Układy centralnego smarowania cz. 2

Transkrypt

1 Smaruj, smaruj Fot. Mercedes Benz dawki smaru do połowy punktów smarowania. W tym czasie druga połowa układu znajduje się w fazie odprężania. W związku z tym, w układach dwuprzewodowych okres smarowania podzielony jest na dwa etapy. Po zakończeniu okresu smarowania rozmgr inż. Mariusz Zając Istnieją różne układy centralnego smarowania. W numerze 1 2 naszego pisma przedstawiliśmy jednoprzewodowe, teraz prezentujemy pozostałe. Rys. 1. Schemat układu dwuprzewodowego: zb zbiornik smaru, p pompa, z zasilacz, w smarowany węzeł tarcia, r rozdzielacz Układy centralnego smarowania realizują smarowanie ciągłe ciśnieniowe grupowe (mimo że tak naprawdę dawki smaru podawane są okresowo, to jednak układ, jako całość, działa w sposób ciągły) w układach automatycznych, lub smarowanie okresowe ciśnieniowe grupowe w układach ręcznych. Czynnikiem roboczym może być olej lub smar. B. Układy dwuprzewodowe W dwuprzewodowych układach centralnego smarowania stosuje się pompy elektryczne i pneumatyczne. Zaletami tego układu są m.in. możliwość budowania rozległych układów, precyzyjna kontrola dawki smaru na zasilaczach, łatwość rozbudowy. Wadą są większe koszty w porównaniu do układów jednoprzewodowych. W układach dwuprzewodowych pompa połączona jest za pomocą dwóch przewodów głównych: ciśnieniowego i odprężającego, z rozdzielaczem sterowanym elektromagnetycznie. Z rozdzielacza wychodzą dwa przewody magistrali smarowej, z których każdy w kolejnych cyklach pełni rolę na przemian przewodu ciśnieniowego i odprężającego. Zamiana funkcji przewodów następuje po przełączeniu rozdzielacza. Do przewodów tych podłączone są zasilacze dwuprzewodowe, które dzięki działaniu rozdzielacza na przemian doprowadzają odmierzone Rys. 2. Schemat układu dwuprzewodowego trójobwodowego: zb zbiornik smaru, p pompa, z zasilacz, w smarowany węzeł tarcia, r rozdzielacz 12 TRUCK serwis technika i warsztat

2 Rys. 4. Schemat układu wieloprzewodowego (a) i wieloprzewodowego zwielokrotnionego (b): zb zbiornik smaru, p pompa, z zasilacz, w smarowany węzeł tarcia węzłów tarcia obsługiwanych przez rozdzielacz. Jednocześnie tłok smarujący wypycha smar, który znajduje się w lewej komorze do drugiej magistrali smarowej, znajdującej się w fazie odprężenia. Ciśnienie smaru w magistrali 1 jest utrzymywane do chwili przełączenia rozdzielacza. Gdy rozdzielacz zostanie przełączony (rozdzielacz jest sterowany sygnałem z czujnika ciśnienia zamontowanego w każdej magistrali), funkcje Rys. 3. Zasada działania zasilacza dwuprzewodowego Vogel ZVM: a) stan spoczynku, b) pierwszy etap cyklu smarowania, c) drugi etap cyklu smarowania Rys.M. Zając poczyna się okres przerwy. W maszynach, w których różne grupy osprzętu wymagają smarowania w różnych odstępach czasowych znajdują zastosowanie również układy dwuprzewodowe wieloobwodowe. Na rys. 3 przedstawiono zasadę działania zasilacza dwuprzewodowego Vogel ZVM, którego zasadniczymi elementami są dwa tłoki: dozujący i sterujący. W stanie spoczynku, w okresie przerwy w smarowaniu, obydwa tłoki znajdują się w lewym lub prawym położeniu krańcowym, zależnie od ostatniego etapu poprzedniego cyklu smarowania (na rys. 3 pokazano tłoki w prawym położeniu krańcowym). W chwili rozpoczęcia pierwszego etapu cyklu smarowania następuje wzrost ciśnienia smaru w magistrali 1 i jednoczesny spadek ciśnienia (odprężenie) w magistrali 2. Wskutek powstałej w ten sposób różnicy ciśnień tłok sterujący, a następnie także tłok dozujący, przesuwają się w lewe skrajne położenie. Tłok dozujący tłoczy smar przez obwodowy rowek w tłoku sterującym do lewego kanału wylotowego, zasilającego jeden z dwóch Rys. 5. Pompa wieloprzewodowego układu centralnego smarowania Vogel KFMA 3 2: 1 moduł sterujący, 2 obrotowy programator czasu pracy pompy, 3 korek zbiornika smaru, 4 pokrywa ochronna, 5 silnik elektryczny, 6 przekładnia, 7 kołnierz, 8 tarcza skośna, 9 przyłącze przewodu smarowego, 10 zaślepka (niewykorzystane przyłącze), 11 element tłoczny 6/

