Hodowca Miejscowość Województwo Krowa mleko kg tłuszcz kg tłuszcz % białko kg białko % 1. MELLER KRZYSZTOF ZABŁOCIE KUJAWSKO- ŁYSA

Transkrypt

1 Zdjęcie: Tomasz Rolniak

2 SZANOWNI PAŃSTWO Spośród ras bydła użytkowanych w Polsce, rasa simentalska jest jedyną z liczących się ras utrzymywanych w typie kombinowanym. Efektem konsekwentnie prowadzonej pracy hodowlanej i równoczesnego doskonalenia cech mlecznych i mięsnych jest zdolność do wysokiej produkcji mleka oraz przydatność do opasu. Wprawdzie wyniki wydajności mlecznej w stadach ocenianych osiągnięte w 2007 r. w Polsce odbiegają jeszcze od uzyskanych w rasach cb i czb, to jednak o potencjale genetycznym krów simentalskich świadczą wydajności krów tej rasy uzyskane w oborach wyróżniających się lub wydajności prezentowane przez wybitne, wyróżniające się krowy. Tab. 1 Przeciętne wydajności ocenionych krów mlecznych w 2007 r. Przeciętna wydajność Rasa Czarno biała Czerwono biała Simentalska mleka kg tłuszczu białka kg % kg % ,22 4,25 4, ,32 3,33 3,36 Podstawowym wyzwaniem jest ciągła poprawa czynników środowiskowych, a głównie sposobu żywienia. Wpływ sposobu utrzymania i żywienia zwierząt coraz bardziej zaczyna być dostrzegany przez hodowców, o czym świadczą wyniki produkcyjne w oborach simentalskich, w których uzyskano rekordową przeciętną wydajność kg mleka: Hodowca Województwo mleko kg tłuszcz kg tłuszcz % białko kg białko % 1. DZWONKOWSKI MAREK PODLASKIE AT , ,49 2. MROCZKA JERZY PODKARPACKIE A , ,53 3. SUROWIEC ANNA WARMIŃSKO-MAZURSKIE AT , ,35 4. ŻARÓW KRYSTYNA PODKARPACKIE A , ,37 5. SZUM WŁODZIMIERZ PODLASKIE AT , ,54 6. GR SKOWROŃSKI DANIEL PODKARPACKIE A , ,29 7. GRABOWSKI JAROSŁAW PODLASKIE A , ,37 8. ZIELIŃSKA BARBARA MAZOWIECKIE AT , ,53 9. SADOWSKI JACEK MAZOWIECKIE AT , , GR STĄCZEK JERZY PODKARPACKIE A , ,40 Dane: Ocena i hodowla bydła mlecznego Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Prezentując zestawienie krów o rekordowej wydajności życiowej chcemy udowodnić że wydajności powyżej 10 tys. kg. mleka w tej rasie są możliwe. Obecnie celem hodowlanym powinna być krowa o średnim kalibrze, harmonijnie zbudowana, żywotna o bardzo wyraźnym dwukierunkowym charakterze, jak również dużym potencjale do produkcji mleka i mięsa. Hodowca Miejscowość Województwo Krowa mleko kg tłuszcz kg tłuszcz % białko kg białko % 1. MELLER KRZYSZTOF ZABŁOCIE KUJAWSKO- ŁYSA , ,38 POMORSKIE PL ROLHOD SP. Z O.O. WĄSEWO KUJAWSKO- POMORSKIE 3. DZWONKOWSKI MAREK SZABŁY PODLASKIE MŁODE 4. G.R. MORAWSKI ZENON GROCHOWISKA SZLACHECKIE KUJAWSKO- POMORSKIE WINDA CZ KWITULA CZ TERLE DE AGROMARINA SP. Z O.O. KULCZYN LUBELSKIE LARA PL , , , , , , , ,40 Dane: Ocena i hodowla bydła mlecznego Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Chcemy przyczynić się do rozpropagowania simentala i stworzenia wizerunku rasy jako elementu tradycji, kultury i dobrego źródła dochodów. Obok krów zawsze stoi człowiek a może należałoby napisać, że obok człowieka zawsze stoi krowa, co świadczy o nierozerwalności tych dwóch światów i wzajemnej współzależności. Wkładając dużo wysiłku i serca w tą pracę wierzymy, że zalety tego bydła przyniosą jego hodowcom dużo satysfakcji także w finansowym wymiarze hodowli. Z wyrazami szacunku Prezes Zarządu MCB Ryszard STOPYRA

3 Luty 2009 OD HISTORII DO WSPÓŁCZESNOŚCI Rasa simentalska jest jedną z najliczniej reprezentowanych ras na świecie, zlokalizowaną na pięciu kontynentach w liczbie około 41 mln sztuk. Aktualności Większe skupiska bydła rasy simentalskiej Posiada swojego reprezentanta, którym jest Światowy Związek Hodowców Bydła Simentalskiego zrzeszający około hodowców z 31 państw członkowskich. Również w Europie rasa ta ma swoje przedstawicielstwo i reprezentowana jest przez Europejską Federację Bydła Simentalskiego. Historia Europejskiej Federacji Hodowców Bydła Simentalskiego zaczyna się w 1961 roku, kiedy to podjęto pierwsze działania zmierzające do założenia organizacji zrzeszającej miłośników tej rasy. 22 maja 1962 roku w Monachium odbyło się spotkanie założycielskie, na którym przedstawiciele sześciu krajów: Niemiec, Francji, Włoch, Jugosławii, Austrii i Szwajcarii, podjęli decyzję o powołaniu Europejskiego Zrzeszenia Hodowców Simentali. Polscy hodowcy zostali przyjęci w jego szeregi w maju 1997 roku. W chwili obecnej stowarzyszenie liczy 19 krajów członkowskich od Skandynawii poprzez Europę zachodnią i środkową po Bałkany. Szczegóły dotyczące struktury organizacji, historii i zadań można znaleźć na stronach internetowych ESF: Najistotniejszy zapis w statucie, w najlepszy sposób charakteryzujący tę organizację, to paragraf drugi brzmiący: Celem zrzeszenia, którego działalność nie jest ukierunkowana na wypracowywanie zysków, jest współpraca wszystkich organizacji simentalskich w Europie w celu poprawy rasy i wspierania hodowli simentala. Można śmiało stwierdzić, iż ten prosty, ale niosący głęboką treść zapis, realizowany jest konsekwentnie w ponad czterdziestoletniej historii stowarzyszenia. Powszechnie uważa się, że miejscem z którego rasa bierze swój rodowód jest Szwajcaria, dokładnie zaś dolina rzeki Simme, od której wzięła nazwę. Niełatwe warunki środowiskowe (góry) oraz sposób utrzymania (pastwiska) ukształtowały cechy organizmu decydujące o dobrym zdrowiu i zdolności do aklimatyzacji w różnych strefach klimatycznych. Doskonale wiemy jak wygląda dzisiejszy simentaler, ciekawość budzi natomiast jak prezentował się przedstawiciel tej rasy lat temu. Bydło rasy simentalskiej było formowane nie tylko Krowa rasy simentalskiej (100 Jahre Schweizerischer Fleckviehzuchtverband Joh. Klossner 1868 r.) Sylwetka krowy rasy simentalskiej Krowy rasy simentalskiej w zaprzęgu (Katalog II Wojewódzkiego Pokazu Sprzedaży Bydła Rasy Simentalskiej w Trześniowie r.) Buhaje rasy simentalskiej w zaprzęgu 3

