając się do propozycji głównego kuratora tegorocznej wystawy, Davida Chipperfielda. W uzasadnieniu Chipperfield podkreślił niezwykłą pozycję Sizy w świecie architektury współczesnej jako ewidentnego autorytetu: Od pierwszych sukcesów, jakimi okazały się projekt restauracji Boa Nova i pływalni w Leça de Pameira, Siza zajmuje wyjątkową pozycję w architektonicznej galaktyce. Osiągnął ją, utrzymując niezmiennie wysoki poziom swoich realizacji, bez najmniejszego cienia autopromocji, która stała się częścią warsztatu współczesnych architektów. Idąc w przeciwnym kierunku niż większość jego kolegów po fachu, jednocześnie pozostaje na czele peletonu, nie skażony i nie zniechęcony dzięki wyzwaniom jakie sam sobie stawia. Nieustannie eksperymentujący z doprowadzoną do ekstremum geometrią Siza tworzy jednocześnie budynki, w których widoczna jest wielka dyscyplina i które zarazem olśniewają swoją lekkością i imponują odczuwalną masą swojej materii. Rozwijając unikatowy język architektoniczny, wydaje się przemawiać do każdego przekonywał w uzasadnieniu Chipperfield. Główny Kurator Biennale przedstawił Sizę nie tylko jako wybitnego praktyka, ale i teoretyka architektury o olbrzymim zapleczu intelektualnym: Mówiąc o architekturze Siza używa słów tak precyzyjnych Siza zajmuje wyjątkową pozycję w architektonicznej galaktyce tak argumentowało jury xiii Biennale Architektury w Wenecji przyznając słynnemu portugalskiemu architektowi Złotego Lwa za całokształt twórczości zbadaniu owa prostota okazuje się jednak wielce złożona. Jest to subtelne mistrzostwo ukryte pod tym, co wydaje się naturalną twórczością. Architekt utrzymuje, że aby rozwiązać problemy, które przed nimi stoją architekci niczego nie wymyślają, a raczej przekształcają tak pisali jurorzy w uzasadnieniu przyznania Sizie nagrody Pritzkera w 1992 roku. Álvaro Siza jest architektem, który wymyka się wszelkim klasyfikacjom. Jego architektura jest kuźnią mistrzowskiej architektury, która w nieunikniony sposób wynika z możliwości miejsca. Swoją refleksję na temat miejsca przekłada na rzeźbiarskie formy, które nigdy nie są możliwe do przewidzenia ani przeciętne, ale też nigdy nie dominują nad przeznaczeniem i typologiczną zrozumiałością obiektu. W budynkach Sizy, jak prawdopodobnie w żadnych innych, zawarty jest pewien rodzaj relacji między elementami architektonicznymi, który jest ważniejszy niż kształt i faktura tych poszczególnych elementów. To jest architekpawilon portugalski na expo'98 w lizbonie, proj. álvaro siza vieira we współpracy z eduardo souto de moura; foto: michał haduch i trafnych jak kreski w jego rysunkach, co świadczy o tym, że jego dzieła nie są jedynie wytworem talentu, ale także wybitnego umysłu, wiedzy i mądrości. inni o sizie Architektura Álvara Sizy jest radością dla zmysłów i ducha. Każda linia i krzywizna została umieszczona trafnie i pewnie. Podobnie jak u wczesnych modernistów, jego formy, modelowane światłem, mają zwodniczą prostotę; są szczere. Rozwiązują problem bezpośrednio. Tam, gdzie niezbędny jest cień, pojawia się nadwieszenie okapu, gdzie potrzebny jest widok zrobione jest okno. Schody, pochylnie i ściany wszystko w budynkach Sizy zdaje się być z góry zaprogramowane. Po dokładniejszym

