wrzesień październik 134/2011 Przyszłość Zielonej Energii

Transkrypt

1 wrzesień październik 134/2011 Przyszłość Zielonej Energii I

2 Nowoczesne êród o energii Paliwo alternatywne z odpadów > Zapraszamy na Targi POLEKO , pawilon 5 stoisko 21! REMONDIS Êwiadczy us ugi dla ponad 20 mln mieszkaƒców w 25 krajach Êwiata. Dysponuje siecià 500 w asnych instalacji, zatrudnia pracowników. Rocznie REMONDIS zbiera, przetwarza i sprzedaje w przybli eniu 25 milionów ton surowców. REMONDIS w Polsce dzia a ju od 1992 roku! Obecnie posiada oddzia y w 35 miastach na terenie ca ego kraju oraz sieç 20 instalacji do sortowania odpadów komunalnych, opakowaniowych, elektrorecyklingu i produkcji paliwa alternatywnego. W Polsce przedsi biorstwo REMONDIS jest liderem produkcji wysokiej jakoêci paliwa alternatywnego. Paliwa marki REMONDIS to: bezpieczeƒstwo i ekologia alternatywa dla sk adowania nowoczesne technologie wysoka jakoêç produktu gwarancja sta ych dostaw wspó praca z sektorem samorzàdowym i przemys owym JesteÊ zainteresowany ofertà? Zadzwoƒ! REMONDIS Sp. z o.o., Centrala Grupy Zarzàd, ul. Zawodzie 16, PL Warszawa tel.: + 48 (0) 22 / , 48 (0) 22 / , fax: + 48 (0) 22 / warszawa@remondis.pl II

3 W numerze: Przez 13 miesięcy zebraliśmy ponad 230 dobrych przykładów wspierania rozwoju energetyki odnawialnej w polskich gminach. Wybraliśmy 21 Liderzy Zielonej Energii 2 Odnawialnymi źródłami energii zainteresowaliśmy się 15 lat temu W tym jest przyszłość 4 Opłaca się zatrudnienie w urzędzie pasjonata odnawialnych źródeł energii Pasja do nowej energii 5 O fotowoltaicznym, ekoinowacyjnym oświetleniu dla gmin rozmawiamy z Jerzym Dominikiem, właścicielem fi rmy JD Inżynieria Ruchu Światło przyszłości dla polskich gmin 6 Wspieramy energię odnawialną w Polsce 11 Dobre przykłady klimatu dla klimatu 14 Policz do siedmiu 24 Trzeba wiedzieć, do których drzwi pukać - uważa jeden z Euroliderów Drzwi do Europy 25 Konferencja RENEXPO Poland 2011 odniosła sukces Każdy znalazł coś dla siebie 26 Czy kolektory słoneczne mogą poprawić rentowność krytej pływalni? 27 Szanowni Państwo! Konkurs Lider Zielonej Energii, organizowany przez Fundację Promocji Gmin Polskich w ramach projektu Nasza Gmina Chroni Klimat został rozstrzygnięty. W trakcie trwającego 12 miesięcy konkursu zbieraliśmy przykłady dobrych praktyk wykorzystania odnawialnych źródeł energii w polskich gminach, gdzie inicjatywa i zaangażowanie lokalnego samorządu były znaczące i godne naśladowania. Spośród 240 dobrych praktyk, zgodnie z regulaminem naszego konkursu wybranych zostało dwudziestu laureatów i jeden dodatkowy laureat, gdzie wnioskodawcą nie była gmina lecz zakład gospodarki komunalnej. W obecnym wydaniu Gminy prezentujemy zatem zwycięskie gminy i zrealizowane na ich terenie dobre praktyki wykorzystania OZE. Gminy te, na ręce swoich włodarzy, otrzymały nagrody kryształowe statuetki Lidera Zielonej Energii. Wszystkim gminom gratulujemy i zachęcamy do dalszego rozwoju dobrych praktyk podejmowania kolejnych przedsięwzięć wykorzystania darmowej, zielonej energii! Na łamach bieżącego wydania Gminy Państwa uwadze polecamy również dwie rozmowy z ekspertami energetyki odnawialnej Adamem SŁA- WIŃSKIM z fi rmy Inżynieria Ruchu nt. możliwości wykorzystania energii słonecznej na potrzeby oświetleniowe miejsc publicznych w gminach, oraz Panem Markiem SCHINKE, który w nawiązaniu do organizowanych w tym okresie Targów Energii Odnawialnej RENEXPO Poland całościowo przedstawia sytuację w polskiej ekoenergetyce. Wszyscy eksperci są zgodni, że to właśnie w tej, najmniej rozwiniętej w naszym kraju dziedzinie OZE, są największe rezerwy, zwłaszcza że nie brakuje, zwłaszcza w sąsiednich Niemczech, znakomitych przykładów wykorzystania istniejącego potencjału. Mamy nadzieję, że zrealizowany przez Fundację w ciągu ostatniego roku projekty: Nasza Gmina Chroni Klimat, konkurs Lider Zielonej Energii, jak również wydawane przez Fundację biuletyny Eko-Gmina Zielona Energia pomogły zainteresowanym samorządowcom w podejmowaniu właściwych decyzji na rzecz wspierania rozwoju OZE a pozyskane informacje i zdobyta wiedza zaowocują również w przyszłości aby gospodarka w polskich gminach, w szczególności sposoby pozyskiwania energii, były coraz bardziej przyjazne środowisku i metodą, chociażby małych kroczków, przyczyniały się do ochrony naszego klimatu. Rezultaty naszego projektu zawarte zostały w przygotowanym przez nad Vademecum CD Jakie OZE w gminie?, zawierającym przewodnik po energetyce odnawialnej, dobre praktyki wykorzystania OZE i przydatne materiały. Wszelkie informacje dostępne są na stornie poświęconej projektowi Nasza Gmina Chroni Klimat. Jeszcze raz gratulujemy wszystkim zwycięskim gminom i życzymy polskim samorządom, aby dobrych przykładów wykorzystania zielonej energii było w polskich gminach coraz więcej! Mikołaj Niedek Redaktor Naczelny czasopismo dla wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów partner Programu Informacyjnego Wsparcia Samorządów Terytorialnych Partner GMINY WYDAWCA: Fundacja Promocji Gmin Polskich Prezes Adolf Reut, areut@cigg.pl ul. Jaworzyńska 7/3, Warszawa, tel./faks: , , , fundacja@cigg.pl Redaktor naczelny Mikołaj Niedek, mniedek@cigg.pl Redaktor odpowiedzialny Wojciech Koczanowicz Współpraca redakcyjna Włodzimierz Kaleta, Klaudia Sanetra Urszula Ciołeszyńska, Krzysztof Malinowski Biuro Wydawnictw Informacyjnych: Dyrektor Katarzyna Iwaniuk, Anita Pawelec koordynator komunikacji internetowej, apawelec@cigg.pl Krzysztof Jaszczuk marketing, kjaszczuk@cigg.pl Przemysław Rogucki marketing, reklama, e.mail: progucki@cigg.pl Współpraca Serwis Samorządowy Polskiej Agencji Prasowej i eksperci ISSN

4 Przez 13 miesięcy zebraliśmy ponad 230 dobrych przykładów wspierania rozwoju energetyki odnawialnej w polskich gminach. Wybraliśmy 21 Liderzy Zielonej Energii Uroczyste rozstrzygnięcie konkursu Lider Zielonej Energii odbyło się w trakcie konferencji Fundacji Promocji Gmin Polskich podsumowującej realizację projektu Nasza Gmina Chroni Klimat, która odbyła się 27 października 2011 r. w trakcie Targów Energetyki Odnawialnej RENEXPO Poland w EXPO XXI w Warszawie. W ciągu 13 m-cy zbieraliśmy dobre przykłady wspierania rozwoju energetyki odnawialnej w polskich gminach, których zidentyfikowano ponad 230. Spośród otrzymanych zgłoszeń opisów dobrych praktyk wybraliśmy 21 gmin. Zwycięzcom Konkursu zostały wręczone, przez Klaudię Sanetrę-Reut Dyrektora Europejskiej Wszechnicy Samorządowej, kryształowe statuetki Lidera Zielonej Energii. Na konferencji wygłoszone zostały cztery prezentacje Mikołaja Niedka, który podsumował realizację projektu i konkursu, Katarzyny Sobótki-Demianowskiej, pt. Potencjał odnawialnych źródeł energii w polskich gminach możliwości, wyzwania, zagrożenia ; Włodzimierza Pomiernego Rola samorządów gminnych we wspieraniu wykorzystywania odnawialnych źródeł energii oraz Adam Sławińskiego i Piotra Tomczuka Zastosowania ogniw fotowoltaicznych na potrzeby oświetleniowe gminy. Nagrodą była statuetka Lidera Zielonej Energii. Szczególnie ta ostatnia prezentacja, wzbudziła duże zainteresowanie uczestników, których było ponad pięćdziesięciu. Po części wykładowej nastąpiło wręczenie statuetek gminom laureatom konkursu na ręce wójtów i burmistrzów. Trzy gminy Janów Podlaski, Przechlewo i Płońsk otrzymały również wyróżnienia za najlepsze wyniki w głosowaniu internetowym na dobre praktyki wykorzystania OZE, przeprowadzone w Serwisie Samorządowym Polskiej Agencji Prasowej. Patronat medialny nad konkursem objął również Portal Samorządowy. Przypomnijmy główne cele konkursu: identyfi kowanie dobrych przykładów przedsięwzięć ekoenergetycznych w gminach w zakresie aktywnego wspierania wykorzystywania odnawialnych źródeł energii; upowszechnienie i promocja w środowiskach samorządowych przykładów dobrych praktyk przedsięwzięć ekorozwojowych w dziedzinie gospodarki energetycznej; uhonorowanie najlepszych przykładów wspierania przez samorząd gminny przedsięwzięć ekoenergetycznych; pomoc w skutecznej wymianie informacji i doświadczeń pomiędzy gminami w zakresie podejmowanych przedsię- Wypowiada się Andrzej Pietrasik, Burmistrz Płońska jednego z laureatów konkursu. 2

