Strefa kolizji zwierząt z taborem kolejowym

Transkrypt

1 przegląd miesięcznik naukowo-techniczny stowarzyszenia inżynierów i techników komunikacji RP rocznik LXVIII cena 29,40 zł w tym 5% VAT komunikacyjny UKAZUJE SIĘ OD 1945 ROKU Strefa kolizji zwierząt z taborem kolejowym ISSN Linia Hutnicza Szerokotorowa. Obszary dysfunkcji systemu transportowego miasta. Diagnostyczna ocena stanu wadliwości nowego torowiska tramwajowego. Zmiany w modelach biznesowych europejskich tradycyjnych przewoźników lotniczych.

2 Podstawowe informacje dla Autorów artykułów Przegląd Komunikacyjny publikuje artykuły związane z szeroko rozumianym transportem oraz infrastrukturą transportu. Obejmuje to zagadnienia techniczne, ekonomiczne i prawne. Akceptowane są także materiały związane z geografią, historią i socjologią transportu. Artykuły publikowane w Przeglądzie Komunikacyjnym dzielimy na: wnoszące wkład naukowy w dziedzinę transportu i infrastruktury transportu i pozostałe. Prosimy Autorów o deklarację, do której grupy zaliczyć ich prace. Materiały do publikacji należy przesyłać w formie elektronicznej na adres redakcji: artykuly@przeglad.komunikacyjny.pwr.wroc.pl Pierwszym krokiem jest przesłanie ZGŁOSZENIA PUBLIKACJI (do pobrania ze strony: przeglad.komunikacyjny.pwr.wroc.pl). W zgłoszeniu należy podać: imię i nazwisko autora, adres mailowy oraz adres do tradycyjnej korespondencji, miejsce zatrudnienia, zdjęcie (w przypadku większej liczby autorów konieczne są dane o wszystkich osobach oraz wskazanie autora korespondencyjnego), tytuł artykułu oraz streszczenie i słowa kluczowe (te informacje także w języku angielskim). Konieczna jest także deklaracja, czy artykuł ma być zaliczony do grupy wnoszących wkład naukowy..., czy pozostałe. Artykuły mogą być napisane w języku angielskim. Możliwe jest przesłanie od razu całego artykułu (zgłoszenie + artykuł + oświadczenie Autora, opracowanych według zasad jak niżej). Na podstawie ZGŁOSZENIA PUBLIKACJI Kolegium Redakcyjne podejmuje decyzję odnośnie zaproszenia Autora do nadesłania artykułu lub sugeruje przesłanie do innego czasopisma. W celu usprawnienia i przyspieszenia procesu publikacji prosimy o zastosowanie się do poniższych wymagań dotyczących nadsyłanego materiału: 1. Tekst artykułu powinien być napisany w jednym z ogólnodostępnych programów (na przykład Microsoft Word). Wzory i opisy wzorów powinny być wkomponowane w tekst. Tabele należy zestawić po zakończeniu tekstu. Ilustracje (rysunki, fotografie, wykresy) najlepiej dołączyć jako oddzielne pliki. Można je także wstawić do pliku z tekstem. Możliwe jest oznaczenie miejsc w tekście, w których autor sugeruje wstawienie stosownej ilustracji lub tabeli. Obowiązuje odrębna numeracja ilustracji (bez rozróżniania na rysunki, fotografie itp.) oraz tabel. 2. Całość materiału nie powinna przekraczać 12 stron w formacie Word (zalecane jest 8 stron). Do limitu stron wlicza się ilustracje załączane w odrębnych plikach (przy założeniu że 1 ilustracja = ½ strony). 3. Format tekstu powinien być jak najprostszy (nie stosować zróżnicowanych styli, justowania, dzielenia wyrazów, podwójnych i wielokrotnych spacji itp.). Dopuszczalne jest pogrubienie, podkreślenie i oznaczenie kursywą istotnych części tekstu, a także indeksy górne i dolne. Nie stosować przypisów. 4. Nawiązania do pozycji zewnętrznych - cytaty (dotyczy również podpisów ilustracji i tabel) oznacza się numeracją w nawiasach kwadratowych [...]. Numeracja odpowiada zestawieniu na końcu artykułu (oznaczonego jako Materiały źródłowe ). Zestawienie powinno być ułożone alfabetycznie. Nie należy zamieszczać informacji o materiałach źródłowych w przypisach. 5. Jeżeli Autor wykorzystuje materiały objęte nie swoim prawem autorskim, powinien uzyskać pisemną zgodę właściciela tych praw do publikacji (niezależnie od podania źródła). Kopie takiej zgody należy przesłać Redakcji. Po akceptacji ZGŁOSZENIA PUBLIKACJI należy dosłać: artykuł (bez danych identyfikujących autora) z materiałami dodatkowymi, takimi jak tabele, ilustracje (wkomponowane w tekst lub w oddzielnych plikach) oraz Oświadczenie Autora korespondencyjnego. Do przygotowania załączników można wykorzystać pliki (do pobrania ze strony: przeglad.komunikacyjny.pwr.wroc.pl): Wzór artykułu plik edytora Word, który może być podstawą formatowania własnego artykułu; Oświadczenie Autora korespondencyjnego. Dodatkowo można skorzystać z następujących plików: "Przyład zgłoszenia artykułu" i Przykładowy artykuł w wersji nadesłanej przez Autora prosimy o przygotowanie własnego materiału w zbliżonej formie; Przykładowy artykuł w wersji publikowanej w Przeglądzie Komunikacyjnym jest to ta sama pozycja jak w pliku wyżej, z tym że już po składzie i druku, prosimy o porównanie obu wersji. Uwaga! Duże rozbieżności pomiędzy nadesłanym materiałem, a powyższymi wymaganiami spowodują odesłanie całości do autorów z prośbą o autokorektę. W przypadku pytań prosimy o kontakt: redakcja@przeglad.komunikacyjny.pwr.wroc.pl Artykuły wnoszące wkład naukowy podlegają rozbudowanym procedurom recenzji merytorycznych zgodnie z wytycznymi MNiSW, co pozwala zaliczyć je, po opublikowaniu, do dorobku naukowego (z punktacją przyznawaną w toku oceny czasopism naukowych aktualnie są to 4 punkty): 1. Do oceny każdej publikacji powołuje się co najmniej dwóch niezależnych recenzentów spoza jednostki. 2. W przypadku tekstów powstałych w języku obcym, co najmniej jeden z recenzentów jest afiliowany w instytucji zagranicznej innej niż narodowość autora pracy. 3. Rekomendowanym rozwiązaniem jest model, w którym autor(zy) i recenzenci nie znają swoich tożsamości (tzw. "double-blind review process"). 4. W innych rozwiązaniach recenzent musi podpisać deklarację o nie występowaniu konfliktu interesów; za konflikt interesów uznaje się zachodzące między recenzentem a autorem: a) bezpośrednie relacje osobiste (pokrewieństwo, związki prawne, konflikt), b) relacje podległości zawodowej, c) bezpośrednia współpraca naukowa w ciągu ostatnich dwóch lat poprzedzających przygotowanie recenzji. 5. Recenzja musi mieć formę pisemną i kończyć się jednoznacznym wnioskiem co do dopuszczenia artykułu do publikacji lub jego odrzucenia. 6. Zasady kwalifikowania lub odrzucenia publikacji i ewentualny formularz recenzencki są podane do publicznej wiadomości na stronie internetowej czasopisma lub w każdym numerze czasopisma. 7. Nazwiska recenzentów poszczególnych publikacji/numerów nie są ujawniane; raz w roku (w ostatnim numerze oraz na stronie internetowej) czasopismo podaje do publicznej wiadomości listę recenzentów współpracujących. Szczegóły powyższych procedur dostępne są na stronie internetowej MNiSW. Artykuły pozostałe podlegają recenzjom merytorycznym jednego recenzenta (ewentualnie spoza jednostki). Proces ich publikacji jest szybszy. Autorom nie przysługuje punktacja do dorobku naukowego. Przygotowany materiał powinien obrazować własny wkład badawczy autora. Redakcja wdrożyła procedurę zapobiegania zjawisku Ghostwriting (z ghostwriting mamy do czynienia wówczas, gdy ktoś wniósł istotny wkład w powstanie publikacji, bez ujawnienia swojego udziału jako jeden z autorów lub bez wymienienia jego roli w podziękowaniach zamieszczonych w publikacji). Tekst i ilustracje muszą być oryginalne i niepublikowane w innych miejscach (w tym w internecie). Możliwe jest zamieszczanie artykułów, które ukazały się w materiałach konferencyjnych i podobnych (na prawach rękopisu) z zaznaczeniem tego faktu i po przystosowaniu do wymogów publikacyjnych Przeglądu Komunikacyjnego. Redakcja nie zwraca nadsyłanych materiałów. Na życzenie możliwa jest autoryzacja materiału przygotowanego do druku. Autorzy otrzymują bezpłatnie numer w którym ukazała się ich publikacja. Korespondencję inną niż artykuły do recenzji prosimy kierować na adres: listy@przeglad.komunikacyjny.pwr.wroc.pl Redakcja pisma oferuje objęcie patronatem medialnym konferencji, debat, seminariów itp.: Patronat obejmuje: ogłaszanie przedmiotowych inicjatyw na łamach pisma, zamieszczanie wybranych referatów / wystąpień po dostosowaniu ich do wymogów redakcyjnych, publikację informacji końcowych (podsumowania, apele, wnioski), kolportaż powyższych informacji do wskazanych adresatów. Ceny są negocjowane indywidualnie w zależności od zakresu zlecenia. Możliwe są atrakcyjne upusty. Powyższe informacje oraz więcej szczegółów dostępne są na stronie:

3 Na okładce: Strefa kolizji zwierząt z taborem kolejowym (zdjęcie z artykułu T. J. Chmielewskiego, K. Tajchman, W. Maślanko, L. Drozda, s. 8) przegląd 5/2013 rocznik LXVIII komunikacyjny W numerze Streszczenia artykułów recenzowanych 2 Aktualności 3 Drodzy Czytelnicy! W majowym numerze wyraźnie przeglądowa tematyka. Przedstawiamy artykuł dotyczący potencjalnych kolizji między zwierzętami a linią kolejową na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego, badania dotyczące dysfunkcji systemu transportowego Szczecina, diagnostyczną ocenę stanu wadliwości torowiska tramwajowego oraz zagadnienia nisko kosztowych usług w transporcie lotniczym. Poruszamy się zatem terytorialnie po różnych częściach Polski oraz dyscyplinarnie w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym... W sam raz na lekturę przy majowym grillowaniu. Proszę zwrócić, przy okazji, uwagę na informacje o zrealizowanych lub planowanych konferencjach. Przegląd Komunikacyjny jest patronem medialnym wielu imprez. Zamieszczamy komunikaty o konferencjach oraz ich podsumowania. W imieniu Redakcji oraz wrocławskiego oddziału SITK-RP zapraszam na III. Szczyt Lotniczy już w czerwcu oraz na konferencję dotyczącą organizacji inwestycji na przykładzie linii kolejowej Wrocław Poznań, październik Planujemy kolejne konferencje i seminaria, koncentrujące się na tematyce kolejowej. Na przykład kolejną edycję konferencji Nowe Koleje. Szczegóły w kolejnych numerach Przeglądu oraz na naszej stronie internetowej. W najbliższym czasie planujemy uruchomienie dostępu w wersji elektronicznej do publikacji Przeglądu Komunikacyjnego. W pierwszej kolejności dostęp taki zostanie przyznany prenumeratorom wersji drukowanej. Możliwe będzie także uzyskanie dostępu wyłącznie poprzez nowe media. Zapraszam na stronę: przeglad.komunikacyjny.pwr.wroc.pl oraz życzę miłej lektury niniejszego numeru Tadeusz J. Chmielewski, Katarzyna Tajchman, Weronika Maślanko, Leszek Drozd Linia Hutnicza Szerokotorowa jako strefa kolizji zwierząt z taborem kolejowym w Roztoczańskim Parku Narodowym 8 Tomasz Stoeck, Wawrzyniec Gołębiewski Obszary dysfunkcji systemu transportowego miasta w ocenie środowisk akademickich związanych z Wyższą Szkołą Techniczno- -Ekonomiczną oraz Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technologicznym w Szczecinie 13 Krzysztof Gradkowski Diagnostyczna ocena stanu wadliwości nowego torowiska tramwajowego 18 Marcin Wasilewski Zmiany w modelach biznesowych europejskich tradycyjnych przewoźników lotniczych w kierunku oferowania usługi niskokosztowej 26 Transportation Overview 32 Maciej Kruszyna (z-ca red. nacz. PK) Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej Warszawa, ul. Czackiego 3/5 Redaktor Naczelny: Antoni Szydło Redakcja: Krzysztof Gasz, Igor Gisterek, Bartłomiej Krawczyk, Maciej Kruszyna (Z-ca Redaktora Naczelnego), Agnieszka Kuniczuk - Trzcinowicz (Redaktor językowy), Piotr Mackiewicz (Sekretarz), Wojciech Puła (Redaktor statystyczny), Wiesław Spuziak, Robert Wardęga, Czesław Wolek Adres redakcji do korespondencji: Poczta elektroniczna: redakcja@przeglad.komunikacyjny.pwr.wroc.pl Poczta tradycyjna : Piotr Mackiewicz, Maciej Kruszyna Politechnika Wrocławska, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, Wrocław Faks: / 2013 Rada naukowo-programowa: Mirosław Antonowicz, Marek Ciesielski, Antanas Klibavičius (Wilno), Leszek Krawczyk, Marek Krużyński, Elżbieta Marciszewska, Leszek W. Mindur, Bohuslav Novotny (Praga), Andrzej S. Nowak (Lincoln, Nebraska), Tomasz Nowakowski, Victor V. Rybkin (Dniepropietrovsk), Marek Sitarz, Wiesław Starowicz, Hans-Christoph Thiel (Cottbus), Krystyna Wojewódzka-Król, Elżbieta Załoga, Andrea Zuzulova (Bratysława), Andrzej Żurkowski Deklaracja o wersji pierwotnej czasopisma Główną wersją czasopisma jest wersja papierowa. Na stronie internetowej czasopisma dostępne są streszczenia artykułów w języku polskim i angielskim. Czasopismo jest umieszczone na liście Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (4 pkt. za artykuł recenzowany) Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania zmian w materiałach nie podlegających recenzji. Artykuły opublikowane w Przeglądzie Komunikacyjnym są dostępne w bazach danych 20 bibliotek technicznych oraz są indeksowane w bazach: BAZTECH Index Copernicus Punktacja ICV: 5,58 (2011) Prenumerata: Szczegóły i formularz zamówienia na Obecna Redakcja dysponuje numerami archiwalnymi począwszy od 4/2010. Numery archiwalne z lat można zamawiać w Oddziale krakowskim SITK, ul. Siostrzana 11, Kraków, tel./faks , mrowinska@sitk.org.pl Projekt i DTP: Drukarnia A-Zet, Wrocław, ul. Buforowa 34a Przemysław Wołczuk, przemo@dodo.pl Reklama: Dział Marketingu: sitk.baza@gmail.com tel Nakład: 800 egz. p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 1