14 44 biennale architektury w wenecji 2012 prezentacje biennale architektury w wenecji 2012 prezentacje 45 instalacja w giardino delle vergini w wenecji przygotowana na biennale architektury 2012, proj. álvaro siza vieira we współpracy z eduardo souto de moura; foto: bartosz haduch rektorat uniwersytetu w alicante w hiszpanii, proj. álvaro siza, 1998, foto: bartosz haduch Álvaro Siza: Architekci niczego nie wymyślają, oni jedynie przekształcają rzeczywistość tura, w której oszczędność ekspresji jest połączona z obfitością efektów przestrzennych tymi słowami jurorzy riba uzasadniali uhonorowanie Portugalczyka Królewskim Złotym Medalem w dziedzinie Architektury w 2009 roku. nie udało mi osiągnąć doskonałości Siza przy tylu nagrodach pozostaje niezwykle skromnym człowiekiem. Gdy odbierał nagrodę Pritzkera przyznał się do omylności: Celem nagrody architektonicznej powinno być przede wszystkim wyróżnienie doskonałości. Mnie jeszcze nie udało się jej osiągnąć. Pamiętam rozmowę, jaką wiele lat temu przeprowadziłem z moim przyjacielem Fernando Távora, nauczycielem szkoły w Porto. Wspomniał, jak bardzo zaskoczyły go niedoskonałości kopuły Brunelleschiego, które można dostrzec tylko pod pewnym kątem. Wpierw poczuł rozczarowanie, ale po czasie ustąpiło ono pod wpływem wyrozumiałości, odkrycia i satysfakcji. Nie chodzi mi jednak o niezadowolenie artysty, którego sam często doznaję. Chodzi mi o konkretne niedoskonałości materialne: pęknięcia ściany, krzywe tynki, wygięte drewno w sumie o porządek, którego nie udało się osiągnąć. Z drugiej strony myślę o braku wrażliwości, które utrudnia lub lekceważy poszukiwanie piękna, obojętne, czy jest to piękno harmonii czy kontrastu. Życie zawodowe architektów jest dzisiaj uwarunkowane nie tylko przez te niedoskonałości, ale również przez trudność lub niemożność robienia dobrej architektury. Różne okoliczności, które wiążą się ze zleceniami projektów architektonicznych z ich piętnem specjalizacji, przywiodły mnie do tego, aby projektować przede wszystkim tkankę urbanistyczną, składającą się z banalnych elementów, które kształtują większość przestrzeni każdego miasta czy obszaru. Nie jest to skromne zadanie. Jego celem jest odtworzenie utraconej spontaniczności, spontaniczności i zróżnicowania, zbiorowej zdolności znalezienia lub wytworzenia miejsca dla wyjątkowych wydarzeń miejskich źródła cytatów:

15 muzeum sztuki współczesnej fundação serralves w porto, proj. álvaro siza vieira, ; foto: bartosz haduch bio álvaro joaqueim de meio siza vieira najwybitniejszy portugalski architekt, urodził się 25 czerwca 1933 r. w małej górzystej miejscowości Matosinhos na północy Portugalii. Studia ukończył na Uniwersytecie w Porto w 1955 r. Swoją pierwszą pracę projekt domów mieszkalnych w Matosinhos zaprojektował jeszcze przed ukończeniem studiów w 1954 r. W tym czasie otworzył też studio projektowe w Porto. W latach współpracował z Fernando Távora, swoim dawnym nauczycielem akademickim. W 1966 Siza rozpoczął pracę na Uniwersytecie w Porto, a w 1976 został tam profesorem. Poza tym był wizytującym profesorem na Uniwersytecie Harvarda, a także na uniwersytetach: Pensylwania, Bogota oraz Lozanna. Jego ważniejsze realizacje to: pawilon herbaciany i restauracja Boa Nova w Leça da Palmeira, ; kąpielisko w Leça da Palmeira, ; kwartał Malagueira w Évora, Nagroda Prince of Wales in Urban Design 1988; dom Avelino Duarte w Ovar, ; dom Bonjour Tristesse przy Schlesische Straße w Berlinie, ; Wydział Architektury Uniwersytetu w Porto, ; Biblioteka uniwersytecka w Aveiro, ; odbudowa dzielnicy Chiado w Lizbonie, od 1988; Muzeum Sztuki Współczesnej Fundação Serralves w Porto, ; Pawilon Portugalii na Expo'98 w Lizbonie, (z Eduardo Souto de Moura); Pawilon portugalski na Expo 2000 w Hanowerze, (z Eduardo Souto de Moura); Muzeum Sztuki Donna Regina w Neapolu, Álvaro Siza jest laureatem wielu nagród, w tym tych najbardziej prestiżowych. W 1988 r. otrzymał Nagrodę Miesa van der Rohe, a 4 lata później architektonicznego Nobla, czyli Nagrodę Pritzkera. W 2009 r. riba przyznała mu Królewski Złoty Medal w dziedzinie Architektury. Architekt otrzymał również doktoraty honoris causa Uniwersytetu w Walencji (1992) i Politechniki Federalnej w Lozannie (1993).

