Szanowne Koleżanki i Koledzy

Transkrypt

1

2 w numerze Seminarium Miasto przyszłości i dziedzictwo kulturowe...2 Kalendarium...2 Terminy szkoleń...2 Czeka pracowita końcówka kadencji W kręgu prawa...5 Gdańska Wiosna Budowlana...6 Przed krajowym Zjazdem...7 Bezpieczna praca w budownictwie...8 Lot w dół do nieba Dobrze wiedzieć, skąd wieje wiatr...10 Z historii Słupskiego Oddziału PZITS Hevelianum Ekologiczne Miasteczko Nauki...13 Uczniowie słupskiej budowlanki wśród zwycięzców olimpiad zawodowych!...14 Pamięci polskich inżynierów...15 Nowości wydawnicze...15 Podchwycenie i wzmocnienie fundamentów kościoła św. Jana w Gdańsku metodą iniekcji strumieniowej Badania nad wzmacnianiem murów na słabych gruntach...20 Przy A1 pracy budowlanym nie zabraknie...21 Zanim zaczniesz budować Czy działasz zgodnie z prawem?...23 Biuro POIIB...24 Władze POIIB...24 Adresy do korespondencji Bydgoszcz skr. poczt twojfilar@bud-media.com.pl Gdańsk ul. Świętojańska 43/44 poiib@wp.pl Przewodniczący Rady Programowej: Piotr Korczak Redaguje zespół: Redaktor naczelna: Danuta Woźniak tel fax Redaktor prowadząca: Wanda Burakowska fax tel marciniak@multicon.pl Redaktor graficzny Anna Faleńczyk Wydawca: Bydgoszcz ul. Rumińskiego 6 tel fax bud-media@bud-media.com.pl Prezes Zarządu: Danuta Woźniak Wiceprezes Zarządu: Bogusław Spica Dyrektor ds. wydawniczych: Krzysztof Błażewicz Dyrektor ds. marketingu: Waldemar Mülhstein Kwartalnik jest redagowany przy współpracy z Pomorską Okręgową Izbą Inżynierów Budownictwa w Gdańsku Nakład: 6500 egz. Szanowne Koleżanki i Koledzy W ubiegłym roku w bezpłatnych szkoleniach organizowanych przez naszą Izbę uczestniczyły 1492 osoby, co stanowi około 25 proc. ogółu członków. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że ponad połowa ze słuchaczy odbyła szkolenia w terenie, odsetek korzystających z bezpłatnej edukacji w Gdańsku budzi duży niepokój. Szkolenia są bezpłatne dla słuchaczy, co wcale nie oznacza, że nic nie kosztują. Każde szkolenie wymaga opłacenia sali i fachowej kadry, a korzystamy z wysoko wykwalifikowanych wykładowców, cenionych ośrodków szkoleniowych. Nie wyliczyliśmy ile przy obecnej frekwencji kosztuje szkolenie jednego słuchacza ale nie jest to mała kwota. Za takie same pieniądze wiedzę mogłoby pogłębiać przynajmniej trzy razy tylu kolegów. Dodajmy, że są to pieniądze z naszych składek. Inżynier to podobno człowiek racjonalny i znający się na matematyce, a tymczasem postępujemy dość niefrasobliwie z oferowaną możliwością podnoszenia wiedzy. Podczas ostatnich posiedzeń Rady, a i na Zjeździe sprawozdawczym wysunięto propozycję, by szkolenia kończyły się certyfikatem, co spotkało się z powszechną aprobatą. Bardzo zależy Radzie i kolegom z komisji zajmującej się szkoleniami, by ich tematyka była jak najbliżej potrzeb i oczekiwań słuchaczy. W ich imieniu apeluję o zgłaszanie propozycji do biura Izby albo bezpośrednio na szkoleniach do obecnych na nich przedstawicieli Rady, albo do wykładowcy. Bardzo dziękuję kolegom z stowarzyszeń naukowo technicznych za zaangażowanie się w pracę nad poprawą skuteczności naszego programu edukacyjnego. Mamy za sobą ostatni zjazd sprawozdawczy w tej kadencji. Z satysfakcją przyjęliśmy słowa uznania ze strony przewodniczącego Rady Krajowej Izby, prof. Zbigniewa Grabowskiego, dla naszego zaangażowania na rzecz podnoszenia rangi zawodu inżyniera budownictwa. Za kilkanaście dni odbędzie się Krajowy Zjazd Sprawozdawczy PIIB, w którym uczestniczyć będą nasi delegaci. Życzę Koleżankom i Kolegom delegatom, by nasze wspólne sprawy regionu zostały przetransponowane na krajowe forum, by obrady służyły wypracowaniu kolejnych inicjatyw utrwalających pozycję inżynierów naszej branży w gospodarce i w życiu publicznym. Ryszard Trykosko Przewodniczący Rady POIIB Copyright BUD-MEDIA l Redakcja nie ponosi od po wie dzial no ści za treść ogłoszeń oraz reklam i ma prawo odmówić publikacji bez podania przyczyny. l Wszystkie materiały są objęte prawem au tor skim. l Prze druk materiałów w ja kiej kol wiek formie i w jakimkolwiek języku bez wcze śniej szej pisemnej zgody jest za bro nio ny. l UWAGA! Nie wszystkie, publikowane na łamach pisma, opinie są zgodne z redakcyjnymi. l Skład i montaż komputerowy: Zakład Poligraficzny FORM-DRUK Bydgoszcz, ul. Mierosławskiego 11-13, tel./fax l Druk: Kubik & Krause s.c Bydgoszcz, ul. Cmentarna 84, tel./fax (0-52)

3 zaproszenia Międzynarodowe Seminarium pod patronatem Unii Europejskiej MIASTO PRZYSZŁOŚCI I DZIEDZICTWO KULTUROWE Pomorze 2005 Rewitalizacja Budowli Miejskich W dniach 8 9 grudnia 2005 r. w Gdańsku odbędzie się Międzynarodowe Seminarium pt. Miasto przyszłości i dziedzictwo kulturowe. Pomorze Rewitalizacja Budowli Miejskich. Celem Seminarium będzie prezentacja najnowszych rozwiązań technicznych i technologicznych stosowanych w rewitalizacji budowli. Organizator Seminarium, Centrum Rewitalizacji Budowli Miejskich CURE działające przy Wydziale Inżynierii Lądowej i Środowiska Politechniki Gdańskiej, zamierza w czasie spotkania stworzyć forum wymiany informacji o najnowszych osiągnięciach tej dziedziny budownictwa. Tematyka Seminarium obejmować będzie następujące zagadnienia: rewitalizacja miejskiej substancji mieszkaniowej i przemysłowej, rewitalizacja budynków średniowysokich i wysokich realizowanych metodami uprzemysłowionymi, rewitalizacja obiektów budowlanych i uzbrojenia terenu, renowacja i rewitalizacja budowli zabytkowych, zmiana sposobu użytkowania obiektów zabytkowych w aspekcie ich rewitalizacji, problemy termorenowacji budynków, w szczególności objętych ochroną konserwatorską, modernizacja i przebudowa miejskich dróg komunikacyjnych, ciągów pieszych i pieszo-jezdnych, rozwiązania techniczne i technologiczne kształtujące poprawę komfortu użytkowania obiektów budowlanych, zastosowanie nowoczesnych materiałów budowlanych do renowacji budowli. W czasie Seminarium zaproszeni wykładowcy w osobach pracowników krajowych i zagranicznych ośrodków naukowo-badawczych, biur projektowych, firm wykonawczych oraz jednostek administracji rządowej i samorządowej przedstawią w referatach plenarnych i wiodących aktualny stan zagadnień związanych z problematyką szeroko rozumianej rewitalizacji budownictwa miejskiego. Uczestnicy Seminarium będą mieli możliwość zaprezentowania wyników swoich badań oraz działalności zawodowej w referatach i w trakcie dyskusji. Udział w Seminarium będzie bezpłatny, natomiast z uwagi na ograniczoną ilość miejsc pierwszeństwo mają uczestnicy zgłaszający referat naukowy, bądź naukowotechniczny. Organizatorzy planują przygotowanie wydawnictwa zawierającego zgłoszone referaty, które zostaną wcześniej poddane recenzji przez Komitet Naukowy Seminarium. Szczegóły dotyczące organizacji Seminarium znajdują się na stronie internetowej CURE: Ponadto informacje dotyczące Seminarium wraz z Kartą Rejestracyjną można znaleźć na stronie internetowej Pomorskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa: Prof. dr hab. inż. Tadeusz Godycki-Ćwirko Przedowniczący Komitetu Naukowego Seminarium Dr inż. Maciej Niedostatkiewicz Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Seminarium Prof. dr hab. inż. Czesław Szymczak Koordynator Centrum CURE Kalendarium 23 marca 2005 r. odbyło się ostatnie przed III Zjazdem Sprawozdawczym POIIB posiedzenie Rady. 2 kwietnia 2005 r. w Domu Technika w Gdańsku obradował III Zjazd Sprawozdawczy POIIB. W dniach kwietnia 2005 r. na terenie MTG zorganizowane zostały targi: Gdańska Wiosna Budowlana i Aquabud oraz obradowało Forum Inwestycji Ochrony Środowiska 22 kwietnia 2005 r. odbyło się spotkanie w ramach Dni Otwartych Państwowej Inspekcji Pracy pod hasłem Bezpieczna praca w budownictwie 20 maja 2005 r. we wszystkich izbach okręgowych odbył się egzamin pisemny na uprawnienia zawodowe. W naszej Izbie do sprawdzianu wiedzy przystąpiło około115 osób. 30 maja 2005 r. - posiedzenie Rady POIIB 3 4 czerwca 2005 r. Krajowy Zjazd PZITB w Gdańsku Terminy szkoleń Gdańsk: Dom Technika, godz czerwca 6 września 11 października 8 listopada 6 grudnia Słupsk: Starostwo Powiatowe, godz czerwca 15 września 20 października 17 listopada 15 grudnia 2