4 Aktualności Krajowa wystawa bydła simentalskiego w takiej oprawie przyciąga z roku na rok coraz większą liczbę zainteresowanych zarówno hodowców jak i zwiedzających w kierunku mlecznym, ale służyło także jako bydło robocze, a to niewątpliwie zadecydowało o jego masywnej budowie, mocnym kośćcu i dobrze rozwiniętej muskulaturze. W XVIII w. nie zwracano uwagi na umaszczenie i utrzymywano bydło zarówno plamiste jak i jednomaściste. Przeważało umaszczenie żółte i czerwone, zawsze jednak z białą głową. Doskonalenie użytkowości mlecznej i mięsnej oraz wykorzystywanie jako siły pociągowej, ukształtowało rasę simentalską jako rasę o trójstronnej użytkowości, co miało miejsce już w XIX wieku. Zalety te zadecydowały o tym, że bydło to szybko rozprzestrzeniło się w inne rejony Europy. Według Trautmana, bydło szwajcarskie, jak określano simentalera, sprowadzono do Polski pod koniec XVIII wieku. Pojawiło się ono wówczas w dobrach siemiatyckich Ks. Anny Jabłonowskiej na Podlasiu. W latach osiemdziesiątych XIX wieku było już popularne w całym kraju. Największe skupiska tego bydła występowały w guberni siedleckiej i lubelskiej. W 1909 r. było w Królestwie Polskim 21 obór simentalskich zrzeszonych w związkach hodowców [4]. W 1920 r. utworzono Związek Hodowców Bydła Górskiego, do którego należało początkowo 7 obór bydła simentalskiego, posiadających 51 buhajów i 747 krów. W okresie międzywojennym hodowla bydła simentalskiego koncentrowała się w Małopolsce Wschodniej, gdzie istniały dwa rejony jego występowania: pokucki i sanocki. Do najlepszych należały wówczas obory w: - Białobokach w latach 1929/30 wydajność mleczna wynosiła kg mleka o zawartości 3,91% tłuszczu, - Targowicy Polnej kg mleka, o zawartości 3,91% tłuszczu, - Jezupolu kg mleka, o zawartości 3,78% tłuszczu. Korzystny dla rozwoju rasy simentalskiej okres, kiedy to działalność rozwijały koła hodowców, a bydło tej rasy odnosiło sukcesy na wystawach krajowych we Lwowie, Lublinie i Poznaniu, przerwała II Wojna Światowa. Simentalery krzyżowano bydłem czerwonym, likwidując jednocześnie rozpłodniki tej rasy. Regres trwał do 1955 r., kiedy to decyzją Ministerstwa Rolnictwa zrejonizowano hodowlę bydła simentalskiego na terenie województwa rzeszowskiego w powiatach: Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i Brzozów. O takiej lokalizacji zadecydowała długoletnia tradycja hodowlana tej części regionu Małopolski Wschodniej. Dla odnowy rasy i prowadzenia prac hodowlanych utworzono Ośrodek Hodowli Zarodowej w Brzozowie. Prace nad odtworzeniem rasy przebiegały dwukierunkowo, poprzez wykorzystanie nielicznych sztuk zarodowych utrzymywanych w gospodarstwach indywidualnych oraz poprzez import materiału hodowlanego. W latach i następnych sprowadzano jałowice i buhaje ze Szwajcarii, Rumunii, Austrii i NRD, a w latach również z Niemiec. Ogółem w latach zaimportowano do Polski jałówek i 61 buhajów simentalskich. Promocji rasy służyły organizowane wystawy i pokazy. Początkowo bydło simentalskie prezentowane było przy okazji wystaw bydła czerwonego, które dominowało w tym rejonie Polski. Przykładem może być IV-ta Wojewódzka Wystawa Bydła Czerwonego w Siarach, powiat Gorlice zorganizowana w dniach maja 1959 r., gdzie na 135 szt. buhajów zgłoszonych do katalogu, tylko 6 szt. reprezentowało rasę simentalską. Od 1961 r. rozpoczęto organizację wystaw bydła rasy simentalskiej. Na II-gim Wojewódzkim Pokazie w Trześniowie, który odbył się w dniach r. do katalogu zgłoszono 130 zwierząt w tym: - - Nr 2 (Rok III, nr 8) 13 buhajków (3 szt. z P.Z.U.Z w Jaśle; 1 szt. z P.O-.H.Z w Pakoszówce; 1 szt. z PGR Trześniów; 8 szt. z gospodarstw indywidualnych) 57 krów (20 szt. z gospodarstw państwowych i 37 szt. z hodowli indywidualnych), - 60 jałówek (27 szt. z gospodarstw państwowych i 33 szt. z gospodarstw indywidualnych). Do tradycji organizowania wystaw powrócono w 1993 r. Miejscem corocznych (z przerwą w 2001 r.) pokazów był Zespół Szkół Rolniczych w Lesku. Dzisiaj od kilku lat miejscem wystaw jest Rudawka Rymanowska w naturalnej oprawie przełomu Wisłoka. W tym roku również w ostatni weekend sierpnia odbędzie się IV Krajowa Wystawa Bydła Simentalskiego, której głównym organizatorem jest Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki w Odrzechowej. Opracowanie: Stanisław DRAUS, Ryszard STOPYRA, Jarosław JĘDRASZCZYK 4 Przyszłość hodowli - młodzi hodowcy prezentują młode simentalskie jałówki

