Wschodzące polskie korporacje międzynarodowe (KMN). Doświadczenia polskie na tle innych krajów

Transkrypt

1 Wschodzące polskie korporacje międzynarodowe (KMN). Doświadczenia polskie na tle innych krajów UMIĘDZYNARODOWIENIE POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW Tworzenie wartości polskich przedsiębiorstw przez inwestycje zagraniczne Warszawa, 19 lutego 2016 r. Dr hab. Mariusz-Jan Radło, Instytut Gospodarki Światowej SGH

2 Główne elementy prezentacji Wzrost BIZ polskich przedsiębiorstw a rozwój gospodarki Korporacje międzynarodowe z rynków wschodzących i ich specyfika Polskie wschodzące korporacje międzynarodowe specyfika na tle innych krajów

3 Dlaczego rozwój polskich BIZ? Wzrost BIZ polskich przedsiębiorstw to naturalny przejaw rozwoju gospodarki zgodny z hipotezą ścieżki rozwoju inwestycji 1. Rozwój oparty na zasobach naturalnych niskie napływy i wypływy BIZ 2. Rozwój oparty o inwestowanie podnoszenie wartości dodanej cechuje się napływem BIZ z zagranicy, powoli rośnie też potencjał krajowych przedsiębiorstw 3. Rozwój oparty na innowacjach gospodarka próbuje wyjść ponad średni poziom rozwoju i zbliżyć się do wysokiego poziomu rozwoju krajowe BIZ za granicą zaczynają coraz bardziej rosnąć 4. Rozwój oparty na potencjale rodzimych przedsiębiorstw Przedsiębiorstwa krajowe skutecznie rywalizują na rynkach globalnych przynajmniej w wybranych branżach BIZ napływają, ale nie mają kluczowego znaczenia dla rozwoju gospodarki 5. Rozwój oparty na potencjale rodzimych przedsiębiorstw Przedsiębiorstwa krajowe są wiodącymi graczami na rynkach światowych tylko najbardziej rozwinięte kraje świata, których gospodarki wyprzedzają nawet te znajdujące się na etapie czwartym

4 Dlaczego rozwój polskich BIZ? Wzrost BIZ polskich przedsiębiorstw i ich sukces na rynkach globalnych to warunek trwałego i szybkiego wzrostu gospodarki w długim okresie Bez rozwoju krajowych przedsiębiorstw i ich sukcesu w rywalizacji na rynkach globalnych prawdopodobieństwo wejścia w pułapkę średniego dochodu wzrośnie

5 Wartość polskich BIZ (mld zł) Żródło: NBP (2015) - W 2014 roku co czwarta spółka notowana na GPW w Warszawie miała przynajmniej jedną filię zagraniczną Według danych GUS z 2014 roku w Polsce siedzibę miało 1437 przedsiębiorstw, które posiadały za granicą udziały w 3194 podmiotach.

6 Trajektorie rozwoju KMN Czy wschodzące korporacje międzynarodowe muszą podążać tradycyjnymi ścieżkami rozwoju?

7 Doświadczenia KMN z rynków wschodzących Mathews [2006] Rozwój KMN z rynków wschodzących napędzany zdolnością do łączenia i wykorzystywania zasobów oraz uczenia się Brak własnych przewag konkurencyjnych Poszukiwanie przewag na zewnątrz przez przyjęcie globalnej perspektywy - firmy szukają przewag na rynkach globalnych, a nie w swoich rodzimych gospodarkach Taka strategia działania KMN z rynków wschodzących jest bardziej ryzykowna, ale stwarza możliwości szybkiej ekspansji.

8 Doświadczenia KMN z rynków wschodzących Kothari i in. [2013] Rozwój KMN z rynków wschodzących wynika ze zdolności do pozyskania zasobów i tworzenia własnych przewag Zależy też zdolności do znajdowania rynkowych nisz, które nie są jeszcze zajęte przez KMN z rynków rozwiniętych. Rozwój KMN z rynków wschodzących obejmuje trzy etapy: 1. budowanie własnej pozycji w trudzie i znoju 2. szybkiego i silnego startu i silnej pozycji międzynarodowej 3. oraz doskonałości

9 Doświadczenia KMN z rynków wschodzących Luo i Thung [2007] KMN z rynków wschodzących umiędzynaradawiają się inaczej niż tradycyjne korporacje z rynków rozwiniętych. Ich rozwój często przypomina żabi skok Szybkie umiędzynarodowienie i przejmowanie strategicznych zasobów za granicą poprzedzone jest jednak okresem akumulacji zasobów na rynku wewnętrznym.

10 Doświadczenia KMN z rynków wschodzących Hennart [2012] Niektóre KMN z rynków wschodzących czerpią korzyści z monopolistycznej pozycji na rynku wewnętrznym Pozwala ona na mobilizowanie zasobów kapitałowych w celu przejmowania firm razem z ich przewagami konkurencyjnymi na rynkach światowych i od światowych liderów