4 z Życ ia POIIB III Zjazd Sprawozdawczy Pomorskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa Czeka pracowita końcówka kadencji 2 kwietnia 2005 roku w Domu Technika w Gdańsku obradował, z udziałem 96 delegatów III Zjazd Sprawozdawczy POIIB, którego przewodnictwo zebrani powierzyli kol. Piotrowi Korczakowi. Komentarz do przedstawionych wcześniej delegatom materiałów sprawozdawczych poszczególnych ciał statutowych wygłosili przewodniczący Rady i przewodniczący komisji. Kol. Ryszard Trykosko, przewodniczący POIIB, podziękował za rok wspólnej pracy na rzecz środowiska inżynierów budownictwa, a szczególnie kolegom z terenu. Zatrzymał się na realizacji wniosków i uchwał z poprzedniego Zjazdu. Wyjaśnił, że uchwała o obniżeniu składki członkowskiej nie została zrealizowana, ponieważ większość delegatów krajowego Zjazdu była temu przeciwna. Jedynie, dzięki staraniom brokera ubezpieczeniowego i zmiany firmy ubezpieczeniowej, niższa jest składka ubezpieczenia OC. Z inicjatywy brokera i Rady POIIB wprowadzone zostało ubezpieczenie na życie. Na pokrycie kosztów tego ubezpieczenia są wykorzystywane pieniądze z nadwyżki finansowej Izby, czyli z wnoszonych przez członków składek. Przewodniczący Rady szerzej zatrzymał się na zadaniach jakie czekają Izbę w kończącej się kadencji. Do bardzo pilnych zadań zaliczył działania na rzecz podnoszenia inżynierskiej i prawnej wiedzy, czemu służą szkolenia bezpłatne, wykorzystywane w stanowczo za niskim stopniu przez członków Izby. Chlubnym wyjątkiem są szkolenia organizowane w terenie w Słupsku i ostatnio w Starogardzie Gdańskim. Zaapelował do delegatów o podejmowanie inicjatywy w sprawie szkoleń. Są na to pieniądze i środki organizacyjne. Przypomniał o czekającej pracy związanej z kampanią wyborczą na kolejną kadencję. Muszą odbyć się zebrania wszystkich członków POIIB w celu wyboru delegatów na zjazd sprawozdawczowyborczy w 2006 roku. Poinformował o działaniach Rady związanych z pozyskaniem własnej siedziby. Dotychczasowe poszukiwania pokazały, że jest to kosztowne przedsięwzięcie i wszelkie decyzje wymagają rozwagi. Wypowiedź ta zainspirowała delegatów do dyskusji, która zaowocowała odpowiednią uchwałą Zjazdu. Głos zabrali również goście zjazdu. Prof. Zbigniew Grabowski, przewodniczący PIIB, poinformował o kierunkach pracy Krajowej Izby. Podkreślił potrzebę dalszego doskonalenia prawa dotyczącego budownictwa i podnoszenia poziomu wiedzy inżynierów. Zaznaczył, że nasza izba poprzez działanie ciał statutowych należy do grona najaktywniejszych w kraju. Działający na forum PIIB jej przedstawiciele wnoszą wiele cennych pro- Prezydium Zjazdu: Wiktor Łęcki, Piotr Korczak (przewodniczący) Wiesław Kowieski, Włodzimierz Kubiak Sala obrad Protokolanci: Jerzy Nienartowicz, Maryla Pacholczyk i Ryszard Makowski (od prawej) 3

5 z życia POIIB Komisja mandatowo-skrutacyjna (od lewej) Józef Pączek i Krzysztof Goldfarth pozycji, z których większość zostaje później wdrożona w życie. Twórczy wkład w tworzenie prawa daje komisja legislacyjna POIIB. Zjazd przyjął materiały sprawozdawcze, zatwierdził budżet i udzielił absolutorium Radzie, 92 delegatów, na 96 obecnych głosowało na tak. W dyskusji zatrzymano się szerzej na sprawie pozyskania lokalu na potrzeby izby. Przyjęty został wniosek, by zebrać oferty deweloperów i innych instytucji i przeprowadzić analizę ekonomiczna poszczególnych propozycji. Uznano, że nie wolno podejmować pochopnej decyzji. Delegaci szerzej zatrzymali się na sprawie działań na rzecz poprawy frekwencji na bezpłatnych szkoleniach. Statystyka wskazuje, że uczestniczy w nich około 25 proc. ogółu członków. Stwierdzili, że trzeba tę formę edukacji rozwijać w terenie. Obrady zjazdu przebiegały bardzo sprawnie. Towarzyszyła im powaga i zatroskanie cierpieniem jakie przeżywał papież Jan Paweł II, co znalazło oficjalny wyraz w zapisie protokołu Zjazdu. Wnioski zgłoszone do Komisji Uchwał i Wniosków podczas III Zjazdu Sprawozdawczego POIIB r. w Gdańsku Profesor Zbigniew Grabowski (pierwszy z lewej) w rozmowie z delegatami 1. Wniosek 1 Wnioskodawca - Janusz Łagowski Zjazd solidaryzuje się w cierpieniu z Papieżem Janem Pawłem II, Wielkim Polakiem i Wielkim Człowiekiem 2. Wniosek 2 Wnioskodawca - Janusz Łagowski III Zjazd POIIB uznaje za sprawę nadrzędną polepszenie jakości stanowionego prawa w RP. Zobowiązuję Radę Izby do stałego monitorowania ustaw dotyczących m.in. samorządów zawodowych, prawa budowlanego, prawa zamówień publicznych, zagospodarowania przestrzennego, ordynacji podatkowej (w szczególności jednoznaczność i przejrzystość), VAT Franciszek Rogowicz, przewodniczący Sądu Dyscyplinarnego, korzysta z przerwy w obradach i konsultuje się z Renatą Tracz, radcą prawnym POIIB 3. Wniosek 3 Wnioskodawca - Janusz Łagowski Zjazd zobowiązuje Radę Okręgową PO- IIB do opracowania terminarza załatwiania spraw dotyczących nadawania uprawnień zawodowych w terminie do r. (w porozumieniu z PIIB) 4

6 z życia poiib 4. Wniosek 4 Wnioskodawca - Ryszard Pietrzak 4.1 Wniosek do Rady POIIB o opracowanie i skierowanie do kilku wiodących firm deweloperskich z terenu Trójmiasta zapytania ofertowego dotyczącego pozyskania docelowej siedziby POIIB. Zapytanie powinno być opracowane na podstawie programu funkcjonalno użytkowego z wyszczególnieniem powierzchni pomieszczeń, jaki został przedstawiony na ostatnim posiedzeniu Rady POIIB 4.2 Wniosek do Rady POIIB o zlecenie wykonania analizy techniczno ekonomicznej, która pozwoli na podjęcie ostatecznej decyzji dotyczącej docelowej siedziby PO- IIB lub dalszej dzierżawy pomieszczeń na potrzeby funkcjonowania PIIB. Wanda Burakowska Fot. Antoni Filipkowski Głosowanie W kręgu prawa Pan Kowalski postanowił zbudować letniskowy domek, bardzo skromny ale z kominkiem, żeby w chłodne dni posiedzieć w cieple, popatrzeć z przyjaciółmi na płonące szczapy. W trakcie realizacji budynku zorientował się, że będzie problem z przechowywaniem drewna. W projekcie nie było żadnego gospodarczego pomieszczenia., ani zadaszenia. Wspólnie z kierownikiem budowy uznali, że drewutnia na szczycie budynku, niewiele większa niż buda dla psa będzie wystarczająca,. Zbudowano schowek na drewno., bez fundamentów, o powierzchni 4m na 1,45 m.. Informacja o naruszeniu prawa budowlanego została zgłoszona (przez kogoś bardzo praworządnego) do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, który z kolei wniósł sprawę do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej. Ze złości i bezradności na ludzką zawiść, bezinteresowną zazdrość powiedział Jarosław Kroplewski, Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej POIIB - wniosłem sprawę na Budowa przysłowiowej chaty na kurzej nodze też może trafić na wokandę sądu dyscyplinarnego Fot. K. Błażewicz wokandę naszego Sądu Dyscyplinarnego, żeby pokazać czym musimy się zajmować, a równocześnie udowodnić bezsens podobnych rozgrywek. Kierownik budowy otrzymał oczywiście wyrok uniewinniający.. Zgodnie z prawem budowlanym tego rodzaju budowla nie wymaga zezwolenia. Notabene powinny o tym wiedzieć służby odpowiedzialne za przestrzeganie prawa. Większość spraw, które trafiają do rzecznika odpowiedzialności zawodowej, a następnie do sądu, to rezultat ludzkiej złośliwości. W opisanej sprawie drewutni i podobnych zaangażowano wielu ludzi. Powstała gruba teczka dokumentów z zeznaniami, planami, kopiami itp.. Zmarnowany został czas bez jakiegokolwiek pożytku. Inna sprawa rozpatrywana przez naszych kolegów z Sądu Dyscyplinarnego dotyczy inwestycji, podczas której realizacji kierownik budowy nie sprzeniewierzył się zasadom etyki inżyniera budownictwa, ale zawierzył inwestorowi, który zapewnił, że wszystkie procedury związane ze zmianą projektu są pilotowane przez biuro projektowe. Więcej szczegółów sprawy nie możemy ujawnić ponieważ sąd jeszcze nie wydał wyroku. Rzecznik wnioskuje o upomnienie kierownika budowy. Na innej budowie, która była posadowiona na starych fundamentach zasugerowano inspektorowi nadzoru budowlanego, że kontynuacja budowy nie jest rzeczywiście zgodna z projektem. Tymczasem w elewacji domu letniskowego wprowadzono nieznaczne zmiany. Nie naruszono geometrii domu i nie zmienił się jego obrys. Oczywiście sprawą z urzędu musi zająć się Sąd Dyscyplinarny i znowu wielu ludzi będzie rozstrzygać czy okno w budyneczku stojącym wśród głuszy powinno być o 5 cm w prawo, czy w lewo. Nie wszystkie zarzuty stawiane kierownikom budów są bezzasadne. W dalszym ciągu wielu z nich nie potrafi powiedzieć zdecydowanie nie na wymuszanie przez inwestorów bezprawnych zmian. Niemniej nadawanie biegu sprawom, bez uprzedniego sprawdzenia zasadności wnoszonych zastrzeżeń, prowadzi do absurdu, jak w przypadku opisanej drewutni. Wanda Burakowska 5