5 Luty 2009 Najczęściej hodowaną rasą krów w Polsce jest bydło rasy holsztyńskofryzyjskiej. Możliwości produkcyjne tej rasy są ogromne. Wydajności kształtują się na poziomie 7-14 tys. kg mleka od sztuki w ciągu 305 dniowej laktacji. Taka wydajność jest możliwa w wyniku: udziału nowoczesnych technologii w produkcji pasz, optymalnego żywienia, utrzymania oraz genetycznego doskonalenia rasy. Aktualności POZYTYWNE ASPEKTY KRZYŻOWANIA RAS SIMETALSKIEJ I HOLSZTYNSKO-FRYZYJSKIEJ Rasa holsztyńsko-fryzyjska daje hodowcy ogromne możliwości w produkcji mleka, a z drugiej strony obserwujemy niepokojące objawy tak intensywnej selekcji populacji w tym kierunku. Pogarsza się stan zdrowotny krów, częstsze są problemy ze zdrowiem wymion i chorobami metabolicznymi. Skraca się niepokojąco okres użytkowania krów w stadach oraz ich płodność. Hodowcy i naukowcy przekonali się, że bardzo duży wpływ na ekonomikę produkcji mleka mają cechy dodatkowe (funkcjonalne). Obecnie w programach doskonalenia bydła w USA, Kanadzie, krajach UE również w Polsce cechy funkcjonalne tj.: zdrowotność wymienia, długowieczność, płodność, zdrowotność nóg i racic posiadają udział na poziomie co najmniej 50% w ogólnym indeksie syntetycznym. Taka konstrukcja indeksów hodowlanych świadczy jak dużą wagę przywiązuje się do zdrowia krów i długości ich użytkowania. Bydło simentalskie jako rasa o podwójnym typie użytkowania, jest nieprzerwanie selekcjonowane w kierunku równorzędnego i jednoczesnego doskonalenia zarówno cech mlecznych jak i mięsnych. Krowy tej rasy odznaczają się korzystniejszymi parametrami cech funkcjonalnych niż krowy holsztyńskofryzyjskie. Wielu hodowców rozczarowanych kierunkiem jaki przybrała hodowla bydła holsztyńsko-fryzyjskiego rozpoczęła krzyżowanie krów HF z buhajami rasy simentalskiej. Wyniki, które osiągnęli przerosły ich oczekiwania. Ideą krzyżowania SM x HF jest wyhodowanie harmonijnego mieszańca w pierwszym pokoleniu przydatnego do opasu z udziałem efektu heterozji, który charakteryzuje się dobrymi cechami mlecznymi. Najważniejsze korzyści jakie osiągają hodowcy mieszańców w pierwszym pokoleniu to: - utrzymanie wydajności na niewiele niższym poziomie co wydajność krów holsztyńsko-fryzyjskich. - polepszenie umięśnienia u krów mlecznych - dodatkowym dochodem w gospodarstwie staje się sprzedaż brakowanych sztuk, które charakteryzują się dobrym umięśnieniem, - polepszenie zdrowotności nóg i racic - ta cecha powoduje wydłużenie okresu użytkowania krów i redukcję kosztów weterynaryjnych, - polepszenie wydajności rzeźnej cieląt oraz zdrowotności cielęta krzyżówkowe są bardzo żywotne, lepiej umięśnione i silniejsze. Wartość rzeźna kilogramowego cielęcia mieszańcowego jest o 20-30% większa od cielęcia rasy HF. Cielęta mieszańcowe z rasą simentalskiej są hodowane na całym świecie i doskonale sobie radzą nawet w surowym klimacie kanadyjskim, - podwyższenie zawartości białka w mleku oraz podwyższenie zawartości frakcji kazeinowej w mleku, co gwarantuje jego bardzo dobrą przydatność w przemyśle serowarskim - obniżenie zachorowalności na zapalenie wymienia - redukcja zawartości komórek somatycznych w mleku - polepszenie rozrodu - współczynnik zapłodnienia wzrasta o 15-20% u mieszańców z rasą simentalską - ekstensyfikacja produkcji - krzyżówki doskonale wykorzystują pasze objętościowe gospodarskie, co pozwala obniżyć koszty produkcji mleka, mieszańce są mniej wrażliwe na błędy żywieniowe. Bawarskie stacje unasieniania i hodowli zwierząt jak BVN Neustadt wyszły naprzeciw zapotrzebowaniu płynącemu od hodowców nieomal z całego świata. Wyselekcjonowano buhaje i umieszczono w swojej ofercie nasienie buhajów, które jest przeznaczone do krzyżowania z rasą holsztyńsko-fryzyjską. Aby pierwsze pokolenie przyniosło spodziewane efekty, buhaje powinny: Ucieleśnienie idei krzyżowania SIM x HF Tak wygląda krzyżówka SIM x HF - być wolne od dolewu krwi HF, - posiadać wysoki indeks mięsny, - dobrze przekazywać na potomstwo: umięśnienie, kształt wymienia, dobre nogi, - wysoki indeks mleczny nie jest priorytetem przy wyborze buhaja, istotnym jest przekazywanie na potomstwo składu mleka (% tłuszczu i % białka), - duży kaliber jest ograniczeniem przy krzyżowaniu gdyż wielu hodowców obawia się komplikacji okołoporodowych przy krzyżowaniu ras. Poniżej przedstawiamy wyniki badań porodów. Nie tylko w niemieckiej populacji holsztyńsko-fryzyjskiej krzyżówki są szeroko dyskutowaną kwestią ale bu- liczba porodów szt. ojciec x matka porody z pomocą śmiertelne porody Krowy SM x SM 2,2% 3,2% HF x HF 1,0% 4,0% SM x HF 1,8% 3,5% HF x SM 1,5% 2,7% Informacje na podstawie danych niemieckich. 5

6 Aktualności dzą emocje na arenie międzynarodowej. Zarówno w Ameryce Północnej jak również w Niemczech i Holandii oferuje się rozmaite programy krzyżówek z rasą Holstein, w celu poprawienia cech funkcjonalnych. W przeciwieństwie do krzyżówek trzech ras, krzyżowanie dwurasowe jest znacznie łatwiejsze do przeprowadzenia. Ponadto w przypadku krzyżówek rasy holsztyńskiej z simentalską można sięgnąć do doświadczeń z ostatnich dziesięciu lat w Niemczech i Holandii. Doświadczenia te były w takim stopniu pozytywne, że rocznie BVN przeprowadza do pierwszych inseminacji w populacji holsztyńskiej w Północnych Niemczech oraz Holandii. BVN pozostaje w stałym kontakcie z kierownictwem zakładów mleczarskich i stąd wiadomo, że kierownicy tych zakładów są bardzo zadowoleni ze zwierząt pochodzących z tych krzyżówek. Z uwagi na powyższe jesteśmy pewni, że w polskiej populacji ta krzyżówka z rasą simentalską okaże się również sukcesem. Wybrano sześć buhajów, które poniżej wytypowano do tego programu z uwagi na ich cechy które chcieliśmy Państwu zaprezentować: Pierwszym buhajem jest czołowy reproduktor WEINOLD, który w ciągu ostatnich czterech lat wywoływał furorę w hodowli rasy simentalskiej. Oprócz szerokiego zastosowania w niemieckiej i austriackiej populacji simentali był on również wykorzystywany w krzyżówkach w Niemczech i Holandii. Zakłady mleczarskie są bardzo zadowolone z wydajności jego córek. WEINOLD wykazuje znakomite wyniki w produkcji mięsa i mleka. Ponadto oferuje on na absolutnie wysokim poziomie wyniki w zawartości tłuszczu i białka. Jest także w pełni przekonujący pod względem cech funkcjonalnych. Buhaj RETRAKT wykorzystywany jest obecnie w Niemczech do indywidualnych kojarzeń. Osiąga on wartość hodowlaną ponad 1000 kg mleka przy dobrych proporcjach tłuszczu do białka. Pochodzi on z jednej najbardziej znanych linii hodowlanych w Bawarii. Oprócz bardzo dobrego eksterieru wykazuje on również Nr 2 (Rok III, nr 8) WEINOLD, DE RETRAKT, DE RETRAKT - to dobrze zbudowane wymię i wysoka produkcja Jedna z doskonałych córek buhaja RETRAKT

7 Luty 2009 Aktualności HUPTAL, DE HUPTAL - jedna z corek prezentująca doskonałe wymię odpowiednio dobre wartości reprodukcyjne w cechach funkcjonalnych i długości użytkowania. HUPTAL jest synem znanego reproduktora HUMID, który jest bardzo dobrze znany polskim hodowcom rasy simentalskiej. Córki HUPTALA prezentowane były na EuroTier w Hanowerze w listopadzie Zwierzęta te demonstrowały znakomity rozwój fizyczny, który pod kątem muskulatury i budowy bardzo przemówił w szczególności do hodowców holsztyno-fryza. Wykazuje on znakomite cechy reprodukcyjne w mleczności i zawartości komórek. Oferując MANSO proponujemy syna MALHAX-a, który prezentuje bardzo wyrównaną wydajność mleczną i mięsną a pod względem ilości komórek somatycznych zaliczany jest do najlepiej Jedna z córek HUPTALA LAHNA DE wymię Córka MANSO LAHNA DE MANSO, DE

8 Aktualności Nr 2 (Rok III, nr 8) Aktualna wycena WH dla buhajów proponowanych w programie krzyżowania Nazwa buhaja Numer Łączny indeks selekcyjny Indeks mleczny Indeks mięsny Wartość hodowlana dla kg mleka Wartość hodowlana dla % tłuszczu Wartość hodowlana dla % białka Prędkość oddawania mleka Wartość hodowlana dla komórek somatycznych Przebieg porodów - komponent ojcowski Zawieralność zarodków i przeżywalność - komponent ojcowski Długowieczność Kaliber Umięśnienie Nogi Wymię Czystość wymienia Ojciec buhaja WEINOLD (98%) WEINOX RETRAKT (86%) RENTAR HUPTAL (81%) HUMID RUMEN *TA (90%) ROMEL POLSEE (84%) POLDI MANSO (92%) MALHAX 8