3 Rys. 6. Pompa wieloprzewodowego układu centralnego smarowania Beka Max Pico z promieniowymi elementami tłocznymi: 1 silnik elektryczny, 2 przekładnia ślimakowa, 3 wałek mimośrodowy, 4 popychacz, 5 element tłoczny, 6 tłok, 7 filtr siatkowy, 8 mieszadło, 9 zbiornik smaru, 10 tłok dociskowy, 11 sprężyna dociskowa, 12 zawór zabezpieczający przed przepełnieniem C. Układy wieloprzewodowe Istota układu wieloprzewodowego polega na doprowadzaniu smaru z pompy bezpośrednio do każdego punktu smarowania. Klasyczny układ wieloprzewodowy pozbawiony jest więc odrębnych zasilaczy, dozowanie środka smarnego zaś odbywa się bezpośrednio w elementach tłocznych pompy. Układy tego typu stosuje się przy małej liczbie punktów smarowania i małym zapotrzebowaniu na smar. Zaletami tych układów są przede wszystkim prosta budowa oraz łatwa eksploatacja i regulacja. Wadą jest niewątpliwie ograniczona liczba obsługiwanych węzłów tarcia i kłopotliwa sieć przewodów. W celu zwiększenia liczby punktów smarowania można zastosować tzw. układ wieloprzewodowy zwielokrotniony, w którym węzły tarcia są smarowane za pośrednictwem zasilaczy. W wieloprzewodowych układach centralnego smarowania stosuje się dwa podstawowe rodzaje pomp: z osiowymi lub promieniowymi elementami tłocznymi (dozującymi). Przykładem pompy z osiowymi elementami tłocznymi jest Vogel KFMA 3 2 (rys. 5). W pompie można zainstalować do 18 elementów tłocznych, napędzanych przez skośną tarczę. Zaletą tego typu rozwiązania jest nieskomplikowana budowa elementów tłocznych i zwartość konstrukcji. Z kolei zaletą pomp z promieniowym układem elementów tłocznych jest łatwość realizacji napędu elementów tłocznych za pośrednictwem mimośrodowego wałka. magistral ulegają odwróceniu: w magistrali 2 wzrasta ciśnienie smaru, a magistrala 1 zostaje odprężona. Obydwa tłoki przesuwają się w prawo, realizując drugi etap cyklu smarowania, w którym smar jest podawany do prawego kanału wylotowego. Interesujący, dwuobwodowy układ centralnego smarowania, o nazwie TWIN, oferuje Groeneveld. Układ ten wyposażony jest w pompę o konstrukcji zbliżonej do elektrycznej pompy Groeneveld z tłokiem dociskowym, stosowanej w opisywanym wcześniej układzie SingleLine. Główna różnica polega na zastosowaniu pompy tłokowej promieniowej, napędzanej wałkiem mimośrodowym, zamiast pompy zębatej. Cechą układu TWIN jest zwarta budowa zasilacze są zamocowane bezpośrednio do magistral smarowych. Rys. 7. Schemat układu progresywnego: zb zbiornik smaru, p pompa, zg zasilacz główny, z zasilacz (progresywny), w smarowany węzeł tarcia 14 TRUCK serwis technika i warsztat

4 Rys. 8. Zasada działania zasilacza progresywnego Lincoln SSV: 1 8 wyjścia zasilacza połączone z punktami smarowania; A D tłoki robocze Faza 1. Smar podawany przez pompę na wlot zasilacza (niebieska strzałka) wywiera nacisk na prawą stronę tłoka A, wskutek czego tłok A przesuwa się w lewo (czarna strzałka), wypychając smar znajdujący się w lewej przestrzeni roboczej do wylotu 2. Faza 2. Gdy tłok A osiągnie swoje lewe skrajne położenie, otwiera się przelot do komory z prawej strony tłoka B. Pod wpływem ciśnienia smaru tłok B przesuwa się w lewo, wypychając smar znajdujący się w lewej przestrzeni roboczej do wylotu 7. Faza 3. Gdy tłok B osiągnie swoje lewe skrajne położenie, otwiera się przelot do komory z prawej strony tłoka A. Pod wpływem ciśnienia smaru tłok C przesuwa się w lewo, wypychając smar znajdujący się w lewej przestrzeni roboczej do wylotu 5. Faza 4. Gdy tłok C osiągnie swoje lewe skrajne położenie, otwiera się przelot do komory z prawej strony tłoka D. Pod wpływem ciśnienia smaru tłok D przesuwa się w lewo, wypychając smar znajdujący się w lewej przestrzeni roboczej do wylotu 3. Rys. M. Zając Faza 5. W fazie 4 przesuwający się w lewo tłok D otworzył przelot do komory z lewej strony tłoka A. Pod wpływem ciśnienia smaru tłok A przesuwa się w prawo, wypychając smar znajdujący się w lewej przestrzeni roboczej do wylotu 1. Następne fazy przebiegają analogicznie, z tym, że tłoki B D przemieszczają się w prawo, tłocząc smar kolejno do wylotów 8, 6 i 4. Ponowne uruchomienie pompy rozpoczyna kolejny cykl smarowania (faza 1). 6/