7 TARGI Gdańska Wiosna Budowlana Idea regionalnych targów budowlanych w tradycyjnej formie przeżyła się. Przykładem może być Gdańska Wiosna Budowlana. Oferta handlowa miejscowych, jak i spoza terenu regionu producentów materiałów budowlanych, znajduje się na co dzień w Trójmieście w kilku konkurujących ze sobą branżowych hipermarketach znanych sieci. Nic też dziwnego, że wystawców i gości targowych było niewielu na Gdańskiej Wiośnie Budowlanej, trwającej od 20 do 22 kwietnia br. Większą frekwencją cieszyły się równolegle zorganizowane Targi Technik i Urządzeń Basenowych Aquabud, połączone z cyklem seminariów dla inwestorów i projektantów oraz organizatorów wypoczynku, o tematyce upowszechniania realizacji obiektów rekreacji wodnej. Zastanowić by się należało jak spopularyzować seminaria towarzyszące gdańskim targom budowlanym. Zdaniem piszącej są one podstawową treścią spotkań handlowych organizowanych przy ul. Beniowskiego w Gdańsku, acz mało wykorzystywanych. W tym roku wiele interesujących tematów podnieśli praktycy i teoretycy na temat energii odnawialnej. W kontekście kosztów pozyskiwania energii z wiatru, czy słońca wygrywa energia z biomasy, w tym z odpadów drzewnych. Szkoda, że słuchaczy było stanowczo za mało, bo przekazano wiele interesujących i pożytecznych informacji. Był również panel poświęcony sprawom autostrady A1, w którym uczestniczył minister Jan Ryszard Kurylczyk. Tu frekwencja była większa z racji wagi inwestycji dla regionu, a także zaznaczającej się już aury przedwyborczej kampanii, w której A1 jest jedna z kart atutowych. Interesujacy pokaz zorganizował Pomorski Oddział Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy prawidłowego montażu świetlików, opierzeń kominów itp. Potwierdzeniem, że ich oferta była interesująca było przyznanie przez jury konkursowe MTG najwyższej nagrody Wiosny Budowlanej Bursztynowego Medalionu dla firmy Complex Sp. z o.o. z Gdańska, która wystawiła więźbę dachową i jej technologię prefabrykacji z drewna litego, z zastosowaniem łączników w postaci płytek kolczastych. Nagrodzone rozwiązanie jest ekonomiczne i łatwe w montażu. Pozwala na zastosowanie lżejszych nośnych elementów konstrukcyjnych budynków, co oznacza oszczędność betonu. W tym roku na targach nie było odrębnego segmentu dla producentów mebli. Było ich niewielu, ale za to z ciekawą ofertą. Bardzo piękne Pamiątkowe zdjęcie laureatów Wiosny Budowlanej Czwarty z prawej ( z medalionem) stoi Marcin Gutowski główny konstruktor z Zakładu Produkcji Drzewnej PUP Complex nagrodzonego najwyższą nagrodą targów za więźbę dachową meble, w stylu rustykalnym, ale wysmakowane estetycznie wystawiło na zewnętrznym terenie targowym Biuro Handlowe Establo z Opola. Dni, w których trwały targi były bardzo chłodne i nie było warunków do delektowania się urodą eksponatów, a szkoda. Miejsca wewnątrz hali były wolne, ale o lokalizacji elkspozycji Establo zadecydował czynnik ekonomiczny. Z szeroką ofertą od tarcicy po toczone elementy meblowe wystawiła firma Łąccy - Kołczygłowy. Odkryciem dla wielu gości targowych była ekspozycja Pracowni Renowacji i Konserwacji Mebli Antycznych i Dzieł Sztuki Wojciecha Grucy z Gdańska. Właściciel firmy jest stolarzem w trzecim pokoleniu. Ukończył Wydział Konserwacji Zabytków na UMK w Toruniu i jest przedstawicielem rzemiosła artystycznego. W jego pracowni nie tylko konserwuje się i poddaje renowacji cenne meble ale wytwarza się własne stylizowane wzory. Staram się powiedział Wojciech Gruca - wykorzystywać moją wiedzę o stylach w meblarstwie i rzemiośle oraz własne wizje artystyczne, by tworzyć nowe meble. Produkcja wybrzeżowego artysty rzadko trafia do polskich domów. Kupują je koneserzy zagraniczni, którzy mają znacznie wyższe uposażenia niż my. Na targach stolarka budowlana była prawie nieobecna. Honoru branży broniła firma Meranti ze Strzebielina, która wystawiła luksusową stolarkę z drewna meranti z rodziny mahoniowców. Kiedyś, hala, w której zmieściła się cała wystawa budowlana, łącznie z bankami, firmami ubezpieczeniowymi, regionalnymi instytucjami, wydawnictwami itp., była zajmowana wyłącznie przez producentów stolarki budowlanej. Jaka będzie przyszłość gdańskich wystaw budowlanych trudno przewidzieć, jedno jest pewne trzeba poszukiwać nowych rozwiązań. Może należałoby połączyć siły z organizatorem targów deweloperskich, cieszących się większym zainteresowaniem, ale jak mi wiadomo za małym na wizję ich twórczyni, wywodzącej się z MTG. Wanda Burakowska Fot. A. Filipkowski Stylowe meble z pracowni Wojciecha Grucy stanowiły atrakcję gdańskich targów Stoisko firmy Meranti ze Strzebielina 6

8 wywiady Przed krajowym Zjazdem Rozmowa z Piotrem Korczakiem, zastępcą SEKRETARZA Rady Krajowej PIIB Jesteśmy w przededniu Zjazdu Sprawozdawczego Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Pan z racji pełnionych funkcji uczestniczy w pracy samorządu zawodowego na szczeblu krajowym. Jaki będzie ten najbliższy Zjazd? - Zbliżamy się do końca kadencji, za niespełna rok wybory i emocje, jakie towarzyszyły poprzednim zjazdom, wyciszyły się. Izba Inżynierów Budownictwa wypracowała formy organizacyjne na szczeblu okręgowym i krajowym. W ciągu mijającej kadencji wdrożyliśmy określone procedury postępowania, stworzyliśmy i umocniliśmy strukturę organizacyjną. Olbrzymia, choć mało spektakularna działalność, prowadzona jest w zakresie umacniania pozycji naszego samorządu w inżynierskich organizacjach międzynarodowych. Jestem przekonany, że pomimo konieczności rozwiązania kilku nabrzmiałych od pierwszych dni funkcjonowania Izby problemów, najbliższy Zjazd krajowy nacechowany będzie doświadczeniem i dojrzałością delegatów. Podczas ostatniego zjazdu POIIB był wniosek, by Rada zrobiła rozeznanie w sprawie nabycia własnej siedziby, finansując tę inwestycję z nadwyżki budżetowej. - Wnioski o podobnym wydźwięku formułowane były także na innych zjazdach okręgowych. Bezsprzecznie jest to jeden ze sposobów na zagospodarowanie rezerw finansowych, który może okazać się dobrą inwestycją. Trzeba jednak tę sprawę bardzo starannie rozpatrzyć, ponieważ samo nabycie lokalu to nie koniec wydatków, a nie wykluczone, że przy takiej inwestycji zajdzie dodatkowo potrzeba skorzystania z kredytu. Następnie - własny lokal trzeba wyposażyć, ubezpieczyć, ogrzać, zatrudnić ludzi zabezpieczających jego funkcjonowanie, a to wszystko wymaga kolejnych pieniędzy. Nie można działać pochopnie, bo może okazać się, że nie stać nas na utrzymanie własnego lokum. Zwracam uwagę na fakt, że w kraju wystąpiły już przypadki zakupu nieruchomości z przeznaczeniem na siedziby izb okręgowych. Z dużą uwagą obserwujemy problemy, z jakimi borykają się koledzy po nabyciu budynków. Uczymy się. Wyciągamy wnioski. W sytuacji, gdy Rada Okręgowa POIIB uzna, że nasza organizacja jest gotowa do takiego zakupu, decyzja powinna zostać podjęta przez Nadzwyczajne Walne Zebranie Delegatów. Powiedział Pan, że samorząd zawodowy inżynierów budownictwa dopracował się już określonych ram organizacyjnych. Jak to rozumieć? - Była to wspólna praca na poziomie izb okręgowych i na szczeblu krajowym. Zostały zredagowane, zatwierdzone i przyjęte regulaminy poszczególnych ciał statutowych, mamy ujednolicone w większości nazewnictwo, symbolikę, sprecyzowane procedury. Np. egzaminy na uprawnienia budowlane odbywają się w tym samym dniu w całej Polsce i pytania są wszędzie takie same. Zachowując suwerenność okręgowych izb, wypracowane zostały formy działania wspólne dla wszystkich okręgów. Stworzone fundamenty formalnoprawne pozwalają na wspólne inicjatywy i działanie zgodne z potrzebami członków. Równolegle prowadzone są działania zabezpieczające interesy członków naszego samorządu w ramach członkostwa Polski w UE. Bezsprzecznie Izba działając w ramach środków prawnych bardzo dobrze wywiązuje się z tego zadania. Te dokonania uważam za najważniejsze z dotychczasowych a ich dokończenie w tej kadencji konieczne, bo pozwoli w następnej skupić się na działalności na rzecz umacniania zawodowej pozycji inżyniera. Obligatoryjna przynależność do izby budziła wiele niechęci, szczególnie gdy są wymagane wcale nie niskie składki. Wielu członków izby twierdzi, że zdobyło wykształcenie i to powinno wystarczać, by wykonywać zawód. - Obowiązkowych składek nikt nie lubi. Ja podzielam pogląd kolegów z naszej izby, że są za wysokie, o czym mówiliśmy na początku rozmowy, ale obserwuję, że zmienił się np. stosunek do obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Życie pokazało, że jest ono niezbędne, by spokojnie pracować. Zawody budowlane mają charakter użyteczności społecznej. Służą ludziom, ich wygodzie, bezpieczeństwu, zdrowiu itp. Praca inżyniera jest odpowiedzialna, wymaga współdziałania z innymi ludźmi, powinna budzić zaufanie i szacunek. Bardzo trafne jest określenie: zawód zaufania publicznego również w stosunku do inżynierów budownictwa. Obserwuje się od pewnego czasu odwrót od niechęci w stosunku do wysokich składek w stronę pomysłów na racjonalne ich wykorzystanie. Przejawem tego typu zachowań jest powszechna akceptacja dodatkowego ubezpieczenia na życie, które od jesieniu ub. roku wprowadzone zostało w wielu izbach okręgowych (w tym w POIIB). Powołanie własnego samorządu zawodowego pozwala na określenie praw i obowiązków. Musimy tworzyć warunki prawne do jak najlepszego wykonywania zawodu inżyniera, do budowania jego autorytetu. Istnienie samorządu pozwala na przeciwstawianie się negatywnym zjawiskom zewnętrznym, ale i wewnętrznym, m. in. takim jak np. dumping cenowy w usługach. I to nie jest tylko sprawą gospodarczą, ale dotyczy postawy etycznej naszych członków. Czy mamy kryzys etycznych zachowań w społeczeństwie? - Nawet jeśli by tak było, nie wolno nam godzić się na taki stan. Proszę zwrócić uwagę, że jednym z pierwszych dokumentów, jaki powstał w PIIB, stał się kodeks etyczny inżyniera budownictwa. Mamy mechanizmy regulujące etyczne zachowania. zagadnienia etyki zawodowej stają się obowiązkowym punktem programów szkoleniowych na kursach przygotowujących do egzaminu na uprawnienia budowlane. Jeden z kolegów zaproponował, by elegancko wydany Kodeks Etyczny Inżyniera Budownictwa otrzymywał każdy inżynier wraz z dokumentem uprawniającym do pełnienie samodzielnych funkcji technicznych. By kodeks etyczny przypominał, że inżynier posiadający uprawnienia budowlane musi postępować godnie. W dzisiejszych czasach, gdy spotykamy się z olbrzymią ilością nadużyć, wykorzystywania pozycji zawodowej czy społecznej w naszym życiu publicznym, sprawa podnoszenia poziomu etyki zawodowej naszych członków inżynierów budownictwa staje się kluczową. Kolejny fundament autorytetu inżyniera to wiedza. Jak mi wiadomo, są kłopoty, nie tylko w naszym okręgu, z frekwencją podczas bezpłatnych szkoleń, organizowanych przez izby. - Uatrakcyjnienie szkoleń, by służyły fachowości branżowej to zadanie na najbliższy okres. W Izbie mamy inżynierów budownictwa kilkunastu branż, stąd różne ich potrzeby. Uważam, że obraliśmy dobry kierunek nawiązując współdziałanie ze stowarzyszeniami naukowo technicznymi. Mam nadzieję, że uda nam się przekonać ludzi o konieczności stałego kształcenia się, o ile chcą coś znaczyć w swoim zawodzie, być konkurencyjnym na rynku pracy, który już nie ogranicza się do Polski. Jestem za tym by szkolenia przyjęły formę warsztatów i kończyły się wydaniem certyfikatów. Jest to sprawa do rozwiązania w skali zarówno kraju jak i okręgów. Pewne jest, że w naszym środowisku są ludzie, którzy nieustannie podnoszą swoje kwalifikacje, a są też tacy, którzy takich potrzeb nie mają. Nie powinno się równać poziomu kwalifikacji zawodowych poprzez przymus uczestniczenia w szkoleniach. Konieczny jest klimat zapotrzebowania na wiedzę, który musimy jako samorząd zawodowy tworzyć. Czy nie powinno się wytwarzać prawidłowych nawyków od początku drogi zawodowej a więc już podczas studiów? -Zacznę od słów Jana Zamoyskiego: Takie będą Rzeczpospolite, jakie ich młodzieży chowanie, które nigdy nie zdezaktualizują się, niezależnie od czasu, miejsca i środowiska. Bazę działalności samorządu zawodowego stanowią stowarzyszenia naukowo - techniczne, które przecież towarzyszyły narodzinom POIIB. Sukcesem tej kadencji jest zintegrowanie inżynierów budownictwa różnych specjalności, a jest ich przecież kilkanaście. I teraz chodzi o stworzenie takiego klimatu, a i prawa, by jak najwcześniej młodzi ludzie wchodzili w środowisko inżynierów budownictwa i jego problemy, by przynależność do izby nie była formalnym obowiązkiem a nobilitacją, świadectwem dojrzałości zawodowej. Dlatego należy podjąć starania, by stworzyć prawną podstawę do uznawania pracy wolontariusza pod okiem uprawnionego inżyniera jako praktyki zawodowej, jeżeli on da swoje rekomendacje jako mistrz, który wprowadza do zawodu. Studenci powinni być na budowach, asystować w pracowniach projektowych, poznawać pracę inżyniera od strony praktycznej, a tego niestety nie ma, nawet po trzecim roku studiów. Wraz ze zdobywaniem wiedzy teoretycznej powinna iść praktyczna nauka zawodu. W naszym gdańskim oddziale PZITS zrobiliśmy taki eksperyment i okazało się, że młodzież jest zaangażowana, że chce zapoznawać się z praktyczną stroną zawodu, że wbrew powszechnym opiniom, wcale nie jest nastawiona komercyjnie. Tylko trzeba nią zająć się, wyposażyć w wiedzę praktyczną i zasady etyczne na dorosłe życie. I tu widzę płaszczyznę wspólnej, długofalowej pracy stowarzyszeń naukowo-technicznych i izby. Chciałbym, żeby ta współpraca rozpoczęta w pierwszej kadencji była kontynuowana przez naszych następców, żebyśmy spróbowali stworzyć formalnoprawne zasady wprowadzania studentów do zawodu. A propos prawa, jednym z argumentów na rzecz powołania samorządu zawodowego było stworzenie ciała opiniotwórczego w branży budowlanej. Z jakim dorobkiem idzie PIIB na ostatni zjazd w tej kadencji? - Może do końca nie jesteśmy usatysfakcjonowani naszym uczestnictwem w tworzeniu Prawa Budowlanego i aktów wykonawczych do niego, ponieważ nie wszystkie nasze propozycje są uwzględniane, i nie zawsze na czas otrzymujemy projekty do zaopiniowania, niemniej część z naszych uwag została w ostatecznych dokumentach uwzględniona. Wiele pozostawia do życzenia sam sposób tworzenia dokumentów prawnych. Dokumenty są nieprofesjonalne i tworzone w pośpiechu. Bardzo często projekty do zaopiniowania otrzymujemy na wczoraj, bez możliwości przeprowadzenia szerszych konsultacji i wnikliwej analizy. Na szczęście mamy zaufanie do naszych przedstawicieli w Warszawie i zdajemy się na ich opinię. System tworzenia prawa jest zły i należy go zmienić. W obecnej sytuacji politycznej, kiedy decyzje rządu i postanowienia Sejmu budzą uzasadnione wątpliwości, współpraca jest szczególnie trudna. Mimo wszystko, niezależnie od tego, kto by nie sprawował władzy, chcemy uczestniczyć w tworzeniu decyzji dotyczących naszego środowiska i za wielki sukces uważamy, że jesteśmy do tego zapraszani. Bierzemy udział w podkomisji sejmowej ds. infrastruktury. Kol. Andrzej Bratkowski podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, wiceprzewodniczący PIIB jest człowiekiem, którego poglądy są dla nas czytelne i bliskie. Czekające nas zmiany na scenie politycznej stanowią kolejne wyzwanie dla Samorządu Inżynierów Budownictwa. Mam nadzieję, że doświadczenia pierwszych lat działania Izby przełożą się na konkretne efekty w procedurach opiniowania aktów prawnych dotyczących naszego środowiska. Dyskusja na ten temat powinna odbyć się na Krajowym Zjeździe PIIB, który odbędzie się w dniach 17 i 18 czerwca br. Dziękuję za rozmowę. Wanda Burakowska 7