9 Luty 2009 ocenionych buhajów w populacji simentalskiej. Również on jest przekonujący w kwestii budowy wymion. Buhaj RUMEN jest doskonałym synem buhaja ROMEL, który wraz ze swymi córkami bardzo mocno posunął naprzód hodowlę rasy simentalskiej w Niemczech. Córki - zarówno buhaja RUMEN jak również ROMEL są średniej budowy ciała ze znakomitym eksterierem, w szczególności w obrębie budowy i wymion. RU- MEN wykazuje dobrą wydajność mleczną oraz bardzo dobry stosunek tłuszczu do białka przy lekko negatywnej zawartości tłuszczu i delikatnie pozytywnej zawartości białka. Szczególny atut w przypadku tego buhaja polega również na bardzo dobrym przebiegu ocieleń, które nie Aktualności POLSEE, DE RUMEN, przysparza większych problemów przy porodach. POLSEE jest synem POLDI i jest absolutnie czołowym reproduktorem pod względem indeksu dla komórek somatycznych. Jest on również w pełni przekonujący w swoich cechach użytkowości, przy czym przy kojarzeniu należy z pewnością uwzględnić lekko negatywną zawartość białka. Jesteśmy przekonani, że dzięki naszej ofercie buhajów możemy zaproponować Państwu solidną podstawę dla programu krzyżówek oraz, że w wyniku zastosowania tej strategii krzyżówek za kilka lat odniosą Państwo sukces ekonomiczny. Opracowanie: Johanes AUMANN Jan KUCZMA, Jarosław JĘDRASZCZYK PRZEDSTAWICIELE EUROPEJSKIEJ FEDERACJI HODOWCÓW BYDŁA SIMENTALSKIEGO W MAŁOPOLSKIM CENTRUM BIOTECHNIKI SP. Z O. O. W KRASNEM W dniach sierpnia 2008 roku na zaproszenie Polskiego Związku Hodowców Bydła Simentalskiego odbyło się w naszym kraju posiedzenie Zarządu Europejskiej Federacji Hodowców Bydła Simentalskiego. Do Polski przyjechała delegacja reprezentująca 13 krajów zrzeszonych w EFS. Program obejmował oprócz części merytorycznej odbywającej się w gościnnych progach Instytutu Zootechniki w Balicach także sesje terenowe. Pierwsza sesja odbyła się w Małopolskim Centrum Biotechniki w Krasnem organizacji odpowiedzialnej za realizację programu oceny i selekcji buhajów rasy simentalskiej. W trakcie wizyty zostało zaprezentowanych 20 osobników z krajowego programu (14 sztuk) oraz pochodzących ze wspólnie realizowanego projektu z największą w Niemczech i Europie stacją BVN Neustadt an der Aisch (6 sztuk). Pokaz objął buhaje wycenione, osobniki oczekujące na wyniki oceny wartości hodowlanej, znajdujące się w okresie testowania oraz najmłodsze oczekujące na test. Następnie uczestnicy konferencji udali się do Rudawki Rymanowskiej, gdzie odbywała się III Krajowa Wystawa Bydła Simentalskiego. Tam w pięknych okolicach przełomu Wisłoka od lat odbywa się to święto i spotkanie miłośników bydła tej rasy, których starania zaowocowały nadaniu imprezie statusu ogólnopolskiego. Opracowanie: Dariusz SMELA Prezentacja buhajów MCB Pamiątkowe zdjęcie ze spotkania 9

10 Aktualności OCENA KONDYCJI KRÓW W SKALI BCS DLA RASY SIMENTALSKIEJ Ocena kondycji - co to takiego i czemu służy? Oceniając kondycję krowy można rozpoznać czy jej żywienie jest odpowiednie. Dla lepszej kontroli żywienia krów, hodowcy rasy simentalskiej stosują system, który sprawdził się w ocenie krów holsztyńsko-fryzyjskich. Ten system to body condition scoring - co oznacza: ocena kondycji ciała (BCS). Przy tym systemie ocenia się lub raczej przewiduje, ile rezerw tłuszczowych posiada krowa. Dla określenia skali tych rezerw stosuje się skalę punktową, aby móc porównać aktualną kondycję krowy do tej, którą uważamy za optymalną. Przy pomocy skali punktowej można wybrać odpowiedni system żywienia i oszacować czy krowy mają w danej chwili za dużo rezerw lub czy nie są zbyt chude. Przede wszystkim ma to zapobiec otłuszczeniu się zasuszanych krów, jak również przeciwdziałać trudnościom w rozrodzie ze względu na zatuczenie lub nadmierne wychudzenie zwierzęcia. Tak należy postępować! Przy ocenie kondycji należy postępować zgodnie z poniższymi punktami: - zanim zacznie się ocenę kondycji należy zadbać o dobre oświetlenie, - okolice dołów głodowych należy oceniać tylko z prawej strony, - od czasu do czasu powinny badać kondycję osoby, które nie mają styczności z krowami hodowcy (doradca, inny hodowca), gdyż te osoby nie są przyzwyczajone i opatrzone z ocenianymi zwierzętami. Każda krowa powinna być oceniona przynajmniej cztery razy w czasie trwania laktacji. Najbardziej obiektywne i dające najwięcej informacji są wyniki uzyskane w okresie: wycielenia, ok. 60 dni po wycieleniu, zacieleniu i przy zasuszeniu. Należy sprawdzić rezerwy ciała krowy, ilość tłuszczu na zadzie i grzbiecie krowy. Do oceny kondycji ciała krowy bierze się pod uwagę 8 punktów na ciele zwierzęcia (patrz rysunek). Początkowo wymienione miejsca na ciele należy zbadać ręką, później przy większym doświadczeniu wystarczy badanie optyczne - z tym, że u krów simentalskich postępuje się inaczej niż u krów rasy holsztyńsko-fryzyjskiej. Poprzez muskulaturę na zadzie nie można stwierdzić grubości tkanki tłuszczowej i dlatego należy przy sprawdzaniu ograniczyć się do pierwszych 4 punktów okolic ciała. Punkty te opisuje się w następującej kolejności: Nr 2 (Rok III, nr 8) 1. Wyrostki kolczyste kręgów lędźwiowych 2. Przejście wyrostków poprzecznych do dołów głodowych 3. Obszar pomiędzy guzami biodrowymi (po prawej stronie) 4. Dół okołoogonowy 5. Guzy kulszowe 6. Guzy biodrowe 7. Wiązanie pomiędzy wyrostkami kolczystymi a poprzecznymi 8. Wyrostki poprzeczne w odcinku lędźwiowym Ocenę przeprowadzamy w skali od 1 do 5. Należy również zwracać uwagę, że nie wszystkie części ciała są równomiernie otłuszczone. Niektóre krowy gromadzą tłuszcz szybciej w okolicach lędźwi, a niektóre w okolicy miednicy i fałdy ogonowej, co świadczy o indywidualnych cechach zwierząt. Charakterystyka uzyskanej punktacji Nota 1 krowa bardzo niedożywiona, nie można stwierdzić dużych pokładów tłuszczu - taka sytuacja u krów simentalskich jest rzadkością. Nota 2 wyrostki kolczyste odcinka lędźwiowego kręgosłupa są pojedynczo widoczne. Przejście do dołów głodowych jest bardzo wyraźne, obszar pomiędzy guzami biodrowymi jest mocno zagłębiony. W okolicach dołu okołoogonowego kości są wyraźnie widoczne. Nota 3 oznacza niewielkie niedożywienie wyrostki kolczyste są lekko uwidocznione, przejście do dołu głodowego jest słabo widoczne. Obszar pomiędzy guzami biodrowymi jest lekko zagłębiony. Dół okołoogonowy ukazuje się płaski i gładki. Nota 4 - wyrostki kolczyste nie są widoczne, ukryte są w równej powierzchni. Przejście do dołów głodowych nie jest wklęsłe. Obszar pomiędzy guzami biodrowymi jest płaski, dół okołoogonowy wypełniony, a fałda ogonowa słabo zaznaczona. Nota 5 Krowa z notą 5 jest bardzo zatuczona. Wyrostki kolczyste giną w tkance tłuszczowej na grzbiecie. Przejście do dołów głodowych jest wypełnione, obszar pomiędzy guzami biodrowymi jest uwypuklony. U nasady ogona tkanka tłuszczowa jest szczególnie widoczna. Dążenie do optymalnej kondycji ciała Trzy tygodnie przed porodem - krowy rasy simentalskiej powinny mieć kondycje na poziomie noty 4. Tylko w tym stanie mają one wystarczająco rezerw energii na wysoką laktację. W pierwszej fazie laktacji, czyli do końca 4 miesiąca, rezerwy ciała zostają zmniejszone ze względu na produkcję mleka. W tym stanie osłabienie kondycji 10