5 Wypowiada się Prezes Fundacji Adolf Reut. Uczestnicy konferencji. wzięć proekologicznych w dziedzinie gospodarki energetycznej; kreowanie pozytywnego wizerunku gmin zwycięzców Konkursu jako przykładów właściwego wykorzystywania potencjału energii odnawialnej dla rozwoju społeczno-gospodarczego; zachęcanie samorządów do partnerskiej aktywności proekologicznej na rzecz wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Zgłaszane do Konkursu opisy dobrych przykładów przedsięwzięć ekoenergetycznych były zrealizowane na terenie gminy w przeciągu ostatnich pięciu lat, a w ich powstaniu samorząd lokalny odegrał istotną rolę. W zgłaszanych opisach punktowane były w szczególności opisy przygotowane przez więcej niż jeden podmiot lokalny oraz przykłady współpracy międzysektorowej i partnerskiego podejścia do rozwiązywania problemów ekologicznych, w tym przedsiębiorczość społeczna oraz tworzenie zielonych miejsc pracy. Oceną i weryfi kacją przykładów dobrych praktyk zajmował się zespół ekspertów Europejskiej Wszechnicy Samorządowej FPGP komórki ekspercko-edukacyjnej Fundacji oraz przedstawiciele Serwisu Samorządowego PAP. Szczegóły na Pierwszy portal branżowy OZE Twoje źródło informacji 3

6 Odnawialnymi źródłami energii zainteresowaliśmy się 15 lat temu W tym jest przyszłość To ekonomia zmusiła samorządowców do szukania alternatywnych źródeł energii - mówi Andrzej Żmuda- Trzebiatowski, wójt gminy Przechlewo Wykorzystanie w gminie odnawialnych źródeł energii oznacza zupełny brak zmartwień, czy pojawiają się również problemy? Andrzej Żmuda-Trzebiatowski, wójt gminy Przechlewo: Kotłownia centralna w Przechlewie opalana jest słomą, co znacznie ogranicza emisją zanieczyszczeń. Problemem może być jednak rosnąca cena surowca, która teraz wynosi około 190 zł za tonę. W naszej gminie działa w tej branży duża fi rma, która zazwyczaj wygrywa przetargi na dostawę. Pojawiają się też obawy, czy nie zabraknie nam surowca. Już teraz eksploatujemy z sąsiednim Człuchowem te same pola. Odnawialnymi źródłami energii zainteresowaliśmy się 15 lat temu, ale obecnie zielona energia staje się modna i myśli o niej coraz więcej samorządów. Czy są potrzebne ułatwienia, żeby samorządy chętniej sięgały po zieloną energię? Cała ta urzędnicza procedura jest do przejścia, jeżeli komuś zależy na inwestycji wykorzystującej odnawialne źródła energii. Proces uzyskiwania niezbędnych pozwoleń trwa 2-3 lata, ale przedsięwzięcia te sprzyjają środowisku, więc opłaca się być cierpliwym. Ponadto samorządy mają narzędzia, by zawczasu stworzyć inwestorom sprzyjające warunki już na etapie przygotowania planów zagospodarowania przestrzennego należy takie inwestycje przewidzieć. Gmina potem na tym zarabia. Opłaca się stawiać na zieloną energię? Oczywiście, że się opłaca, bo nic innego nam nie zostało musimy dbać o środowisko. Pomorze jest naprawdę przepiękne lasy, jeziora, rzeki to wszystko zasługuje na ochronę. Jako samorządowcy powinniśmy też pomóc rządowi sprostać unijnym wymogom ograniczenia emisji dwutlenku węgla, żeby Polska nie musiała płacić kar umownych. W Przechlewie funkcjonuje kotłownia opalana słomą, działają biogazownie rolnicze, a ostatnio postawili Państwo na kolektory słoneczne i lampy hybrydowe. Coś jeszcze jest w planach? Na razie zrealizowaliśmy pierwszy etap projektu Słoneczna energia odnawialna dla gminy Przechlewo, w ramach którego zainstalowaliśmy 107 kolektorów słonecznych oraz pięć lamp hybrydowych. Mieszkańcy pytają już o kolejne. Jeżeli zarząd woj. pomorskiego przeznaczy środki na energię odnawialną, chcielibyśmy przeprowadzić drugi etap tego przedsięwzięcia. Marzą nam się też solary na takich obiektach jak OSiR, ale po wykorzystaniu na ten cel funduszy unijnych przez pięć lat nie moglibyśmy zarabiać na działalności ośrodka. 15 lat temu takie eko-inwestycje to było novum. Nie było protestów ze strony mieszkańców? Do Przechlewa przyjeżdżają ludzie z pytaniem, w jaki sposób udało nam się te inwestycje bezkonfl iktowo przeprowadzić. Niedawno odwiedził nas w tej sprawie doradca ministra rolnictwa. Jak to jest, że u nas nie protestowano? Najważniejsza jest logistyka, czyli przewożenie tego surowca, jego przeróbka i utylizacja tego, co zostanie. Sam mam obawy związane jedynie z farmami wiatrowymi. Nie tyle chodzi o oddziaływanie na organizm człowieka czy na ptaki, co o zachwianie krajobrazu. Być może dlatego, że mieszkam na terenie gminy o 60 proc. zalesieniu. Z dużą pasją mówi Pan o inwestycjach w odnawialne źródła energii? To jest priorytet? Obowiązkiem wójta jest zaspokoić wszystkie potrzeby mieszkańców, ale inwestowanie w odnawialne źródła energii to myślenie przyszłościowe. Kolektory słoneczne dobrze się sprawdzają w naszych warunkach a są jeszcze trochę za drogie jak na polską kieszeń. Jeżeli samorząd może fi nansowo wspomóc mieszkańców zainteresowanych zieloną energią dla swojego gospodarstwa, to dlaczego nie? Korzystając z pieniędzy z programów operacyjnych, płacimy proc. wartości, więc dostajemy te urządzenia częściowo w prezencie. Dzięki temu szybciej zwraca się ich koszt. Wszystko przeliczam. To właśnie ekonomia zmusiła samorządowców do szukania alternatywnych źródeł energii. W tym jest przyszłość. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała: Anna Banasik 4

7 Opłaca się zatrudnienie w urzędzie pasjonata odnawialnych źródeł energii Pasja do nowej energii Odpowiednie źródło energii przy odpowiednim poziomie wsparcia opłaca się pod względem ekonomicznym - mówi Katarzyna Sobótka- Demianowska z Mazowieckiej Agencji Energetycznej. Czy są potrzebne jakieś zmiany np. w prawie, żeby samorządy chętniej sięgały po zieloną energię? Katarzyna Sobótka-Demianowska, ekspert z Mazowieckiej Agencji Energetycznej: Samorządowe inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE) tak naprawdę nie zależą od ułatwień prawnych czy proceduralnych, tylko od pasji osób zaangażowanych w tego rodzaju przedsięwzięcia. Oczywiście ważny jest też system wsparcia, fundusze dotacyjne, ale żeby na terenie gminy powstała inwestycja wykorzystująca zieloną energię, w urzędzie musi być zatrudniony pasjonat, który taki projekt poprowadzi. Te samorządy, które już postawiły na OZE, potwierdzają, że mają dobrych specjalistów. Często wystarczy jedna osoba, która się tym interesuje, pyta jakie są możliwości dofinansowania, bo wie, że z wykorzystania OZE płyną korzyści dla mieszkańców i samorządu. Opłaca się zatrudnić takiego pasjonata? Zdecydowanie tak, a korzyści można rozpatrywać w dwóch aspektach: ekonomicznym i społecznym. Jeden z wójtów powiedział mi, że taka osoba zarabia na siebie i koszt jej zatrudnienia zwraca się pięciokrotnie dzięki projektom, które realizuje. Odpowiednie źródło energii przy odpowiednim poziomie wsparcia opłaca się pod względem ekonomicznym. Do tego dochodzą również kwestie społeczne lepszy wizerunek wójta, który ściąga inwestorów, tworzy nowe miejsca pracy, jest zainteresowany mieszkańcami, którzy czują, że mają dobrego gospodarza. W Polsce udział energii z odnawialnych źródeł wynosi około 9 proc. Jak Pani ocenia wkład i zaangażowanie samorządów w tego rodzaju przedsięwzięcia? Różnie. Są pasjonaci, jak gmina Kisielice, która spośród mniejszych gmin jest dla mnie wzorem inwestowania w odnawialne źródła energii. Ale jest też grupa ludzi, która jest niereformowalna. Mazowiecka Agencja Energetyczna wysłała w zeszłym roku do wszystkich gmin w województwie pisma z informacją, że można korzystać z usług agencji, która udziela porad, konsultacji, może stworzyć gminie plan zaopatrzenia w energię. Tylko 15 proc. jst było zainteresowanych. A posiadanie takich planów to przecież ustawowy obowiązek, z tym że nie określono do kiedy trzeba go spełnić i nie ma określonych sankcji. Program Biogazownia w każdej gminie jest realny? Proszę nie traktować tego aż tak dosłownie. Nie każda gmina ma potencjał do tego, żeby zlokalizować u siebie biogazownię może nie mieć potrzebnego substratu lub jego transport może być nieopłacalny. Ideą tego programu jest to, żeby łącznie w Polsce było 2 tys. biogazowi do roku 2020 r. Jest to wysoka poprzeczka, ale jeżeli powstanie 200 biogazowni, to i tak będzie duży sukces. Zadaniem gmin jest stworzenie warunków dla inwestorów, ale problemem jest obecnie słaby system wsparcia. System certyfikatów kończy się za kilka lat i nie ma żadnej informacji co dalej. A inwestor chce to wiedzieć. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała: Anna Banasik reo.pl to portal poświęcony najważniejszym aspektom energii odnawialnej promujemy wiedzę na temat OZE i ochrony środowiska codziennie dostarczamy naszym czytelnikom aktualne informacje 5

