Departament Skarbu Raport specjalny

Transkrypt

1 Departament Skarbu Raport specjalny grudzień 211r. Rynek walutowy w 211 roku i perspektywy na rok Polityka pieniężna w strefie euro i USA Rok 211 bez wątpienia zapisze się w pamięci inwestorów podobnie, jak 28 kiedy to rynki przeszły szkołę życia i inaczej zaczęły postrzegać pojęcia takie jak ryzyko inwestycji, wzajemne zaufanie, czy poczucie bezpieczeństwa. Tym razem inwestorzy poczuli na swojej skórze ciężar związany z potencjalnym rozłamem, bądź nawet rozpadem strefy euro (bo tak czarne scenariusze wciąż krążyłą po rynku). -2 cze gru 1 1,5 1,45 1,4 1,35 1,3 1,25 kwi 5 lut 6 gru 6 paź 7 sie 8 cze 9 kwi 1-4 Różnica głównych stóp procentowych: EBC vs. FED (pb; prawa oś) Rentowności obligacji skarbowych 1Y (%) Źródło:, Reuters Włochy Hiszpania Irlandia EUR/USD Początek kończącego się roku nie zapowiadał jeszcze tak dramatycznych wydarzeń. W pierwszych miesiącach 211 roku mieliśmy silne umocnienie euro, kurs EUR/USD w maju wzrósł do ponad 1,49 USD ustanawiając tym maksimum roku. Głównym czynnikiem wspierających wówczas wspólną walutę były silne i powszechnie oczekiwane podwyżki stóp procentowych i to nie tylko w krajach rozwijających się, ale na całym świecie. Za zacieśnieniem monetarnym przemawiały rosnąca inflacja w strefie euro i dobra koniunktura najsilniejszych państw grupy E17. Odnotowany w lutym silny wzrost cen ropy wskazywał, iż roczny indeks CPI w Eurolandzie będzie rósł silnie i powyżej 2,% utrzyma się dłużej. Rynek zaczął wyceniać trzy podwyżki stóp w strefie euro w 211 roku i maksymalnie jedną w USA. Z kolei konsensus wśród ekonomistów zakładał jedną podwyżkę w strefie i żadnej w USA. Taka perspektywa służyła euro, sukcesywnie podnosząc jego notowania. Maj przyniósł już wyraźną zmianę tendencji na rynku walutowym. Już na początku maja miesiąca szef EBC dał jasno do zrozumienia, że na kolejną podwyżkę stóp procentowych nie należy liczyć szybciej niż w lipcu. Rynek, który kupował euro pod rosnące oczekiwania na podwyżki, stracił tym samym główny pretekst do dalszych zakupów, co ostatecznie doprowadziło do załamania wzrostów na EUR/USD. Pesymizm potęgowało pojawienie się na rynku tematu greckiego a następnie włoskiego zadłużenia. W efekcie traciło nie tylko euro, ale także waluty z nim powiązane w tym polski złoty. Drugą połowę 211 roku cechowały zatem coraz głębsze spadki kursu EUR/USD, a eskalacja procesu deprecjacji euro prowadząca do osłabienia wspólnej waluty do 1,3 wobec dolara przypadła na grudzień. Euro nominalne powróciło zatem w okolice poziomów styczniowych. To znaczące pogorszenie nastrojów związane było przede wszystkim z nasilającymi się obawami o istnienie strefy euro. Zaczęło się od wspomnianej już Grecji - jej problemów z finansowaniem i zgodą na przyznanie Atenom kolejnego pakietu pomocowego. Potem uwaga rynku skierowana została na Włoch, po tym jak agencja ratingowa Moody's obniżyła rating Portugalii do poziomu śmieciowego. Od tego Strona 1/5

