Spis treści. II. Analiza zagrożeń zdrowotnych populacji województwa Stan zdrowia ludności i zagrożenia zdrowotne 52

Transkrypt

1 Spis treści I. Charakterystyka potencjalnych zagrożeń dla życia lub zdrowia mogących wystąpić na obszarze województwa, w tym analiza ryzyka wystąpienia katastrof naturalnych i awarii technicznych w rozumieniu przepisów o stanie klęski żywiołowej 3 II. Analiza zagrożeń zdrowotnych populacji województwa 52. Stan zdrowia ludności i zagrożenia zdrowotne 52 III. 2. Interwencje zespołów ratownictwa medycznego z podziałem na ich przyczyny 3. Hospitalizacje pacjentów w szpitalach z powodu wybranych przyczyn powodujących zagrożenie życia w roku Epidemiologia wybranych chorób zakaźnych w latach Liczba i rozmieszczenie na obszarze województwa jednostek systemu; Wykaz szpitalnych oddziałów ratunkowych 63 IV. 2. Rozmieszczenie na terenie województwa łódzkiego zespołów ratownictwa medycznego oraz rejony ich działania 3. Wykaz lotniczych zespołów ratownictwa medycznego stacjonujących w województwie łódzkim i województwach ościennych 4. Wykaz jednostek organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń niezbędnych dla ratownictwa medycznego Określenie lokalizacji centrów powiadamiania ratunkowego i obszarów przez nie obsługiwanych;

2 V. Sposób koordynowania działań jednostek systemu 79 VI. VII. VIII. IX. Sposób współpracy z organami administracji publicznej i jednostkami systemu z innych województw, zapewniający sprawne i skuteczne ratowanie życia i zdrowia, bez względu na przebieg granic województw Sposób współpracy jednostek systemu z jednostkami współpracującymi z systemem Opis struktury systemu powiadamiania o stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego w celu dokonania przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych zestawienia koniecznych łączy telekomunikacyjnych, zapewniających możliwość niezbędnych przekierowań połączeń z centrum powiadamiania ratunkowego do właściwych jednostek organizacyjnych Policji, PSP i pogotowia ratunkowego Kalkulacja kosztów działalności zespołów ratownictwa medycznego X. Postępowanie w przypadku zdarzenia radiacyjnego 72 2

3 I. Charakterystyka ogólna województwa Obszar, utworzonego z dniem stycznia 999 roku, województwa łódzkiego powstał w wyniku połączenia 69 gmin z terenu dawnych 8 województw. Aktualnie, region łódzki składa się z trzech powiatów grodzkich (m. Łódź, Skierniewice oraz Piotrków Trybunalski), 2 powiatów ziemskich oraz 77 gmin. Na jego obszarze znajduje się 5 92 miejscowości (dawniej 353 miejscowości wiejskie) i 42 miasta (dawniej 8 miast). Graniczy z sześcioma innymi województwami: mazowieckim, świętokrzyskim, śląskim, opolskim, wielkopolskim i kujawsko-pomorskim. Łączna powierzchnia województwa wynosi 8 29 km², co stanowi 5,8 % ogólnej powierzchni kraju (dawniej tylko 523,2 km²). Liczba mieszkańców województwa łódzkiego stanowi 2,63 mln (dawniej, mln), czyli 6,8% ludności kraju, z czego,7 mln to osoby mieszkające w miastach, natomiast 0,93 mln osób zamieszkuje tereny wiejskie. Gospodarka województwa to 73,7 tys. firm zatrudniających ok. 860 tys. osób (tj., odpowiednio w skali kraju, 7 i 6%). Na obszarze województwa łódzkiego, na bazie dotychczasowych komend rejonowych PSP i jednostek ratowniczo-gaśniczych, utworzono 22 komendy PSP (9 komend powiatowych i 3 komendy miejskie)... Położenie geograficzne Województwo łódzkie położone jest w centrum kraju na skrzyżowaniu głównych dróg komunikacyjnych, magistral kolejowych oraz kierunków tranzytowych z zachodu na wschód i z południa na północ Europy. Nowe województwo łódzkie położone jest generalnie na obszarze Niżu Środkowo-Polskiego, jedynie na południu występuje wąski pas wyżynny, 3