4 Streszczenia artykułów recenzowanych Strona 8 Tadeusz J. Chmielewski, Katarzyna Tajchman, Weronika Maślanko, Leszek Drozd Linia Hutnicza Szerokotorowa jako strefa kolizji zwierząt z taborem kolejowym w Roztoczańskim Parku Narodowym Ruchliwa linia kolejowa, z nasypami, wykopami i towarzyszącymi jej urządzeniami sygnalizacyjnymi, przecinająca bogate przyrodniczo ekosystemy stanowi w przyrodzie barierę ekologiczną. Celem pracy była identyfikacja najczęstszych tras migracji ssaków przez Linię Hutniczo Szerokotorową (LHS) nr 65 i linię nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe rozcinającą Roztoczański Park Narodowy oraz ocena liczby kolizji zwierząt z taborem kolejowym. Badaniami objęto odcinek LHS nr 65 i linię nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe długości 3,6 km. Wykorzystując odbiorniki GPS, zlokalizowano w terenie i na zdjęciach lotniczych miejsca przekroczeń linii kolejowej przez trasy migracji zwierząt w trzech przekrojach czasowych: r., r., r. Na podstawie tropów określono liczbę gatunków zwierząt, liczbę osobników i liczbę przekroczeń. Na podstawie terenowych obserwacji służb Roztoczańskiego Parku Narodowego i Nadleśnictwa Zwierzyniec sporządzono także zestawienie liczby kolizji zwierząt z taborem kolejowym. Wyniki badań posłużą do oceny skali barierowego oddziaływania LHS nr 65 i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe na faunę RPN, a także do opracowania planu ochrony tego odcinka korytarza ekologicznego fauny Roztocza, a jednocześnie poprawy bezpieczeństwa transportu kolejowego. Strona 18 Krzysztof Gradkowski Diagnostyczna ocena stanu wadliwości nowego torowiska tramwajowego Na przykładzie nowego torowiska tramwajowego zbudowanego na moście trasy W-Z w Warszawie, szczegółowo analizowane są wszelkie defekty powstałe w wyniku technologii budowy systemu szyna w otulinie ERS. Związek przyczynowo- skutkowy pomiędzy stanem torowiska a etapami technologii jest wykazywany również na podstawie badań laboratoryjnych materiałów. Diagnostyczna ocena przyczyn braku szczelności torowiska pozwala na wskazanie odstępstw od etapowych warunków technicznej stosowalności. Konkluzje i wnioski artykułu pozwolą na uniknięcie błędów technologicznych stosowania sytemu ERS. Słowa kluczowe: Tor tramwajowy; System ERS; Defekty technologiczne Strona 26 Marcin Wasilewski Zmiany w modelach biznesowych europejskich tradycyjnych przewoźników lotniczych w kierunku oferowania usługi niskokosztowej Słowa kluczowe: Korytarz ekologiczny; Bariera ekologiczna; Linia Hutnicza Szerokotorowa; Roztoczański Park Narodowy Strona 13 Tomasz Stoeck, Wawrzyniec Gołębiewski Obszary dysfunkcji systemu transportowego miasta w ocenie środowisk akademickich związanych z Wyższą Szkołą Techniczno-Ekonomiczną oraz Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technologicznym w Szczecinie We wstępie artykułu nawiązano do zmian zachodzących w modelach biznesowych przewoźników tradycyjnych w celu oferowania usługi transportu lotniczego w segmencie przewozów niskokosztowych. W artykule omówiono pojęcie modelu biznesowego przewoźnika lotniczego oraz łańcucha wartości przewoźnika lotniczego na podstawie koncepcji zaproponowanej przez M.E. Portera. Scharakteryzowano również konkurencję cenową zachodzącą pomiędzy przewoźnikami lotniczymi reprezentującymi odmienne modele biznesowe, jak również wskazano na trudności związane ze świadczeniem usług przez przewoźników sieciowych w segmencie przewozów niskokosztowych w ramach przyjętego pierwotnie modelu biznesowego. Następnie scharakteryzowane zostały podejmowane przez największych europejskich przewoźników (Lufthansa, Air France, Iberia) działania mające na celu skierowanie usługi transportowej dla pasażera wrażliwego na cenę biletu lotniczego. W artykule omówiono wyniki ankietyzacji, której celem było wyodrębnienie i hierarchizacja najistotniejszych problemów transportowych Szczecina. Była ona prowadzona na przełomie 2012/13 roku przez pracowników i studentów dwóch uczelni wyższych (WSTE, ZUT), stanowiąc kontynuację oraz rozwinięcie badań z lat ubiegłych. W analizie wskazano na możliwości ograniczenia lub eliminacji wskazanych utrudnień, mając na uwadze faktyczne rejony ich występowania. Uwzględniono przy tym najczęstsze propozycje i postulaty wysuwane przez grupę docelową. Słowa kluczowe: Problemy transportowe; Preferencje Komunikacyjne; Badanie ankietowe Słowa kluczowe: Model biznesowy przewoźnika lotniczego; Łańcuch wartości; Przewoźnik niskokosztowy; Przewoźnik sieciowy 2 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013

5 Rusza remont na lotnisku. Podpisano umowę na 7 mln zł Krzysztof Aładowicz, Gazeta Wyborcza Bydgoszcz, Pasażerowie bydgoskiego lotniska będą mieli niewielkie utrudnienia w dotarciu z terminalu do samolotu. Przez najbliższe trzy miesiące będzie remontowana główna płyta postojowa. Tomasz Moraczewski, prezes lotniska, podpisał w środę umowę z firmą Skanska, która wygrała przetarg na realizację wartej ponad 7 mln zł inwestycji. Główna płyta postojowa znajdująca się tuż przy budynku terminalu wymagała remontu już od dawna, a jej stan techniczny pozostawiał wiele do życzenia. Prace rozpoczną się od wykonania tymczasowej organizacji ruchu wokół płyty, aby zapewnić bezpieczny przejazd pojazdów obsługi lotniska i autobusów dowożących pasażerów do samolotów. W tym samym czasie rozpocznie się rozbiórka istniejącej betonowej płyty (...). Coraz więcej pasażerów. Świetny wynik lotniska w marcu Gazeta Wyborcza Bydgoszcz, Marzec był kolejnym dobrym miesiącem w bydgoskim porcie lotniczym. Skorzystało z niego o 10 proc. więcej pasażerów niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. W marcu z naszego lotniska odleciało lub przyleciało do nas łącznie pasażerów. Dobry dla portu był cały pierwszy kwartał. Od stycznia z lotniska skorzystało pasażerów, co daje o 14 proc. lepszy wynik, niż w pierwszym kwartale roku Coraz chętniej latamy z Goleniowa. Przybywa pasażerów i połączeń Gazeta Wyborcza Szczecin, Nowe połączenia, 2,5 tysiąca pasażerów więcej niż rok temu, a już niedługo loty do Bristolu i Grecji. Lotnisko w Goleniowie podsumowuje pierwszy kwartał. W marcu 2013 roku z Portu Lotniczego Szczecin-Goleniów skorzystało 22 tys. 855 pasażerów. W tym samym okresie zeszłego roku było to 19 tys. 895 osób. W pierwszym kwartale 2013 roku przez nasz port lotniczy przewinęło się 58 tys. 826 pasażerów, czyli o 2424 więcej niż w tym samym czasie w roku ubiegłym (...). Wydadzą 109 mln, byśmy szybciej jeździli z Wrocławia do Warszawy J, Gazeta Wyborcza, PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały umowę na prace rewitalizacyjne na odcinku Fosowskie- -Opole, które pozwolą skrócić czas przejazdu pociągiem z Warszawy do Wrocławia - informuje portal rynek-kolejowy.pl. Podczas prac zostanie wymienionych ponad 31 km torów i 28 rozjazdów. Mają być wyremontowane 24 obiekty inżynieryjnych (wiadukty, mosty, przepusty), perony na kilku stacjach, a także 25 przejazdów kolejowych. Tory mają być gotowe pod koniec 2013 roku, a cała inwestycja powinna zakończyć się do połowy przyszłego roku. Dzięki temu i innym inwestycjom podróż do Warszawy będzie trwała poniżej czterech godzin. Kupujemy kolejne nowe pociągi. Są już dla nich zaplanowane trasy Andrzej Kraśnicki jr, Gazeta Wyborcza Szczecin, Urząd marszałkowski ogłosił przetarg na zakup pociągów elektrycznych. Pierwsze fabrycznie nowe elektryczne zespoły trakcyjne pojawią się na torach naszego regionu jeszcze w tym roku. Zakup taboru będzie dofinansowany z unijnych pieniędzy, które na ten cel przygotowało Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (...). Koszt zakupu szacowany jest na 180 mln, jednak dofinansowanie z funduszy unijnych sięgnie aż 90 mln zł (...). Rusza remont kluczowego szlaku kolejowego na Śląsku Gazeta Wyborcza Gliwice, Konsorcjum spółek Unitor B oraz Rajbud za 89,7 mln zł zrewitalizuje fragmenty linii kolejowej E-30 na Górnym Śląsku. Umowa między spółką PKP Polskie Linie Kolejowe a wykonawcą ma zostać podpisana w najbliższy poniedziałek. Termin zakończenia kontraktu określono na koniec listopada tego roku. Do tego czasu rewitalizację przejdą odcinki Gliwice Łabędy - Zabrze, Ruda Chebzie - Chorzów Batory, a także jeden tor pomiędzy stacjami Mysłowice i Sosnowiec Jęzor. Prace mają przywrócić tam pierwotną prędkość projektową 100 km/h. PKP PLK chcą kontynuować rewitalizację linii w kolejnych latach, ale wszystko uzależnione jest środków finansowych (...). Najszybszy seryjnie budowany pociąg w Europie pokazany publicznie Railway Gazette, Pierwszy z 50 składów ETR1000 został zademonstrowany publiczności 26 marca w zakładach AnsaldoBreda w Pistoi. FS zakłada, że pojazdy projektowane na prędkość 400 km/h będą kursowały z prędkością 360 km/h, co skróci czas jazdy pomiędzy Rzymem i Mediolanem z dzisiejszych 2 godz. 55 min do 2 godz. 15 min i perspektywą osiągania czasu 1 godz. 59 min pomiędzy stacjami Milano Rogoredo i Roma Tiburtina. Każdy z ośmiowagonowych zespołów będzie oferował 471 miejsc w czterech klasach. TCDD uruchamia szybkie połączenie między Eskisehir i Konia Railway Gazette, marca dokonano uroczystego otwarcia bezpośredniego połączenia szybką koleją między tureckimi miastami Eskisehir i Konia. Czas jazdy na odcinku 355 km ma wynosić 2 godziny, co stanowi znaczącą poprawę wobec czasu jazdy wynoszącego 8 godzin istniejącą linią lub 5,5 godz. autobusem. RATP kończy z żarówkami Railway Gazette, Paryski przewoźnik RATP przyznał konsorcjum firm Soitec i Philips kontrakt o wartości 11 mln na wymianę lamp i jarzeniówek umieszczonych na 302 stacjach metra i 66 stacjach RER na LEDy. Będzie to prawdopodobnie pierwszy na świecie przewoźnik używający jedynie nowoczesnych źródeł światła. Spodziewane oszczędności na oświetleniu mają wynieść około 50%. Wielkopolskie tak dla parowozowej spółki w Wolsztynie Rynek Kolejowy, Aktualności Sejmik województwa wielkopolskiego opowiedział się za powołaniem spółki Parowozownia Wolsztyn. Uchwała w tej sprawie została podjęta 25 marca. Udziały w podmiocie miały przejąć trzy samorządy (wojewódzki, powiatowy i gminny) oraz PKP Cargo donoszą Nowiny Lokalne. Dziennik informuje również o proponowanym rozłożeniu udziałów poszczególnych akcjonariuszy spółki. Zgodnie z propozycją Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego 49 proc. udziałów nowego przedsiębiorstwa przypadłoby obec- 5 / 2013 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 3