11 Luty 2009 Aktualności Optymalna kondycja ciała dla krów rasy simentalskiej Nota kondycyjna Okres zasuszenia 4,5 4,25 4 3,75 3,5 3,25 3 2,75 2,5 300 Wycielenie 0 Pierwsza cz laktacji Druga cz laktacji Trzecia cz laktacji 30 optymalny przebieg ,5 120 górna granica dolna granica , Okres zasuszenia 0 Dni laktacji ciała do noty 3,5 jest rzeczą normalną, niemniej jednak należy uważać w pierwszych 2 miesiącach po wycieleniu, aby krowa nie straciła więcej jak 0,5 punktu noty kondycyjnej. W drugiej fazie laktacji kondycja powinna się utrzymywać na poziomie 3,5. Jeśli spadła do wartości 3,0 należy zwiększyć ilość energii w dawce. Przy karmieniu krów rasy simentalskiej w ostatnim okresie laktacji dawka pokarmowa powinna być tak ułożona, aby przy zasuszeniu nie przekroczyć noty 4. Okres zasuszenia powinien polegać na przygotowaniu metabolizmu krowy do laktacji w tym okresie wymagają pasz dobrej jakości o zwiększonej zawartości włókna. Krowy bardzo wyeksploatowane w okresie zasuszenia powinny gromadzić rezerwy ale nie przekraczając jednakże noty 4. Opis kondycji ciała krowy na przykładach Nota kondycyjna 2,5 Krowa rasy simentalskiej jest za bardzo wychudzona, ma za mało zachowanych rezerw tłuszczu. 1. Wyrostki kolczyste są lekko widoczne 2. Przejście do dołów głodowych jest wyraźnie uwidocznione 3. Obszar pomiędzy guzami biodrowymi jest trochę stopniały 4. Dół okołoogonowy jest głęboki, przejście w kości jest wyraźne. Nota kondycyjna 3,5 Krowa wykazuje idealną kondycję na drugą część laktacji. Na trzecią część laktacji musi zgromadzić jeszcze rezerwy. 1. Wyrostki kolczyste nikną w płaskiej linii grzbietu, nie są widoczne 2. Przejście do dołów głodowych jest ledwo widoczne 3. Obszar pomiędzy guzami biodrowymi jest nieco zagłębiony 4. Dół okołoogonowy jest praktycznie pełny, kompletny Nota kondycyjna 4,0 Tę kondycję krowa powinna osiągnąć tylko podczas fazy zasuszania (na początku fazy), w przeciwnym razie grozi jej przetłuszczenie. 1. Wyrostki kolczyste są niewidoczne, giną one w jednej powierzchni 2. Przejście do dołów głodowych nie jest widoczne 3. Obszar pomiędzy guzami biodrowymi jest płaski 4. Dół okołoogonowy jest lekko wypełniony, nasada ogona ukazuje się wśród lekkich fałd tłuszczu Nota kondycyjna 5,0 Krowa jest zatuczona. Po ocieleniu grożą jej problemy z przemianą materii oraz problemy z płodnością. 1. Wyrostki kolczyste są ukryte w tłuszczu 2. Przejście do dołów głodowych jest wypukłe 3. Obszar pomiędzy guzami biodrowymi jest wypełniony (wypukły) 4. Dół okołoogonowy ukazuje silnie uwypukloną tkankę tłuszczową i fałdy tłuszczu u nasady ogona. Opracował: Jan KUCZMA 11

12 Aktualności DŁUGOWIECZNOŚĆ KRÓW RASY SIMENTALSKIEJ Długowieczność krów definiowana jest jako zdolność do uniknięcia niechcianego brakowania krowy lub utrzymanie produkcyjności i zdrowia krowy tak długo jak tylko jest to możliwe. Długowieczność jest jednym z najważniejszych czynników decydującym o wyniku finansowym produkcji mlecznej. Hodowla bydła mlecznego przez kilka ostatnich dziesięcioleci nastawiona była na doskonalenie cech produkcyjnych tj.: wydajności mleka, zawartości tłuszczu i białka w mleku oraz wydajności tłuszczu i białka. Jednostronne doskonalenie wydajności pociągnęło za sobą bardzo dużo ujemnych zjawisk. Krowy o wysokim potencjale genetycznym dla wydajności mlecznej często nie mają możliwości jego wykorzystania z powodu konieczności wczesnego wybrakowania. U krów holsztyńsko- fryzyjskich o wysokiej wydajności średnia długość życia produkcyjnego wynosi 2,5 laktacji. Oznacza to że coroczny remont stada powinien wynosić około 30 % - dla hodowcy jest to bardzo niekorzystne ekonomicznie. Wielolaktacyjne użytkowanie krów wiąże się z niższym wskaźnikiem brakowania, wyższą produkcją, (starsze krowy produkują więcej) oraz niższymi kosztami odchowu młodzieży. Efektem tego jest wyższa średnia produkcja dla stada i niższa liczba jałówek potrzebnych do remontu i zachowania produkcji na dotychczasowym poziomie. Nie bez znaczenia jest też możliwość rozłożenia amortyzacji zakupionych urządzeń związanych z produkcją mleczną na większą liczbę laktacji. Wartość hodowlana dla długowieczności określana jest na podstawie informacji bezpośrednich tj. długość użytkowania córek danego buhaja lub pośrednich tj. informacje rodowodowe. Do informacji pośrednich na podstawie których można prognozować o długości użytkowania, należą: głębokość wymienia, ustawienie strzyków przednich, nogi i racice, liczba komórek somatycznych i ustawienie zadu. Cechy te podlegające dziedziczeniu, mogą zostać oszacowane i wykorzystane w doborze buhaja. Jeżeli analizu- Nr 2 (Rok III, nr 8) jąc wyniki wartości hodowlanych dla tych cech obserwujemy niskie indeksy, może to świadczyć o dużym prawdopodobieństwie niechcianego brakowania. Największe koszty hodowcy ponoszą na skutek: zapalenia wymion, problemów z płodnością, problemów z nogami i racicami oraz trudnych porodów. Wyższe wartości dotyczące długowieczności to również niższe koszty weterynaryjne i mniej niechcianych brakowań. W hodowli krów simentalskich od dawna realizowano jednoczesne rozwijanie cech produkcyjnych i cech funkcjonalnych. Cechy funkcjonalne to te, które nie mają bezpośredniego wpływu na przychody ze sprzedaży mleka czy mięsa ale wpływają na koszty funkcjonowania stada - a przez to na wynik finansowy gospodarstwa. Długi okres użytkowania krów w stadzie, wysoka stabilność przemiany materii, dobra płodność, niska zawartość komórek somatycznych w mleku -to cechy bardzo istotne dla ekonomiki gospodarstwa. W związku z powyższym bardzo często obserwuje się wprowadzanie do stad rasy holsztyńsko-fryzyjskiej krów simentalskich, bądź krzyżowanie tych krów z buhajami simentalskimi. Tego typu działania mają na celu zmniejszenie kłopotów z przemianą materii, obniżenie kosztów weterynaryjnych, zwiększenie długości użytkowania krów. Jeżeli stado simentalskie przedstawia wysoki potencjał genetyczny poparty odpowiednimi warunkami bytowo-ży- 12