4 zaliczany do Wyżyn Polski Południowej. Obszar ten jest w obrębie terenów zurbanizowanych, w Okręgu Bełchatowskim oraz Tomaszowskim znacznie przeobrażony antropogenicznie poprzez działalność górniczą. W części północnej i środkowo-zachodniej rzeźba terenu województwa jest mało urozmaicona tworzą ją rozległe wysoczyzny i kotliny polodowcowe, z wyróżniającą się Pradoliną Warszawsko-Berlińską. Na zachodzie województwa znaczące obniżenie tworzy dolina Warty. W obrębie części nizinnej, wyróżnić należy, w obszarze Niziny Południowo- Wielkopolskiej: Kotlinę Kolską (okolice Uniejowa), Sieradzką i Szczercowską oraz Wysoczyznę Łaską, Złoczewską i Wieruszowską. Natomiast na Nizinie Środkowo-Mazowieckiej leży: Równina Kutnowska i Łowicko-Błońska. Nizinę Południowo-Mazowiecką tworzą: Wzniesienia Łódzkie (Wyżyna Łódzka), Wysoczyzna Rawska i Bełchatowska oraz Równina Piotrkowska. Na obszarze Wyżyny Śląsko-Krakowskiej położona jest Wyżyna Wieluńska, a na Wyżynie Środkowo-Małopolskiej Wzgórza Radomszczańskie, Wyżyna Przedborska i Wzgórza Opoczyńskie. Wyróżnia się tu, w krajobrazie, Pasmo Przedborsko-Małogoskie fragment Gór Świętokrzyskich. Pod względem ukształtowania powierzchni, w części środkowej województwa charakterystycznym elementem rzeźby są wzgórza i pagórki zbudowane ze żwirów i piasków, ciągnące się południowo od Kamieńska (w tym sztuczna góra zwałowisko Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, wyrosłe na 80 m ponad poziom terenu), poprzez Borową Górę (276 m.n.p.m.), Tuszyn (288 m n.p.m.), Łódź (283 m n.p.m.), w kierunku Brzezin i Rawy Mazowieckiej. Na północny wschód od Łodzi, w tzw. strefie krawędziowej Wzniesień Łódzkich, występuje bardzo urozmaicona rzeźba terenu. Obszar najniżej położony w województwie występuje w dolinie Bzury, w łowickim (76 m n.p.m.). 4

5 Zupełnie odmienny typ krajobrazu występuje w południowej części regionu łódzkiego. Urozmaiconą rzeźbę ma Wyżyna Wieluńska (264 m.n.p.m.) i Wzgórza Radomszczańskie, gdzie najwyższymi punktami są: Góra Chełmo (323 m n.p.m.), zbudowana z utworów jurajskich i kredowych oraz najwyższa w województwie, jurajska kopuła Góry Bukowej (346 m. n.p.m.) w paśmie Przedborsko-Małogoskim. Doliny głównych rzek obszaru województwa łódzkiego tworzą malownicze przełomy, Warty pod Działoszynem w tzw. Łuku załęczańskim a Pilicą koło Przedborza, Sulejowa i Inowłodza. Obszar województwa łódzkiego jest umiarkowanie zasobny w surowce mineralne. Ich zaleganie i wydobycie skupia się w obszarze Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowego (węgiel brunatny), Tomaszowskim Okręgu Surowców Mineralnych, w rejonie Działoszyn Radomsko, w sąsiedztwie Łodzi (Nowoslona) i Łowicza (Domaniewice Czatolin), gdzie wydobywa się pospółkę, oraz w okolicy Wielunia, gdzie zalegają bogate złoża surowców dla ceramiki czerwonej..2. Dane demograficzne Poniższa tabela przedstawia powierzchnię oraz ilość mieszkańców w poszczególnych powiatach w 2005 roku. Lp. Nazwa powiatu Powierzchnia (w km²) Ludność Ludność na km². Bełchatowski , 2. Brzeziński ,2 3. Kutnowski , 4. Łaski ,6 5. Łęczycki ,2 6. Łowicki ,6 7. Łódzki Wschodni Opoczyński ,9 9. Pabianicki ,7 0. Pajęczański ,5 5