6 Aktualności nemu właścicielowi parowozowej infrastruktury w Wolsztynie, czyli spółce PKP Cargo, a samorządy miałyby w nim po 17 proc. udziałów. Kapitał zakładowy spółki ma wynieść 1 mln zł. W założeniu wolsztyńska firma ma stopniowo uzyskiwać coraz większe przychody, aby móc w przyszłości utrzymywać się bez dotacji z budżetu województwa. Mieli kilka wagoników. Odtworzyli kolej wąskotorową Paweł Kuś, Już niedługo Krośnice będą mogły pochwalić się własną koleją wąskotorową. Dymiący parowóz z 1955 r. będzie woził mieszkańców i turystów na kilkukilometrowym szlaku. Z czasem jego trasa ma się wydłużyć. Pierwsi pasażerowie wybiorą się na przejażdżkę pod koniec maja. Kolej wąskotorowa przed półwieczem łączyła Wrocław z milickimi stawami. W XXI w. zostało po niej wspomnienie, 30 metrów torów i kilka wagoników. Aż do 2011 roku, kiedy władze Krośnic zdecydowały się odtworzyć historyczną kolej. - Postanowiliśmy wskrzesić ją po ponad 20 latach od jej ostatecznego upadku. Uznaliśmy, że to świetny sposób na promocję regionu i zarazem ochronę regionalnego dziedzictwa - mówi Dariusz Stasiak, sekretarz gminy Krośnice. Powstająca w parku między Krośnicami i Wierzchowicami inwestycja kosztowała ok. 6,6 mln zł, z czego niecałe 5 mln zł gmina dostała z Unii Europejskiej. Prawie połowa całej kwoty projektu została przeznaczona na budowę 3,5-kilometrowego odcinka kolejki wąskotorowej. Kolejne 600 tys. zł wydano na remont i przywrócenie do użytku starej lokomotywy, wyprodukowanej w 1955 r. w Chrzanowie. Z rowerem we wszystkich pociągach Kolei Mazowieckich Inforail, Kilka dni temu na łamach InfoRail pisaliśmy o zasadach przewozu rowerów w pociągach PKP Intercity. Dziś przyglądamy się jak kwestia ta wygląda w Kolejach Mazowieckich. I okazuje się, że jest lepiej. Ale tylko w okresie od 27 kwietnia do 30 września 2013 r. W tym czasie rower może podróżować Kolejami Mazowieckimi za darmo. Pasażer, chcący skorzystać z oferty nieodpłatnego przewozu roweru, powinien posiadać ważny bilet na przejazd pociągiem uruchamianym przez Koleje Mazowieckie. Rower powinien znajdować się pod nadzorem podróżnego, z dbałością o to, by nie utrudniał przejazdu innym podróżnym informuje Donata Nowakowska, rzeczniczka prasowa przewoźnika. Co ciekawe w tym samym okresie podróżni mogą za darmo przewozić... psa. Muzeum Kolejnictwa walczy o przetrwanie Inforail, Niekorzystny dla Muzeum Kolejnictwa wyrok sądowy nakazuje wyprowadzkę z obecnie zajmowanej siedziby. Na opuszczenie terenów przy Pl. Zawiszy Muzeum ma rok. Będziemy się odwoływać zapowiada dyrektor Ferdynand Ruszczyc. Na dzisiejszej konferencji prasowej przedstawione zostały również proponowane przez PKP SA lokalizacje zastępcze. Chodzi o tereny położone przy ul. Grodzieńskiej, Nowokijowskiej i wagonowni Szczęśliwice. Żadna z nich nie spełnia jednak oczekiwań Muzeum. Nie można tam przenieść eksponatów od razu mówi Ferdynand Ruszczyc. Po za tym niektóre działki mają nieuregulowany status prawny. Inna sprawa, że część eksponatów może nie przetrwać transportu. Argumenty te nie trafiają jednak do PKP SA, które chcą sprzedać, i tu nie ukrywajmy, atrakcyjne grunty w centrum Warszawy. A przecież większość kolejowych muzeów w europejskich miastach ma swoje siedziby właśnie w śródmieściu. Za pozostawieniem budynku przemawia także fakt, że to właśnie tu zachowana jest ostatnia część dawnego dworca towarowego Kolei Wiedeńskiej. Stąd nazwa sąsiedniej ulicy Towarowa. Nie bronimy się przed przeprowadzką, ale to musi potrwać mówi dyrektor Muzeum. Potrzebne są na to pieniądze, a tych Muzeum oraz Mazowieckiemu Urzędowi Marszałkowskiemu brakuje. Zbiory to nie tylko ekspozycja zewnętrzna, ale również 6 tysięcy eksponatów. Co się z nimi stanie, jeśli Muzeum będzie musiało opuścić dotychczasową siedzibę? Nie wiem odpowiada krótko dyrektor Muzeum. Trasą Perpignan Figueras pojadą na barana Railway Gazette, Seria prób przeprowadzonych 14 kwietnia dowiodła, że możliwe technicznie są przewozy naczep ciężarowych na specjalnych wagonach platformach, w systemie piggyback, czyli na barana. Koncesję na budowę linii i prowadzenie przewozów posiada firma TP Ferro. Podczas prób, po pierwszym przejeździe bez zatrzymania, skład został dwukrotnie zahamowany i zdołał ruszyć na pochyleniu podłużnym wynoszącym aż 18. To nowe, między narodowe połączenie o rozstawie normalnym jest w stanie obsługiwać składy o długości przekraczającej 850m i masie powyżej 2300 t. Odbudują ponadstuletnią linię tramwajową Gazeta Wyborcza Katowice, Najpóźniej do połowy 2014 r. ma zostać wyremontowany odcinek torów tramwajowych historycznej linii nr 7 w Bytomiu. Połączenie działało od 1901 roku. 2,5-kilometrowy odcinek torów tramwajowych z bytomskich Łagiewnik do centrum nie funkcjonuje od pięciu lat. Teraz linia ma zostać odbudowana. Wszystko w ramach unijnego projektu. Tramwaje Śląskie właśnie wybrały najkorzystniejszą ofertę w przetargu na odbudowę torowiska (...). Sofia kupi tramwaje Pesy Railway Gazette, Stołeczny przewoźnik Stolichen Elektrotransport wskazał na zakłady Pesy jako preferowanego dostawcę 20 niskopodłogowych tramwajów. Umowa o wartości 50 mln obejmuje również dostawę części zamiennych i sprzętu diagnostycznego za niemal 17 mln. Dostawy mają się rozpocząć w 2014 roku. Pięcioczłonowe tramwaje Swing będą miały 2,3 m szerokości i będą dostosowane do sieci o nietypowym rozstawie 1009 mm. Pierwsza linia tramwaju w Saragossie Railway Gazette, marca otwarto ostatni fragment pierwszej linii tramwajowej w Saragossie. Przedłużenie przekracza rzekę Ebro i kończy się na Avenida de la Academia w Parque Goya. Na nowym odcinku jest 15 nowych przystanków, w tym 10 na ulicach, gdzie pojedyncze torowiska przebiegają równoległymi ulicami. Otwierana od kwietnia 2011 linia ma obecnie prawie 13 km długości. Tramwaje CAF Urbos używają superkondensatorów do przejeżdżania centralnego odcinka, pozbawionego sieci trakcyjnej. Nowe autobusy MPK. Z klimą i nowoczesnymi kasownikami Gazeta Wyborcza Kraków, Klimatyzowane, z nowoczesnym systemem informacji o przystankach do Krakowa trafiło 29 nowych autobusów dla miejskiej komunikacji. Nowe pojazdy marki Solaris zastąpią najstarsze krakowskie autobusy Scanie. 29 nowych autobusów to kolejna partia ze 100, jakie zamówiło krakowskie MPK. Większość to pojazdy 12-metrowe, tylko cztery to przegubowce. MPK zapowiada dużo większy komfort podróżowania nimi. Każdy jest klimatyzowany i wyposażony w tablice elektroniczne wyświe- 4 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013