11 Różnorodność modeli KMN z rynków wschodzących Luo i Thung [2007] Przedsiębiorstwa działające w niszach Firmy prywatne lub publiczne spółki nie należące do skarbu państwa, które rozwinęły się samodzielnie i osiągnęły wysoką pozycję rynkową w określonej niszy rynkowej - jak np. chiński producent smartfonów ZTE czy meksykański producent urządzeń elektrycznych i elektronicznych Mabe. Firmy aspirujące do bycia światowymi graczami nie są firmami państwowymi, ale nie ograniczają swojego zainteresowania do określonych rynków regionalnych czy konkretnych produktów. Wśród nich są np. rosyjski Lukoil, chiński Haier czy brazylijski Embraer Międzynarodowi gracze czy agenci firmy, które silnie inwestują za granicą, ale są kontrolowane i instruowane przez rządy - np. rosyjski Gazprom, chińska spółka inwestycyjna CITIC Group Corporation (wcześniej China International Trust and Investment Corporation). Specjaliści od zleceń firmy kontrolowane przez rządy, koncentrujące się na wybranych rynkach zagranicznych, na których są w stanie wykorzystać swoje przewagi konkurencyjne, przy okazji realizując działania wspierane przez rządy. Wśród nich można wskazać rosyjski Rosneft, indyjski Bharat Heavy Electrical czy brazylijski Electrobras.

12 Różnorodność modeli KMN z rynków wschodzących Ramamurti i Singh [2009] - w zależności od ról strategicznych, jakie firmy te odgrywają i ich pozycji w łańcuchu wartości czy stosowanej strategii. Firmy wykorzystujące zasoby naturalne dążą do integracji pionowej łańcucha produkcyjnego w celu zabezpieczenia kanałów dystrybucji lub dostępu do zasobów, jak np. rosyjski Gazprom czy brazylijski Petrobas. Firmy dążące do optymalizacji kosztów na poziomie lokalnym chcą sprzedawać swoje produkty na innych podobnych rynkach, jak np. indyjska Tata czy brazylijski Markopolo Niskokosztowi partnerzy bazują na swoich umiejętnościach w zakresie produkcji i niskich kosztach inwestują na rynkach lepiej rozwiniętych by zwiększyć swoją pozycję rynkową i wartość zaś na rynkach słabiej rozwiniętych by czerpać korzyści z dostępu do zasobów i niskich kosztów pracy - są to np. indyjskie Wipro i Infosys

13 Doświadczenia KMN z rynków wschodzących Ramamurti i Singh [2009] - w zależności od ról strategicznych, jakie firmy te odgrywają i ich pozycji w łańcuchu wartości czy stosowanej strategii. Globalni konsolidatorzy bazując na swoich doskonałych możliwościach w zakresie produkcji i projektowania, są w stanie konkurować na rynkach globalnych, jak np. chińskie Lenovo czy indyjski Tata Steel. poszukują okazji do przejęć słabszych firm na rynkach rozwiniętych by wzmacniać swoją pozycję Globalni liderzy osiągnęli najwyższy poziom technologiczny w różnych dziedzinach na rynkach globalnych i są liderami rynków krajowych dokonują inwestycji na rynkach lepiej rozwiniętych w celu wzmacniania swojej globalnej pozycji technologicznej, a na rynkach słabiej rozwiniętych, by zwiększać dostęp do rynków brazylijski Embraer czy indyjski Suzlon Energy.

14 Polskie wschodzące KMN Polskie firmy umiędzynaradawiają się inaczej niż podane przykłady firm z rynków wschodzących, ich ścieżki umiędzynarodowienia różnią się jednak od tradycyjnych ścieżek rozwoju KMN z rynków rozwiniętych.

15 Polskie wschodzące KMN Dużą część polskich KMN umiędzynarodawia się zgodnie z tradycyjnymi ewolucyjnymi modelami: na początku rozwijają eksport później inwestują w projekty wspierające sprzedaż zagraniczną a następnie rozwijają również zagraniczną produkcję jednocześnie zbierają doświadczenie i wiedzę o rynkach zagranicznych, co ułatwia im ekspansję na kolejne rynki Jednak wiele polskich firm pomija pośrednie etapy umiędzynarodowienia i umiędzynaradawia się skokowo pomijając niektóre etapy opisane w ewolucyjnych modelach internacjonalizacji - co upodabnia je do opisanych firm z rynków wschodzących.

16 Polskie wschodzące KMN Polskie wschodzące KMN bardziej zaawansowane formy ekspansji zagranicznej stosują na rynkach wschodzących, na których częściej zakładają spółki dystrybucyjne lub fabryki. Z kolei działalność na rynkach krajów rozwiniętych częściej rozpoczyna się od sprzedaży eksportowej. Główne formy wejścia na rynki do inwestycje od podstaw (realizuje je 83% firm inwestujących za granicą). Przejęcia zagranicznych podmiotów stosuje nieco ponad 50% takich firm. Co trzecia przebadana firma realizowała zarówno inwestycje od podstaw, jak i przejęcia.

17 Polskie wschodzące KMN Struktura własnościowa ma znaczenie Spółki mające silnego większościowego udziałowca stosują bardziej agresywne strategie ekspansji zagranicznej niż te, które mają akcjonariat rozproszony. Polskie firmy inwestują głównie w krajach europejskich i głównie w krajach sąsiedzkich (w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w Niemczech). Wynika to z ograniczonych zasobów finansowych niektórych firm, a także ograniczonych zasobów wiedzy i doświadczenia. Rośnie jednak liczba inwestycji o charakterze globalnym w Chinach, Indiach, USA, Kanadzie czy Brazylii. Taką ekspansję realizuję firmy duże lub wyspecjalizowane i posiadające wysokie przewagi konkurencyjne w wąskich dziedzinach.

18 Podsumowanie