16 48 konkursy konkursy 49 info pl ¾ en KONKURS ARSENAł nazwa konkursu / competition name organizator / organizer cel konkursu / competition goal jury / jury composition konkurs architektoniczno-urbanistyczny na opracowanie koncepcji programowo-przestrzennej przebudowy budynku starej elektrowni na potrzeby galerii arsenał oraz zagospodarowania fragmentu bulwaru nad rzeką białą. ¾ architectural & urban development competition for the reconstruction of the old power station for spatial and program purposes of the arsenal gallery and for the development of a section of the biała river boulevard galeria arsenał, białystok, ul. a. mickiewicza 2, w imieniu, której postępowanie prowadzi stowarzyszenie architektów polskich sarp oddział w białymstoku. ¾ the arsenal gallery, białystok, 2 mickiewicza str., as represented by the association of polish architects sarp the białystok division uzyskanie najlepszej pod względem ideowym, przestrzennym, funkcjonalnym i estetycznym koncepcji programowo-przestrzennej przebudowy budynku starej elektrowni na potrzeby galerii arsenał oraz zagospodarowania fragmentu bulwaru nad rzeką białą pomiędzy ulicami: świętojańską i elektryczną w białymstoku. ¾ to select the best architectural concept in terms of ideological, spatial, functional and esthetic representation for the reconstruction of the old power house for the purposes of the arsenal gallery and the development of a section of the biała river boulevard between śwętojańska and elektryczna streets in białystok arch. konrad kucza-kuczyński przewodniczący ¾ jury chairman sarp o. warszawa arch. jerzy uścinowicz zastępca przewodniczącego ¾ assistant chairman sarp o. białystok arch. włodzimierz mucha sędzia referent ¾ reporting judge sarp o. warszawa arch. mirosław siemionow sarp o. białystok anda rottenberg fundacja instytut promocji sztuki w warszawie ¾ institute for art promotion foundation in warsaw agnieszka tarasiuk muzeum rzeźby im. x. dunikowskiego w warszawie ¾ xawery dunikowski sculpture museum in warsaw hanna wróblewska narodowa galeria sztuki zachęta w warszawie ¾ zachęta national gallery of art in warsaw piotr firsowicz urząd miejski w białymstoku ¾ białystok city hall 1. nagroda / 1st award wxca sp. z o.o., warszawa / arch. arch. zbigniew wroński, szczepan wroński, agnieszka nowicka, katarzyna błaszkiewicz, marta sękulska, jacek hawrylak 2. nagroda / 2nd award meteor architects anna pszonak, białystok /arch. arch. bogdan pszonak, anna pszonak, piotr lutarewicz, anna daniuk, iwona gołko, karol wiśniewski, rafał kłos wyróżnienie 1. stopnia / tamizo mateusz stolarski, łódź /arch. arch. piotr walerysiak, mateusz stolarski, 1st honorable mention aleksandra zdziechowska, wojciech jaksa, kamil kowalski wyróżnienie równorzędne now biuro architektoniczne sp. z o.o., łódź / arch. arch. andrzej owczarek, dariusz ejbich, 2. stopnia / 1st honorable łukasz kochanek, bartosz malinowski, remigiusz strzelecki mention wyróżnienie równorzędne mxl4 architekci norbert michał białek, szczecin /arch. arch. tomasz maksymiuk, norbert białek, 2. stopnia / ex-aequo jerzy szparadowski, ewa gawron, łukasz kaźmierczuk, julia wielgus 2nd honorable mention wyróżnienie honorowe / arsis atelier projektowe agnieszka kaczmarska, katowice / arch. arch. agnieszka kaczmarska, honorable distinction wojciech klus, karol grabowski wyróżnienie honorowe / bałtycka instytucja gospodarki budżetowej baltica, gdańsk / arch. arch. andrzej błażko, piotr bokiej, honorable distinction katarzyna burny, sebastian cerek, michał dąbrowski, marcin denysiuk, dorota krupińska wyróżnienie honorowe / vroa architekci s.c. łukasz wojciechowski, marta mnich, wrocław / arch. arch. marta mnich, honorable distinction łukasz wojciechowski, agnieszka hałas, joanna major, natalia rowińska, andreas wolf