7 tlające trasę przejazdu oraz system głosowego zapowiadania przystanków. Nie trzeba będzie już kupować biletu u kierowcy - solarisy mają automaty biletowe, ale także nowoczesne kasowniki, dzięki którym pasażerowie będą mogli sprawdzić wszystkie dane zapisane na Krakowskiej Karcie Miejskiej, m.in. datę ważności biletu oraz na jakie linie bilet został wykupiony. Producent zadbał także o to, aby autobusy były bezpieczne. W komorze silnika został zamontowany system wykrywania i gaszenia ognia. Pierwsze buspasy w Łodzi. Czy są potrzebne? Gazeta Wyborcza Łódź, Na ulicach Rydza-Śmigłego, Kopcińskiego i Palki powstaną pierwsze w Łodzi buspasy. Z wydzielonych pasów będą mogły korzystać tylko autobusy, taksówki oraz rowerzyści. Pilotażowe buspasy powstaną na ciągu ulic Śmigłego-Rydza, Kopcińskiego i Palki. Po stronie wschodniej zostaną wytyczone od ulicy Zbiorczej do Smutnej, po zachodniej od Wojska Polskiego do Piłsudskiego (...). Malowanie buspasów rozpocznie się w poniedziałek wieczorem i potrwa do końca kwietnia. Ekipy zaczną prace od al. Palki (przy Wojska Polskiego). Pasy będą malowane w nocy, aby nie utrudniać ruchu. Wzdłuż całej trasy ustawiane będą znaki D-11 (początek pasa ruchu dla autobusów) i D-12 (pas ruchu dla autobusów) z napisem BUS oraz TAXI, a także wizerunkiem rowerzysty (...). Po Wałbrzychu będą jeździły wyłącznie nowe autobusy Lucy, Gazeta Wyborcza, Wałbrzych zaprezentował autobusy, które kupił dzięki unijnemu dofinansowaniu. Od kwietnia po ulicach miasta będą jeździły wyłącznie nowe pojazdy MPK. Od jesieni ubiegłego roku w Wałbrzychu kursuje 20 autobusów marki Solaris Turbino. Miasto kupiło je dzięki 13 mln zł dofinansowania z Unii Europejskiej. Wyłoniony w przetargu nowy przewoźnik - Śląskie Konsorcjum Komunikacyjne - kupił kolejnych 30 autobusów - 23 pojazdy jednoczłonowe i 7 przegubowych. Jak podkreśla magistrat, solarisy są komfortowe i bezpieczne. Są oznaczone zielonym jamnikiem, a więc niskopodłogowe na całej długości nie ma ani jednego stopnia, co ma zasadnicze znaczenie dla niepełnosprawnych i rodziców z wózkami dziecięcymi. Można w nich także obniżyć wysokość wejścia z 32 do 25 cm, a w drugich drzwiach manualnie rozkładać rampę. Autobusy są też wyposażone w monitoring wewnętrzny i zewnętrzny oraz w system informacji pasażerskiej, m.in. zapowiedź wizualną i głosową przystanków. Mają także system zliczania pasażerów. Pierwsze miasto w Polsce wprowadza bezpłatną komunikację publiczną maw, PAP, Gazeta Wyborcza Już wkrótce mieszkańcy Żor będą jeździć autobusami za darmo. Bezpłatną komunikację w mieście postanowiły wprowadzić lokalne władze, tłumacząc to względami społecznymi i ekologicznymi. Z analiz żorskiego magistratu wynika, że liczba pasażerów miejskich autobusów w ostatnich latach spada, co skutkuje podwyżkami cen biletów. Rośnie też dopłata z budżetu gminy do komunikacji. Obecnie stanowi ona 72 proc. kosztów przewoźnika. Wzrost cen biletów jeszcze bardziej zniechęca ludzi do podróżowania autobusami i błędne koło się zamyka. W liczących prawie 61 tys. mieszkańców Żorach z 12 linii autobusowych korzystają przede wszystkim dzieci i młodzież oraz osoby starsze i niezamożne. W wielu rodzinach, szczególnie wielodzietnych, wydatki na transport pochłaniają pokaźną część budżetu. Jesteśmy przekonani, że bezpłatna komunikacja ułatwi mieszkańcom dostęp do edukacji, kultury, sportu i rekreacji, a także poprawi dostępność miejsc pracy mówi Anna Ujma, doradca prezydenta Żor w ds. promocji i informacji. Most Północny w weekendy bez tramwajów. Bo były puste Gazeta Wyborcza Warszawa, Po 2,5 miesiąca od uruchomienia linii tramwajowej przez most Marii Skłodowskiej-Curie do dwóch przystanków na Tarchominie Zarząd Transportu Miejskiego znacznie ogranicza liczbę kursów na tej krótkiej trasie. Przyczyną jest słaba frekwencja poza godzinami szczytu. Od najbliższej soboty dwójka przestanie więc jeździć w weekendy i w dni świąteczne. Od poniedziałku do piątku na trasie zostanie zaś tylko w godz Jednocześnie ZTM zamienia linię autobusową 214 w 314 kursującą tylko w dni powszednie od godz do 21 z Nowodworów przez ul. Odkrytą i Świderską do początkowych przystanków dwójki (...). Największe w Polsce łuki mostu płyną na środek Wisły Marcin Behrendt ber, Gazeta Wyborcza, Aktualności Kilkanaście minut po godz. 5 rozpoczął się spektakularny transport największego w Polsce łuku nowego toruńskiego mostu drogowego. Gigantyczna konstrukcja zmierza na barkach od brzegu na środek Wisły. Operacja potrwa 12 godzin. Zestaw sprowadzonych z Holandii barek, na którym spoczywa stalowy łuk, wyszedł z portu przy brzegu równolegle do nurtu Wisły. Przeciągany linami powoli obraca się prostopadle do rzeki. Zabezpieczają go holowniki. Łuk jest duży i ciężki, dlatego najmniejsza pomyłka grozi katastrofą mówi Andreas Adamiec, dyrektor techniczny wznoszącej przeprawę firmy Strabag. Gdy łuk mający 270 m długości 50 m wysokości i ważący 2,7 tys. ton dopłynie w sąsiedztwo sztucznej wyspy usypanej wcześniej na środku rzeki zostanie podniesiony o około 13 m wprowadzony do tzw. pozycji budowy i opuszczony. Ta operacja, która ma się rozpocząć jutro potrwa kolejne 12 godzin. Łuk jest pościągany linami, by się nie rozszedł tłumaczy Krzysztof Wąchalski, projektant przeprawy. Konstrukcja jest ogromna, a precyzja musi być milimetrowa, by łuk dokładnie osiadł w gniazdach. Trudno powiedzieć, która operacja jest trudniejsza, transport czy montaż. Obie mają swoją specyfikę. Nowe ścieżki rowerowe ominą centrum. Nie wszystko naraz Piotr Kozłowski, Gazeta Wyborcza Lublin, Ratusz szykuje rowerową rewolucję. W Lublinie powstaną dziesiątki kilometrów nowych tras i stacje wypożyczania rowerów. Jednak szlaki rowerowe omijają centrum. Urzędnicy tłumaczą, że nie da się zrobić wszystkiego naraz, a doraźne rozwiązania będą niebezpieczne zarówno dla pieszych, jak i dla rowerzystów (...). Ścieżki i pasy rowerowe powstaną m.in. na Czechowie, Bronowicach czy Kalinowszczyźnie. Część z nich zahaczy też o miasteczko akademickie i śródmieście. Mają połączyć już istniejące trasy w jeden spójny system. Jednak już w samym centrum nowe pasy nie powstaną (...). Parkingi podziemne w Gdańsku o krok bliżej Ewa Karendys, Gazeta Wyborcza Trójmiasto, Gdańsk poszukiwania koncesjonariusza, który zaprojektuje, sfinansuje, wybuduje i będzie eksploatował parkingi kubaturowe w Gdańsku ogłosił pod koniec ubiegłego roku. Chęć udziału w postępowaniu firmy mogły zgłaszać do końca marca. Zgłosiło się 6 firm Budimex, Strabag, konsorcjum NDI, Immo Park Gdańsk, Mostostal Concession i włoska firma Vianini Lavori. Urzędnicy liczą na to, że tym razem uda się zrealizować inwestycję. Pierwsza próba jej rozpoczęcia zakończyła się niepowodzeniem (...). 5 / 2013 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5

8 Aktualności Miasto liczy na 300 mln zł na budowę kluczowej drogi Gazeta Wyborcza Katowice, Władze Rybnika liczą, że miasto dostanie 300 mln zł z Unii Europejskiej na budowę drogi Racibórz - Pszczyna. Budowa rybnickiego odcinka trasy znalazła się wśród największych inwestycji przeznaczonych do dofinansowania w ramach unijnej perspektywy finansowej na lata Projekt Budowa Regionalnej Drogi Racibórz - Pszczyna na odcinku przebiegającym przez Miasto Rybnik znalazł się na 4. miejscu liczącej 20 pozycji podstawowej listy rankingowej projektów transportowych, przyjętej przez zarząd woj. śląskiego. Projekty będą realizowane w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Wartość 20 projektów to 2,61 mld zł, a zakładane dofinansowanie z Unii wynosi 1,9 mld zł (...). Umowa na wylotówkę do Katowic podpisana. Teraz naprawdę Gazeta Wyborcza Warszawa, W południe została podpisana umowa na nową wylotówkę na Kraków i Katowice. Zgodnie z umową trasa powinna być gotowa na przełomie 2015 i 2016 (...).Na realizację inwestycji firma ma 32 miesiące. Są zatem szanse, że na przełomie 2015 i 2016 r. przestaniemy tkwić w gigantycznych korkach na istniejącej drodze przez Raszyn i Janki. Planowany odcinek wylotówki będzie przedłużeniem budowanego teraz fragmentu od węzła Salomea w Al. Jerozolimskich do węzła Opacz na przecięciu z południową obwodnicą Warszawy. Dalej powstaną jeszcze trzy bezkolizyjne węzły: Sokołowska na przecięciu z drogą Janki Komorów, Janki Małe (nowe rozwidlenie dróg na Kraków i Katowice) i Paszków (na trasie katowickiej u zbiegu z drogą 721 koło centrum handlowego Maximus). Strabag przebuduje także fragment trasy krakowskiej do Sękocina. Po protestach mieszkańców Magdalenki zrezygnowano jednak z budowy bezkolizyjnego węzła z drogą 721 z Piaseczna. Pozostanie tu sygnalizacja świetlna (...). Dwupasmowa DK 94 od Bytomia aż po Kraków w 2020 roku? Gazeta Wyborcza Katowice, Marszałkowie z Małopolski i województwa śląskiego chcą, by do 2020 roku droga krajowa nr 94 została przebudowana tak, by od Bytomiu do Krakowa kierowcy mieli do dyspozycji dwa pasy ruchu. Droga może być alternatywą dla płatnej autostrady A4. To jeden z punktów przyjętej w piątek Strategii dla Rozwoju Polski Południowej w obszarze województw małopolskiego i śląskiego do roku 2020 (...). Inne propozycje samorządowców to stworzenie szybkiej kolei Katowice Kraków oraz budowa trasy ekspresowej S1 pomiędzy węzłem Kosztowy w Mysłowicach a węzłem Suchy Potok w Bielsku-Białej, oraz Beskidzkiej Drogi Integracyjnej, łączącej Bielsko-Białą z Krakowem. Rząd jednak na razie nie planuje tej inwestycji. Na przełomie roku dojedziemy A1 z Gdańska do Łodzi Gazeta Wyborcza Trójmiasto, W środę podpisane zostały umowy na dokończenie budowy A1 na odcinku Czerniewice Kowal. Za kwotę nieco ponad 1 mld zł wykona je polsko włoskie konsorcjum. Ten fragment to brakujące ogniwo A1 na trasie z Trójmiasta do Łodzi. Umowy dotyczą dwóch odcinków: Czerniewice Brzezie i Brzezie Kowal, o łącznej długości 64 km. Oba kontrakty zgarnął jeden wykonawca. Za pierwszy z nich konsorcjum firm Salini Polska (lider), Impregilo (partner) i Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów Kobylarnia (partner) zainkasuje ponad 450 mln zł, za drugi 608,7 mln (...). Droga S5 Wrocław - Poznań: Są pieniądze na budowę! Przetarg w tym roku Magdalena Kozioł, JEW, Gazeta Wrocławska, Wreszcie ruszy budowa drogi ekspresowej S5 (Wrocław Poznań) w województwie dolnośląskim. Wszystko dzięki dodatkowym 32 miliardom złotych przeznaczonych właśnie przez rząd. Część tych pieniędzy pójdzie na drogę ekspresową S5. Jeszcze w tym roku będzie można ogłosić przetarg, a w 2014 roku mają się rozpocząć prace budowlane między Wrocławiem i Korzeńskiem (miejscowość na granicy województwa dolnośląskiego i wielkopolskiego). To doskonała informacja dla kierowców, bo do tej pory budowa tej drogi (choć projekt jest gotowy) stała pod ogromnym znakiem zapytania. Dobre informacje są także dla dolnośląskiego odcinka trasy S3 od Sulechowa do Lubawki. Obwodnica Kielc nie będzie gotowa w maju. Wykonawca obwinia pogodę Gazeta Wyborcza Kielce, Przedłużająca się zima spowoduje, że o kilka tygodni opóźni się budowa obwodnicy Kielc w ciągu drogi ekspresowej S7. Wykonawca inwestycji zwrócił się kieleckiego oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad o przedłużenie terminu budowy. Mostostal Warszawa i hiszpańska Acciona Infraestructuras jest wykonawcą wartej ponad 640 milionów obwodnicy Kielc na drodze S7. Pierwotnie prace miały potrwać 18 miesięcy i zakończyć się 1 września ubiegłego roku. Najpierw jednak na przeszkodzie stanęły intensywne opady deszczu, a potem odkrycie XV-wiecznej kopalni ołowiu w Górkach Szczukowskich. Zgodnie z ostatnią umową prace powinny się zakończyć 18 maja Najprawdopodobniej tego terminu również nie uda się dotrzymać (...). Wreszcie ruszy budowa siódemki? W tym roku przetarg Małgorzata Rusek, Gazeta Wyborcza Radom, Jeszcze w tym roku Ministerstwo Transportu chce ogłosić przetargi na budowę obwodnicy zachodniej Radomia i odcinka krajowej siódemki od Radomia do Skarżyska-Kamiennej. Resort transportu ogłosił projekt nowelizacji rządowego programu budowy dróg krajowych na lata (...). Obwodnica ma mieć ok. 25 km. Od strony Warszawy zacznie się w Kępinach, ominie Jedlińsk oraz stawy rybne od zachodu, przetnie Radomkę, połączy się z obecną trasą nr 7 na południe od Radomia między Młodocinem a Krogulczą. W założeniu ma odciążyć ulice Kielecką, Czarnieckiego i Warszawską, bo wyprowadzi poza miasto ruch tranzytowy (...). Zakopianka zakorkuje się w Białym Dunajcu na amen Gazeta Wyborcza Kraków, Most na drodze krajowej nr 47 popularnej zakopiance w Białym Dunajcu jest w tak katastrofalnym stanie, że w ciągu kilkunastu dni wprowadzony zostanie na nim ruch wahadłowy. To sposób na uniknięcie katastrofy budowlanej (...). Ze względu na zły stan konstrukcji od dłuższego czasu na moście obowiązuje ograniczenie prędkości do 30 km/godz. Chodziło o ograniczenie wstrząsów, jakim może być poddawana konstrukcja. Najnowsza ekspertyza potwierdziła katastrofalną sytuację - most liczący sobie ponad pół wieku ma znacznie ograniczoną nośność, a metalowe wzmocnienia betonu są zardzewiałe. Przejazd ma być więc możliwy tylko środkiem mostu, a po obu stronach zostanie zainstalowana sygnalizacja świetlna. W ten sposób zmniejszone zostanie obciążenie budowli (...). Opracowanie: Krzysztof Gasz, Igor Gisterek, Maciej Kruszyna 6 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013