2 4,6 4,4 5,2 4,2 4,7 4, 4,2 3,8 3,7 3,2 3,6 3,35 3,1 Krzywa WIBOR -stan na 25 V 211r EUR/PLN ON TN SW 2W 1M 3M 6M 9M 1Y Dzienne zmiana WIBOR (pb, p. o.) USD/PLN Wibor (%, l. o.) czasu na rynku zaczęło wrzeć, bowiem Włochy to przecież trzecia największa gospodarka strefy euro, czwarta największa w Europie. Ale jeżeli spojrzymy przez pryzmat zadłużania, to jest to trzecia najbardziej zadłużona gospodarka na świecie, zaraz po Stanach Zjednoczonych i Japonii. Obawy narastały, co znajdowało przełożenie w spadających notowanich euro/dolara. O ile Unia byłaby w stanie wygospodarować odpowiednią pomoc dla Grecji, o tyle skala zadłużenia Włoch daje niewielkie szanse na uporanie się z problemem w przypadku ewentualnej niewypłacalności Rzymu. Kolejne szczyty UE niewnoszące praktycznie żadnej wartości podnosiły skalę ryzyka, podobnie jak słabe raporty gospodarcze, które skutecznie zniechęcały inwestorów do utrzymywania w portfelach ryzykownych aktywów. Najbardziej dotkliwie inwestorzy odczuli grudniowy szczyt UE. 2,85 2,6 Przedstawione na nim projekty działań trudno było uznać za przełomowe w walce z kryzysem zadłużenia w strefie euro, a w które to pokładano duże nadzieje. Co prawda zostało wypracowane porozumienie w sprawie paktu fiskalnego, jednak nie spotkało się to z uznaniem inwestorów. Na niejednoznaczną ocenę podjętych działań wpływał również fakt stanowczego sprzeciwu Wielkiej Brytanii odnośnie przystąpienia do wspomnianego paktu oraz niezdecydowanie Czech, Węgier oraz Szwecji. Choć decyzje podjęte przez europejskich polityków można wprawdzie uznać za krok w dobrą stronę, ale to wciąż krok zbyt mały, pokazujący dodatkowo jak bardzo odmienne są interesy głównych krajów UE i jak trudna jest droga do kompromisu. Zatem, atmosfera rozczarowania unijnymi szczytami ciążyła nad rynkami praktycznie do końca roku, podobnie jak obawy o możliwe obniżki ratingów państw strefy euro, w tym takich krajów jak Niemcy, czy Francja. Sytuację pogarszało postępujące spowolnienie gospodarcze na świecie, w tym gospodarki amerykańskiej. Tempo wzrostu gospodarczego w USA systematycznie spowalniało i w efekcie Międzynarodowy Fundusz Walutowy ostrzegł, że największej gospodarce świata grozić może nawet nawrót recesji. By pobudzić koniunkturę amerykański bank centralny podjął się zadania obniżenia długoterminowych stóp procentowych. W ramach operacji twist" Fed wydłużał strukturę portfela obligacji skarbowych, które skupuje w ramach tzw. ilościowego łagodzenia polityki pieniężnej (QE), prowadzonego z przerwą od listopada 28 r. Do końca czerwca 212 r. zamierza zamienić na rynku obligacje o wartości 4 mld USD i terminie zapadalności krótszym niż trzy lata, na papiery o terminie zapadalności dłuższym niż sześć lat. Ma to mieć na celu obniżenie rentowności tych ostatnich obligacji, z którymi ściśle powiązane jest oprocentowanie kredytów. Ma to z jednej strony sprzyjać refinansowaniu kredytów hipotecznych i w ten sposób ożywić pogrążony w kryzysie amerykański rynek nieruchomości, z drugiej zaś skłonić inwestorów do inwestycji w bardziej rentowne aktywa niż obligacje, np. akcje. Trudno jednak nie zgodzić się z faktem, że Strona 2/5