6 . Piotrkowski , 2. Poddębicki , 3. Radomszczański ,6 4. Rawski ,6 5. Sieradzki ,3 6. Skierniewicki , 7. Tomaszowski , 8. Wieluński ,4 9. Wieruszowski ,6 20. Zduńskowolski ,7 2. Zgierski ,2 22. m. Łódź , 23. m. Piotrków , Trybunalski 24. m. Skierniewice Poz. 22, 23, 24 stanowią miasta na prawach powiatu. Gęstość zaludnienia powiatów waha się od 48, osób/km² w powiecie poddębickim, do 2602, osób/km² w m. Łodzi. W ogólnej liczbie ludności województwa przeważają kobiety. Stanowią one 52,3% ludności województwa. Na 00 mężczyzn przypadało w 2005 roku 0 kobiet. Najwyższy wskaźnik (9,0) występował w m. Łodzi, najniższy natomiast w powiecie pajęczańskim i piotrkowskim (0,0). Największą liczbę mieszkańców (z wyłączeniem powiatu m. Łódź, który miał mieszkańców) posiadają powiaty: zgierski (60.728), tomaszowski (2.59), sieradzki (2.260), pabianicki (9.72) i radomszczański (9.23). Do powiatów z liczbą ludności powyżej 00 tys. należy również powiat bełchatowski (2.548) i kutnowski (04.594). Najmniej ludności posiadają powiaty: brzeziński (30.60), skierniewicki (37.888), wieruszowski (42.35) i poddębicki (42.359). W miastach w 2005 roku mieszkały osoby, co stanowi 64,6 % ludności województwa. Spośród powiatów ziemskich najwyższy odsetek ludności miejskiej posiadają powiaty: pabianicki (74,8%), zgierski 6

7 (73,6%), zduńskowolski (68,7%), bełchatowski (62,5%), kutnowski (58,7%) i tomaszowski (55,2%). W pozostałych powiatach przeważa ludność wiejska. Mieszkańcy wsi stanowią 35,4% ludności województwa. Najwyższy odsetek ludności wiejskiej posiadają powiaty: skierniewicki (00%), piotrkowski (93,0%), wieruszowski (79,3%), pajęczański (75,7%) i poddębicki (74,8%) i łęczycki (7,%). W roku 2005 na terenie województwa odnotowano urodzeń żywych, tj. o 3 mniej niż w 2004 roku. W 2005 r. w województwie łódzkim różnica pomiędzy liczbą zgonów, a liczbą urodzeń żywych wynosiła (-8.669), z tego: w miastach (-5.74), na wsi (-2.928). Ujemny przyrost naturalny jest konsekwencją nadwyżki zgonów nad liczbą urodzeń. Tylko w 3 powiatach (bełchatowskim, opoczyńskim i m. Skierniewice) odnotowano dodatni przyrost naturalny, co oznacza, że liczba urodzeń przewyższa w tych powiatach liczbę zgonów. Najniższy, ujemny przyrost naturalny występuje na terenie m. Łodzi (-6, na 000 ludności). W strukturze ludności województwa według wieku w 2005 roku obserwuje się niewielki wzrost ludności w wieku produkcyjnym i w wieku poprodukcyjnym w stosunku do roku Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w 2005 r. wynosił 7,25% (rok ,7%). Tendencja ta jest konsekwencją starzenia się społeczeństwa. Pomimo wzrostu liczby ludzi starszych i malejącej liczby urodzeń stale jednak przeważa procent ludności w wieku przedprodukcyjnym nad odsetkiem ludności w wieku poprodukcyjnym. W roku 2005 różnica ta wynosiła osoby..3. Opady atmosferyczne Mapa sum rocznych opadów, obliczonych na podstawie okresu 39 letniego wyraźnie ukazuje uprzywilejowanie południowej i południowo wschodniej części województwa łódzkiego, gdzie roczna suma opadów 7

8 kształtuje się w okolicach 600 mm. Północna i północno zachodnia część województwa łódzkiego cechuje się rocznymi sumami opadów w granicach mm. Ujemny klimatyczny bilans wodny rozumiany jako różnica między sumą opadów a różnicą wody parującej z powierzchni ziemi jest w tym rejonie zjawiskiem trwałym i występującym od dawna. Pogłębiający się niedobór jest prawdopodobnie skutkiem niewłaściwego gospodarowania (wylesienie, zła melioracja). Naturalna zmienność opadów rocznych jest największa w dorzeczu Bzury, najmniejsza natomiast w południowej części województwa. Najbardziej narażone na suszę są tereny położone na północ od Łodzi. W województwie łódzkim jest przeciętnie 56 dni z opadem, ale tylko w ciągu 00 dni suma dobowa jest wyższa od mm. Dni z dobowym opadem wyższym niż 0 mm jest w roku zwykle około 2 i zdarzają się one zazwyczaj w lecie. Opad w postaci stałej (śnieg) pada przeciętnie w ciągu dni. Średnio w roku jest 20 dni z burzą, grad pada 2-3 razy w roku, szadź obserwuje się 2-4 razy w ciągu zimy, a gołoledź -2 dni w ciągu roku..4. Warunki anemometryczne W skali całego roku przeważają wiatry zachodnie (prawie wszędzie powyżej 20% częstości) i południowo zachodnie (0-2 %). Względnie często powietrze napływa do nas ze wschodu (ponad 0 % czasu) oraz z południowego wschodu. Istnieją wyraźne prawidłowości sezonowej zmienności warunków cyrkulacji, które znajdują wyraz w postaci charakterystycznego rytmu zmian w biegu rocznym. Na wszystkich stacjach zaznacza się wzrost częstości wiatrów z sektora północnego w miesiącach wiosennych a spadek częstości w jesieni. Wiatry wschodnie najczęściej zdarzają się wiosną i jesienią, ale występują w ciągu całego roku. Średnia roczna prędkość wiatrów na większości stacji jest niższa od 3 m/s a na stacji Łódź - Lublinek wyższa nawet od 4m/s. Istotną cechą warunków anemometrycznych na całym obszarze województwa jest niezbyt częste 8