9 bezpieczeństwo na budowie Bezpieczna praca w budownictwie Pod takim hasłem przebiegała kampania zorganizowana przez Państwową Inspekcję Pracy w ubiegłym roku, w której aktywnie uczestniczył Okręgowy Inspektorat w Gdańsku. W ramach dni otwartych PIP, podczas spotkania z przedstawicielami pracodawców, właścicieli firm budowlanych, rzemiosła, organizacji naukowo technicznych i naszej Izby, które odbyło się 22 kwietnia br. Okręgowy Inspektorat przedstawił założenia kontynuacji kampanii w bieżącym roku z kontynuacją konkursu Bezpieczna Budowa. Dla zilustrowania wagi problemu przedstawiono zebranym przykłady tragicznych zdarzeń na pomorskich budowach, wywołując dyskusję nad sposobami poprawy sytuacji. W 2004 roku na budowach w kraju zdarzyło się ponad 7000 wypadków, w których zginęło 95 pracowników. Są to dane według statystyk GUS, które nie obejmuje ludzi pracujących na własny rachunek. Główną przyczyną wypadków, zdaniem inspektorów pracy, jest lekceważenie zagrożeń, połączone z brakiem świadomości ich istnienia, nieznajomość i nieprzestrzeganie przepisów prawa w zakresie bezpieczeństwa pracy, tolerowanie przez nadzór techniczny zachowań zwiększających ryzyko, związane z wykonywaną pracą. Bożenna Walczak-Siwek, Okręgowy Inspektor Pracy podjęła inicjatywę prawnego umocowania obowiązku zapewnienia bezpiecznych warunków pracy przez inwestora. Powiedziała: -Trzeba doskonalić prawo budowlane w dziedzinie zachowania bezpiecznych warunków pracy na budowach. Dotychczas inspektorzy PIP mogą wstrzymać te roboty, podczas których występują zagrożenia. Nie mają jednak prawa wstrzymać realizacji inwestycji, nawet wówczas jak są totalne zaniedbania ze strony inwestora i wykonawcy. W takim układzie karę ponosi kierownik budowy ewentualnie majster, za fragmentaryczne odcinki budowy. Inwestor powinien w kalkulowaniu kosztów budowy mieć obligatoryjny obowiązek określenia nakładów na stworzenie warunków do bezpiecznej pracy i żądać umieszczenia takiej pozycji od firm wykonawczych uczestniczących w przetargach. Brak określenia nakładów na bhp powinno automatycznie dyskwalifikować uczestnika przetargu. Zaapelowała do pracodawców, przedstawicieli firm budowlanych, organizacji i stowarzyszeń naukowo technicznych oraz samorządu zawodowego o podjęcie nacisków w tej sprawie na posłów i resort budownictwa. Zebrani inicjatywę poparli. Uczestnicząca w spotkaniu dyrektor Biura POIIB Alicja Szpura, członek Rady naszej Izby, stwierdziła, że tego rodzaju rozwiązanie jest w interesie inżynierów sprawujących dozór na budowach. Ponosząc odpowiedzialność za wszystko, co dzieje się na budowie nie mają odpowiednich narzędzi prawnych, by wyegzekwować od pracodawcy i inwestora zapewnienie warunków bezpiecznej pracy. Pogoń za obniżeniem kosztów sprawia, że nakłady na bhp są bardzo skromne. Budownictwo w całej Europie charakteryzuje się wyższym niż przeciętne ryzykiem wypadków. Komitet Wyższych Inspektorów Pracy (SLIC) Unii Europejskiej polecił inspekcjom krajów członkowskich zwrócenie szczególnej uwagi na sprawę bezpieczeństwa na budowach. Inicjatywy podejmowane przez PIP OIP w Gdańsku są organizowane w ramach unijnej kampanii Bezpieczna praca w budownictwie 2005 b. Mieczysław Szczepański zastępca Okręgowego Inspektora Pracy w Gdańsku, przedstawił uczestnikom spotkania tragiczne zdarzenie na jednej z trójmiejskich budów fot. A. Filipkowski Centrum Rewitalizacji Budowli Miejskich CURE Wydziału Inżynierii Lądowej i Środowiska Politechniki Gdańskiej Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej Sekcja Architektury Komitetu Architektury i Urbanistyki PAN zapraszają na międzynarodowe seminarium pod patronatem UNII EUROPEJSKIEJ ODNOWA STRUKTUR MIEJSKICH W ŚWIETLE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU które odbędzie się w hotelu HANZA przy ul. Tokarskiej 6 w Gdańsku w dniach września 2005 Informacje dotyczące seminarium są dostępne na stronie internetowej 8

10 bezpieczeństwo na budowie Lot w dół do nieba Dzień piętnasty grudnia 2004 roku zaczął się dla Ireneusza Z jak każdy inny. Pracował na niejednej budowie. Miał 43 lata i o swoim fachu wiedział wszystko albo prawie wszystko. Bywał nie tylko robotnikiem ale i czasami brygadzistą. Ta robota była dobra, czysta, jak to mieszkaniówka. W jego niewielkim mieście wielu budowlańców siedzi na bezrobociu albo chwyta dorywczo co się da, a tu zajęcia było na kilka miesięcy, a może i więcej, i do pracy dowozili. Nie trzeba było kupować biletu na pociąg. Miał fart. Przyjechało ich sześciu i kierownik. Była godzina ósma, jeszcze ciemnawo. Zdzichu poszedł do roboty wewnątrz budynku. Im kierownik kazał zająć się windą, prawidłowo mówiąc wyciągiem transportowym, a dokładniej dźwigiem budowlanym WBT Maszt był już za krótki, mierzył tylko 12 metrów i trzeba było podwyższyć go o 3 metry, by obsłużyć osiągnięty poziom budynku. Dźwig miał swoje lata, dobijał do dwudziestki. Urząd Dozoru Technicznego nie dał pozwolenia na jego użytkowanie jak badał jeszcze w siedzibie firmy. Po przemontażu na budowie nikt go do kontroli nie zgłosił, chyba by nie miał szans na dopuszczenie. Urzędnicy zawsze czepiają się, a firma przetarg wygrała na styk. Jakby wszystko, co trzeba zrobić, wliczyła w ofertę, to pożegnałaby się z kontraktem a oni z robotą. W przetargach liczy się niska cena. Inwestor zabiega o niskie koszty. Mniej trzeba zapłacić wykonawcy, to tańsze mieszkania, można więcej ich sprzedać. Ludzie na budowach to rozumieją. Jak inwestorowi dobrze idzie sprzedaż to jest szansa na dalszą robotę. Trzeba na niejedno oko przymknąć. Od kilku tygodni pracowali i było wszystko dobrze, dźwig nie nawalał. Trochę go podsztukowali, poprzykręcali śruby, wzmocnili drutem. Kierownik znał ich dobrze i wiedział, że niczego im nie trzeba tłumaczyć jak Abel kozie. Poradzą sobie. Wydał polecenie, podwyższyć dźwig i zabrał się za papierki. Chłopaki chwilę główkowali jak to zrobić najmniejszym wysiłkiem i szybko. Najlepiej byłoby gdyby był żuraw( ale go nie było) Tego wypadku można było uniknąć do wniesienia na górę odcinka masztu do dosztukowania. Trzymetrowy kawał to sporo żelastwa. Postanowili zdemontować zblocze przykręcone do szczytu masztu, służące do prowadzenia liny podnoszącej platformę ładunkową dźwigu. Dla zblokowania platformy dźwigu, po zdemontowaniu utrzymującego zblocza, powiązali platformę z masztem nośnym stalowym drutem, a pomiędzy platformę ładunkową i maszt dźwigu włożyli kawałek drewnianego szalunku, aby zapierał konstrukcję. Załadowali maszt, weszli sami. Teoretycznie dźwig był przeznaczony do transportu materiałów ale kto by tego przestrzegał i biegał po schodach. Ruszyli. Czuli się niepewnie. Ich pięciu i maszt to spory ciężar. Dźwig skrzypiał i kołysał się ale szczęśliwie już byli u góry. Grom z jasnego nieba. Jak gdyby kto odrąbał maszt siekierą. Cała konstrukcja leciała w dół. A im leciał film z całego życia. Były to sekundy a wydawało się, że wiek. Irek odruchowo chwycił się transportowanego odcinka masztu. Czy było tak rzeczywiście nie powie już nigdy. Z wysokości 12 metrów uderzył o ziemię a Przebywający na budowie kierownik budowy wydał polecenie podwyższenia masztu dźwigu towarowego o kolejne 3-metrowe przęsło na wysokości 12 m 9