17 50 konkursy konkursy 51 opinie jury wxca 1. nagroda Nagrodę przyznano: za lapidarne pod względem rozwiązań przestrzennych i estetycznych oraz konsekwentne pod względem ideowym nawiązanie do wielkiego projektu realizacji bulwarów śródmiejskich nad rzeką Białą w Białymstoku. Zaproponowane rozwiązania przywracają miastu jeden z najważniejszych odcinków rzeki czyniąc z niego urokliwe, delikatne oraz we właściwej skali i konwencji architektonicznej i estetycznej wprowadzenie do wnętrz przyszłej Galerii Arsenał. Silna aktywizacja funkcji rekreacyjnych zarówno pod względem przebiegu ciągów pieszych i rowerowych, jak i miejsc stacjonarnego odpoczynków w postaci tarasów o różnym statusie, ekspozycyjności i przestrzennej lokacji w różnych miejscach i na różnych poziomach tworzy spójną, wyrazistą wizję rewitalizacji tego ważnego fragmentu miasta. Zaproponowana koncepcja rozwiązania przedpola budynku oraz transparentność ściany zewnętrznej niskiego parteru, stanowi szerokie lecz zarazem dyskretne zaproszenie miasta do galerii, pozostając wyrafinowaną przestrzenią harmonijnej mediacji natury i kultury; za umiejętne rozłożenie akcentów aktywizacji i wzajemnych związków dwóch równoważnych i wzajemnie dopełniających się funkcjonalnie poziomów obiektu niskiego i wysokiego parteru dających możliwość opcjonalnego wyprowadzenia wystaw na zewnątrz, w strefę rzeki i na dziedziniec wejścia głównego, od strony ulicy Świętojańskiej; za proste, umiejętne i niezwykle czytelne rozwiązanie przestrzeni wewnętrznej dawnej elektrowni i przyjętą metodę adaptacyjną niebanalną, powściągliwą, zrównoważaną pod względem wprowadzenia nowych form i przegród scenograficznych dla ekspozycji sztuki; za umiejętne, zespolenie starego z nowym, wysokie walory architektoniczne przyjętych rozwiązań rewitalizacji dawnej architektury postindustrialnej, z zachowaniem jej głównych walorów architektonicznych, estetycznych i technologicznych, z umiejętnym włączeniem ich w system otwartej, mobilnej, podatnej na modyfikacje scenografii ekspozycji dzieł sztuki. meteor architects 2. nagroda Nagrodę przyznano: za jednoznaczną, odważną (choć może kontrowersyjną ze względu na szerokość strefy kontaktu) decyzję lokacji i ukształtowania przedpola wejścia głównego galerii na poziomie rzeki Białej, dającej możliwość aktywnego wejścia od strony projektowanych bulwarów do wnętrza galerii, ze zdecydowanym zwiększeniem aktywności publicznej w tej strefie, integrującej obiekt z miastem; za właściwą decyzję wyprowadzenia funkcji parkingowych z przestrzeni pomiędzy galerią a ul. Świętojańską, z przeznaczeniem jej na realizację funkcji wystawienniczo-rekreacyjnej na całym przebiegu rzeki Białej; za duże walory przestrzenne osiągnięte we wnętrzach galerii ich wieloprzestrzenność i podatność na modyfikacje dające bardzo dobre możliwości ekspozycji sztuki o różnym statusie i formach realizacji; za harmonijne połączenie zabytkowej architektury dawnej elektrowni z nową wizją architektury jej wnętrza osiągnięty umiar, prostotę i powściągliwość. tamizo wyróżnienie 1. stopnia Wyróżnienie przyznano za spójność i logikę rozwiązań