9 występowanie bardzo silnych wiatrów. Prędkości wiatrów powyżej 20m/s zdarzają się sporadycznie (prędkość średnia w ciągu 0 min.). Znacznie częściej występują duże prędkości wiatru w porywach, a wyjątkowo zdarzać się mogą nawet lokalne trąby powietrzne, związane z chmurami burzowymi i obejmujące bardzo ograniczone obszary..5. Warunki termiczne Średnie roczne temperatury powietrza obliczone na podstawie wieloletnich danych wahają się w granicach 7,6 8 o C. Najniższe wartości w zimie notowane są we wschodniej części województwa, nieco cieplej jest na krańcach zachodnich. W lecie zróżnicowanie przestrzenne województwa jest pomijalnie małe. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zauważa się wyraźną tendencję do obniżania się temperatury okresu letniego a jednocześnie wzrostu średniej temperatury okresów zimowych. Szczególną osobliwością klimatyczną Polski jest duża zmienność warunków termicznych okresu zimowego. Znajduje to wyraz w postaci szczególnie dużych wartości odchylenia standardowego temperatury miesięcy zimowych, nieporównanie większych aniżeli w okresie letnim. Inną z cech tej zmienności jest występowanie przemiennie zim ciepłych z zimami chłodnymi. W odstępach na ogół kilkuletnich zdarzają się zimy szczególnie surowe. Osobliwością klimatu jest możliwość występowania ostrych fal mrozu w marcu, kwietniu lub nawet w maju, co powoduje duże straty w rolnictwie i sadownictwie. Absolutne maksima temperatury w województwie łódzkim przekraczają 36 C, a temperatury najniższe 30 C. Dni gorących z najwyższą temperaturą w ciągu dnia powyżej 25 C jest przeciętnie 34 37, a dni upalnych, w których najwyższa temperatura przekracza 30 C jest zwykle w roku 5-6. Dni bardzo mroźnych, kiedy najwyższa temperatura w ciągu doby nie przekracza 00 C jest przeciętnie 2-2,5 a dni mroźnych, kiedy temperatura w ciągu całej doby nie jest wyższa niż 0 C jest przeciętnie około 40. Liczba dni z temperaturą 9

10 ujemną wynosi około 25, przy czym dni takie występować mogą już we wrześniu, a na wiosnę jeszcze w maju. Na terenie województwa najbardziej zróżnicowana jest długość okresu zimowego..5. Zagospodarowanie przestrzenne Na terenie województwa znajdują się 42 miasta oraz ponad 5 tysięcy wsi. W województwie działa ponad 8 tysięcy podmiotów gospodarczych, w tym ponad 500 przedsiębiorstw zagranicznych. Ustalono, że w województwie zlokalizowane są między innymi następujące charakterystyczne obiekty: - budynki administracyjno-biurowe wysokie i wysokościowe 64 obiekty, - budynki hotelowe wysokie i wysokościowe 4 obiekty, - budynki mieszkalne wysokie i wysokościowe 764 obiekty, - stacje paliw i gazu płynnego 87 obiekty, - bazy i rozlewnie gazu płynnego 26 obiektów..6. Przemysł Struktura przemysłu województwa łódzkiego mierzona zatrudnieniem wskazuje, że na tym obszarze do wiodących dziedzin przemysłu należą w kolejności: przemysł lekki, przemysł elektromaszynowy, przemysł spożywczy, przemysł chemiczny, przemysł paliwowo energetyczny. Przemysł skupiony jest w największych ośrodkach, przy czym w poszczególnych powiatach mają tu przewagę następujące grupy przemysłu: 0