11 bezpieczeństwo na budowie na dodatek feralny maszt go przygniótł. Mimo reanimacji nie odzyskał przytomności. Zmarł na budowie. Jego koledzy byli mocno poturbowani, ale przeżyli lot w dół - do nieba. Wanda Burakowska Fot. zbiory PIP-OIP Opisane zdarzenie miało rzeczywiście miejsce w dn. 15 grudnia br. na jednej z trójmiejskich budów. Imiona pracowników zostały zmienione. Przyczyny wypadku ustalone przez inspektora PIP-OIP w Gdańsku zastosowanie niewłaściwej metody ustawienia dodatkowego elementu masztu nośnego dźwigu poprzez korzystanie z urządzenia dźwigowego, które równocześnie jest rozmontowywane, przebywanie osób na platformie urządzenia dźwigowego nie przystosowanego do przewozu osób, Platformę z masztem nośnym powiązano drutem zastosowanie elementów o niesprawdzonej wytrzymałości do zablokowania platformy ładunkowej (drut i drewniany element szalunkowy), nie stosowanie przez pracowników pracujących na wysokości 12 m sprzętu ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości, pomimo braku zabezpieczenia środkami ochrony zbiorowej. Urządzenie dźwigowe było w złym stanie technicznym, nie posiadało zgody na eksploatację Urzędu Dozoru Technicznego: miało przetarte i połączone prowizorycznie śrubami o za małej średnicy i drutem elementy utrzymujące w pozycji pionowej maszt dźwigu, uszkodzone łożyskowanie bloczka utrzymującego platformę ładunkową dźwigu, uszkodzone łożyskowanie dźwigni blokującej wychył platformy ła- dunkowej, uszkodzenia izolacji instalacji elektrycznych dźwigu. Ponadto niewłaściwie posadowiono dźwig, stosując cienkie, 6 cm listewki drewniane od strony najbardziej obciążonej tj. przy maszcie dźwigu oraz podpieranie łap w tylnej części urządzenia na kawałkach krawężników betonowych. Dach+Wand 2005 Dobrze wiedzieć skąd wiatr wieje Jeden z wiatrowskazów wykonanych na specjalne zamówienie. Wiatrowskaz to nie jest coś, co byłoby niezbędne do wyposażenia dachu, ale na pewno czyni go bardziej interesującym wizualnie. W Polsce rzadko widuje się go na nowych budynkach. Inaczej jest w zachodnich krajach Europy, zwłaszcza w Niemczech, gdzie stanowi on często spotykany element ozdobny dachu. Ale też nie zaginęło tam jeszcze zupełnie kowalskie rzemiosło. Ręcznie kute w żelazie i stali nierdzewnej wiatrowskazy w największych ilościach i największym wyborze dostarcza na niemiecki rynek firma metalowa Richarda Brinka z miejscowości Schloss Holte-Stukenbrock. Niektóre, zwłaszcza te nierdzewne, mają surową fakturę. Inne pokryte są żywicą alkidową i lakierem. Wszystkie obracają się w łożyskach Ręcznie kute wiatrowskazy firmy Brinka zadziwiają rzemieślniczym kunsztem i bogactwem motywów. kulkowych i nie skrzeczą jak te bardzo stare. Całość umocowana jest solidnie za pomocą śrub i spawów. Zadziwiający jest wybór motywów uwiecznionych na wiatrowskazach Brinka. Oprócz tradycyjnego koguta, spotykamy inne ptaki oraz zwierzęta i owady, a także motywy bajkowe, żeglarskie, myśliwskie, sportowe i całe scenki rodzajowe. Rzemieślnicy tej firmy potrafią wykuć każdy motyw na specjalne życzenie klienta. (mer) Zdjęcia: Richard Brink 10

12 stowarzyszenia naukowo-techniczne Z historii Słupskiego Oddziału PZITS... Słupski Oddział Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych został powołany w dniu 20 września 1975 roku uchwałą nr 3/75 Zarządu Głównego PZITS w Warszawie, jako dwudziesty oddział Zrzeszenia w Polsce, a jednocześnie jako pierwszy oddział w nowym podziale administracyjnym kraju. Szczegółową historię powstania i działalności słupskiego Oddziału przypomniano w specjalnej monografii autorstwa Zbigniewa Hasa, dziś Honorowego Prezesa, wydanej w 2000 roku z okazji XXV-lecia istnienia Oddziału w mieście. W tym roku Oddział obchodzi kolejną, okrągłą rocznicę XXX-lecie. A tak naprawdę wszystko zaczęło się dużo wcześniej... Pierwsze Terenowe Koło PZITS w Słupsku powstało już w marcu 1963 roku, zaraz po powołaniu w lutym tego roku koszalińskiego Oddziału PZITS. Siedziba Koła znajdowała się wówczas w Miejskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji przy ul. E. Orzeszkowej 1. Pierwszym przewodniczącym Koła został Zbigniew Has, sekretarzem Celina Kloc a skarbnikiem Wiesław Kowieski. Na zebraniu organizacyjnym było tylko 16 osób, ale po roku działalności liczba członków zwyczajnych wzrosła do 24, natomiast w 1968 roku Koło liczyło już 45 osób. Taka grupa, skupiająca w swoim gronie wielu doświadczonych projektantów i wykonawców, miała już znaczny wpływ na rozwój infrastruktury technicznej w mieście i powiecie. W tym czasie w regionie poprawiło się zaopatrzenie w wodę, zlikwidowano duże deficyty wody szczególnie w Bytowie, Szczecinku, Sławnie, Miastku i Ustce oraz w wodociągach powiatu słupskiego. W listopadzie 1968 roku koszaliński oddział PZITS rozwiązał słupskie Koło Terenowe i na to miejsce powołał koła zakładowe przy Miejskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i kanalizacji, Zakładzie Gazowniczym i Przedsiębiorstwie Robót Instalacyjno Montażowym Budownictwa Rolniczego. W grudniu 1968 roku w Słupsku został powołany Oddział Rejonowy Rady Regionalnej Naczelnej Organizacji Technicznej, zrzeszający 12 stowarzyszeń naukowo technicznych i skupiający w 50 kołach zakładowych 1348 inżynierów i techników różnych branż. Z inicjatywy RR NOT i w porozumieniu z dyrekcjami słupskich przedsiębiorstw branży sanitarnej, postanowiono w dniu 14 listopada 1974 roku ponownie powołać w mieście jedno duże koło terenowe PziTS z siedzibą w Klubie Technika. W kwietniu 1975 roku Zarząd Koła podpisał porozumienie o wzajemnej współpracy z Instytutem Inżynierii Środowiska Wyższej Szkoły Technicznej w Koszalinie w zakresie organizacji praktyk studenckich w słupskich firmach, przydzielania tematów prac dyplomowych związanych z lokalnymi zagadnieniami branży sanitarnej, wymiany myśli technicznej i wzajemnych doświadczeń. Bardzo prężna działalność Koła i szereg podejmowanych wówczas inicjatyw przyczyniły się do podjęcia przez Zarząd Główny Zrzeszenia uchwały o powołaniu słupskiego Oddziału PZITS. Jednomyślnie przyjętą uchwałę podjęto na zebraniu plenarnym ZG PZITS w dniu 20 września 1975 r. I Walne Zgromadzenie Słupskiego Oddziału PZITS odbyło się 22 stycznia 1976 roku w Domu Technika przy ul. Armii Krajowej 10. Wśród zaproszonych gości był prof. dr hab. inż. Witold Wasilewski, Prezes Zarządu Głównego PZITS, dr Stanisław Laskus, Prezydent Miasta Słupska, członkowie Prezydium ZG PZITS, przedstawiciele władz Wyższej Szkoły Inżynieryjnej z Koszalina i RR NOT. W obradach uczestniczyło 50 członków zwyczajnych PZITS. Pierwszym prezesem Zarządu Oddziału wybrano Jerzego Walczaka, ponadto w skład Prezydium Zarządu weszli: Zbigniew Has, Tadeusz Pieśniak, Bohdan Lewanowski i Wiesław Kowieski. Uchwała I Walnego Zgromadzenia nakreśliła zasadnicze kierunki dalszej pracy Oddziału intensyfikację działań na rzecz rozwoju gospodarczego miasta i regionu, integrację kadry inżynieryjno - technicznej branży sanitarnej, stałe doskonalenie umiejętności zawodowych, rozwój myśli i informacji technicznej oraz współpracę z uczelniami technicznymi i RR NOT. W grudniu 1976 roku w słupskim Oddziale działało już 6 kół zakładowych i 2 koła terenowe, skupiające łącznie 189 członków. Powołano sekcje branżowe Ogrzewnictwa i Wentylacji, Zaopatrzenia w wodę, Odpro- Uczestnicy jubileuszowej sesji naukowej w Ustce 11