13 Luty 2009 wieniowymi, to wydajność mleczna jest porównywalna z rasą holsztyńskofryzyjską. Ponadto przewaga wydajności mięsnej rasy simentalskiej nad rasami jednostronnie mlecznymi znajduje swoje odzwierciedlenie w cenie cieląt oraz wysokiej wartości brakowanych krów. Cena sprzedawanego materiału rzeźnego, oprócz produkowanego mleka powinna wyrównać lub przewyższać dochody uzyskiwane z prowadzenia gospodarstwa jednostronnie mlecznego. W hodowli rasy simentalskiej zakłada się użytkowanie krowy przez co najmniej pięć laktacji. Znalezienie krów letnich w dobrej kondycji Aktualności i zdrowiu utrzymujących produkcję na wysokim poziomie nie stwarza większych problemów. Poniżej przedstawiamy kilku hodowców oraz ich długowieczne krowy rasy simentalskiej: Opracował: Jan KUCZMA Zestawienie sześciu najlepszych krów o rekordowej wydajności życiowej: Hodowca Miejscowość Krowa Data urodzenia 1. KLUZ JERZY MARKOWA TURII PL Z.D.I.Z. SP. Z O.O. ODRZECHOWA MALWA PL JAKUBOWSKI ZDZISŁAW NADOLANY ZAJDA PL GOSP. ROL. BRUK DANIEL PUŁAWY KOLKA PL Z.D.I.Z. SP. Z O.O. ODRZECHOWA BIANKA 4 PL G.R. GORYCZKA PIOTR WISŁOCZEK Wiśnia PL mleko kg tłuszcz kg tłuszcz % białko kg białko % , , , , , , , , , , , ,24 Dane: Ocena i hodowla bydła mlecznego Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka OPRACOWANIE INDEKSU MIĘSNOŚCI DLA BUHAJÓW RASY SIMENTALSKIEJ O DWUKIERUNKOWEJ UŻYTKOWOŚCI Polska populacja bydła simentalskiego, jako bydło ogólnoużytkowe selekcjonowane jest w kierunku jednoczesnego doskonalenia cech mlecznych i mięsnych. Prace hodowlane prowadzone są zgodnie z opracowanym krajowym programem hodowlanym dla bydła simentalskiego (Czaja, 2002), a wytyczone przez hodowców cele a więc utrzymanie dwukierunkowości, dalsze doskonalenie cech mlecznych i mięsnych, utrzymanie dobrych cech funkcjonalnych mają priorytetowe znaczenie w prowadzeniu pracy hodowlanej dla krajowej populacji. Cele te są równocześnie zgodne z międzynarodowym programem dla rasy simentalskiej opracowanym przez Europejską Federację Hodowców Bydła Simentalskiego (ESF). Europejscy hodowcy bydła rasy simentalskiej powinni zacieśnić współpracę w kierunku selekcji nastawionej na dwukierunkowe użytkowanie, z wykorzystaniem wielkości populacji dla prowadzenia efektywnych programów hodowlanych (Pichler, 2004). W za- kresie cech mięsnych należy utrzymać wysoką wydajność i jakość mięsa bydła rasy simentalskiej a w znacznym stopniu doskonalić jego marmurkowatość i kruchość (Kauslich, 2005). Włączenie się Polski do współpracy międzynarodowej umożliwi porównanie wartości hodowlanej bydła simentalskiego w różnych krajach. Większość krajów należących do ESF wykorzystuje w pracy hodowlanej łączny indeks składający się z podindeksów dla cech produkcji mleka, mięsa oraz cech funkcjonalnych. (National Report, 2004). Tabela 1. Współczynniki odziedziczalności (na przekątnej), korelacje genetyczne (pod przekątną) i korelacje fenotypowe (nad przekątną) dla wybranych cech użytkowości mięsnej. Cecha wyd. rzeźna klasa tuszy pow. mld przyrost dob. netto wydajność rzeźna 0,6299 0,0423 0,0048 0,2655 klasa tuszy 0,0537 0,5549 0,1192 0,1550 pow. mld 0,1609 0,1793 0,6577-0,0208 przyrost dobowy netto 0,2215 0,6125 0,5960 0,

14 Aktualności Nr 2 (Rok III, nr 8) IM =7.21 x klasa tuszy x pow. mld x przyrost dobowy netto Polska jako członek ESF powinna dołączyć do większości krajów i wprowadzić nowy indeks oceny wartości hodowlanej obejmujący cechy mleczne, mięsne i funkcjonalne. Opracowanie nowego indeksu selekcyjnego obejmującego cechy mięsne u bydła simentalskiego i zastąpienie nim dotychczas stosowanych dwóch indeksów mięsnych (IM, IW) stało się celem zarówno dla hodowców jak i naukowców. Indeks ten stanowić będzie część składową zbiorczego indeksu dla bydła simentalskiego. Do badań wykorzystano bazę danych uzyskaną od buhajów rasy simentalskiej pochodzących po buhajach testowych poddanych ocenie w Stacji Oceny Mięsnej Buhajów Simentalskich. Dane pochodziły od 400 sztuk buhajków, potomstwa 60 buhajów testowych. Buhajki żywione były paszami gospodarskimi z dodatkiem pasz treściwych. Opas trwał od 120 dni życia do osiągnięcia masy ciała 550 kg. Tusze buhajków po uboju zostały poddane ocenie umięśnienia i otłuszczenia wg systemu klasyfikacji EUROP. Ubój kontrolny i dysekcja półtuszy prawej przeprowadzona była zgodnie z metodyką Stacji Oceny. Do wstępnej analizy konstrukcji indeksu selekcyjnego w zakresie cech mięsnych IM początkowo wytypowano 5 cech charakteryzujących jakość tuszy, jak również ekonomikę opasu są to: masa tuszy, wydajność rzeźna, klasa tuszy w systemie EUROP, powierzchnia musculus longissimus dorsi (mld) oraz przyrost dzienny netto. W tabeli zamieszczono parametry genetyczne oszacowane metodą REML. Na podstawie oszacowanych parametrów genetycznych wyliczono współczynniki do indeksu dla wybranych cech charakteryzujących mięsność buhajów. Ostatecznie do konstrukcji indeksu selekcyjnego wybrano trzy cechy: klasa tuszy w systemie EUROP, powierzchnia mld, przyrost dobowy netto. Wartości indeksu zestandaryzowano na średnią 100 i odchylenie standardowe 10. Do konstrukcji indeksu mięsnego dla polskiej populacji bydła simentalskiego wybrano cechy charakteryzujące w jak najwyższym stopniu jakość tuszy, dobre wykorzystanie paszy przełożone na masę tuszy czyli przyrost dobowy netto, prawidłowe umięśnienie w postaci odpowiedniej klasy rzeźnej w systemie EUROP oraz powierzchnię przekroju mld korelującą pozytywnie z ilością mięsa w tuszy i jego jakością dotyczącą grubości mięśni. W przeprowadzonych badaniach wykazano, że istnieje wysoka korelacja przekroju powierzchni mld z poubojowymi wskaźnikami umięśnienia tuszy a masą ciała przed ubojem. Cechy do polskiego indeksu mięsnego dobrane zostały wg zasad przyjętych w Europejskiej Federacji Hodowców Bydła Simentalskiego z dostosowaniem do naszych warunków produkcyjno-ekonomicznych w odniesieniu do krajowej bazy. Współczynniki odziedziczalności dla buhajków ocenianych metodą stacjonarną są wyższe niż uzyskane w polowych metodach oceny i wynoszą od 0,3 do 0,5. W przedstawionych badaniach na bydle simentalskim współczynniki te dla wydajności rzeźnej wynosiły 0,62, dla powierzchni przekroju mld 0,65, dla przyrostu netto 0,47. Dlatego obliczone indeksy na ocenianym materiale w czterech ostatnich latach wskazują, że korzystny jest do zastosowania indeks mięsny IM wg konstrukcji podanej powyżej. Uszeregowanie buhajów według indeksu IM jest bardzo podobne jak uszeregowanie buhajów według dotychczas używanych indeksów obliczonych w oparciu o cechy uzyskane z pełnej dysekcji półtuszy prawej, bez uwzględnienia oceny umięśnienia tuszy wg systemu EUROP. Nowy indeks pozwoli ekonomicznie spojrzeć na selekcję w zakresie cech mięsnych i stanie się podstawą do utrzymania dobrego mięsnego charakteru w dwukierunkowym użytkowaniu bydła simentalskiego. Jarosław JĘDRASZCZYK na podstawie opracowania Bogumiła CHOROSZY, Halina KORZONEK, Zenon CHOROSZY, Andrzej SZEWCZYK Instytut Zootechniki-PIB 14