architektonicznych, programowo przestrzennych, oraz trafne decyzje urbanistyczne i konsekwencję w interwencji w zastaną przestrzeń budynku. Projekt uznano za zdyscyplinowany, pokazujący architekturę i jej otoczenie jako monochromatyczną całość. Programowo praca bardzo czytelna, charakteryzująca się klarowną osiową kompozycją. Strefa niskiego parteru została otwarta na rzekę, lokując tu program dobrze współgrający ze sobą (foyer sali audytoryjnej, kawiarnia); program ten stanowi główny element długiego ciągu spacerowego prowadzonego po południowo- -wschodniej stronie rzeki. Elementy zagospodarowania terenu (latarnie, ławki, posadzki, murki) dobrane zostały w sposób tworzący z budynkiem wspólną całość; Prawidłowo postawiono akcenty urbanistyczne związane z programem budynku. Wątpliwości budzą kwestie związane z drogą dostaw dzieł sztuki, lokalizacją strefy biurowej odsuniętej od głównej strefy aktywności galerii; ciężkie detale wykończeń międzystropowych, a także mur pomiędzy kładkami, prowadzącymi na główny plac wejściowy, który uznano za zbyt wysoki. now biuro architektoniczne wyróżnienie równorzędne 2. stopnia Wyróżnienie równorzędne 2. stopnia przyznano za: Interesującą propozycję powierzchni ekspozycyjnych w połączeniu z wyrazistą formą plastyczną galerii, wyrazistość koncepcji wnętrz znajdujących swoją kontynuację w zewnętrznych elementach zagospodarowania terenu; Projekt stanowi silne, wyraziste założenie plastyczne, wprowadzające w przestrzeń kolor jako znak graficzny miejsca. Tynkowane ściany zakładają utrzymanie obecnej estetyki elewacji. Silne agresywne pasy kolorowych balustrad z prześwitującym przez wielkogabarytowe witryny kolorem ścian wewnętrznych kontrastują z neutralnością fasad; Funkcja została interesująco rozplanowana, wytwarzając wzdłuż rzeki, charakterystyczny hol główny galerii. Kolorowe ściany wydzielające przestrzeń wystawienniczą stanowią tło dla pęknięć, otwarć i schodów komunikujących różne poziomy obiektu. Program wystawienniczy umożliwia prezentację dzieł sztuki o różnych gabarytach. W poziomie niskiego parteru wykreowano niewielki otwarty taras którego otwartą ścianę stanowi zielona skarpa; Do mankamentów tej koncepcji, zaliczono: ograniczony lub miejscami nie istniejący kontakt z wodą; zbyt chaotyczny i zamknięty przebieg kładek przez rzekę; zbyt ogólnie zdefiniowaną strukturę zaplecza na poziomie niskiego parteru; brak w strefie holu głównego funkcji front office (informacja, kasa biletowa, stoisko promocji sztuki); brak wskazania niektórych funkcji (np. mediateka, pracownia komputerowa); mxl4 architekci wyróżnienie równorzędne 2. stopnia Wyróżnienie równorzędne 2. stopnia przyznano za: czytelną koncepcję otwarcia galerii w kierunku miasta, spójną, jednorodną propozycję harmonijnego połączenia wszystkich obiektów składających się na kompleks zabudowy oraz funkcjonalny program wystawienniczy; Głównym założeniem urbanistycznym pracy jest otwarcie Galerii Arsenał na miasto poprzez wytworzenie reprezentacyjnego placu wejściowego od strony narożnika ul. Elektrycznej / Branickiego. Surowe elementy architektury terenu (przystanek autobusowy, schody, murki oporowe) kontrastują z odsłoniętą cegłą elewacji. Logicznie rozwiązany program wystawienniczy galerii uwzględniający również wielkogabarytowość eksponatów sztuki współczesnej. Proste, bardzo otwarte wnętrza utrzymują specyficzny charakter miejsca. Użyte we wnętrzach materiały (płaskie, białe ściany, duże, ruchome