8 O fotowoltaicznym, ekoinowacyjnym oświetleniu dla gmin rozmawiamy z Jerzym Dominikiem, właścicielem fi rmy JD Inżynieria Ruchu Światło przyszłości dla polskich gmin Zacznijmy od początku. Proszę przybliżyć czytelnikom początki powstania firmy i jej historię. Firma weszła na rynek oznakowania drogowego w 1984 roku. To rynek dość specyfi czny i jak się wówczas wielu wydawało niedający zbytniego pola do inwencji, perspektyw rozwoju. Tymczasem nasza fi rma od dnia założenia funkcjonuje nieprzerwanie i ma się dobrze. Wciąż też utrzymujemy ten sam profi l działalności: drogownictwo, oznakowanie dróg, produkcja, montaż, konserwacja znaków drogowych, znaków aktywnych. Pierwsze wykonywane przez nas zlecenia, to projekty organizacji ruchu na parkingach strzeżonych w Warszawie, rozmieszczenie stanowisk postojowych, dróg manewrowych, ekonomika wykorzystania terenu. Pierwsza praca w terenie to organizacja ruchu, ł/łącznie z wyznaczeniem stanowisk postojowych/ na giełdzie samochodowej na Bemowie. Pierwsze zadania eksploatacyjne utrzymanie oznakowania ulic na terenie Zielonki, Kobyłki i Marek, a następnie Ząbek, Wołomina, Raszyna, Nieporętu, Legionowa, Sulejówka, Wesołej. Pierwsze wykonywane znaki to renowacja wycofywanych z ulic Warszawy starych znaków,/piaskowanie, malowanie farbami ftalowymi./. A pierwszy większy kontrakt? W1987 r. dla Warszawy wykonaliśmy serię renowacji znaków. Potem były pierwsze znaki odblaskowe wykonywane z zakupionych gotowych,/wydrukowanych/lic folii odblaskowej. Od roku 1987 fi rma stopniowo przestawiła się przede wszystkim na produkcję. Po wdrożeniu nowoczesnych technologii: sitodruku, aplikacji, wytłoczeń mechanicznych, wzrosła ilość dostaw znaków odblaskowych dla Warszawy, wykonywanych samodzielnie. Od 1992 r. fi rma jest jednym z głównych dostawców znaków dla stolicy. Nastąpiło również rozszerzenie dostaw na teren całej Polski. Dostarczyliśmy odblaskowe tablice z nazwami ulic dla Częstochowy, wymienialiśmy oznakowanie drogowskazowe w rejonie Kutna, w rejonach Warszawy, na trasach wylotowychach w kierunku Krakowa i Katowic, na drogach krajowych będących w administracji Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Warszawie. Zajmujemy się również utrzymaniem oznakowania aktywnego i pionowego na drogach krajowych będących w administracji dyrekcji tego oddziału. Współuczestniczyliśmy w realizacji i konserwacji elementów Miejskiego Systemu Informacji w Warszawie (wykonanie ok. 80 tys. elementów MSI). Ten katalog jest oczywiście znacznie dłuższy i z każdym rokiem przybywa w nim nowych pozycji. Zawsze przypomina Pan, że innowacja i rozwój są wpisane w działanie firmy? Taką mamy strategię działania. Główny nacisk kładziemy na wdrażanie innowacyjnych rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo na drogach. Poszczycić możemy się m.in. tym, że jako pierwsi na rynku polskim w 1993 roku wprowadziliśmy do sprzedaży pełny asortyment znaków o podwójnie zagiętych narożach na całym obwodzie (bez osłabiających nacięć i przewężeń). Obecnie to standard na polskich drogach. Od roku 2000 rozpoczęliśmy produkcję oznakowania aktywnego, konstruowanego na bazie diod elektrolumminescencyjnych LED (ang. Light Emitting Diode). Stopniowo rozszerzamy naszą ofertę handlową o takie elementy jak znaki zmiennej treści, oznakowanie sterowane drogą radiową, programowalne tablice diodowe posiadające możliwość wyświetlania informacji w sposób dynamiczny, tablice z czujnikiem radarowym, informacyjne tablice z folii fl uorescencyjnej z ostrzegawczymi lampami diodowymi czy tablice ostrzegawcze stosowane przy robotach drogowych. Najnowsza produkcja to? Znaki aktywne i uniwersalny system oświetleniowy bazujące na energii płynącej ze źródeł odnawialnych (zasilane z baterii słonecznych i generatorów). Układy do zastosowania zarówno w drogownictwie, jak i przy oświetleniu elementów infrastruktury miejskiej czy wiejskiej. Skąd pomysł na tego rodzaju rozwiązania? Nasza przygoda ze znakami aktywnymi, czyli wyposażonymi w diody elektroluminescencyjne zaczęła się w 2002 roku. Jako pierwsza firma w Polsce zaczęliśmy produkcję znaków wyposażonych w diody LED, które od samego początku były tak konstruowane, by można było zasilać je z energii słonecznej. Do zasilania używaliśmy paneli fotowoltaicznych, popularnie nazywanych bateriami słonecznymi. Przygotowywaliśmy się do tworzenia systemów oświetleniowych. Tradycyjne systemy to lampy wbudowane w znaki wiszące nad jezdnią nad przejściem dla pieszych. W kaseton znaku wbudowana jest lampa oświetlająca z góry przejście dla pieszych zasilana z sieci energetycznej. To się zmieniło w 2004 r., kiedy to na trasie pod Grójcem, po raz pierwszy w Polsce, zamontowaliśmy układ, w którym lampy oświetlające były zasilane z baterii słonecznych. Krokiem milowym na tej drodze jest powstanie Solarnego Systemu Oświetlania Dróg, który wprowadziliśmy w 2007 roku. Charakteryzuje się m.in. zupełnie innym podejściem do sposobu oświetlenia dróg i przejść. Czyli jakim? Tradycyjny sposób oświetlenia tych miejsc polega na tym, że lampa umieszczona u góry, przykładowo nad przejściem dla pieszych, świeci w dół i oświetla praktycznie drogę, a nie sylwetkę na przejściu. My, z naszym nowatorskim systemem oświetlania sprawiamy, że przechodzący przez ulicę jest oświetlany, jak aktor jest na scenie. Nie oświetlamy drogi, tylko pieszego na drodze. Technicznie wygląda to tak, że źródło światła nie znajduje się nad jezdnią, 6

9 a jest ustawione na oddzielnych latarniach, które świecą pod kątem sprzed przejścia dla pieszych. Cześć tego światła odbijała się od sylwetki pieszego w stronę nadjeżdżającego pojazdu, co powoduje, że jest ona znakomicie wyodrębniona z ciemnego tła. Od początku staraliśmy się, by to rozwiązanie było maksymalnie uniwersalne. M.in. w 2009 roku przeprowadziliśmy gruntowną modyfikację tego systemu. Na początku bazowaliśmy na oprawach produkowanych przez inne fi rmy i wyposażaliśmy je w nasze wkłady diodowe. Korzystaliśmy też z latarni produkowanych przez inne fi rmy. Natomiast po modyfi kacji dopracowaliśmy się własnej autorskiej oprawy, która jest na wskroś uniwersalna. Dorobiliśmy się również własnego designu konstrukcji, która nosi oprawę i panele fotowoltaiczne. Polscy projektanci wzornictwa przemysłowego znakomicie wywiązali się z zadania nadając atrakcyjną formę grafi czną tych urządzeń. W pierwszej edycji systemu w komplecie były dwie latarnie i system zasilający, składający się z baterii, które stały poza drogą. W tej chwili mamy dwie latarnie, z których każda ma swoje zasilanie, czyli tak naprawdę dwa niezależne układy, które w razie potrzeby współpracują ze sobą w zależności od tego, co oświetlamy. Przy klasycznym przejściu dla pieszych potrzebne są dwie niezależne oprawy oświetleniowe. Mogą mieć one, w zależności od potrzeb, różną długość, a tym samym różną ilość diod i różną moc świecenia. Mogą być w różny sposób mocowane, co pozwala na świecenie z góry w dół, pod kątem, oświetlanie płaszczyzn pionowych typu reklamy, budynki, tablice drogowskazowe. Podstawowa, najbardziej klasyczna oprawa, którą montujemy na drogach jest zasilana z dwóch paneli fotowoltaicznych i generatora wiatrowego. Mamy opracowany cały typoszereg słupów posiadających od jednej do sześciu baterii słonecznych i od jednego do dwóch generatorów wiatrowych. Zamierzacie rozszerzyć swoją działalności na inne oświetlenie, niż tylko drogowe? Wymyślając możliwości zastosowania nowego systemu oświetlania już dawno wyszliśmy poza drogownictwo. Nasze rozwiązania świetnie sprawdzają się również w oświetleniu małej infrastruktury miejskiej. Oświetlaliśmy place zabaw dla dzieci, boisko siatkówki, plac przed strażą pożarną, ostatnio oświetlamy nawet wejście do portu jachtowego przy Pensjonacie Janus w miejscowości Ruciane Nida na Mazurach. Poza uniwersalnością samej oprawy, elementem pozwalającym na wykorzystanie jej w niezwykle szerokim zakresie są soczewki na diodach. W tej chwili używamy dwóch rodzajów soczewek działających jak naświetlacze lub o rozsyle światła charakterystycznym dla lamp ulicznych. To znakomite rozwiązanie dla gmin. Cóż z tego, że w niektórych wsiach czy miasteczkach za duże pieniądze wybudowano oświetlenie uliczne, lecz ze względów ekonomicznych często jest ono wyłączane po godzinie 22-giej. Waszego oświetlenia nie musieliby wyłączać? Co to właściwie jest to oświetlenie fotowoltaiczne? Modne ostatnie słowo, ale dla przeciętnego zjadacza chleba, niezrozumiałe. Układy fotowoltaiczne to układy, gdzie napięcie, a więc wolty uzyskuje się ze światła (z fotonów). Służą do tego panele fotowoltaiczne potocznie nazywane bateriami słonecznymi. Otrzymujemy więc napięcie, w naszych układach zamieniane na światło, z czystej energii, eliminując jednocześnie wydzielanie szkodliwych substancji (przede wszystkim chodzi tu o brak emisji CO2). Rozwiązanie proekologiczne i ekonomiczne, jeśli prześledzi się całe życie produktu. Jesteśmy krajem północnym, jest u nas zimno, pochmurno. Czy lampy czerpiące energię ze słońca mają u nas szansę działać? Wszystko zależy od powierzchni wytwornika woltów, czyli wytwornika 7