13 stowarzyszenia naukowo-techniczne wadzania i unieszkodliwiania wód zużytych oraz Techniki sanitarnej wsi. W dniach maja 1976 roku Oddział zorganizował w Słupsku Ogólnopolską Konferencję nt. Odprowadzania i oczyszczania ścieków i odpadów z przemysłowych ferm inwentarskich w aspekcie ochrony środowiska. Przybyło na nią 350 (!) uczestników z 46 województw. Podczas spotkania wygłoszono 18 referatów problemowych, opracowanych przez naukowców z kilku uczelni technicznych i placówek naukowych w kraju oraz odbyły się pokazy urządzeń do oczyszczania ścieków, przywiezione przez zagranicznych producentów. Ogromny sukces imprezy sprawił, że kolejne konferencje i szkolenia organizowane w Słupsku zawsze cieszyły się dużym zainteresowaniem. Jeszcze tylko w 1976 roku słupski Oddział zorganizował 3 duże seminaria, w tym jedno wyjazdowe dla poznańskiego Oddziału PZITS. W czerwcu 1978 r. Zarząd Oddziału na prośbę prezydenta Słupska powołał zespół ekspertów do opracowania programu ochrony środowiska dla miasta na lata oraz zespół doradczy w zakresie ochrony środowiska. Przygotowany program został zatwierdzony przez Miejską Radę Narodową w listopadzie 1978 r. Na tej sesji MRN Słupski Oddział PZITS odznaczono medalem za całokształt działalności na rzecz rozwoju techniki sanitarnej i ochrony środowiska w Słupsku. Nawiązano współpracę z innymi oddziałami PZITS w kraju, wzajemnie wymieniano się doświadczeniami. Na spotkaniach, wystawach i pokazach pojawiły się firmy zachodnie m.in. z Niemiec i Norwegii. Bardzo aktywnie pracował w dalszym ciągu zespół ekspertów i doradców przy Prezydencie Słupska. Przez te wszystkie lata czynnie uczestniczyliśmy w życiu gospodarczym miasta i województwa. Rozwiązywaliśmy trudne problemy techniczne i z radością braliśmy udział w ważnych dla regionu wydarzeniach - przekazaniu do eksploatacji we wrześniu 1998 r. zmodernizowanej mechaniczno biologicznej oczyszczalni ścieków, czy w uroczystościach z okazji 100-lecia Wodociągów Słupskich we wrześniu 1999 r. mówi Wiesław Kowieski. W grudniu 1999 r. delegacja Słupskiego Oddziału PZITS uczestniczyła w obchodach 80-lecia PZITS w Warszawie. My natomiast byliśmy w trakcie przygotowań do sesji jubileuszowej z okazji XXV-lecia naszego Oddziału wspomina Iwona Żytka, członek Prezydium Oddziału. Obchody XXV-lecia Słupskiego Oddziału PZITS uświetnili swoją obecnością prof. Marek Roman - prezes ZG PZITS, Ryszard Paruszewski - Sekretarz Generalny Stowarzyszenia, przedstawiciele władz miejskich z Jerzym Mazurkiem, Prezydentem Słupska, RR NOT z prezesem Markiem Piniańskim. Uroczysta sesja naukowa odbyła się 19 maja 2000 r. w Ustce. To było podsumowanie naszej działalności na rzecz miasta i regionu mówi Iwona Żytka. Podczas uroczystości nasze stowarzyszenie otrzymało z rąk prof. M. Romana Złotą Odznakę PZITS, natomiast koleżanki i koledzy złote i srebrne odznaki PZITS oraz NOT-u. Kolejne lata, kolejni prezesi... To były dobre lata dla naszego stowarzyszenia, ludzie chcieli pracować, organizowaliśmy masę szkoleń, sesje naukowe, kolejne ogólnopolskie konferencje. Przyjeżdżało po kilkaset osób, zapraszaliśmy wybitnych naukowców z całego kraju. Słupskie Dni Techniki były w tym czasie wielkim wydarzeniem w mieście wspomina Zbigniew Has, prezes Oddziału PZITS w latach , dziś Honorowy Prezes Oddziału. 2 grudnia 1988 roku podczas obrad VII Walnego Zgromadzenia delegaci wybrali nowy Zarząd, któremu do dnia dzisiejszego przewodniczy Wiesław Kowieski. W grudniu 1988 roku Oddział liczył 488 członków zrzeszonych w 17 kołach zakładowych i terenowych oraz 27 członków zbiorowych. Kolejne lata były jednak trudniejsze, nie tylko dla naszej gospodarki. Zaczął się czas stowarzyszeniowej zapaści w kraju, upadało coraz więcej kół zakładowych, praktycznie przestali istnieć członkowie zbiorowi, nie było już tej aktywności społecznej i stowarzyszeniowej. To był najtrudniejszy okres w naszej historii. Jednak, mimo, iż wielu z nas nie mogło się znaleźć w zupełnie nowej sytuacji społeczno-gospodarczej, byliśmy najbardziej widoczną grupą kadry inżynierów i techników pracujących społecznie podkreśla Wiesław Kowieski. Lata 90-te to czas intensywnego wprowadzania w budownictwie nowych materiałów, technologii i urządzeń. Oddział organizował w tym czasie w miarę możliwości szkolenia, specjalistyczne sympozja i kursokonferencje. XXV-lecie Oddziału - Zbigniew Has, prezes Oddziału w latach (na zdjęciu w środku) w rozmowie z byłymi prezesami oddziału w Częstochowie XXV-lecie Oddziału od lewej: Antoni Bukowski, wiceprezes Oddziału, prof. Marek Roman, prezes ZG PZITS, Wiesław Kowieski, prezes Oddziału 12

14 stowarzyszenia naukowo-techniczne Dziś Oddział PZITS w Słupsku liczy 85 członków. Od 17 lat prezesem Oddziału jest Wiesław Kowieski, któremu w dowód uznania w ubiegłym roku podczas Nadzwyczajnego Posiedzenia ZG PZITS w Warszawie nadano tytuł Honorowego Członka PZITS. W Prezydium Zarządu zasiadają ponadto Kazimiera Kazimierczak-Petryk i Antoni Bukowski - wiceprezesi, Beata Bernas - sekretarz, Czesław Kopiniak, - skarbnik, Iwona Żytka i Stanisław Łach - członkowie. Ogromnym problemem wszystkich stowarzyszeń naukowo-technicznych w Polsce jest to, że nie przybywa im nowych, młodych członków. Młodzi ludzie nie chcą się angażować, mimo, iż zawsze przynależność do stowarzyszenia nobilitowała. Prof. Andrzej Królikowski, prezes PZITS, w wywiadzie zamieszczonym w Rynku instalacyjnym Nr 4/2005 ( Przed nami wiele zadań ) powiedział: W obecnej kadencji jednym z zadań jest wypracowanie takich form działalności Zrzeszenia, aby były atrakcyjne dla młodych ludzi i pozwalały im podnosić kwalifikacje oraz poszerzać wiedzę tak, aby być coraz bardziej konkurencyjnym na rynku usług lub doskonalić się w wykonywanych funkcjach. Nowy Zarząd Główny PZITS pracuje nad nakreśleniem szczegółowego planu działania stowarzyszenia, w oddziałach odbywa się szereg spotkań i konsultacji. Mocną stroną słupskiego Oddziału zawsze było organizowanie krajowych i regionalnych imprez Prof. Marek Roman, prezes ZG PZITS, odznacza Kazimierę Kazimierczak-Petryk złotą odznaką PZITS. Obok (z lewej) Iwona Żytka. technicznych i naukowo-technicznych, w tym konferencji cieszących się dużym uznaniem w środowisku zawodowym związanym z inżynierią sanitarną, zarówno wśród projektantów, wykonawców, producentów, jak i pracowników nauki. Gościliśmy w Słupsku naukowców, którzy byli największymi autorytetami w branży, z referatami przyjeżdżali do nas profesorowie z wszystkich uczelni technicznych w kraju podkreśla Wiesław Kowieski. Chcemy utrzymać tę chlubną tradycję, ściśle współpracujemy z RR NOT w Słupsku. Wiele imprez w mieście ma już swoją historię i program na kolejne lata. Ale są również nowe inicjatywy. Maryla Pacholczyk Zdjęcia: Archiwum PZITS, do druku przygotował Bartosz Arszyński Hevelianum - Ekologiczne Miasteczko Nauki Gdańskie Hevelianum, to program powołania do 2011 roku Pomorskiego Ośrodka Prezentacji Nauki i Techniki na terenie XIXwiecznego fortu Grodzisko.Będzie to park nauki i technologii, nie mający swego odpowiednika w Polsce, gdzie dzieci i młodzież będą mogły doświadczyć zjawisk przyrodniczych i fizycznych. Miejsce realizacji programu jest szczególne, ponieważ tak twierdza, jak i fortyfikacje, mogą zdecydować o wpisaniu Gdańska na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W dziejach miasta fortyfikacje były jego największą inwestycją. Stanowią one unikatowy zabytek, ze względu na skalę, różnorodność obiektów i stan zachowania. Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o.w lipcu 2004r. podpisała list intencyjny w sprawie współpracy w realizacji Programu Hevelianum z miastem Gdańsk. Projekt oparty na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii dotyczy koncepcji Autonomicznego Systemu Grzewczego (ASG) zasilania Zespołu GRODZISKO w Gdańsku z wykorzystaniem energii odnawialnej. Zadanie to będzie realizowane na terenie Parku Kulturowego Fortyfikacji Miejskich Twierdza Gdańsk. System grzewczy rewitalizowanej Twierdzy Gdańsk, oprócz funkcji użytkowej będzie również służył celom demonstracyjno edukacyjnym związanym z promocją energii odnawialnej. Projekt techniczny wykona firma Euro- Pompy Ciepła. Partnerem finansowym będzie Polskie Stowarzyszenie Pomp Ciepła współpracujące z Instytutem Maszyn Prze- pływowych PAN w Gdańsku. W projekcie tym Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. będzie występowała jako partner zapewniający dostawę ekologicznego paliwa jakim jest gaz ziemny. Zgodnie z opracowaną koncepcją autonomicznego systemu grzewczego z wykorzystaniem energii odnawialnej i kogeneracji zapotrzebowanie gazu ziemnego na potrzeby Grodziska wynosi 30m 3 /h. Gaz ziemny będzie wykorzystywany jako paliwo na potrzeby agregatu zastosowanego w rewitalizowanym budynku Kaponiery Południowej oraz Koszar Schronowych a także do zaopatrzenia kondensacyjnych kotłów gazowych o mocy 30 kw, które będą służyć do pokrycia zapotrzebowania na moc szczytową oraz będą pełnić funkcję awaryjnych źródeł ciepła. b. Za drzewami, za dworcem PKS w Gdańsku, znajduje się fort Grodzisko, przyszła siedziba Hevelianum Fot. A. Filipkowski 13