15 Luty 2009 Aktualności AKTUALNA OFERTA BUHAJÓW RASY SIMENTALSKIEJ ELWIR PL prezentuje typ buhaja kompletnego łącząc w sobie cechy produkcyjne z dobrą oceną mięsną. Córki tego buhaja, kalibrowe o pożądanym typie, dobrze zawieszonym wymieniu charakteryzują się wartością hodowlaną dla wydajności mleka na poziomie 852 kg powyżej średniej czyli średniej wartości hodowlanej krów urodzonych w 2000 r. Wyniki oceny wartości hodowlanej dokonanej na synach wyrażone indeksem selekcyjnym dla cech opasowych i rzeźnych (Iw) oraz indeksem mięsności (Im) klasyfikują buhaja jako dobrego z wysokim udziałem mięsa w tuszy. ROBER PL Buhaj z przewagą 202 kg mleka i dodatnimi wartościami hodowlanymi dla procentowej zawartości tłuszczu i białka może stanowić ciekawą propozycję dla hodowców i producentów mleka. Wysokie indeksy dla kalibru, typu, nóg i wymienia to charakterystyka krów pożądanych przez każdego hodowcę. Ponadto wysoka wartość hodowlana dla oceny mięsnej sprawia, że buhaj ten doskonale łączy cechy typowe dla simentalera. RAPTUS PL Buhaj o bardzo dobrej ocenie typu i budowy szczególnie nóg i racic oraz wymienia. Indeks oceny ogólnej 113 charakteryzuje córki tego buhaja jako krowy dobrze zbudowane, kalibrowe o pożądanym typie i umięśnieniu w tej rasie. Przyzwoita produkcja mleka i indeks mięsny umieszczają tego buhaja jako propozycję dla hodowców chcących poprawić wybrane cechy typu i budowy w swoim stadzie. RAD PL Wysoki indeks mięsny i nienaganna budowa córek z przewagą 120 kg mleka to buhaj łączący w sposób zrównoważony cechy typowe dla rasy. HUMUS PL Buhaj, którego kalibrowe córki dają więcej o 220 kg mleka. Dobry indeks mięsny, normalny przebieg porodów i duża żywotność cieląt dają możliwość wykorzystania tego buhaja nie tylko w czystości rasy, ale także do krzyżowania towarowego. ERYK PL Doskonały do krzyżowania towarowego. Potomstwo charakteryzuje się dobrymi przyrostami oraz bardzo wysokim udziałem mięsa w tuszy. Normalny przebieg porodów i duża żywotność cieląt sprawia, że ERYK jest buhajem polecanym do unasienień zarówno w stadach simentalskich jak i w krzyżowaniu towarowym. 15

16 Aktualności Nr 2 (Rok III, nr 8) HOMAR PL Buhaj, którego kalibrowe córki w pożądanym mlecznym typie, dobrych racicach i wymieniu charakteryzują się wartością hodowlaną kg mleka powyżej przyjętej bazy. Wysoka ocena ogólna pokroju córek, normalny przebieg porodów i duża żywotność cieląt przemawiają za wykorzystywaniem tego buhaja w stadach produkujących mleko. ROCHUS DE Buhaj o bardzo wysokim indeksie łącznym GZW, szczególnie polecany tym, którzy chcą produkować cielęta dzięki wysokim przyrostom potomstwa, dużej zawartości mięsa w tuszy i wysokiej klasie handlowej. Wysoki indeks wyrażający przebieg porodów świadczy o tym, że cielęta rodzą się bez większych problemów, co jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o opłacalności w produkcji mięsnej. Wysoki indeks mleczny świadczy o tym, że potomstwo żeńskie też jest atrakcyjne! Buhaj najlepiej łączący mięsność z bardzo dobrą produkcją mleka. Polecany na jałówki. IMPALA DE Buhaj może stanowić doskonałą propozycję dla producentów mleka z przewagą ponad 1000 kg i wysokimi indeksami dla przebiegu porodów zarówno ze strony ojcowskiej jak i matczynej. Łatwe porody to zdrowe i żywotne cielęta co odzwierciedlają bardzo wysokie wartości dla tych cech martwo urodzone cielęta lub upadki tuż po porodzie wśród potomstwa tego buhaja prawie się nie zdarzają. Jeśli dołożymy do tego szybkość oddawania mleka, niską zawartość komórek somatycznych i wytrwałość laktacji, córki tego buhaja powinny znaleźć uznanie u producentów mleka. EINFALL DE Wybitny buhaj pod względem oceny mięsnej. Indeks FW 130 to suma trzech podindeksów, z których każdy jest dużo powyżej wartości średnich. Przewaga dla mleka kg z dobrą długowiecznością, wytrwałością laktacji, szybkością oddawania mleka, nogami i normalnymi porodami sprawia, że łączny indeks GZW jest wysoki i atrakcyjny dla każdego hodowcy. EILGUT*TA DE Na wysoki łączny indeks buhaja GZW 121 największy wpływ ma wartość hodowlana dla cech mięsnych dzięki dużym przyrostom potomstwa, dużej zawartości mięsa w tuszy i wysokiej klasie handlowej mięsa. Wysoki indeks wyrażający przebieg porodów, szczególnie jego komponent ojcowski świadczy o rodzeniu się cieląt bez większych problemów. Wszystkie cechy związane z funkcjonalnością scharakteryzowane są indeksem powyżej średniej, a szczególnie długowieczność i wytrwałość laktacji. Przy średniej produkcji mleka i dobrej budowie córek stawia tego buhaja wśród typowych przedstawicieli łączących w sobie mleko i mięso, co jest typowe dla tej rasy. HATMIN DE Buhaj o dobrej produkcji mleka i bardzo dobrych wartościach dla cech funkcjonalnych. Przebieg porodów zarówno komponent ojcowski jak i matczyny świadczy o bezproblemowych porodach i może być zalecany na krycie jałówek. Córki z dobrze zbudowanym, czystym wymieniem, długowieczne, wytrwałe w laktacji, szybko oddające mleko nie sprawią problemu w codziennej produkcji. 16