10 8

11 9

12 energii elektrycznej. W naszym klimacie lampy, o których mówimy, mogą działać prawidłowo i w sposób bezawaryjny. Warunkiem jest jednak odpowiedni dobór mocy urządzeń wytwarzających napięcie (panele fotowoltaiczne, generatory wiatrowe) i urządzeń magazynujących wytworzoną energię (akumulatory). Przy wyliczeniach trzeba brać pod uwagę okresy najtrudniejsze pod względem niesprzyjających warunków atmosferycznych (zwłaszcza okres jasień zima, kiedy dni są krótkie, a słońca jest niewiele), a nie optymistycznie, z czym spotykaliśmy się wielokrotnie, obliczać bilans energetyczny, tak jakby w Polsce cały rok było lato. Przykładowo nasze urządzenia w mają trzykrotną nadprodukcję energii elektrycznej wytworzonej ze słońca. Fotowoltaika, to dziedzina stosunkowo nowa, podobinie jak jeszcze niedawno było u nas z motoryzacją. Za kilka lat będzie powszechna i na pewno niezawodna również w naszym klimacie. Proszę sobie przypomnieć, jak jeszcze lat temu mało dostępna była u nas telefonia komórkowa, a aparaty wielkością przypominały cegły. Dzisiaj każde dziecko w szkole posiada mały, nowoczesny telefon komórkowy. Akumulator w komputerze wytrzymywał kiedyś godzinę, dwie. Dziś już kilka, a nawet kilkanaście godzin. Komórkę, bywa, wystarczy dziś ładować raz w tygodniu, a nie tak jak kiedyś, co kilka godzin. Postęp widać też bardzo wyraźnie w diodach. Z roku na rok na rynku pojawiają się coraz bardziej wydajne diody, w których strumień świetlny uzyskiwany z jednego wata energii elektrycznej jest coraz mocniejszy. My, w naszej produkcji nie używamy w ogóle diod nieznanych firm czy pochodzących nie wiadomo skąd. Stosujemy produkty tylko uznanych fi rm na świecie. Jesteśmy na bieżąco z wszelkimi nowinkami technicznymi w tej dziedzinie i stosujemy coraz doskonalsze komponenty dostępne obecnie na rynku. Jeśli chodzi o kwestie oświetleniowe, to również parametry z pierwszych kasetonów oświetleniowych były nieporównywalnie niższe, niż uzyskiwane obecnie, praktycznie przy tej samej, a nawet mniejszej ilości zużytej energii. Reprezentujemy dziedzinę, w której liczy się każdy wat poboru energii. Wróćmy zatem do konkretów. Jakie korzyści z waszego oświetlenia mogą mieć gminy? Dla gmin dziś najbardziej ważne są pieniądze. Trzeba, by samorządowcy zrobili prosty rachunek, ile kosztuje dociągnięcie sieci energetycznej w dane miejsce, wykonanie przyłącza, i eksploatacja tego oświetlenia. Czy przypadkiem nie będzie trzeba go wyłączać po godzinie 22, bo nie będzie pieniędzy na prąd. Ile kosztuje wymiana każdej żarówki, których w gminach jest po kilka a nawet kilkadziesiąt tysięcy. Jak to wszystko się zsumuje i zestawi z kosztami oświetlenia niezależnego, to okaże się, że proponowane przez nas nowe systemy oświetlenia wykorzystujące czyste źródła energii odnawialnej, są o wiele tańsze, niż by to mogło się wydawać. Jeśli wójt gminy potrafi wykorzystać środki strukturalne i w ramach wykorzystania czystej energii zdecyduje się na nasze oświetlenie, ekologiczne (na tego rodzaju inwestycje można uzyskać dotacje), to zrobi to relatywnie tanio dzięki środkom unijnym. Eksploatacja tego oświetlenia nie będzie go w ogóle kosztowała, nie będzie też musiał zastanawiać się, które lampy można powyłączać o zmierzchu. Uniezależni się też od sieci energetycznej, przerw w dostawach prądu, kosztów eksploatacji, od rachunków za prąd. Istotną rzeczą jest również barwa światła. Zimne białe światło, którego używamy, jeszcze się nie opatrzyło, doskonale zwraca uwagę i co ważne ma bardzo dobry parametr oddawania barw. Jeśli w gmina chciałaby oświetlić pomnik, rynek czy plac, tradycyjne oświetlenie sodowe, dające pomarańczowo-żółte światło powoduje, że wszystkie oświetlone przedmioty są albo pomarańczowe albo czarne. Natomiast oświetlenie o barwie zimnej białej daje zdecydowanie wyższy współczynnik oddawania barw. I co warto jeszcze podkreślić: wszystkie nasze produkty nadają się do recyklingu. Gdzie można zobaczyć przykłady praktycznego zastosowania waszego oświetlenia? System można już zobaczyć w bardzo wielu lokalizacjach przede wszystkim na terenie województw mazowieckiego, lubelskiego i łódzkiego. Są tam układy oświetlające przejścia dla pieszych i wloty dróg podporządkowanych. W gminie Prudnik (woj. opolskie) zrobiliśmy dużo rzeczy nie związanych z drogownictwem, czyli tzw. małą infrastrukturę miejską. Oświetliliśmy m.in. plac zabaw, dojście oraz wejście do szkoły, boisko sportowe, plac przed strażą pożarną. To najlepiej obrazuje szeroki wachlarz zastosowań tego systemu. Wciąż rozwijając i udoskonalając System współpracujemy z naukowcami z Politechniki Warszawskiej i Łódzkiej oraz z Instytutu Badawczego Dróg i Mostów w Warszawie. Na naszych produktach widnieje znaczek CE oznaczający certyfi kat europejski. To, co robimy jest dostrzegane nie tylko przez naukowców, ale także przez instytucje oraz urzędników państwowych. Dotychczas możemy poszczycić się następującymi nagrodami i wyróżnieniami: 2007 wyróżnienie na XIII Międzynarodowych Targach Budownictwa Drogowego Autostrada Polska za Solarny System Oświetlenia Dróg; nagroda Ministra Transportu za najlepszą ofertę w kategorii Ruch Drogowy na V Międzynarodowych Targach Infrastruktura (system SSOD); 2008: nagroda za System SSOD w konkursie Na najlepszy produkt i technologię związaną z pozyskiwaniem i wykorzystywaniem energii z odnawialnych źródeł pod Honorowym patronatem Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Gospodarki Pana Waldemara Pawlaka; nagroda za System SSOD w konkursie na innowacyjny produkt Targów Czystej Energii Cenerg 2008; nagroda Ministra Infrastruktury za najlepszą ofertę w kategorii Bezpieczeństwo ruchu drogowego na VI Międzynarodowych Targach Infrastruktura 2008 (system SSOD) Czy macie też może jakąś ofertę dla rolników? Możemy im zaproponować oświetlenie części terenu jego obejścia, czy zasilanie elektrycznego pastucha. Nie musiałby dźwigać na okrągło akumulatorów do ładowania, w ogóle po pewnym czasie zapomniałby, że ma takiego pastucha, do tego pod prądem uzyskiwanym w proekologiczny sposób. Rozmawiał: Włodzimierz Kaleta 10

13 Wspieramy energię odnawialną w Polsce Rozmowa z Markiem Schinke, Project Managerem REECO Poland Sp. z o.o. organizatorem Targów Energii Odnawialnej RENEXPO Poland Jak ocenia Pan dotychczasowy rozwój odnawialnych źródeł energii w naszym kraju? Tak naprawdę w Polsce jeszcze kilka lat temu nie istniał rynek energii odnawialnej. Koncentrowaliśmy się przede wszystkim na biomasie, której spalaniem ratowaliśmy problem dotarcia do procentów ilości tej energii w bilansie energetycznym, które nakazywała nam UE. Od kilkunastu lat to się jednak zmienia. Przykładem choćby zadymiony wcześniej Śląsk, który już od dawna nas nie straszy. Mamy w końcu obowiązek zapewnić naszym dzieciom bezpieczeństwo energetyczne, alternatywne źródła energii oraz zadbać o czyste środowisko inwestując w jej czyste źródła energii. Odnawialne źródła energii w nadchodzących latach będą zatem stanowić istotny element w bilansie energetycznym kraju. Myślę, że będziemy doganiać pod tym względem Europę Zachodnią czy choćby jej nowych członków, jak Rumunię czy Słowację. W czym najbardziej ustępujemy państwom Unii Europejskiej w rozwoju OZE? Tu eksperci są zgodni. Najbardziej zaniedbana dziedzina w kraju to fotowoltaika. Na jej rozwój należałoby położyć duży nacisk. Najlepiej ten segment energii odnawialnej rozwinięty jest we Francji i Włoszech. Fotowoltaika dobrze wyszła również w Czechach. Po kilku latach dofinansowań rynek w tym państwie jednak się załamał. Początkowo dofi nansowanie w fotowoltaikę w Czechach wynosiło nawet 70 proc. Inwestycje w tym segmencie rosły jak grzyby po deszczu i w końcu przeinwestowano. Teraz nie ma rynku zbytu na wyprodukowane produkty. Przy rozwijaniu tego segmentu w Polsce możemy zatem być mądrzejsi, uczyć się na błędach sąsiada. Jeśli chodzi o fotowoltaikę, to rozwój tego segmentu jest dofi nansowywany w całej Europie. W Polsce jednak nie jest zauważany przez Ministerstwo Gospodarki, choć również u nas nastawienie do fotowoltaiki ostatnio się zmienia. Kolejną barierą są certyfi katy. Mamy ich kilkanaście kolorów i skomplikowany system, który już na wstępie zniechęca fi rmy zagraniczne, chcące wejść na polski rynek. Rozwiązania bezpośrednich dopłat stosowane w większości krajów UE są lepsze, niż działające u nas, polegające na wykupywaniu certyfi katów. Mocno odstajemy od UE pod względem przyjętych zobowiązań co do udziału OZE w krajowej energetyce? Niestety, także rozwój innych źródeł energii odnawianej w Polsce nie napawa huraoptymizmem. Zobowiązania, które przyjęła na siebie Polska podpisując Traktat Akcesyjny i przyjęcie dyrektywy Nr 77 z 2003 roku wskazywały do osiągnięcia cel, zgodnie z którym do 2010 r. 7,5% energii w krajowym bilansie zużycia energii elektrycznej brutto pochodzić miało ze źródeł odnawialnych. Tymczasem, mimo iż w ub. r. wyprodukowaliśmy więcej energii ze źródeł odnawialnych (udział produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w 2008 wynosił z 4,3 proc., a w 2009 r. 5,5 proc.), niż w ostatnich latach, to i tak wszystkie źródła OZE wygenerowały ok. 9,3 TWh (terawatogodziny) energii elektrycznej (według danych URE stan na 25 stycznia 2011 r.), co przy szacunkowym zużyciu energii elektrycznej brutto na poziomie 155 TWh daje zaledwie 6% udziału OZE. Wprawdzie za brak wypełnienia celu indykatywnego nie grożą bezpośrednio żadne kary ze strony Komisji Europejskiej. W 2000 roku również nie spełniliśmy tego celu, ale był on nieobowiązkowy. Dyrektywy to wspólny projekt państw akcesyjnych, nie są one nakazowe, a raczej stymulacyjne. Wszystko jednak wskazuje na to, że nasz stosunek do OZE coraz bardziej się zmieni. Rośnie społeczna świadomość, że wkrótce będziemy zdani na energię ze źródeł odnawialnych. Ceny paliw wzrastają, konwencjonalne źródła energii wyczerpują się, a elektrownie jądrowe niosą ze sobą ogromne ryzyko. To niewątpliwie czynniki sprzyjające rozwojowi energii ze źródeł odnawialnych, ale ich rozwój nie do końca na taką konieczność wskazuje. Przyszło nam żyć w czasach, w których mamy do czynienia z ogromnymi zmianami klimatycznymi. Zmiany te wręcz wymuszają na nas troskę o nasze środowisko i klimat, jeżeli nie z myślą o nas samych, to z myślą o przyszłych pokoleniach. Racjonale wykorzystanie energii, jak np. tworzenie tzw. inteligentnych sieci (Smart Girds) jest niezbędne, jeśli weźmiemy pod uwagę dodatkowo kryzys w odniesieniu do tradycjonalnych źródeł energii. Wielu dochodzi do przekonania, ze czas juz zerwać z zależnością od ropy naftowej, a co za tym idzie z zależnością od państw, które ją wydobywają. 11