ścianki szklane) dają efekt przenikania się przestrzeni i umożliwiają swobodną aranżację wnętrz, dostosowaną do potrzeb ekspozycji. Za mankamenty projektu uznano: oddalanie budynku od rzeki poprzez chodzenie jedynie na poziomie parteru, bez wytworzenia istotnego, bezpośredniego związku z rzeką; brak propozycji ciekawego programu zagospodarowania nabrzeża po stronie południowo-zachodniej rzeki; główny plac wejściowy nie naprowadza gości na wejście główne, a jedynie na wejście zapleczowe; wejście główne zlokalizowane w narożniku północno-wschodnim prowadzi do budynku przez aneks kawiarniany, a nie do holu głównego, którego nie zaprojektowano; wątpliwości natury ekonomicznej budzi propozycja sali audytoryjnej z mobilną widownią i sceną; pasy okienne charakterystycznej elewacji budynku od strony południowo- -wschodniej są przesłonięte windą, szachem windowym, klatką schodową i węzłem toaletowym piętra. arsis atelier projektowe wyróżnienie honorowe Wyróżnienie honorowe równorzędne przyznano za interesujące rozwiązanie kolorystyczne i materiałowe elewacji całego zespołu budynków oraz konsekwentnie przeprowadzony plan urbanistyczny. baltica wyróżnienie honorowe Wyróżnienie honorowe równorzędne przyznano za konsekwencję w stosowaniu rozwiązań plastycznych i materiałowych oraz wartości urbanistyczne projektu. vroa architekci wyróżnienie honorowe Wyróżnienie honorowe równorzędne przyznano za powiązanie przestrzeni budynku z rzeką Białą. Przeszklenie poziomu niskiego parteru na całej długości, oraz jego otwarcie na drewniane pomosty położone tuż nad wodą tworzy strefę zachęcającą do spędzania wolnego czasu w przestrzeni galerii. opis autorski 1. nagrody wxca przedmiot opracowania Przedmiotem projektu jest koncepcja programowo-przestrzenna przebudowy budynku starej elektrowni na potrzeby Galerii Arsenał oraz projekt zagospodarowania fragmentu bulwaru nad rzeką Białą. Celem projektu jest stworzenie atrakcyjnych, rekreacyjnych terenów nadrzecznych w formie parkowego bulwaru oraz udostępnienie mieszkańcom Białegostoku wartościowego, zabytkowego budynku starej elektrowni, zaadaptowanego na potrzeby nowej funkcji edukacyjno-rekreacyjnej. Odpowiednie powiązanie obiektu z otoczeniem służyć ma ożywieniu tej zdegradowanej dziś części miasta i współtworzyć pożądane w mieście, parkowe założenie bulwaru nad rzeką Białą. opis koncepcji zagospodarowania terenu Na obszarze, zlokalizowanym nad rzeką Białą pomiędzy ulicą Elektryczną i Świętojańską zaprojektowano parkowy, miejski bulwar w oparciu o istniejący projekt dla tego terenu. Wzdłuż koryta rzeki, równolegle do ulicy J. K. Branickiego poprowadzono zatem główną, pieszą aleję parkową oraz ścieżkę rowerową. Zachowano istniejące drzewa oraz zaprojektowano drewniane pomosty schodzące z głównej alei do poziomu lustra wody. Zaprojektowano również szerszy most prowadzący do głównego wejścia budynku starej elektrowni zlokalizowanego od jego południowo-wschodniej strony (obecne, główne wejście) oraz plac przed wejściem do budynku, plac na skrzyżowaniu ulic elektrycznej i J. K. Branickiego w formie drewnianej platformy, a także taras na poziomie wejścia do parteru budynku, powiązany z wnętrzem koryta rzeki. Przed budynkiem starej elektrowni od strony ul. Świętojańskiej zaprojektowano plac z przeznaczeniem na sezonową instalację zadaszenia namiotowego dla plenerowych ekspozycji oraz innych imprez. Ta przestrzeń stanowi przedpole głównego wejścia do Budynku Galerii Arsenał.