9 Konferencja Naukowo - Techniczna Techniczno-organizacyjne aspekty inwestycji na przykładzie linii kolejowej E59 Wrocław-Poznań Wrocław, października 2013 Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP- Oddział we Wrocławiu PKP-PLK Centrum Realizacji Inwestycji Oddział Wrocław Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych i Inżynieryjnych Patronat Medialny PATRONAT HONOROWY *Andrzej Massel - Wiceminister MTBiGM KOMITET HONOROWY *Andrzej Żurkowski - Wiceprezydent Wrocławia Aleksnader Wołowiec - Członek Zarządu PKP PLK S.A. Leszek Krawczyk - Prezes Zarządu Oddziału SITK we Wrocławiu KOMITET PROGRAMOWY Marek Krużyński - Politechnika Wrocławska - przewodniczący Danuta Bryja - Politechnika Wrocławska Łucjan Siewczyński - Politechnika Poznańska Stefan Dziedziul - Prezes PRKiI Wrocław Andzrej Kanial - Centrum Realizacji Inw. PKP PLK Tadeusz Sobotnik - Dyrektor Projektu E59 Józef Gąsior - Zastępca Dyrektora Projektu Philippe Andre Hanna - Dyrektor Centrum Realizacji Proj. SYSTRA Edward Luciński - Kierownik Kontraktu E59 Jarosław Barańczak - Urząd Wojewódzki Wrocław KOMITET ORGANIZACYJNY Mieczysław Lewandowski - przewodniczący Wacław Piątkowski - wiceprzewodniczący Wiesław Murawski - sekretarz Piotr Sykuła, Zbigniew Gzik, Marta Pięta, Martyna Kozyra ADRES DO KORESPONDENCJI Zarząd Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP ul. Piłsudskiego 74, pok. 206, Wrocław tel./fax , sitk-wroclaw@not.pl, www: sitk.pkp.wroc.pl. INFORMACJA DODATKOWA Konferencja rozpoczyna się dnia o godz w hotelu Campanile we Wrocławiu, ul. Ślężna 26. Planowane zakończenie przewiduje się w dniu około godz Podczas trwania Konferencji będzie możliwa prezentacja firm oraz wystawa materiałów i eksponatów związanych z tematyką Konferencji. Istnieje możliwość umieszczania reklam w materiałach konferencyjnych. Materiały konferencyjne zostaną wydrukowane w numerze 10/2013 Przeglądu Komunikacyjnego. Artykuły wnoszące wkład naukowy podlegają dodatkowym procedurom opisanym szczegółowo na stronie internetowej czasopisma. W przypadku spełnienia wymogów formalnych artykuł otrzymuje 6 punktów wg listy MNiSW. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie * organizatorzy wystąpili o udział w Patronacie i Komitecie Honorowym CEL KONFERENCJI Proces modernizacji magistralnej linii kolejowej o znaczeniu międzynarodowym E-59 Wrocław-Poznań jest zaawansowany i zmierza ku końcowi. Konferencja ma na celu omówienie licznych problemów, z którymi musieli zmierzyć się wykonawcy, projektanci, zamawiający i zarządzający, przedstawienie zastosowanych, niejednokrotnie nowatorskich rozwiązań technicznych oraz podkreślenie roli i znaczenia inwestycji w procesie modernizacji infrastruktury transportowej, w świetle umów międzynarodowych AGC i AGTC. TEMATYKA KONFERENCJI rola i znaczenie linii E59 w europejskim systemie transportowym celowość modernizacji linii E59 i jej wpływ na rozwój gospodarczy i stosunki społeczne organizacja i zarządzanie oraz problemy kontroli i nadzoru realizacji kolejowych inwestycji modernizacyjnych problemy prawne i administracyjne związane z realizacją inwestycji modernizacja konstrukcji drogi kolejowej i stacji oraz technologia wykonawstawa modernizacja podtorza i odwodnienia modernizacja urządzeń elektro-energetycznych modernizacja systemu sterowania ruchem PRZYGOTOWANIE REFERATÓW Zapraszamy autorów do przygotowania referatów. Z uwagi na wymogi redakzyjne Przeglądu Komunikacyjnego, prosimy o zastosowanie się do zaleceń znajdujących się na stronie: wroc.pl/autorzy.html WARUNKI UCZESTNICTWA Warunkiem uczestnictwa w Konferencji jest przesłanie Karty Zgłoszenia na adres do korespondencji oraz dokonanie wpłaty w kwocie 900 zł + 23% VAT w terminie do Opłata konferencyjna obejmuje: materiały konferencyjne, wyżywienie, uczestnictwo w imprezach towarzyszących. Pobyt w hotelu uczestnicy opłacają indywidualnie. Jeden z autorów referatu naukowego może uczestniczyć w konferencji bezpłatnie. Wpłatę należy dokonać na konto: Bank Zachodni WBK S.A., nr rachunku SITK Ośrodek Rzeczoznawstwa I Usług Techniczno - Ekonomicznych ul. Piłsudskiego 74; Wrocław; NIP z podaniem nazwiska Uczestnika i dopiskiem Konferencja E59. Z uwagi na ograniczoną ilość miejsc, obowiązywać będzie kolejność zgłoszeń. TERMINY Nadesłanie pełnych tekstów referatów Nadesłanie kart zgłoszeń uczestnictwa Dokonanie wpłat Przesłanie zaproszeń

10 Transport szynowy Linia Hutnicza Szerokotorowa nr 65 i linia nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe jako strefa kolizji zwierząt z taborem kolejowym w Roztoczańskim Parku Narodowym Tadeusz Jan Chmielewski, Katarzyna Tajchman, Weronika Maślanko, Leszek Drozd Ruchliwa linia kolejowa, z nasypami, wykopami i towarzyszącymi jej urządzeniami sygnalizacyjnymi, przecinająca bogate przyrodniczo ekosystemy stanowi w przyrodzie barierę ekologiczną. Celem pracy była identyfikacja najczęstszych tras migracji ssaków przez Linię Hutniczo Szerokotorową (LHS) nr 65 i linię nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe rozcinającą Roztoczański Park Narodowy oraz ocena liczby kolizji zwierząt z taborem kolejowym. Badaniami objęto odcinek LHS nr 65 i linię nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe długości 3,6 km. Wykorzystując odbiorniki GPS, zlokalizowano w terenie i na zdjęciach lotniczych miejsca przekroczeń linii kolejowej przez trasy migracji zwierząt w trzech przekrojach czasowych: r., r., r. Na podstawie tropów określono liczbę gatunków zwierząt, liczbę osobników i liczbę przekroczeń. Na podstawie terenowych obserwacji służb Roztoczańskiego Parku Narodowego i Nadleśnictwa Zwierzyniec sporządzono także zestawienie liczby kolizji zwierząt z taborem kolejowym. Wyniki badań posłużą do oceny skali barierowego oddziaływania LHS nr 65 i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe na faunę RPN, a także do opracowania planu ochrony tego odcinka korytarza ekologicznego fauny Roztocza, a jednocześnie poprawy bezpieczeństwa transportu kolejowego. Artykuł recenzowany zgodnie z wytycznymi MNiSW data zgłoszenia do redakcji: data akceptacji do druku: dr hab. Tadeusz Jan Chmielewski, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie Zakład Ekologii Krajobrazu i Ochrony Przyrody tadeusz.chmielewski@up.lublin.pl prof. dr hab. Leszek Drozd Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie Zakład Hodowli Amatorskich i Zwierząt Dzikich leszek.drozd@up.lublin.pl Polska na tle innych krajów Europy charakteryzuje się stosunkowo dobrze zachowanymi zasobami przyrodniczymi, o dużym stopniu naturalności i wysokiej różnorodności biologicznej [1]. Szybki rozwój i modernizacja sieci transportowej (dróg i linii kolejowych) może w poważnym stopniu zagrozić bogactwu przyrodniczemu naszego kraju. Do najważniejszych negatywnych skutków powodowanych w przyrodzie przez inwestycje liniowe i wzrost natężenia ruchu, można zaliczyć: dr inż. Katarzyna Tajchman Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie Zakład Ekologii Krajobrazu i Ochrony Przyrody katarzyna.tajchman@up.lublin.pl mgr inż. Weronika Maślanko Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie Zakład Ekologii Krajobrazu i Ochrony Przyrody wermas@wp.pl śmiertelność zwierząt na drogach i torach, utratę siedlisk w wyniku budowy pasa drogowego lub kolejowego oraz oddziaływania ruchu drogowego i kolejowego na otoczenie, fragmentację i izolację siedlisk i populacji zamieszkujących je zwierząt [5] To ostatnie zagrożenie ma największe znaczenie, ponieważ działa w dużej skali przestrzennej. Może powodować: utratę zmienności genetycznej dużych populacji, wymieranie populacji lokalnych, trudność w zdobywaniu pokarmu i schronienia, trudność ze znalezieniem partnerów do rozrodu, kojarzenie osobników spokrewnionych powodujące wady wrodzone, spadek odporności na choroby, niemożność stworzenia typowych gatunków, mniejszą zdolność do przystosowywania się do zmian środowiska, spadek żywotności populacji, ogólny spadek bioróżnorodności [7]. Linia kolejowa z nasypami, wykopami i towarzyszącymi jej urządzeniami sygnalizacyjnymi przecinająca bogate przyrodniczo ekosystemy, stanowi w przyrodzie barierę ekologiczną i behawioralną [4]. O uciążliwości szlaku komunikacyjnego w dużej mierze decyduje intensywność jego użytkowania [2, 12]. Elementy wprowadzone do środowiska przez człowieka, a nie przypominające nic, co kojarzyłoby się zwierzęciu z niebezpieczeństwem, nie będą wywoływać wyraźnych i szybkich, instynktownych reakcji. To w jaki sposób zwierzęta reagują na pociąg, czy urządzenia sygnalizacyjne zależy od ich biologii: narządów zmysłu, behawioru. Zmysł wzroku dla większości ssaków pełni funkcje drugorzędną za węchem lub słuchem, jest jednak istotny w wykrywaniu zagrożenia. Zwierzęta są wyczulone przede wszystkim na ruch, wzrok służy im do oceny odległości i szybkości zauważonego obiektu. Zwierzęta 8 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013

11 Transport szynowy lepiej widzą w nocy, za to silne światło oślepia je bardziej niż ludzi, oczy zwierząt dłużej przystosowują się na powrót do ciemności. Stąd efekt zamierania w bezruchu w światłach reflektorów samochodu, lokomotywy, czy nawet silnej latarki [6]. Powstała w okresie I Wojny Światowej linia kolei żelaznej, łącząca Rejowiec przez Zwierzyniec i Rawę Ruską ze Lwowem, wniosła tego typu zagrożenia dla jednego z najcenniejszych przyrodniczo regionów Polski Roztocza. Jeszcze większe przyniosła budowa szerokotorowej Linii Hutniczo - - Siarkowej, przecinającej utworzony w 1974 r. Roztoczański Park Narodowy. O budowie tej linii, łączącej Zagłębie Donieckie w ówczesnym ZSSR z Hutą Katowice, zadecydowało Prezydium Rządu PRL w 1975 r. LHS okazała się obiektem bardzo uciążliwym dla Parku Narodowego, dzieląc go na 2 części, generując hałas, zanieczyszczenia powietrza i gleb (wysypująca się z wagonów i rozpylająca się w czasie transportu siarka) oraz kolizje zwierząt leśnych z taborem kolejowym [11]. Barierowe oddziaływanie LHS należy w tym przypadku rozumieć nie jako pas mechanicznie utrudniający migrację zwierząt, ale jako strefę istotnego zagrożenia ich życia. Od 2001 roku LHS (zwana obecnie Linią Hutniczą Szerokotorową) ma charakter wyłącznie towarowy i obsługuje tylko przewozy międzynarodowe. Na końcu linii i wzdłuż jej przebiegu znajdują się terminale przeładunkowe, wykorzystywane do rozładunku różnego rodzaju towarów przywożonych do Polski z Ukrainy i z innych państw byłego Związku Radzieckiego. Linia ta, nosząca numer 65, jest niezelektryfikowana, jednotorowa i na terytorium Polski przebiega od kolejowego przejścia granicznego w Hrubieszowie do stacji kolejowej Sławków LHS. Jest ona najdłuższą szerokotorową linią kolejową w Polsce. Jej długość od granicy państwa do stacji towarowej w Sławkowie wynosi 394,65 kilometrów. Łączna długość torów na linii wynosi 524,339 kilometrów. Jest powszechnie uważana za najdalej wysuniętą na zachód Europy linię o rozstawie toru 1520 mm [11]. Obok linii szerokotorowej biegnie równolegle linia nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe. Obszar i metodyka badań Na odcinku LHS nr 65 i 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe przebiegającym przez Roztoczański Park Narodowy na długości 3,6 km (transekt) (rys. 1) zlokalizowano miejsca przekroczeń tras migracji zwierząt przez linię kolejową w trzech przekrojach czasowych: r., r., r. Na podstawie tropów określono liczbę gatunków zwierząt, liczbę osobników i liczbę przekroczeń. Lokalizację miejsc przekroczeń rejestrowano za 1. Roztoczański Park Narodowy z otuliną oraz z badanym odcinkiem LHS i linia nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe Oznaczenia: 1 granica RPN, 2 otulina RPN, 3 przebieg LHS, 4 odcinek LHS i linia nr 66 Zwierzyniec Towarowy - Stalowa Wola Południe objęte badaniami, 5 rzeka Szum, 6 rzeka Świerszcz, 7 rzeka Wieprz. Tab.1: Wyniki monitorowania tras migracji zwierząt na transekcie badawczym w dniu r. Lp. Gatunek pomocą odbiorników GPS Mobille Mapper 6 o dokładności 2-5 metrów i zaznaczano na zdjęciu satelitarnym z lat o terenowej rozdzielczości piksela 0,25 m. Równolegle na podstawie terenowych obserwacji służb Roztoczańskiego Parku Narodowego i Nadleśnictwa Zwierzyniec sporządzono także zestawienie liczby kolizji zwierząt z taborem kolejowym w okresie ( i ). Celem niniejszej pracy jest identyfikacja najczęstszych tras migracji ssaków przez Linię Hutniczo Szerokotorową (LHS) i linię nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe rozcinającą Roztoczański Park Narodowy oraz określenie liczby kolizji zwierząt z taborem kolejowym, co w sumie pozwoli na ocenę skali zagrożenia, jaką stwarza LHS dla ssaków RPN. Liczba miejsc przekroczeń transektu Liczba stwierdzonych osobników 1. Sarna Dzik Tropy trudne do zidentyfikowania 3 3 RAZEM Wyniki Lokalizacja miejsc przekroczeń tras migracji zwierząt przez linię kolejową oraz identyfikacja migrującej fauny Trasy migracji zwierząt przez odcinek LHS i linię nr 66 Zwierzyniec Towarowy - Stalowa Wola Południe przebiegający przez teren RPN na długości 3,6 km, monitorowano w trzech terminach. Wyniki badań zawierają tabele 1, 2, 3, a zarejestrowaną sytuację terenową przedstawia rys. 2. W pierwszym terminie badań ( r.) zaobserwowano niewielką liczbę miejsc przekroczeń transektu: 7, a także małą liczbę osobników porównaniu z innymi badanymi terminami. Największą migracyjnością charakteryzowały się dziki (tab. 1). W drugim terminie monitorowania tras migracji zwierząt ( r.), na transek- 5 / 2013 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 9