14 Które z OZE, Pana zdaniem, mogłyby być najłatwiej i najskuteczniej wykorzystywane w gminach? Najlepszy jest rozwój zrównoważony. Opłaca się inwestować w energetykę wiatrową, wodną. Dlatego trudno wskazać jedno jedyne źródło energii i powiedzieć, że będzie ono najlepsze dla mieszkańców wsi czy miasteczek. W Polsce najbardziej korzystny wydaje się rozwój biogazowi. Jak wygląda obecnie wykorzystanie biogazu w Polsce? Biogaz, jedna z postać biomasy, cieszy się w Polsce coraz większą popularnością. Powstaje on w wyniku beztlenowej fermentacji odpadów zwierzęcych w gospodarstwach rolnych, odpadów organicznych na składowiskach i osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków. Biogaz rolniczy odgrywa w Polsce coraz większą rolę, jednak ciągle nie ma on tak wielkiego znaczenia, jakby chciały tego organizacje i instytucje związane z tym sektorem energetyki odnawialnej. Statystyki podają, że w Polsce działa 13 biogazowni rolniczych o łącznej mocy 11,9 MWt. Stanowi to niewielki udział w mocy zainstalowanej kraju, tym bardziej, że mamy wręcz idealne warunki jeśli chodzi o biogaz, większość gmin w Polsce to gminy typowo wiejskie. W najbliższych latach powinno dojść do wyraźnego wzrostu zainteresowania biogazem rolniczym. To znaczy, że również rozwój tego segmentu OZE idzie opornie? Tworzenie biogazowni w Polsce rzeczywiście napotyka wciąż wiele problemów. Przede wszystkim w postaci protestów środowiskowych, ale także kosztów tego rodzaju energii. To się jednak ma wkrótce zmienić. Wielu ekspertów oczekuje boomu biogazowni nad Wisłą. Takie wykorzystanie biomasy niesie za sobą same korzyści. Jej cena jest konkurencyjna w stosunku do innych źródeł energii i pozwala zagospodarować nieużytki i odpady. Wynika to z coraz bardziej czytelnych trendów na rynku inwestycyjnym i jest pochodną zarówno wsparcia politycznego, jakie w latach 2010/2011 uzyskała technologia biogazu, jak i preferencji w zakresie dostępu do źródeł fi nansowania. Według statystyk Instytutu Energetyki Odnawialnej od marca do października 2010 roku przygotowano do realizacji 42 nowe projekty biogazowni rolniczych. Obecnie liczba projektów, które czekają na pozwolenia wynosi już 237.Możliwe jest jednak także, że wiele z planowanych inwestycji nie dojdzie do skutku, przede wszystkim ze względu na liczne protesty społeczne. Jak ich przekonać, że to korzystne inwestycje dla okolicznych mieszkańców i władz? Eksperci zwracają uwagę, iż produkcja i wykorzystanie biogazu rolniczego związane jest z wieloma korzyściami, przede wszystkim są to nowe miejsca pracy i wzrost przychodów samorządów (podatki lokalne) oraz rolników. Inwestycje w sektor biogazu rolniczego przynoszą fi rmom przychody ze sprzedaży energii i z uzyskanych w związku z tym świadectw pochodzenia. Na chwilę obecną sytuacja wygląda jednak tak, że korzyści ekonomiczne nie są w stanie pokryć kosztów inwestycji w biogazownie rolnicze, stąd tak istotna rola wszelakich systemów ich wsparcia, które koniecznie trzeba uwzględnić w odniesieniu do przychodów z biogazowni rolniczych. Były plany budowania dwóch tysięcy biogazowi w każdej gminie. Program ten chwilowo podupadł. Społeczeństwo nie zawsze chce biogazowi, bo nie ma na ten temat rzetelnej wiedzy. Czas na rzetelną informację na ten temat i uświadamianie społeczeństwa, że biogazownie nie są zagrożeniem dla środowiska oraz ludzi mieszkających w ich pobliżu. Można usłyszeć, że środowisku grożą również wiatraki. Jak w innych krajach radzono sobie z tym problemem? Problem wiatraków występuje w całej Europie. Chodzi przede wszystkim o niebezpieczeństwo, jakie stwarzają one dla ptaków i o zaburzanie krajobrazu. Rozwiązywanie tych problemów prowadzi się poprzez kampanie uświadamiania ludzi co do wiedzy o tym, w jaki sposób wiatraki mogą pomóc w ochronie środowiska czy też przez sytuowanie wiatraków nie na trasach przelotów ptaków. W Polsce ważnym źródłem energii odnawialnej zawsze była energetyka wodna Jej wykorzystanie ma w Polsce również długie tradycje. To prawda. Jednak w ciągu ostatnich 30 lat rozwój tzw. dużej energetyki wodnej został zatrzymany, a budowa małych elektrowni wodnych napotyka wciąż na rozliczne trudności. Polska wykorzystuje tylko niewielką część (około 17%) swojego technicznego potencjału hydroenergetycznego. Duże zainteresowanie inwestorów budzi jego dalsze zagospodarowanie. Z uwagi na narzucone uwarunkowania prawno-administracyjne rozwój polskiej energetyki wodnej ogranicza się jednak do modernizacji istniejących obiektów oraz budowy małych elektrowni wodnych głównie przy istniejących spiętrzeniach. Zmianie tego stanu rzeczy służą wspólne działania podmiotów przekonanych, że ta gałąź energetyki ma przed sobą przyszłość, a jej pozytywne znaczenie dla dalszego rozwoju kraju wykracza daleko poza produkcję zielonej energii elektrycznej. W Polsce w takowe działania angażują się głównie organizacje pozarządowe Towarzystwo Elektrowni Wodnych i Towarzystwo Małych Elektrowni Wodnych. Na poziomie europejskim czyni to Europejskie Stowarzyszenie Małych Elektrowni Wodnych (ESHA European Small Hydropower Association). Członkami ESHA są przede wszystkim krajowe stowarzyszenia skupiające właścicieli małych elektrowni wodnych, ale również inne organizacje pozarządowe, instytucje badawczo-rozwojowe, fi rmy, osoby prywatne zainteresowane rozwojem energetyki wodnej. Polskimi członkami ESHA są TRMEW i Instytut Maszyn Przepływowych PAN (IMP PAN). Jednym z najważniejszych projektów ESHA jest SHP STREAMMAP (Mapa Strumieni rozwoju MEW w Unii Europejskiej), który bezpośrednio odnosi się do Krajowych Planów Działania w zakresie OZE. Jego celem jest zebranie informacji dotyczących całego sektora energetyki wodnej i wypracowanie na tej bazie mapy strumieni dokumentu strategicznego zawierającego zalecenia dotyczące rozwoju tej energetyki w Unii Europejskiej. Pozyskiwaniem informacji z terenu Polski, Czech i Słowacji zajmuje się Towarzystwo Elektrowni Wodnych, występujące w roli jednego z 11 członków konsorcjum realizującego projekt. Po raz pierwszy w Polsce w dniach listopada br. w Warszawskim Centrum EXPO odbyły się Targi 12