15 EDUKACJA Uczniowie słupskiej budowlanki wśród zwycięzców olimpiad zawodowych! Tomasz Lipiński, uczeń klasy maturalnej Zespołu Szkół Ponadpodstawowych nr 2 im. Inżynierów Polskich w Słupsku został laureatem centralnego etapu XVIII Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Budowlanych. Finał konkursu odbył się w dniach kwietnia 2005 r. w Poznaniu. W XVIII Olimpiadzie, której głównym organizatorem jest Politechnika Warszawska a patronem Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu oraz Ministerstwo Infrastruktury, wystartowało 4200 uczniów ze 139 szkół. Do zawodów centralnych zakwalifikowano 71 osób. Laureaci i finaliści zawodów centralnych mają otwarte drzwi na wydziałach budowlanych wszystkich uczelni technicznych w kraju. Zdecydowałem się na budownictwo na Politechnice Gdańskiej powiedział szczęśliwy Tomasz Lipiński. Przygotowania do udziału w olimpiadzie zawodowej wymagały ogromnego wysiłku a także odporności psychicznej, bo konkurencja była ostra. Pytania znacznie przekraczały podstawowy program nauczania. Cieszę się, że byłem tak dobrze przygotowany. Przede mną jeszcze tylko... matura Uczniowie słupskiej budowlanki w ciągu ostatnich ośmiu lat zdobywali tytuły finalistów. Tomek jest naszym pierwszym laureatem - mówi opiekunka ucznia mgr inż. Agnieszka Łuszkiewicz. Zakres tematyczny olimpiady był bardzo szeroki od materiałoznawstwa poprzez projektowanie architektoniczne i konstrukcyjne, wykonawstwo i organizację robót, posługiwanie się dokumentacją techniczną, kosztorysowanie, eksploatację obiektów budowlanych, aż po podstawy działalności gospodarczej. Od uczestników wymaga się pogłębionej wiedzy teoretycznej i praktycznych Laureat XVIII Olimpiady Tomasz Lipiński z opiekunką Agnieszką Łuszkiewicz i przewodniczącą Komitetu Głównego OWiUB Anną Jankowską (z lewej) umiejętności budowlanych. Ważne jest również to, by na bieżąco śledzili literaturę techniczną. Cieszymy się, że nasi maturzyści mogą korzystać ze szkoleń organizowanych przez Izbę w Słupsku. W pytaniach finałowych Tomek mógł się wykazać wiedzą na temat dokumentacji technicznej, zdobytą właśnie podczas szkolenia. Dla młodego człowieka olimpiada zawsze jest mobilizacją do zdobywania wiedzy wykraczającej poza podstawowy program nauczania, sprawdzenia się, poznania swoich możliwości i porównania ich z innymi. Kolejne sukcesy słupskiej budowlanki... Mateusz Grzybowski, uczeń klasy III zajął II miejsce w IV edycji Konkursu Młode Talenty EUROTALENT Konkurs - organizowany przez Środkowopomorską Radę FSNT NOT w Koszalinie przy współudziale Politechniki Koszalińskiej i Regionalnej Rady NOT w Słupsku, pod honorowym patronatem Rektora Politechniki Koszalińskiej i Zachodniopomorskiego Kuratora Oświaty - podsumowano uroczyście 6 maja br. podczas XXXVII Pomorskich Dni Techniki w Koszalinie. Mateusz Grzybowski otrzymał nagrodę Prezydenta Miasta Słupska za pracę Koncepcja architektoniczna Młodzieżowego Domu Kultury. Do konkursu zgłoszono również prace tegorocznych maturzystów Macieja Kudrymskiego i Zbigniewa Ostapiuka Audyt energetyczny domu jednorodzinnego oraz pracę Marcina Labuna i Radosława Polaka Adaptacja obiektów szkolnych ZSP nr 2 w Słupsku dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Dariusz Duda, dyrektor Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Inżynierów Polskich w Słupsku odebrał podczas uroczystości nagrodę specjalną dla szkoły zaszczytny tytuł Aktywnej szkoły. Gratulujemy! Od lewej: Anna Sadlak - z-ca dyr. Wydziału Oświaty UM w Słupsku, nagrodzony uczeń Mateusz Grzybowski, nauczycielka Agnieszka Łuszkiewicz, Dariusz Duda - dyrektor szkoły z pucharem i Mieczysław Gawryś kierownik szkolenia praktycznego w szkole. Maryla Pacholczyk Zdjęcia Jerzy Grzybowski i archiwum szkolne, do druku przygotował Bartosz Arszyński 14

16 edukacja Nowości wydawnicze Błędy budowlane jak ich uniknąć Moment odsłoniecia tablicy. Od lewej stoją: Ryszard Kwiatkowski, Dariusz Duda, Wiesław Kowieski Pamięci polskich inżynierów To był pomysł naszych uczniów, ubiegłorocznych absolwentów dwóch klas o profilu budowlanym. Postanowili zostawić w szkole trwałą pamiątkę i ufundowali marmurową tablicę z nazwiskami sześciu wielkich polskich uczonych Feliksa Jasińskiego, Ernesta Malinowskiego, Kazimierza Gzowskiego, Bronisława Rymkiewicza, Rudolfa Mierzejewskiego i Edmunda Obiały. To był ich wybór. Nie mieliśmy do tej pory okazji, żeby uroczyście odsłonić tablicę, dlatego robimy to dzisiaj, 21 marca w drugą rocznicę nadania szkole imienia Inżynierów Polskich. Mam nadzieję, że takie uroczyste chwile staną się naszą nową tradycją powiedział Dariusz Duda, dyrektor Zespołu szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Słupsku. Podczas uroczystości odsłonięcia tablicy poświęconej polskim inżynierom obecny był Wiesław Kowieski, wiceprzewodniczący Pomorskiej Izby oraz Ryszard Kwiatkowski, wiceprezydent Słupska a jednocześnie członek Rady POIIB. Cieszymy się, że młodzież potrafi zauważyć i docenić zasługi polskich inżynierów - budowniczych kolei transsyberyjskiej, portu w Gdyni, w Manaus i w Chicago. To nasza historia i nasz udział w rozwoju światowej myśli technicznej podkreślił podczas spotkania Wiesław Kowieski. Podczas uroczystości podsumowano również szkolny konkurs na najciekawszą wystawę prezentującą sylwetki i osiągnięcia wybranych inżynierów polskich. Przedstawiciele Pomorskiej Izby weszli w skład jury konkursu. Izba ufundowała cztery nagrody rzeczowe dla autorów najciekawszej ekspozycji. Maryla Pacholczyk Fot. Bartosz Arszyński Często zaczynając nową inwestycję budowlaną zastanawiamy się jak zrealizować ją bez wad i usterek. Czasem błędy ujawniają się dopiero podczas eksploatacji. Z myślą o budownictwie bez wad Wydawnictwo VERLAG DASCHÖFER przygotowało comiesięczny serwis informacyjny Błędy budowlane wskazówki dla projektantów i wykonawców. Ta nowość wydawnicza skierowana jest do projektantów i wykonawców, a także do wszystkich osób zajmujących się zawodowo budownictwem. Comiesięczny serwis dostarczy Państwu bieżących informacji z dziedziny błędów budowlanych. Tematyka informatora obejmuje przedstawienie aktualności branżowych, zagadnień prawnych oraz prezentację technologii budowlanych pod kątem eliminowania usterek. Szersze omówienie poszczególnych zagadnień znajduje się w części poświęconej tematowi miesiąca. Prezentowane są konkretne i praktyczne rozwiązania, plany oraz techniki budowlane. Na łamach serwisu otrzymają Państwo odpowiedzi na przesłane do Wydawnictwa pytania. Zachęcamy Państwa do współtworzenia informatora poprzez proponowanie tematów oraz ogłaszania problemów z jakimi spotykaja się Państwo w pracy zawodowej. * * * Przepisy prawne oraz wytyczne normowe, regulujące pracę branzy budowlanej, ulegaja częstym zmianom, co dało się zauważyć zwłaszcza w ciągu ostatnich kilku miesięcy. Poza nowelizacja Prawa budowlanego, czy nową ustawą o materiałach budowlanych, w życie weszły także liczne rozporzadzenia, a wiele jest w fazie projektowej. Praktycy budowlani, wykonując swoją pracę, muszą posługiwać się wytycznymi z różnych źródeł, uwzględniając zarówno zmiany w prawie, jak i wskazówki zawarte w Polskich Normach Aby ułatwić Państwu pracę i zaoszczędzić Państwa czas, Wydawnictwo VERLAG DASCHÖFER przygotowało dla Państwa publikację: Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Poradnik projektanta, kierownika budowy i inspektora nadzoru Posiadając tę książkę, będziecie Państwo pewni, iż wytyczne, którymi się kierujecie, są zgodne z najnowszymi wymogami Polskich Norm i aktów prawnych! Forma segregatora z wymiennymi kartkami, aktualizowanego co kwartał, zapewni Państwu dostęp do bieżących informacji. Wiesław Kowieski wręcza nagrody ufundowane przez POIIB autorom najciekawszych ekspozycji 15

17 konferencja CURE Podchwycenie i wzmocnienie fundamentów kościoła św. Jana w Gdańsku metodą iniekcji strumieniowej Prof. Dr hab. inż. Michał Topolnicki Politechnika Gdańska i Keller Polska Sp. z o.o. Początki budowy kościoła św. Jana w Gdańsku sięgają XIV wieku. W obecnym kształcie kościół (Zdj. 1) jest trójnawową konstrukcją murowaną, z krzyżowymi sklepieniami żebrowymi o bogatym gwiaździstym rysunku. Sklepienia i drewniany dach oparte są na ścianach zewnętrznych, murowanych z cegły robionej ręcznie, o wiązaniu gotyckim, oraz na dwóch rzędach filarów. Od strony zachodniej budowla zwieńczona jest wieżą, która stanowi oddzielny element konstrukcyjny. Od strony wschodniej ściana poprzeczna podparta jest czterema przyporami i zakotwiona górą układem stalowych ściągów. Rys. 2 Początkowa konstrukcja fundamentów pod filarami kościoła ( 1- cegły i zaprawa wapienna, 2- małe kamienie, kawałki cegły, zaprawa wapienna, 3- kamienie bez zaprawy, 4- skrzynia drewniana, 5- kamienie z gliną), Bukowski (1948). Zdj. 1 Widok kościoła św. Jana w Gdańsku od strony zachodniej Rys. 3 Zmieniona konstrukcja fundamentów pod filarami kościoła ( 1- cegły i zaprawa wapienna, 2- głazy i zaprawa 16

18 konferencja CURE W swojej kilkusetletniej historii kościół św. Jana był wielokrotnie przebudowywany, niszczony oraz podlegał procesowi degradacji na skutek nadmiernego osiadania fundamentów, szczególnie po stronie wschodniej, która znajduje się blisko kanału Motławy. Długotrwałe osiadanie wiązało się z posadowieniem budowli na słabych gruntach oraz z niedostosowaniem fundamentów do warunków gruntowych i działających obciążeń. W miejscu budowy kościoła występują w podłożu warstwy torfów i namułów. Są to, jak wiadomo, grunty bardzo ściśliwe. Posadowienie w takich warunkach ciężkiej budowli było dużym wyzwaniem dla budowniczych kościoła, zważywszy na ograniczone możliwości wykonywania fundamentów głębokich, zwłaszcza poniżej poziomu wody gruntowej. Budowę fundamentu rozpoczynano od wykopu, który mógł dojść jedynie do poziomu wody gruntowej ponieważ sposoby lokalnego odwodnienia nie były wówczas znane. W przypadku jeżeli na dnie wykopu znajdowano bardzo słabe grunty, układano obramowanie z belek lub desek drewnianych i wypełniano środek fundamentu kamieniami i żwirem oraz słabą zaprawą i gliną, co powodowało częściowe wypieranie gruntów organicznych i zagłębianie podstawy fundamentu w podłoże (rys. 2). Ten sposób posadowienia nie wyeliminował niestety dalszych osiadań i kłopotów z posadowieniem kościoła, na co wskazują liczne zapisy w zachowanych dokumentach kościelnych. W XVII wieku bezpieczeństwo kościoła zostało poważnie zagrożone. Z tego powodu w latach podjęto niezwykle ryzykowne i niespotykane jak na te lata działania naprawcze, które polegały m.in. na całkowitej wymianie fundamentów pod obciążonymi filarami. Nowe fundamenty posadowiono głębiej niż pierwsze. Bale dębowe ułożono na materacu faszynowym oraz nadbudowano głazami polodowcowymi powiązanymi zaprawą wapienną z drobnymi kamieniami (rys. 3). Elementy drewniane znaleziono także w 1995 roku pod niektórymi ścianami. Ocenia się, że w trakcie swego istnienia kościół osiadł około 75 cm. Szczególnie duże osiadania wystąpiły pod filarami oraz we wschodniej części kościoła. Ściana wschodnia uległa znacznemu wychyleniu od pionu, wynoszącemu obecnie około 140 cm. Sześć filarów we wschodniej części kościoła doznało dużych przemieszczeń Rys. 4 Pęknięta podstawa filara we wschodniej części kościoła (na spodzie fundamentu widoczne górne głazy polodowcowe) poziomych, dochodzących do cm, oraz uległo niebezpiecznemu wyboczeniu. Po II wojnie światowej kilkakrotnie próbowano powstrzymać proces dalszego osiadania fundamentów kościoła, głównie filarów, który nasilił się w związku ze zmianami poziomu wody gruntowej w tej części miasta. Zabiegi te okazywały się jednak mało skuteczne. Zaobserwowano również pękanie podstaw filarów, prawdopodobnie rozrywanych przez znajdujące się poniżej głazy narzutowe, działające jak klin (rys. 4). Prace remontowe, podjęte w 1994 roku w związku z planem przekształcenia kościoła w Centrum Kultury i Edukacji Teatralnej, rozpoczęto od wzmocnienia posadowienia fundamentów ścian i filarów we wschodniej części kościoła za pomocą iniekcji strumieniowej. Ważnymi Rys. 5 (a) Rzut fundamentów wschodniej części kościoła św. Jana, (b) szczegół rozmieszczenia elementów sektorowych pod zewnętrzną ścianą nośną. 17