12 Transport szynowy 2. Transekt badawczy o długości 3,6 km z zaznaczonymi miejscami przejścia zwierząt przez tory w trzech terminach (lokalizacja wg pomiarów GPS) Oznaczenia: A: Główne elementy strukturalne obszaru badań: 1 granica RPN, 2 Stawy Echo, 3 rzeka Świerszcz, 4 teren stacji kolejowej Biały Słup, 5 przebieg LHS i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe, 6 odc. LHS objęty badaniami. B: Przejścia zwierząt: 7 1 os. dzika, 8 2 os. dzika, 9 3 os. dzika, os. dzika, 11-1 os. sarny europejskiej, 12 2 osobniki sarny europejskiej, 13 1 os. jelenia szlachetnego, 14 2 os. jelenia szlachetnego, 15 4 os. jelenia szlachetnego, 16 5 os. jelenia szlachetnego, 17 1 os. zająca szaraka, 18 1 os. lisa, 19 trop niezidentyfikowanego gatunku. 10 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013

13 Transport szynowy Tab.2: Wyniki monitorowania tras migracji zwierząt na transekcie badawczym w dniu r. Lp. Gatunek cie badawczym zaobserwowano bardzo dużą liczbę miejsc przekroczeń transektu, bo 55, zaś liczba stwierdzonych osobników wynosiła 45. Najbardziej migracyjny w tym terminie okazał się jeleń (tab. 2). Wynikiem tego mogła być długo zalegająca pokrywa śnieżna i utrzymujące się wcześniej bardzo niskie temperatury powietrza (powyżej -20ºC). Po zelżeniu mrozów zwierzyna zwiększyła ruchliwość w poszukiwaniu pożywienia. W trzecim terminie monitorowania ( r.) na transekcie badawczym zaobserwowano nieco mniejszą liczbę miejsc przekroczeń transektu oraz nieznacznie mniejszą liczbę osobników - 43 (tab. 3). Efekty monitorowania w 3 zimowych przekrojach czasowych wykazały, że badany odcinek jest obszarem częstych migracji zwierząt (rys. 2). Łącznie w trzech terminach zaobserwowano 68 miejsc przekroczeń torów oraz zarejestrowano tropy 66 osobników, w tym najwięcej było dzików około 40 osobników, następnie lisów 19 i jeleni 16 osobników. Najwięcej tropów oznaczono na odcinku: km według kilometrażu linii LHS. Miejsc przekroczeń linii kolejowej nie zaobserwowano w odległości 800 m od Liczba miejsc przekroczeń transektu Liczba stwierdzonych osobników 1. Jeleń Sarna Dzik Zając Lis RAZEM Tab.3: Wyniki monitorowania tras migracji zwierząt na transekcie badawczym w dniu r. Lp. Gatunek Liczba miejsc przekroczeń transektu Liczba stwierdzonych osobników 1. Jeleń Sarna Dzik Zając Lis 3 3 RAZEM Tab.4: Wykaz przypadków kolizji dużych ssaków z pociągami w obszarze RPN w latach Gatunek Liczba osobników jeleń (łania) r. 1 dzik (prośne lochy) r. 5 Źródło: Roztoczański Park Narodowy, 2012 Tab.5: Wykaz przypadków kolizji dużych ssaków z pociągami w Nadleśnictwie Zwierzyniec w latach Gatunek Liczba osobników wilk 1 dzik 2 sarna 4 jenot 1 borsuk 2 jeleń 2 Źródło: Nadleśnictwo Zwierzyniec, 2012 krawędzi lasu stanowiącej początek transektu oraz w odległości 700 m od końca transektu przy stacji kolejowej Biały Słup. Można przypuszcza, że strefy te wyznaczają ekoton bezpieczeństwa zwierząt w korytarzu ekologicznym przebiegającym przez badana część RPN. Korytarzem tym jest strefa częstych migracji zwierząt, odznaczająca się licznymi przekroczeniami LHS i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe na odcinku 2, 37 km (rys. 2). Zarejestrowane kolizje dużych ssaków z taborem kolejowym na badanym odcinku LHS i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe Kolizje zwierząt z taborem kolejowym w obrębie Roztoczańskiego Parku Narodowego oraz na terenach przylegających prezentują tabele 4 i 5. W Nadleśnictwie Zwierzyniec w okresie od 2002 do 2012 roku na trasach LHS i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe zginęło 12 osobników dzikich zwierząt. Wśród nich będący pod ochroną i zagrożony w skali Europy wilk, a także liczniej występujące na tym terenie dziki (2 osobniki), sarny (4 osobniki) i jelenie (2 osobniki) (tab. 5). Ocena barierowego oddziaływania LHS i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe na faunę dużych ssaków RPN Teren Roztoczańskiego Parku Narodowego charakteryzuje się dużym bogactwem gatunkowym zwierząt dziko żyjących. Odcinek LHS i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe przebiegający przez obszar RPN nie stanowi mechanicznej przeszkody dla przekraczania torów przez zwierzęta. W każdym z trzech terminów zaobserwowano średnio 35 miejsc przekroczeń badanego transektu, a średnia liczba osobników stwierdzonych w trakcie jednego liczenia to 32 zwierzęta (tab. 1, 2, 3). W porównaniu z tymi danymi, na drodze krajowej nr 5 DK5 przez przejście dla zwierząt w Wielkopolskim Parku Narodowym przechodzi średnio w miesiącach zimowych tj. od grudnia do marca 191 jeleni na miesiąc, czyli dziennie (tak jak w wyżej opisanych badaniach) 6 osobników [7]. Obecnie pociągi kursujące po torze normalnym jeżdżą przez RPN z prędkością 100 km/h, zaś po torze szerokim z prędkością 80 km/h. Częstotliwość przejazdów pociągów po torze szerokim to 24 pociągi na dobę. Największe natężenie występuje w porze porannej: w godzinach 4:00 8:00 przejeżdżają 3 pociągi w ciągu 2 godzin. Po torze normalnym przez teren Roztoczańskiego Parku Narodowego przejeżdżają dwa pociągi codziennie: jeden ok. godziny 6:14 6:33 i drugi w porze 21:00 21:37. Oprócz tego istnieje indywidualny rozkład jazdy pociągów zamawianych są to ok. cztery dodatkowe pociągi na dobę. Badany odcinek LHS i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe stanowi barierę ekologiczną, rozumianą jako strefę istotnego zagrożenia życia dla zwierząt. Kolizje zwierzyny z taborem kolejowym nie zdarzają się często, ale jeśli już występują, są to tragiczne w skutkach wypadki (tab. 4 i 5). Propozycje ochrony fauny RPN przed kolizjami z taborem kolejowym LHS i linii nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe Na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego budowa przejść górnych dla zwierząt nie jest uzasadniona przyrodniczo, technicznie oraz finansowo, ponieważ odcinek ten biegnie w poprzek cennej przyrodniczo do- 5 / 2013 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 11

14 Transport szynowy liny cieku Świerszcz. Budowa dolnego przejścia dla gatunków zwierząt z listy priorytetowej: jeleń czy wilk, wymagałaby bardzo dużych nakładów finansowych i znaczących prac budowlanych, których realizacja mogłaby przynieść bardzo duże szkody w ekosystemach leśnych i wodnych parku. W tej sytuacji aby zmniejszyć zagrożenie śmiertelnych kolizji zwierząt z taborem kolejowym najlepszym rozwiązaniem jest: zainstalowanie na badanym odcinku urządzeń odpłaszających zwierzęta w porach zbliżania się pociągu, monitorowanie efektywności ich oddziaływania i w miarę potrzeb doskonalenie zarówno sposobu przestrzennego rozmieszczenia urządzeń, jak i ich parametrów technicznych, zmniejszenie prędkości przejazdów pociągów przez obszar Roztoczańskiego Parku Narodowego do km/h na stałe. Jak przekonuje Pani Profesor Simona Kossak w jednym z wywiadów [3]: Prześladowany, czyli zwierzę stojące na torze będzie miało czas na reakcje przed nadjeżdżającym pociągiem. Zachowanie pociągu jest bowiem nietypowe: z daleka gna jak szalony. Gdy przekroczy dystans ucieczki, może już być za późno. System nerwowy ofiary nie nadąży z wydaniem kolejnych poleceń: obserwuj i uciekaj!. W tej sytuacji może nastąpić ostatnia próba uratowania życia: żubr albo łoś atakuje czołowo nadjeżdżającą lokomotywę. Tu leży przyczyna kolizji zwierząt z pojazdami jadącymi z szybkością większą niż km/godz., a nigdy z rowerzystami lub z zaprzęgami konnymi. Natomiast na konferencji w Łagowie w 2007 roku sugerowano ograniczenie prędkości pociągów do 50 km/h w miejscach szczególnie cennych przyrodniczo [9]. Docelowo zgodnie ze zgłaszanymi postulatami z lat osiemdziesiątych Rady Naukowej Roztoczańskiego Parku Narodowego trasa LHS powinna być przeniesiona poza obszar parku narodowego[10]. Podsumowanie i wnioski 1. Odcinek LHS i linia nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe przebiegający przez obszar RPN jest przekraczany przez zwierzęta w licznych miejscach na prawie całej swej długości, stanowi więc istotną strukturę barierową przecinającą szeroki korytarz przemieszczania się wielu gatunków zwierząt przez teren Roztoczańskiego Parku Narodowego. 2. Na badanym odcinku LHS i linia nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe o długości 3,6 km, w trzech przedziałach czasowych ( r., r., r.) stwierdzono łącznie: 105 przekroczeń, 95 osobników, 5 gatunków, w tym 42% stanowiły dziki, 17% jelenie i lisy, 14% sarny i 4% zające. 3. W okresie stwierdzono 14 śmiertelnych kolizji zwierząt z taborem kolejowym LHS i linią nr 66 Zwierzyniec Towarowy Stalowa Wola Południe, w tym dominowały dziki (7 osobników) i sarny (4 osobniki). Największą stratą było zabicie wilka. 4. Na badanym odcinku istnieje potrzeba zastosowania urządzeń odpłaszających, zmniejszających stopień kolizji zwierząt z taborem kolejowym. 5. Strefy brzegowe badanego transektu : ok 800 m od skraju lasu w otulinie RPN oraz ok 700 m od rozjazdów stacji kolejowej Biały Słup stanowią ekoton bezpieczeństwa zwierząt zidentyfikowanego korytarza ekologicznego ssaków. Materiały źródłowe [1] Andrzejewski R., Weigle A. (red.): Różnorodność biologiczna Polski. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa; 2003, 284 [2] Bjorn J.: Dzika przyroda [W:] B. Jackowiak red.: Oddziaływanie infrastruktury transportowej na przestrzeń przyrodniczą. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Warszawa-Poznań- Lublin; 2007, [3] Bosakowska J. Gazeta Wyborcza / Nauka / Artykuły: Jak działa odstraszacz wyjaśnia prof. Simona Kossak, , aktualizacja: :00 Rozmowa z prof. Simoną Kossak z Zakładu Lasów Naturalnych w Instytucie Badawczym Leśnictwa ( [4] Jackowiak B. red.: Oddziaływanie infrastruktury transportowej na przestrzeń przyrodniczą. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Warszawa-Poznań-Lublin; 2007, 5-6. [5] Jędrzejewski W.: Ochrona dziko żyjących zwierząt przy inwestycjach liniowych (drogi i linie kolejowe) w Polsce. Wyd. Stowarzyszenie Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot Łagów , 252. [6] Kossak S, Zasada działania atrapy bodźców kluczowych zastosowanej w urządzeniu UOZ-1 wypłaszającym zwierzęta z torów kolei szybkiego ruchu, materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej Oddziaływanie infrastruktury transportowej na przestrzeń przyrodniczą, Poznań, wrzesień Podziękowania Autorzy publikacji składają serdeczne podziękowania Panu Tadeuszowi Augustowskiemu, Wiceprezesowi Zarządu KZA Przedsiębiorstwo Automatyki i Telekomunikacji Spółka Akcyjna w Lublinie, za wszechstronną pomoc organizacyjną i techniczną oraz cenne konsultacje merytoryczne. [7] Kurek R. T.: Poradnik projektowania przejść dla zwierząt i działań ograniczających śmiertelność fauny przy drogach. Wyd. Stowarzyszenie Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot. Warszawa. 2010, 104. [8] Ratajczak G.: Koszt inwestycji drogowych realizowanych w ramach budownictwa zrównoważonego z uwzględnieniem wymagań dotyczących ochrony środowiska 2010 Wielkopolski Zjazd Inżynierów Budownictwa, [9] Ślusarczyk R.: Monitoring przyrodniczy realizcjai inwestycji drogowych jako kluczowego zagrożenia dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce [W:] Kurek R. T. red. Ochrona dziko żyjących zwierząt przy inwestycjach drogowych w Polsce, Pracownia Na Rzecz Wszystkich Istot, Konferencja, Łagów [10] Wilgat T.: Linia Hutniczo Siarkowa w Roztoczańskim Parku Narodowym. Roztoczański Park Narodowy, Zwierzyniec, 1997, [11] Wilgat T. (red.): Roztoczański Park Narodowy przyroda i człowiek. Wydawnictwo Lipiec. Zwierzyniec. 2004, 160. [12] Wysokowski A., Janusz L., Staszczuk A. Bednarek B.: Zmniejszenie negatywnego wpływu inwestycji komunikacyjnych (drogowo-kolejowych) na możliwość swobodnej migracji zwierząt. [W:] B. Jackowiak (red.). Oddziaływanie infrastruktury transportowej na przestrzeń przyrodniczą. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Warszawa-Poznań-Lublin. 2007, p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013