15 Energii Odnawialnej RENEXPO Poland. Skąd taki pomysł? REECO Poland Sp. z o. o. jest częścią grupy REECO z siedzibą w Niemczech i fi liami m.in. w Austrii, Belgii, Rumunii i Polski. Targi te, choć dopiero miały w Polsce swoją premierę, stały się już jednymi z największych w kraju, jeśli chodzi o problematykę energii odnawialnej i energooszczędnego budownictwa. Około 75 wystawców z branży OZE przedstawiło swoje wyjątkowe produkty i usługi. Grupa REECO już od lat wspiera rynek odnawialnych źródeł energii (OZE) w całej Europie. Od 1997 roku około ekspertów z 70 krajów uczestniczyło w organizowanych przez nas targach i konferencjach. Teraz RE- ECO chce je organizować także w Polsce. Jest na to już ostatni moment. Druga połowa roku 2011 jest w wielu aspektach ważna dla Polski. W tym czasie Polska przewodniczy w Unii Europejskiej i jest w centrum uwagi europejskich kluczowych graczy z branży energii i ochrony środowiska. Energia odnawialna jest bowiem jednym z głównych tematów polskiej prezydencji w UE. Poza tym Polska to jedna z najatrakcyjniejszych lokalizacji dla fi rm chcących odgrywać znaczącą rolę na szybko rozwijającym się rynku energii ze źródeł odnawialnych. Kraj, który ma bardzo duże możliwości w zakresie stosowania OZE. Podobnie jak inne kraje Unii Europejskiej mamy w kraju do wykonania określone zobowiązania odnośnie OZE. Wkrótce też zostanie przyjęta ustawa dotycząca energii odnawialnej opracowana przez Urząd Regulacji Energetyki. Propagowaniu potrzeb i możliwości w uzyskiwaniu zrównoważonej, czystej dla środowiska energii w Polsce mają służyć m.in. konferencje i międzynarodowe targi, takie jak RENE- XPO Poland, obejmujące całe spektrum dotyczące problematyki energii ze źródeł odnawialnych, z naciskiem na bioenergię, energię słoneczną oraz energię wiatrową. Co można było zobaczyć na Targach? Trudno wymienić wszystkie wystawy i imprezy, które miały miejsce podczas Targów. Uogólniając, nasi wystawcy pokazali wszystko, co dotyczyło odnawialnych źródeł energii i jej zdecentralizowanej produkcji. A zatem: bioenergii (biomasa, biogaz, biopaliwa), technik solarnych (fotowoltaika, energia solarna i termalna, chłodzenie), energii wodnej (pompy ciepła), CHP kogeneracji, energii geotermalnej oraz wiatrowej. Ważną rolę podczas targów odegrały przedsiębiorstwa i fi rmy, których było bardzo dużo, dlatego nie sposób wszystkich wymienić, zajmujące się problematyką związaną z budownictwem pasywnym, inteligentną dystrybucją energii oraz sieciami energooszczędnymi. Odbyły się też na te tematy liczne konferencje, a także szkolenia. Jakie przykładowo? M.in. w trakcie jednej z konferencji przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa, Ministerstwa Gospodarki i Ministerstwa Środowiska mówili o stanie prawnym i zamierzeniach regulacyjnych w polskim sektorze biomasy. Wiodące fi rmy w Polsce przedstawiły tematykę biomasy stałej, biogazu i biopaliw z punktu widzenia przedsiębiorstwa, inwestora i producenta. Reprezentanci Banku Ochrony Środowiska oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zajęli się kwestiami fi nansowania biomasy, przedstawili możliwości otrzymania dotacji, jak i też możliwości otrzymania kredytów preferencyjnych. Konferencja towarzyszyła naszej wystawie Szlak biomasy. W centrum tej wystawy znalazły się stowarzyszenia i organizacje z Polski i z zagranicy wspierające rozwój i zastosowanie biomasy. Wokół nich zlokalizowani byli wystawcy zajmujący się tą tematyką. Adresatami wystawy byli producenci biomasy, petelu, brykietu i wielu innych oraz producenci linii do ich wytwarzania. Podczas Targów zaplanowano przedsięwzięcia dla samorządowców i mieszkańców gmin, zwłaszcza tych rolniczych, gdzie OZE wciąż jeszcze nie są popularne? Zdajemy sobie sprawę, jak ogromna jest rola władz samorządowych w odniesieniu do odnawialnych źródeł energii. To one decydują o tym, na co będą wydawać swoje pieniądze i w jakim kierunku będzie rozwijać się dany region. Samorządowcy byli ważną grupą docelową Dnia Samorządowca w ramach RENE- XPO Poland, który odbył się br. Organizatora wsparła w tym przedsięwzięciu Fundacji Promocji Gmin Polskich jak też SAPE Polska i Narodowa Agencja Poszanowania Energii. Eksperci zaprezentowali m.in. doświadczenia swoich gmin w odniesieniu do OZE czy europejską inicjatywę ELTIS zajmującą się tematyką transportu miejskiego i mobilności. Kładziemy też duży nacisk na to, aby umożliwić samorządowcom wymianę doświadczeń i nawiązanie nowych kontaktów, które mogą zaowocować w przyszłości. Jeżeli zaś chodzi o rolnictwo, ważny sektor gospodarki, który jednak od kilku lat przeżywa wiele trudności związanych m.in. z kryzysem ekonomicznym i kwotami produkcyjnymi, coraz więcej rolników kieruje swą uwagę ku odnawialnym źródłom energii. Ten trend wspiera również organizator targów fi rma REECO Poland Sp. z o.o. Spośród wielu ciekawych wystaw i przedsięwzięć targowych za jedną z ciekawszych należałoby wymienić m.in. zorganizowany r. Dzień Rolnictwa, którego celem było pokazanie polskim rolnikom, że energia ze źródeł odnawialnych niesie ze sobą wiele korzyści. RENEXPO Poland to także ważne miejsce spotkań specjalistów i ekspertów z całej Europy i nie tylko. Ułatwiamy w ten sposób wymianę wiedzy i doświadczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej w regionie europejskim. Na nasze targi przyjeżdżają wystawcy z całej Europy prezentując wszystko, co związane jest z energią odnawialną. Swoje uczestnictwo w tej imprezie zapowiedziało wiele ważnych organizacji i instytucji. Reprezentowane było Ministerstwo Rolnictwa oraz przedstawiciele instytucji oraz fundacji działających na rzecz wsi, m.in.: Narodowej Agencja Poszanowania Energii, Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa czy Rady Krajowej Izb Rolniczych. Rolnicy mogli się dowiedzieć o działaniach podejmowanych przez rząd i instytucje pozarządowe, mających na celu wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich z uwzględnieniem energii ze źródeł odnawialnych. Omówiona została tematyka opłacalności wytwarzania bioenergii w rolnictwie. Organizując Dzień Rolnictwa chcieliśmy pokazać, że wytwarzanie bioenergii z jednej strony przyczynia się do realizacji celów polityki energetycznej, a z drugiej zaś dobrze służy samym rolnikom przysparzając im dodatkowych dochodów i sprzyjając rozwojowi w Polsce bioenergetycznego rolnictwa. 13

16 Dobre przykłady klimatu dla klimatu BARCIANY Kot³ownie osiedlowe w Barcianach ogłoszonym przez gminę. Do pieca trafi ają m.in. zrębki drewna i odpady z suszarni, tzw. plewy. Dziennie spalanych jest 15 mp biomasy, a w ciągu całego sezonu grzewczego (od września do kwietnia) zużycie wynosi 3200 mp. CMOLAS Budowa urz¹dzeñ solarnych na krytej p³ywalni Dzięki współdziałaniu władz Gminy Barciany i Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Barcianach udało się wykonać kompleksowe, proekologiczne modernizacje czterech osiedlowych kotłowni: 1. Kotłownia osiedlowa w Barcianach (ul. Sportowa 9). Inwestycję wykonano w 2008 roku ze środków własnych. W miejsce bardzo wyeksploatowanych i niedopuszczonych do użytkowania przez Urząd Dozoru Technicznego kotłów na olej ciężki, zamontowano dwa piece oraz głowicę ceramiczną o mocy 300 KW na spalanie biomasy. 2. Kotłownia osiedlowa w Barcianach (ul. Piotrowskiego 1). Modernizację przeprowadzono również w 2008 roku ze środków własnych. Wyeksploatowany piec centralnego ogrzewania na węgiel zastąpiono kotłem z głowicą ceramiczną na biomasę 3. Kotłownia osiedlowa w Barcianach (ul. Wojska Polskiego 15) gmina Barciany. W 2009 roku sporządzono projekt i dokonano modernizacji systemu ciepłowniczego z budową kotłowni na biomasę w miejscowości Barciany. Piece na olej ciężki zastąpiono kotłem wodnym o mocy cieplnej 1300 KW. Zadanie było współfi nansowane przez fundację Ekofundusz, przy udziale Banku Ochrony Środowiska, Oddział w Olsztynie oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie. 4. Kotłownia osiedlowa w Drogoszach 21 gmina Barciany. Jeden z kotłów na olej ciężki zastąpiono piecem Pellets Fuzzy Logic. Kocioł o mocy 130 KW przystosowany jest do spalania granulatu z trocin (pelet). Inwestycję wykonano w 2011 roku ze środków własnych. W kotłowni przy dozorze i rozładunku powstały nowe miejsca pracy. Biomasę dostarcza dostawca wyłoniony w przetargu Wykonana w 2010 r. instalacja solarna na krytej pływalni w Cmolasie służy do przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz do podgrzewania wody basenowej. Składa się z 98 szt. kolektorów słonecznych rurowych o łącznej powierzchni absorpcyjnej 117,60 m kw. zamontowanych na konstrukcji stalowej usytuowanej na dachu krytej pływalni. Wykonana instalacja pozwala na uzyskanie ok kwh energii cieplnej. Uzyskana energia przekazywana jest instalacją glikolową wodzie zgromadzonej w dwóch zbiornikach buforowych o pojemności 2000 l każdy, a następnie rozdzielona na ciepłą wodę użytkową i wodę na potrzeby basenu. Ogólny koszt wykonania instalacji wyniósł zł. przy dofi nansowaniu z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie oraz z Budżetu Gminy. CZERSK Budowa kot³owni w Szkole Podstawowej w Krzy u w oparciu o odnawialne źród³a energii W wyniku realizacji przedsięwzięcia pn. Budowa kotłowni w Szkole Podstawowej w Krzyżu w oparciu o odnawialne źródła energii dokonano modernizacji instalacji grzewczej polegającej na całkowitym jej demontażu, łącznie z wyposażeniem kotłowni i kotłami węglowymi. Wykonano instalację 14