11 . Łódzkiej aglomeracji miejskiej (Pabianice, Zgierz, Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki, Ozorków, Brzeziny, Koluszki, Głowno) przemysł lekki, bawełniany, wełniany, dziewiarski, art. dekoracyjnych, odzieżowy, tkanin technicznych, itp.; przemysł spożywczy, napojów chłodzących, mięsny, piwowarski, spirytusowy, mleczarski; przemysł grupy elektromaszynowej (pracujący w znacznym stopniu na rzecz przemysłu lekkiego), w tym maszyn włókienniczych, maszyn elektrycznych, elektronicznych, motoryzacyjny, art. gospodarstwa domowego; przemysł chemiczny, farmaceutyczny, środków czystości, kosmetyczny, barwników, papierniczy; różne inne gałęzie w tym drzewny, mat. budowlanych, ściennych, meblarski, obuwniczy, opakowaniowy, poligraficzny, gumowy.. W Bełchatowskim Okręgu Przemysłowym (Rogowiec) wydobywczy - górnictwo węgla brunatnego, elektroenergetyczny, gumowy, materiałów budowlanych oraz włókienniczych i odzieżowych w Bełchatowie. 2. W Piotrkowie Trybunalskim - dziewiarski, odzieżowy, maszyn górniczych (FMG PIOMA), okuć budowlanych, meblarski, drzewny, maszyn szklarskich, szklarski (szkło opakowaniowe, gospodarcze, dla budownictwa), części do maszyn, spożywczy. 3. W Tomaszowie Mazowieckim wełniarski, odzieżowy, art. dekoracyjnych, drobiarski, mleczarski. 4. W Kutnie farmaceutyczny (ZPF POLFA), maszyn rolniczych, elektroniczny, środków transportu, drobiarski, używek paszowych, młynarski, odzieżowy. 5. W Skierniewicach elektromaszynowy (urządzeń wentylacyjnych), elektroniczny, szklarski, spożywczy (zamrażalnia HORTEX ).

12 6. W Zduńskiej Woli bawełniany, dziewiarski, materiałów izolacyjnych (IZOLACJA S.A.), młynarski, maszyn włókienniczych. 7. W Wieluniu elektromaszynowy (Linie lakiernicze ZUGIL S.A. ), konstrukcji budowlanych, mleczarski i cukierniczy. 8. W Sieradzu odzieżowy, przetwórstwa owocowo warzywnego, mleczarski, spirytusowy, młynarski, metalowy, farmaceutyczny. 0. W Łęczycy wełniarski, przetwórstwa owocowo warzywnego, metalowy.. W Opocznie płytek ceramicznych, wełniarski. 2. W Wieruszowie drzewny (płyty wiórowe), meblarski, odzieżowy. 3. W Rawie Mazowieckiej mięsny, odzieżowy, metalowy, przetwórstwo owocowo warzywne. 4. W Łowiczu owocowo warzywny, mleczarski, dziewiarski. 5. W Łasku odzieżowy, produkcja materiałów ściennych. W oparciu o zakres działań i zadań jednostek ratowniczo gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej na terenie obszarze województwa łódzkiego, oraz w oparciu o prowadzone rozpoznania, należy wyróżnić szereg dziedzin, obszarów, miejsc, gałęzi gospodarki, infrastruktury technicznej, uprzemysłowienia, zagospodarowania obszarów, itp., tworzących określony różny stopień potencjalnego zagrożenia..8. Zagrożenia sezonowe Na terenie województwa występuje wiele kompleksów leśnych, które w okresie wiosenno-letnim narażone są na zwiększone zagrożenie pożarowe. Są to m.in.:. duże kompleksy leśne na terenie powiatów: - Opoczno - obszar ok. 20 km 2 ; 2

13 - Tomaszów Mazowiecki - obszar ok. 200 km 2 ; - Piotrków Trybunalski - obszar ok. 250 km 2 ; - Bełchatów - obszar ok. 80 km 2 ; - Radomsko - obszar ok. 250 km zagrożenie występuje także w mniejszych kompleksach leśnych powiatów: - Zgierz - gmina: Zgierz i Głowno; - Skierniewice - gmina: Skierniewice i Bolimów; - Łódź Wschód - gmina: Koluszki; - Pabianice - gmina: Dobroń i Dłutów; - Opoczno - gmina: Poświętne i Drzewnica; - Radomsko - gmina: Radomsko, Gidle, Żytno i Przedbórz; - Pajęczno - gmina: Nowa Brzeźnica; - Wieluń - gmina: Osjaków, Wierzchlas i Patnów; - Sieradz - gmina: Brąszewice i Rossoszyca - m. Łódź - las Łagiewniki. W rejonach Kutna, Łęczycy i Bełchatowa należy się też liczyć z możliwością wystąpienia rozległych pożarów pokładów węgla brunatnego i torfowisk. W okresie wiosenno letnim gwałtownie wzrasta liczba pożarów traw i nieużytków. Jest to związane nie tylko z warunkami atmosferycznymi (wysoka temperatura powietrza, niska wilgotność powietrza, brak opadów), ale także z wiosennymi pracami porządkowymi. W okresie jesienno wiosennym występuje zwiększona ilość opadów, która powoduje zagrożenie powodziowe. W czasie występowania gołoledzi znacznie wzrasta liczba wypadków na drogach. W okresach występowania ujemnej temperatury powietrza wzrasta liczba pożarów mieszkań, które są ogrzewane poprzez opalanie paliwem stałym i za pomocą energetycznych urządzeń grzewczych. Ze względu na starą zwartą zabudowę (zagęszczenie powyżej 40%) i występowanie w niej palnych elementów konstrukcyjnych zagrożenie 3