15 Obszary dysfunkcji systemu transportowego Szczecina w ocenie mieszkańców Kształtowanie mobilności Tomasz Stoeck, Wawrzyniec Gołębiewski W artykule omówiono wyniki ankietyzacji, której celem było wyodrębnienie i hierarchizacja najistotniejszych problemów transportowych Szczecina. Była ona prowadzona na przełomie 2012/13 roku przez pracowników i studentów dwóch uczelni wyższych (WSTE, ZUT), stanowiąc kontynuację oraz rozwinięcie badań z lat ubiegłych. W analizie wskazano na możliwości ograniczenia lub eliminacji wskazanych utrudnień, mając na uwadze faktyczne rejony ich występowania. Uwzględniono przy tym najczęstsze propozycje i postulaty wysuwane przez grupę docelową.. Artykuł recenzowany zgodnie z wytycznymi MNiSW data zgłoszenia do redakcji: data akceptacji do druku: dr inż. Tomasz Stoeck Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki Katedra Eksploatacji Pojazdów Samochodowych tstoeck@wp.pl Od wielu lat w Szczecinie obserwuje się wzrost zapotrzebowania na usługi transportowe, co dotyczy również przewozów pasażerskich. Intensywny rozwój miasta po wschodniej stronie Odry spowodował, że istnieje konieczność zapewnienia sprawnego przemieszczania się pomiędzy dwoma ośrodkami: Lewobrzeżem (Śródmieście, Północ, Zachód) oraz Prawobrzeżem, stanowiącym osobną dzielnicę administracyjną. Ta ostatnia charakteryzuje się koncentracją usług o znaczeniu lokalnym i podmiejskim, ale pełni ważną funkcję mieszkaniową (11 osiedli) oraz tranzytową (droga ekspresowa S3, autostrada A6) [4]. W związku z tym, że Szczecin zajmuje pod względem powierzchni trzecie miejsce w kraju, szczególnego znaczenia nabiera obsługa przewozowa na znaczne odległości, przy uwzględnieniu niewielu przepraw mostowych [2]. Pomimo utrudnień wynikających z dysproporcji pomiędzy natężeniem ruchu pojazdów i obecnym przystosowaniem sieci drogowo-ulicznej, nie wzrasta popyt na przewozy komunikacją publiczną [4, 6, 9]. Sytuacji nie poprawił zakup nowoczesnego taboru przez lokalnych przewoźników, gdyż zarys sieci połączeń i ich liczba w zasadzie pozostaje niezmieniona. Ponadto ukończone inwestycje niejako zachęcają podróżnych do korzystania z pojazdów prywatnych, generując kolejne dysfunkcje w systemie transportu miejskiego. Coraz częściej problemy występują poza ścisłym centrum, w obszarach w których do niedawna ich nie zauważano lub nie były nadmiernie uciążliwe. Stąd też wskazywanie poszczególnych niedogodności wydaje się być w pełni uzasadnione, gdyż umożliwia poszukiwanie rozwiązań społecznie akceptowalnych. Zakres i metodyka badań mgr inż. Wawrzyniec Gołębiewski Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki, Katedra Eksploatacji Pojazdów Samochodowych wawrzyniec.golebiewski@wp.pl Kwestionariusz ankietowy zawierał uporządkowaną liczbę pytań o charakterze zamkniętym, dla których przygotowano kilka lub kilkanaście wariantów odpowiedzi. W większości przypadków respondenci mieli możliwość zaznaczenia maksymalnie trzech, co zawężało wybór do najbardziej istotnych zagadnień problemowych. Badanie przeprowadzono w grudniu i styczniu 2012/13 roku, wykorzystując odmienne techniki pozyskiwania danych: bezpośrednią (formularz papierowy) oraz pośrednią (elektroniczny plik popularnego edytora tekstu). Przeanalizowano 1000 prawidłowo wypełnionych formularzy, co pozwoliło na wyszczególnienie najbardziej istotnych problemów komunikacyjnych, ich hierarchizację oraz przyporządkowanie poszczególnym obszarom występowania. Preferowany środek transportu 1. Sposoby podróżowania w obrębie miasta W pierwszych pytaniach ankietowani odnieśli się do sposobów poruszania się w obrębie miasta, wskazując dodatkowo na najistotniejsze przyczyny wyboru określonego środka transportu (rysunki 1, 2). Większość zadeklarowała podróże samochodem prywatnym, co świadczy o malejącej roli komunikacji zbiorowej. Zmianę preferencji podróżowania zauważono już w latach wcześniejszych, przy okazji prowadzenia analogicznych ankiet, ale wyniki nigdy nie były tak jednoznaczne [6, 7]. Tą niepokojącą tendencję potwierdzają przykłady badań z innych aglomeracji [1, 3, 5]. Już w 2010 r. we Wrocławiu blisko 42% mieszkańców deklarowało podróże w obrębie miasta pojazdami prywatnymi, przy zaledwie 35% głosów oddanych na komunikację zbiorową [3]. Istotną rolę odgrywa w tym przypadku rynek pojazdów używanych, któ- 5 / 2013 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 13

16 Kształtowanie mobilności 2. Przyczyny wyboru deklarowanego środka transportu 3. Intensyfikacja problemów transportowych w Szczecinie rego oferta jest bardzo zróżnicowana w kwestii dostępnych marek, ale przede wszystkim proponowanych przedziałów cenowych. W ocenie respondentów do czynników decydujących o zakupie i codziennej eksploatacji samochodu należy zaliczyć: oszczędność czasu, komfort podróżowania, możliwość bezpośredniego dojazdu oraz dużą mobilność. Pomimo wielopłaszczyznowych działań podejmowanych w celu usprawnienia komunikacji publicznej, jej atrakcyjność nadal pozostawia wiele do życzenia. Opóźnienia dotyczą w głównej mierze sieci tramwajowej, której linie w zasadzie nie obsługują nowych osiedli mieszkaniowych. Ponadto jej układ znacznie odbiega od istniejących potrzeb przewozowych, gdyż osiągnięcie celu wymusza konieczność przesiadania się, np. na pętli Basen Górniczy dla osób dojeżdżających do centrum z Prawobrzeża. Należy jednak podkreślić, iż za wyborem transportu zbiorowego przemawia niższy koszt, a wielu respondentów uprawnionych jest do korzystania z biletów ulgowych. Rejony występowania problemów transportowych Centrum jest tym osiedlem administracyjnym Szczecina, w którego obszarze wskazywano największą liczbę niedogodności (14,1% głosów) (rysunek 3). Według respondentów szczególną uwagę należy zwrócić na: brak miejsc parkingowych, zatłoczenie sieci ulicznej, złe prowadzenie prac remontowych i budowlanych, nieodpowiednie rozwiązania dla ruchu w rejonie skrzyżowań oraz nadmierne preferencje dla komunikacji miejskiej. Analogiczne problemy dotykają obszary bezpośrednio przyległe, tj.: Śródmieście Północ (6,4%), Śródmieście Zachód (5,9%) i Turzyn (3,9%), chociaż ich nasilenie jest zdecydowanie mniejsze. W przypadku osiedli bardziej oddalonych głosy rozkładały się w odmienny sposób, gdyż za najbardziej uciążliwe utrudnienia wskazywano: fatalny stan nawierzchni jezdni (Niebuszewo, Pomorzany, Pogodno) czy niewłaściwą organizację transportu zbiorowego (Warszewo, Skolwin, Arkońskie - Niemierzyn). Należy jednak zauważyć, iż krytycznie oceniane były również obszary po wschodniej stronie Odry. Wynika to w głównej mierze z gruntownej przebudowy ul. Struga, będącej jedną z najważniejszych arterii transportowych miasta (rysunek 4). Jej modernizacja wpływa na poważne ograniczenia w ruchu na osiedlach Słoneczne i Majowe (6,5%), ale również na graniczących z nimi Zdrojach (7,3%), Dąbiu (5,8%), Podjuchach (4,1%). Z jednej strony są one wykorzystywane przez kierowców jako strefy objazdów, a z drugiej zapewniają dojazd do stacji kolejowych na Prawobrzeżu oraz umożliwiają tranzyt w kierunku Berlina, Gdańska czy Poznania. W trakcie trwania ankietyzacji sytuacja uległa znaczącej poprawie, gdyż w dniu 19 grudnia 2012 otwarto warunkowo obie jezdnie ul. Struga, wraz z nową estakadą i dwoma wiaduktami [10]. Tym niemniej otaczający rejon pozostaje w dalszym ciągu olbrzymim placem budowy, gdyż dokończenia wymagają wjazdy i wyjazdy pomocnicze, sygnalizacje świetlne, 14 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013

17 Kształtowanie mobilności 4. Utrudnienia komunikacyjne związane z przebudową ul. Struga 5. Zator komunikacyjny na ul. Energetyków (Międzyodrze - Wyspa Pucka) 6. Skutki problemów transportowych chodniki, ścieżki rowerowe, itp. Ponadto równoległe ulice wspomagające, które obsługiwały skomasowany ruch przez 21 miesięcy, wymagają kapitalnego remontu. Problem jest o tyle istotny, że są one wykorzystywane przez pojazdy komunikacji miejskiej, a dodatkowo pozwalają dojechać do największych centrów handlowych. Należy jednak zauważyć, iż ankietowani rozumieją konieczność prowadzonej modernizacji, co znalazło odzwierciedlenie w końcowej ocenie tej inwestycji. W odniesieniu do Prawobrzeża respondenci wskazywali ponadto na złą organizację komunikacji autobusowej, która oferuje zbyt małą liczbę połączeń bezpośrednich, niewystarczającą częstotliwość kursowania (szczególnie linii zwykłych), długie czasy przejazdów oraz ich opóźnienie w stosunku do obowiązujących rozkładów jazdy. Ponieważ większość dostępnych tras przebiega przez Zdroje i Dąbie, kongestia transportowa jest w tych rejonach najbardziej odczuwalna. Duże zastrzeżenia budziły również złe rozwiązania dla ruchu w obszarze istniejących skrzyżowań, np. niewystarczająca przejezdność, słaba widoczność, kolizyjność, itp. Osobną kwestię stanowi osiedle Międzyodrze - Wyspa Pucka, które zapewnia bezpośredni dojazd do osiedli lewobrzeżnych. Pomimo, iż obszar ten zamieszkany jest w minimalnym stopniu, pełni niezmiernie ważną funkcję przemysłową, przeładunkową i składową, głównie ze względu na tereny portowe. W opinii ankietowanych zasadniczy problem stanowi wydzielenie pasa wyłącznie dla autobusów i taxi na ul. Energetyków, co generuje niepotrzebne zatory komunikacyjne przed Mostem Długim (rysunek 5). Kierowcy niejako zmuszeni są do korzystania z Trasy Zamkowej im. Piotra Zaremby, której przepustowość gwałtownie spada na wylocie w okolicy Baszty Siedmiu Płaszczy. Należy zauważyć, że arteria całkowicie wolna jest od ruchu pojazdów komunikacji miejskiej, a tranzyt do Zakładów Chemicznych Police zapewnia osobny zjazd. Skutki dysfunkcji i sposoby ich ograniczania Za najbardziej uciążliwą niedogodność wynikającą z istniejących problemów transportowych uznano stratę czasu, na którą oddano blisko 29% wszystkich głosów (rys. 6). Jest to bowiem czynnik bezpośredni, niezmiernie łatwy do określenia, dotykający praktycznie wszystkich użytkowników sieci drogowoulicznej. W dalszej kolejności ankietowani wskazywali na wzrost wydatków na paliwo, aspekty psychologiczne (stres, zmęczenie, agresja) oraz problemy z parkowaniem pojazdu. Analogiczne wyniki uzyskano w ankietyzacji prowadzonej pod koniec 2011 roku, przy czym badanie dotyczyło wyłącznie zagadnień związanych z kongestią transportową [7]. Natomiast do poprawy sytuacji komu- 5 / 2013 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 15