17 centralnego ogrzewania, wodną, dwuprzewodową, pompową. Źródłem ciepła jest pompa ciepła, którą wraz z niezbędnymi urządzeniami zamontowano w pomieszczeniu istniejącej kotłowni w budynku głównym szkoły. Pompa współpracuje z zasobnikiem buforowym 750 dm3, z kotłem elektrycznym o mocy 24 kw jako źródło szczytowe i awaryjne oraz zasobnikiem c.w.u. o poj. 500 dm3 z 2 wężownicami. Wykonana pompa kooperuje z dolnym źródłem ciepła w postaci kolektora gruntowego pionowego. Dokonano 12 szt. odwiertów o łącznej głębokości 1200 m, do których wprowadzono wężownice wypełnione płynem niezamarzającym. Każdy z kolektorów dolnego źródła wyposażono w zawór równoważący przepływ i połączono z rozdzielaczem umieszczonym w pomieszczeniu kotłowni. Dla zasilania budynku sali gimnastycznej wykonano rurociąg dostarczający czynnik grzejny z pompy ciepła w budynku głównym. Projekt otrzymał dofi nansowanie w wysokości 75% kosztów kwalifi kowanych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Działanie 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej. Koszty całkowite realizacji operacji wyniosły ,99 zł, koszty kwalifi kowalne ,48 zł, natomiast wysokość pomocy unijnej zł. Opisane przedsięwzięcie stanowiło w rzeczywistości pierwszy etap działań inwestycyjnych gminy Czersk, dotyczących Szkoły Podstawowej w Krzyżu. W 2011 r. budynki szkoły zostały poddane kompleksowej termomodernizacji przez gminę bez udziału środków zewnętrznych. CZ UCHÓW Modernizacja systemu C.O. poprzez budowê kot³owni na biomasê przy Szkole Podstawowej w Polnicy. Gmina Człuchów podejmuje szereg inwestycji z zakresu ochrony środowiska oraz aktywnego wspierania wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Szczególny nacisk położono na modernizację centralnego ogrzewania. W 2005 roku do użytku oddano kotłownię do spalania biomasy o mocy 600 kv przy Szkole Podstawowej w Polnicy. Wybór technologii kotłowni wpisuje się w politykę ekologiczną gminy, która ma na celu zamianę węgla w kotłowniach budynków użyteczności publicznej na paliwa odnawialne, dostępne na terenie gminy. Dodatkowym argumentem przemawiającym za podjęciem tego typu inwestycji było stworzenie miejsca pracy przy obsłudze kotłowni. Kotłownia na biomasę oparta jest na kotłach opalanych okrągłymi balotami słomy o następujących wymiarach i parametrach: średnica do 1,75 m, długość do 1,7 m, masa kg/szt.; wilgotność do 20%. W kotłach wykorzystywany jest system spalania przeciwprądowy. Jest to kombinacja gazyfi - kacji biopaliwa oraz spalania gazu i cząstek paliwa w strumieniu nadmuchiwanego powietrza. Paliwo ładowane jest do kotłów ciągnikiem wyposażonym w podnośnik widłowy czołowy, przeznaczony do transportu balotów słomy. Usuwanie popiołu z komory paleniskowej odbywa się ręcznie. Budynki szkolne zasilane są obiegami pompowymi wyposażonymi w pompy z regulowaną prędkością obrotową. Zawory mieszające z siłownikami sterowanymi regulatorem czasowo pogodowym umożliwiają automatyczną regulację temperatury w instalacji c.o. w zależności od temperatury zewnętrznej. Dzięki modernizacji systemu centralnego ogrzewania uzyskano oszczędności w eksploatacji systemu cieplnego budynku, które pozwoliły na zwrot poniesionych nakładów inwestycyjnych. Dzięki zastosowaniu nowoczesnej automatyki w nowym źródle, przeprowadzonej modernizacji instalacji centralnego ogrzewania, dociepleniu budynków oraz wymianie stolarki budowlanej w obiektach utrzymywane są warunki komfortu cieplnego. Szkoła Podstawowa Hala widowiskowo-sportowa Magazyn na biomasę Kotłownia na biomasę Proces spalania słomy sterowany jest automatycznie. Kocioł pracuje na zasobnik ciepła i zasilanie szkoły odbywa się przez wymiennikowy węzeł cieplny. Budynki szkoły zasilane są niezależnymi obiegami pompowymi wyposażonymi w pompy z regulowaną prędkością obrotową. Zawory mieszające z siłownikami sterowanymi regulatorem czasowo pogodowym umożliwiają automatyczną regulację temperatury wody w instalacji c.o. w zależności od temperatury zewnętrznej oraz obniżenia temperatur. Obok modernizacji systemów cieplnych i budowy kotłowni biomasowych realizowany jest również projekt partnerski Gminy, Miasta i Powiatu Człuchów Energia słoneczna dla każdego polegający na montażu 97 instalacji solarnych (87 na obiektach indywidualnych i 10 instalacji w budynkach jednostek samorządu terytorialnego), współfi nansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata Działanie: 5.4 Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych. Z kolei w ramach projektu Rozbudowa kotłowni na słomę przy Szkole Podstawowej w Wierzchowie Dworcu oraz wykonanie systemu centralnego ogrzewania w Szkole Podstawowej w Bukowie w ramach działania Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata przeprowadzono modernizację systemu centralnego ogrzewania w Szkole Podstawowej w Bu- 15

18 E K Modernizacja systemów grzewczych z wykorzystaniem OZE kowie w oparciu o przyłącze dolnego źródła energii (pompy ciepła). W ramach projektu wykonano 9 odwiertów pionowych o gł. 116 m, docieplono budynek warstwą styropianu o gr. 12 cm, wykonano wymianę wewnętrznej instalacji centralnego ogrzewania oraz zastosowano pompy ciepła o mocy 60 kw. Koszty całkowite całego projektu to ,85 zł Park energii odnawialnej w Centrum Edukacji Ekologicznej przy ul. Parkowej 12. Od 2000 roku w Ełku działa Centrum Edukacji Ekologicznej. Jego podstawowym zadaniem jest propagowanie idei ekorozwoju oraz kształtowanie społecznego poparcia dla proekologicznych przedsięwzięć Samorządu Ełckiego. W tym celu w połowie 2009 roku rozpoczęto realizację projektu pn. Zastosowanie układu Odnawialnych Źródeł Energii na potrzeby ogrzewania budynku Centrum Edukacji Ekologicznej w Ełku, współfi nansowanego z RPO Warmia i Mazury. Od kwietnia 2010 r. budynek Centrum Edukacji Ekologicznej jest ogrzewany energią pochodzącą ze źródeł odnawialnych. Celem inwestycji było zastąpienie elektrycznego ogrzewania budynku Centrum układem solarnym, składającym się z 20 próżniowych kolektorów słonecznych typu CPC9 o łącznej powierzchni czynnej 38 m2. Ogrzewanie solarne jest wspomagane wysokosprawnym układem dwóch pomp ciepła o łącznej mocy grzewczej 31 kw i mocy chłodniczej 28 kw, z bezpośrednim odparowaniem ekologicznego czynnika chłodniczego w 85 m pionowych sondach głębinowych. Energia elektryczna niezbędna do zasilania obiektu Centrum i urządzeń technologicznych jest produkowana ze źródeł odnawialnych (energia słońca i wiatru). W tym celu zastosowana została instalacja siłowni słonecznej składająca się z baterii 16 paneli ogniw fotowoltaicznych o łącznej mocy 3,2 kw (o łącznej powierzchni czynnej 26,3 m2), zamontowanych na systemie do aktywnego śledzenia słońca. Energia elektryczna wytwarza- na w siłowni solarnej jest przetwarzana w inwertorach i gromadzona w zespole 24 akumulatorów o łącznej pojemności Ah. Siłownia solarna jest dodatkowo wspomagana siłownią wiatrową o mocy 10 kw (wysokość 18 m, średnica wirnika 7 m). Zespół baterii akumulatorów i przetworników został zlokalizowany w kontenerze znajdującym się przy siłowni wiatrowej i solarnej. Instalacja ogrzewania solarnego usytuowana została przy tarasie budynku Centrum. Dzięki inwestycji w odnawialne źródła energii, znacznie zmniejszy się obciążenie środowiska naturalnego (redukcja emisji CO2 w wyniku obniżenia poboru energii elektrycznej o wartość zainstalowanej mocy). Termin realizacji inwestycji: r. Wartość inwestycji to zł. Inwestor: Miasto Ełk. Źródła fi nansowania: RPO Warmia i Mazury (49%), środki własne (51%). W Ełku energia słoneczna wykorzystywana jest także do ogrzewania budynku Zakładu Opieki Zdrowotnej PRO- -MEDICA. Zainstalowany na dachu budynku układ solarny składa się z 490 kolektorów słonecznych o łącznej powierzchni czynnej 892m2 i zabezpiecza całkowite zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową w okresie letnim. Zainstalowana w 2009r. moc układu wynosi 588 kw. Kolejnym odnawialnym źródłem energii wykorzystywanym w Ełku jest biogaz pochodzący z lokalnej oczyszczalni ścieków. Od 2006 r. biogaz spalany jest w dwóch agregatach prądotwórczych o mocy 120 kw i jednym agregacie o mocy 190 kw. Powstaje z niego w ciągu roku około MWh energii elektrycznej i GJ energii cieplnej. Ilość wytworzonej energii pokrywa 60% całkowitego zapotrzebowania oczyszczalni na energię elektryczną oraz 100% na energię cieplną. Obecnie w Ełku realizowane są trzy projekty mające na celu wykorzystanie energii odnawialnej. Są to: Modernizacja systemu energetycznego w zakresie zastosowania odnawialnych źródeł energii do zasilania obiektu Parku Wodnego zlokalizowanego w Ełku przy ul. Piłsudskiego 29, Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii do ogrzewania budynku Zespołu Szkół Samorządowych w Ełku przy ul. Suwalskiej 15 oraz Budowa budynków w Miejskiej Strefi e Rozwoju Techno-Park w Ełku Etap I przy ul. Podmiejskiej w ramach zadania Rozbudowa Techno-Parku w Ełku. Adres strony z fi lmem o przedsięwzięciach w OZE w Ełku: lmy? Itemid=8 JANÓW PODLASKI Budowa budynku kot³owni opalanej s³om¹ Gmina Janów Podlaski jest gminą typowo rolniczą. Znaczna część obszaru gminy położona jest na obszarach chronionych Natura Angażując się w ochronę środowiska oraz dążąc do minimalizacji kosztów ogrzewania, przy poparciu Rady Gminy Janów Podlaski, postanowiono wybudować ekologiczną kotłownię na biomasę (słomę). Planowanie inwestycji rozpoczęło się w roku 2006, w 2007 zakończono prace projektowe, a w grudniu 2008 r. kotłownię oddano do użytku. Inwestycja polegała na wykonaniu budynku kotłowni w którym wydzielono pomieszczenia higieniczno-sanitarne oraz halę kotłów i magazyn słomy. Dwa kotły na słomę o mocy łącznej 1200 kw zlokalizowane są w hali kotłów. Paliwo podawane jest mechanicznie za pomocą ciągnika z ładowaczem czołowym. Kotłownia produkuje energię cieplną dostarczaną siecią ciepłowniczą do trzech osiemnastorodzinnych budynków mieszkalnych, dwóch szkół, hali sportowej, ośrodka zdrowia, 16