3 EUR/CHF EUR/USD w trendzie przyspieszonym, spadkowym. 1,4 1,3 1,2 1,1 rozwiązanie obecnych problemów gospodarczych USA przekracza możliwości Rezerwy Federalnej. Ameryka potrzebuje bowiem nowych miejsc pracy, a samo zwiększenie bazy monetarnej niewiele w tej kwestii może pomóc. To wszystko powodowało, że inwestorzy pozbywali się w ostatnich miesiącach ryzykownych aktywów. 1, 4,4 4, 3,6 3,2 2,8 CHF/PLN Od maja do połowy grudnia 211 roku złoty stracił ponad 3% wobec dolara i blisko 18% wobec euro. Pomimo relatywnie solidnych fundamentów złoty traktowany jest nadal, jako waluta z koszyka i wyprzedawany jest wraz z innymi z regionu. Jedynie w relacji do franka szwajcarskiego sytuacja naszej waluty wyglądała zgoła nieco inaczej, bowiem w tym przypadku istotną rolę w kształtowaniu się kurs CHF/PLN odegrał Narodowy Bank Szwajcarii. W obawie przed negatywnymi skutkami niekontrolowanego umacniania się franka, SNB podjął decyzję o interwencji mającej na celu osłabienie rodzimej waluty. W tym celu ustalił minimalny kurs wymiany EUR/CHF na poziomie 1,2. Jednocześnie zapowiedział, że będzie z pełną determinacją bronił tego poziomu i jest gotowy kupować waluty zagraniczne w nieograniczonej ilości, by realizować podjęte wyzwanie. W rezultacie od września kurs EUR/CHF nie zszedł poniżej 1,2 co skutkowało umocnieniem złotego wobec waluty szwajcarskiej pomimo utrzymującej się niepewnej sytuacji w strefie euro. W rezultacie kurs CHF/PLN, który do sierpnia wzrósł do ponad 4,1 przez kolejne miesiące oscylował głównie w przedziale 3,45-3,75. Pod koniec roku, podobnie jak w latach ubiegłych, zaczęto zadawać sobie pytanie, czy przy dominujących minorowych nastrojach na rynkach finansowych pojawi się w grudniu św. Mikołaj i czy początek przyszłego roku rozpoczniemy tzw. efektem stycznia. Notowania kursów walut* zm. roczna EUR/PLN 4,5 13% USD/PLN 3,41 13% CHF/PLN 3,65 17% EUR/USD 1,32 % *- średnia w grudniu 211r./średnia w grudniu 21r. Pomimo wielu obaw i wciąż braku perspektyw na szybkie rozwiązanie kryzysu zadłużenia w strefie euro, druga połowa bieżącego miesiąca przyniosła lekką poprawę nastrojów. Wspólna waluta powróciła ponad poziom 1,3 USD, zaś EUR/PLN wyraźnie obniżał notowania schodząc poniżej wsparcia na 4,45. W przypadku złotego, obok lekkiego spadku awersji do ryzyka na świecie, znaczącą rolę odegrała kwestia zapowiadanej na koniec roku przez BGK i NBP interwencyjnej wymiany walut na rynku w związku z zagrożeniem przekroczenia poziomu 55% zadłużenia wobec PKB. Jak wskazywały różne szacunki taki scenariusz mógłby się zrealizować przy kursie EUR/PLN na poziomie 4,8-4,9 i pociągałby za sobą negatywne konsekwencje fiskalne w postaci automatycznych cięć budżetowych i redukcji deficytu. Jak bowiem mówi ustawa o finansach publicznych, jeśli dług publiczny przekroczy drugi próg, tj. poziom 55% PKB, wówczas Rada Ministrów musi przedstawić program sanacji finansów publicznych, ściąć wydatki i zmusić do tego samego samorządy. Strona 3/5