14 pożarowe występuje w miastach: Łódź, Pabianice, Zgierz, Ozorków, Głowno, Kutno, Skierniewice, Piotrków Trybunalski, Rawa Mazowiecka, Tomaszów Mazowiecki, Opoczno, Radomsko, Zduńska Wola, Sieradz. 2. Charakterystyka potencjalnych zagrożeń W zakres potencjalnych obszarów zagrożeń, a więc i obszarów działania w kontekście szeroko rozumianego ratownictwa technicznego, chemicznego, ekologicznego, zagrożenia katastrofami budowlanymi, pożarami, itp., wchodzą głównie: - obiekty przemysłowe lub kompleksy, w których występują materiały niebezpieczne, - transport drogowy i kolejowy materiałów niebezpiecznych, - budowle szczególnie zagrożone katastrofami (wieże, kominy, mosty, wiadukty), - zagrożenie powodziowe (w tym obiekty hydrotechniczne) - obiekty energetyki i łączności, - przesył mediów niebezpiecznych (gazociągi przesyłowe gazu ziemnego i rurociąg paliwowy), - obiekty z substancjami promieniotwórczymi, - składowiska materiałów niebezpiecznych, - parkingi dla transportu drogowego materiałów niebezpiecznych, - obszary leśne i łąkowe, torfowiska, pola uprawne pożary przestrzenne, - obiekty zaliczone do kategorii zagrożenia ludzi ZL (w tym wysokie i wysokościowe), - zwarta zabudowa mieszkalna, - zagrożenia z terenów górniczych, - zagrożenia sezonowe, - zagrożenia z terenów sąsiednich województw 4

15 Przedstawione powyżej obszary zagrożeń w bardziej szczegółowym rozwinięciu, charakteryzują poniższe punkty. 2.. Obiekty z materiałami niebezpiecznymi Na obszarze województwa łódzkiego występuje 59 obiektów (zakładów, kompleksów przemysłowych, rozlewni, baz przeładunkowych i innych), które mogą spowodować awarie przemysłową. Na ich terenie przetwarza się lub przechowuje substancje niebezpieczne typu chlor, chlorowodór, dwusiarczek węgla, fosgen, acetylen, dichlorek siarki, triwodorek arsenu, amoniak, propan butan, paliwa. Substancje te, obok właściwości toksycznych, mogą posiadać także inne niebezpieczne dla ludzi i środowiska cechy np. pożarowe, wybuchowe, żrące, utleniające. Najwięcej podmiotów z tego typu materiałami występuje na terenie miasta Łodzi oraz w powiatach: zgierskim, bełchatowskim, sieradzkim, skierniewickim, kutnowskim i piotrkowskim. Zagrożenie w tych obiektach wiąże się głównie z możliwością powstania pożaru, wybuchu lub uwolnienia substancji niebezpiecznej do otoczenia. O ile pożar, czy wybuch w większości przypadków stwarza niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia, znajdujących się na terenie danego zakładu, o tyle uwolnienie substancji chemicznej do atmosfery może spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia znacznej liczby osób. Uwolniona substancja niebezpieczna może stworzyć toksyczną chmurę na przestrzeni setek lub tysięcy metrów i zagrozić wielu osobom głównie w miejscowościach o zwartej zabudowie. Niezwykle groźnym zjawiskiem może być uwolnienie toksycznych substancji do gleby i ścieków wodnych, mogąc skutkować skażeniem ujęć wody pitnej. Szczególnie niebezpieczne są obiekty zaliczone do grupy obiektów o zwiększonym i dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. 5