17 Luty 2009 Aktualności IMRICH DE Daje bardzo harmonijnie zbudowane potomstwo, na mocnych nogach, kalibrowe o bardzo dobrych przyrostach netto, bardzo wysokiej zawartości mięsa w tuszy i wysokiej jakości mięsa wyrażonej klasą handlową, przydatnością i popytem na mięso. Buhaja można ocenić jako wybitnego w zakresie cech opasowych i rzeźnych co wyrażone jest indeksem dla cech mięsnych FW 130. Buhaj ten łączy w sobie także inne cechy charakterystyczne dla rasy jak wysoki indeks długowieczności ND 125, mleczności MW 104 z dobrą oceną pokroju córek. Hodowcy, którzy potomstwo żeńskie pozostawią do produkcji mleka otrzymają krowy długowieczne i zdrowe. MADRID*TA DE Buhaj o wybitnych wartościach dla cech funkcjonalnych. Bardzo wysokie indeksy dla długowieczności, wytrwałości laktacji, komórek somatycznych, szybkości oddawania mleka, przebiegu porodów i żywotności urodzonego potomstwa sprawiają, że każdy hodowca zdecyduje przynajmniej część swoich krów pokryć nasieniem tego buhaja uzyskując potomstwo bezproblemowe, kalibrowe o prawidłowej budowie wymienia. ROZUG DE Buhaj o wysokim indeksie hodowlanym dla cech mlecznych. Kalibrowe córki tego buhaja o bardzo dobrych nogach i wymieniu charakteryzują się średnią produkcją ponad 400 kg mleka powyżej bazy ze składem +0,35 dla zawartości tłuszczu i +0,17 dla zawartości białka. Jeśli dodamy do tego dobrą płodność, bezproblemowy przebieg porodów i żywotność cieląt szczególnie jako cechy przekazywane przez ROZUGA to otrzymamy buhaja, który dzięki tym cechom i dobrej ocenie pokroju córek może znaleźć uznanie w każdym stadzie produkującym mleko. VEITAL DE Buhaj o wysokim indeksie hodowlanym dla cech mlecznych, co potwierdza średnia wydajność ocenianych córek tego buhaja na poziomie powyżej 7700 kg mleka z dodatnimi wartościami dla procentowej zawartości tłuszczu i białka! Warto podkreślić, że nie wpłynęło to na indeksy dla wartości hodowlanych dla płodności zarówno dla komponentu ojcowskiego jak i matczynego, które potwierdzają, że przy tym poziomie wydajności simentalera płodność ciągle jest jego mocną stroną. Wysoki indeks dla szybkości oddawania mleka na pewno ma znaczenie praktyczne dla hodowców podobnie jak wysokie indeksy dla przebiegu porodów zarówno ze strony ojcowskiej jak i matczynej i niewielka liczba martwo urodzonych cieląt lub upadków po porodzie. Dobre przyrosty netto synów czynią z VEITALA buhaja uniwersalnego, co wyrażone jest wysokim indeksem łącznym. IMPOSANT DE Buhaj o interesujących wartościach hodowlanych dla cech funkcjonalnych, szczególnie dla wytrwałości laktacji, szybkości oddawania mleka i komórek somatycznych. Wysokie indeksy dla płodności, przebiegu porodów i żywotności cieląt szczególnie ze strony ojcowskiej mogą znaleźć zainteresowanie wśród hodowców, którzy cenią sobie potomstwo bezproblemowe, zrównoważone pod względem cech mlecznych i mięsnych. HATREICH DE Buhaj o bardzo wysokiej przewadze dla kg mleka +1101! Mocną stroną tego buhaja jest także ocena typu i budowy córek. Bardzo wysokie indeksy dla kalibru, szczególnie kończyn ale też wymienia i umięśnienia łączy z długowiecznością i szybkością oddawania mleka. 17

18 Aktualności PIERWSZOMAJOWE PARADY BUHAJÓW W BVN NEUSTADT AD. AISCH Nr 2 (Rok III, nr 8) W Bawarii działa 17 związków hodowców bydła. Taka ilość nie dziwi biorąc pod uwagę że w tym regionie Niemiec znajduje się 47% ogólnej liczby krów mlecznych, a w posiadaniu rolników jest 37% krajowej kwoty mlecznej przyznanej Niemcom. Wśród wielu celów realizowanych przez związki, na podkreślenie zasługuje rozwój i działalność organizacji młodych hodowców które są dotowane. Dotowane także są działania wspierające ocenę wartości użytkowej krów. Region ten jednak nie jest wolny od problemów. Obecna sytuacja w Bawarii w ocenie hodowców podobna jest do tej w naszym kraju: niska cena mleka, dochody z produkcji mięsnej nie są stabilne, koszty usług weterynaryjnych zbyt drogie, zbyt dużo kosztują pasze treściwe, dodatki mineralne i nasienie proponowane przez stacje unasieniania. W tym rejonie typowym dla bydła simentalskiego, uważnie obserwuje się wzrost zainteresowania tą rasą wśród hodowców z regionów północnych, głównie Schleswig-Holsteina, w celu kojarzenia z bydłem jednostronnie mlecznym. Ma to swoje ekonomiczne uzasadnienie, czemu poświęca się tradycyjnie organizowane podczas pierwszomajowych parad buhajów simentalskich forum i panel dyskusyjny dla hodowców. Czy w relatywnie trudnej sytuacji i niskich cenach za mleko produkcja jest ciągle opłacalna? Dlaczego w tych samych warunkach gospodarstwa o podobnych możliwościach radzą sobie bardzo różnie? Starano się przekonać hodowców, że kluczem do sukcesu jest staranna analiza kosztów i poznanie ich struktury w prowadzonym gospodarstwie. Oczywiście nie jest to możliwe w 100%, jednak poznanie swoich wydatków już w 80% pozwala by rachunek ekonomiczny był korzystny. Nie można przecież poszukiwać oszczędności nie znając kosztów działalności nawet jeśli jest to gospodarstwo rodzinne. Podsumowując, prowadzący dyskusję podjęli próbę odpowiedzi na pytanie jakie gospodarstwo działając w obecnych warunkach można nazwać efektywnym. Za miarę sukcesu można przyjąć uzyskiwane wydajności, jednak tylko wtedy, gdy poparte są one właściwą strukturą i analizą kosztów, zwłaszcza bezpośrednich. Dziś więc efektywnie prowadzone gospodarstwo to takie, które przynosi zyski, co związane jest nie z pogonią za rekordowymi wydajnościami ale z redukcją kosztów działalności. Parady buhajów rozpoczynają się od prezentacji około czterech buhajów gelbvieh, które podobnie jak simentalery reprezentują dwukierunkowy typ użytkowości. Następnie na ring wyprowadza się buhaje simentalskie podzielone na następujące grupy: Młode buhaje Buhaje posiadające wstępną wycenę Buhaje o znanej wartości hodowlanej Simentale genetycznie bezrożne w typie mięsnym Oprócz buhajów imponuje sprawność prezentacji. W niecałe 3 godziny prezentuje się zwykle ok. 70 buhajów omawiając szczegółowo nie tylko ich zalety ale również słabsze cechy co spotyka się z uznaniem hodowców. Podziwiając przygotowanie zwierząt do prezentacji, przyglądamy się buhajom które część swojego życia spędziły w Krasnem w ramach wspólnie realizowanego programu z BVN Neustadt. Niektóre z nich uzyskują już wstępną wycenę co utwierdza nas w przekonaniu, że wspólny program przynosi efekty. Oczywiście będąc w Bawarii nie można było nie odwiedzić miejsca urodzin Papieża Benedykta XVI-Marktl. Wydaje się że oprócz pamiątek z wizerunkiem papieża które przygotowano specjalnie dla turystów niewiele się zmieniło w życiu mieszkańców. Rzecz gustu i smaku ale wadowickie kremówki są bliższe naszemu podniebieniu niż proponowane w tamtejszej cukierni benedyktynki. Opracowanie: Jarosław JĘDRASZCZYK 18 Końcowy pokaz najwyżej ocenionych zwierzat