5 a b c D. Układy progresywne Progresywne układy centralnego smarowania stanowią odmianę układów jednoprzewodowych, w których zastosowano tzw. zasilacze progresywne. Pompa (elektryczna, pneumatyczna lub ręczna) podaje smar do zasilacza progresywnego głównego pierwszego stopnia. Z zasilacza głównego środek smarny jest tłoczony do zasilaczy progresywnych drugiego stopnia lub bezpośrednio do punktów smarowania. Zasadnicza regulacja dawki smaru w tego typu układach odbywa się przez grupowanie wyjść zasilacza progresywnego. Podstawowymi zaletami układów progresywnych są ich stosunkowo małe koszty, małe wymiary zasilaczy, prosta budowa i duża precyzja dawkowania. Jeżeli mamy do czynienia z układem zasilanym pompą ręczną lub przenośną pompą pneumatyczną, zasilacze progresywne są wyposażone w specjalny trzpień kontrolny, który wskazuje, że dany zasilacz wykonał pełny cykl smarowania. Wspólną cechą wszystkich zasilaczy progresywnych jest budowa sekcyjna oraz sekwencyjne działanie tłoków roboczych (w danej chwili porusza się tylko jeden tłok). Ruch tłoka w następnej sekcji rozpoczyna się dopiero po zakończeniu ruchu tłoka w poprzedniej sekcji. Zasadę działania zasilacza progresywnego przedstawia rys. 8. W przypadku, gdy nastąpi nieprzewidziana przerwa w pracy pompy wszystkie tłoki zatrzymują się. Po ponownym uruchomieniu pompy cykl smarowania jest kontynuowany. Standardowy zasilacz progresywny podaje jednakowe dawki smaru do każdego wylotu. W celu zróżnicowania dawek smaru należy zgrupować określone wyloty przez zainstalowanie zaślepek. W niektórych typach zasilaczy progresywnych grupowanie odbywa się przez montaż mostków z kanałami przelotowymi. E. Układy mieszane Do układów mieszanych zalicza się układy dwuprzewodowo progresywne i wieloprzewodowo progresywne. Łączą one w sobie cechy i funkcje układu progresywnego i układu, odpowiednio: dwu lub wieloprzewodowego. Rys. 9. Grupowanie wylotów zasilaczy progresywnych (Vogel): a) za pomocą zaślepek, b), c) za pomocą mostków 16 TRUCK serwis technika i warsztat

6 Rys. 11. Schemat układu kompaktowego: zb zbiornik smaru, p pompa, z zasilacz, w smarowany węzeł tarcia Rys. 10. Schemat układu mieszanego: a) dwuprzewodowo progresywnego, b) wieloprzewodowo progresywnego; zb zbiornik smaru, p pompa, zg zasilacz główny, z zasilacz, w smarowany węzeł tarcia, r rozdzielacz F. Układy kompaktowe Kompaktowe układy smarowania centralnego są odmianą układów progresywnych lub jednoprzewodowych, w których rozdzielacz zintegrowano w pompie. Charakteryzują się zwartą budową, małą rozległością układu i nadają się do rozbudowy. Znajdują zastosowanie w przypadku małej liczby węzłów tarcia o małym zapotrzebowaniu na smarowanie. Przykładem jednoprzewodowego kompaktowego układu centralnego smarowania jest Groeneveld CompaLube. W układzie tym zastosowano standardowe zawory dozujące Groeneveld oraz wewnętrzną magistralę smarową, zasilaną przy użyciu pompy tłokowej napędzanej pneumatycznie. Rys. M. Zając Rys. 12. Jednoprzewodowy kompaktowy układ centralnego smarowania Groeneveld CompaLube: 1 przezroczysta pokrywa zbiornika, 2 wkład ze smarem, 3 tłok roboczy, 4 zawór zwrotny, 5 zawory dozujące, 6 sprężyna, 7 tłok główny, pneumatyczny, 8 śruba ustalająca, 9 moduł sterujący (pneumatyczny licznik impulsów), 10 tłok licznika impulsów (podłączony do obwodu hamulcowego), 11 wkręt kontrolny, 12 przyłącze pneumatyczne pompy (zasilanie), 13 wskaźnik ciśnienia smaru, 14 przyłącze pneumatyczne licznika impulsów (układ hamulcowy) 6/