18 Kształtowanie mobilności 7. Czynniki ograniczające występowanie problemów transportowych 8. Przykład tablicy telematycznego systemu zarządzania ruchem (Prawobrzeże) nikacyjnej w mieście powinny przyczynić się przede wszystkim: ukończenie Obwodnicy Śródmieścia, budowa miejskich parkingów wielopoziomowych/podziemnych, nowe inwestycje w infrastrukturę drogową, uruchomienie Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju (SST), zwiększenie liczby skrzyżowań bezkolizyjnych oraz budowa miejskich dróg ekspresowych (rys. 7). Warto zauważyć, iż większość proponowanych inwestycji jest już realizowana albo będzie rozpoczęta w przyszłości. Jednak spełnienie wszystkich postulatów nie jest możliwe, gdyż ograniczony budżet wymusił akceptację innych rozwiązań. Przykładem może Szybka Kolej Miejska (SKM), której projekt zarzucono na rzecz rozbudowy sieci tramwajowej w kierunku Prawobrzeża. W najbliższym czasie nie przewiduje się również budowy nowej przeprawy mostowej. Z kolei pomysłem społecznie akceptowalnym i popieranym przez mieszkańców jest rozbudowa sieci tramwajowej, przede wszystkim na odcinku Basen Górniczy Kijewo. Realizacja tej inwestycji pozwoliłaby na eliminację części linii autobusowych, zastępując je wydajnym i ekologicznym środkiem transportu, który dodatkowo można skutecznie odseparować od ruchu innych pojazdów. Zamierzenia te są zgodne z wytycznymi polityki transportowej miasta, zakładającej systematyczne zwiększenie roli komunikacji zbiorowej, przy wykorzystaniu środków transportu przyjaznych środowisku [8, 9]. Niewiele głosów oddano natomiast na rozwój aktywnych systemów zarządzania ruchem. Zainstalowane pod koniec roku 2012 tablice telematyczne w żaden sposób nie przyczyniły się do rozwiązania istniejących problemów transportowych i najczęściej są ignorowane przez kierowców (rys. 8). Newralgiczne punkty zatłoczenia sieci drogowoulicznej pozostały bowiem niezmienione, podobnie jak informacje prezentowane na elektronicznych ekranach każdego dnia. Ponadto wiele z nich niepotrzebnie dubluje istniejące znaki drogowe, np. ograniczenia prędkości, ostrzeżenia o śliskiej jezdni, itp. Modernizacja sieci drogowo-ulicznej 9. Ocena wybranych inwestycji oddanych lub obecnie realizowanych w mieście W kolejnym pytaniu respondenci odnieśli się do inwestycji, których realizacja została niedawno zakończona lub będzie finalizowana w przyszłości (rys. 9). Zwracają uwagę wysokie noty wystawione przebudowie ul. Struga, pomimo tak wielu utrudnień wynikających z jej realizacji. Pozytywnie rozpatrzono również przebudowę węzłów komunikacyjnych przy Bramie Portowej i galerii Kaskada, a więc inwestycji zrealizowanych w drugiej połowie 2012 roku w ścisłym centrum miasta. W tym rejonie wyjątek stanowi modernizacja Alei Kwiatowej, której ukończenie, poza wrażeniami estetycznymi, nie poprawiło płynności ruchu pojazdów na Placu Żołnierza. Problem kongestii transportowej udało się natomiast wyeliminować dzięki oddaniu 16 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013

19 Kształtowanie mobilności Materiały źródłowe dwóch kładek dla pieszych nad ul. Gdańską (łącznie 75,8% ocen pozytywnych) (rys.k 10). Warto jedna zauważyć, iż ankietowani mieli kłopot z jednoznacznym ustosunkowaniem się do proponowanych wariantów odpowiedzi. Dotyczyło to w szczególności miejsc, w których prace są kontynuowane, np. modernizacja dostępu drogowego do Portu, modernizacja bulwarów nad Odrą czy budowa Zachodniego Drogowego Obejścia Szczecina. Podobne wnioski można wyciągnąć, jeśli weźmie się pod uwagę rejony rzadziej uczęszczane, w tym osiedla na peryferiach miasta (Płonia, Bukowe). Podsumowanie 10. Kładka dla pieszych nad ul. Gdańską (Pętla Basen Górniczy) 11. Ocena problemów transportowych Szczecina na tle innych miast Polski Sytuacja komunikacyjno-transportowa w Szczecinie ulega nieustannym zmianom, na co wpływ ma rozwój społeczno-gospodarczy całego regionu. Ze względu na dwubiegunowy charakter miasta, posiadającego odrębne centra po obu stronach Odry, nadrzędnym celem staje się zapewnienie ich sprawnego połączenia. Wyniki przeprowadzonej ankietyzacji wskazują jednak, że będzie to możliwe po wyeliminowaniu szeregu problemów, które w coraz większym stopniu dotykają osiedla prawobrzeżne. Zachodzi więc uzasadniona konieczność równomiernego rozłożenia finansów pochodzących z budżetu miejskiego i ze środków zewnętrznych (w tym z funduszów Unii Europejskiej), na kompleksową realizację zadań z zakresu budowy, modernizacji i utrzymania sieci drogowo-ulicznej oraz obiektów inżynieryjnych. W tej kwestii pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, o czym świadczą oceny podsumowujące Szczecin na tle innych miast Polski (rysunek 11). Przykładem mogą być również sytuacje krytyczne, które wystąpiły w okresie prowadzenia procesu badawczego: całkowita blokada ul. Gdańskiej na skutek wywrotki dźwigu ( ) czy gwałtowne opady śniegu paraliżujące ruch we wszystkich rejonach aglomeracji ( ). [1] Hebel K., Grzelec K.: Zmiany w zachowaniach i preferencjach komunikacyjnych mieszkańców Sopotu i Gdyni, Space Socjety Economy, Wydawnictwo Katedry Gospodarki Przestrzennej i Planowania Przestrzennego Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008, Zeszyt nr 08, str [2] Główny Urząd Statystyczny. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r. Informacje i opracowania statystyczne. Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, Warszawa 2011, str [3] Kozłowska-Święconek M., Swędrak M., Mikulski B.: Wrocławskie Badania Ruchu 2010, Przegląd Komunikacyjny, Wydawnictwo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2011, nr 07-08, str [4] Raport o stanie miasta Szczecina Urząd Miejski w Szczecinie. Wydział Rozwoju Miasta, Szczecin 2010, str [5] Sikora M., Borowski Z.: Ocena logistyki miejskiej w obszarze przewozów pasażerskich w Bydgoszczy, Logistyka, Wydawnictwo Instytutu Logistyki i Magazynowania, Poznań 2011, nr 01, str [6] Stoeck T.: Analiza porównawcza preferencji i zachowań komunikacyjnych studentów oraz pracowników dojeżdżających do Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, Przegląd Komunikacyjny, Wydawnictwo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2011, nr 05-06, str [7] Stoeck T.: Wpływ zatorów ulicznych na problemy komunikacyjne miasta w ocenie środowisk akademickich Wyższej Szkoły Techniczno Ekonomicznej oraz Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, Przegląd Komunikacyjny, Wydawnictwo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2012, nr 05-06, str [8] Załącznik do Uchwały Nr LII/978/06 Rady Miasta Szczecin z dnia 13 marca 2006 r. Polityka Transportowa, str [9] Załącznik do Uchwały Nr XLIII/1091/10 Rady Miasta Szczecin z dnia 25 stycznia 2010 r. Zintegrowany plan rozwoju transportu publicznego w Szczecinie w latach , str [10] 5 / 2013 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 17

20 Transport szynowy Diagnostyczna ocena stanu wadliwości nowego torowiska tramwajowego Krzysztof Gradkowski Na przykładzie nowego torowiska tramwajowego zbudowanego na moście trasy W-Z w Warszawie, szczegółowo analizowane są wszelkie defekty powstałe w wyniku technologii budowy systemu szyna w otulinie ERS. Związek przyczynowo- skutkowy pomiędzy stanem torowiska a etapami technologii jest wykazywany również na podstawie badań laboratoryjnych materiałów. Diagnostyczna ocena przyczyn braku szczelności torowiska pozwala na wskazanie odstępstw od etapowych warunków technicznej stosowalności. Konkluzje i wnioski artykułu pozwolą na uniknięcie błędów technologicznych stosowania sytemu ERS Artykuł recenzowany zgodnie z wytycznymi MNiSW data zgłoszenia do redakcji: data akceptacji do druku: dr inż. Krzysztof Gradkowski Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Lądowej, Zakład Inżynierii Komunikacyjnej k.gradkowski@il.pw.edu.pl Z ogólnych zasad realizacji inwestycji w inżynierii lądowej wiadomo, że jakość finalnych rozwiązań budowlanych podobnie jak innych rozwiązań technicznych jest ściśle zależna od: jakości rozwiązań przyjętych w dokumentacji projektowej będącej podstawą wykonania robót w ramach danej inwestycji budowlanej, jakości materiałowej i technologicznej wykonania robót inwestycji budowlanej zgodnie z zaprojektowanymi rozwiązaniami. Rozwiązania projektowe nowych konstrukcji torowisk tramwajowych oparte są zazwyczaj na nowych, sprawdzonych i testowanych elementach oraz materiałach poszczególnych części składowych. Każdy projekt budowlany powinien być sporządzony w sposób kompetentny przez projektantów i w określonym trybie przewidzianym w Prawie budowlanym. Współczesne torowiska tramwajowe powstały w wyniku konieczności przystosowania do warunków środowiska miejskiego [3] oraz przy dużym udziale zastosowań tworzyw sztucznych [2]. Obecne rozwiązania konstrukcyjne zespolonych nawierzchni i podtorza tramwajowego nie stanowią już prototypów, lecz rozwiązania systemowe, sprawdzone na szeroką skalę w różnych aplikacjach, w tym na terenie Warszawy na Moście Poniatowskiego i Moście Marii Skłodowskiej-Curie oraz w lokalizacjach na terenie Wrocławia. Dominującą staje się konstrukcja torowiska tramwajowego z ciągłym, sprężystym podparciem i mocowaniem szyn, wykonana w systemie szyny w otulinie i określana 1. Zasada szyny w otulinie we współczesnych torowiskach tramwajowych skrótem ERS, (rys.1). W projektowanych rozwiązaniach systemu mocowania szyny i uszczelnienia strefy przyszynowej stosuje się żywiczną masę zalewową Edilon Corkelast, która jest przeznaczona do konstrukcji torowisk tramwajowych wykonywanych według systemu ERS w torowiskach wspólnych z jezdnią na stalowych i betonowych obiektach mostowych. System torowisk tramwajowych z obudowana szyną jest niejako przeciwstawny do rozwoju nowych systemów przytwierdzeń w kolejowych drogach szynowych, gdzie mamy do czynienia ze swoistą ekspozycją szyny i innym sposobem oraz zasadą wibroizolacji, (fot. 2). Jednym z przykładów bezpośredniego zastosowania nowej konstrukcji torowiska tramwajowego, spełniającego funkcję drogi szynowej i drogi samochodowej, jest wykonana konstrukcja na Moście Śląsko - Dąbrowskim (trasa W-Z) w Warszawie. Niewątpliwie nowoczesna funkcjonalność takiego rozwiązania zależna jest od skutecznej jakości technicznej uzyskanej w wyniku wymaga- 2. Nowe rozwiązania bloku przytwierdzeń izolujących szyny kolejowe 18 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 5 / 2013