16 Na terenie województwa łódzkiego znajduje się 8 obiektów zwiększonego ryzyka i 3 dużego ryzyka. Ponadto, oprócz ww., na terenie województwa łódzkiego występują także inne obiekty, w których składuje się lub przetwarza materiały niebezpieczne, ale w ilości znacznie mniejszej niż w obiektach spełniających wymagania obiektów stwarzających ryzyko wystąpienia awarii przemysłowej, zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska. Można do nich zaliczyć m.in.: bazy i rozlewnie gazu płynnego, stacje paliw płynnych i gazu płynnego, magazyny gazu płynnego w butlach, punkty dystrybucji materiałów pirotechnicznych Bazy i rozlewnie gazu płynnego W województwie łódzkim znajduje się 26 baz i rozlewni gazu płynnego. Najwięcej tego typu obiektów jest położonych w powiatach: kutnowskim, sieradzkim, skierniewickim, wieluńskim, zduńskowolskim oraz w mieście Łodzi. Zagrożenie w nich występujące wiąże się z gospodarką gazem palnowybuchowym (mieszanina propanu i butanu). Rozszczelnienie zbiornika magazynowego i emisja gazu do otoczenia skutkować może, poza lokalnym zagrożeniem pożarowym, zassaniem płomienia do wnętrza zbiornika i eksplozją. Ewentualny wybuch zbiorników stwarza niebezpieczeństwo porażenia falą uderzeniową i odłamkami części instalacji technologicznej gazu, z przeniesieniem zagrożenia na sąsiednie obiekty (efekt kaskadowy). Rozgrzane części metalowe mogą zostać rozrzucone na odległość setek lub tysięcy metrów od miejsca wybuchu. Stwarza to możliwość porażenia osób znajdujących się na terenie bazy (rozlewni gazu) lub w jej pobliżu. Rozgrzane metalowe odłamki mogą także spowodować pożar okolicznych obiektów, kompleksów leśnych. 6

17 Na terenie ww. obiektów dokonuje się głównie następujących operacji: - przetłaczanie, przepompowywanie gazu płynnego z cystern kolejowych do zbiorników magazynowych oraz do cystern samochodowych w celu dalszej hurtowej dystrybucji, - przepompowywanie gazu ze zbiorników magazynowych do autocystern, - przetłaczanie, przepompowywanie gazu płynnego z autocystern do zbiorników magazynowych, - rozlewanie gazu płynnego do butli od 0,5 do 33 kg, - przesyłanie rurociągami technologicznymi gazu do poszczególnych obiektów magazynowych, - tankowanie pojazdów indywidualnych (w przypadku występowania na terenie bazy paliw lub rozlewni stacji gazu płynnego),w czasie wykonywania których może dojść do pożaru lub wybuchu zbiorników z gazem Stacje paliw płynnych i gazu płynnego Z uwagi na bardzo rozwinięty transport samochodowy na terenie kraju stacje paliw płynnych i stacje gazu płynnego (autogazu) są gęsto rozmieszczone. Podobnie jest w województwie łódzkim, gdzie łączna ich liczba wynosi ponad 870. Zróżnicowanie obszarów pod względem gęstości zaludnienia, stopnia zurbanizowania, uprzemysłowienia, przebiegu tras drogowych o znaczeniu krajowym i ponadregionalnym sprawia, że na jednym terenie stacji jest więcej a na innym nieporównywalnie mniej. Największa ilość tych obiektów występuje w mieście Łodzi, w powiecie piotrkowskim, kutnowskim, radomszczańskim, bełchatowskim, łódzkim wschodnim, sieradzkim. 7

18 Zagrożenia występujące w tych obiektach są związane z dystrybucją silnikowych paliw płynnych i gazu płynnego (mieszanina propan-butan). Niekorzystnym zjawiskiem występującym na terenie stacji jest duża rotacja osób tankujących paliwa do pojazdów samochodowych (dystrybucja indywidualna), przez co zwiększa się prawdopodobieństwo powstania zagrożenia np. w porównaniu z bazami lub rozlewniami gazu płynnego. Niejednokrotnie w obrębie stacji prowadzona jest dystrybucja i napełnianie butli gazowych (głównie kg), zwiększając potencjalne zagrożenie poprzez miejsca magazynowania butli (do 00 szt.) Magazyny gazu płynnego w butlach (powyżej 00 szt.) W województwie znajduje się 48 magazynów gazu płynnego w butlach (powyżej 00 szt.). Największa ich liczba występuje w powiatach: łowickim (5), zgierskim (5), kutnowskim (4), zduńskowolskim (4), opoczyńskim (3), w mieście Łodzi (3). W obiektach tego typu przeprowadza się następujące operacje: - przechowywanie i dystrybucja (hurtowa i detaliczna) gazu płynnego w butlach, - gospodarka butlami na terenie magazynu (załadunek i rozładunek butli z samochodów dostawczych, przemieszczanie butli związane z odseparowaniem butli napełnionych i pustych, warstwowanie butli). Zagrożenia występujące w magazynach wiążą się z możliwością powstania pożaru lub wybuchu butli z gazem. W przypadku rozszczelnienia nawet jednej butli z gazem może dojść do niekontrolowanego, gwałtownego rozprzestrzeniania się pożaru na cały magazyn. Niesie to za sobą niebezpieczeństwo rozrzucenia odłamków, w promieniu setek lub tysięcy metrów, co stwarza zagrożenie dla osób znajdujących się na terenie magazynu lub w jego pobliżu. 8