19 konferencja CURE Rys. 6 Pustki i szczeliny wewnątrz kamiennej podstawy filara. kryteriami wyboru tej technologii wzmocnienia, oprócz podstawowych wymogów bezpiecznego i skutecznego wykonania prac oraz konkurencyjnego kosztu robót wzmacniających, było spełnienie warunku możliwie jak najmniejszej ingerencji w zabytkową substancję kościoła oraz zapewnienie wzmocnienia nie tylko samego podłoża ale również spękanych fundamentów. Technologia iniekcji strumieniowej Iniekcję strumieniową (ang. jet grouting) opracowano i zastosowano po raz pierwszy w Japonii. W roku 1970 roku zgłoszono w japońskim urzędzie patentowym pomysł na technologię wykonywania podziemnych kolumn, polegającą na wstrzykiwaniu w grunt substancji wzmacniającej za pomocą skoncentrowanego strumienia pod ciśnieniem 350 at. W Europie iniekcja strumieniowa pojawiła się początkowo we Włoszech (1974) oraz rozwinęła w roku 1979 głównie w Niemczech, gdzie firma Keller wprowadziła nazwę Soilcrete, pochodzącą od połączenia angielskich słów: soil=grunt i concrete=beton. Nazwa Soilcrete bardzo trafnie określa zeskaloną mieszaninę gruntu i zaczynu cementowego, a więc cementogrunt jaki powstaje w podłożu po zastosowaniu iniekcji strumieniowej. Przed przekształceniem w cementogrunt struktura gruntu zostaje rozluźniona w wyniku oddziaływania silnego strumienia, o prędkości wylotowej przy dyszy ponad 100 m/s.jednocześnie pozostałe cząstki gruntu, wymieszane z zaczynem cementowym przy udziale silnej turbulencji, wypełniają wyciętą przestrzeń w podłożu. Nadwyżka powstałej mieszaniny wypływa na powierzchnię przez pierścieniową szczelinę wokół żerdzi wiertniczej. Zasięg oddziaływania strumienia tnącego zależy od rodzaju gruntu oraz zastosowanego wariantu technologii i wynosi od 0,6 do około 4 m (super jet), mierząc w średnicy. Kolumny o średnicach powyżej 2 m stosuje się jednak wyłącznie w specjalnych zastosowaniach. Po związaniu cementogrunt uzyskuje odpowiednie właściwości wytrzymałościowe, które uwzględnia się w obliczeniach statycznych. Warto zwrócić uwagę, że w praktyce budowlanej spotkać się można również z potoczną nazwą iniekcja wysokociśnieniowa zamiast iniekcja strumieniowa, co uzasadniane jest wysokim ciśnieniem roboczym iniekcji. Nazwa ta jest jednak mało precyzyjna i może wprowadzać w błąd. Główna różnica między iniekcją klasyczną a strumieniową polega bowiem nie na zastosowaniu wyższego ciśnienia iniekcji, jak sugeruje potoczna nazwa, lecz na wywołaniu zupełnie innego mechanizmu powstawania zeskalonego gruntu. Dzięki temu i w odróżnieniu od klasycznej iniekcji, technologia iniekcji strumieniowej może być z powodzeniem zastosowana zarówno Rys. 7 Rozmieszczenie kolumn, półkolumn i lameli iniekcyjnych pod fundamentem filara C7. w gruntach rozdrobnionych jak i spoistych oraz organicznych, a więc w podłożu uwarstwionym. W zależności od zadania, cementogrunt może działać w podłożu jako materiał wzmacniający lub uszczelniający. Często wykorzystuje się również obie właściwości jednocześnie, co jest dodatkową zaletą tej technologii. Wytrzymałość cementogruntu zależy od rodzaju gruntu i zawartości cementu w mieszaninie. Uzyskiwane wytrzymałości mieszczą się w granicach od około 1 do około 25 MPa, przy czym najniższe wartości uzyskuje się przy domieszce gruntów organicznych i ilastych a najwyższe przy udziale piasku i żwiru. Podwyższoną wodoszczelność cementogruntu osiąga się przez zastosowanie zaczynów o odpowiednim składzie, z dodatkiem np. bentonitu lub mączki wapiennej. Iniekcję strumieniową można wykonywać w trzech podstawowych wariantach, przy czym o wyborze najodpowiedniejszego wariantu decydują warunki gruntowe, geometria brył i wymagania jakościowe. Wariant pojedynczy (S) wykorzystuje strumień zaczynu cementowego, o ciśnieniu przy pompie MPa., do równoczesnego rozluźnienia i cementowania gruntu. W wariancie podwójnym (D), dla wzmocnienia skuteczności rozluźniania i zwiększenia zasięgu cementowania, strumień zaczynu otulony jest powietrzem, które wydostaje się pod ciśnieniem z pierścieniowej dyszy. Wariant potrójny (T) wykorzystuje do rozluźnienia gruntu strumień wody, o ciśnieniu przy pompie MPa., otulony sprężonym powietrzem. Przez dodatkową dyszę, znajdującą się poniżej dyszy wodnej, podawany jest równocześnie zaczyn 18

20 konferencja cure Rys. 8 Obserwowane osiadanie reperów kontrolnych pokazanych na rys. 2a w czasie robót iniekcyjnych oraz po ich zakończeniu (pomiary wykonane przez prof. A. Żurowskiego z zespołem w latach , Politechnika Gdańska, Wydział Inż. Lądowej i Środowiska). cementowy pod ciśnieniem około 1,5 MPa. Istnieje też możliwość pracy bez otulenia powietrzem. Stacja robocza iniekcji strumieniowej składa się z mieszalników, zbiorników, agregatu i zestawu pomp. Urządzenia stacji połączone są wiązką węży i przewodów elektrycznych z wiertnicą. Wysokość wiertnicy jest dobierana do potrzeb i może wynosić od 2 m, przy pracy w piwnicach, do około 35 m przy robotach w miejscu wolnym od przeszkód. Punkty wiertnicze znajdują się zwykle w wąskich rowkach, w których umieszcza się pompy zasysające wymywany urobek, tj. twardniejąca z czasem mieszaninę wody, gruntu i cementu, pompowaną do osadników lub zbiorników. Bryły cementogruntu dają się dowolnie formować, poszerzać i łączyć, zarówno w stanie świeżym jak i po stwardnieniu. Kolejność wykonania można dostosować do specyfiki przedsięwzięcia budowlanego. Bryły powstają z połączenia podstawowych form geometrycznych, którymi są: kolumna, półkolumna (sektor) i lamela. Kolumnę formuje się przez jednoczesne podciąganie i obracanie żerdzi w jednym kierunku. Wyciąganie żerdzi ze sukcesywną zmianą kierunku obrotu w wybranym sektorze pozwala uzyskać np. ćwierć- lub półkolumnę. Jeżeli żerdź jest podciągana bez obrotu, to powstają wąskie elementy zwane lamelami, w zależności od liczby dysz pojedyncze lub podwójne (obustronne). Szeroka paleta możliwych do wykonania form przestrzennych umożliwia rozwiązanie wielu skomplikowanych problemów statycznych. Wzmocnienie fundamentów wschodniej części kościoła Opracowany i nadzorowany przez autora projekt zakładał podchwycenie i wzmocnienie fundamentów ścian nośnych i 6 filarów we wschodniej części kościoła poprzez układ kolumn sektorowych o kącie rozwarcia od 40 do 600, rozmieszczonych po obu stronach ścian (rys. 5), oraz kolumn o średnicy cm. Szczególnie trudne było wzmocnienie fundamentów filarów, które przenoszą znaczne obciążenia skupione. Ze względu na bardzo zły stan fundamentów filarów, w których stwierdzono obecność kawern i szczelin (rys. 6), oraz potrzebę zwiększenia współczynnika stateczności bocznej i konieczność bardzo wolnego przejmowania obciążenia zaplanowano nawet do 32 elementów wzmacniających, które objęły wykonanie lamel, półkolumn i kolumn (rys. 7). W pierwszym etapie wykonano wokół fundamentu filara ściankę z połączonych lamel, sięgającą do głębokości około 7.5 m poniżej poziomu posadzki, przechodzących górą w półkolumny dla otulenia fundamentu kamiennego. Ściany z cementogruntu, usytuowane równolegle do boków fundamentu, przejęły część obciążenia działającego na filar. Następnie przewiercono fundamenty kamienne. W otwory wpompowano pod ciśnieniem zaczyn cementowego, wypełniając w ten sposób istniejące szczeliny między kamieniami. Po wykonaniu iniekcji fundamentu wykonano główne kolumny nośne pod filarem. Roboty wykonała firma Keller. Użyto trzech rodzajów wiertnic: KB0, KB1 oraz Lumesa. Dużą wiertnicę KB0 zastosowano do prawie wszystkich robót we wnętrzu kościoła oraz przy wzmacnianiu ścian zewnętrznych. Przy użyciu małej wiertnicy, typu KB1, dokonano wzmocnienia fundamentów ścian w kaplicy św. Ducha oraz w piwnicy pod biblioteką. Natomiast prace w krypcie chrzcielnej, w pomieszczeniach kotłowni oraz przy ołtarzu wykonano za pomocą wiertnicy ręcznej Lumesa. W czasie całego cyklu robót i po ich zakończeniu prowadzono geodezyjną obserwację osiadania i przemieszczeń reperów kontrolnych zainstalowanych na podchwytywanych ścianach i filarach kościoła. Wyniki niemal 5-letnich obserwacji dla wybranych reperów, których lokalizację pokazano na rys. 5 a, przedstawiono na rys. 8. W okresie prac, trwających około 100 dni, zanotowano niewielkie osiadania początkowe rzędu 7 mm dla ścian oraz około 11 mm dla dwóch głównych filarów, które podchwytywano bez dodatkowego podparcia tymczasowego. Należy zwrócić uwagę, że osiadania początkowe towarzyszą wszystkim sposobom podchwytywania istniejących fundamentów i wiążą się ze stopniowym przekazywaniem obciążenia na głębiej zalegające grunty nośne. W przypadku iniekcji strumieniowej są one przeważnie najmniejsze. W dalszej fazie obserwacji repery kontrolne wykazują wyraźną stabilizację osiadania. 19