18 52 konkursy konkursy 53 W obszarze skrzyżowania dróg J. K. Branickiego i ul. Elektrycznej zaprojektowano szeroką drewnianą platformę częściowo przekrywającą rzekę. Tworzy ona niewielki plac aktywizujący otaczającą przestrzeń. Znajduje się tam atrakcyjny taras z widokiem na rzekę, poprzerastany istniejącymi drzewami i umeblowany ławkami. Z tego miejsca można zejść schodami i towarzyszącą rampą na kolejny, projektowany taras, na poziomie piwnic budynku starej elektrowni, gdzie znajduje się drugie wejście do budynku. przebudowa budynku starej elektrowni Budynek starej elektrowni powinien zostać przebudowany w taki sposób, aby dostosować obiekt do potrzeb nowoczesnej galerii sztuki zachowując industrialny charakter i wydobywając jego oryginalne, architektoniczne walory. Zaproponowano rozebranie przybudówki mieszczącej węzeł cieplny oraz przywrócenie oryginalnego materiału elewacji (poprzez zastosowanie ocieplenia od wewnątrz budynku). W ten sposób nadziemna część budynku uzyskuje przejrzystą, czystą formę. Zachowano i wyeksponowano istniejącą bryłę, artykulację ścian budynku, wielkość i kształt otworów okiennych oraz ich podział. Zachowano lokalizację głównego wejścia, a wprowadzone zmiany i nowe elementy konstrukcyjne zaprojektowane są w taki sposób, by mieściły się i dopełniały z silnie oryginalną strukturą budynku. Nowy układ funkcjonalny naniesiony został na istniejące osie konstrukcyjne i kompozycyjne, powiązane z układem okien, pilastrów niosących szyny suwnicy, koresponduje z trójdzielną strukturą budynku. Wewnątrz budynku, w głównym holu wejściowym planuje się pozostawić fragment pełnej wysokości budynku, otwartej przestrzeni z zawieszoną suwnicą. Odsunięcie nowej struktury wnętrza budynku od ściany wejściowej ma zapewnić poczucie przestronności oraz wyeksponować rysunek smukłych okien frontowej ściany. Kolejne trzy segmenty pierwszej części budynku mieszczące funkcje związane z obsługą gości (szatnie, toalety, sklep muzealny) posiadają wysokość blisko czterech metrów, wzmacniając w zwiedzających odczucie imponującej skali otwartej przestrzeni przy przejściu do kolejnej części budynku w całości przeznaczonej na wielofunkcyjną salę wystawienniczą. Trzecia część obiektu została podzielona również na dwie kondygnacje dostępne poprzez antresolę lub żeliwne schody kręcone. Podziemna część budynku zostaje rozbudowana w kierunku południowo- -wschodnim, w celu powiększenia powierzchni użytkowej obiektu. Elewacja zostaje odsłonięta od strony rzeki i otwarta w celu doświetlenia projektowanych w jej poziomie przestrzeni biur, pracowni plastycznych. Zlokalizowano tu również drugie wejście i hol z kawiarnią, widokowo i funkcjonalnie powiązane z projektowanym tarasem, bezpośrednio przy rzece oraz krajobrazem wnętrza jej koryta. W zewnętrznym odbiorze, oszczędne w formie, panoramiczne przeszklenie stanowi odrębny, wyraźnie współczesny w wyrazie element kompozycji dopełniający nadziemną, ceglaną część obiektu. opis przyjętych rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych Obiekt podzielono funkcjonalnie na dwie zasadnicze części: nadziemną i podziemną. Nadziemna część budynku mieści strefę obsługi zwiedzających galerię oraz przestrzeń ekspozycji. A zatem zlokalizowano w niej główny hol wejściowy z kasą, sklep muzealny, szatnie, zespół toalet. Na strefę ekspozycji składa się wielofunkcyjna sala wystawiennicza w poziomie parteru oraz cała powierzchnia piętra budynku. Podziemna część budynku to strefa zaplecza oraz strefa rekreacji. Mieści się w niej wejście do budynku dostępne