4 Następuje też automatycznie szereg dotkliwych posunięć, takich jak zamrożenie płac sfery budżetowej, ograniczenie wydatków najwyższych organów państwa, ograniczenie waloryzacji rent i emerytur, czy wstrzymanie pożyczek z budżetu. Jest zatem o co walczyć i tego boju mogło przestraszyć się część inwestorów. Czy obecne nastroje utrzymają się w pierwszych miesiącach 212 roku trudno powiedzieć. W nowy rok wchodzimy bowiem z ciężarem nierozwiązanych problemów roku bieżącego. Choć nie można wykluczyć, że EBC zwiększy skalę interwencji w ramach programu SMP to fakt, że obecnie nie zobowiązuje się jednoznacznie do takich działań, a implementacja założeń z grudniowego szczytu UE będzie wymagała czasu i dalszych prac, nie wróżą szybkiej i trwałej poprawy sytuacji na rynkach finansowych. Tym samym temat kryzysu w strefie euro pozostanie w pierwszych miesiącach 212 r. najistotniejszym dla rynków finansowych i może ograniczać silniejszy spadek globalnej premii za ryzyko. Niemniej, niemieckie podejście może ostatecznie zakończyć się sukcesem, chociaż skomplikowany proces decyzyjny sprawi, iż droga do wyjścia z kryzysu nie będzie krótka. To, w połączeniu z perspektywą recesji w strefie euro i spowolnieniem USA i w Azji oznaczać może podwyższoną awersję do ryzyka w kolejnych miesiącach. Oczekujemy więc iż kurs złotego w relacji do euro może średnio utrzymywać się na poziomie zbliżonym do 4,5 nawet przez kilka kolejnych miesięcy przyszłego roku. Niewykluczone, bowiem, że walka z zadłużeniem przyczyni się do poważnego spowolnienia w strefie euro w 212 roku, a w konsekwencji również w Polsce, która tam właśnie kieruje dużą część swojego eksportu. Spadek eksportu stanie się wówczas akceleratorem negatywnych tendencji na rynku pracy i w konsekwencji pośrednio spowoduje ograniczenie popytu wewnętrznego, które dodatkowo uderzy w produkcję i wzrost gospodarczy. Druga połowa 212 roku (choć nie można wykluczyć, że nastąpi to wcześniej) powinna już bardziej sprzyjać naszej walucie. Prognozy kursów walut koniec 212 r. EUR/PLN 4,-4,2 USD/PLN 3,-3,2 CHF/PLN 3,3-3,5 EUR/USD 1,35-1,38 Zakładamy bowiem stopniowe wygasanie obaw przed eskalacją kryzysu zadłużenia strefy euro, a dotychczas podjęte działania choć jak już podkreślaliśmy nie są ostateczne i trudno je określić jako ambitne, to wskazują jednak na pewną zmianę w działaniach decydentów europejskich jeśli chodzi o długookresowe funkcjonowanie UE. Jeśli przyparci obecnie do muru politycy europejscy odzyskają zaufanie rynków pojawi się potencjał na wykształcenie dużej wzrostowej korekty ostatnich spadków pary EUR/USD. Potencjalne zasięgi to 1,35 USD, a w wariancie optymistycznym nawet 1,38-1,4 1,4 USD za euro. Kurs EUR/PLN na koniec roku można zatem oczekiwać w okolicach 4,-4,2. 4,2. Joanna Bachert Strona 4/5

5 Raport tygodniowy DEPARTAMENT SKARBU PKO Bank Polski S.A. ul. Puławska 15, Warszawa tel. (22) fax (22) Przygotowanie raportu: Joanna Bachert (22) Wydział Klienta Strategicznego: (22) (22) Wydział Klienta Korporacyjnego: (22) (22) Wydział Klienta Detalicznego: (22) (22) Instytucje finansowe: (22) (22) Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny oraz nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. PKO BP SA dołożył wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. PKO BP SA nie ponosi odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, ul. Puławska 15, Warszawa; Sąd Rejonowy dla m. St. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego numer KRS 26438; NIP: , REGON: ; Kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 25 PLN. Strona 5/5