19 2.5. Magazyny materiałów wybuchowych do użytku cywilnego Na terenie województwa łódzkiego nie prowadzi się produkcji materiałów wybuchowych. Funkcjonuje kilka podmiotów gospodarczych realizujących prace rozbiórkowe i podobne metodą strzałową, materiały używane przez te firmy nie są jednak składowane na terenie województwa, lecz doraźnie dostarczane na miejsce prac. Na terenie Kombinatu Cementowo- Wapienniczego w Działoszynie istnieje jednakże magazyn i skład materiałów wybuchowych, używanych przy prowadzeniu prac strzałowych. Może tam znajdować się do 25 ton materiałów wybuchowych w cyklu comiesięcznym. Pożar i ewentualny wybuch ww. środków stworzyłby poważne zagrożenie dla nielicznych w tym terenie osad ludzkich i terenów zielonych Punkty dystrybucji materiałów pirotechnicznych Na terenie województwa łódzkiego nie prowadzi się produkcji materiałów pirotechnicznych. Istnieje za to sieć hurtowni i większych punktów sprzedaży detalicznej tych środków. Największa liczba tych obiektów występuje na terenie miasta Łodzi (6 hurtowni, punktów sprzedaży detalicznej), w powiecie piotrkowskim ( hurtownia, 5 punktów), w powiecie pabianickim ( hurtownia i 2 punkty sprzed. detal.), w powiecie łódzkim wschodnim (4 punkty). W przypadku powstania pożaru lub wybuchu w ww. obiektach, istnieje groźba szybkiego rozprzestrzenienia się zagrożenia na okoliczny teren, szczególnie w zwartej zabudowie miejskiej i na obszarach leśnych. Eksplodujące i palące się materiały pirotechniczne będą rozprzestrzeniały zarzewia ognia na przyległe do punktu ich sprzedaży pomieszczenia, budynki i tereny. 9

20 Nasilenie zagrożenia ze strony materiałów i środków pirotechnicznych związane jest okresowo z sezonem karnawału (głównie okres przełomu grudnia-stycznia kolejnego roku i świąt Wielkiej Nocy) Transport materiałów niebezpiecznych Czynnikiem zwiększającym skalę niebezpieczeństwa w dziedzinie przewozu materiałów niebezpiecznych jest fakt, że w transporcie, w przeciwieństwie do stacjonarnych punktów składowania i użytkowania materiałów niebezpiecznych, niemożliwe jest dokładne przewidzenie miejsca powstania zagrożenia, a tym samym wcześniejsze przygotowanie precyzyjnych, właściwych dla danego miejsca prognoz rozwoju zagrożenia i planów ratowniczych. Niebezpieczeństwo dla życia ludzkiego i środowiska naturalnego wynikają przede wszystkim z: - właściwości fizykochemicznych przewożonych materiałów, - stanu skupienia, w jakim są one przewożone, - wielkości jednorazowej przesyłki oraz ilości danego materiału przesyłanego w porównywalnych okresach czasu. Możliwe są trzy główne warianty zagrożenia: pożar, wybuch, wydostanie się substancji chemicznej, szkodliwej dla ludzi i środowiska, do otoczenia. Istnieje także możliwość kumulacji tych trzech sytuacji. W przypadku uwolnienia substancji szkodliwej dla organizmów żywych może dojść do powstania toksycznej chmury rozciągającej się na pewien obszar. Substancja niebezpieczna dla otoczenia może spowodować skażenie danego terenu, a także przedostać się do wód gruntowych. W sytuacji awarii zbiornika z gazem palnym możliwe jest także powstanie chmury wybuchowej gazu przemieszczającej się na duże odległości Transport drogowy 20