19 remizy strażackiej, domu kultury i Urzędu Gminy. Inwestorem budowy była Gmina. Wartość inwestycji wyniosła zł i była skredytowana z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz dotacji z EkoFunduszu. Pozostałe środki pochodziły z budżetu gminy. Uruchomienie kotłowni opalanej słomą przyniosło znaczne korzyści ekologiczne z których najważniejsze to redukcja emisji CO2. Przyniosło to również korzyści ekonomiczne (cena energii cieplnej dostarczanej odbiorcom uległa obniżeniu o 10%) jak też wymierne korzyści okolicznym rolnikom, którzy mogą sprzedać zebraną słomę a powstały po spaleniu słomy popiół wykorzystują jako nawóz. W ciągu sezonu grzewczego kotłownia zużywa ok. 700 ton słomy. Pozwoliło to również stworzyć, na okres sezonu grzewczego, cztery nowe miejsca pracy. KOBYLNICA Energia wiatrowa w Kobylnicy JAS O Instalacja turbiny wiatrowej na budynku Przedszkola Miejskiego Na dachu Przedszkola Miejskiego nr 6 w Jaśle zainstalowano minielektrownię wiatrową. To pierwsza w mieście inwestycja z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii zrealizowana w budynku oświatowym. Minieelektrownia działa od lutego 2011 roku. Turbina wiatrowa o symbolu WHI 500 o mocy 3 KW będzie dodatkowym źródłem zasilania dla przedszkola. Wiatrak usytuowany jest na dachu budynku, na konstrukcji wspornej. Wysokość przedszkola to 9 metrów, a turbiny 7 m n.p.t. Średnica łopaty wynosi 4,5 m. W skład urządzenia, oprócz trzonu turbiny i śmigła wchodzi 8 akumulatorów. Akumulatory gromadzą energię wytworzoną przez wiatr, która wykorzystywana jest wtedy, kiedy są dni bezwietrzne. Turbina produkuje prąd o napięciu 24 V i mocy 3 kw. Instalacja jest połączona z podgrzewaczami wody użytkowej w przedszkolu. W wakacje, kiedy przedszkole jest nieczynne, energia nie jest wykorzystywana. Turbina posiada specjalną dmuchawę, która przeznacza nadmiar energii do ogrzewania pomieszczenia. To zabezpieczenie dotyczy jednak sytuacji, kiedy energia do podgrzewania wody nie jest odbierana. Władze gminy rozważają, czy nie wykorzystać energii wiatrowej również do oświetlenia. Gmina musiałaby zamontować na budynku przedszkola cztery lampy i wtedy możliwe byłoby oświetlanie terenu wokół placówki, korzystając z energii zgromadzonej w akumulatorach. Inwestorem budowy minielektrowni wiatrowej jest gmina Jasło. Wiatrak powstał w ramach projektu termomodernizacji 6 budynków oświatowych tj. Przedszkoli Miejskich Nr 6, 10, 11, 12, 13 i Szkoły Podstawowej nr 4 przy ul. Kopernika w Jaśle. Przedsięwzięcie ekoenergetyczne polegało na budowie zespołu elektrowni wiatrowych na terenie Gminy Kobylnica (obręby: Widzino, Kobylnica, Łosino, Zajączkowo, Sierakowo). W skład zespołu weszły 24 siłownie wiatrowe, każda o mocy 2 MW. Inwestorem była fi rma japońska. Pojedyncza elektrownia wiatrowa składa się z czterech podstawowych modułów składowych: wirnika, gondoli, wieży i fundamentu. Zespół elektrowni jest w stanie wyprodukować 220 mln kwh na rok, co stanowi ok. 10% energii wiatrowej pozyskiwanej w całej Polsce. W wyniku powstania przedmiotowej farmy wiatrowej osiągnięto zarówno efekt ekologiczny w postaci możliwości wytwarzania czystej energii, jak i efekt energetyczny polegający na wzroście produkcji energii w ramach zrównoważonego rozwoju. Do korzystnych efektów należy zaliczyć także rozkwit infrastruktury technicznej w postaci budowy dróg, linii energetycznych, uzbrojenia terenów sąsiednich. Wprowadzenie kapitału zagranicznego oraz przyjazne nastawienie Gminy do inwestorów zagranicznych i krajowych podniosło jej rangę wśród innych gmin. Znaczącym jest także skutek ekonomiczny budowy elektrowni polegający na wzroście dochodów do budżetu gminy. Budowa elektrowni spotkała się z pozytywną oceną społeczną (pomimo obaw i wątpliwości przy wdrażaniu projektu). Informacje o zrealizowanym przedsięwzięciu zostały zamieszczone zarówno w prasie o zasięgu krajowym Rzeczpospolita, Dziennik Bałtycki, Gazeta Wyborcza, jak i lokalnym: Głos Pomorza, Kurier Sołecki, Zbliżenia, Moje Miasto oraz na stronach internetowych m.in. Gminy Kobylnica Ogólnopolskim Samorządowym Serwisie Energii Odnawialnej W trakcie budowy znajduje się także farma wiatrowa, w skład której wejdzie 18 turbin o mocy 2 MW, której uruchomienie ma się odbyć jeszcze roku W planach jest także budowa zespołu elektrowni wiatrowych liczących 23 turbiny, każda o mocy 3 MW. Wykorzystywanie energii wiatrowej stanowi metodę przyjazną środowisku. Do zalet wykorzystywania energii wiatrowej należy także brak odpadów i gazów cieplarnianych, które powstają w wyniku funkcjonowania tradycyjnych elektrowni oraz niskie koszty eksploatacji. Energia wiatrowa to trwałe i czyste źródło energii, dlatego też Gmina Kobylnica wspiera inwestycje z zakresu budowy farm wiatrowych na jej terenie. 17

20 KORSZE Wsparcie rozwoju energetyki odnawialnej, g³ównie wiatrowej W wyniku powstania inwestycji służącej wytwarzania odnawialnej energii elektrycznej inwestor poprawił stan techniczny dróg wewnętrznych gminnych o długości mb. i dróg powiatowych o długości 5069 mb., wspierał gminę środkami fi nansowymi w formie przekazania darowizny na wsparcie zadań realizowanych w ramach zadań własnych gminy między innymi dla przedszkola, festynu ekologicznego, Dni Korsz itp. W przyszłości planowane jest uruchomienie przez indywidualnego inwestora 2 elektrowni wodnych na rzece Sajna i Guber. Gmina dołoży wszelkich starań aby inwestorzy otrzymali w jak najszybszym czasie stosowne zezwolenia i pozwolenia, tak jak w przypadku inwestora, który w latach rozpocznie budowę biogazowi o mocy 084 MW w miejscowości Bykowo z wykorzystaniem istniejącej gnojowicy (ferma tuczu trzody chlewnej) oraz pól kukurydzy. KRAŚNIK Wykorzystanie energii s³onecznej Po rozpoznaniu możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych gminie Korsze w lutym 2007 r. i przedstawieniu przez inwestora korzyści jakie w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia może odnieść gmina korzyściach jakie osiągnie gmina, głównie miejscowi rolnicy i właściciele gruntów, wniosek inwestora uzyskał wstępne poparcie władz gminy. W kwietniu 2007 r. odbyło się pierwsze ofi cjalne spotkanie przedstawicieli inwestora projektantów i urbanistów z przedstawicielami społeczności lokalnej. Wiosną inwestor prowadził negocjacje z właścicielami nieruchomości, dotyczące umów na lokalizację siłowni wiatrowych. Od września 2007 roku do stycznia 2009 roku trwał proces sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W trakcie sporządzenia projektu planu przedstawiciel inwestora uzyskał pozytywną decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach i zgodę na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 80 MW wraz ze stacją transformatorową 110 KV oraz linią abonencką. W kwietniu 2009 r. Rada Miejska w Korszach uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, przewidujący lokalizację 42 sztuk elektrowni wiatrowych, w rejonie miejscowości Łankiejmy, Długi Lasek, Wandajny, Trzeciaki, Podlechy, Chmielnik, Kraskowo, Błogoszewo, Olszynka, Gudniki, Dubliny. W czerwcu 2010 r. Starosta Kętrzyński udzielił inwestorowi pozwolenia na budowę fundamentów oraz montaż 24 sztuk turbin wiatrowych, a później na kolejne. W maju 2011 r. inwestor EDP Renewebles Spółka z o.o. Warszawa otrzymał z Powiatowego Inspektora nadzoru Budowlanego pozwolenie na użytkowanie turbin wiatrowych. Gmina Kraśnik otrzymała dofi nansowanie ze środków Unii Europejskiej na realizację Projektu Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez montaż kolektorów słonecznych na terenie Gminy Kraśnik w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata , Działanie 6.2. Energia przyjazna środowisku. Projekt obejmował wykonanie na terenie Gminy Kraśnik 427 instalacji solarnych w domach prywatnych oraz budynkach użyteczności publicznej. Wartość projektu: ,64 zł, w tym dofi nansowanie EFRR: ,71 zł. W wyniku realizacji Projektu został utworzony również serwis IT ekoenergia strona internetowa z funkcjami: bieżącego monitorowania temperatur na kolektorach, uzysku ciepła, sprawności wykorzystywania ciepła. Celem projektu było zwiększenie atrakcyjności gospodarczej regionu oraz poprawy warunków życia jego mieszkańców poprzez poprawę jakości środowiska, która nastąpiła w wyniku ograniczenia zanieczyszczeń wód i gleby, a także poprzez zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. W wyniku realizacji projektu w Urzędzie Gminy Kraśnik zatrudniona została osoba z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności do konserwacji instalacji solarnych. 18