z poziomu niższego tarasu, z holem wejściowym, i szatnią przeznaczona głównie dla użytkowników audytorium podczas organizacji liczniejszych zgromadzeń. W ten sposób audytorium może działać niezależnie od programu wystaw. Hol wejściowy w poziomie -1 powiązany jest z głównym holem i z powodzeniem służyć może jako wejście do galerii. Ponadto zlokalizowano tu otwartą mediatekę i kawiarnię sezonowo powiększoną o zewnętrzne ogródki na projektowanym, szerokim tarasie tuż przy lustrze wody wxca, 1. nagroda! " #! #"$! " #! #"$ przekroje! " #! #"$ sytuacja elewacja pn-wsch. od ul. j.k. branickiego rzut poziom m

19 54 konkursy konkursy 55 wxca, 1. nagroda wxca, 1. nagroda

20 60 wystawy wystawy 61 V4 FAMILY HOUSES Prezentujemy 10 najciekawszych obiektów z Polski wybranych do vi edycji przeglądu realizacji domów jednorodzinnych krajów Grupy Wyszehradzkiej przeglądu najciekawszych realizacji domów jednorodzinnych krajów Grupy Wyszehradzkiej rozpoczęła się tradycyjnie VIedycja na początku października w Budapeszcie. Wystawa, jak co roku ma charakter objazdowy, będzie ją zatem można oglądać w grudniu Pradze, w lutym przyszłego roku w Bratysławie oraz od 8 do 28 stycznia 2013 Krakowie. W tym roku z 27 nadesłanych zgłoszeń z całej Polski komisja w składzie: Jerzy Grochulski prezes sarp, Włodzimierz Mucha sarp Oddział Warszawa oraz Zbigniew Reszka wiceprezes sarp, Oddział Wybrzeże wybrała 10 zrealizowanych projektów, które będą reprezentowały nasz kraj na wystawie ab 1 1 dom 3x1 / house 3x1 lokalizacja / location: Tychy inwestor / client: prywatny / private architekt generalny projektant / architect general planner: Archistudio Studniarek + Pilinkiewicz autorzy / authors: arch. Tomasz Studniarek arch. Małgorzata Pilinkiewicz projekt / design: realizacja / construction: powierzchnia / usable floor area: 315 m² fotografie / photographies: Anna Sielska Dom położony jest na skraju dużego osiedla domów jednorodzinnych, na zakończeniu strefy zabudowy południowych Tychów. Widok z domu na las, za którym, w niedużej odległości, znajduje się Jezioro Paprocany, pozwala na bezpośredni kontakt z naturalnym krajobrazem. Wielospadowy dach oraz użycie klinkieru jako budulca jest bezpośrednią odpowiedzią na zapisy obowiązującego planu miejscowego. Idea domu zawiera się w jego tytule 3x1 i oznacza stworzenie domu skomponowanego z 3 budynków domów: Dom dzienny pokój dzienny, kuchnia, antresola; Dom nocny sypialnie wraz z łazienkami; Dom gospodarczy garaż, pomieszczenia gospodarcze, gabinet, pokój gościnny; Strefa łącząca domy to komunikacja. Wewnętrzne przejście pomiędzy domami posiada 3 wejścia. Największe z nich prowadzi na duży, częściowo zadaszony, taras otwarty na otaczający krajobraz. en The house is located at the side of big estate of detached houses, at the end of building area of south side of Tychy city. The house overlooks the forest, and in nearby distance, Paprocany lake, allowing direct contact with natural landscape. Multilateral shape of the roof clinker used as building material respect local planning requirements. The idea of its design is included in the name '3x1' and refers to the house composed of three buildings-houses: Daily house living room, kitchen, entresol Nightly house bedrooms including bathrooms Housekeeping house garage, studio, guest rooms and housekeeping surfaces The area connecting three houses is used for communication. There are three entrances to the inner passage between houses. The biggest one leads to a huge, partly roofed terrace, open to surrounding landscape 1